jìng kāng zhōng zhì qī shí sān.
靖康中帙七十三。
shí mào liáng bì róng gǎi zuò bīng yè huà yuē: jīn rén zài fàn gǎi zuò zhì què rùn shí yī yuè èr shí wǔ rì wǔ shí chéng xiàn pū táo nán yú xiāng rén wáng shēng qīng shě guǎn yè lùn cháo tíng shǒu yù zhī fāng yī huà yī yán xī mò bù yàn qí wén wú qí shí zhí ér bù jié zhì ér bù wén fēi suǒ jiàn wén zé lüè ér bù shū qù nián chūn jīn rén fàn gǎi zuò bīng zhì què cháo tíng xǔ yǐ sān guān wèi jǐ shí yán gù yǒu shí yuè zhī shī. yòu xǔ dà hé wèi jiè hé dōng hé běi xī yǔ zhī jīn rén kǒng zhōng guó zhī fǎn fù yě. fán hé dōng hé běi shǒu tǔ chén qīn shǔ xī zhì yú jūn yǐ qí jí jìng xùn yù. yòu qǔ dà chén jí jiā shǔ fán èr shí yú jiā rú cài jīng tóng guàn wáng fǔ jiē yǐ zuì qiǎn ér yù qí jiā shǔ yě. rú zhāng xiào chún cài jìng lǐ sì běn jiē yǐ jiàng ér yù qí jiā shǔ yě. shèn zhě rú lǐ gāng xú chù rén wú mǐn chén gòu liú zhé yàn zhì zhé kě qiú jiē yǐ yòng shì ér yù qí jiā shǔ yě. cháo tíng wéi mìng shì tīng chú fù biǎn suǒ yǐ chū jīng shī zé yǐ shí gào cháng jiàn wáng shēng qīng shuō mò chóu zuò guǎn bàn shǐ zì wéi chéng zhī hòu jīn rén fán sān qiǎn shǐ lái shǐ shǐ mìng zhì shēng sè shén lì yún: zì hòu bù fù lái yǐ. hòu shù rì fù lái shāo xià qí sè yí qí shēng fù yún: hòu bù fù lái yǐ. shù rì. yòu lái chóu jié qí fù lái zhī zhuàng wú cí yǐ duì āi míng shēn huì ér sì cháo tíng yà qí shù lái suī xǔ yǐ sān zhèn tuō yǐ tā shì chí chí qí qǐng wèi jǐ ér chéng xiàn jīn rén dēng chéng liǎn bīng bù xià fāng qiǎn shǐ qiú hé hé děng shū miù.
石茂良避戎(改作兵)夜話曰:金人再犯(改作至)闕閏十一月二十五日午時城陷仆逃難於鄉人王升卿舍館夜論朝廷守御之方一話一言悉莫不驗其文蕪其實直而不訐質而不文非所見聞則略而不書去年春金人犯(改作兵至)闕朝廷許以三關未幾食言故有十月之師。又許大河為界河東河北悉與之金人恐中國之反覆也。凡河東河北守土臣親屬悉質於軍以俟及境訓諭。又取大臣及家屬凡二十餘家如蔡京童貫王黼皆以罪譴而欲其家屬也。如張孝純蔡靖李嗣本皆以降而欲其家屬也。甚者如李綱徐處仁吳敏陳遘劉折彥質折可求皆以用事而欲其家屬也。朝廷惟命是聽除赴貶所已出京師則以實告嘗見王升卿說莫儔作館伴使自圍城之後金人凡三遣使來始使命至聲色甚厲云:自後不復來矣。後數日復來稍下其色怡其聲復云:後不復來矣。數日。又來儔詰其復來之狀無辭以對哀鳴呻喙而巳朝廷訝其數來雖許以三鎮托以他事遲遲其請未幾而城陷金人登城斂兵不下方遣使求和何等疏謬。
ruò cǐ chū lǐ gāng zhēng tiān xià bīng sì shí wàn yǐ jiě tài yuán zhī wéi shī zhōng wǔ yuè zhī bài jiě qián bā yuè zhī bài jiě qián bā yuè zhī bài kuì sàn dài jǐn ér tài yuán zhōng bù jiě zhì jiǔ yuè chū sān rì chén shí tài yuán xiàn jiǔ shí wǔ rì shàng xià méng bì yī rén yóu wèi zhī tài yuán jīng shī zhī píng hàn yě. tài yuán xiàn zé wáng shì gū nèi wài wú yuán kě wèi wēi yǐ. cháo tíng yí rán bù gù wéi zhǔ hé yì sī zhí dǎng yǔ zì xiāng máo dùn fēng suì bù lì chì hòu bù qiǎn dí bīng áo xiáng hé shàng sì shù rì cháo tíng yóu wèi zhī xìn shí yī yuè èr shí wǔ rì èr tài zǐ wéi chéng zhì èr shí qī rì zhān hǎn gǎi zuò ní kān sì shí dà duì. yòu dào fāng shǐ cāng huáng fēn wǔ lù qiǎn shǐ chén zhēng bīng yǐ. tiān xià zhī bīng chú shǎn xī wǔ lù wài yǒu hàn shàng bǎo jiǎ shī qián zhōu bīng fú jiàn lù qiāng zhàng shǒu jiē kě yòng hé kǔ ér bù yù zhēng yé zhì dí sì wéi dū chéng suī yù qiú yuán bù kě fù dé yǐ. tiān xià zhī yuán bīng bù zhì jīng chéng wéi yuè yú jìng xiàn shì shuí zhī zuì yé qù nián chūn jīn rén fàn gǎi zuò zhì què xià zhài jiē zài xī běi dì míng móu tuó gāng dí jì qù yì zhě yǐn biàn shuǐ guàn gāng wèi shuǐ suǒ huài zhě fán shí yǒu bā cūn jì dí rén bù gǎn xià zhài yě. shí zhě bǐ zhī yuē: jiè shǐ biàn shuǐ kě yān xī bù qí dí bīng zhī lái rán hòu yǐn shuǐ guàn gāng zé dí kě yān méi jīn nǎi xiān fàng shuǐ guàn gāng shì shǐ dí rén yù bèi hài yě. móu zhī bù zāng rú cǐ sì ér dí bīng zài lái guǒ fù dōng nán dà dǐ jīng xī běi chéng gāo mén jiē yōng wǎ chéng shuǐ mén yì shén wán gù kě yǐ shǒu yù dōng nán chéng dī shuǐ mén wèi xiá xiū wán zuì wèi shòu dí jǐn chù. yòu yǒu dà yú cǐ zhě nán mén qù xiāng dèng zhǐ shí yǒu sān chéng wǔ lù zhēng bīng lái cóng hàn shàng jiān xiāng dèng bǎo jiǎ jí kě yòng yì kě zhāo ér yuán yě. dí yíng chéng nán zé xiāng hàn liǎng lù bù fù tōng. yòu jīng shī cáo yùn quán jí dōng nán dòng qiān wàn jì wàn yī chéng yú bō qiān zé bǎi sōu kě yǐ xiāo jì dí yíng chéng dōng jué wú liáng dào. qiě shǐ chéng yú bù fù chū yǐ. yì zhě yù shǐ zhāng shū yè yī tóu xiàng pī nán chéng wài xià zhài ya zài dōng shuǐ mén wài xià zhài cháo tíng yì bù guǒ fǎn duò bǐ jì zhōng shǐ rén xīn tòng bù sì kuàng biàn jīng zì yǒu tiān dì yǐ lái shèng dì míng wáng wèi cháng jū cǐ dǎi zhì wǔ jì zhī jūn yīn xún gǒu jiǎn xióng bà yī fāng zé dì wèi xiá yě. tài zǔ lóng xìng bù yí zú ér tiān xià qǐ shǒu chēng fān kǒng fán bǎi xìng juàn bǐ dà liáng nǎi jiàn chéng shì yíng gōng shì rán wú shān chuān zhī xiǎn sì miàn shòu dí wàn yī dí rén liáo rào jué wú liáng dào qū xī ér sì gài shì xiǎn ér bù shì dé wáng guó yě. shì dé bù shì xiǎn zhě wēi guó yě. wéi xiǎn yǔ dé jù shì guó nǎi zūn qiáng pū cháng yù jiàn yì yú cháo guǒ yù fù dōu dà liáng mò ruò huí biàn hé cài hé wǔ zhàng hé jiē yóu chéng wài ér guò jiè shǐ niǎn yùn liáng xiǎng yì hé dàn ér bù chē zài dòu liàng yě. sān hé jì huí yú chéng wài zé wú yán dí zhī shuǐ mén jiù chéng yì kě zhú hé fù rú xīn chéng wài mén zhì lóu lǔ wàn yī wài chéng shī shǒu zé jiù chéng fù kě shǒu yǐ. zhān hǎn gǎi zuò ní kān zì chēng yòng bīng guò sūn wú sūn wú, qǐ kě guò yě. jūn zhōng chēng èr tài zǐ tí shí wàn zhī shī jīn nián chūn zhí rù zhōng yuán rú shè wú rén zhī jìng bù zhàn ér qū rén zhī bīng jīn zēng tuó mǎ niú yáng fù nǚ lǔ lüè gǎi zuò fú huò wú xiàn bān shī fǎn guó dài bù yǔ sān guān lì qǔ zhēn dìng fù zhì què xià. yòu rú.
