strong xíng fǎ sān strong
刑法三
tài zǔ shǐ chuàng bā qí, měi qí shè zǒng guǎn dà chén yī, zuǒ guǎn dà chén èr. yòu zhì lǐ zhèng tīng sòng dà chén wǔ rén, hào wèi yì zhèng wǔ dà chén. zā ěr gù qí shí rén, hào wèi lǐ shì shí dà chén. fán tīng duàn zhī shì, xiān jīng zā ěr gù qí shí rén shěn wèn, rán hòu yán yú wǔ chén, wǔ chén zài jiā shěn wèn, rán hòu yán yú zhū bèi lēi. zhòng yì jì dìng, yóu kǒng yuān yì, qīn jiā jū wèn. tiān mìng yuán nián, yù bèi lēi dà chén yuē: guó rén yǒu shì, dāng sù yú gōng suǒ, wú dé sù yú zhū chén zhī jiā. zī bō gào guó zhōng, zì bèi lēi dà chén yǐ xià yǒu zuì, dāng jìng tīng gōng duàn, zhí ǎo bù fú zhě, jiā děng zhì zuì. fán shì jù wǔ rì yī tīng duàn yú gōng suǒ, qí sī sù yú jiā, bù zhí sòng ér sī duàn zhě, zhì zuì bù dài. shí yī nián, tài zōng yǐ yì zhèng wǔ dà chén lǐ shì shí dà chén bù jiē fēn shòu, huò jí yǐ zǒng guǎn zuǒ guǎn jiān zhī, yú shì jí zhū bèi lēi dìng yì cái chè. měi qí yóu zuǒ guǎn dà chén shěn duàn cí sòng, bù lìng chū bīng zhù fáng. qí měi qí bié shè diào qiǎn dà chén èr yuán, yù yǒu zhù fáng diào qiǎn suǒ shǔ cí sòng, réng lìng shěn lǐ. tiān cōng qī nián, shè xíng bù chéng zhèng cān zhèng qǐ xīn láng děng guān, tīng sòng shǐ yǒu zhuān zé.
太祖始創八旗,每旗設總管大臣一,佐管大臣二。又置理政聽訟大臣五人,號為議政五大臣。紥爾固齊十人,號為理事十大臣。凡聽斷之事,先經紥爾固齊十人審問,然後言於五臣,五臣再加審問,然後言於諸貝勒。眾議既定,猶恐冤抑,親加鞫問。天命元年,諭貝勒大臣曰:「國人有事,當訴於公所,毋得訴於諸臣之家。茲播告國中,自貝勒大臣以下有罪,當靜聽公斷,執拗不服者,加等治罪。凡事俱五日一聽斷於公所,其私訴於家,不執送而私斷者,治罪不貸。」十一年,太宗以議政五大臣、理事十大臣不皆分授,或即以總管、佐管兼之,於是集諸貝勒定議裁撤。每旗由佐管大臣審斷詞訟,不令出兵駐防。其每旗別設調遣大臣二員,遇有駐防調遣所屬詞訟,仍令審理。天聰七年,設刑部承政、參政、啟心郎等官,聽訟始有專責。
shì zǔ rù zhǔ zhōng xià, réng míng jiù zhì, fán sù sòng zài wài yóu zhōu xiàn céng dì zhì yú dū fǔ, zài nèi guī zǒng yú sān fǎ sī. rán míng zhì sān fǎ sī, xíng bù shòu tiān xià xíng míng, dū chá yuàn jiū chá, dà lǐ sì bó zhèng. qīng zé wài shěng xíng àn, tǒng yóu xíng bù hé fù. bù huì fǎ zhě, yuàn sì wú yóu guò wèn, yīng huì fǎ zhě, yì yóu xíng bù zhǔ gǎo. zài jīng sòng yù, wú lùn zòu zī, jù yóu xíng bù shěn lǐ, ér bù quán tè zhòng. xíng bù chū shè shí sì sī. yōng zhèng yuán nián, tiān zhì xiàn shěn zuǒ yòu èr sī, shěn lǐ bā qí mìng dào jí gè yá mén qīn fā shì jiàn. hòu fù gǎi bìng, dìng wèi shí bā qīng lì sī: yuē zhí lì, yuē fèng tiān, yuē jiāng sū, yuē ān huī, yuē jiāng xī, yuē fú jiàn, yuē zhè jiāng, yuē hú guǎng, yuē shān dōng, yuē shān xī, yuē shǎn xī, yuē sì chuān, yuē guǎng dōng, yuē guǎng xī, yuē yún nán, yuē guì zhōu. fán gè shěng xíng míng zī jiē dào bù, gè sī jù gǎo chéng táng, yǐ dìng zhǔn bó. jí lín hēi lóng jiāng fù zhū fèng tiān, gān sù xīn jiāng fù zhū shǎn xī, jīng cáo gè shǔ guān shè wén jiàn, yì fēn lì yú shí qī sī. xiàn shěn zé lún liú qiān fēn. shùn zhì shí nián, shè dū bǔ yá mén, zhì shì láng mǎn hàn gè yī yuán, qí shǔ yǒu qián sī hòu sī. chū lì bīng bù, zhuān lǐ jī bǔ táo qí shì yí. kāng xī sān shí bā nián cái chè, jiāng qián hòu sī gǎi lì xíng bù. sì fù bìng wèi dū bǔ yī sī, bù zhǎng wài shěng xíng míng, yì bù fēn xiàn shěn. xíng bù shōu shòu sòng àn, yǐ jié wèi jié, měi yuè huì zòu. shè dū cuī suǒ, ér dū yǐ lì xiàn. shěn jié xún cháng tú liú jūn qiǎn děng zuì, àn jì huì tí. àn xì zòu jiāo, qíng suī qīng, zhuān àn zòu jié. sǐ zuì jì qǔ gōng, dà lǐ sì wěi sì chéng huò píng shì, dū chá yuàn wěi yù shǐ, fù běn sī huì shěn, wèi zhī huì xiǎo fǎ. yù chéng chéng táng, dū chá yuàn zuǒ dōu yù shǐ huò zuǒ fù dōu yù shǐ, dà lǐ sì qīng huò shǎo qīng, qiè tóng shǔ yuán fù xíng bù huì shěn, wèi zhī huì dà fǎ. rú yǒu fān yì, fā sī fù shěn, fǒu zé huì gǎo fēn bié tí zòu. zuì gàn lì jué, zhǐ xià, běn sī pài yuán jiān xíng. jiān hòu zé rù cháo shěn. gè shěng hù hūn tián tǔ jí chī zhàng qīng zuì, yóu zhōu xiàn wán jié, lì chēng zì lǐ. cí sòng měi yuè shè lì xún huán bù, shēn sòng dū fǔ sī dào chá kǎo. xún dào xún lì suǒ zhì, tí bù zhā hé, rú yǒu wèi wán, lēi xiàn cuī shěn. tú yǐ shàng jiě fǔ dào niè sī shěn zhuǎn, tú zuì yóu dū fǔ huì àn zī jié. yǒu guān rén mìng jí liú yǐ shàng, zhuān zī yóu bù huì tí. sǐ zuì xì móu fǎn dà nì è nì bù dào jié yù fǎn yù qiāng guān, bìng yáng dào huì fěi qiáng dào jù shā guān chāi, zuì gàn líng chí zhǎn xiāo zhě, zhuān zhé jù zòu, jiāo bù sù yì. shā yī jiā èr mìng zhī àn, jiāo bù sù tí. qí yú zhǎn jiǎo, jù zhuān běn jù tí, fēn sòng jiē tiě yú fǎ sī kē dào, nèi gé piào nǐ, jiāo sān fǎ sī hé yì. rú qíng zuì bù fú jí yǐn lǜ cuò wù zhě, huò bó lìng fù shěn, huò jìng xíng gǎi zhèng, hé zé rú nǐ hé dìng. yì shàng lì jué, mìng xià, dīng fēng fēi dì gè zhōu xiàn zhèng yìn guān huò zuǒ èr, huì tóng wǔ zhí xíng xíng. jiān hòu zé rù qiū shěn.
