strong bīng shí strong
兵十
xùn liàn
△訓練
qīng dài xùn liàn jūn shì, zōng jīng wài shuǐ lù gè yíng, xián yǒu chéng guī. ér lì cháo zhěng jūn jīng wǔ zhī yù, zé suí shí xùn liàn, yīn dì zhì yí. zī fēn shù zhī.
清代訓練軍士,綜京、外水陸各營,咸有成規。而歷朝整軍經武之諭,則隨時訓練,因地制宜。茲分述之。
qí dìng qī xùn liàn zhě, wèi lǐng shì wèi fǔ sān qí qīn jūn xùn liàn zhī zhì, xiāng huáng qí zhèng huáng qí zhèng bái qí měi yuè fèn qī xí qí shè èr cì, xí bù shè sì cì. bā qí xiāo qí yíng xùn liàn zhī zhì, měi yuè fèn qī xí shè liù cì, dōu tǒng yǐ xià gè guān qīn dū zhī. chūn qiū èr jì, huàn jiǎ xí bù shè, yóu běn qí dìng qī. huàn jiǎ xí qí shè, yóu bù chén dìng qī. chūn yuè fèn cāo èr cì, hé cāo yī cì, qiū yuè hé cāo èr cì, yù zòu cāo qī. zhòng chūn mèng qiū, dēng chéng cāo xí, bīng bù jī chá zhī. suì yǐ wèi cháng. bā qí hàn bīng xùn liàn zhī zhì, yú chūn qiū yuè shì pào yú lú gōu jiāo, gè qí xián chū pào shí wèi yǎn fàng, wǔ rì ér bì. yuè sān nián, niǎo qiāng yíng bīng yǔ pào bīng hé yǎn qiāng pào téng pái yú lú gōu qiáo. qí chūn qiū jì cháng cāo, sì qí hé cāo sì cì, bā qí hé cāo èr cì, chū dōng zé fēn qiǎn gè qí yǎn xí bù wéi. qián fēng yíng xùn liàn zhī zhì, yuè xí bù shè liù cì, chūn qiū huàn jiǎ xí qí shè èr cì, zuǒ yòu yì gè fēn qián fēng zhī bàn, jiān xí niǎo qiāng, yuè xí shí cì, jūn yóu tǒng lǐng dū shuài. měi nián qiū jì, qián fēng tǒng lǐng huì tóng hù jūn tǒng lǐng zòu wén, lǜ suǒ shǔ bīng yǎn xí bù wéi èr sān cì. hù jūn yíng xùn liàn zhī zhì, yuè xí bù shè liù cì, chūn qiū huàn jiǎ xí qí shè èr cì, yǔ qián fēng tóng. yuán míng yuán bā qí hù jūn yíng xùn liàn zhī zhì, yuè xí bù shè liù cì, chūn qiū xí qí shè, jiān xí niǎo qiāng. bù jūn yíng jí xún bǔ yíng xùn liàn zhī zhì, bā qí bù jūn xí bù shè, chéng mén xiāo qí xí niǎo qiāng, jūn yǐ chūn qiū cāo yǎn. nèi jiǔ mén, wài qī mén, xián shè pào wèi. měi jiè sān nián, suí tóng bā qí bīng yùn pào zhì lú gōu qiáo yǎn fàng. xún bǔ yíng cān jiāng yóu jī, yuè kǎo qí shǔ zhī gōng shǐ, shǒu bèi děng gè liàn qí xùn bīng. chūn qiū jiān xí niǎo qiāng, yǔ chéng mén xiāo qí tóng. nèi fǔ sān qí xùn liàn zhī zhì, yuè xí bù shè liù cì, chūn qiū huàn jiǎ xí shè èr cì, lì dōng hòu, nèi fǔ hù jūn jí shàng yú chù zhí shì děng yǎn xí bù wéi, bié xuǎn sān qí hù jūn xí mǎ shè gè jì. huǒ qì yíng xùn liàn zhī zhì, yuè xí bù shè liù cì, qí shè liù cì, mǎ shàng jì yì liù cì. tǒng xiá niǎo qiāng pào bīng hù jūn xiāo qí gè guān, àn rì yú běn qí kǎo yàn. zhì hé cāo zhī rì, bā qí fēn zuǒ yòu yì liè zhèn, huán shī qiāng pào. qiū jì zhì lú gōu qiáo yǎn pào wǔ rì. jiàn ruì yíng xùn liàn zhī zhì, yuè xí yún tī niǎo qiāng gè yì liù cì, qí shè bù shè biān dāo děng yì liù cì, yú rì yú běn qī xí qiāng jiàn. zhí zhù bì yuán míng yuán, zuǒ yòu yì gè yǐ zhōu yǎn xí shuǐ zhàn. qí yíng xiào yuè zhī shí, zì qī yuè kāi cāo zhì cì nián sì yuè, shè jiào chǎng yú jiǔ mén wài, jiāng jūn dōu tǒng fù dōu tǒng zhǎng xiào yuè qí shè qiāng pào zhī shì, dì qí yōu liè, yǐ wèi shǎng fá. chūn qiū hé cāo, yǔ jīng yíng tóng.
其定期訓練者,為領侍衛府三旗親軍訓練之制,鑲黃旗、正黃旗、正白旗每月分期習騎射二次,習步射四次。八旗驍騎營訓練之制,每月分期習射六次,都統以下各官親督之。春秋二季,擐甲習步射,由本旗定期。擐甲習騎射,由部臣定期。春月分操二次,合操一次,秋月合操二次,預奏操期。仲春孟秋,登城操習,兵部稽察之。歲以為常。八旗漢兵訓練之制,於春秋月試炮於盧溝穚,各旗咸出炮十位演放,五日而畢。越三年,鳥槍營兵與炮兵合演槍炮藤牌於盧溝橋。其春秋季常操,四旗合操四次,八旗合操二次,初冬則分遣各旗演習步圍。前鋒營訓練之制,月習步射六次,春秋擐甲習騎射二次,左右翼各分前鋒之半,兼習鳥槍,月習十次,均由統領督率。每年秋季,前鋒統領會同護軍統領奏聞,率所屬兵演習步圍二、三次。護軍營訓練之制,月習步射六次,春秋擐甲習騎射二次,與前鋒同。圓明園八旗護軍營訓練之制,月習步射六次,春秋習騎射,兼習鳥槍。步軍營及巡捕營訓練之制,八旗步軍習步射,城門驍騎習鳥槍,均以春秋操演。內九門,外七門,咸設炮位。每屆三年,隨同八旗兵運炮至盧溝橋演放。巡捕營參將、游擊,月考其屬之弓矢,守備等各練其汛兵。春秋兼習鳥槍,與城門驍騎同。內府三旗訓練之制,月習步射六次,春秋擐甲習射二次,立冬後,內府護軍及尚虞處執事等演習步圍,別選三旗護軍習馬射各技。火器營訓練之制,月習步射六次,騎射六次,馬上技藝六次。統轄鳥槍炮兵護軍驍騎各官,按日於本旗考驗。至合操之日,八旗分左右翼列陣,環施槍炮。秋季至盧溝橋演炮五日。健銳營訓練之制,月習雲梯鳥槍各藝六次,騎射步射鞭刀等藝六次,餘日於本期習槍箭。值駐蹕圓明園,左右翼各以舟演習水戰。旗營校閱之時,自七月開操至次年四月,設教場於九門外,將軍、都統、副都統掌校閱騎射槍炮之事,第其優劣,以為賞罰。春秋合操,與京營同。
lù lù lǜ qí yíng xùn liàn zhī zhì, zǒng dū suǒ shǔ wèi dū biāo bīng, xún fǔ suǒ shǔ wèi fǔ biāo bīng, tí dū suǒ shǔ wèi tí biāo bīng, zǒng bīng suǒ shǔ wèi zhèn biāo bīng. měi suì qiū jì shuāng jiàng rì, xiān qī gè yíng jiāng biàn sù wǔ fù jiào chǎng, shè jūn mù. jiè shí jūn shì huàn jiǎ liè zhèn, zhōng jūn jiàn dà dào yú chǎng zhōng, tǒng bīng dà chén yú jiāng tái shàng chuán lìng hé cāo, zhōng jūn yáng qí huī zhòng, tái xià jǔ pào sān, jūn zhōng míng jiǎo fá gǔ, bù qí jiǎ shì liè duì xíng zhèn, shī fàng huǒ qiāng, lián huán wú jiān, rú jīng yíng zhī zhì. ruò zhǎng máo téng pái biǎn dāo duǎn dāo zhī shǔ, gè yīn qí dì zhī yí, yǐ jiào shì zú, xián yǒu chéng fǎ. yuè jìng, shì cái guān jiāng shì qí shè jì yǒng, shēn míng shǎng fá, kào jūn, shì jiǎ guī wǔ. cáo yùn zǒng dū biāo hé dào zǒng dū biāo xùn liàn zhī zhì, xián yǔ jīng yíng tóng, gè yíng jiāng biàn lǜ qí suǒ shǔ, àn rì dū liàn. bā qí shuǐ shī yíng xùn liàn zhī zhì, měi nián chūn qiū èr jì, jiāng jūn dōu tǒng fù dōu tǒng dū shuài guān bīng, fēn jià zhàn jiàn, fèng tiān fú jiàn zhè jiāng guǎng dōng shuǐ shī, gè fù hǎi kǒu, qí qí hā ěr mò ěr gēn jiāng níng shěng shuǐ shī, gè fù jiāng miàn, tiān jīn shuǐ shī fù hǎi kǒu yáng miàn. měi nián zì sì yuè zhì bā yuè, yú cháo píng fēng shùn shí, zhāng fān qǐ dìng, liè zhèn chū yáng, yǐ cì míng pào cāo yǎn, yú rì gè lǜ suǒ shǔ jiǎng xí shuǐ wù. qí lǜ qí shuǐ shī yíng, yǒu nèi hé shuǐ shī jiāng hǎi shuǐ shī, chū yáng huì shào, xìn hòu gè shěng bù tóng. měi suì chūn qiū zhī jì, chéng jiàn liè zhèn, yáng fān shǐ fēng, míng jiǎo fā pào, cāo yǎn xián rú jūn lǜ.
