strong bīng sì strong
兵四
xiāng bīng
△鄉兵
xiāng bīng shǐ zì yōng gān, xuán mù xuán sàn, chū fēi jīng zhì zhī shī. jiā qìng jiān, píng chuān chǔ jiào fěi, xiāng bīng zhī gōng shǐ zhe. dào guāng zhī jì, yuè xī kòu qǐ, gè shěng jǔ bàn tuán liàn, yǒu zhù shǒu dì fāng zhě, yǒu suí yíng zhēng jiǎo zhě. shì láng céng guó fān yǐ héng xiāng tuán liàn tǎo kòu, liàn xiāng bīng wèi yǒng yíng, yǐ bīng zhì bù lēi zhī, zú píng jù duì, qí shǐ jiē xiāng bīng yě. ér biān jiǎo zhī dì, jiǎo yǒu xiāng bīng. qí zài dōng sān xǐng zhě, zé níng gǔ tǎ yǐ dōng zhī hè zhé bù kè yǎ kè bù, hùn tóng jiāng dōng běi zhī è lún chūn bù, bù shè zuǒ lǐng, wéi shè xiāng bīng xìng zhǎng. qí zài hēi lóng jiāng zhě, yǒu dǎ shēng rén, zài jiāng yǐ nán zhī xī bó guà lēi chá, jiāng yǐ běi zhī suǒ lún dá hú ěr, zé fù shǔ yú mǎn yíng. zài méng gǔ zhě, méng bīng ér wài, yǒu qí gǔ mín yǒng. zài shān shǎn biān wài zhě, yǒu fān bīng, yǒu sēng sú bīng. zài sì chuān yún nán guì zhōu biān jìng zhě, yǒu yí bīng, yǒu tǔ sī bīng, yǒu hēi luǒ yǒng dīng. zài xī zàng zhě, yǒu cáng fān bīng. jiē yǔ nèi dì xiāng bīng bù tóng, gù bù xiáng. qí gè zhí shěng zhī xiāng bīng, yuē tún liàn, yuē mín zhuàng, yuē xiāng tuán, yuē liè hù, yuē yú tuán, yuē shā mín. é shù zhī duō guǎ bù qí, qì xiè zhī liáng yǔ bù yī, xiǎng zhāng zhī zēng jiǎn bù dìng, liáng yǐ jù sàn wú héng, gù yǔ é bīng jiǒng yì, wú biān zhì zhī kě jì. zī tè zhì qí shǐ mò yú hòu yān.
鄉兵始自雍、乾,旋募旋散,初非經制之師。嘉慶間,平川、楚教匪,鄉兵之功始著。道光之季,粵西寇起,各省舉辦團練,有駐守地方者,有隨營征剿者。侍郎曾國藩以衡、湘團練討寇,練鄉兵為勇營,以兵制部勒之,卒平巨憝,其始皆鄉兵也。而邊徼之地,剿有鄉兵。其在東三省者,則寧古塔以東之赫哲部、克雅克部,混同江東北之鄂倫春部,不設佐領,惟設鄉兵姓長。其在黑龍江者,有打牲人,在江以南之錫伯、卦勒察,江以北之索倫、達瑚爾,則附屬於滿營。在蒙古者,蒙兵而外,有奇古民勇。在山、陝邊外者,有番兵,有僧俗兵。在四川、雲南、貴州邊境者,有夷兵,有土司兵,有黑倮勇丁。在西藏者,有藏番兵。皆與內地鄉兵不同,故不詳。其各直省之鄉兵,曰屯練,曰民壯,曰鄉團,曰獵戶,曰漁團,曰沙民。額數之多寡不齊,器械之良窳不一,餉章之增減不定,良以聚散無恆,故與額兵迥異,無編制之可紀。茲特志其始末於後焉。
yōng zhèng bā nián, è ěr tài píng xī nán yí wū méng zhī luàn, diào guān bīng wàn yú rén, xiāng bīng bàn zhī, suì dìng dōng chuān, shì wèi xiāng bīng zhī shǐ.
雍正八年,鄂爾泰平西南夷烏蒙之亂,調官兵萬餘人,鄉兵半之,遂定東川,是為鄉兵之始。
qián lóng sān shí bā nián, yòng bīng xiǎo jīn chuān, dìng biān jiāng jūn wēn fú dìng xī jiāng jūn ā guì shū yán, diào mǎn zhōu bīng dào yuǎn fèi zhòng, bù rú duō yòng xiāng bīng, rén dì xiāng yí. sì chuān xiāng bīng, yǐ jīn chuān tún liàn wèi qiáng, zì píng dìng jīn chuān yǐ hòu, shè tún liàn xiāng bīng, qí liáng xiǎng bèi yú é bīng, fēn tún dà xiǎo jīn chuān liǎng lù, chūn xià xùn liàn, qiū dōng sōu liè, yǒu zhàn shì zé sōu jiǎo shān lù, tuì bīng zé wèi diàn hòu zhī yòng.
乾隆三十八年,用兵小金川,定邊將軍溫福、定西將軍阿桂疏言,調滿洲兵道遠費重,不如多用鄉兵,人地相宜。四川鄉兵,以金川屯練為強,自平定金川以後,設屯練鄉兵,其糧餉倍於額兵,分屯大小金川兩路,春夏訓練,秋冬蒐獵,有戰事則搜剿山路,退兵則為殿後之用。
jiā qìng chū, miáo jiāng shì qǐ, fù nài yǐ xiāng bīng píng miáo, gōng guān zhū jiāng. zhào yǐ nài zǒng lǐ biān wù, lìng gè shěng dū fǔ yǐ nài liàn xiāng bīng zhī fǎ liàn guān bīng. chuān chǔ jiào fěi zhī yì, guān bīng zhēng tǎo, ér xiāng bīng zhī gōng wèi duō. qí xūn jī zuì zhù zhě, wén chén zé sì chuān àn chá shǐ liú qīng, wǔ chén zé sì chuān tí dū guì hán, hú běi tí dū luó sī jǔ, gè tǒng xiāng bīng, fēn lù jiǎo kòu, dà xiǎo shù bǎi zhàn, suì zòu fū gōng. jiā qìng shí qī nián, yǐ yún nán biān wài yě yí luǒ fěi sì rǎo, ér miǎn níng téng yuè gè ài jiē zhàng lì zhī dì, nán zhù guān bīng, nǎi liàn xiāng bīng yī qiān liù bǎi rén, yǐ bā bǎi rén zhù shǒu miǎn níng zhī bǐng yě shān liáng děng chù, yǐ bā bǎi rén zhù shǒu téng yuè mán zhāng shān děng chù, shěng guān bīng zhēng diào zhī láo. qí shí miáo jiāng dǐ dìng, yì zēng shè xiāng bīng, fán tún dīng qī qiān rén, xùn liàn zhī xiá, kāi kěn tún fáng tián shù shí wàn qǐng.