世祖入主中夏,仍明舊制,凡訴訟在外由州縣層遞至於督撫,在內歸總於三法司。然明制三法司,刑部受天下刑名,都察院糾察,大理寺駮正。清則外省刑案,統由刑部核覆。不會法者,院寺無由過問,應會法者,亦由刑部主稿。在京訟獄,無論奏咨,俱由刑部審理,而部權特重。刑部初設十四司。雍正元年,添置現審左右二司,審理八旗命盜及各衙門欽發事件。後復改並,定為十八清吏司:曰直隸,曰奉天,曰江蘇,曰安徽,曰江西,曰福建,曰浙江,曰湖廣,曰山東,曰山西,曰陝西,曰四川,曰廣東,曰廣西,曰云南,曰貴州。凡各省刑名咨揭到部,各司具稿呈堂,以定準駮。吉林、黑龍江附諸奉天,甘肅、新疆附諸陝西,京曹各署關涉文件,亦分隸於十七司。現審則輪流簽分。順治十年,設督捕衙門,置侍郎滿、漢各一員,其屬有前司、後司。初隸兵部,專理緝捕逃旗事宜。康熙三十八年裁撤,將前後司改隸刑部。嗣復並為督捕一司,不掌外省刑名,亦不分現審。刑部收受訟案,已結未結,每月匯奏。設督催所,而督以例限。審結尋常徒、流、軍、遣等罪,按季匯題。案系奏交,情雖輕,專案奏結。死罪既取供,大理寺委寺丞或評事,都察院委御史,赴本司會審,謂之會小法。獄成呈堂,都察院左都御史或左副都御史,大理寺卿或少卿,挈同屬員赴刑部會審,謂之會大法。如有翻異,發司覆審,否則會稿分別題奏。罪干立決,旨下,本司派員監刑。監候則入朝審。各省戶、婚、田土及笞、杖輕罪,由州縣完結,例稱自理。詞訟每月設立循環簿,申送督、撫、司、道查考。巡道巡歷所至,提簿查核,如有未完,勒限催審。徒以上解府、道、臬司審轉,徒罪由督撫匯案咨結。有關人命及流以上,專咨由部匯題。死罪系謀反、大逆、惡逆、不道、劫獄、反獄、戕官,並洋盜、會匪、強盜、拒殺官差,罪干凌遲、斬、梟者,專摺具奏,交部速議。殺一家二命之案,交部速題。其餘斬、絞,俱專本具題,分送揭帖於法司科道,內閣票擬,交三法司核議。如情罪不符及引律錯誤者,或駮令覆審,或徑行改正,合則如擬核定。議上立決,命下,釘封飛遞各州縣正印官或佐貳,會同武職行刑。監候則入秋審。
cháo shěn yuán yú míng tiān shùn sān nián, lìng měi suì shuāng jiàng hòu, dàn yǒu gāi jué zhòng qiú, sān fǎ sī huì tóng gōng hóu bó cóng shí shěn lù. qiū shěn yì yuán yú míng zhī zòu jué dān, dōng zhì qián huì shěn jué zhī. shùn zhì yuán nián, xíng bù zuǒ shì láng dǎng chóng yǎ zòu yán: jiù zhì fán xíng yù chóng fàn, zì dà nì dà dào jué bù dài shí wài, yú jù jiān hòu chù jué. zài jīng yǒu rè shěn cháo shěn zhī lì, měi zhì shuāng jiàng hòu fāng qǐng zhǐ chù jué. zài wài zhí shěng, yì yǒu sān sī qiū shěn zhī lì, wèi cháng yī lì sǐ xíng zhé qì yú shì. wàng zhào lì qū bié, yǐ zhāo qīn xù. cǐ yǒu qīng yán qiū cháo shěn zhī shǐ. sì hòu zhú jiàn jǔ xíng, ér fǎ yì jiā mì. chū zhì fēn qíng shí huǎn jué jīn yí, rán yí yù bù jīng jiàn. yōng zhèng yǐ hòu, jiā rù liú yǎng chéng sì, qū wèi wǔ lèi. jié zhǐ rì qī, yún nán guì zhōu sì chuān guǎng dōng guǎng xī yǐ nián qián fēng yìn rì, fú jiàn yǐ zhēng yuè sān shí rì, fèng tiān jí lín hēi lóng jiāng shǎn xī gān sù hú běi hú nán zhè jiāng jiāng xī ān huī jiāng sū yǐ yuè chū shí rì, hé nán shān dōng shān xī yǐ sān yuè chū shí rì, zhí lì yǐ sān yuè sān shí rì. rán yù qíng zhòng zhī àn, suī hòu qī yǒu shēng míng gǎn rù qiū shěn zhě. xíng bù gè sī, zì suì shǒu jiāng gè shěng jié zhǐ qī qián tí zhǔn zhī àn, fēn lèi biān cè, fā jiāo sī yuán kàn xiáng. chū kàn lán bǐ jù gǎi, fù kàn yòng zǐ, lún dì zhì qiū shěn chù zuò bàn lǜ lì guǎn tí diào, mò shū zhān qiān, yī yī xiáng jiā zhēn zhuó, ér hòu chéng táng hé yuè. cháo shěn běn xíng bù wèn nǐ zhī àn, xíng bù zì dìng shí huǎn. qiū shěn zé zhí shěng gè dū fǔ yú yīng kān shí, jiāng rén fàn tí jiě shěng chéng, lǜ tóng zài shěng sī dào gōng tóng huì kān, dìng nǐ jù tí. xíng bù qí dìng xiàn wǔ yuè zhōng xún yǐ qián, gè shěng hòu wěi dào qí, chá yuè wài kān yǔ bù nǐ bù fú zhě, bié liè yī cè. shǐ zé sī yì, tí diào zuò bàn zhǔ zhī. jì zé táng yì, liù táng zhǔ zhī, sī yì gè yuán yǔ yān. yì dìng, xíng bù jiāng yuán àn jí fǎ sī dū fǔ gè kān yǔ kān shuā zhāo cè, sòng jiǔ qīng zhān shì kē dào gè yī fēn, bā yuè nèi dìng qī zài jīn shuǐ qiáo xī huì tóng xiáng hé. xiān rì cháo shěn, sān fǎ sī jiǔ qīng zhān shì kē dào rù zuò, xíng bù jiāng jiān nèi yīng sǐ rén fàn tí zhì dāng táng, mìng lì lǎng sòng zuì zhuàng jí dìng nǐ shí huǎn jié lüè, shì bì huí jìn. cì rì qiū shěn, píng zhāo cè shěn hé, rú jù wú yì yì, huì tóng jiāng yuán nǐ lù xù jù tí yǒu yì, qián qī qiān shāng. ruò gè zhí bù xiāng xià, chí yì zhī rén zòu shàng, lèi yóu xíng bù huí zòu tīng cái. gǒu gōng jí yuán shěn, zé jìng xíng kòu chú zài xùn. èr bǎi yú nián lái, xíng bù lì bàn qiū cháo shěn, jù jī jiǎng guàn, bèi jí zhōu mì, zhǎng guān měi yǐ cǐ xiào sī yuán zhī yōu liè. jiū zhī rén mìng zhì zhòng, sǐ zhě bù kě fù shēng, qí suǒ jīn shèn, yóu zài shí huǎn. qián lóng yǐ qián, gè sī suí yì dìng nǐ, měi bù huà yī. sān shí èr nián, shǐ zhuó dìng bǐ duì tiáo kuǎn sì shí zé, kān fēn gè sī, bìng bān zhū gè shěng, yǐ wèi kān nǐ zhī zhǔn shéng. sì shí jiǔ nián, fù xíng zēng jí. sì xíng bù shì láng ruǎn kuí shēng bié jí qiū yàn zhì lüè, ér hòu guī jǔ lüè bèi, zhōng wài yán qiū kān zhě yī zhī, bìng bǐ fù lì nián chéng àn, gù qiū cháo shěn huì yì, qí chí yì tè zòu zhě, měi bù shèng yān.