陸路綠旗營訓練之制,總督所屬為督標兵,巡撫所屬為撫標兵,提督所屬為提標兵,總兵所屬為鎮標兵。每歲秋季霜降日,先期各營將弁肅伍赴教場,設軍幕。屆時軍士擐甲列陣,中軍建大纛於場中,統兵大臣於將台上傳令合操,中軍揚旗麾眾,台下舉炮三,軍中鳴角伐鼓,步騎甲士列隊行陣,施放火槍,連環無間,如京營之制。若長矛、藤牌、扁刀、短刀之屬,各因其地之宜,以教士卒,咸有成法。閱竟,試材官將士騎射技勇,申明賞罰,犒軍,釋甲歸伍。漕運總督標、河道總督標訓練之制,咸與京營同,各營將弁率其所屬,按日督練。八旗水師營訓練之制,每年春秋二季,將軍、都統、副都統督率官兵,分駕戰艦,奉天、福建、浙江、廣東水師,各赴海口,齊齊哈爾、墨爾根、江寧省水師,各赴江面,天津水師赴海口洋面。每年自四月至八月,於潮平風順時,張帆起碇,列陣出洋,以次鳴炮操演,餘日各率所屬講習水務。其綠旗水師營,有內河水師、江海水師,出洋會哨,信候各省不同。每歲春秋之季,乘艦列陣,揚帆駛風,鳴角發炮,操演咸如軍律。
qí suí shí xùn liàn zhě, tiān cōng qī nián, tài zōng shǐ jǔ dà yuè zhī diǎn. bā qí hù jūn hàn jūn mǎ bù mǎn zhōu bù jūn xián jí. fēn bā qí wèi zuǒ yòu yì, hàn jūn mǎn zhōu bù bīng wèi èr yíng, sì fāng huán lì, qián shè hóng yī pào sān shí wèi. shàng huàn jiǎ chéng mǎ, zhū bèi lēi lǜ hù jūn rú duì yán dí, qīn jūn wèi hòu dùn. chuán lìng wén pào ér jìn, wén méng gǔ jiǎo shēng ér tuì. cì hàn jūn mǎ bù, cì mǎn zhōu bù jūn, jìn gōng pào jūn. dà yuè lǐ chéng. yán shēn tuì hòu zhī lìng. chóng dé bā nián, dà yuè yú shěn yáng běi jiāo, qián liè hàn jūn pào shǒu, cì mǎn zhōu bù bīng méng gǔ bù bīng, cì qí bīng, cì shǒu chéng yīng yuán bīng, cì shǒu chéng pào bīng, mián gèn èr shí lǐ, wén pào hé zhàn. shàng qīn lín jiǎn yuè, bù fá zhǐ qí, jūn róng zhěng sù.
其隨時訓練者,天聰七年,太宗始舉大閱之典。八旗護軍、漢軍馬步、滿洲步軍咸集。分八旗為左右翼,漢軍、滿洲步兵為二營,四方環立,前設紅衣炮三十位。上擐甲乘馬,諸貝勒率護軍如對嚴敵,親軍為後盾。傳令聞炮而進,聞蒙古角聲而退。次漢軍馬步,次滿洲步軍,進攻炮軍。大閱禮成。嚴申退後之令。崇德八年,大閱於瀋陽北郊,前列漢軍炮手,次滿洲步兵、蒙古步兵,次騎兵,次守城應援兵,次守城炮兵,綿亘二十里,聞炮合戰。上親臨簡閱,步伐止齊,軍容整肅。
shùn zhì qī nián, jiè gè jiāng lǐng wù yǐ tài píng ér wàng wǔ bèi, gōng mǎ wù zào jīng liáng. shí yī nián, dìng měi nián yuè cāo shǎng yín zhī zhì. dìng qí shè gè bīng fēn qī yǎn xí zhī zhì. dìng dū fǔ tí zhèn jiǎng shǎng yōu děng biàn bīng zhī zhì.
順治七年,誡各將領勿以太平而忘武備,弓馬務造精良。十一年,定每年閱操賞銀之制。定騎射各兵分期演習之制。定督、撫、提、鎮獎賞優等弁兵之制。
kāng xī shí yī nián, lìng gè shěng yíng wǔ, xū wǔ zhí dà yuán xún chá. sì hòu gè zhèn chén yǐ xún chá zhī qī shàng wén, bù dé rǎo lèi gè yíng. shí èr nián, yǐ hàn jūn bù néng qí shè zhě shén duō, měi qí yí zēng liàn huǒ qì. xún yì bā qí hàn jūn xiāo qí, měi zuǒ lǐng xià, zēng niǎo qiāng bīng shí bā míng. shí liù nián, lìng gè yíng yú ān yíng zhù sù zhī dào, chí chěng bēn zǒu zhī láo, jiē xū xí liàn, bù dé jǐn jū cāo yǎn chéng fǎ, zhí shěng tí zhèn, měi suì dū xuǎn biāo bīng xíng wéi, yǐ xí láo kǔ. shí jiǔ nián, dìng měi nián yǎn fàng hóng yī dà pào zhī qī. èr shí bā nián, dìng yǎn pào zhī zhì. měi nián jiǔ yuè shuò, bā qí gè yùn dà pào shí wèi zhì lú gōu qiáo xī, shè qiāng yíng pào yíng gè yī, dōu tǒng lǜ cān lǐng zuǒ lǐng sàn zhì guān xiāo qí pào shǒu xián wǎng. gōng bù xiū pào chē, zhì huǒ yào. rì yǎn bǎi chū, jí jìn bù lián huán qiāng pào. yuè shí rì kāi cāo. tài cháng sì zòu jiǎn dōu tǒng chéng jì, bīng bù zòu jiǎn bīng bù dà chén yàn cāo. gè qí yǎn pào shí chū, jì zhōng de zhī shù. jí yú pào chǎng hé duì cāo yǎn, yán gǔ ér jìn, míng jīn ér zhǐ, qiāng pào jūn yǎn jiǔ jìn shí lián huán, míng luó shōu zhèn hái yíng. sān shí nián, dìng chūn cāo zhī zhì. měi qí chū pào shí wèi, huǒ qì yíng bīng qiān wǔ bǎi míng. hàn jūn měi qí chū pào shí wèi, niǎo qiāng bīng qiān wǔ bǎi míng. měi zuǒ lǐng xià zhī hù jūn niǎo qiāng bīng hù jūn xiāo qí, měi cān lǐng xià zhī sàn zhì guān xiāo qí xiào, jí qián fēng cān lǐng hù jūn cān lǐng shì wèi děng, gēng fān yǐ cóng. jì chéng liè, yǎn fàng niǎo qiāng, míng luó jìn bīng, zhì suǒ zhǐ chù, fēn bīng diàn hòu ér guī. wǔ shí nián, dìng huǒ qì yíng hé cāo zhèn shì. bā qí pào bīng niǎo qiāng bīng, hù jūn xiāo qí, fēn lì shí liù yíng. zhōng liè xiāng huáng zhèng huáng èr qí, cì liù qí, àn zuǒ yòu yì liè duì, jiāng tái zài zhōng, liǎng yì gè jiàn lìng dào wèi biǎo. měi qí niǎo qiāng hù jūn zài qián, cì pào bīng, cì niǎo qiāng bīng, cì xiāo qí. tái xià míng hǎi luó zhě sān, yǐ cì zhěng xiè jié duì chū yíng. shī hào qiāng sān, tái xià jí zhèn nèi hǎi luó dì míng, nǎi kāi zhèn yǎn qiāng pào jiǔ cì zhì shí cì, pào yǔ niǎo qiāng lián huán wú jiān.