嘉慶初,苗疆事起,傅鼐以鄉兵平苗,功冠諸將。詔以鼐總理邊務,令各省督撫以鼐練鄉兵之法練官兵。川、楚教匪之役,官兵征討,而鄉兵之功為多。其勳績最著者,文臣則四川按察使劉清,武臣則四川提督桂涵,湖北提督羅思舉,各統鄉兵,分路剿寇,大小數百戰,遂奏膚功。嘉慶十七年,以雲南邊外野夷倮匪肆擾,而緬寧、騰越各隘皆瘴癘之地,難駐官兵,乃練鄉兵一千六百人,以八百人駐守緬寧之丙野山樑等處,以八百人駐守騰越蠻章山等處,省官兵徵調之勞。其時苗疆底定,亦增設鄉兵,凡屯丁七千人,訓練之暇,開墾屯防田數十萬頃。
dào guāng èr nián, lìng zhí lì jiāng chén zhāo jí tuán liàn, xiū zhú tǔ bǎo, hù wèi cè yīng. shí wǔ nián, lìng gè zhōu xiàn é shè mín zhuàng, yī lǜ chōng bǔ xùn liàn, fù lìng gè shěng mín zhuàng měi yuè suí yíng cāo yǎn, fàn yǐ jì lǜ. shì nián, diào dà xiǎo jīn chuān xiāng bīng qiān míng, gěi yǐ qiān rén zhī liáng, suí yíng zhēng zhàn, guī tún zé réng shí wǔ bǎi rén zhī liáng. èr shí yī nián, lìng shān dōng xún fǔ yú péng lái huáng xiàn róng chéng níng hǎi yē xiàn jiāo zhōu jí mò suǒ shǔ zhī shí sān xiāo, biān liàn xiāng bīng, hù xiāng fáng wèi. yòu lìng yán hǎi jiāng chén fǎng zhè jiāng dìng hǎi xiàn tǔ bǎo zhī fǎ, fán jìn hǎi cūn luò, zhāo mù xiāng bīng, xìng zhú tǔ bǎo, yǐ lián shēng shì. èr shí sān nián, lìng guǎng dōng shěng yǐ tuán liàn zhù fáng hǎi kǒu. xuán jiāng lì shū yán guǎng dōng mín fēng yí yú xiāng tuán, zhāo jí yǐ dé shí wàn rén, yǐ shēng píng xué shè wèi tuán liàn zǒng huì zhī qū, tuī jí sháo zhōu lián zhōu děng chù, yī lǜ jǔ xíng. èr shí liù nián, lìng gè zhōu xiàn mín zhuàng suí yíng kǎo chá jì yì. shì nián, gān sù yán biān fān zéi sì rǎo, lìng jiāng chén zhào mù liè hù qiān rén, biān wèi yī jūn, gōng yuǎn tàn jìn fáng zhī yòng. jí dào guāng jì nián, zhāng guó liáng mù guǎng dōng cháo zhōu xiāng bīng zhuī zhú yuè kòu, zhuǎn zhàn dōng xià, zú yǐ guǎng hàn bù xún, suì zhì kuì sàn.
道光二年,令直隸疆臣招集團練,修築土堡,互為策應。十五年,令各州縣額設民壯,一律充補訓練,復令各省民壯每月隨營操演,范以紀律。是年,調大小金川鄉兵千名,給以千人之糧,隨營征戰,歸屯則仍食五百人之糧。二十一年,令山東巡撫於蓬萊、黃縣、榮成、寧海、掖縣、膠州、即墨所屬之十三梟,編練鄉兵,互相防衛。又令沿海疆臣仿浙江定海縣土堡之法,凡近海村落,招募鄉兵,興築土堡,以聯聲勢。二十三年,令廣東省以團練助防海口。旋疆吏疏言廣東民風宜於鄉團,招集已得十萬人,以昇平學社為團練總匯之區,推及韶州、廉州等處,一律舉行。二十六年,令各州縣民壯隨營考察技藝。是年,甘肅沿邊番賊肆擾,令疆臣召募獵戶千人,編為一軍,供遠探近防之用。及道光季年,張國樑募廣東潮州鄉兵追逐粵寇,轉戰東下,卒以獷悍不馴,遂至潰散。
xián fēng èr nián, lìng zài jí shì láng céng guó fān bàn lǐ hú nán xiāng tuán. xuán guó fān shū yán xiān xíng liàn yǒng yī qiān rén, suǒ bàn zhě nǎi guān yǒng fēi tuán dīng, shì wèi xiāng tuán gǎi yǒng yíng zhī shǐ. sān nián, lìng shān dōng dēng lái qīng sān fǔ jǔ bàn lián zhuāng tuán liàn, gěi yǐ bīng xiè. sì nián, lìng gān sù yán biān zēng mù liè hù sān qiān rén yǐ fáng fān qí. bā nián, ān huī xún fǔ wēng tóng shū shū yán wǎn shěng dìng yuǎn shòu zhōu hé féi děng xiàn jǔ bàn tuán liàn, xún rì zhī jiān, yuǎn jìn xiǎng yīng, hé zhōu jù zéi lǚ chū fén lüè, duō bèi xiāng tuán jī huí, yǐ qí shēn míng dà yì, yǒng yuè tóng chóu, fán dǒng shì tuán zǒng rén děng, chuán yù jiā miǎn. jiǔ nián, hé nán xún fǔ héng fú shū yán, wǎn kòu jìn bī yù jìng, lìng dào fǔ dà yuán yú jiē jìn wǎn kòu zhī dì, jǔ bàn xiāng tuán, suī zhōu děng zhōu xiàn xìng zhú bǎo zhài yǐ shù shí chù. xuán yù hé nán guān shēn xùn liàn xiāng yǒng, lián cūn zhú zhài, xùn sù jǔ xíng.
咸豐二年,令在籍侍郎曾國藩辦理湖南鄉團。旋國藩疏言先行練勇一千人,所辦者乃官勇非團丁,是為鄉團改勇營之始。三年,令山東登、萊、青三府舉辦聯莊團練,給以兵械。四年,令甘肅沿邊增募獵戶三千人以防番騎。八年,安徽巡撫翁同書疏言皖省定遠、壽州、合肥等縣舉辦團練,旬日之間,遠近響應,和州踞賊屢出焚掠,多被鄉團擊回,以其深明大義,踴躍同仇,凡董事團總人等,傳諭嘉勉。九年,河南巡撫恆福疏言,皖寇進偪豫境,令道府大員於接近皖寇之地,舉辦鄉團,睢州等州縣興築堡寨已數十處。旋諭河南官紳訓練鄉勇,聯村築寨,迅速舉行。
shí nián, yù shèng bǎo děng dū bàn xiāng tuán, yǐ zī tǒng lǜ, zhuó dìng zhāng chéng, fán bàn tuán zhōu xiàn yī lǜ zūn xíng, wéi xiāng tuán gēng fān diào yíng, suǒ lǐng liáng xiǎng, yì zī liú bì, wú dé mào làn. yòu yù: jiāng sū děng shěng zài jí shēn shì, chú yǐ jīng bàn lǐ tuán liàn wài, qí míng xiǎo dà yì lǜ shēn gōng zhèng zhě, zì bù fá rén, suǒ yǒu zài jīng zhí lì jiāng sū ān huī zhè jiāng hé nán děng shěng zhī dà xiǎo guān yuán, jiāng rú hé jǔ xíng xiāng tuán, suí tóng guān bīng jiǎo zéi, jí fáng shǒu děng yī qiè shì yí, gè chén suǒ jiàn, gè jǔ suǒ zhī, xùn jí shàng wén.