朝審原於明天順三年,令每歲霜降後,但有該決重囚,三法司會同公、侯、伯從實審錄。秋審亦原於明之奏決單,冬至前會審決之。順治元年,刑部左侍郎黨崇雅奏言:「舊制凡刑獄重犯,自大逆、大盜決不待時外,餘俱監候處決。在京有熱審、朝審之例,每至霜降後方請旨處決。在外直省,亦有三司秋審之例,未嘗一麗死刑輒棄於市。望照例區別,以昭欽恤。」此有清言秋、朝審之始。嗣後逐漸舉行,而法益加密。初制分情實、緩決、矜、疑,然疑獄不經見。雍正以後,加入留養承祀,區為五類。截止日期,雲南、貴州、四川、廣東、廣西以年前封印日,福建以正月三十日,奉天、吉林、黑龍江、陝西、甘肅、湖北、湖南、浙江、江西、安徽、江蘇以月初十日,河南、山東、山西以三月初十日,直隸以三月三十日。然遇情重之案,雖後期有聲明趕入秋審者。刑部各司,自歲首將各省截止期前題准之案,分類編冊,發交司員看詳。初看藍筆句改,覆看用紫,輪遞至秋審處坐辦、律例館提調,墨書粘簽,一一詳加斟酌,而後呈堂核閱。朝審本刑部問擬之案,刑部自定實緩。秋審則直省各督撫於應勘時,將人犯提解省城,率同在省司道公同會勘,定擬具題。刑部俟定限五月中旬以前,各省後尾到齊,查閱外勘與部擬不符者,別列一冊。始則司議,提調、坐辦主之。繼則堂議,六堂主之,司議各員與焉。議定,刑部將原案及法司督撫各勘語刊刷招冊,送九卿、詹事、科道各一分,八月內定期在金水橋西會同詳核。先日朝審,三法司、九卿、詹事、科道入座,刑部將監內應死人犯提至當堂,命吏朗誦罪狀及定擬實、緩節略,事畢回禁。次日秋審,憑招冊審核,如俱無異議,會同將原擬陸續具題;有異,前期簽商。若各執不相下,持異之人奏上,類由刑部回奏聽裁。苟攻及原審,則徑行扣除再訊。二百餘年來,刑部歷辦秋、朝審,句稽講貫,備極周密,長官每以此校司員之優劣。究之人命至重,死者不可復生,其所矜慎,尤在實、緩。乾隆以前,各司隨意定擬,每不畫一。三十二年,始酌定比對條款四十則,刊分各司,並頒諸各省,以為勘擬之準繩。四十九年,復行增輯。嗣刑部侍郎阮葵生別輯秋讞志略,而後規矩略備,中外言秋勘者依之,並比附歷年成案,故秋、朝審會議,其持異特奏者,每不勝焉。
qiū shěn běn shàng, rù huǎn jué zhě, dé zhǐ hòu, xíng bù jiāng xì shā wù shā shàn shā zhī fàn, zòu jiǎn zhàng yī bǎi, liú sān qiān lǐ, qiè zāng mǎn guàn sān fàn qiè zāng zhì wǔ shí liǎng yǐ shàng zhī fàn, zòu jiǎn yún guì liǎng guǎng jí biān yān zhàng chōng jūn, qí yú réng jiù jiān gù, qí qiū shěn sān cì hòu chá bàn. jiān yǒu chū cì rù huǎn, hòu fù gǎi shí zhě, quán cāo zì shàng, fēi cháng lì yě. rù kě jīn zhě, huò jiǎn liú, huò jiǎn tú. liú yǎng chéng sì zhě, jiāng gāi fàn jiā hào liǎng yuè, zé sì shí bǎn shì fàng. àn xì dòu shā, zhuī yín èr shí liǎng gěi sǐ zhě jiā shǔ yǎng shàn. qíng shí zé dà bié yǒu sān, fú zhì guān fàn cháng fàn shì yě. běn xià, nèi gé suí mìng qīn tiān jiān fēn qī zé rì. jù dào, xíng bù àn qī jìn chéng huáng cè. zhì rì, sù fú yù diàn, dà xué shì sān fǎ sī shì, shàng bǐng zhū bǐ, huò mìng dà xué shì àn dān yǔ jù. fú zhì cè dà dū shā shāng qī gōng zūn zhǎng zhī àn, jì yǐ qíng qīng ér gǎi jiān hòu, lèi bù jù jué qíng shí èr cì, dà xué shì huì tóng xíng bù zòu qǐng gǎi huǎn. guān fàn zé qíng zhòng zhě, xíng bù cóng yán shēng xù, wèi róng xìng miǎn qīng zé yī lǜ miǎn jù, shí cì gǎi huǎn. cháng fàn zhī rù qíng shí, gù zuì wú kě huàn zhě qí huò yī xiàn kě yuán, xíng bù zhān qiān shēng xù, lèi duō yāo ēn bù jù, shí cì yì gǎi huǎn. xiàng lì jù jué zhòng qiú, xíng kē sān fù zòu, zì qián lóng shí sì nián jiǎn qù èr fù, dì yú jù dào qián wǔ rì, fù zòu yī cì. jù dào shí, jiāng yuán běn jìn chéng fù yuè, yī qí pī fā, zài jīng lì yóu xíng kē gěi shì zhōng xíng bù shì láng gè yī rén fù xī shì jiān shì. guān fàn wú lùn jù fǒu, jù bǎng fù xíng xíng chǎng hòu jué. zài wài zé xíng bù gè sī jiāng jù dān lián tóng bǎng shì dīng fēng sòng bīng bù fā yì, wén dào zhī rì xíng xíng. rú gōng féng qìng diǎn huò guó jiā yǒu gù, zé xià zhǐ tíng jù.
秋審本上,入緩決者,得旨後,刑部將戲殺、誤殺、擅殺之犯,奏減杖一百,流三千里,竊贓滿貫、三犯竊贓至五十兩以上之犯,奏減雲、貴、兩廣極邊、煙瘴充軍,其餘仍舊監固,俟秋審三次後查辦。間有初次入緩,後復改實者,權操自上,非常例也。入可矜者,或減流,或減徒。留養承祀者,將該犯枷號兩月,責四十板釋放。案系斗殺,追銀二十兩給死者家屬養贍。情實則大別有三,服制、官犯、常犯是也。本下,內閣隨命欽天監分期擇日。句到,刑部按期進呈黃冊。至日,素服御殿,大學士三法司侍,上秉硃筆,或命大學士按單予句。服制冊大都殺傷期功尊長之案,既以情輕而改監候,類不句決;情實二次,大學士會同刑部奏請改緩。官犯則情重者,刑部從嚴聲敘,未容倖免;輕則一律免句,十次改緩。常犯之入情實,固罪無可逭者;其或一線可原,刑部粘簽聲敘,類多邀恩不句,十次亦改緩。向例句決重囚,刑科三覆奏,自乾隆十四年簡去二覆,第於句到前五日,覆奏一次。句到時,將原本進呈覆閱,一俟批發,在京例由刑科給事中、刑部侍郎各一人赴西市監視。官犯無論句否,俱綁赴行刑場候決。在外則刑部各司將句單連同榜示釘封送兵部發驛,文到之日行刑。如恭逢慶典或國家有故,則下旨停句。
shùn zhì shí sān nián, yù xíng bù: cháo shěn qiū jué, xì xíng yù zhòng diǎn. zhèn bì xiáng yuè zhāo àn shǐ mò, qíng xíng yǔn xié, lìng sǐ zhě wú yuān. jīn hǎi qī yī ěr, cháo shěn fǔ jùn, zhāo cè fán duō, shàng wèi jí xiáng xì jiǎn yuè, zhòu xíng zhèng fǎ, zhèn xīn bù rěn. jīn nián gū zhe zàn tíng qiū jué, zhāo zhèn jīn xù zhì yì. zì shì liè cháo yú qiū yàn jù qín shèn xiào yuè. kāng xī èr shí èr nián, shèng jù yù mào qín diàn, zhào dà xué shì xué shì děng rù, zhuó dìng zài jīng qiū shěn qíng shí chóng fàn. shèng jù qǔ zuì àn zhú yī qīn yuè, zài sān xiáng shěn, qí duàn wú kě shù zhě, shǐ dìng qíng shí. yīn yù yuē: rén mìng shì guān zhòng dà, gù zhào ěr děng gòng xiāng shāng zhuó. qíng yǒu kě yuán, jí kāi shēng lù. yōng zhèng shí yī nián, shì zōng yù dòng míng táng, yuè qiū shěn qíng shí zhāo cè, yù xíng bù yuē: zhū chén suǒ jìn zhāo cè, jù jīng xì jiā zhēn zhuó, nǐ dìng qíng shí. dàn cǐ nèi yǒu yī xiàn kě shēng zhī jī, ěr děng yì dāng chén zòu. zài qián rì dìng nǐ qíng shí, zì shì zhí fǎ, zài cǐ kè jù dào shāng zhuó, yòu dāng yuán qíng, duàn bù kě yīn qián zòu nán gèng, suì ěr yǐn mò yě. gāo zōng yóu chuí yì xíng míng, qiū shěn cè shàng, měi gàn chì zé. qián lóng sān shí yī nián, hú nán guān fàn ráo quán, yǐ qí huí hù jǐ guò yǔ jù. dài yuè zhè shěng zhāo cè, zhī fǔ gāo xiàng zhèn yì yǐ chéng shěn huí hù, yuán tí jǐn nǐ jūn tái xiào lì. jí yù hú nán xún fǔ jiāng ráo quán zàn tíng chù jué, lìng xíng bù chá míng liǎng àn qíng jié bù tóng, shǐ xíng míng yù chù fēn. qí shèn zhòng yàn diǎn rú cǐ. rén zōng yì xián xí fǎ lǜ. jiā qìng qī nián, yù shǐ guǎng xìng huì yì qiū shěn, zòu qǐng jiāng dòu shā nǐ huǎn zhī guǎng dōng yáo dé huī gǎi rù qíng shí, yuán yǐn qián lóng shí bā nián yī mìng bì yǒu yī dǐ zhī zhǐ. rén zōng wèi: yī mìng yī dǐ, yuán zhǐ xiè dòu děng àn ér yán, zhì xún cháng dòu ōu, gè bì gè mìng, zì dāng zhuó qíng lǐ zhī píng, fēn bié shí huǎn. ruò jū nì yī mìng bì yǒu yī dǐ zhī yǔ, zé shì qiū yàn qiú tú, fán shā shāng bì mìng zhī àn, jiāng jǐn xíng wèn nǐ qíng shí, kě bù bì yǒu huǎn jué yī xiàng. yǒu shì lǐ hū? mìng réng zhào yuán nǐ rù huǎn. qí pōu xī fǎ yì, zhì wèi míng yǔn. zì hòu xuān zōng wén zōng zūn xún qián guǐ, hǎn kě jì shù. mù zōng dé zōng liǎng jīng chuí lián, měi féng jù dào, mìng dà xué shì yī rén pěng dān rù nèi gé gōng dài, hòu suì yán wèi gù shì.