康熙十一年,令各省營伍,須武職大員巡察。嗣後各鎮臣以巡察之期上聞,不得擾累各營。十二年,以漢軍不能騎射者甚多,每旗宜增練火器。尋議八旗漢軍驍騎,每佐領下,增鳥槍兵十八名。十六年,令各營於安營駐宿之道,馳騁奔走之勞,皆須習練,不得僅拘操演成法,直省提、鎮,每歲督選標兵行圍,以習勞苦。十九年,定每年演放紅衣大炮之期。二十八年,定演炮之制。每年九月朔,八旗各運大炮十位至盧溝橋西,設槍營、炮營各一,都統率參領、佐領、散秩官、驍騎炮手咸往。工部修炮車,治火藥。日演百出,及進步連環槍炮。越十日開操。太常寺奏簡都統承祭,兵部奏簡兵部大臣驗操。各旗演炮十齣,記中的之數。即於炮場合隊操演,嚴鼓而進,鳴金而止,槍炮均演九進十連環,鳴螺收陣還營。三十年,定春操之制。每旗出炮十位,火器營兵千五百名。漢軍每旗出炮十位,鳥槍兵千五百名。每佐領下之護軍鳥槍兵、護軍驍騎,每參領下之散秩官、驍騎校,及前鋒參領、護軍參領、侍衛等,更番以從。既成列,演放鳥槍,鳴螺進兵,至所指處,分兵殿後而歸。五十年,定火器營合操陣式。八旗炮兵、鳥槍兵,護軍驍騎,分立十六營。中列鑲黃、正黃二旗,次六旗,按左右翼列隊,將台在中,兩翼各建令纛為表。每旗鳥槍護軍在前,次炮兵,次鳥槍兵,次驍騎。台下鳴海螺者三,以次整械結隊出營。施號槍三,台下及陣內海螺遞鳴,乃開陣演槍炮九次至十次,炮與鳥槍連環無間。
yōng zhèng sì nián, gǎi dìng lú gōu qiáo yǎn qiāng pào wèi sān nián yī cì, jūn yǎn yī yuè. bīng xiào děng huǒ yào qì yòng, yóu gōng bù yù chǔ. wǔ nián, yǐ mǎn zhōu sù zhòng qí shè, bù kě zhuān xí niǎo qiāng ér fèi gōng shǐ, yǒu mǎ shàng qiāng jiàn shú xí zhě, miǎn yǐ yōu děng. qī nián, yǐ zhí lì yíng xùn duō yǎn kōng qiāng, tōng chì zhí shěng jiāng shuài, lìng gè yíng yǐ qiān zi yǎn zhǔn. bā nián, liú rǔ lín jiàn yì, hàn jūn yīng xí bù wéi. xún yù gè qí bīng yú chū dōng xíng bù wéi, měi qí xíng èr sān cì, tǒng yǐ gè qí dà chén, bù xíng jiào liè, shì wèi dǎ shēng rén děng, yī lǜ xué xí. jiǔ nián, yǐ bā qí guān bīng wèi néng jīng zhěng, tǒng bīng gè guān, zé bù kān qí shè zhě, lì wèi yī yíng, shāo yōu zhě, bié lì yī yíng. měi yíng qiān rén, qín jiā cāo liàn, huà ruò wèi qiáng. yòu yǐ bīng dīng zhòng zài bù xíng, fán bā qí bīng gěi xiàn yī nián xí bù, yǐ rì xíng bǎi sì shí lǐ wèi lǜ, yōu zhě shǎng zhī. shí nián, yǐ biān chuí yòng bīng, cāo yǎn jiā qín, miǎn gè qí lún bān zhí rì, zhuān xí qí shè zhǎng qiāng. shí èr nián, dìng bā qí hàn jūn xiāo qí yǎn xí niǎo qiāng zhī zhì. chūn jì èr yuè wèi shǐ, qiū jì bā yuè wèi shǐ, gè xí qiāng sì shí wǔ rì, běn qí sì yì réng hé cāo èr cì.
雍正四年,改定盧溝橋演槍炮為三年一次,均演一月。兵校等火藥器用,由工部預儲。五年,以滿洲夙重騎射,不可專習鳥槍而廢弓矢,有馬上槍箭熟習者,勉以優等。七年,以直隸營汛多演空槍,通飭直省將帥,令各營以鉛子演准。八年,劉汝麟建議,漢軍應習步圍。尋諭各旗兵於初冬行步圍,每旗行二、三次,統以各旗大臣,步行較獵,侍衛、打牲人等,一律學習。九年,以八旗官兵未能精整,統兵各官,擇不堪騎射者,立為一營,稍優者,別立一營。每營千人,勤加操練,化弱為強。又以兵丁重在步行,凡八旗兵給限一年習步,以日行百四十里為率,優者賞之。十年,以邊陲用兵,操演加勤,免各旗輪班值日,專習騎射長槍。十二年,定八旗漢軍驍騎演習鳥槍之制。春季二月為始,秋季八月為始,各習槍四十五日,本旗四翼仍合操二次。
qián lóng sì nián, dìng qí bīng hé cāo zhī zhì. měi nián chūn jì, běn qí gè yíng guān bīng, yú běn qí jiào chǎng fēn cāo èr cì, bā qí gè yíng guān bīng, yú xiāng huáng zhèng huáng èr qí jiào chǎng hé cāo yī cì. zhì qiū jì hé gè yíng dà cāo, qí duì wǔ hào lìng, qí dào qì xiè, jūn zūn dà yuè zhī zhì. liù nián, yì zhǔn bā qí xiāo qí yíng bù shè yóu běn qí dìng qī, qí shè yóu bīng bù dìng qī. bā nián, lìng bā qí hàn jūn zhì lú gōu qiáo yǎn fàng qiāng pào, yú jiǔ yuè shuò wèi shǐ, yǎn fàng yī yuè, jiǎn dōu tǒng dà chén jiān shì, rì yǎn shí chū, bīng bù yuè cāo zhī rì, měi qí gè yǎn bǎi chū, yǎn bì, hé cāo qiāng pào. qí jīn gǔ hào lìng, xī rú dà yuè zhī zhì. shí nián, yǐ yán hǎi shuǐ shī, jīng dà chén chá yuè, qí cāo yǎn duō shǔ jù wén, wèi ān shuǐ wù, tōng chì jiāng jūn dū fǔ tí zhèn, shí xīn xùn liàn zhēn bié. shí sì nián, yǐ qí bīng xí liàn yún tī, suí zhēng jīn chuān yǒu gōng, kǎi xuán hòu, bié lì jiàn ruì yíng, yún tī bīng qiān míng wèi yī yíng, tǒng yǐ dà chén, zhuān liàn yún tī niǎo qiāng mǎ bù shè jí biān dāo děng yì, bìng suí shì xíng wéi. yòu yú kūn míng hú shè gǎn zēng chuán, yǐ qián fēng jūn xí shuǐ zhàn jià chuán shǐ fēng zhī jì. shì nián, mǎng ā nà shàng yán, zhěng dùn biān shěng yíng wǔ zhāng chéng: yī bù gōng jūn gǎi wǔ lì yǐ shàng, yī mǎ shè yǔ bù shè yī shì, yī mǎ bīng qí shè yí qiāng jiàn èr jì, yī niǎo qiāng zhuān liàn zhǔn tóu, yī qiāng bīng jiān xí gōng shǐ, yí dìng yōu liè shǎng fá, yī yù chǔ jūn xiè, yǐ gù biān chuí. shí qī nián, dìng bā qí hàn jūn téng pái bīng zhī zhì, chūn jì yǔ qí bīng yī lǜ cāo yǎn, yù dà yuè jí zhū yíng hé cāo, zé shǒu hù pào wèi, rù duì yǎn xí. sān shí liù nián, lìng niǎo qiāng bīng yí zūn dìng lì, yú yǎn qiāng shí, jiǎn huí qiān zi, yǐ lì qín néng. sān shí bā nián, dìng gè yíng zēng yǎn mǎ shàng sì jiàn sì qiāng zhī zhì. sān shí jiǔ nián, yǐ jīn chuān yòng bīng, jīng chéng zhī jiàn ruì huǒ qì èr yíng, gōng jī zuì duō, lìng gè shěng lǜ yíng xí niǎo qiāng bīng biàn, xī fǎng huǒ qì yíng jìn bù lián huán zhī fǎ cāo liàn, bù dé xū yǎn zhèn shì. xún dìng gè yíng qiāng bīng shēng bǔ zhī xù, yǐ zī gǔ lì. sì shí nián, lìng jiàn ruì yíng bīng yuè xí qiāng shí èr rì, dìng sān děng wèi shǎng fá. sì shí sān nián, lìng gè shěng xí qiāng bīng biàn, fǎng jīng yíng huǒ qì cāo liàn zhī fǎ, gè zǒng bīng yú xún yuè shí, yǒu jìn bù lián huán jīng shú zhě jì gōng. sì shí sì nián, lìng gè shěng lǜ yíng bīng xí shè, yǐ wǔ shǐ zhōng sān wèi yī děng. wǔ shí nián, yǐ lǜ yíng zhèn fǎ, xiàng xí liǎng yí sì xiàng fāng yuán děng jiù shì, wú bì shí yòng, gǎi fǎng jīng yíng zhèn shì, yóu tí dū bān fā gè biāo zhèn, rú shì jiào yǎn. gè yíng měi yuè dìng qī hé cāo, bìng yǎn jiǔ jìn shí lián huán zhī zhèn. qí duī bō yīng chà bīng dīng, xiá rì yī lǜ liàn xí. yòu yǐ gè shěng xún fǔ biāo bīng, xiàng gōng gěi shǐ, xùn liàn shén xī, chì gè fǔ chén shí lì zhěng lǐ. qí jiù shì zhī téng pái bīng, jūn jiān xí niǎo qiāng. wǔ shí wǔ nián, lìng jūn jī dà chén huì tóng bīng bù, shěn dìng yǎn fàng pào wèi bù shù jí chéng quàn zhī lì.