十年,諭勝保等督辦鄉團,以資統率,酌定章程,凡辦團州縣一律遵行,惟鄉團更番調營,所領糧餉,易滋流弊,毋得冒濫。又諭:「江蘇等省在籍紳士,除已經辦理團練外,其明曉大義律身公正者,自不乏人,所有在京直隸、江蘇、安徽、浙江、河南等省之大小官員,將如何舉行鄉團,隨同官兵剿賊,及防守等一切事宜,各陳所見,各舉所知,迅即上聞。」
xún shì láng shěn zhào lín shū chén: zì xián fēng sān nián yǐ hòu, dié fèng cháo zhǐ jǔ xíng xiāng tuán, yǐ zhì zài zhì sān, gè shěng guān shēn shì mín, wèi cháng bù zūn zhǐ bàn lǐ, ér zéi shì pī chāng, zú wú chéng xiào. liáng yóu gǒu qiě tú shì, wèi jīng shí lì jiǎng qiú, huò mù yǒng yǐ chōng shù, tú qǔ wài guān, huò jí duān yǐ yíng sī, zhuǎn chéng yù hè, wú shì zé shì wèi wēi xié, rǎo hài xiāng lǘ, yǒu jǐng zé shǒu xiān dùn táo, liú wèi dào zéi. yì zhě jǐ wèi xiāng tuán zhī wú yì ér yǒu sǔn yǐ. bù zhī míng wèi mín tuán, jí dāng yǐ mín wèi tuán, ér bù kě yǐ mù yǒng sāi zé yě. mín tǒng yú shēn, zé shēn zhī xié zhèng yí shèn zé yě. shēn yǐ yú guān, zé guān zhī xián fǒu yí yán biàn yě. bù guī bìng yú yí lù, zé dū chá wú rén, bì bù néng yī lǜ jiān gù. bù zhuān lì yú sì xiāng, zé chéng shǒu suī yán, yǐ nán miǎn sì miàn shòu dí. guān yǔ shēn yí liǎng xiāng fú, bù yí liǎng xiāng è. bīng yǔ mín yí liǎng xiāng gù, bù yí liǎng xiāng chóu. rèn fēng jiāng zhě, dāng zhī mín běn wú mín, yòng bīng shù shǎo, hé rú yòng mín shù duō. rèn jiāng shuài zhě, dāng zhī bīng běn wú mín, wǒ néng jiù mín, zì rán mín néng jiù wǒ. xiàn zài zéi fēn chāng jué, fēi shí bàn mín tuán, gèng wú ān quán zhī fǎ. nǎi nǐ shàng shì yí shí èr tiáo: yī mín tuán xū zhāo běn dì yǒu yè zhī mín, bù kě zhāo shì jǐng wú lài yě. yī yí fēn bié dì duàn, yǐ jìn zéi yī èr bǎi lǐ wèi zuì yào, jù zéi shāo yuǎn, zhōng gé yī èr xiàn zhě wèi cì yào, qí yuǎn zài sān sì bǎi lǐ wài zhě, zé cóng huǎn bàn tuán yě. yī gè zhōu xiàn yào dì, yí yī lǜ bàn tuán, wú shǐ yī chù shū lòu, bǐ kòu dé chéng xì ér rù yě. yī bàn tuán yí sì xiāng jiā mì, yǒu jǐng zé hù xiāng yīng yuán, wú shì zé yán jié jiān guǐ, shù chéng shǒu wán gù yě. yī mù lìng yí zé xián néng, yǔ bàn tuán zhī shēn, bù dé gè cún yì jiàn, yì bù dé rèn yòng liè shēn yě. yī yí jiǎn dào fǔ dà yuán fēn lù bàn tuán, bǐ gè xiàn lián wèi yī qì yě. yī mín tuán yǒu jí, guān bīng sù wǎng jiù yuán, bù dé guān wàng yě. yī yí zé yào shè kǎ pán chá yě. yī mín tuán zhī kě jiù dì zhù zhàn, bù yí diào qiǎn, biàn wèi liàn yǒng, shī qí héng yè yě. yī lì gōng yí jí jiǎng lì, shì guān bīng shāo yōu yě. yī tuán fèi yí zì juān zì bàn, bù dé jí duān yú lì yě. yī mín tuán bàn chéng, zé fēn fáng zhī bīng kě shěng, jí hé chéng jūn, gōng jiǎo gèng wèi dé lì yě.
尋侍郎沈兆霖疏陳:「自咸豐三年以後,迭奉朝旨舉行鄉團,已至再至三,各省官紳士民,未嘗不遵旨辦理,而賊勢披猖,卒無成效。良由苟且塗飾,未經實力講求,或募勇以充數,徒取外觀,或藉端以營私,轉成欲壑,無事則恃為威脅,擾害鄉閭,有警則首先遁逃,流為盜賊。議者幾謂鄉團之無益而有損矣。不知名為民團,即當以民為團,而不可以募勇塞責也。民統於紳,則紳之邪正宜慎擇也。紳倚於官,則官之賢否宜嚴辨也。不歸併於一路,則督察無人,必不能一律堅固。不專力於四鄉,則城守雖嚴,已難免四面受敵。官與紳宜兩相孚,不宜兩相阨。兵與民宜兩相顧,不宜兩相仇。任封疆者,當知民本吾民,用兵數少,何如用民數多。任將帥者,當知兵本吾民,我能救民,自然民能救我。現在賊氛猖獗,非實辦民團,更無安全之法。」乃擬上事宜十二條:「一、民團須招本地有業之民,不可招市井無賴也。一、宜分別地段,以近賊一、二百里為最要,距賊稍遠,中隔一、二縣者為次要,其遠在三、四百里外者,則從緩辦團也。一、各州縣要地,宜一律辦團,無使一處疏漏,俾寇得乘隙而入也。一、辦團宜四鄉加密,有警則互相應援,無事則嚴詰奸宄,庶城守完固也。一、牧令宜擇賢能,與辦團之紳,不得各存意見,亦不得任用劣紳也。一、宜簡道府大員分路辦團,俾各縣聯為一氣也。一、民團有急,官兵速往救援,不得觀望也。一、宜擇要設卡盤查也。一、民團祗可就地助戰,不宜調遣,變為練勇,失其恆業也。一、立功宜即獎勵,視官兵稍優也。一、團費宜自捐自辦,不得藉端漁利也。一、民團辦成,則分防之兵可省,集合成軍,攻剿更為得力也。」
tóng shí yīng zhào chén yán zhě, yǒu zài yuán děng suǒ yì tuán liàn zhāng chéng shí tiáo, jiǎ zhēn děng suǒ nǐ bàn lǐ zhāng chéng bā tiáo. xuán mìng shùn tiān fǔ fǔ chéng máo chǎng xī wèi dū bàn hé nán tuán liàn dà chén, nán rǔ guāng dào zhèng yuán shàn bāng bàn tuán liàn shì yí, àn zhào yí qīn wáng zài yuán děng suǒ nǐ zhāng chéng bàn lǐ. mìng hù bù yòu shì láng dù wèi dū bàn shān dōng tuán liàn dà chén, dēng lái qīng dào gòng huáng dēng zhōu fǔ zhī fǔ lú cháo ān bāng bàn tuán liàn shì yí, àn zhào dà xué shì jiǎ zhēn děng suǒ nǐ tiáo kuǎn, bìng cān zhuó hé nán zhāng chéng, tǐ chá qíng xíng bàn lǐ. yòu yǐ wǎn nán dì fāng jǐn yào, yīng yī lǜ bàn tuán, lìng liǎng jiāng zǒng dū céng guó fān chá kàn qíng xíng, zé qí ān liàn jūn wù sù yǒu rén wàng zhě, zhuó bǎo yī rén, jí lìng dū bàn wǎn nán tuán liàn shì yí.
同時應詔陳言者,有載垣等所議團練章程十條,賈楨等所擬辦理章程八條。旋命順天府府丞毛昶熙為督辦河南團練大臣,南汝光道鄭元善幫辦團練事宜,按照怡親王載垣等所擬章程辦理。命戶部右侍郎杜為督辦山東團練大臣,登萊青道貢璜、登州府知府盧朝安幫辦團練事宜,按照大學士賈楨等所擬條款,並參酌河南章程,體察情形辦理。又以皖南地方緊要,應一律辦團,令兩江總督曾國藩察看情形,擇其諳練軍務素有人望者,酌保一人,即令督辦皖南團練事宜。
xuán céng guó fān fù chén: xiāng tuán běn shì liáng fǎ, rán fèng xíng bù shàn, xiàn guān tú jiè yǐ liǎn fèi, jú shēn yì cóng ér fēn féi, zéi zhì zé xiān xíng kuì táo, zéi tuì zé zhòng jiā kē pài, zhuǎn wèi dì fāng zhī bì. suǒ jīng guò gè shěng, cóng wèi jiàn yǒu xiāng tuán néng zhuān dǎ yī gǔ zhuān kè yī chéng zhě, bù guò suí guān bīng zhī hòu, shèng zé tān cái, bài zé xiān bēn, cháng jiè kǒu yú gōng shí zhī tài shǎo. ér bàn lǐ qí yì zhě, měi duō gěi qián wén, tuán dīng suǒ lǐng zhī xiǎng, yǔ guān yǒng lì jià xiāng tóng, qiě yǒu guò zhī. qí qǔ zhī mín jiān, wú fēi quàn juān chōu lí zhī lèi. shì yú tuán liàn yǐ shī qí běn yì, yú jūn xiǎng yòu dà yǒu fáng ài. jīn fèng yù jǔ xíng wǎn nán tuán liàn, wǎn nán lǐng ài fēn qí, ruò zhú diāo shè kǎ, yǒu xiǎn kě píng, huī níng gè yào ài, yí zé dì zhú diāo, yǐ zī fáng shǒu. yǒu zài jí hàn lín yuàn biān xiū sòng mèng lán dāng zéi yóu tài píng xiàn cuàn rǎo huī zhōu, sòng mèng lán dū dài liàn dīng xié lì yán shǒu, zhòng lùn xī rán. qǐng jí yǐ gāi yuán bàn lǐ wǎn nán tuán liàn shì yí, huì tóng wěi yuán, dǒng quàn gè shǔ shēn mín, xìng zhú diāo sāi. qí wèi jīng kè fù zhě, guān bīng gōng jiǎo, gài bù lìng tuán dīng suí wǎng. qí yǐ jīng kè fù zhě, shēn qí xiū diāo, tuán dīng shǒu zhī. shù jǐ jūn mín liǎng lì, míng shí xiāng fú yǐ.