若此初李綱徵天下兵四十萬以解太原之圍師中五月之敗解潛八月之敗解潛八月之敗潰散殆盡而太原終不解至九月初三日辰時太原陷九十五日上下蒙蔽一人猶未知太原京師之屏翰也。太原陷則王室孤內外無援可謂危矣。朝廷怡然不顧惟主和議私植黨與自相矛盾烽燧不立斥堠不遣敵兵翱翔河上巳數日朝廷猶未之信十一月二十五日二太子圍城至二十七日粘罕(改作尼堪)四十大隊。又到方始倉皇分五路遣使臣徵兵矣。天下之兵除陝西五路外有漢上保甲施黔州兵福建路槍杖手皆可用何苦而不預徵耶至敵巳圍都城雖欲求援不可復得矣。天下之援兵不至京城圍月餘竟陷是誰之罪耶去年春金人犯(改作至)闕下寨皆在西北地名牟駝岡敵既去議者引汴水灌岡為水所壞者凡十有八村冀敵人不敢下寨也。識者鄙之曰:借使汴水可淹奚不俟敵兵之來然後引水灌岡則敵可淹沒今乃先放水灌岡是使敵人預備害也。謀之不臧如此巳而敵兵再來果赴東南大抵京西北城高門皆{雍瓦}城水門亦甚完固可以守御東南城低水門未暇修完最為受敵緊處。又有大於此者南門去襄鄧止十有三程五路徵兵來從漢上兼襄鄧保甲極可用亦可招而援也。敵營城南則襄漢兩路不復通。又京師漕運全藉東南動千萬計萬一乘輿播遷則百艘可以宵濟敵營城東絕無糧道。且使乘輿不復出矣。議者欲使張叔夜一頭項披南城外下寨呀在東水門外下寨朝廷議不果反墮彼計中使人心痛不巳況汴京自有天地以來聖帝明王未嘗居此逮至五季之君因循苟簡雄霸一方擇地未暇也。太祖龍興不遺鏃而天下稽首稱藩恐煩百姓眷彼大梁乃建城市營宮室然無山川之險四面受敵萬一敵人繚繞絕吾糧道屈膝而巳蓋恃險而不恃德亡國也。恃德不恃險者危國也。惟險與德俱恃國乃尊強仆嘗欲建議於朝果欲復都大梁莫若回汴河蔡河五丈河皆由城外而過借使輦運糧餉亦何憚而不車載斗量也。三河既回於城外則無延敵之水門舊城亦可築合復如新城外門置樓櫓萬一外城失守則舊城復可守矣。粘罕(改作尼堪)自稱用兵過孫吳孫吳,豈可過也。軍中稱二太子提十萬之師今年春直入中原如涉無人之境不戰而屈人之兵金繒駝馬牛羊婦女虜掠(改作俘獲)無限班師反國迨不與三關立取真定復至闕下。又如。
fǎn zhǎng zhī yì zhān hǎn gǎi zuò ní kān shī lǎo tài yuán jiǔ yuè bù xià zòng zhì dū chéng yì fù hòu èr tài zǐ qī yǐ jī jiào zhī qí bù dǎi èr tài zǐ míng yǐ. èr tài zǐ shàng bù kě jí kuàng sūn wú hū! chéng wǒ tài píng zhī jiǔ jūn bīng yóu duò guó nán wèi yí wú yī rén yòng mìng gù dí dé yǐ chéng xì jiè shǐ shàng xià yī xīn nèi wài xiāng yīng cháo tíng yǒu xián xiāng shǒu yù yòng míng jiāng suī bǎi zhān hǎn gǎi zuò ní kān jīng shī, qǐ kě pò yě. zhān hǎn gǎi zuò ní kān èr tài zǐ yōu liè suī shū rán jiē shàn jiāng bīng qí jì lǜ yán mì gù xià jiē yòng mìng qǐng zài diàn qián jiàn yù bǎo pī jiàng dào jīn rén sān shēng zhèn tóng mìng duì fǎ lìng yáo yǒu zhòng sì xià gè chén sì jiàn yǐ wén fán dí rén yù wǒ shī bì bù wéi yuán zhèn dāng fēng cì zhāng liǎng zhèn zuǒ yòu jiā gōng gù wèi zhī sān shēng zhèn měi duì yī shí wǔ rén yǐ yī rén wèi qí tóu èr rén wèi jiǎo sān rén wèi cóng sì rén wèi fù wǔ rén wèi jiǎo qí tóu sǐ cóng bù shēng hái hái zhě bìng zhǎn dé shèng shòu shǎng yì rán gù wèi zhī tóng mìng duì zhū jiāng yì jiē huà zhèn tú yì diàn qián sī xiàn yù yǐ fāng zhèn yíng dí cì yǐ liǎng quē zì zhèn jiā gōng qí zuǒ yòu dí bīng hòu zhòng fù yòng liǎng zhí zhèn yǎn qí bàng cǐ wǔ xíng zhèn fǎ yě., huò yù fēn wèi bā zhèn jī shǒu zé wěi yīng jī zuǒ zé yòu yīng jī zhōng zé shǒu wěi jiē yīng cǐ bā zhèn fǎ yě. pū xiào ér jìn yuē: zì gǔ zhèn bì xiāng qí dì zhī lì biàn dí rén zhī duō guǎ huò pī shān huò bèi shuǐ huò shè fú liào dí yīng biàn zài lín shí, qǐ kě yù wèi zhī. ruò shǐ dí rén zhī wǒ zhī qíng bié bù tā zhèn jiāng hé yǐ yù yáo yǒu zhòng yǐ wèi rán fù wèn tóng mìng duì fǎ nài hé pū yuē: guó jiā xì wǔ lián fǎ xíng zhī jiù yǐ.. qiě rú wǔ rén wèi wǔ jī wǔ shí rén wèi duì yā duì yǐn yú qián yōng duì qū yú hòu quán wǔ shèng yōng yā duì yǒu shǎng quán wǔ fù yǒu zhū rú cǐ zé zì rán yòng mìng yí dí gǎi zuò jīn rén zhī fǎ bù zú dào gǎi zuò guò shì yě. yáo gōng yǒu zhòng shēn yǐ wèi rán. yòu cháng yǔ pū liào dí rén zhī shì pū wèi jiē jiǎ jiè ér yǎng chéng zhī chū hé móu ér miè qì dān yě. mò ruò shēn yán biān bèi àn bīng bù dòng shǐ qí zì xiāng gōng jī kě shōu biàn zhuāng liǎng hǔ zhī gōng zé cháo tíng xìn yì bù qū yí dí tān lán wú suǒ shī cǐ qī zì gǎi zuò dí yì wú yóu shēng xīn nǎi jiǎ jiè qí wēi shǐ èr bǎi nián zhī méng yuē yī zhāo sào dì suì bǐ zuì ěr shān cǐ èr zì kuī cì wáng shì xiān zé zhǎng qū ér lái shēn rù zhòng dì qiān yán yuè yú gài lǜ bié lù fú còu bù dé fǎn guó yě. jìn bù gǎn gōng zhǐ qiú jīn zēng ér sì wèi dāng shí jì mò ruò shè hé zhī shí qí qí bàn dù hé běi zhī shī yāo qí zhōng qín wáng zhī bīng xí qí hòu shǐ pǐ mǎ zhǐ lún běi hái shì gǎi zuò zhě nǎi yōng wèi gū xī mò gǎn shuí hé jì xǔ sān zhèn. yòu fù bù xǔ shǐ bǐ dé yǐ jiè kǒu dōu bù qiān bīng bù zhēng bǎo shí ān zuò yǐ qí qí qiū gāo mǎ féi zhǎng qū fù lái cǐ yuē: jiǎ jiè ér yǎng chéng zhī yě.. yòu zì chéng pò fān bīng měi yè jī gǔ yǐ bào píng ān qí shēng yǐn yǐn rú léi rú gǎi zuò huò rì mù huò tiān yù xiǎo qí shí bù cháng máo dé rú yǒu shī yún: shuì jué hūn hūn yàn gǔ shēng zhě shì yě.. yòu yú sì bì zāi zhǒng sōng bǎi bù zhī hé yì shī. yòu yún: chéng tóu sōng bǎi suǒ chóu yān shì yě. zì gǔ chéng xiàn wèi yǒu bù zhàn ér xiàn zhě jì xiàn zhī hòu qǐ qī bù lù yī rén dài yǒu shén wù zhǔ zhī zì rùn shí yī yuè èr shí wǔ rì chéng xiàn zhì shí èr yuè zhèng.