乾隆四年,定旗兵合操之制。每年春季,本旗各營官兵,於本旗教場分操二次,八旗各營官兵,於鑲黃、正黃二旗教場合操一次。至秋季合各營大操,其隊伍號令,旗纛器械,均遵大閱之制。六年,議准八旗驍騎營步射由本旗定期,騎射由兵部定期。八年,令八旗漢軍至盧溝橋演放槍炮,於九月朔為始,演放一月,簡都統大臣監視,日演十齣,兵部閱操之日,每旗各演百出,演畢,合操槍炮。其金鼓號令,悉如大閱之制。十年,以沿海水師,經大臣察閱,其操演多屬具文,未諳水務,通飭將軍、督、撫、提、鎮,實心訓練甄別。十四年,以旗兵習練雲梯,隨征金川有功,凱旋後,別立健銳營,雲梯兵千名為一營,統以大臣,專練雲梯、鳥槍、馬步射及鞭刀等藝,並隨侍行圍。又於昆明湖設趕繒船,以前鋒軍習水戰駕船駛風之技。是年,莽阿納上言,整頓邊省營伍章程:一、步弓均改五力以上,一、馬射與步射一式,一、馬兵騎射宜槍箭二技,一、鳥槍專練準頭,一、槍兵兼習弓矢,一、定優劣賞罰,一、預儲軍械,以固邊陲。十七年,定八旗漢軍藤牌兵之制,春季與旗兵一律操演,遇大閱及諸營合操,則守護炮位,入隊演習。三十六年,令鳥槍兵宜遵定例,於演槍時,檢回鉛子,以勵勤能。三十八年,定各營增演馬上四箭四槍之制。三十九年,以金川用兵,京城之健銳、火器二營,功績最多,令各省綠營習鳥槍兵弁,悉仿火器營進步連環之法操練,不得虛演陣式。尋定各營槍兵升補之序,以資鼓勵。四十年,令健銳營兵月習槍十二日,定三等為賞罰。四十三年,令各省習槍兵弁,仿京營火器操練之法,各總兵於巡閱時,有進步連環精熟者紀功。四十四年,令各省綠營兵習射,以五矢中三為一等。五十年,以綠營陣法,向習兩儀四象方圓等舊式,無裨實用,改仿京營陣式,由提督頒發各標鎮,如式教演。各營每月定期合操,並演九進十連環之陣。其堆撥應差兵丁,暇日一律練習。又以各省巡撫標兵,向供給使,訓練甚稀,飭各撫臣實力整理。其舊式之藤牌兵,均兼習鳥槍。五十五年,令軍機大臣會同兵部,審定演放炮位步數及懲勸之例。
jiā qìng èr nián, bà shuǐ shī dōng lìng fú shuǐ xí yì, yǐ xù bīng jiān. sì nián, lìng shuǐ yíng bīng dīng yī lǜ jiān xí lù zhàn. yòu lìng xīn jiāng tún tián zhī bīng, měi yíng fēn bàn tún zhǒng, yú xī huí yíng cāo liàn. lìng gè shěng dū fǔ, xiū lǐ yíng xùn dūn tái. dū cāo jiāng bèi, jiā lì zhèn fèn. jiǔ nián, lìng gè tǒng bīng guān xí shè yǐ liù lì gōng wèi dù, xí qiāng yǐ xùn sù mìng zhòng wèi dù, shēn míng jiào jiè, lì wǎn jī xí, bù dé yǎng zūn chù yōu. shí yī nián, lìng dé léng tài děng bīng dīng, yǐ shí chéng zhī yī jiān xí zhǎng máo, qí zhì bù dé yú zhàng.
嘉慶二年,罷水師冬令鳧水習藝,以恤兵艱。四年,令水營兵丁一律兼習陸戰。又令新疆屯田之兵,每營分半屯種,餘悉回營操練。令各省督撫,修理營汛墩台。督操將、備,加力振奮。九年,令各統兵官習射以六力弓為度,習槍以迅速命中為度,申明教誡,力挽積習,不得養尊處優。十一年,令德楞泰等兵丁,以十成之一兼習長矛,其制不得逾丈。
dào guāng yuán nián, lìng gè jūn jūn xí zhǎng máo bù qiāng, bù dé zhuān jīng mǎ qiāng. shì nián, yáng fāng shàng yán: bīng dīng yú liàn qí shè qiāng máo zhī wài, jiā yǐ chē qí hé bù lián huán sān xiàng, róng jié cān hé, rì cāo yī duì, yǐ wǔ duì gēng fān yǎn xí, liù rì hé cāo wèi yī zhèn. zhí lì é bīng, chōu liàn sì chéng, dé yī wàn wǔ qiān sān bǎi yú rén, chéng èr bǎi sì shí duì, àn tú cāo yǎn, yǐ qí yǒng qiè ér jié jìn tuì. yǔn zhī. èr nián, yǐ guǎng dōng yíng wǔ fèi chí, yán chì fǔ chén, shí lì liàn xí, bù dé duō lì zhāng chéng. sì nián, bà chè méi huā chē pào zhèn shì, zhuān xí bù bān jiǔ jìn lián huán zhèn shì. wǔ nián, yǔn yīng hé zhī qǐng, yǐ bā qí quān mǎ sì bǎi pǐ, gǎi bō xún bǔ yíng, lìng mǎn zhōu méng gǔ mǎ bīng yǎn xí qí shè, chūn qiū èr jì, bù jūn tǒng lǐng huì tóng zuǒ yòu yì zǒng bīng jiǎn yuè, sān nián hòu qīn lín dà yuè, bā nián, lìng nà yàn chéng děng huí jiāng zēng shè fáng bīng, chóu gěi xiǎng xǔ, yì dìng cāo bīng zhāng chéng, bìng yú kā shí gá ěr fáng bīng nèi, chōu liàn èr qiān míng, yī lí mǎn bīng yì qín xí qí shè, yóu cān zàn dà chén jí zǒng bīng dū cāo. shí wǔ nián, yǐ shān xī mǎn hàn yíng wǔ fèi chí, yán chì yuè bīng dà chén yán míng zhēn bié. shì nián, cháng dà chún shàng yán, xīn jiāng hú nán guǎng dōng sì chuān gè yíng wǔ, rì jiǔ shēng wán, mǎn yíng zé shē mí zì yì, hàn yíng zé liáng é duō xū. yóu yú bá bǔ zhī xún sī, cāo yǎn zhī bù shí, yǐ guó jiā yǎng bīng zhī zī, wèi zhòng rén gù yì zhī yòng. qǐng chì jiāng jūn dū fǔ, lì chú jī xí. yù jiǎo fěi bǎo àn, bù dé mào làn, yǐ lì róng háng. yǔn zhī. bìng lìng gè zhōu xiàn é shè mín zhuàng, yī lǜ chōng bǔ xùn liàn. shí qī nián, lìng gè shěng mín zhuàng, měi yuè suí yíng cāo yǎn, shòu yǐ jì lǜ, yǐ fǔ bīng lì suǒ bù jí. shí bā nián, lìng shèng jīng mǎn zhōu bīng gè qín cāo wù, yù xíng wéi zhī shí, bù dé yǒu gù yì qíng bì. shí jiǔ nián, yǐ sì chuān gè yíng, jì shū dǎn qiè, zhì yí fěi rì zhāng, tè jiǎn dà chén, dū shuài zhèn dào, qīn wǎng xiào yuè. èr shí èr nián, lìng tiān jīn zēng bīng liù qiān yú rén, chì gè jiāng bèi lǜ xīn jiù bīng dīng, xī jiā liàn xí, shǒu huǒ pào, cì niǎo qiāng dāo máo, fǔ yǐ mǎ duì. yù jǐng zé gè yíng lián hé nán běi pào tái. mìng jīng néng wǔ yuán, zhuān sī jī chá, jiǎng qiú fāng lüè. èr shí liù nián, lìng gè zhōu xiàn mín zhuàng, suí yíng diào kǎo dāo máo zá jì. sān shí nián, lìng gè dū fǔ tí zhèn, tài lǎo ruò rǒng làn zhī bīng, chōu liàn jīng zhuàng, bǐ gè yíng jiē yǒu xuǎn fēng jìn lǚ. bù dé yǐ gōng jiàng pú yì, xū zhàn bīng liáng.