順治十三年,諭刑部:「朝審秋決,系刑獄重典。朕必詳閱招案始末,情形允協,令死者無冤。今烸期伊邇,朝審甫竣,招冊繁多,尚未及詳細簡閱,驟行正法,朕心不忍。今年姑著暫停秋決,昭朕矜恤至意。」自是列朝於秋讞俱勤慎校閱。康熙二十二年,聖袓御懋勤殿,召大學士、學士等入,酌定在京秋審情實重犯。聖袓取罪案逐一親閱,再三詳審,其斷無可恕者,始定情實。因諭曰:「人命事關重大,故召爾等共相商酌。情有可原,即開生路。」雍正十一年,世宗御洞明堂,閱秋審情實招冊,諭刑部曰:「諸臣所進招冊,俱經細加斟酌,擬定情實。但此內有一線可生之機,爾等亦當陳奏。在前日定擬情實,自是執法,在此刻句到商酌,又當原情,斷不可因前奏難更,遂爾隱默也。」高宗尤垂意刑名,秋審冊上,每干飭責。乾隆三十一年,湖南官犯饒佺,以其回護己過予句。迨閱浙省招冊,知府高象震亦以承審回護,原題僅擬軍台效力。急諭湖南巡撫將饒佺暫停處決,令刑部查明兩案情節不同,始行明諭處分。其慎重讞典如此。仁宗亦嫻習法律。嘉慶七年,御史廣興會議秋審,奏請將斗殺擬緩之廣東姚得輝改入情實,援引乾隆十八年「一命必有一抵」之旨。仁宗謂:「一命一抵,原指械鬥等案而言,至尋常鬥毆,各斃各命,自當酌情理之平,分別實緩。若拘泥『一命必有一抵』之語,則是秋讞囚徒,凡殺傷斃命之案,將盡行問擬情實,可不必有緩決一項。有是理乎?」命仍照原擬入緩。其剖析法意,致為明允。自後宣宗、文宗遵循前軌,罕可紀述。穆宗、德宗兩經垂簾,每逢句到,命大學士一人捧單入內閣恭代,後遂沿為故事。
ér qián xíng zhī qiū shěn tiáo kuǎn, yīn guāng xù jì nián sǐ xíng dì yǒu jiǎn jiàng, fǎ lǜ guǎn zhòng jiā lí dìng, zòu bān nèi wài yān.
而前行之秋審條款,因光緒季年死刑遞有減降,法律館重加釐定,奏頒內外焉。
rè shěn zhī zhì, shùn zhì chū gēng xù jǔ xíng. kāng xī shí nián, dìng měi nián xiǎo mǎn hòu shí rì qǐ, zhì lì qiū qián yī rì zhǐ, fēi shí fàn sǐ zuì jí jūn liú, jù liàng yǔ jiǎn děng. sì shí sān nián, yù xíng bù tíng zhǐ. yōng zhèng chū fù xíng. qián lóng yǐ hòu, dì zhǔn miǎn chī zhàng, zé dì xíng bā zhé jué fàng, jiā hào jiàn shì, yú bù zhī jí. qiě wéi jīng shī xíng zhī, wài shěng chī zhàng zì lǐ, wú cóng kǎo hé, jù wén ér yǐ, liè cháo wú hán shěn, ér yǒu jūn liú qiǎn fàn lóng dōng tíng qiǎn zhī lì. wèi qǐ jiè zhě, shí yuè zhì zhēng yuè zhōng jí liù yuè jù tíng qiǎn. ruò yǐ zhì zhōng tú, zhì shí yī yuè chū yī rì zhǔn tíng. tǎng dǐ pèi bù yuǎn, bìng fā wǎng dōng nán shěng fēn, rén fàn yǒu qíng yuán qián jìn zhě, yī tǐ qǐ jiè.
熱審之制,順治初賡續舉行。康熙十年,定每年小滿後十日起,至立秋前一日止,非實犯死罪及軍、流,俱量予減等。四十三年,諭刑部停止。雍正初復行。乾隆以後,第准免笞、杖,則遞行八折決放,枷號漸釋,餘不之及。且惟京師行之,外省笞、杖自理,無從考核,具文而已,列朝無寒審,而有軍、流、遣犯隆冬停遣之例。未起解者,十月至正月終及六月俱停遣。若已至中途,至十一月初一日准停。倘抵配不遠,並發往東南省分,人犯有情原前進者,一體起解。
yòu yǒu tíng shěn zhī lì, měi nián zhēng yuè liù yuè shí yuè jí yuán dàn lìng jié qī rì, shàng yuán lìng jié sān rì, duān wǔ zhōng qiū zhòng yáng gè yī rì, wàn shòu shèng jié qī rì, gè tán miào jì xiǎng zhāi jiè yǐ jí jì chén sù fú děng rì, bìng fēng yìn rì qī, sì yuè chū bā rì, měi yuè chū yī chū èr rì jiē bù lǐ xíng míng. rán zhōng wài wèn xíng yá mén, yú zhēng yuè liù yuè shí yuè jí fēng yìn rì qī měi yuè chū yī èr děng rì bù jǐn rú lì xíng yě. qí nóng máng tíng shěn, zé zì sì yuè chū yī rì zhì qī yuè sān shí rì, yī yīng hù hūn tián tǔ xì gù, bù zhǔn shòu lǐ, xíng shì bù zài cǐ xiàn. yòu yǒu tíng xíng zhī lì, měi nián zhēng yuè liù yuè jí dōng zhì yǐ qián shí rì, xià zhì yǐ qián wǔ rì, yī yīng lì jué rén fàn jí qiū cháo shěn chù jué zhòng qiú, jiē tíng zhǐ xíng xíng.
又有停審之例,每年正月、六月、十月及元旦令節七日,上元令節三日,端午、中秋、重陽各一日,萬壽聖節七日,各壇廟祭享、齋戒以及忌辰素服等日,並封印日期,四月初八日,每月初一、初二日、皆不理刑名。然中外問刑衙門,於正月、六月、十月及封印日期、每月初一二等日不盡如例行也。其農忙停審,則自四月初一日至七月三十日,一應戶、婚、田土細故,不准受理,刑事不在此限。又有停刑之例,每年正月、六月及冬至以前十日,夏至以前五日,一應立決人犯及秋、朝審處決重囚,皆停止行刑。
fán shěn jí, zhí shěng yǐ zhōu xiàn zhèng yìn guān wèi chū shěn. bù fú, kòng fǔ kòng dào kòng sī kòng yuàn, yuè sù zhě chī. qí yǒu yuān yì fù dū chá yuàn tōng zhèng sī huò bù jūn tǒng lǐng yá mén chéng sù zhě, míng yuē jīng kòng. dēng wén gǔ, shùn zhì chū lì zhū dū chá yuàn. shí sān nián, gǎi shè yòu zhǎng ān mén wài. měi rì kē dào guān yī yuán lún zhí. hòu yí rù tōng zhèng sī, bié zhì gǔ tīng. qí tóu tīng jī gǔ, huò yù chéng yú chū jiāo, yíng jià shēn sù zhě, míng yuē kòu hūn. cóng qián yǒu shàn rù wǔ mén zhǎng ān mén táng zǐ guì gào, jí dǎ zhǎng ān mén nèi zhèng yáng mén wài shí shī míng yuān zhě, yán jìn shǐ jué. jí yíng chē jià ér chōng tū yí zhàng, yì zuì zhì chōng jūn. jīng kòng jí kòu hūn zhī àn, huò fā huí gāi shěng dū fǔ, huò zòu jiāo xíng bù tí xùn. rú qíng zuì zhòng dà, yǐ jí shì shè gè shěng dà lì, yì jīng yán guān dū fǔ dàn hé, wǎng wǎng qīn mìng dà chén lì shěn. fā huí jí bó shěn zhī àn, zé chéng dū fǔ lǜ tóng sī dào qīn jū, bù zhǔn fù fā yuán wèn guān, míng wèi qīn bù shì jiàn. wén wǔ guān fàn zuì, tí cān gé zhí. dào fǔ fù jiāng yǐ shàng, lín wěi dào yuán shěn lǐ. tóng zhī yóu jī yǐ xià, lín wěi zhī fǔ shěn lǐ. xún àn yù shǐ, shùn zhì chū yóu cháng shè. sì nián, cóng dà lǐ sì qīng wáng yǒng jí zòu, chà guān wǎng zhí shěng xù xíng, rán jiē bù jiǔ tíng bà. wài shěng xíng míng, suì zǒng huì yú àn chá shǐ sī, ér dū fǔ shòu chéng yān. jīng shī chī zhàng jí wú guān zuì míng cí sòng, nèi chéng yóu bù jūn tǒng lǐng, wài chéng yóu wǔ chéng xún chéng yù shǐ wán jié, tú yǐ shàng sòng bù, zhòng zé zòu jiāo. rú fēi cháng dà yù, huò mìng wáng dà chén dà xué shì jiǔ qīng huì xùn. zì shùn zhì qì qián lóng jiān, yǒu yù tíng qīn jū zhě. lǜ chēng bā yì zhě fàn zuì, shí fēng zòu wén qǐng zhǐ, bù xǔ shàn zì jù wèn. zài jīng dà xiǎo guān yuán yì rú zhī.