反掌之易粘罕(改作尼堪)師老太原九月不下縱至都城亦復後二太子期以跡較之其不逮二太子明矣。二太子尚不可及況孫吳乎!乘我太平之久軍兵游惰國難未夷無一人用命故敵得以乘隙借使上下一心內外相應朝廷有賢相守御用名將雖百粘罕(改作尼堪)京師,豈可破也。粘罕(改作尼堪)二太子優劣雖殊然皆善將兵其紀律嚴密故下皆用命頃在殿前見御寶批降到金人三生陣同命隊法令姚友仲巳下各陳巳見以聞凡敵人遇我師必布圍圓陣當鋒次張兩陣左右夾攻故謂之三生陣每隊一十五人以一人為旗頭二人為角三人為從四人為副五人為繳旗頭死從不生還還者並斬得勝受賞亦然故謂之同命隊諸將亦皆畫陣圖詣殿前司獻欲以方陣迎敵次以兩(缺字)陣夾攻其左右敵兵厚重複用兩直陣掩其傍此五行陣法也。,或欲分為八陣擊首則尾應擊左則右應擊中則首尾皆應此八陣法也。仆笑而進曰:自古陣必相其地之利便敵人之多寡或披山或背水或設伏料敵應變在臨時,豈可預為之。若使敵人知我之情別布他陣將何以御姚友仲以為然復問同命隊法柰何仆曰:國家系五連法行之舊矣。。且如五人為伍積五十人為隊押隊引於前擁隊驅於後全伍勝擁押隊有賞全伍負有誅如此則自然用命夷狄(改作金人)之法不足道(改作過是)也。姚公友仲深以為然。又嘗與仆料敵人之勢仆謂皆假借而養成之初合謀而滅契丹也。莫若申嚴邊備按兵不動使其自相攻擊可收卞莊兩虎之功則朝廷信義不屈夷狄貪惏無所施(此七字改作敵亦無由生心)乃假借其威使二百年之盟約一朝埽地遂俾蕞爾(刪此二字)窺伺王室先則長驅而來深入重地遷延月餘蓋慮別路輻輳不得返國也。進不敢攻止求金繒而巳為當時計莫若涉河之時俟其半渡河北之師邀其中勤王之兵襲其後使匹馬只輪北還勢(改作者)乃擁衛姑息莫敢誰何既許三鎮。又復不許使彼得以藉口都不遷兵不徵飽食安坐以俟其秋高馬肥長驅復來此曰:假借而養成之也。。又自城破番兵每夜擊鼓以報平安其聲隱隱如雷如(改作或)日暮或天欲曉其時不常毛德如有詩云:睡覺昏昏厭鼓聲者是也。。又於四壁栽種松柏不知何義詩。又云:城頭松柏鎖愁煙是也。自古城陷未有不戰而陷者既陷之後豈期不戮一人殆有神物主之自閏十一月二十五日城陷至十二月正。
yuè jǐn jiē dà fēng xuě lián rì bù zhǐ lüè wú shǎo yì tiān dào jìng rú hé zāi! cáo xūn běi shòu wén jiàn lù yuē: tài shàng zì běi shòu chū chéng qǐ xíng zhì guò hé xún rì hòu xuān yù xūn yuē: wǒ mèng sì rì bìng chū zhōng yuán zhēng lì zhī xiàng bù zhī zhōng yuán zhī mín shàng kěn tuī dài kāng wáng fǒu xūn yuē: běn cháo dé zé zài mín zhì shēn zhì hòu jīn suī zàn lì yì xìng zhōng bì sī sòng bù kěn guī bāng chāng xìng kuān shèng niàn. yòu yuē: wǒ mèng xiǎng dāng bù wàng dì jì cǐ shì cì rì xuān yù xūn yuē: wǒ zuǒ yòu wéi rǔ hòu shēng jiàn bù. yòu bèi zhī wǒ xíng shì wèi wǒ chí xìn xún kāng wáng shù zhī fù mǔ xì niàn yú bǐ jí cǐ xíng jiān nán xūn yuē: chén yǎng lài tiān wēi kě yǐ cì biàn mào wéi ér chū yuàn bù rǔ mìng dé dá shèng yì shì wǎn tài shàng chū yù sān yī lóng lǐng sú hū bèi xīn chāi lǐng xiě zì yú lǐng zhōng yuē: kě biàn jí zhēn lái jiù fù mǔ bìng yā jì jiǔ zì fù fèng rú gù fù mǒu. yòu suǒ xíng huáng hòu suǒ dài jīn ěr huán zi yī zhī cóng fēi xiǎo jiá dié sú hū què gāo fēi shì jīn shàng zài fān dǐ shí shǒu zhì yǐ wèi de yàn jí huáng tài hòu xìn wù lìng mǒu bù yǐ fāng suǒ bì jiàn dài wáng zòu zhī xùn gào dīng níng. qiě zhǔ. qiě qì yuē: wú wàng wú běi xíng zhī kǔ. yòu yǐ shì lèi bái shā pà zi fù mǒu yuē: jiàn dài wáng shēn zhì wǒ xuè lèi zhī tòng fù zǐ wèi qī xiāng jiàn wéi zǎo qīng zhōng yuán sù jiù fù mǔ cǐ wài wú bù néng duō zhì yǔ yán qì gěng wú dòu gù yě. dài dào yān shān qù cǐ xìn xià tiān wéi zì sān shèng shān cǐ zì rén zhī yú jiē bù zhī huáng hòu chū qǔ huán zi yǔ shěn yā bān lìng fù xūn yuē: dào shí zhuǎn yǔ dài wáng yuàn zǎo rú cǐ huán suì dé xiāng jiàn bìng jiàn wú fù xìng dào wú yàng huáng tài hòu yǐ xià jiē kū tài shàng. yòu xuān yù yuē: rú jiàn dài wáng dàn zòu kě yǒu qīng zhōng yuán zhī móu xī jǔ xíng zhī wú yǐ wǒ wèi niàn. qiě bǎo shǒu zōng miào xǐ xuě jī fèn. yòu yuē: yì zǔ yǒu yuē cáng yú tài miào shì bù zhū dà chén yán yǒu wéi zhě bù xiáng xiāng xí wèi cháng zhé yì měi niàn jìng kāng zhū fá wèi shén jīn rì zhī huò suī bù zhǐ cǐ yào dāng zhī ér jiè yān tài shàng. yòu lìng zòu yún: kǒng wú sòng zhī dé wèi mǐn shì zhòng tuī dài shí yí sù yīng tiān shùn mín bǎo shǒu qǔ zì jiā zōng miào. ruò bù shùn rén xīn jì dé guāng wǔ bù lì shí shì fǒu. yòu xuān yù yuē: céng yǒu lóng dé gōng mì cì mǎ jià zhū xī hé zǐ děng wù dài wáng céng shuō yù jué hé guàn dù hé fān rén děng shì yǐ wèi mì yàn zài lǔ gǎi zuò dí zhài lín xíng rì gōng chéng huáng tài hòu shèng xùn lìng zòu dài wáng yuē: dài wáng zài shǐ jūn qián yù chū mén shí èr hòu jì gōng rén sòng dài wáng zhì tīng yǒu yòu nǚ míng zhāo ér jiàn sì jīn jiǎ rén zhuàng mào xióng wěi gè zhí gōng jiàn yōng wèi wáng hòu nǚ zhǐ shì zhòng zhòng suī bù jiàn mò bù wèi sù huáng hòu wù yuē: wǒ shì sì shèng xiāng huǒ shén qián wèi jīng shī sì shèng guān bì qí yīn zhù jīn xiàn lǔ gǎi zuò dí zhōng yù dāng qián shì zì hòu yè shēn bì sì shí bài nǎi zhǐ gèng lìng zòu dài wáng yí yán chóng fèng yǐ dá tiān kuàng qí hù cóng shí huáng tài hòu wèi zhī zhǔ shàng jí wèi cháng yòng xiàng xì jú yǐ huáng luó tiē fù shū kāng wáng zì yú shàng fén xiāng zhù yuē: jīn sān shí èr zi jù zhì yú jú. ruò kāng wáng rù jiǔ gōng zhě dài wáng bì děi tiān wèi yī zhì qí zi guǒ rù jiǔ gōng tā zi jiē bù jìn huáng tài hòu yǐ shǒu jiā é shén xǐ chén xià bài. qiě hè jí jù zòu tài shàng dà xǐ fù lìng wèi huáng tài hòu ruì bo zhāo yīng shū yì biàn kě fàng xīn qīng děng.