道光元年,令各軍均習長矛步槍,不得專精馬槍。是年,楊芳上言:「兵丁於練騎射槍矛之外,加以車騎合步連環三項,融結參合,日操一隊,以五隊更番演習,六日合操為一陣。直隸額兵,抽練四成,得一萬五千三百餘人,成二百四十隊,按圖操演,以齊勇怯而節進退。」允之。二年,以廣東營伍廢弛,嚴飭撫臣,實力練習,不得多立章程。四年,罷撤梅花車炮陣式,專習部頒九進連環陣式。五年,允英和之請,以八旗圈馬四百匹,改撥巡捕營,令滿洲、蒙古馬兵演習騎射,春秋二季,步軍統領會同左右翼總兵簡閱,三年後親臨大閱,八年,令那彥成等回疆增設防兵,籌給餉糈,議定操兵章程,並於喀什噶爾防兵內,抽練二千名,伊犁滿兵亦勤習騎射,由參贊大臣及總兵督操。十五年,以山西滿、漢營伍廢弛,嚴飭閱兵大臣嚴明甄別。是年,常大淳上言,新疆、湖南、廣東、四川各營伍,日久生玩,滿營則奢靡自逸,漢營則糧額多虛。由於拔補之循私,操演之不實,以國家養兵之資,為眾人雇役之用。請飭將軍、督、撫,力除積習。遇剿匪保案,不得冒濫,以勵戎行。允之。並令各州縣額設民壯,一律充補訓練。十七年,令各省民壯,每月隨營操演,授以紀律,以輔兵力所不及。十八年,令盛京滿洲兵各勤操務,遇行圍之時,不得有雇役情弊。十九年,以四川各營,技疏膽怯,致夷匪日張,特簡大臣,督率鎮、道,親往校閱。二十二年,令天津增兵六千餘人,飭各將、備率新舊兵丁,悉加練習,首火炮,次鳥槍刀矛,輔以馬隊。遇警則各營聯合南北炮台。命精能武員,專司稽察,講求方略。二十六年,令各州縣民壯,隨營調考刀矛雜技。三十年,令各督、撫、提、鎮,汰老弱冗濫之兵,抽練精壯,俾各營皆有選鋒勁旅。不得以工匠僕役,虛占兵糧。
xián fēng yuán nián, yì shān děng yǐ yī lí jí wū lǔ mù qí èr chù mǎn zhōu yíng zēng liàn niǎo qiāng, nǐ dìng kǎo yàn zhāng chéng, bìng lǜ yíng yī lǜ bàn lǐ. sān nián, zōng gè shěng lǜ yíng é bīng gòng liù shí yú wàn rén, chú zhēng diào zhī bīng, suǒ yú cún yíng zhě, tài ruò liú qiáng, dìng qī fēn liàn. gè shěng zhù fáng qí bīng yì rú zhī. wǔ nián, lìng jiàn ruì huǒ qì yuán míng yuán bā qí yíng, jí qián fēng hù jūn bā qí hàn jūn yíng, chì yuè bīng dà chén hé shí xiào lìng, fēn bié quàn chéng. yòu lìng sēng gé lín qìn děng zēng mǎn zhōu huǒ qì yíng cāo yǎn zhèn shì. shí yī nián, yǐ shèng jīng jí lín hēi lóng jiāng mǎ duì guān bīng, rì jiù pí ruò, chì jiāng jūn fù dōu tǒng, wú lùn zài chéng zài tún, yī tǐ tiāo liàn, kě zào zhě duō fāng gǔ lì, pín kǔ zhě zhuó liàng zhōu xù, yù xíng wéi bīng shù bù zú, yǐ yú dīng suí tóng cāo yǎn.
咸豐元年,奕山等以伊犁及烏魯木齊二處滿洲營增練鳥槍,擬定考驗章程,並綠營一律辦理。三年,綜各省綠營額兵共六十餘萬人,除徵調之兵,所餘存營者,汰弱留強,定期分練。各省駐防旗兵亦如之。五年,令健銳、火器、圓明園八旗營,及前鋒、護軍、八旗漢軍營,飭閱兵大臣核實校令,分別勸懲。又令僧格林沁等增滿洲火器營操演陣式。十一年,以盛京、吉林、黑龍江馬隊官兵,日就疲弱,飭將軍、副都統,無論在城在屯,一體挑練,可造者多方鼓勵,貧苦者酌量周恤,遇行圍兵數不足,以餘丁隨同操演。
tóng zhì yuán nián, yǐ shàng hǎi níng bō děng hǎi kǒu guān bīng, yán ōu zhōu rén xùn liàn, lìng céng guó fān lǐ hóng zhāng zuǒ zōng táng děng, zhuó xuǎn wǔ yuán shù shí rén, zài shàng hǎi níng bō xí wài guó bīng fǎ, yǐ fù cān dà yuán tǒng zhī, xué chéng zhī hòu, zì xíng jiào liàn zhōng guó bīng dīng. yòu yǐ guǎng dōng fú jiàn yíng wǔ jiǔ chí, chì qí líng liú zhǎng yòu děng yú qí lǜ yíng yíng nèi, zé xiāo yǒng yuán biàn, xí wài guó bīng fǎ. tiān jīn liàn jūn yì rú zhī. qí nèi dì yíng bīng, réng zūn jiù zhāng, suí shí xùn liàn. shì nián, lìng wén yù děng dìng jīng yíng lǜ qí bīng qiāng duì pào chē hé zhèn zhī zhì. sì nián, chún jùn wáng děng xùn liàn shén jī yíng bīng jí liàn bīng sān wàn yú rén, cāo yǎn jiàn zhe chéng xiào, lǜ yíng yì jiù zhěng sù. lìng réng lì chún jùn wáng jié zhì, dū cāo yuè bīng dà chén, yī bìng yuè kàn. shì nián, lìng chóng hòu lǜ yáng qiāng duì qiān wǔ bǎi rén fù jī nán, chì tiān jīn zhèn lú tái zhèn xuǎn zé biāo bīng, zēng liàn xīn shì yáng qiāng. liù nián, yǐ dīng bǎo zhēn suǒ nǐ xùn liàn mǎ duì zhāng chéng shí sì tiáo, chì tè pǔ qīn yú hēi lóng jiāng suǒ shǔ fù míng ā yú jí lín suǒ shǔ dǎ shēng rén nèi, zhāo mù zhuàng dīng sān qiān rén, zūn zhāng sù liàn mǎ duì, yǐ jiǎo niǎn fěi. céng jīng chū shī huí qí zhī yuán, fēn qǐ xùn liàn, rù guān hòu diào. shí nián, céng guó fān jiàn yì, yòng bīng shí yú nián, lǜ yíng jǐ tóng xū shè. chá yuè jiāng nán yíng wǔ, yuē yǒu sì zōng: yuē jīng zhì lǜ yíng, yuē xīn shè shuǐ shī, yuē tiāo liàn xīn bīng, yuē liú fáng yǒng yíng. fán lù bīng sì shí yī yíng, shuǐ shī shí yī yíng, xīn bīng shí yī yíng, fáng yǒng shí èr yíng, bīng shù shí cún èr wàn sì qiān yú rén. jiù xí yí gǎi zhě, yuē yǒu sì duān: yī bīng dīng yīng chà yǔ cāo yǎn fēn wèi èr shì, yīng chà yǐ fēn táng fēn xùn wèi é, cāo yǎn yǐ fēn yíng fēn shào wèi é. yī lǜ yíng xiǎng báo bīng pí, yí fǎng xīn jūn liàn jūn zhī zhì, cái bīng jiā xiǎng. yī jiù yòng niǎo qiāng tǔ yào, bù lì zhàn zhèn, gè yíng yí yǐ cì xī gǎi yáng qiāng. yī shuǐ shī bù dé réng yán mǎ bīng zhàn bīng shǒu bīng zhī míng, gè shěng shuǐ shī, jiē yīng chóu zào chuán zhī fèi, yǐ chuán wèi jiā, dàn jiān lù cāo, bù dé jū lù, wài hǎi nèi yáng lǐ hé shuǐ shī, qì xiè chuán zhī, lì qiú jīng zhěng. fán cǐ jiē shì guān quán jú, qǐng tè zhǐ tōng xíng nèi wài chén gōng, hé yì zūn xíng. shì nián, lìng zhǎng jiāng shuǐ shī, jí wài hǎi nèi yáng lǐ hé shuǐ shī, jūn yīng zhuān xí qiāng pào, bù dé jiè kǒu yǎn xí gōng shǐ, zhì kāi lù jū zhī jiàn. yán hǎi bīng lún shuǐ shī, yì miǎn xí gōng shǐ. shí èr nián, shěn bǎo zhēn yǐ gè bīng lún suī fēn zhù