凡審級,直省以州縣正印官為初審。不服,控府、控道、控司、控院,越訴者笞。其有冤抑赴都察院、通政司或步軍統領衙門呈訴者,名曰京控。登聞鼓,順治初立諸都察院。十三年,改設右長安門外。每日科道官一員輪值。後移入通政司,別置鼓廳。其投廳擊鼓,或遇乘輿出郊,迎駕申訴者,名曰叩閽。從前有擅入午門、長安門、堂子跪告,及打長安門內、正陽門外石獅鳴冤者,嚴禁始絕。即迎車駕而衝突儀仗,亦罪至充軍。京控及叩閽之案,或發回該省督撫,或奏交刑部提訊。如情罪重大,以及事涉各省大吏,抑經言官、督撫彈劾,往往欽命大臣蒞審。發回及駮審之案,責成督撫率同司道親鞫,不准復發原問官,名為欽部事件。文武官犯罪,題參革職。道府、副將以上,遴委道員審理。同知、游擊以下,遴委知府審理。巡按御史,順治初猶常設。四年,從大理寺卿王永吉奏,差官往直省恤刑,然皆不久停罷。外省刑名,遂總匯於按察使司,而督撫受成焉。京師笞、杖及無關罪名詞訟,內城由步軍統領,外城由五城巡城御史完結,徒以上送部,重則奏交。如非常大獄,或命王、大臣、大學士、九卿會訊。自順治迄乾隆間,有御廷親鞫者。律稱八議者犯罪,實封奏聞請旨,不許擅自句問。在京大小官員亦如之。
ruò zōng shì yǒu fàn, zōng rén fǔ huì xíng bù shěn lǐ. jué luó, xíng bù huì zōng rén fǔ shěn lǐ. suǒ fàn chī zhàng jiā hào, zhào lì zhé fá zé dǎ fàn tú, zōng rén fǔ jū jìn jūn liú suǒ jìn, jù zhào qí rén zhé jiā rì qī, mǎn rì kāi shì. lǚ fàn jūn liú, fā shèng jīng jí lín hēi lóng jiāng děng chù quān jìn sǐ xíng, zōng rén fǔ jìn huáng cè. yān sì fàn qīng zuì, nèi wù fǔ shèn xíng sī xùn jué, tú yǐ shàng yì sòng bù. bā qí dì mǔ zhī sòng, shǔ zhū hù bù xiàn shěn chù, xíng shì tǒng guī xíng bù. qīng chū yǒu dōu tǒng huì shěn zhī zhì, yǒu gāo qiáng jū jìn zhī tiáo, zhì qián lóng shí jù fèi. qí yíng zhù fáng shěng fēn, é shè lǐ shì tóng zhī. qí rén yù sòng, tóng zhī huì tóng zhōu xiàn shěn lǐ. rè hé dōu tǒng yá mén tè shè lǐ xíng sī, xíng bù pài yuán tīng sòng, sān nián yī rèn. tóng zhì sān nián, yǐ jí lín yù sòng fán duō, zhào yī rè hé shè lì xíng sī lì, lìng xíng bù jiǎn pài mǎn hàn láng zhōng yuán wài zhǔ shì gè yī yuán, fēn bié zhǎng yìn zhǔ gǎo, tǒng guī jiāng jūn guǎn xiá. sì jí lín jiàn shěng cái chè, ér rè hé rú gù.
若宗室有犯,宗人府會刑部審理。覺羅,刑部會宗人府審理。所犯笞、杖、枷號,照例折罰責打;犯徒,宗人府拘禁;軍、流、鎖禁,俱照旗人折枷日期,滿日開釋。屢犯軍、流,發盛京、吉林、黑龍江等處圈禁;死刑,宗人府進黃冊。閹寺犯輕罪,內務府慎刑司訊決,徒以上亦送部。八旗地畝之訟,屬諸戶部現審處,刑事統歸刑部。清初有都統會審之制,有高牆拘禁之條,至乾隆時俱廢。旗營駐防省分,額設理事同知。旗人獄訟,同知會同州縣審理。熱河都統衙門特設理刑司,刑部派員聽訟,三年一任。同治三年,以吉林獄訟繁多,詔依熱河設立刑司例,令刑部揀派滿、漢郎中、員外、主事各一員,分別掌印主稿,統歸將軍管轄。嗣吉林建省裁撤,而熱河如故。
méng gǔ xíng yù, nèi wài zā sà kè wáng gōng tái jí tǎ bù náng jí xié lǐ tái jí děng chéng shěn. kāng xī sān shí qī nián, céng qiǎn nèi dì guān yuán jiào dǎo méng gǔ wáng děng tīng duàn dào àn, hòu bù cháng shè. yán biān yǔ mín rén jiāo shè àn jiàn, huì tóng dì fāng guān shěn lǐ, sǐ zuì yóu méng zhǎng hé bào lǐ fān yuàn, huì tóng sān fǎ sī zòu dāng. zài jīng fàn zhǎn jiǎo, xíng bù shěn qì, huì lǐ fān yuàn fǎ sī yì rú zhī. shèng jīng xíng bù zhǎng yàn shèng jīng qí rén jí biān wài méng gǔ zhī yù. qiū shěn, huì tóng sì bù shì láng fèng tiān fǔ yǐn zhuó dìng shí huǎn huì tí, gài jiē tè bié zhī zhì.
蒙古刑獄,內外紥薩克王公、台吉、塔布囊及協理台吉等承審。康熙三十七年,曾遣內地官員教導蒙古王等聽斷盜案,後不常設。沿邊與民人交涉案件,會同地方官審理,死罪由盟長核報理藩院,會同三法司奏當。在京犯斬、絞,刑部審訖,會理藩院法司亦如之。盛京刑部掌讞盛京旗人及邊外蒙古之獄。秋審,會同四部侍郎、奉天府尹酌定實、緩匯題,蓋皆特別之制。
fán jiǎn yàn, yǐ sòng sòng cí suǒ zhuàn zhī xǐ yuān lù wèi zhǔn, xíng bù tí dìng yàn shī tú gé, bān xíng gè shěng. rén mìng chéng bào dào guān, dì fāng zhèng yìn guān suí dài xíng shū wǔ zuò, lì jí qīn wǎng xiāng yàn. wǔ zuò jù shāng hē bào bù wèi zhī fēn cùn, xíng xiōng zhī qì wù, shāng hén zhī zhǎng duǎn qiǎn shēn, yī yī tián rù shī tú. ruò shī qīn kòng gào shāng hén hù yì, xǔ zài xíng fù jiǎn, bù dé wéi lì sān jiǎn. rú zì yì nì shuǐ shì zhǔ bèi shā děng àn, shī shǔ chéng qǐng miǎn yàn zhě, tīng. jīng shī nèi chéng zhèng shēn qí rén jí xiāng shān děng chù gè yíng fáng mìng àn, yóu xíng bù dāng yuè sī yuán wǎng yàn. jiē dào jí wài chéng rén mìng, wú lùn qí mín, guī wǔ chéng bīng mǎ sī zhǐ huī xiāng yàn. jiǎn yàn bù yǐ shí zhě yǒu xíng.