月盡皆大風雪連日不止略無少異天道竟如何哉!曹勛北狩聞見錄曰:太上自北狩出城起行至過河旬日後宣諭勛曰:我夢四日並出中原爭立之象不知中原之民尚肯推戴康王否勛曰:本朝德澤在民至深至厚今雖暫立異姓終必思宋不肯歸邦昌幸寬聖念。又曰:我夢想當不妄第記此事次日宣諭勛曰:我左右惟汝後生健步。又備知我行事為我持信尋康王庶知父母繫念於彼及此行艱難勛曰:臣仰賴天威可以伺便冒圍而出願不辱命得達聖意是晚太上出御三一櫳領(俗呼背心)拆領寫字於領中曰:可便即真來救父母並押計九字復縫如故付某。又索邢皇后所帶金耳環子一隻(從飛小蛺蝶俗呼闕高飛)是今上在藩邸時手制以為的驗及皇太后信物令某不以方所必見大王奏之訓誥丁甯。且囑。且泣曰:無忘吾北行之苦。又以拭淚白紗怕子付某曰:見大王深致我血淚之痛父子未期相見惟早清中原速救父母此外吾不能多致語言氣哽吾脰故也。待到燕山去此信(下添惟字)三聖(刪此字)人知餘皆不知皇后初取環子與沈押班令付勛曰:到時轉語大王願早如此環遂得相見並見吾父幸道無恙皇太后以下皆哭太上。又宣諭曰:如見大王但奏可有清中原之謀悉舉行之無以我為念。且保守宗廟洗雪積憤。又曰:藝祖有約藏於太廟誓不誅大臣言有違者不祥相襲未嘗輒易每念靖康誅罰為甚今日之禍雖不止此要當知而戒焉太上。又令奏云:恐吾宋之德未泯士眾推戴時宜速應天順民保守取自家宗廟。若不順人心記得光武不立時事否。又宣諭曰:曾有龍德宮密賜馬價珠犀合子等物大王曾說欲決河灌渡河番人等事以為密驗在虜(改作敵)寨臨行日恭承皇太后聖訓令奏大王曰:大王再使軍前欲出門時二後洎宮人送大王至廳有幼女名招兒見四金甲人狀貌雄偉各執弓劍擁衛王後女指示眾眾雖不見莫不畏肅皇后悟曰:我事四聖香火甚虔(謂京師四聖觀)必其陰助今陷虜(改作敵)中愈當虔事自後夜深必四十拜乃止更令奏大王宜嚴崇奉以答天貺其扈從時皇太后未知主上即位嘗用象戲局以黃羅貼覆書康王字於上焚香祝曰:今三十二子俱擲於局。若康王入九宮者大王必得天位一擲其子果入九宮他子皆不近皇太后以手加額甚喜臣下拜。且賀即具奏太上大喜復令謂皇太后瑞卜昭應殊異便可放心卿等。
kě hè wǒ xūn děng jiē zài bài huáng tài hòu rì zhǐ yǐ cǐ zhī dài jiāng bù yì dào guò yáo shān xiàn jìn zǎo shàn yǒu yàn rén bǎi yú rén shǒu tài shàng suǒ chéng chē yú yǔ xūn yuē: tài shàng huó yàn mín shí yú wàn wǒ bèi lǎo yòu gǎn ēn jí shēn yuàn shí tiān yán yīn jù zòu wén wèi jiē lián jiàn zhī jiē luó bài yuē: huáng dì huó yàn mín shí yú wàn yīn dé shén duō jí jiàn huí luán bù xū yōu yì tài shàng yuē: rǔ děng zhī dāng shí jiù hù zhī lì yé wú huò bàng bù shǎo jīn kùn è fǎn shén yú rǔ bèi wú shí shí, qǐ fēi tiān yě. yàn rén zī jiē zài bài ér qù tài shàng zài lù zhōng kǔ kě zhāi dào bàng sāng shèn shí zhī yǔ xūn yuē: wǒ zài fān dǐ shí rǔ ǎo céng kǒu gǎn cǐ yīn qǔ shù méi shí měi xún wèi ǎo duó qù jīn zài shí ér huò nán zhì qǐ shèn wèi wǒ zhōng shǐ yé zhì zhēn dìng fǔ zì dōng mén tài shàng chéng mǎ yǔ èr tài zǐ bìng qí rù mén qián yǒu yǐn qí shū tài shàng huáng zì fǔ zhōng liǎng jiē jū rén jiàn qí jiē kū lǔ gǎi zuò dí rén bù jiào yě. guǎn yú fǔ yuán jìng yuān zhuāng wǔ jiān qǐng tài shàng kàn dǎ qiú zì èr tài zǐ yǐ xià jiē rù qiú chǎng tài shàng yǔ huáng hòu zài tīng shàng zuò dǎ qiú bà xíng jiǔ shǎo qǐng shì zhōng liú yàn zōng chuán tài zǐ yì yún: jiǔ wén shàng huáng shèng xué shén gāo yù mì yī xíng qiú shī qí qǐng pō shén gōng tài shàng yuē: zì xùn wèi yǐ lái wèi cháng jìn bǐ yàn miǎn zuò yī shī yǐ dá tái yì nǎi xiě fù yàn zōng yuē: jǐn páo jùn mǎ xiǎo péng fēn yī diǎn xīng chí bǎi qí bēn duó dé tóu chóu xū zhèng guò wú lìng chuò bō rù xié mén chuò bō xié mén jiē dǎ qiú jiā yǔ yàn zōng pěng dú chēng tàn jí yǔ èr tài zǐ. yòu fān shān cǐ èr zì yǔ shì jiǎng jiě qí yì tài zǐ qǐ xiè tài shàng yì xiè qí gōng yě. zì guò zhēn dìng lǔ gǎi zuò dí wěi sù wáng guǎn zhū wáng guó gōng jí zhū wèi fáng yuàn wěi fù mǎ dū wèi cáo chéng guǎn zhū fù mǎ jí dì jī bù dé tuō hòu chū rù dǎ qǐng lù liáng. yòu wěi běn cháo wáng zōng shè wáng gòu lǐ cháng wèi dōu guǎn yǐ jiū zhī sì shàng yuán xíng gù lù bù néng shū dì míng.
可賀我勛等皆再拜皇太后日只以此知代將不易道過堯山縣進早膳有燕人百餘人守太上所乘車輿語勛曰:太上活燕民十餘萬我輩老幼感恩極深願識天顏因具奏聞為揭簾見之皆羅拜曰:皇帝活燕民十餘萬陰德甚多即見迴鑾不須憂悒太上曰:汝等知當時救護之力耶吾獲謗不少今困阸反甚於汝輩無食時,豈非天也。燕人咨嗟再拜而去太上在路中苦渴摘道傍桑椹食之語勛曰:我在藩邸時乳媼曾〈口敢〉此因取數枚食美尋為媼奪去今再食而禍難至豈椹為我終始耶至真定府自東門太上乘馬與二太子並騎入門前有引旗書太上皇字府中兩街居人見旗皆哭虜(改作敵)人不較也。館於府園淨淵莊午間請太上看打球自二太子以下皆入球場太上與皇后在廳上坐打球罷行酒少頃侍中劉彥宗傳太子意云:久聞上皇聖學甚高欲覓一行球詩其請頗甚恭太上曰:自遜位以來未嘗近筆硯勉作一詩以答台意乃寫付彥宗曰:錦袍駿馬曉棚分一點星馳百騎奔奪得頭籌須正過無令綽撥入斜門(綽撥斜門皆打球《家語》)彥宗捧讀稱嘆即與二太子。又番(刪此二字)語似講解其意太子起謝太上亦謝其恭也。自過真定虜(改作敵)委肅王管諸王國公及諸位房院委駙馬都尉曹晟管諸駙馬及帝姬不得拖後出入打請路糧。又委本朝王宗涉王構李常為都管以糾之(巳上緣行故路不能書地名)。
zhào hóng lú zi dǐ yàn yún: lù yuē: jìng kāng bǐng wǔ dōng jīn rén jì pò jīng chéng dāng shí xià hóng lú sì qǔ jīng bǎn yī qiān qī bǎi piàn shì shí zi dǐ shí wèi sì chéng jiān shì zōng shì shǐ zhī guǎn yā suí cóng běi xíng dīng wèi wǔ yuè zhì yān shān fǔ liù yuè jiān wén kāng wáng dēng bǎo wèi lǔ gǎi zuò dí rén chuán bào lǐng dà bīng jiàn zài nán jīng bù rì guò hé lǔ gǎi zuò dí rén wén zhī jīng hài dǎn luò shān cǐ èr zì zi dǐ jí yào qián chū guī cháo shì bù jiǔ chù lǔ tíng shān cǐ èr zì nǎi yīn jié yàn rén jiù guī cháo guān zhōng yì láng bó zhōu bīng mǎ jiān yā zhū guó bǎo chéng xìn láng bó zhōu zhǐ huī shǐ wáng xiào ān èr rén zhì zhōng jīng cì hou èr shèng dòng jìng gōng qǐng dào jūn chén hàn mì shù jīn rén xū shí chuāi qiú tàn bào zhī qí qíng zhuàng wù shēn sì yuè jiǎ xū nán dùn liù yuè jiǎ zǐ zhì què xià jiàn liú shǒu zōng zé liú lián jǐ bàn yuè yǔ zhū sì fāng qín wáng zhī shī zhāo xī jù yì liú shǒu zōng zé liú lián jǐ bàn yuè yǔ zhū sì fāng qín wáng zhī shī zhāo xī jù yì liú shǒu jiàn zi dǐ lùn lǔ gǎi zuò dí zhōng xū shí qíng wěi lì lì sǒng tīng yì yù shǐ zi dǐ lǐng bīng fù guò dà hé zi dǐ cí yún: xiàn lǔ gǎi zuò dí yú nián tiān xìng shēng hái jí yù bēn qū xíng zài cháo jiàn jù zòu èr shèng dòng jìng miàn jìn dào jūn chén hàn yǐ kuān zhǔ shàng shèng lǜ bù shù rì wén zōng gōng jù jí bù qǐ yǔ wén xū zhōng dài shǒu fā lái cháo jiàn bā yuè sì wèi dǐ xíng zài cì rì chéng xiàng zhào fù dōu táng.