旋曾國藩覆陳:「鄉團本是良法,然奉行不善,縣官徒藉以斂費,局紳亦從而分肥,賊至則先行潰逃,賊退則重加苛派,轉為地方之弊。所經過各省,從未見有鄉團能專打一股、專克一城者,不過隨官兵之後,勝則貪財,敗則先奔,常藉口於工食之太少。而辦理歧異者,每多給錢文,團丁所領之餉,與官勇例價相同,且有過之。其取之民間,無非勸捐抽釐之類。是於團練已失其本義,於軍餉又大有妨礙。今奉諭舉行皖南團練,皖南嶺隘紛歧,若築碉設卡,有險可憑,徽、寧各要隘,宜擇地築碉,以資防守。有在籍翰林院編修宋夢蘭當賊由太平縣竄擾徽州,宋夢蘭督帶練丁協力嚴守,眾論翕然。請即以該員辦理皖南團練事宜,會同委員,董勸各屬紳民,興築碉塞。其未經克復者,官兵攻剿,概不令團丁隨往。其已經克復者,紳耆修碉,團丁守之。庶幾軍民兩利,名實相符矣。」
yòu yǐ sì chuān dì shǔ yán jiāng, pí lián yún guì, diān fěi zī rǎo, wèi néng sù qīng. jiā qìng jiān, sì chuān jǔ bàn xiāng tuán, xíng jiān bì qīng yě zhī fǎ, zhe yǒu chéng xiào, zì yīng fǎng bàn. suǒ yǒu yīng xíng shì yí, yù sì chuān zài jīng gè yuán, jiù dì fāng qíng xíng, gè shū suǒ jiàn. guān shēn zhōng yǒu liàn dá shí wù zhě, gè jǔ suǒ zhī, yǐ qí hòu mìng. tóng shí shàng shū chén fú ēn děng yǐ jiāng xī pí lián ān huī zhè jiāng guǎng dōng děng shěng, shū qǐng bàn lǐ tuán liàn, zhuó bǎo bàn shì rén yuán, bìng nǐ tuán liàn shì yí bā tiáo. shū rù, yǔn xíng. mìng zài jí hàn lín yuàn xiū zhuàn liú yì wèi jiāng xī dū bàn tuán liàn dà chén, jí nán gàn níng dào shěn bǎo zhēn gān sù ān sù dào liú yú xún bāng bàn tuán liàn shì yí, àn zhào chén fú ēn děng suǒ nǐ zhāng chéng, tuǒ wèi bàn lǐ.
又以四川地屬岩疆,毗連雲、貴,滇匪滋擾,未能肅清。嘉慶間,四川舉辦鄉團,行堅壁清野之法,著有成效,自應仿辦。所有應行事宜,諭四川在京各員,就地方情形,各抒所見。官紳中有練達時務者,各舉所知,以俟後命。同時尚書陳孚恩等以江西毗連安徽、浙江、廣東等省,疏請辦理團練,酌保辦事人員,並擬團練事宜八條。疏入,允行。命在籍翰林院修撰劉繹為江西督辦團練大臣,吉南贛寧道沈葆楨、甘肅安肅道劉於潯幫辦團練事宜,按照陳孚恩等所擬章程,妥為辦理。
tóng shí dū bàn hé nán tuán liàn dà chén shùn tiān fǔ fǔ chéng máo chǎng xī shū chén tuán liàn bàn fǎ, bìng zhuó nǐ guī tiáo: yī tiān zhú bǎo zhài yǐ è yào ài, yī jiǎng qiú xiǎn yào yǐ biàn dǔ yù, yī shèn zé shǒu shì yǐ zī tǒng lǜ, yī fēn xuǎn tuán dīng yǐ bèi xùn liàn, yī tān pài liàn fèi yǐ bèi gōng yòng, yī hù wèi shēng yuán yǐ zī lián luò, yī shēn míng hào lìng yǐ yī zhòng zhì, yī yán dìng yuē shù yǐ jìn wán bào, yī bǐng gōng shǎng fá yǐ shì quàn chéng, yī yán chá jiān guǐ yǐ fáng nèi yīng, yī jīng biǎo zhōng yì yǐ zuò mín qì, yī shì guì shí lì yǐ jì chéng gōng. shū rù, yǔn xíng.
同時督辦河南團練大臣、順天府府丞毛昶熙疏陳團練辦法,並酌擬規條:一、添築堡寨以扼要隘,一、講求險要以便堵御,一、慎擇首事以資統率,一、分選團丁以備訓練,一、攤派練費以備公用,一、互為聲援以資聯絡,一、申明號令以壹眾志,一、嚴定約束以禁頑暴,一、秉公賞罰以示勸懲,一、嚴察奸宄以防內應,一、旌表忠義以作民氣,一、事貴實力以冀成功。疏入,允行。
máo chǎng xī yòu shū chén hé nán tuán liàn, yǐ guī chén èr fǔ wèi xiān. qián tǒng bīng dà chén shèng bǎo, yīn diào tuán bù qí, lè pài bǎi xìng chū zī gù dīng, tǒng jì yǒng liáng yùn fèi, jiào zhèng gōng duō zhì bèi xǐ, bǎi xìng kǔ lèi, fēn fēn bǐng qǐng, yǐ chōu dīng yī xiàng, mín lì yǐ jié, xiāng tuán shì nán zài bàn. qí kāi fēng děng fǔ bǎi xìng wén guī chén gù yǒng zhī kǔ, yì fù guān wàng, bù kěn shí bàn. tuán liàn zhī shì, réng kǒng yǒu míng wú shí. xún fèng yù: yòng mín zhī fǎ, zǒng yí shēn dé mín xīn. shèng bǎo děng suǒ bàn zhāng chéng jì yǔ mín xīn bù qià, zì yīng gǎi xián gèng zhāng, yǐ qī dé lì. qìng lián jí tǐ chá qíng xíng, jiāng cǐ xiàng gù yǒng zhuó liàng cái chè. máo chǎng xī àn zhào zài yuán děng huì yì zhāng chéng, sù jí jí tuán liàn yǒng, yǐ fǔ bīng lì. yòu yǐ gān sù kòng zhì xī chuí, dì fāng liáo kuò, qiě yǔ shǎn xī sì chuān pí lián, fěi huàn wèi jìng, zì yīng yī lǜ jǔ bàn tuán liàn, yǐ jìng biān chuí. suǒ yǒu gān sù shěng tuán liàn shì yí, jí mìng shǎn gān zǒng dū lè bīn dū bàn, bìng mìng gān liáng dào xiāo jùn lán xíng bù yuán wài láng wú kě dú jiāng xī hòu bǔ dào yáng shēng bāng bàn tuán liàn.