凡檢驗,以宋宋慈所撰之洗冤錄為準,刑部題定驗屍圖格,頒行各省。人命呈報到官,地方正印官隨帶刑書、仵作,立即親往相驗。仵作據傷喝報部位之分寸,行兇之器物,傷痕之長短淺深,一一填入屍圖。若屍親控告傷痕互異,許再行覆檢,不得違例三檢。如自縊、溺水、事主被殺等案,屍屬呈請免驗者,聽。京師內城正身旗人及香山等處各營房命案,由刑部當月司員往驗。街道及外城人命,無論旗、民,歸五城兵馬司指揮相驗。檢驗不以實者有刑。
fán xùn qiú yòng zhàng, měi rì bù dé guò sān shí. rè shěn de yòng zhǎng zuǐ guì liàn děng xíng, qiáng dào rén mìng zhuó yòng jiā gùn, fù rén zhǐ, tōng bù dé guò èr cì. qí yú yī qiè fēi xíng yǒu jìn. duàn zuì bì qǔ shū fú gōng cí, lǜ suī yǒu zhòng zhèng míng bái, jí tóng yù chéng zhī wén, rán fēi gòng fàn yǒu táo wáng, bìng zuì zài jūn liú yǐ xià, bù qīng yòng yě.
凡訊囚用杖,每日不得過三十。熱審得用掌嘴、跪鏈等刑,強盜人命酌用夾棍,婦人指,通不得過二次。其餘一切非刑有禁。斷罪必取輸服供詞,律雖有「眾證明白,即同獄成」之文,然非共犯有逃亡,並罪在軍、流以下,不輕用也。
fán shěn xiàn, zhí shěng xún cháng mìng àn xiàn liù yuè yuè, dào jié jí qíng zhòng mìng àn qīn bù shì jiàn bìng qiǎng duó jué fén yī qiè zá àn jù dìng xiàn sì yuè yuè. qí xiàn liù yuè zhě, zhōu xiàn sān yuè jiě fǔ zhōu, fǔ zhōu yī yuè jiě sī, sī yī yuè jiě dū fǔ, dū fǔ yī yuè zī tí. qí xiàn sì yuè zhě, zhōu xiàn liǎng yuè jiě fǔ zhōu, fǔ zhōu èr shí rì jiě sī, sī èr shí rì jiě dū fǔ, dū fǔ èr shí rì zī tí. rú àn nèi zhèng fàn jí yào zhèng wèi huò, huò zài jiān huàn bìng, zhǔn qí zhǎn xiàn huò kòu xiàn. ruò gé shǔ tí rén jí xíng chá zhě, yǐ rén wén dào rì qǐ xiàn. xiàn mǎn bù jié, dū fǔ zī bù, jí yú xiàn mǎn zhī rì qǐ suàn, zài xiàn èr sān sì yuè, gè jí fēn xiàn rú qián. rú réng chí yú, zhào lì cān chù. àn chá sī zì lǐ shì jiàn, xiàn yī yuè wán jié. zhōu xiàn zì lǐ shì jiàn, xiàn èr shí rì shěn jié. shàng sī pī fā shì jiàn, xiàn yī yuè shěn bào. xíng bù xiàn shěn, chī zhàng xiàn shí rì, qiǎn jūn liú tú èr shí rì, mìng dào děng àn yīng huì sān fǎ sī zhě sān shí rì. měi yuè zòu bào, shēng míng céng fǒu yú xiàn. rú yǒu huàn bìng jí chá chuán děng qíng, yì dé yī lì kòu zhǎn. sù yì sù tí, jūn xiàn wǔ rì fù. sǐ zuì huì hé, zì kē chāo dào bù zhī rì, lì jué xiàn qī shí rì, jiān hòu xiàn bā shí rì. huì tóng tí fù, yuàn sì gè fēn xiàn bā rì. yóu zī gǎi tí zhī àn, zhǎn xiàn shí rì. xì qīng wén jiā yì hàn shí rì huò èr shí rì, yú xiàn fù cān. dào zéi yú yuè bù huò, bǔ yì xùn bīng yǔ chī, guān fá fèng. lì bīng liǎng bù chù fēn zé lì, shàng yǒu shū fáng jí chū èr sān sì cān zhī fēn. mìng àn xiōng fàn zài táo, chéng jī jiē jī yì àn xiàn kāi cān. rán lì suī yán, ér qiǎo yú guī bì zhě, gài zì ruò yě.
凡審限,直省尋常命案限六閱月,盜劫及情重命案、欽部事件並搶奪掘墳一切雜案俱定限四閱月。其限六月者,州縣三月解府州,府州一月解司,司一月解督撫,督撫一月咨題。其限四月者,州縣兩月解府州,府州二十日解司,司二十日解督撫,督撫二十日咨題。如案內正犯及要證未獲,或在監患病,准其展限或扣限。若隔屬提人及行查者,以人文到日起限。限滿不結,督撫咨部,即於限滿之日起算,再限二、三、四月,各級分限如前。如仍遲逾,照例參處。按察司自理事件,限一月完結。州縣自理事件,限二十日審結。上司批發事件,限一月審報。刑部現審,笞杖限十日,遣、軍、流、徒二十日,命盜等案應會三法司者三十日。每月奏報,聲明曾否逾限。如有患病及查傳等情,亦得依例扣展。速議速題,均限五日覆。死罪會核,自科鈔到部之日,立決限七十日,監候限八十日。會同題覆,院寺各分限八日。由咨改題之案,展限十日。系清文加譯漢十日或二十日,逾限附參。盜賊逾月不獲,捕役汛兵予笞,官罰俸。吏兵兩部處分則例,尚有疏防及初、二、三、四參之分。命案兇犯在逃,承緝、接緝亦按限開參。然例雖嚴,而巧於規避者,蓋自若也。
fán jiě fàn yǒu sān: yí dìng àn shí zhī jiě shěn. tú fàn jiě zhì fǔ zhōu zhuǎn bào, jūn liú qiǎn jí sǐ zuì, zì fǔ zhōu dì shěng, zhú jí xùn wèn wú yì, dū fǔ rán hòu zī tí. yī qiū shěn shí zhī jiě kān. sǐ zuì fēi lì jué, fā huí běn zhōu xiàn jiān jìn, dǎi qiū shěn, jìng xíng jiě sī shěn kān. guān fàn zì dìng àn jí jū jìn sī jiān dài jué. cháng fàn huǎn jué zhě, èr cì qiū shěn, jí bù fù jiě. qí zhí shěng gè biān dì lí dū fǔ zhù chù diào yuǎn, yǒu yóu gāi guǎn xún dào shěn kān jiā jié zhuǎn bào zhě, fēi tōng lì yě. yī fā qiǎn shí zhī jiě pèi. tú qiú wèn fā gé xiàn, jūn liú qǐ jiè shěng fēn, yù xíng zī míng yīng fā shěng fēn dū fǔ, zhā zhào dào lǐ biǎo, zhuó liàng zhōu xiàn dà xiǎo yuǎn jìn zài pèi jūn liú duō guǎ, xiān qī dìng dì, chì zhī rù jìng shǒu zhàn zhōu xiàn, suí dào suí fā. qiǎn fàn jiě zhì lì dìng dì fāng ān chā. fàn jí zhōu xiàn qiān chà, míng yuē zhǎng jiě. yán tú zhōu xiàn, pài bō bīng yì hù sòng, míng wèi duǎn jiě. zuì qiú shì zuì míng qīng zhòng, dìng yòng tiě suǒ chǒu liáo dào shù. ruò zhōng tú bù jué shī qiú, xùn míng yǒu wú huì zòng, fēn bié zhì zuì. gé shǔ guān tí jí fā jiāo gè dì fāng guān guǎn shù zhě, shì cǐ wèi chà. jīng shī xiàn shěn, tú fàn fā shùn tiān fǔ chōng tú. liú qiú yóu xíng bù dìng dì, zhā xíng shùn tiān fǔ qǐ sòng. wǔ jūn zī yóu bīng bù dìng dì tí fā, wài qiǎn yì zī bīng bù chāi yì qǐ jiè. zōng jì sù sòng suǒ lì, zì shǐ shěn qì zhōng jié, qí chéng xù gè yǒu dìng guī, wú huò yú yuè.