趙鴻臚子砥燕云:錄曰:靖康丙午冬金人既破京城當時下鴻臚寺取經板一千七百片是時子砥實為寺丞兼是宗室使之管押隨從北行丁未五月至燕山府六月間聞康王登寶位虜(改作敵)人傳報領大兵見在南京不日過河虜(改作敵)人聞之驚駭膽落(刪此二字)子砥急要潛出歸朝誓不久處虜廷(刪此二字)乃陰結燕人舊歸朝官忠翊郎亳州兵馬監押朱國寶承信郎亳州指揮使王孝安二人至中京伺候二聖動靜恭請道君宸翰密數金人虛實揣求探報知其情狀戊申四月甲戌南遁六月甲子至闕下見留守宗澤留連幾半月與諸四方勤王之師朝夕聚議留守宗澤留連幾半月與諸四方勤王之師朝夕聚議留守見子砥論虜(改作敵)中虛實情偽歷歷聳聽意欲使子砥領兵復過大河子砥辭云:陷虜(改作敵)逾年天幸生還急欲奔趨行在朝見具奏二聖動靜面進道君宸翰以寬主上聖慮不數日聞宗公遽疾不起宇文虛中代守發來朝見八月巳未抵行在次日丞相召赴都堂。
chuán zhǐ yào chén hàn jí shí gōng nà jí jī mì shì bǎi yú shēn shū yú cháo tíng zhì jiǔ yuè shí sān rì hū dé sān xǐng tóng fèng shèng zhǐ chú hóng lú sì chéng bù hòu shòu gào rì xià gōng zhí cǐ zi dǐ zhī jiù zhí yě. èr shí bā rì yōng líng yáng zhī hàn yì zì yān shān qián guī zi dǐ zài lǔ gǎi zuò yíng zhōng yǔ zhī xiāng cóng jīn suì fù jiàn wéi yáng dàn shān cǐ zì bèi yán běi shì yǔ zi dǐ jiē fú hé jù shí ér lù yān èr shèng zhī běi shòu yě. dào jūn yóu huá jùn zhì yān shān yuān shèng yóu huái yáng jiù xiào yún: huái yáng èr zì wù yīng shì huái jiàng zhī é. yòu xiào yún: fǒu jí hé yáng èr yǔ zhì yún: zhōng dào jūn dīng wèi wǔ yuè shí bā rì dào yān shān lí mén sān lǐ tài zǐ yāo qǐng guān kàn shè liǔ zhī dǎ qiú yǐn shí yàn zhì mù cì rì rù mén yú yán shòu sì zhù bì guì fēi qīn wáng dì jī fù mǎ shèng juàn tóng chù rì shì dào jūn zhī cè jīn rén gòng fèng shén hòu liù yuè chū èr rì tài zǐ zhū jiāng qǐng dào jūn shèng juàn qiú chǎng yàn huì èr tài zǐ pěng zhī guì quàn dào jūn zhèng hòu jì shí gōng qīn dǎ qiú yíng dài zhī lǐ zhì zhòng zhì hòu shì shí kāng wáng dēng bǎo wèi shè wén chuán zhì yān shān èr tài zǐ dé zhī fēng chéng dào jūn dào jūn jí zhào guì fēi xiāng hè xǐ dòng lóng yán qī yuè chū yuān shèng zhì zì yún: zhōng zhù bì yān shān mǐn zhōng sì zhū huáng hòu tài zǐ qí wáng sān jùn wáng shèng juàn tóng chù shì dì cè jīn rén gòng fèng rú dào jūn zhī lǐ èr shèng liǎng sì jū chù qī yuè shàng xún yú hào tiān sì xiāng jiàn qīn wáng dōng xù fù mǎ xī xù dào jūn jū zuǒ miàn yuān shèng jū yòu miàn huáng tài zǐ cì nán miàn xī jiǔ wǔ zhǎn zì zǎo zhì wǔ lǐ bì ér guī qī yuè zhōng xún zhèng hòu tǐ hòu wéi hé yuān shèng zhū hòu tóng lái yán shòu sì wèn hòu zhù jí liǎng shí jiǔ yuè shí sān rì èr shèng tóng shèng juàn qǐ fā wǎng zhōng jīng nán rén yǔ yàn rén qì tì sòng yú dōng mén zhī wài jǐn rì nǎi hái jīn rén bù néng jìn zhǐ shù rì wèi zhī bù shì qǐ fā zhī qián jīn rén nà juàn wàn pǐ wèi lù fèi dào jūn fēn cì bǎi wǔ shí pǐ yǔ xiān lù sì zōng shì zhòng lǐ yǐ xià zuò dōng yī lǐng zhī zhě wú bù gǎn qì yān shān zhì zhōng jīng jiǔ bǎi wǔ shí lǐ guò shí mén zhì jǐng zhōu shàng lú lóng lǐng shān xià guò luán sā hé zhì zé hé guò dà mò zhì zhōng jīng yú xiāng fǔ yuàn zhù bì xiāng fǔ yuàn zhě qì dān shí zǎi xiàng suǒ jū yě. yī mén wǔ wèi zuǒ èr wèi dào jūn jū zhī yòu èr wèi yuān shèng jū zhī zhōng yī wèi guǎn shì fān guān jū zhī zhōng jīng rén yān fēng wù bǐ zhī yān shān xiāo suǒ tài shèn èr shèng fú shí qì yòng jiē xū yú yān shān měi liǎng yuè jīn rén pái bàn qǐ fā gōng yīng dào jūn shèng juàn qiān yú kǒu yuān shèng shèng juàn bǎi yú kǒu bǐ zhù bì zhōng jīng xiāng fǔ yuàn qù dà jīn guó shàng sān qiān lǐ èr shèng yú cǐ zhǐ zhī dōng jīng qù qǔ zōng shì sì pú wáng zhòng lǐ yǐ xià yí jiān mìng fù zōng nǚ děng qiān bā bǎi yú kǒu zhì yān shān xiān lù sì yǎng shàn rì gěi mǐ yī shēng bàn yuè zhī yán yī shēng zì sì wáng yǔ bīng zú wú yì jū mí diǎn kàn jiān shì yán mì kùn yú dào tú kǔ yú jì mò yī suì zhī jiān sǐ jí bā fēn zhǐ cún sān bǎi jiǔ shí bā rén rù bǎo zhōu yù zhuāng zōng shì zhào zūn gù fèng shǐ jīn guó yì zài yān shān jū mí guó xiāng zhān hǎn gǎi zuò ní kān jìn xǔ fàng hái běn zhōu qí yù zhuāng zōng shì réng jiù bù céng qǐ fā fèng shǐ guān zhōng shū shì láng chén guò tíng bìng wén wǔ guān wǔ shí yú yuán bìng mén xià shì láng gěng nán zhòng sūn yuán zài zhēn dìng dīng wèi bā yuè qiǎn.