毛昶熙又疏陳河南團練,以歸、陳二府為先。前統兵大臣勝保,因調團不齊,勒派百姓出資雇丁,統計勇糧運費,較正供多至倍蓰,百姓苦累,紛紛稟請,以抽丁一項,民力已竭,鄉團勢難再辦。其開封等府百姓聞歸、陳雇勇之苦,亦復觀望,不肯實辦。團練之事,仍恐有名無實。尋奉諭:「用民之法,總宜深得民心。勝保等所辦章程既與民心不洽,自應改弦更張,以期得力。慶廉即體察情形,將此項雇勇酌量裁撤。毛昶熙按照載垣等會議章程,速即集團練勇,以輔兵力。」又以甘肅控制西陲,地方遼闊,且與陝西、四川毗連,匪患未靖,自應一律舉辦團練,以靖邊陲。所有甘肅省團練事宜,即命陝甘總督樂斌督辦,並命甘涼道蕭浚蘭、刑部員外郎吳可讀、江西候補道楊升幫辦團練。
shí yī nián, yǐ guī huà zhī fān zhòng sēng sú bīng sì qiān yú rén, mǎ sì qiān yú pǐ, fáng yù bào hǎn qiāng rén. shì nián, fèng yù: xiāng tuán zhī shè, yuán yǐ jì bīng lì suǒ bù dǎi. bì xū guān shēn yī tǐ, bīng yǒng tóng xīn xié lì, nèi jìng tǔ fěi, wài yù zéi fēn, yú dì fāng shù yǒu bì yì. ruò rú qīng shèng shū hé shān dōng zhāng qiū xiàn zhī shuǐ sài jiē xīn chéng zhī nán lóu lǐ děng zhuāng, yǐ jí bó shān lái wú děng xiàn xiāng tuán, yù yǒu jīng guò kè shāng, wǎng lái chāi yì, zhé gǎn shàn xíng shā lù, hài jí wú gū. fǔ shǔ zhī chà biàn mǎ pǐ, yì bèi jié duó. shì tuán liàn yù zéi shàng wú chéng xiào, ér kàng guān zī shì jìng yǒu zī màn zhī shì. xún fǔ tán tíng xiāng sù jiāng qīng shèng suǒ zòu gè qíng, yán mì chá fǎng. rú yǒu jí tuán wèi míng, sì xíng bù fǎ, jí sī lì hēi tuán, jù zhòng kàng guān, lì jí yán chéng. yòu yù zhè jiāng xún fǔ: qián yǐ zhè shěng jūn wù wèi píng, chóu bàn tuán liàn, quàn yù juān shū, yuán yǐ bǎo wèi mín shēng. ruò rú wáng lǚ qiān shū hé bàn tuán qíng xíng, zá luàn wú zhāng, quàn juān wěi yuán, lìng juān hù jiā juān zhì shù shí bèi zhī duō, bìng yú juān hù jiā yǐ wēi bī. jīn zéi fēn bī jìn zhè dōng, ruò yīn quàn juān bàn lǐ bù shàn, zhì shī rén xīn, bì zhì jī chéng nèi hòng. xún fǔ wáng yǒu líng sù jí huì tóng wáng lǚ qiān tuǒ wèi quàn bàn, yì dìng zhāng chéng, bù dé xùn sī wěi pài tān liè zhī yuán.
十一年,以歸化之番眾僧俗兵四千餘人,馬四千餘匹,防禦抱罕羌人。是年,奉諭:「鄉團之設,原以濟兵力所不逮。必須官紳一體,兵勇同心協力,內靖土匪,外御賊氛,於地方庶有裨益。若如清盛疏劾山東章丘縣之水賽街、新城之南婁里等莊,以及博山、萊蕪等縣鄉團,遇有經過客商,往來差役,輒敢擅行殺戮,害及無辜。撫署之差弁馬匹,亦被劫奪。是團練御賊尚無成效,而抗官滋事竟有滋蔓之勢。巡撫譚廷襄速將清盛所奏各情,嚴密查訪。如有藉團為名,肆行不法,及私立黑團,聚眾抗官,立即嚴懲。」又諭浙江巡撫:「前以浙省軍務未平,籌辦團練,勸諭捐輸,原以保衛民生。若如王履謙疏劾辦團情形,雜亂無章,勸捐委員,令捐戶加捐至數十倍之多,並於捐戶加以威逼。今賊氛逼近浙東,若因勸捐辦理不善,致失人心,必致激成內訌。巡撫王有齡速即會同王履謙妥為勸辦,議定章程,不得徇私委派貪劣之員。」
shì nián, zuǒ fù dōu yù shǐ pān zǔ yīn shū yán: gè shěng shè lì tuán liàn dà chén, bàn lǐ nián yú, céng wú yī xiào, qǐng jiǎng qǐng xù, fēn fēn xiào yóu, bìng wèi kè fù yī chéng, qí wèi wú yì, yǐ kě gài jiàn. yīng jiāng tuán liàn dà chén fēn bié cái chè, yǐ yī shì jī ér jié mí fèi. hàn lín yuàn shì jiǎng xué shì yán zōng yí shū yán: xiāng tuán zhī shè, yuán yǐ bǎi xìng zhī cái lì, wèi bǎi xìng zhī shēn jiā, guǒ néng zhòng zhì chéng chéng, tóng chóu dí kài, jí yī jǔ gòng shēng jiān, zú yǐ tǒng lǐng zhī, wú qí dà yuán wèi zhī dū shuài. ruò bì yǐ dà liáo zōng rèn zhī, bāng bàn sī yuán fēn lǐ zhī, shì dū fǔ zhī wài yòu shè dū fǔ, liáo shǔ zhī wài yòu zēng liáo shǔ, tú zī fēn rǎo. shàng nián yù shěng bàn tuán, gè shěng tuán liàn dà chén yì fēn fēn sì chū. xuán yīn zhè jiāng sì chuān shǎn xī gān sù děng shěng qíng xíng bù tóng, xuán jí cái chè. ér zhí lì shān dōng jiāng nán jiāng běi děng chù, zé réng guī yóu tuán liàn dà chén bàn lǐ. yú shì bāng bàn rén yuán jiǎ gōng jì sī, bǎi duān fēn rǎo. huò bī lēi zhōu xiàn gōng yīng, huò kē pài mín jiān yín qián, huò yú guān shè juān jú zhī wài, tuán liàn zài shè juān jú, huò yú guān chōu lí jīn zhī wài, tuán liàn zài chōu lí jīn, huò chá yuè gè chù tuán fáng, zhī yīng fēn fán, dì fāng gào fá, huò rèn lìng jiā rén nú pú lè suǒ guī fèi, yuē shù bù yán. bāng bàn rén yuán huò shí yú rén, huò shù shí rén, xīn shuǐ suǒ chū, jiē kè bō mín jiān. diāo shēng liè jiān, yīn yǐ bǎ chí dì fāng jiǎo lì tān fū, jiè yǐ xī tú míng lì, liú bì shí duō. gè shěng tuán liàn dà chén, zhí lì sāng chūn róng cāo shǒu shàng yán, shān dōng dù yǐ zé yǒu fán yán, zhì yú jiāng běi jiāng nán suǒ bàn xiāng tuán, zì shàng nián zhì jīn, wèi wén yǒu tuán liàn dà chén shōu fù yī zhōu yī xiàn zhě, tú yǐ sāo dòng tiān xià, wú yì yǒu sǔn. jīn shān dōng dù yǐ jīng chè huí, hé nán máo chǎng xī jiào yǒu chéng xiào, qí zhí lì jiāng nán jiāng běi děng chù tuán liàn dà chén, yí yī bìng chè huí. qí gè shěng zhōu xiàn jù zéi jiào yuǎn zhě, tíng zhǐ bàn tuán, yǐ ān mín yè. qí jù zéi jiào jìn zhī chù, réng zé dì fāng guān qiè shí bàn tuán, ér yǐ běn shěng dū fǔ zǒng qí chéng, shù shì quán bù zhì fēn qí, shāng mín kě miǎn zī rǎo.