凡解犯有三:一、定案時之解審。徒犯解至府州轉報,軍、流、遣及死罪,自府州遞省,逐級訊問無異,督撫然後咨題。一、秋審時之解勘。死罪非立決,發回本州縣監禁,逮秋審,徑行解司審勘。官犯自定案即拘禁司監待決。常犯緩決者,二次秋審,即不復解。其直省各邊地離督撫駐處窵遠,有由該管巡道審勘加結轉報者,非通例也。一、發遣時之解配。徒囚問發隔縣,軍、流起解省分,預行咨明應發省分督撫,查照道里表,酌量州縣大小遠近、在配軍流多寡,先期定地,飭知入境首站州縣,隨到隨發。遣犯解至例定地方安插。犯籍州縣僉差,名曰長解。沿途州縣,派撥兵役護送,名為短解。罪囚視罪名輕重,定用鐵鎖杻鐐道數。若中途不覺失囚,訊明有無賄縱,分別治罪。隔屬關提及發交各地方官管束者,視此為差。京師現審,徒犯發順天府充徒。流囚由刑部定地,劄行順天府起送。五軍咨由兵部定地提發,外遣亦咨兵部差役起解。綜計訴訟所歷,自始審迄終結,其程序各有定規,毋或逾越。
dài guāng xù biàn fǎ, sān shí èr nián, gǎi xíng bù wèi fǎ bù, tǒng yī sī fǎ xíng zhèng. gǎi dà lǐ sì wèi dà lǐ yuàn, pèi zhì zǒng jiǎn chá tīng, zhuān sī shěn pàn. yú shì fǎ bù bù zhǎng xiàn shěn, gè shěng xíng míng, huà guī dà lǐ yuàn fù pàn, bìng bù huì dū chá yuàn, ér sān fǎ sī zhī zhì fèi. tí běn gǎi wèi zhé zòu, nèi gé wú suǒ shì shì. qiū cháo shěn zhuān shǔ fǎ bù, qí lì huǎn zhě suí àn shēng míng, bù gēng jiā kān, ér jiǔ qīng kē dào huì shěn zhī zhì fèi. jīng shī jì gè shěng shè gāo děng shěn jiǎn tīng, dū chéng shěng huì jí shāng bù gè shè dì fāng jí chū jí shěn jiǎn tīng, gǎi àn chá shǐ wèi tí fǎ sī. sān shí èr nián, fǎ bù zòu dìng gè jí tīng shì bàn zhāng chéng. xuān tǒng èr nián, fǎ lǜ guǎn zòu bān fǎ yuàn biān zhì fǎ, yóu chū jí qǐ sù zhī àn bù fú, kě kòng yóu dì fāng ér zhì gāo děng, yóu dì fāng qǐ sù zhī àn bù fú, kě kòng yóu gāo děng ér zhì dà lǐ yuàn, míng wèi sì jí sān shěn. cóng qián shěn jí shěn xiàn jiě shěn jiě kān zhī zhì, zhōu xiàn xíng zhī ér bù xíng yú fǎ yuàn. shěn pàn fēn mín shì xíng shì. mín lǜ jiān yú chéng shū, suǒ jù zhě dì jiù lǜ hù yì tián zhái qián zhài hūn yīn gè tiáo, ér fǎ wèi bèi. sī fǎ shì wù yǒu nián dù, pàn duàn yǒu píng yì, xíng shì yǒu jiǎn chá guān lì shěn, rén mìng yóu jiǎn chá guān xiāng yàn, fǎ yuàn xíng zhī ér bù néng xíng yú zhōu xiàn. xíng sù zhì dù, gài zá róu yǐ.
迨光緒變法,三十二年,改刑部為法部,統一司法行政。改大理寺為大理院,配置總檢察廳,專司審判。於是法部不掌現審,各省刑名,畫歸大理院覆判,並不會都察院,而三法司之制廢。題本改為摺奏,內閣無所事事。秋、朝審專屬法部,其例緩者隨案聲明,不更加勘,而九卿、科道會審之制廢。京師暨各省設高等審檢廳,都城省會及商埠各設地方及初級審檢廳,改按察使為提法司。三十二年,法部奏定各級廳試辦章程。宣統二年,法律館奏頒法院編制法,由初級起訴之案不服,可控由地方而至高等,由地方起訴之案不服,可控由高等而至大理院,名為四級三審。從前審級、審限、解審、解勘之制,州縣行之而不行於法院。審判分民事、刑事。民律艱於成書,所據者第舊律戶役、田宅、錢債、婚姻各條,而法未備。司法事務有年度,判斷有評議,刑事有檢察官蒞審,人命由檢察官相驗,法院行之而不能行於州縣。刑訴制度,蓋雜糅矣。
rán ěr shí suǒ yǐ jí yú gǎi gé zhě, yì yuē qǔ fǎ dōng xī liè qiáng, jiè yǐ shōu huí lǐng shì cái pàn quán yě. kǎo lǐng shì cái pàn, xíng zhū shàng hǎi huì shěn gōng táng, qí yuán zhào zì xián fēng cháo, yǔ yīng fǎ děng guó dì jié tōng shāng tiáo yuē, yuē zài zhōng wài shāng mín jiāo shè cí sòng, gè fù bèi gào suǒ shǔ zhī guó guān yuán chù kòng gào, gè àn běn guó lǜ lì shěn duàn. sì yù tā guó dì yuē, jù yuán lì yì jūn zhān zhī shuō, qún xiāng fǎng xiào. tóng zhì bā nián, dìng yǒu yáng jīng bāng shè guān zhāng chéng, lín wěi tóng zhī yī yuán, huì tóng gè guó lǐng shì shěn lǐ huá yáng sù sòng. qí wài rén yīng fǒu kē xíng, yàn yuán lì bù guò wèn. huá rén dì xiàn yú qián zhài dòu ōu qiè dào děng zuì, zài jiā zhàng yǐ xià, zhǔn qí jué zé. hòu gè lǐng kuò zhāng quán xiàn, gōng táng yǒu jìng dìng jiān jìn shù nián zhě. wài rén bù shòu zhōng guó zhī xíng zhāng, ér huá rén fǎn jiù wài guó zhī cái pàn. qīng jì shì dài fū xí zhī guó jì fǎ zhě, měi jiù bǐ shí yì yuē zhū chén bù míng wài qíng, zhì shǐ fǎ quán zuò shī. guāng xù gēng zǐ yǐ hòu, gè guó zhòng lì hé yuē, wǒ guó yín yín zhēng lìng chè xiāo, ér gè shǐ jiè kǒu zhōng guó fǎ zhì wèi shàn, jìn bù zhī xǔ. dài zhēng zhī jì jí, shǐ shēng míng yì rì rú shěn pàn gǎi liáng, yǔn jiāng lǐng shì cái pàn quán fèi qì. zài zài yuē zhāng, cún wèi zuǒ quàn. gù èr shí bā nián shè lì fǎ lǜ guǎn, yǒu àn zhào jiāo shè qíng xíng, cān zhuó gè guó fǎ lǜ, wù qī zhōng wài tōng xíng zhī zhǐ. gài yì yù xiū míng fǎ lǜ, bǐ wài guó jiù fàn yě. fū wài jiāo shì guó shì zhī qiáng ruò, quán lì jì shī, qǐ kǒu shé suǒ néng zhēng. gù zhōng rì yán biàn fǎ, dǎi zhì guó běn yǐ shāng, ér shōu xiào zú xiān, qǐ fǎ zhì zhī jiù yǔ? rán qí zhōng yǒu biàn zhī shāo shàn ér wèi jìng qí gōng zhě, yuē jiān yù. yǒu zhèng tǐ suǒ guān ér wèi zhī biàn zhě, yuē shè diǎn.