傳旨要宸翰即時供納及機密事百餘申疏於朝廷至九月十三日忽得三省同奉聖旨除鴻臚寺丞不候受告日下供職此子砥之舊職也。二十八日雍陵楊之翰亦自燕山潛歸子砥在虜(改作營)中與之相從今遂復見維揚但(刪此字)備言北事與子砥皆符合據實而錄焉二聖之北狩也。道君由滑浚至燕山淵聖由淮揚(舊校云:淮揚二字誤應是懷絳之訛。又校云:否即河陽二宇)至云:中道君丁未五月十八日到燕山離門三里太子邀請觀看射柳枝打球飲食宴至暮次日入門於延壽寺駐蹕貴妃親王帝姬駙馬聖眷同處日侍道君之側金人供奉甚厚六月初二日太子諸將請道君聖眷球場宴會二太子捧卮跪勸道君鄭後繼時躬親打球迎待之禮至重至厚是時康王登寶位赦文傳至燕山二太子得之封呈道君道君即召貴妃相賀喜動龍顏七月初淵聖至自云:中駐蹕燕山愍忠寺朱皇后太子祁王三郡王聖眷同處侍帝側金人供奉如道君之禮二聖兩寺居處七月上旬於昊天寺相見親王東序駙馬西序道君居左面淵聖居右面皇太子次南面西酒五盞自早至午禮畢而歸七月中旬鄭後體候違和淵聖朱後同來延壽寺問候住及兩時九月十三日二聖同聖眷起發往中京南人與燕人泣涕送於東門之外盡日乃還金人不能禁止數日為之不市起發之前金人納絹萬匹為路費道君分賜百五十匹與仙露寺宗室仲理以下作冬衣領之者無不感泣燕山至中京九百五十里過石門至景州上盧龍領山下過欒撒河至澤河過大漠至中京於相府院駐蹕相府院者契丹時宰相所居也。一門五位左二位道君居之右二位淵聖居之中一位管事番官居之中京人煙風物比之燕山蕭索太甚二聖服食器用皆需於燕山每兩月金人排辦起發供應道君聖眷千餘口淵聖聖眷百餘口比駐蹕中京相府院去大金國尚三千里二聖於此止之東京去取宗室嗣濮王仲理以下姨監命婦宗女等千八百餘口至燕山仙露寺養贍日給米一升半月支鹽一升自嗣王與兵卒無異拘縻點看監視嚴密困於道塗苦於寂寞一歲之間死及八分止存三百九十八人入保州御莊宗室趙遵顧奉使金國亦在燕山拘縻國相粘罕(改作尼堪)近許放還本州其御莊宗室仍舊不曾起發奉使官中書侍郎陳過庭並文武官五十餘員並門下侍郎耿南仲孫元在真定丁未八月遣。
yì yān shān chóng guó sì ān pō zhì shí yuè guó xiāng zhān hǎn gǎi zuò ní kān sì dào yān shān jì yì zhuī hū chū tóu xǔ qí nán guī wú bù huān hū fāng xíng bèi chē cù zhuāng wú fù yǒu zhǐ huī bìng yā fù xiǎn zhōu zì dàn zhì mù fāng dé yǐn jiàn zhān hǎn gǎi zuò ní kān yǐ zhú cóng tóu zhì zú zhào zhī lìng hòu jiā yǎng jì wù shēn sān yuè jiān yī nán rén lìn lǘ xiàng wǎ qiáo mǎi mǐ dé gù zhǐ nèi yǒu běn cháo zú běn shè shū sī mǎ pǔ yíng qiú dé zhī wèi yān jīng yī yào jìn fǎ gào yú yān shān liú shǒu shōu zhuō sī mǎ pǔ jiā xiàng jìn kān yù chéng shēn yuán shuài fǔ sì ér dài sǐ zhàng qī shí yī jiù yǎng jì zhī yān shān cài jìng qí zi sōng nián yǔ juàn shǔ tóng chù jīn rén yǎng jì shén hòu sōng nián yǔ yī bó hǎi dào nú gǎi zuò nǔ tōng shì yàn shì zhōng hé kāi jiǔ sì yàn wáng sì pú wáng zǎi chén hé shū mì zhāng shū yè fù mǎ cáo dū wèi bìng jiē shēn wáng qí yú yǒu cóng yuān shèng zài yún: zhōng zhě wèi zhī cún wáng zōng shì jū mí cóng guān yǎng jì zhī yí yú cǐ zhī qí xiáng yě. dōng jīng qǔ yī guān jiào fāng nèi shì nèi rén zuò jiàng sī tiān guān lì guó zhǔ yuán shuài dà qiú shān cǐ èr zì gòng fēn qū shǐ yān shān dé guó zhǔ zhǐ huī gèng bù fā qiǎn hòu yǔ yǎng jì yú zhū sì yuàn nèi ān pō nèi shì nèi rén jiē wèi dà qiú gǎi zuò guó zhǔ suǒ yǒu yī guān kāi pù lè rén zuò chǎng sī tiān xíng shù zuò jiàng zhí yì gè zì yíng shēng yī shí fāng zú jī fǔ suǒ pò jùn xiàn jǐn jiē qū lǔ běi xíng hé chì qiān wàn bǐ dào yān shān wú lùn guì jiàn zhuàng ruò lù tú zhī yáo jī è zhī kùn sǐ zhě zhěn jiè gǔ ròu biàn yě zhuàng qiáng zhě jǐn zhì yān shān gè biàn shēng yǎng yǒu lì zhě yíng shēng pù sì wú lì zhě hē huò xié tuō lǎo zhě qǐ gài yú shì nán rén yǐ lèi gè xiāng jià qǔ yān shān yǒu shì mài rén fán jūn bīng lǔ dé nán rén shì rén lì jià mài zhī cǐ běn cháo rén xiàn lǔ gǎi zuò méi yú cǐ gǎi zuò běi kě jiàn yě. jīn guó bó hǎi hàn ér qì dān děng bìng chà zhī zhōu tōng pàn zhī xiàn chǎng wù guān gèng yǒu yuán shuài fǔ biàn chà chú jí rú wài zhī zhōu zhī xiàn chà liǎng chù cháo tíng chà guān yuán shuài fǔ gèng chà jí shì sān rén hù xiāng zhēng quán qǐ qǔ cái wù nǎi zhì kē qián wù gōng shū jiē chū mín jiān yǒu gōng shì zài guān xiān hàn ér cì qì dān fāng dào jīn rén dīng wèi dōng zǎi xiàng liú yàn zōng chà yī rén zhī yān shān yù tián xiàn guó guǒ cháo tíng yì chà yī rén lái jiāo gē bù dé hán nù ér guī wú hé guó lǐ cháo tíng qiǎn shǐ mìng zhì yān shān jū qǔ liú yàn zōng cì sǐ xù qiǎn yī shǐ lái píng yì yàn zōng gè lù wàn mín nǎi yǐ yǒu bīng quán qián gǔ xiān yòng nǚ zhēn cì bó hǎi cì qì dān cì hàn ér hàn ér suī liú yàn zōng guō yào shī yì wú bīng quán qì dān shí bù yòng bó hǎi bó hǎi shēn hèn qì dān nǚ zhēn bīng xìng bó hǎi xiān jiàng suǒ yǐ nǚ zhēn duō yòng bó hǎi wèi yào zhí yān shān liú shǒu èr rén jīn rén shā lǐ zhī gǎi zuò sà lēi zhá pàn guān guō lè shī shā lǐ zhī zhě ā gǔ dǎ zhī zú dì yě. ā gǔ dǎ gǎi zuò ā gù dá. yòu yǒu sān sī shǐ qì dān má jiǔ gǎi zuò mǎng jiā bó hǎi dà shuài yàn rén zhāng lìng yán lǐng zhī xuān huī shǐ qì dān guǒ gē gǎi zuò guǒ hé děng yàn rén hán dǐng yì lǐng zhī bó hǎi lǐ pú sà nú gǎi zuò lǐ pú sà nǔ wèi tǒng jūn hàn rén liú děng bù shǔ cǐ nǚ zhēn zú xì suǒ chū shè guān zhī yí yú cǐ kě zhī yě. dīng wèi liù yuè guó lǐ cháo tíng zhǐ huī xuǎn nán rén wén wǔ rén yuán yǔ tài zǐ bàn dú xuǎn dé xiàn yàn guān qián yān shān sūn shè sī lù zhāng yá děng bā rén.