是年,左副都御史潘祖蔭疏言:「各省設立團練大臣,辦理年餘,曾無一效,請獎請敘,紛紛效尤,並未克復一城,其為無益,已可概見。應將團練大臣分別裁撤,以一事機而節糜費。」翰林院侍講學士顏宗儀疏言:「鄉團之設,原以百姓之財力,衛百姓之身家,果能眾志成城,同仇敵愾,即一舉、貢、生、監,足以統領之,無俟大員為之督率。若必以大僚綜任之,幫辦司員分理之,是督撫之外又設督撫,僚屬之外又增僚屬,徒滋紛擾。上年豫省辦團,各省團練大臣亦紛紛四出。旋因浙江、四川、陝西、甘肅等省情形不同,旋即裁撤。而直隸、山東、江南、江北等處,則仍歸由團練大臣辦理。於是幫辦人員假公濟私,百端紛擾。或偪勒州縣供應,或苛派民間銀錢,或於官設捐局之外,團練再設捐局,或於官抽釐金之外,團練再抽釐金,或查閱各處團防,支應紛煩,地方告乏,或任令家人奴僕勒索規費,約束不嚴。幫辦人員或十餘人,或數十人,薪水所出,皆刻剝民間。刁生劣監,因以把持地方;狡吏貪夫,藉以希圖名利,流弊實多。各省團練大臣,直隸桑春榮操守尚嚴,山東杜已嘖有煩言,至於江北、江南所辦鄉團,自上年至今,未聞有團練大臣收復一州一縣者,徒以騷動天下,無益有損。今山東杜已經撤回,河南毛昶熙較有成效,其直隸、江南、江北等處團練大臣,宜一併撤回。其各省州縣距賊較遠者,停止辦團,以安民業。其距賊較近之處,仍責地方官切實辦團,而以本省督撫總其成,庶事權不至紛歧,商民可免滋擾。」
xuán fèng yù: zhí lì tuán liàn dà chén sāng chūn róng huí jīng gōng zhí, zhí lì tuán liàn shì yí, zé chéng wén yù bàn lǐ. jiāng xī tuán liàn dà chén liú yì lái jīng rèn yòng, jiāng xī tuán liàn shì yí, zé chéng yù kē dū tóng guān shēn bàn lǐ. qí èr shěng jīng guān rú yǒu huí jí bàn tuán zhě, gè bù yuàn chá qǔ zhí míng, chì lìng lái jīng gōng zhí. jiāng běi tuán liàn dà chén yàn duān shū, jiāng xī tuán liàn dà chén páng zhōng lù, qí bàn lǐ tuán liàn, shì fǒu réng xū gāi yuán jīng lǐ, yì huò jí kě cái chè, lìng céng guó fān xuē huàn sù yì yǐ wén. wáng lǚ qiān bāng bàn zhè jiāng tuán liàn, jiān bàn zhè dōng juān wù, jīn zhè jiāng jūn wù fāng yīn, zì nán jù chè. lìng wáng yǒu líng huì tóng wáng lǚ qiān qiè shí chóu bàn, yǐ gù jiāng yǔ. máo chǎng xī zài hé nán guī dé zhe yǒu chéng xiào, yīng fǒu réng lìng máo chǎng xī dū bàn tuán liàn, jí yǒu wú bǎ wò zhī chù, lìng yán shù sēn sù yì yǐ wén.
旋奉諭:「直隸團練大臣桑春榮回京供職,直隸團練事宜,責成文煜辦理。江西團練大臣劉繹來京任用,江西團練事宜,責成毓科督同官紳辦理。其二省京官如有回籍辦團者,各部院查取職名,飭令來京供職。江北團練大臣晏端書,江西團練大臣龐鍾璐,其辦理團練,是否仍須該員經理,抑或即可裁撤,令曾國藩、薛煥速議以聞。王履謙幫辦浙江團練,兼辦浙東捐務,今浙江軍務方殷,自難遽撤。令王有齡會同王履謙切實籌辦,以固疆圉。毛昶熙在河南歸德著有成效,應否仍令毛昶熙督辦團練,及有無把握之處,令嚴樹森速議以聞。」
xuán liǎng jiāng zǒng dū céng guó fān fù chén: tuán liàn zhī shè, zhǐ néng fáng xiǎo zhī qiān yú zhī yóu fěi, bù néng jiǎo dà gǔ shù wàn zhī hàn zéi. qí liàn dīng kǒu liáng, ruò tài duō, zé yǔ mù yǒng zhī jià xiāng děng, bù bì jǐn yǐ tuán míng ruò tài shǎo, zé yǔ guān yǒng zhī xiǎng jiǒng shū, bù néng dé qí sǐ lì. qí tuán fáng jīng fèi, ruò qǔ zhū dīng cáo lí juān sì zhě zhī zhōng, zé yǒu ài dū fǔ chóu kuǎn zhī tú ruò shè fǎ sì zhě zhī wài, zé gèng wú cuò shǒu zhī chù. shì quán jì wú zhuān shǔ, gāng róu shí jué liǎng nán. yàn duān shū zài jiāng běi bù shè xiǎng jú, dàn quàn gè yì zhú wéi zì bǎo, páng zhōng lù zài jiāng nán jī quàn xiāng mín, bǐ zhī tóng chóu dí kài zhī yì, bàn lǐ jí yǒu zhēn zhuó. jīn zhī zéi shì, jué fēi xiāng tuán suǒ néng zòu gōng. yīng qí zéi fēn shāo shuāi, dà gōng jiāng chéng, rán hòu bàn tuán liàn yǐ shàn qí hòu. yàn duān shū páng zhōng lù èr yuán, qīng cāo yǎ wàng, nèi rèn zuì yí. yīng qǐng cái qù tuán liàn chāi shǐ, huí jīng gōng zhí. shū rù, yǔn zhī.
旋兩江總督曾國藩覆陳:「團練之設,只能防小支千餘之游匪,不能剿大股數萬之悍賊。其練丁口糧,若太多,則與募勇之價相等,不必僅以團名;若太少,則與官勇之餉迥殊,不能得其死力。其團防經費,若取諸丁、漕、釐、捐四者之中,則有礙督撫籌款之途;若設法四者之外,則更無措手之處。事權既無專屬,剛柔實覺兩難。晏端書在江北不設餉局,但勸各邑築圩自保,龐鍾璐在江南激勸鄉民,俾知同仇敵愾之義,辦理極有斟酌。今之賊勢,決非鄉團所能奏功。應俟賊氛稍衰,大功將成,然後辦團練以善其後。晏端書、龐鍾璐二員,清操雅望,內任最宜。應請裁去團練差使,回京供職。」疏入,允之。
tóng zhì yuán nián, yù: xiāng tuán zhī shè, yuán yǐ shǐ mín zì wèi shēn jiā, jí kě bǎo quán dì fāng, yǐ fǔ guān bīng. qián yīn gè lù bàn lǐ tuán liàn dà chén suí dài duō yuán, rèn yì sāo rǎo, yǒu hài wú lì, shì yǐ lù xù cái chè, réng zé lìng dì fāng guān qiè shí jīng lǐ. nǎi ěr lái tǒng bīng dà yuán, shǒu tǔ mù lìng, huò kǒng qí fēn xiǎng ér qīng wèi cái chè, huò yí qí wú yì ér shì wèi jù wén, yú shì mín xīn bù gù, dào zéi héng xíng, suǒ guò zhōu xiàn cūn zhuāng, dòng zāo jié lüè, shì yòu dì fāng guān bù néng yīn dì zhì yí jǔ xíng tuán liàn zhī suǒ zhì, yīn yē fèi shí, yí wù shū duō. sì hòu gè shěng tuán liàn, réng yóu dū fǔ chén tōng chì gè zhōu xiàn, xuǎn gōng zhèng shēn shì, shí lì xìng bàn. wù shǐ guān bù chè zhǒu, mín xī tóng xīn, chéng shì xiāng cūn, shēng shì lián luò. qí yǒu rèn zhēn bàn lǐ bǎo quán dì fāng zhě, jiāng qí shí zài láo jī, shēng míng bǎo jiǎng.
同治元年,諭:「鄉團之設,原以使民自衛身家,藉可保全地方,以輔官兵。前因各路辦理團練大臣隨帶多員,任意騷擾,有害無利,是以陸續裁撤,仍責令地方官切實經理。乃邇來統兵大員,守土牧令,或恐其分餉而輕為裁撤,或疑其無益而視為具文,於是民心不固,盜賊橫行,所過州縣村莊,動遭劫掠,是又地方官不能因地制宜舉行團練之所致,因噎廢食,貽誤殊多。嗣後各省團練,仍由督撫臣通飭各州縣,選公正紳士,實力興辦。務使官不掣肘,民悉同心,城市鄉村,聲勢聯絡。其有認真辦理保全地方者,將其實在勞績,聲明保獎。」
èr nián, yǐ dū chá yuàn dài dì shān dōng gòng shēng zhū dé xiù tiáo chén tuán liàn shì yí, yǔ duō kě cǎi, mìng zhū dé xiù huí jí, suí tóng yīng guì zhào dé zhé bàn lǐ tuán liàn, bìng mìng yīng guì dū chì guān shēn, jiù dì fāng qíng xíng, rèn zhēn bàn tuán, wú dé yǒu míng wú shí.