gè shěng, ér cāo yǎn zhēng diào bì yīng shēng shì lián luò, qǐng chì bīng lún tǒng lǐng, gōng lì gè hǎi kǒu, suí shí diào cāo. shí sān nián, lǐ hóng zhāng yǐ bā qí lǜ yíng bīng, yòng gōng shǐ dāo máo tái qiāng niǎo qiāng jiù fǎ xùn liàn, gù nán zhì shèng, jí xīn liàn gè jūn, yòng yáng qiāng zhě yǐ shǎo, yòng hòu táng qiāng jí zhà pào zhě gèng shǎo, kě jìng nèi fěi, ér bù kě yù wài wǔ. céng guó fān céng nǐ yǐ xīn xiè liàn bīng, yán hǎi qī shěng, gòng liàn lù bīng jiǔ wàn rén, yán jiāng sān xǐng, gòng liàn sān wàn rén, jì nián xiǎng bā bǎi wàn liǎng, zǒng lǐ yá mén yì yǐ zhì shèng zhī yáng qiāng duì liàn xí shuǐ zhàn, dīng rì chāng yì hé gè shěng liàn jīng bīng shí wàn rén, jiē yǐ fèi zhòng wèi néng jù xíng. lù jūn yǔ shuǐ shī guī zhì gè shū, xùn liàn yì yì, shuǐ shī yóu kě lù zhàn, lù jūn bù néng cāo zhōu. qǐng yǐ xiàn yǒu lù yíng, yī lǜ xuǎn liàn yáng qiāng, cái lǜ yíng pí ruò zhī é, jiā xīn jūn zhī xiǎng, yán hǎi fáng yíng, xī gǎi hòu táng qiāng, yú hǎi àn yào kǒu, tún dà zhī jìn lǚ, zhuān jiǎng cāo liàn jí zhú lěi zhū shì. gè hǎi kǒu xiū yáng shì shā tǔ pào tái, zhì shí yú cùn kǒu dà pào, zé liáng jiāng jìn bīng liàn xí, yǐ mìng zhòng jí yuǎn wèi dù, yǐ gù hǎi jiāng.
同治元年,以上海、寧波等海口官兵,延歐洲人訓練,令曾國藩、李鴻章、左宗棠等,酌選武員數十人,在上海、寧波習外國兵法,以副、參大員統之,學成之後,自行教練中國兵丁。又以廣東、福建營伍久弛,飭耆齡、劉長佑等於旗、綠營營內,擇驍勇員弁,習外國兵法。天津練軍亦如之。其內地營兵,仍遵舊章,隨時訓練。是年,令文煜等定京營綠旗兵槍隊炮車合陣之制。四年,醇郡王等訓練神機營兵及練兵三萬餘人,操演漸著成效,綠營亦就整肅。令仍隸醇郡王節制,督操閱兵大臣,一併閱看。是年,令崇厚率洋槍隊千五百人赴畿南,飭天津鎮、蘆台鎮選擇標兵,增練新式洋槍。六年,以丁寶楨所擬訓練馬隊章程十四條,飭特普欽於黑龍江所屬、富明阿於吉林所屬打牲人內,招募壯丁三千人,遵章速練馬隊,以剿捻匪。曾經出師回旗之員,分起訓練,入關候調。十年,曾國藩建議,用兵十餘年,綠營幾同虛設。查閱江南營伍,約有四宗:曰經制綠營,曰新設水師,曰挑練新兵,曰留防勇營。凡陸兵四十一營,水師十一營,新兵十一營,防勇十二營,兵數實存二萬四千餘人。舊習宜改者,約有四端:一、兵丁應差與操演分為二事,應差以分塘分汛為額,操演以分營分哨為額。一、綠營餉薄兵疲,宜仿新軍練軍之制,裁兵加餉。一、舊用鳥槍土藥,不利戰陣,各營宜以次悉改洋槍。一、水師不得仍沿馬兵、戰兵、守兵之名,各省水師,皆應籌造船之費,以船為家,但兼陸操,不得居陸,外海、內洋、里河水師,器械船隻,力求精整。凡此皆事關全局,請特旨通行內外臣工,合議遵行。是年,令長江水師,及外海、內洋、里河水師,均應專習槍炮,不得藉口演習弓矢,致開陸居之漸。沿海兵輪水師,亦免習弓矢。十二年,沈葆楨以各兵輪雖分駐各省,而操演徵調必應聲勢聯絡,請飭兵輪統領,躬歷各海口,隨時調操。十三年,李鴻章以八旗、綠營兵,用弓矢刀矛抬槍鳥槍舊法訓練,固難制勝,即新練各軍,用洋槍者已少,用後膛槍及炸炮者更少,可靖內匪,而不可御外侮。曾國藩曾擬以新械練兵,沿海七省,共練陸兵九萬人,沿江三省,共練三萬人,計年餉八百萬兩,總理衙門議以制勝之洋槍隊練習水戰,丁日昌議合各省練精兵十萬人,皆以費重未能遽行。陸軍與水師規制各殊,訓練亦異,水師猶可陸戰,陸軍不能操舟。請以現有陸營,一律選練洋槍,裁綠營疲弱之額,加新軍之餉,沿海防營,悉改後膛槍,於海岸要口,屯大支勁旅,專講操練及築壘諸事。各海口修洋式沙土炮台,置十餘寸口大炮,擇良將勁兵練習,以命中及遠為度,以固海疆。
guāng xù wǔ nián, lǐ hóng zhāng yǐ dé guó lù jūn bù duì yóu jīng, dé lì zài měi rì lín cāo, shú yǎn liào dí yīng biàn zhī fǎ, xià qiū dà cāo, shú yǎn lù sù yě zhàn gōng shǒu zhī fǎ. qí fǎ bèi yú yī shào, kuò ér chōng zhī, kě yíng kě jūn. qián yú hǎi fáng yíng nèi, xuǎn yóu jī děng qī yuán, fù dé guó xué xí lín cāo jí yíng dí shè fú bù zhèn huì tú gè fǎ sān nián yú, xué chéng huí guó. nǎi yú qīn jūn yíng nèi, tiāo xuǎn shào duì, fǎng dé guó yī shào zhī zhì, yī fǎ jiào liàn, jiàn cì kuò chōng. jiǔ nián, lǐ hóng zhāng shǐ chuàng shè shuǐ shī xué táng yú tiān jīn, xí jià shǐ děng yì. shí yī nián, zhāng zhī dòng zhuó dìng hǎi fáng gè yíng cāo liàn zhāng chéng, jiù shì dāo chā gōng shǐ yǐ wú shí yòng, gǎi yòng xīn cāo, yī liàn wò qiāng, yī liàn guò shān pào duì, yī liàn jué zào dì yíng, yī liàn ān fàng shuǐ léi, yī liàn xiū zhú pào tái, yī liàn lín dí sàn duì, yī liàn yáng shì huǒ jiàn, yī liàn ān shè xíng jūn diàn xiàn, yī liàn jí bù yú háo yuè lǐng, yī liàn yè zhàn, yī liàn jiān shǒu dì yíng jí jùn háo zhú qiáng yī qiè gōng chéng. shì nián, lǐ hóng zhāng yǐ wài yáng liú xué shēng huí huá, yú cāo fǎ zhèn fǎ diàn xué shuǐ léi hàn léi, jūn yǒu xīn dé, chì fēn fù gè yíng jiào liàn biàn bīng, bìng shè wǔ bèi xué táng. shí èr nián, zhāng zhī dòng yǐ guǎng dōng shěng zhù fáng yíng, yú guāng xù liù nián, xuǎn jiǎ bīng qiān wǔ bǎi rén, gǎi liàn yáng qiāng yáng pào jí zhèn fǎ, nǎi cái tài qí yíng shuǐ shī, fù rù bù jūn, biān wèi liǎng yì, hé zhèn cāo yǎn. chì zhì zào jú yí jiě xīn shì qiāng pào, zēng liàn pào duì. shí sān nián, lǐ hóng zhāng yǐ běi yáng wǔ bèi xué táng xué shēng, yú pào tái yíng lěi mǎ duì bù duì pào duì zhū xīn fǎ, xián yǒu chéng jiù, chì lìng huí yíng, zhuǎn xiāng chuán shòu. shì nián, zhāng zhī dòng shǐ yú guǎng dōng shè shuǐ shī lù shī xué táng, shuǐ shī fēn guǎn lún jí jià shǐ gōng zhàn èr zhǒng, lù shī fēn mǎ bù qiāng pào yíng zào sān zhǒng, jiān cǎi gè guó zhī zhǎng. èr shí nián, zhāng zhī dòng zhī nán yáng shuǐ shī xué táng zhe yǒu chéng xiào, jiā yǐ jiǎng lì. yòu yú jiāng níng shěng shè lù jūn xué táng, jiǎng qiú dì lǐ cè liàng yíng lěi zhū shù, mǎ bù pào duì zhū fǎ.