詣燕山崇國寺安泊至十月國相粘罕(改作尼堪)巳到燕山計議追呼出頭許其南歸無不歡呼方行備車促裝無復有指揮並押赴顯州自旦至暮方得引見粘罕(改作尼堪)以燭從頭至足炤之令厚加養濟戊申三月間一南人賃驢向瓦橋買米得故紙內有本朝足本赦書司馬朴營求得之為燕京醫藥靳法告於燕山留守收捉司馬朴枷項禁勘獄成申元帥府巳而貸死杖七十依舊養濟知燕山蔡靖其子松年與眷屬同處金人養濟甚厚松年與一渤海道奴(改作努)通事燕市中合開酒肆燕王嗣濮王宰臣何樞密張叔夜駙馬曹都尉並皆身亡其餘有從淵聖在云:中者未知存亡宗室拘縻從官養濟之宜於此知其詳也。東京取醫官教坊內侍內人作匠司天官吏國主元帥大酋(刪此二字)共分驅使燕山得國主指揮更不發遣厚與養濟於諸寺院內安泊內侍內人皆為大酋(改作國主)所有醫官開鋪樂人作場司天行術作匠執藝各自營生衣食方足畿輔所破郡縣盡皆驅虜北行何啻千萬比到燕山無論貴賤壯弱路途之遙飢餓之困死者枕藉骨肉遍野壯強者僅至燕山各便生養有力者營生鋪肆無力者喝貨挾托老者乞丐於市南人以類各相嫁娶燕山有市賣人凡軍兵虜得南人視人立價賣之此本朝人陷虜(改作沒)於此(改作北)可見也。金國渤海漢兒契丹等並差知州通判知縣場務官更有元帥府變差除即如外知州知縣差兩處朝廷差官元帥府更差即是三人互相爭權乞取財物乃至科錢物供輸皆出民間有公事在官先漢兒次契丹方到金人丁未冬宰相劉彥宗差一人知燕山玉田縣國裹朝廷亦差一人來交割不得含怒而歸無何國里朝廷遣使命至燕山拘取劉彥宗賜死續遣一使來評議彥宗各賂萬緡乃已有兵權錢穀先用女真次渤海次契丹次漢兒漢兒雖劉彥宗郭藥師亦無兵權契丹時不用渤海渤海深恨契丹女真兵興渤海先降所以女真多用渤海為要職燕山留守二人金人沙里知(改作薩勒札)判官郭樂師(沙里知者阿骨打之族弟也。阿骨打改作阿固達)。又有三司使契丹麻九(改作莽嘉)渤海大率燕人張令言領之宣徽使契丹果哥(改作果核)等燕人韓鼎裔領之渤海李菩薩奴(改作李菩薩努)為統軍漢人劉等部署此女真族系所出設官之宜於此可知也。丁未六月國里朝廷指揮選南人文武人員與太子伴讀選得陷燕官前燕山孫設司錄張崖等八人。
bìng huàn běi guān chú yú bù láng zhōng tè cì jīn qǐ hòu zhī pán fèi lìng yàn rén guī cháo guān hán fǎng dài zhì guǎn bàn fù yù zhài jiǔ yuè jīn rén qiǎn yàn rén zhí shǐ guǎn wáng shū fèng shǐ gāo lì lìng wú dǐng shì nán guān zhuàn cè wén zhì wù shēn zhēng yuè liú yàn zōng yí wén hé běi yǐ dé zhōu. qiě zhèn sōu suǒ jǔ rén èr yuè yī rì yǐ qián qǐ fā fù yān shān jiù shì yǔ miǎn kē chà yú zhú lín sì zuò shì yuàn yǔ běi rén tóng yuàn yì chǎng yǐn shì èr yuè shí qī rì yǐn shì běi rén shī fù yī chǎng èr shí bā rì yǐn shì nán rén zuò nán cháo fǎ shì sān chǎng qí shì guān fēn nán běi nán shì guān zhāng jiān wáng wén chāng wáng tíng zhí chū jūn qián qǔ tài xué shēng sān shí bā rén jīn rén shī tuì fù lìng rù chéng dú gù yǒu chén fú jīn rén fú suí jūn zhì yān shān yuán běi guān xiào shū láng shì shí sān yuè èr shí qī rì kāi yuàn běi rén sì bǎi rén qǔ liù fēn nán rén liù qiān rén qǔ wǔ bǎi qī shí yī rén bìng jiē tuī ēn liú yàn zōng yún: dì yī fān jìn shì kuān qǔ yòu zhī dīng wèi qī yuè chū èr rì tài zǐ wǎng yù zhài lí yān shān qī bǎi lǐ dào liáng diàn bìng shāng hán wáng mò qiú shǒu gǎi zuò bù xià jiē lí miàn hào qì qí shī gǎi zuò sàng zài lái yān shān bā yuè chū guī běn guó měi pò zhōu jùn yòng yī jīn rén yī yàn rén yī nán rén tóng gòng zhèn shǒu yǒu tóu bài kāi mén zhě zhī zhōu guān gèng bù gǎi yì bìng yī jiù fǎ cǐ jīn rén zhèng shì zhī jì yú cǐ kě jiàn yě. hé dōng wǔ shí sì zhōu gǔ qì dān shā mò zhī dì zì yē lǜ jiàn guó zhī hòu rú fèng shèng guī huà zhōu zhī lèi yù yǒu chà fā jīn guó bù shèn jì jiào zhe jūn shù mù yuàn nán zhēng zhě shén zhòng gài lì jīn bó zǐ nǚ yě. shā zi lǐ zài shā yuàn xī běi qù jīn guó sì qiān lǐ guǎng yǒu yáng mǎ rén jí cǐ wèi shēng wǔ gǔ wéi yǒu zhā zi qiáo mài yī suì yī shōu dì jí hán ér cǎo mào dōng yuè bù diāo suī kū bù gěng mǎ kě wò rén yì kě wò róu rú zhān tǎn nán jiē tiān dé yún: nèi běi lián dǎng xiàng guó nán guān kǒu dào cǐ shù chéng wú shuǐ jiù qì dān yǒu shǐ mìng wǎng hái yòng pí qiú chéng shuǐ tuó fù zhī tiān zuò yǒu zi zhào wáng zhě jiàn zài jīn mén yù zhài xǔ wáng zhě nǎi yuán fēi suǒ shēng nián shí bā jiǔ jīn zài shā zi tiān zuò wěi dì dà shí gǎi zuò dá shí lín yá sì lì wèi zhǔ chēng tiān fǔ huáng dì shèng wén jié jí bīng mǎ yǐ jí shù shí wàn dài shí xìng jǔ qǐng nián guō yào shī suǒ qiān cháng shèng jūn zì yào shī tóu xiáng fù lǜ fǎn fù jiāng cháng shèng jūn jǐn jiē fàng sàn gè lìng guī yè lián suì jūn bīng liǎng lù jìn fā shāng zhé táo wáng rén shù pō duō fù lìng yǐn shān cǐ zì huà shuā zhuī hū bǔ shù yān shān yǒu cāng sān zuò bìng wú jiàn mǐ měi zhī sàn nǎi qǔ gěi mín jiān qián bó kù zài nèi zhōng bìng wú jiàn jī zhǐ yǒu juàn qī wàn pǐ suǒ qǔ běn cháo hé niǎn xiāo yáo zi zài yān shān yán shòu sì ān fàng hé dōng hé běi zhōu xiàn zhèn fáng shǒu měi zhōu hàn rén qì dān xī jiā shān cǐ zì bó hǎi jīn rén duō guǎ bù tóng dà zhōu bù guò liú yī qiān hù xiàn zhèn bǎi hù duō què é shù hé běi lù xíng cí jì mò wèi xià jiē yòng bīng shǒu zhī gèng bù gōng dǎ jǔ zhū guó bìng qiān nán jūn wú lǜ shí wǔ yú wàn rén zhèn shǒu zhī shù zài nèi yī liáng suí chù lüè qǔ cǐ jīn rén lǔ shí zhī qíng kě yú cǐ jiàn yě. yù zhài qù yān shān sān qiān qī bǎi lǐ nǚ zhēn guó zhǔ suǒ jū zhī yíng yě. gòng fèng shǐ huàn nán rén jū bàn xián yuān fù qū jiē yǒu móu shā shān cǐ èr zì pàn wáng zhī.
並換北官除虞部郎中特賜金綺厚支盤費令燕人歸朝官韓昉待制館伴赴御寨九月金人遣燕人直史館王樞奉使高麗令吳鼎是南官撰冊文至戊申正月劉彥宗移文河北已得州。且鎮搜索舉人二月一日已前起發赴燕山就試與免科差於竹林寺作試院與北人同院異場引試二月十七日引試北人詩賦一場二十八日引試南人作南朝法試三場其試官分南北南試官張堅王文昌王庭直初軍前取太學生三十八人金人師退復令入城獨顧友臣服金人服隨軍至燕山援北官校書郎是時三月二十七日開院北人四百人取六分南人六千人取五百七十一人並皆推恩劉彥宗云:第一番進士寬取誘之丁未七月初二日太子往御寨離燕山七百里到涼淀病傷寒亡歿酋首(改作部下)皆剺面號泣其屍(改作喪)載來燕山八月初歸本國每破州郡用一金人一燕人一南人同共鎮守有投拜開門者知州官更不改易並依舊法此金人政事之紀於此可見也。河東五十四州古契丹沙漠之地自耶律建國之後如奉聖歸化州之類遇有差發金國不甚計較著軍數目願南征者甚眾蓋利金帛子女也。沙子裡在沙院西北去金國四千里廣有羊馬人藉此為生五穀惟有劄子喬麥一歲一收地極寒而草茂冬月不雕雖枯不梗馬可臥人亦可臥柔如氈毯南接天德云:內北連党項國南關口到此數程無水舊契丹有使命往還用皮球乘水駝負之天祚有子趙王者見在金門御寨許王者乃元妃所生年十八九今在沙子天祚偽弟大石(改作達實)林牙巳立為主稱天輔皇帝盛聞結集兵馬已及數十萬待時興舉頃年郭藥師所簽常勝軍自藥師投降復慮反覆將常勝軍盡皆放散各令歸業連歲軍兵兩路進發傷折逃亡人數頗多復令引(刪此字)劃刷追呼補數燕山有倉三座並無見米每支散乃取給民間錢帛庫在內中並無見積止有絹七萬匹所取本朝輅輦逍遙子在燕山延壽寺安放河東河北州縣鎮防守每州漢人契丹奚家(刪此字)渤海金人多寡不同大州不過留一千戶縣鎮百戶多闕額數河北路邢磁冀莫未下皆用兵守之更不攻打舉諸國並簽南軍無慮十五餘萬人鎮守之數在內衣糧隨處掠取此金人虜實之情可於此見也。御寨去燕山三千七百里女真國主所居之營也。供奉使喚南人居半銜冤負屈皆有謀殺(刪此二字)叛亡之。