二年,以都察院代遞山東貢生朱德秀條陳團練事宜,語多可采,命朱德秀回籍,隨同英桂、趙德轍辦理團練,並命英桂督飭官紳,就地方情形,認真辦團,毋得有名無實。
shì nián, tǒng bīng dà chén sēng gé lín qìn shū yán: gè shěng liàn tuán zhú zhài, běn yǐ zhù shǒu wàng ér yù kòu dào, wèi quán yí bǔ jiù zhī fǎ. nǎi gè tuán měi yǐ yǒu zhài kě jù, zhé miǎo shì guān zhǎng, shàn lǐ cí sòng, huò jù zhòng kàng liáng, huò xié chóu xiè dòu, shèn zhì móu wèi bù guǐ, jù chéng qiāng guān, rú shān dōng zhī liú dé péi, hé nán zhī lǐ zhān, xiān hòu chàng luàn, ér ān huī zhī miáo pèi lín, yóu wèi xiāo jié fǎn fù, láo shī mí xiǎng, shǐ dé cì dì jiǎn chú. bàn tuán zhī jǔ, shǐ zé hé yī xiāng wèi yī tuán, jì zé lián zhòng tuán wèi yī liàn, dì guǎng rén duō, liáng yǒu bù qí, bù xiào tuán zhǎng yǒu bá hù qíng xíng, chéng bàn tuán liàn shēn shì yòu bù néng dù jiàn fáng wēi, suí shí jǔ fā, zhì yǒu wěi dà bù diào zhī shì. kuàng niǎn fěi lǚ jīng cuàn rǎo zhī qū, yì wèi jiàn gè tuán dǔ yù dé lì. qí hé nán tuán liàn, jūn yóu shì láng máo chǎng xī guǎn lǐ. máo chǎng xī yú tōng shěng dì fāng, shì nán zhōu lì jiān gù, ér gè liàn jì yǒu zhuān guǎn dà yuán, dì fāng guān zhuǎn zhì hū yīng bù líng. jīn zéi fēn jiàn píng, qǐng mìng máo chǎng xī huí jīng gōng zhí, suǒ yǒu tuán liàn, shì zhí lì shān dōng zhī lì, guī dì fāng guān jīng lǐ, yǐ yī shì quán. bìng qǐng chì hé nán xún fǔ yán chá gè tuán, rú yǒu zēng zhì jūn xiè děng shì, jūn zé lìng bǐng qǐng dì fāng guān yǔn zhǔn zhì bèi. rú bù xiào tuán zhǎng jiè xiū wéi zhì xiè, zhǒng zhǒng liǎn qián, yǐ zhì kǔ lèi xiāng mín, jí cóng yán chéng bàn, shù jǐ quán guī yú shàng, miǎn zī liú bì. yù shǐ qiú dé jùn shū yán: tuán liàn zhī jǔ, běn shǔ yǒu zhì rén wú zhì fǎ. jīn zhí lì shàn hòu zhāng chéng, yǒu chōu bō xiāng tuán xùn liàn zhī yì. dàn chōu bō xiāng bīng, bì děi xián míng mù lìng, jià yù yǒu fāng, nǎi néng quán bù xià yí, mín wú rǎo lèi. ruò yù bù xiào zhōu xiàn, jiè duān kē liǎn, chōu dīng pài fèi, lì xū yīn yuán wèi jiān, shàng xià xián sī zhōng bǎo, xiǎo mín yǐ bù liáo shēng jiā yǐ měi xiàn jù zhòng shù bǎi rén, yóu shǒu wú zhe, yǐ qiáng líng ruò, shèn huò shì zhòng bǎ chí, yī yǒu luàn méng, yóu yì xiǎng yīng, bù kě bù yuǎn lǜ jí zhī.
是年,統兵大臣僧格林沁疏言:「各省練團築寨,本以助守望而禦寇盜,為權宜補救之法。乃各團每以有寨可據,輒藐視官長,擅理詞訟,或聚眾抗糧,或挾仇械鬥,甚至謀為不軌,踞城戕官,如山東之劉德培,河南之李瞻,先後倡亂,而安徽之苗沛霖,尤為梟桀反覆,勞師糜餉,始得次第翦除。辦團之舉,始則合一鄉為一團,繼則聯眾團為一練,地廣人多,良莠不齊,不肖團長有跋扈情形,承辦團練紳士又不能杜漸防微,隨時舉發,致有尾大不掉之勢。況捻匪屢經竄擾之區,亦未見各團堵御得力。其河南團練,均由侍郎毛昶熙管理。毛昶熙於通省地方,勢難周曆兼顧,而各練既有專管大員,地方官轉至呼應不靈。今賊氛漸平,請命毛昶熙回京供職,所有團練,視直隸、山東之例,歸地方官經理,以一事權。並請飭河南巡撫嚴查各團,如有增置軍械等事,均責令稟請地方官允准置備。如不肖團長借修圍制械,種種斂錢,以致苦累鄉民,即從嚴懲辦,庶幾權歸於上,免滋流弊。」御史裘德俊疏言:「團練之舉,本屬有治人無治法。今直隸善後章程,有抽撥鄉團訓練之議。但抽撥鄉兵,必得賢明牧令,駕馭有方,乃能權不下移,民無擾累。若遇不肖州縣,借端苛斂,抽丁派費,吏胥因緣為奸,上下咸思中飽,小民已不聊生;加以每縣聚眾數百人,游手無著,以強凌弱,甚或恃眾把持,一有亂萌,尤易響應,不可不遠慮及之。」
xuán fèng yù: shān dōng xiāng tuán yǐ yóu guān wèi jīng lǐ, suǒ yǒu hé nán shěng tuán liàn shì yí, yì tǒng guī guān bàn, yǐ yī shì quán. qí zhí lì chōu liàn tuán dīng, dū chén liú zhǎng yòu quán qí lì hài, shì fǒu kě xíng, rú yǒu zhì ài zhī chù, jí jù shí yǐ wén.
旋奉諭:「山東鄉團已由官為經理,所有河南省團練事宜,亦統歸官辦,以一事權。其直隸抽練團丁,督臣劉長佑權其利害,是否可行,如有窒礙之處,即據實以聞。」
liù nián, lǐ yún lín zhāo mù qí gǔ mín yǒng zhù bā lǐ gāng, yǔ kē bù duō tǎ ěr bā hā tái méng bīng wèi jī jiǎo.
六年,李雲麟招募奇古民勇駐八里岡,與科布多、塔爾巴哈台蒙兵為犄角。
qī nián, yù gè jiāng chén: niǎn kòu dàng píng, yǒng dīng yì gè hái xiāng lǐ, chéng kǒng jiāng nán ān huī hé nán shān dōng cóng qián bèi bīng chù suǒ, bù miǎn fú mǎng qián nì, chéng xì wèi hài. jiāng wǎn děng shěng dū fǔ, yú xú hǎi yǐng bó guī rǔ cáo yí děng chù, chì gè dì fāng guān quàn yù mín jiān zhào jiù xiū lǐ wéi zhài, zhěng dùn xiāng tuán, hù xiāng bǎo wèi. cǐ wài gè chù mín tuán, yì yīng yī lǜ zhěng chì, shèn xuǎn mù lìng, ān liáng chú bào, yǐ jìng dì fāng.
七年,諭各疆臣:「捻寇蕩平,勇丁亦各還鄉里,誠恐江南、安徽、河南、山東從前被兵處所,不免伏莽潛匿,乘隙為害。江、皖等省督撫,於徐、海、潁、亳、歸、汝、曹、沂等處,飭各地方官勸諭民間照舊修理圩寨,整頓鄉團,互相保衛。此外各處民團,亦應一律整飭,慎選牧令,安良除暴,以靖地方。」
shí èr nián, yīn sì chuān é biān tīng mán zú tóu chéng, zé chōng qiān bǎi hù děng zhí, biān zhì yí bīng, jiàn xiū diāo bǎo.