光緒五年,李鴻章以德國陸軍步隊尤精,得力在每日林操,熟演料敵應變之法,夏秋大操,熟演露宿野戰攻守之法。其法備於一哨,擴而充之,可營可軍。前於海防營內,選游擊等七員,赴德國學習林操及迎敵、設伏、布陣、繪圖各法三年餘,學成回國。乃於親軍營內,挑選哨隊,仿德國一哨之制,依法教練,漸次擴充。九年,李鴻章始創設水師學堂於天津,習駕駛等藝。十一年,張之洞酌定海防各營操練章程,舊式刀叉弓矢已無實用,改用新操,一練臥槍,一練過山炮隊,一練掘造地營,一練安放水雷,一練修築炮台,一練臨敵散隊,一練洋式火箭,一練安設行軍電線,一練疾步逾濠越嶺,一練夜戰,一練堅守地營及濬濠築牆一切工程。是年,李鴻章以外洋留學生回華,於操法、陣法、電學、水雷、旱雷,均有心得,飭分赴各營教練弁兵,並設武備學堂。十二年,張之洞以廣東省駐防營,於光緒六年,選甲兵千五百人,改練洋槍洋炮及陣法,乃裁汰旗營水師,附入步軍,編為兩翼,合陣操演。飭製造局移解新式槍炮,增練炮隊。十三年,李鴻章以北洋武備學堂學生,於炮台、營壘、馬隊、步隊、炮隊諸新法,咸有成就,飭令回營,轉相傳授。是年,張之洞始於廣東設水師、陸師學堂,水師分管輪及駕駛攻戰二種,陸師分馬步、槍炮、營造三種,兼采各國之長。二十年,張之洞之南洋水師學堂著有成效,加以獎勵。又於江寧省設陸軍學堂,講求地理、測量、營壘諸術,馬、步、炮隊諸法。
èr shí yī nián, zhāng zhī dòng jiàn yì, jiù yíng jī bì tài shēn. rén jiē wū hé, lái qù wú héng, yī bì yě. bīng jiē quē é, qiě chōng zá chà, èr bì yě. lǐ jū bù què, liáng yǒu bù fēn, sān bì yě. tān pài kè kòu, sì bì yě. xīn shì qiāng pào, pāo qì sǔn huài, wǔ bì yě. yíng lěi gōng chéng, bù zhī jiǎng qiú, liù bì yě. yíng biàn xí shàng shē huá, qī bì yě. ruò yǐ yáng jiāng tǒng zhī, qī qí é bì zú, rén bì zhuàng, xiǎng bì yù, jūn huǒ bì jīng, jì yì bì xián, yǒng dīng bù gōng zá chà, jiāng lǐng bù dé làn chōng, cǐ qī zhě liàn bīng zhī bì yào. suǒ pìn dé guó wǔ jiāng sān shí wǔ rén yǐ lái huá, jí fǎng dé guó yíng zhì, shè bù duì bā yíng, èr bǎi wǔ shí rén fēn wèi wǔ shào, mǎ duì èr yíng, yī bǎi bā shí qí fēn wèi sān shào, pào duì èr yíng, èr bǎi rén fēn wèi sì shào, gōng chéng duì yī yíng bǎi rén, yī guān qiāng jiàng děng xián bèi. fán yǒng dīng èr qiān bā bǎi liù shí rén, xiǎng sì shí sì wàn liǎng. qí cāo liàn yǒu xiào, tuī guǎng jiā liàn, zēng zhì wàn rén. yǐ cǐ jūn yáng jiāng yí liàn dì èr jūn, bǐ cì dì yǐ chéng jìn lǚ. shì nián, hú yù fēn jiàn yì, xīn liàn gè jūn, yí yòng yī lǜ qiāng pào. běi yáng xiān liàn wǔ wàn rén wèi dà jūn, nán yáng liàn sān wàn rén, guǎng dōng hú běi liàn èr wàn rén, yú shěng wàn rén, cāo fǎ jūn xiè, wù guī yī lǜ, yǐ biàn zhēng diào. gè shěng yīng yī lǜ shè lì wǔ bèi xué táng.
二十一年,張之洞建議,舊營積弊太深。人皆烏合,來去無恆,一弊也。兵皆缺額,且充雜差,二弊也。里居不確,良莠不分,三弊也。攤派刻扣,四弊也。新式槍炮,拋棄損壞,五弊也。營壘工程,不知講求,六弊也。營弁習尚奢華,七弊也。若以洋將統之,期其額必足,人必壯,餉必裕,軍火必精,技藝必嫻,勇丁不供雜差,將領不得濫充,此七者練兵之必要。所聘德國武將三十五人已來華,即仿德國營制,設步隊八營,二百五十人分為五哨,馬隊二營,一百八十騎分為三哨,炮隊二營,二百人分為四哨,工程隊一營百人,醫官、槍匠等咸備。凡勇丁二千八百六十人,餉四十四萬兩。俟操練有效,推廣加練,增至萬人。以此軍洋將移練第二軍,俾次第以成勁旅。是年,胡燏芬建議,新練各軍,宜用一律槍炮。北洋先練五萬人為大軍,南洋練三萬人,廣東、湖北練二萬人,餘省萬人,操法軍械,務歸一律,以便徵調。各省應一律設立武備學堂。
èr shí èr nián, shǐ yǐ xīn fǎ xùn liàn hǎi lù gè jūn. gè shěng shè lì xué táng, tóng shí jǔ bàn. shì nián, zhāng zhī dòng shǐ cái chè hú běi wǔ fáng děng sān qí, gǎi liàn yáng cāo èr yíng, gōng chéng duì yī yíng, fǎng zhí lì wǔ yì jūn xīn liàn yáng cāo zhāng chéng, cān yòng dé guó jūn zhì, pìn dé guó wǔ yuán wèi jiào xí, yǐ kāi fēng qì. shì nián, shèng xuān huái jiàn yì, quán guó lǜ yíng bīng suì xiǎng qiān yú wàn, liàn yǒng suì xiǎng yì qiān yú wàn, fán bā shí yú wàn rén, tú hào cái lì, wú bì shí yòng, yí xī xíng cái chè. gòng liàn xīn jūn sān shí wàn rén, jiù gè shěng qíng xíng qīng zhòng, dìng bīng shù duō guǎ, zhēng mù xùn liàn, xī fǎng xī fǎ. xuán zǒng lǐ yá mén yǐ gè shěng yíng wǔ, zhòu nán jǐn cái, xiān jiù běi yáng xīn liàn liǎng jūn, jí jiāng nán zì qiáng jūn hú běi yáng cāo duì, qiè shí jiào liàn. qí cái bīng jié xiǎng, cì dì tuī guǎng. chì liǎng jiāng liǎng hú dū chén, jiào zhǔn zhì zào jú qiāng pào huà yī bàn lǐ. yòu yú wǔ chāng chéng shè wǔ bèi xué táng, pìn yáng yuán jiào xí.