xīn wù shēn zhēng yuè shù qiān rén tóng móu shān zhōng zhuó chái wèi míng jǐn zhì zhǎng kē dà fǔ yù jié qí zhǔ rù shān jù xiǎn jié jí nán bīng yí lǐ nán lái xiàn yú běn cháo fù yǐ wèi zhì wú hé nán rén gào biàn, yú shì gēn jiū qíng shí shā shǒu móu zhě shù qiān rén qí shì suì qǐn jiù guī cháo guān zhōng dài fū jí xián diàn xiū zhuàn zhāng gōng gào zǎi xiàng liú yàn zōng qǐ zhī zhēn dìng fǔ huò lù xiàn qí rén hé guó hòu ēn bù wàng zhōng xiào zì dīng wèi dōng dào rèn jié jí wǔ mǎ shān mǎ kuò zhào bāng jié děng jí zhōng shān bīng mín xiān fù zhēn dìng cì qǔ yān shān wù shēn wǔ yuè yǒu rì jǔ shì wú hé nán rén gào biàn zhāng gōng bù lù yǐ jí gào guī yān shān fǔ lù xiàn jiù nán guān xún jiǎn shǐ yáng hào yú dīng wèi jiǔ yuè rù yù tián xiàn shān zhōng yǔ yī běi sēng zhì hé chán shī jié jí zhāo yòu nán běi zhōng yì zhuàng shì móu jǔ dà shì qí rén yú wù shēn sān yuè jiān lái yān shān chéng zhōng zǐ dǐ nǎi yǐ wù sè ér wèn qí xiáng yún: zhāo yòu nán běi rén shì yǐ jí wàn shù. ruò dé sān wàn kě yǐ héng xíng lǔ gǎi zuò dí zhōng jué bào dà chóu jì ér yáng hào fù rù zhōng shān yì zhōu jiè jiē shān yǒu yī yàn rén zhī zǐ nián shí bā xiǎo míng liú lǐ máng háo yǒng jùn mài yì yú cháng rén yuǎn jìn wú bù tuī fú yú shān zhōng jù tú dǎng xuǎn nán běi rén shǎo zhuàng zhě xìng jǔ yì bīng yāo jī jīn rén yì yù lìng rén tuī wèi lǔ gǎi zuò guó zhǔ yú běn cháo jié hǎo zì wù shēn sān yuè jiān jīn rén wén yú yān shān fǔ jí bīng qiān rén wǎng yì zhōu shān zhōng qín bǔ liú lǐ máng qí zhōng xiǎn jùn bù kě jìn bàng jiàn jīn yòng bīng shǒu bǎ shān lù liú lǐ máng tú dǎng rì shèng zhāo jí yù duō nán běi zhōng yì zhī shì zì tóu zhě shén zhòng sì jí wàn shù jīn rén wèi yì kě zhì cǐ nán běi lí kuì zhī qíng yú cǐ kě jiàn yě. xuān zhèng yǐ lái cháo yì suǒ shī zhě yuǎn jié jīn rén jìn miè qì dān zhī guò yě. jīn rén jì bìng qí guó wǒ cháo suī hòu qí cì yǔ zhòng qí hé hǎo bì lái xí wǒ zhì ān shān cǐ èr zì gài chū qǔ qì dān shí yì tú wǒ guó kuàng kāi qí lù ér yǐn zhī yé jīn rén jiǎng hé yǐ yòng bīng wǒ guó liǎn bīng yǐ dài hé ěr lái qiǎn shǐ shù bèi jiē bù dé dá liú yàn zōng yuē: jīn guó zhǐ nà chǔ shǐ yān zhī fù yǒu sòng yě. zé shì wú guó zhī yǔ jīn guó shì bù liǎng lì qí bù kě jiǎng hé míng yǐ. wǎng zhě qì dān zhǔ hé yì nǚ zhēn zhuān yòng bīng shí yú nián jìng miè qì dān jīn fù xiàn qí zhé pì rén wèi hǔ yǐ ròu wèi zhī shí jǐn zhōng bì shì rén. ruò shè xiàn jǐng yǐ dài zhī rán hòu kě yǐ zhì hǔ yě..
心戊申正月數千人同謀山中斫柴為名盡置長柯大斧欲劫其主入山據險結集南兵迤邐南來獻於本朝復以為質無何南人告變,於是根究情實殺首謀者數千人其事遂寢舊歸朝官中大夫集賢殿修撰張龔告宰相劉彥宗乞知真定府獲鹿縣其人荷國厚恩不忘忠孝自丁未冬到任結集五馬山馬擴趙邦傑等及中山兵民先復真定次取燕山戊申五月有日舉事無何南人告變張龔不露以疾告歸燕山府潞縣舊南官巡檢使楊浩於丁未九月入玉田縣山中與一北僧智和禪師結集招誘南北忠義壯士謀舉大事其人於戊申三月間來燕山城中子砥乃以物色而問其詳云:招誘南北人士已及萬數。若得三萬可以橫行虜(改作敵)中決報大讎繼而楊浩復入中山易州界接山有一燕人之子年十八小名劉里忙豪勇俊邁異於常人遠近無不推服於山中聚徒黨選南北人少壯者興舉義兵邀擊金人意欲令人推為虜(改作國)主於本朝結好自戊申三月間金人聞於燕山府集兵千人往易州山中擒捕劉里忙其中險峻不可進傍見今用兵守把山路劉里忙徒黨日盛招集愈多南北忠義之士自投者甚眾巳及萬數金人未易可制此南北離潰之情於此可見也。宣政以來朝議所失者遠結金人近滅契丹之過也。金人既並其國我朝雖厚其賜予重其和好必來襲我治安(刪此二字)蓋初取契丹實意圖我國況開其路而引之耶金人講和以用兵我國斂兵以待和邇來遣使數輩皆不得達劉彥宗曰:金國只納楚使焉知復有宋也。則是吾國之與金國勢不兩立其不可講和明矣。往者契丹主和議女真專用兵十餘年竟滅契丹今復陷其轍譬人餵虎以肉餵之食盡終必噬人。若設陷阱以待之然後可以制虎也。。
cì jìn shì chū shēn tóu pǐn dǐng dài sì chuān děng chù chéng xuān bù zhèng shǐ sī bù zhèng shǐ qīng yuàn xǔ hán dù xiào kān.
賜進士出身頭品頂戴四川等處承宣布政使司布政使清苑許涵度校刊。
juǎn jiǔ shí bā jiào kān jì.
※卷九十八校勘記。
qí wén wú zhí jù shí tuō zhí zì jù wù zuò qí ér yù qǔ qí jiā shǔ yě. tuō qǔ zì xià tóng jiǔ yuè shí wǔ rì shàng xià méng bì tuō yuè zì jǐn yào chù. yòu yǒu dà yú cǐ zhě tuō yào zì jué wú liáng dào wú wù zuò wú wǒ mèng xiǎng dāng bù wàng yī zuò wǒ mèng xiǎng cháng bù wàng tài shàng chū yù yī sān xí chèn yī lǐng tuō xí zì chèn yī lǐng wù zuò yī lóng lǐng dài dào yān shān ěr nǎi qù tuō ěr nǎi èr zì jīn rì zhī huò suī bù zài cǐ zài wù zuò zhǐ bǎo shǒu qǔ zì jiā zōng miào qǔ zì yǎn tài hòu wù yuē: tài wù zuò huáng yǐ shǒu jiā é xǐ shén wù zuò shèn xǐ fù lìng wèi huáng tài hòu yuē: tuō yuē: zì wáng zōng miǎn miǎn wù zuò shè wáng shèn shèn wù zuò gòu wǔ yuè shí bā rì dīng wèi dīng wèi wù zài wǔ yuè shàng lìng wú dǐng shì nán guān zhuàn cè wén shì nán guān sān zì xì xiǎo zhù wù zuò zhèng wén hé běi lù xíng cí jì mò fù mò fù wù zuò mò sì jí wàn shù yú rén yú wù zuò jīn cǐ nán běi lí huàn zhī qíng huàn wù zuò kuì shí yì zài wǒ guó zài wù zuò tú.
其文蕪摭具實(脫摭字具誤作其)而欲取其家屬也。(脫取字下同)九月十五日上下蒙蔽(脫月字)緊要處。又有大於此者(脫要字)絕吾糧道(吾誤作無)我夢想當不妄(一作我夢想常不忘)太上出御衣三襲襯一領(脫襲字襯一領誤作一櫳領)待到燕山爾乃去(脫爾乃二字)今日之禍雖不在此(在誤作止)保守取自家宗廟(取字衍)太后悟曰:(太誤作皇)以手加額喜甚(誤作甚喜)復令謂皇太后曰:(脫曰:字)王宗沔(沔誤作涉)王慎(慎誤作構)五月十八日丁未(丁未誤在五月上)令吳鼎是南官撰冊文(是南官三字系小注誤作正文)河北路邢磁冀莫阝(莫阝誤作莫)巳及萬數餘人(餘誤作金)此南北離渙之情(渙誤作潰)實意在我國(在誤作圖)。