十二年,因四川峨邊廳蠻族投誠,擇充千百戶等職,編制夷兵,建修碉堡。
guāng xù liù nián, liǎng guǎng zǒng dū zhāng zhī dòng mù shā mín qiān rén zhù shǒu hǔ mén, yáng yù kē zēng mù qiān rén jí huì qīng yíng wǔ bǎi rén, zhèng shào zhōng mù ān yǒng èr qiān rén, suǒ mù xiāng bīng, yǐ fáng yǒng guī zhì biān zhī. shì nián, mìng hēi lóng jiāng jiāng jūn yú zēng liàn mǎ duì wài, qiū dōng zhī jì, zhāo jí dǎ shēng rén děng, jiā yǐ xùn liàn.
光緒六年,兩廣總督張之洞募沙民千人助守虎門,楊玉科增募千人及惠清營五百人,鄭紹忠募安勇二千人,所募鄉兵,以防勇規制編之。是年,命黑龍江將軍於增練馬隊外,秋冬之季,招集打牲人等,加以訓練。
bā nián, liǎng jiāng zǒng dū zuǒ zōng táng yǐ jiāng sū yán jiāng hǎi zhōu xiàn bǔ yú wèi yè zhě shén duō, yú nèi jiāng wài hǎi fēng tāo shā xiàn wú bù shú ān, ér chóng míng yóu wèi gè hǎi kǒu yú hù zhēng qū zhī suǒ. qí zhōng yǒu jì yǒng ér xī yáng wù zhě, suǒ zài bù fá. wài yáng chuán shǐ rù nèi jiāng zhě, měi yòng yú hù wèi dǎo. jiāng sū zì chuān shā qì gàn yú èr shí èr zhōu xiàn, bīn lín jiāng hǎi, yú hù yuē shù wàn rén. nǎi lìng sū sōng tài dào yuán wèi yán hǎi yú tuán dū bàn, yú yú hù měi bǎi rén zhōng, xuǎn zhuàng jiàn sān shí rén, liàn yú tuán wǔ qiān míng, shè zǒng jú yú wú sōng kǒu, shè fēn jú yú bīn hǎi gè xiàn, měi yuè cāo liàn èr cì, xí shuǐ yǒng jì yì, yòng yǐ bǔ dào jī sī, jiān bèi shuǐ shī zhī xuǎn.
八年,兩江總督左宗棠以江蘇沿江海州縣捕魚為業者甚多,於內江外海風濤沙線無不熟諳,而崇明尤為各海口漁戶爭趨之所。其中有技勇而悉洋務者,所在不乏。外洋船駛入內江者,每用漁戶為導。江蘇自川沙迄贛榆二十二州縣,濱臨江海,漁戶約數萬人。乃令蘇松太道員為沿海漁團督辦,於漁戶每百人中,選壯健三十人,練漁團五千名,設總局於吳淞口,設分局於濱海各縣,每月操練二次,習水勇技藝,用以捕盜緝私,兼備水師之選。
shí yī nián, yún guì zǒng dū cén yù yīng lí dìng yún nán tōng shěng yíng zhì, luǒ hēi yǒng dīng, biān wèi liù yíng, xī nán tǔ fáng, biān wèi èr shí wǔ yíng. yòu yīn yún nán yán biān, yóu xī ér dōng nán, jiē yě rén shān zhài, bù liè yú jiǔ ài zhī wài, nǎi diào bīng èr qiān rén, yǔ yuán yǒu fáng jūn jí xiāng tuán tǔ sī, xié lì jǐng bèi. dū bàn guǎng dōng jūn wù dà chén péng yù lín yǐ qīn zhōu lián zhōu dì guǎng bīng dān, zhāo mù xiāng tuán xié shǒu. shì nián, jí lín jiāng jūn zēng liàn fáng jūn, zuǒ yǐ wū lā shēng dīng, fán wàn wǔ qiān rén.
十一年,雲貴總督岑毓英釐定雲南通省營制,倮黑勇丁,編為六營,西南土防,編為二十五營。又因雲南沿邊,由西而東南,皆野人山寨,布列於九隘之外,乃調兵二千人,與原有防軍及鄉團土司,協力警備。督辦廣東軍務大臣彭玉麟以欽州、廉州地廣兵單,招募鄉團協守。是年,吉林將軍增練防軍,佐以烏拉牲丁,凡萬五千人。
èr shí sì nián, dū chá yuàn dài chén hú nán jǔ rén hé zhèn guī tiáo chén tuán liàn shì yí, mìng bīng bù yì zòu. yòu yù: shì láng zhāng yīn huán shū qǐng shí xíng tuán liàn, tóng shí chén gōng lǚ yǒu fǎng xī fǎ liàn mín bīng zhī qǐng. ruò gè shěng shí xíng tuán liàn, jí yǐ xiāng tuán wèi mín bīng, yòng gēng fān tì huàn zhī fǎ, jiào zhū jù liàn mín bīng wèi yǒu bǎ wò. guǎng xī huì fěi zī shì, yóu yí sù bàn, yǐ shōu hàn yù zhī gōng. gè shěng dū fǔ yī lǜ qiè shí chóu bàn. gè shěng yú sān yuè nèi, guǎng dōng guǎng xī yú yī yuè nèi, jiāng bàn lǐ qíng xíng, jù shū yǐ wén.
二十四年,都察院代陳湖南舉人何鎮圭條陳團練事宜,命兵部議奏。又諭:「侍郎張蔭桓疏請實行團練,同時臣工屢有仿西法練民兵之請。若各省實行團練,即以鄉團為民兵,用更番替換之法,較諸遽練民兵為有把握。廣西會匪滋事,尤宜速辦,以收捍禦之功。各省督撫一律切實籌辦。各省於三月內,廣東、廣西於一月內,將辦理情形,具疏以聞。」
sān shí nián, guǎng xī xún fǔ kē féng shí lìng guǎng xī gè zhōu xiàn zēng mù xiāng yǒng bā qiān rén, gěi yǐ máo sè hòu táng qiāng, bìng lìng mín jiān duō zhú diāo bǎo, gòng yù wài wǔ.
三十年,廣西巡撫柯逢時令廣西各州縣增募鄉勇八千人,給以毛瑟後膛槍,並令民間多築碉堡,共御外侮。
sān shí yī nián, liǎng guǎng zǒng dū lǐ jīng xī zēng liàn fáng yíng, bìng mù tǔ zhù xiāng bīng, bèi guǎng xī biān jìng. xīn jiāng xún fǔ pān xiào sū yǐ xīn jiāng bīng fèi tài zhòng, gǎi mù tǔ zhù, fǎng yǒng yíng xùn liàn, cì dì qiǎn sàn kè jūn.
三十一年,兩廣總督李經羲增練防營,並募土著鄉兵,備廣西邊境。新疆巡撫潘效蘇以新疆兵費太重,改募土著,仿勇營訓練,次第遣散客軍。
sān shí sì nián, yún nán fáng jūn cái bìng, yú téng yuè lín ān liǎng lù chuàng shè tuán liàn, jí zī hàn wèi.
三十四年,雲南防軍裁併,於騰越、臨安兩路創設團練,藉資捍衛。
xuān tǒng yuán nián, gè shěng gǎi fáng yíng wèi xún fáng duì. yún guì zǒng dū shěn bǐng kūn yǐ yún nán fáng jūn nèi yǒu gè shǔ zhī bǎo wèi tuán, xì xī rì zhī xiāng tuán, míng wèi yíng duì, shí jí xiāng bīng, wèi néng jù gǎi wèi xún fáng duì, nǎi réng qí jiù. cǐ xiāng bīng jǔ fèi zhī gài lüè yě.
宣統元年,各省改防營為巡防隊。雲貴總督沈秉堃以雲南防軍內有各屬之保衛團,系昔日之鄉團,名為營隊,實即鄉兵,未能遽改為巡防隊,乃仍其舊。此鄉兵舉廢之概略也。