二十二年,始以新法訓練海陸各軍。各省設立學堂,同時舉辦。是年,張之洞始裁撤湖北武防等三旗,改練洋操二營,工程隊一營,仿直隸武毅軍新練洋操章程,參用德國軍制,聘德國武員為教習,以開風氣。是年,盛宣懷建議,全國綠營兵歲餉千餘萬,練勇歲餉亦千餘萬,凡八十餘萬人,徒耗財力,無裨實用,宜悉行裁撤。共練新軍三十萬人,就各省情形輕重,定兵數多寡,徵募訓練,悉仿西法。旋總理衙門以各省營伍,驟難盡裁,先就北洋新練兩軍,及江南自強軍、湖北洋操隊,切實教練。俟裁兵節餉,次第推廣。飭兩江、兩湖督臣,較准製造局槍炮畫一辦理。又於武昌城設武備學堂,聘洋員教習。
èr shí sì nián, lìng gè shěng jī chá quē é tān pài zhī bì, yán xíng gé chú. zhì cāo liàn zhī fǎ, yí bù jū chéng gé, jǐn lì biàn tōng, chì dū bàn jūn wù wáng dà chén yì zhī. xún yǐ shén jī yíng huǒ qì yíng jiàn ruì yíng wǔ shèng xīn duì, cāo yǎn xián shú, shǎng tǒng bīng dà chén yǒu chà. lìng mǎn méng hàn gè jūn xiāo qí yíng liǎng yì qián fēng hù jūn yíng, wǔ chéng gǎi xí yáng cāo, wǔ chéng gǎi yòng yáng qiāng, bā qí hàn jūn pào duì yíng téng pái yíng, yī bìng gǎi liàn, shén jī yíng tài ruò liú qiáng, gòng liàn mǎ bù bīng wàn rén. qí zhèn fǎ qì xiè yíng zhì xiǎng zhāng, zhuó fǎng tài xī bīng zhì. shì nián qiū, shàng qīn yì tuán hé jí tiān jīn dà yuè xīn cāo. yòu lìng gè shěng zēng shuǐ shī xué táng xué é, zēng zào liàn chuán, xí jià shǐ zhū shù. èr shí wǔ nián, yǐ běi yáng gè jūn xùn liàn sān nián, chì tǒng bīng dà chén qǔ gè zhǒng cāo fǎ, huì tú tiē shuō yǐ wén. bù duì yǐ qǐ fú fēn hé wèi zhǔ. pào duì yǐ gōng jiān cuò ruì wèi qī. mǎ duì yǐ chū qí chí zhòu wèi néng. gōng chéng duì yǐ kuò dì lì bèi jūn zī wèi shì. yǐ píng shí cāo liàn zhī fǎ, bèi yì rì zhàn zhèn zhī xū. èr shí liù nián, dèng huá xī yú ān huī shěng chéng shè lì wǔ bèi xué táng, xí qiāng pào zhàn zhèn zhū xué.
二十四年,令各省稽察缺額攤派之弊,嚴行革除。至操練之法,宜不拘成格,盡力變通,飭督辦軍務王大臣議之。尋以神機營、火器營、健銳營、武勝新隊,操演嫻熟,賞統兵大臣有差。令滿、蒙、漢各軍驍騎營、兩翼前鋒、護軍營,五成改習洋操,五成改用洋槍,八旗漢軍炮隊營、藤牌營,一併改練,神機營汰弱留強,共練馬步兵萬人。其陣法器械營制餉章,酌仿泰西兵制。是年秋,上親詣團河及天津大閱新操。又令各省增水師學堂學額,增造練船,習駕駛諸術。二十五年,以北洋各軍訓練三年,飭統兵大臣取各種操法,繪圖貼說以聞。步隊以起伏分合為主。炮隊以攻堅挫銳為期。馬隊以出奇馳驟為能。工程隊以擴地利、備軍資為事。以平時操練之法,備異日戰陣之需。二十六年,鄧華熙於安徽省城設立武備學堂,習槍炮戰陣諸學。
èr shí qī nián, yǐ gè shěng zhì bīng fáng yǒng, jī bì shén shēn, chì jiāng jūn dū fǔ, jiù yuán yǒu gè yíng, yán xíng cái tài, jīng xuǎn ruò gān yíng, fēn wèi cháng bèi xù bèi xún jǐng děng jūn, gēng dìng xiǎng zhāng, yī lǜ cāo xí xīn shì qiāng pào. yòu lìng nán běi yáng hú běi zhī wǔ bèi xué táng, shān dōng zhī suí yíng xué táng, zhuó liàng kuò chōng, rèn zhēn xùn liàn. shì nián, liú kūn yī zhāng zhī dòng děng, yǐ èr shí nián lái, gè shěng liàn xí yáng cāo, lǚ jīng zhěng dùn, ér jiù rì jiāng lǐng, yú xīn cāo duō wèi ān xí. dōng xī gè guó jiào jiāng liàn bīng yào zhǐ, yuē yǒu shí èr: yī yuē jiào shì yǐ lǐ, shǐ zhī yǒu chǐ zì zhòng, yī yuē diào hù shì zú qǐ chù yǐn shí, yī yuē jiǎng míng qiāng pào dàn yào zhì xìng yuán liú zhī fǎ, yī yuē qiāng pào xiàn lù qǔ zhǔn zhī fǎ, yī yuē jué háo zhú lěi bì qiāng pào zhī fǎ, yī yuē mǎ bù pào gè duì zé dì jiè shì zhī fǎ, yī yuē cè liàng huì tú zhī fǎ, yī yuē duì wǔ fēn hé zhuǎn biàn zhī fǎ, yī yuē shǒu wèi zhēn tàn zhī fǎ, yī yuē xíng jūn gōng chéng zhì zào zhī fǎ, yī yuē chóu bèi xíng jūn yī liáng zī zhòng zhī fǎ, yī yuē xíng jūn yī yào zhī fǎ. gè jiāng chén jūn yīng xuǎn zé tǒng lǐng yíng shào gè guān, jūn qiè shí yán jiū. liàn bīng gù jí, liàn jiāng yóu yào. shù nián yǐ hòu, fēi wǔ bèi xué táng chū shēn zhě, bù dé chōng jiāng biàn. gèng qǐng fǎng yīng fǎ zhī zǒng yíng wù chù, rì běn zhī cān móu bù, yú dū chéng zhuān shè yá mén, zhǎng quán guó shuǐ lù bīng zhì xiǎng zhāng dì lǐ huì tú cāo liàn fǎ shì chǔ bèi liáng xiǎng zhuǎn yùn zhōu chē wài jiāo zhēn tàn děng shì. píng rì zhī yù chóu, lín shí zhī diào dù, xī yǐ cǐ guān zhǎng zhī. jiān cǎi zhòng zhǎng, wù qiú shí yòng. lìng nèi wài chén gōng hé yì. èr shí bā nián, shè běi yáng háng yíng jiāng biàn xué táng, shí yǎn zhàn jī zhū fǎ. cǐ lì cháo xùn liàn zhī guī yě.
二十七年,以各省制兵防勇,積弊甚深,飭將軍、督、撫,就原有各營,嚴行裁汰,精選若干營,分為常備、續備、巡警等軍,更定餉章,一律操習新式槍炮。又令南北洋、湖北之武備學堂,山東之隨營學堂,酌量擴充,認真訓練。是年,劉坤一、張之洞等,以二十年來,各省練習洋操,屢經整頓,而舊日將領,於新操多未諳習。東西各國教將練兵要旨,約有十二:一曰教士以禮,使知有恥自重,一曰調護士卒起處飲食,一曰講明槍炮彈藥質性源流之法,一曰槍炮線路取准之法,一曰掘濠築壘避槍炮之法,一曰馬步炮各隊擇地借勢之法,一曰測量繪圖之法,一曰隊伍分合轉變之法,一曰守衛偵探之法,一曰行軍工程製造之法,一曰籌備行軍衣糧輜重之法,一曰行軍醫藥之法。各疆臣均應選擇統領、營、哨各官,均切實研究。練兵固亟,練將尤要。數年以後,非武備學堂出身者,不得充將弁。更請仿英、法之總營務處,日本之參謀部,於都城專設衙門,掌全國水陸兵制、餉章、地理繪圖、操練法式、儲備糧餉、轉運舟車、外交偵探等事。平日之預籌,臨時之調度,悉以此官掌之。兼采眾長,務求實用。令內外臣工合議。二十八年,設北洋行營將弁學堂,實演戰擊諸法。此歷朝訓練之規也。