然爾時所以急於改革者,亦曰取法東西列強,藉以收回領事裁判權也。考領事裁判,行諸上海會審公堂,其源肇自咸豐朝,與英、法等國締結通商條約,約載中外商民交涉詞訟,各赴被告所屬之國官員處控告,各按本國律例審斷。嗣遇他國締約,俱援利益均霑之說,群相仿效。同治八年,定有洋涇浜設官章程,遴委同知一員,會同各國領事審理華洋訴訟。其外人應否科刑,讞員例不過問。華人第限於錢債、鬥毆、竊盜等罪,在枷杖以下,准其決責。後各領擴張權限,公堂有逕定監禁數年者。外人不受中國之刑章,而華人反就外國之裁判。清季士大夫習知國際法者,每咎彼時議約諸臣不明外情,致使法權坐失。光緒庚子以後,各國重立和約,我國齗齗爭令撤銷,而各使藉口中國法制未善,靳不之許。迨爭之既亟,始聲明異日如審判改良,允將領事裁判權廢棄。載在約章,存為左券。故二十八年設立法律館,有「按照交涉情形,參酌各國法律,務期中外通行」之旨。蓋亦欲修明法律,俾外國就範也。夫外交視國勢之強弱,權利既失,豈口舌所能爭。故終日言變法,逮至國本已傷,而收效卒鮮,豈法制之咎與?然其中有變之稍善而未竟其功者,曰監獄。有政體所關而未之變者,曰赦典。
jiān yù yǔ xíng zhì xiāng xiāo xī, cóng qián jiān jī zuì fàn, bìng wú yǐ jué wèi jué zhī fēn. qí qiú jìn zài yù, dà dū wèi jué fàn wèi duō. jì dìng zuì, zé chī zhàng zhé zé shì fàng, tú liú jūn qiǎn jí rì fā pèi, jiǔ jìn zhě zhǎn jiǎo jiān hòu ér yǐ. zhōu xiàn jiān yù, yǐ lì mù diǎn shǐ wèi guǎn yù guān, zhī zhōu zhī xiàn wèi yǒu yù guān, sī jiān zé shè àn sī yù. gè jiān yǒu nèi jiān yǐ jìn sǐ qiú, yǒu wài jiān yǐ jìn tú liú yǐ xià, fù rén bié zhì yī shì, yuē nǚ jiān. tú yǐ shàng suǒ shōu, zhàng yǐ xià sàn jìn. qiú fàn rì gěi cāng mǐ yī shēng, hán gěi xù yī yī jiàn. suǒ chǒu cháng xǐ dí, xí jiàn cháng pù zhì, xià bèi liáng jiāng, dōng shè nuǎn chuáng, jí bìng gěi yī yào. rán wài shěng jiān yù duō jiǎo ài, gù lì yǒu qīng zuì rén fàn jí gàn lián zhèng zuǒ, zhǔn qǔ bǎo hòu shěn zhī wén. wú rú zhōu xiàn jù qí yán wù, měi yǒu bān guǎn chà dài zhū míng mù, xū yì jí duān nüè zhà, bì dòu cóng zī. suī lǚ jīng nèi wài chén gōng cān zòu, bù néng gé yě. xíng bù yǒu nán běi liǎng jiān, é shè sī yù bā yuán tí láo èr yuán, zhǎng guǎn yù zú, jī chá zuì qiú, lún liú fèn zhí. měi yuè pài yù shǐ chá jiān, yǒu yǔ bì zhě yì bào yù shǐ xiāng yàn. nián zhōng bìng yóu bù huì zòu yī cì, fáng xián zhì wèi zhōu bèi. zì guāng xù sān shí èr nián shěn pàn huà guī dà lǐ yuàn, yuàn shè kān shǒu suǒ, yǐ jī fàn zuì zhī dài xùn zhě, gè jí shěn jiǎn tīng yì rán, yú shì fǎ bù àn bì kōng xū. bié shè yǐ jué jiān yú wài chéng, yǐ róng tú liú zhī gōng zuò, bìng lìng gè shěng shè zhì xīn jiān, qí zhì dà dū cǎi zì rì běn. jiān fáng yǒu dìng shì, gōng chǎng yǒu dìng chéng. fǎ lǜ guǎn tè pài yuán fù dōng diào chá, yòu kāi jiān yù xué táng, yǐ bèi jīng wài xīn jiān zhī yòng. rán sī shí xīn fǎ chū xíng, cuò zhì wèi bèi, wài shěng yòu xiàn yú cái lì, wèi néng biàn shè yě.
監獄與刑制相消息,從前監羈罪犯,並無已決未決之分。其囚禁在獄,大都未決犯為多。既定罪,則笞、杖折責釋放,徒、流、軍、遣即日發配,久禁者斬、絞監候而已。州縣監獄,以吏目、典史為管獄官,知州、知縣為有獄官,司監則設按司獄。各監有內監以禁死囚,有外監以禁徒、流以下,婦人別置一室,曰女監。徒以上鎖收,杖以下散禁。囚犯日給倉米一升,寒給絮衣一件。鎖杻常洗滌,席薦常鋪置,夏備涼漿,冬設暖床,疾病給醫藥。然外省監獄多湫隘,故例有輕罪人犯及干連證佐,准取保候審之文。無如州縣懼其延誤,每有班館差帶諸名目,胥役藉端虐詐,弊竇叢滋。雖屢經內外臣工參奏,不能革也。刑部有南北兩監,額設司獄八員、提牢二員,掌管獄卒,稽查罪囚,輪流分值。每月派御史查監,有瘐斃者亦報御史相驗。年終並由部匯奏一次,防閒致為周備。自光緒三十二年審判畫歸大理院,院設看守所,以羈犯罪之待訊者,各級審檢廳亦然,於是法部犴狴空虛。別設已決監於外城,以容徒、流之工作,並令各省設置新監,其制大都采自日本。監房有定式,工廠有定程。法律館特派員赴東調查,又開監獄學堂,以備京、外新監之用。然斯時新法初行,措置未備,外省又限於財力,未能遍設也。
shè diǎn yǒu ēn shè ēn zhǐ zhī bié. lì cháo dēng jí shēng fù cè lì huáng hòu huáng shàng wǔ xún yǐ shàng wàn shòu huáng tài hòu liù xún yǐ shàng wàn shòu jí wǔ gōng kè jié zhī lèi, lì yǒu ēn shè. qí zhào shū nèi kāi: yī guān lì jūn mín rén děng yǒu fàn, chú móu fǎn dà nì zǐ sūn móu shā zǔ fù mǔ fù mǔ nèi luàn qī qiè shā fū nú bì shā jiā zhǎng shā yī jiā fēi sǐ zuì sān rén cǎi shēng zhé gē rén móu shā gù shā zhēn zhèng rén mìng gǔ dú yǎn mèi dú yào shā rén qiáng dào yāo yán shí è děng zhēn zhèng sǐ zuì bù shè wài, jūn wù huò zuì yǐn nì táo rén jí qīn tān rù jǐ yì bù shè wài, qí yú yǐ fā jué wèi fā jué yǐ jié wèi jié zhě, xián shè chú zhī. ruò xún cháng wàn shòu jí xǐ qìng děng shì, zé chuán zhǐ xíng shè. ēn shè sǐ zuì yǐ xià jù miǎn, ēn zhǐ zé sǐ zuì yǐ xià dì jiǎn. zhào shū jì bān, xíng bù jiǎn chá chéng àn, fēn bié zhǔn miǎn bù zhǔn miǎn, kāi dān zòu dìng, míng wèi ēn shè tiáo kuǎn. ēn zhǐ zé fēn bié zhǔn jiǎn bù zhǔn jiǎn, míng wèi jiǎn děng tiáo kuǎn. bù shè jiǎn děng chù, zhuān sī hé bó. qí xún xìng suǒ jīng, shè jí yī fāng, jí shuǐ hàn bīng zāi qīng lǐ shù yù zhě, zé shì zhào zhǐ cóng shì yān. míng zhì, tú liú yǐ zhì pèi, bù fù yuán shè. qīng zì kāng xī jiǔ nián zhǔn zài pèi tú fàn huì shè fàng miǎn. qián lóng èr nián ēn zhào, jūn liú zài pèi sān nián, ān jìng huǐ guò, qíng yuán huí jí, chá míng zhǔn shì. dài jiā qìng èr shí wǔ nián, shǐ jiāng dào pèi wèi jí sān nián rén fàn yī tǐ chá bàn, yóu wèi kuàng diǎn. xī rén yǒu yán: shè zhě xiǎo rén zhī xìng, jūn zǐ zhī bù xìng. yì dì wèi shè ēn zhī bù kě làn ěr. ruò fú fēi cháng qìng diǎn, tè bān hàn hào, shǐ zhī dàng dí xiá huì, sǎ rán zì xīn, wèi shǐ fēi rén zhèng zhī yī duān. yǒu qīng yī dài, shè diǎn lǚ bān, rán tiáo kuǎn pō yán, wú yú làn jí. qiě xíng qìng shī huì, wáng zhě yù shì zhī dà quán, fēi gǒu rán yě. gù guāng xù sān shí sì nián xuān tǒng dēng jí, yóu xún lì dà shè yún.
赦典有恩赦、恩旨之別。歷朝登極、升祔、冊立皇后、皇上五旬以上萬壽、皇太后六旬以上萬壽及武功克捷之類,例有恩赦。其詔書內開:一、官吏軍民人等有犯,除謀反、大逆、子孫謀殺祖父母父母、內亂、妻妾殺夫、奴婢殺家長、殺一家非死罪三人、採生折割人、謀殺故殺真正人命、蠱毒魘魅毒藥殺人、強盜、妖言、十惡等真正死罪不赦外,軍務獲罪、隱匿逃人及侵貪入己亦不赦外,其餘已發覺未發覺、已結未結者,咸赦除之。若尋常萬壽及喜慶等事,則傳旨行赦。恩赦死罪以下俱免,恩旨則死罪已下遞減。詔書既頒,刑部檢查成案,分別准免不准免,開單奏定,名為恩赦條款。恩旨則分別准減不准減,名為減等條款。部設減等處,專司核駮。其巡幸所經,赦及一方,及水旱兵災、清理庶獄者,則視詔旨從事焉。明制,徒、流已至配,不復援赦。清自康熙九年准在配徒犯會赦放免。乾隆二年恩詔,軍、流在配三年,安靜悔過,情原回籍,查明准釋。迨嘉慶二十五年,始將到配未及三年人犯一體查辦,尤為曠典。昔人有言:「赦者小人之幸,君子之不幸。」意第謂赦恩之不可濫耳。若夫非常慶典,特頒汗號,使之蕩滌瑕穢,洒然自新,未始非仁政之一端。有清一代,赦典屢頒,然條款頗嚴,毋虞濫及。且行慶施惠,王者馭世之大權,非苟然也。故光緒三十四年宣統登極,猶循例大赦雲。