jìng kāng zhōng zhì shí sān.
靖康中帙十三。
qǐ jìng kāng yuán nián èr yuè shí wǔ rì xīn hài, jǐn qí rì.
起靖康元年二月十五日辛亥,盡其日。
shū yuē: huáng tiān juàn mìng bì xià jí wèi zhī qī rì xià zhào qiú zhí yán tiān xià xìng shèn wēi chén jū shān yì jù jīng shī yuè wàn lǐ nǎi dé suí shì shù chuí lèi yǐ fú dú tòng gān gē fēng chén zǔ jué rú cǐ bù wèi guó jiā zāo yáng jiǔ zhī è yě. nǚ zhēn gǎi zuò jīn rén xiǎo chǒu zhǎn jīng jí shān xiǎo chǒu zhì cǐ wǔ zì rù sāi yōng mǎ dù hé céng bù yān shí shì rú huài shān zhí dǐ chéng xià wū hū tiān hū! wàng wǒ zǔ zōng pèi tiān zé mín èr bǎi nián zhī jī yè nǎi yī rì yǒu sī kù yé zài chūn qiū zhī shí zhōu shì shuāi kǒng zǐ chūn qiū yòng shì zuò yě. shú wèi guó jiā shèng shèng xiāng jì chóng guāng xī qià tiān xià tài píng zì jié shéng yǐ lái wèi zhī huò yǒu tiān zǐ chuí yī ér cháo sì yí mù wàn guó céng bù zú yǐ qīng zhòng wēi zhì guǎng yě. nǎi yú nǚ zhēn gǎi zuò jīn rén xiǎo chǒu píng xī pú yì gāo lì chén shì qì dān zhě qūn xún yǎn jiǎn nǎi shān xiǎo chǒu zhì cǐ shí bā zì yǒu chéng xià zhī shī guó zhōng zhī méng hé qí shén yé liè shì tòng xīn zhuàng fū sǎ xuè shú yǒu shèn yú sī shí yé chén zhì yú. qiě lǎo bù gǎn chǐ yú zhuàng rén yì shì ér tì shì qiáo mù sī móu qiè fù sī fèn zhī jì níng wú yī yán yǐ zì xiào zāi! kuàng chén yī mén qī shì shí lù gāo zǔ jiǒng xián píng jǐng dé zhī jì jí wén zhāng lǐ lè zhī yù zēng zǔ zōng què bǎo yuán kāng dìng zhī jiān rèn xī bǐ zhī yù suì cān dà zhèng bà bīng xī mín zì ěr yǐ lái hǎi nèi tuī chén zú wèi wén xué zhī jiā wēi chén yán zhī yì qí zhí yě. wéi chén zài yuán fú mò shàng huáng jí wèi zhī chū cháng yīng zhào yǒu fēng shì méng yǒu sī dì chén wèi xié děng zhì jí xíng bù chū jìn rù jīng chéng jiàn bù xǔ shì huàn ér bìn chì bì cuàn èr shí yú nián yǐ. qí suǒ yán zhě jiē tiān xià dà lì hài jīn mò néng xī jì wéi shì èr shì bù néng wàng yě. yī yuē: guó jiā lěi shèng gōng dé wēi wēi wú suǒ yǔ èr ér jìn rì chǎn yú dà jiān dú tuī zūn kǎo miào shì guān dé bù zài qī shì zhī miào ér xià tóng shì shù jì xíng yú qǐn zhōng èr yuē: zì gǔ shuāi zhǔ àn jūn nǎi yǒu huǐ bàng xiān liè zhī yán yǐ qián tiān xià zhī kǒu wéi wǒ shén zōng huáng dì hé suǒ fù yú tiān xià nèi wài wú yǒu yī rén bù zú yú ēn dé shàng hé huǐ bàng zhī yǒu bǐ chǎn yú dà jiān jì yǐ xiōng bào tú yǐ zī yī shēn zhī yù ér bù zhī shàng lèi xiān dì zhī míng yě. chén yú yù yīn cǐ èr shì shēn yán dāng jīn zhī jí wù qǐ gù biàn hé zhī yù zài yuè qí zú yé qiè wéi chéng xià zhī shī míng zhǔ sù yè jiāo láo yōu lǜ zhī yú kuáng fū zhī yán wèi xiá zé yě. fú dǔ wù shēn dà shè fēng shǐ bū dùn qí mín yì ān fán yǒu xuè qì zhī shǔ xián yǐ gēng shēng xiāng hè fù lǎo yǒu yán hán bǔ gǔ fù yǐ mù tài píng zhī zé bù zhī qí sì suī sǐ yóu shēng yě. rán shè wén yǒu xīn biān zhī yǔ dú zhě huò yān yì zhě cè tàn wàng yǐ yì zhōu zhuō zhōu zhī dì zhōng bù néng bǎo ér fù qì zhī wèi xīn biān yě. jì ér nǎi zhī suǒ wèi xīn biān zhě hé jiān fǔ zhōng shān fǔ tài yuán fǔ sān dà zhèn wú lǜ èr shí zhōu wǔ shí liù xiàn zì zhōu shēng zhī wèi fǔ ér bù zhī wèi jǐ nǎi zì zhōng guó qì zhī wèi xīn biān yě. jiē.
《書》曰:皇天眷命陛下即位之七日下詔求直言天下幸甚微臣居山邑距京師越萬里乃得隨士庶垂淚以伏讀痛干戈風塵阻絕如此不謂國家遭陽九之戹也。女真(改作金人)小丑斬荊棘(刪小丑至此五字)入塞擁馬渡河曾不淹時勢如壞山直抵城下嗚呼天乎!忘我祖宗配天澤民二百年之基業乃一日有斯酷耶在春秋之時周室衰孔子春秋用是作也。孰謂國家聖聖相繼重光熙洽天下太平自結繩以來未之或有天子垂衣而朝四夷牧萬國曾不足以輕重威至廣也。乃於女真(改作金人)小丑平昔僕役高麗臣事契丹者逡巡偃蹇乃(刪小丑至此十八字)有城下之師國中之盟何其甚耶烈士痛心壯夫灑血孰有甚於斯時耶臣至愚。且老不敢齒於壯人義士而逖視樵牧思謀妾婦思奮之際甯無一言以自效哉!況臣一門七世食祿高祖迥咸平景德之際極文章禮樂之譽曾祖宗愨寶元康定之間任西鄙之域遂參大政罷兵息民自爾以來海內推臣族為文學之家微臣言之亦其職也。惟臣在元符末上皇即位之初嘗應詔有封事蒙有司第臣為邪等置籍刑部初禁入京城漸不許仕宦而擯斥畀竄二十餘年矣。其所言者皆天下大利害今莫能悉記惟是二事不能忘也。一曰:國家累聖功德巍巍無所與二而近日諂諛大奸獨推尊考廟是觀德不在七世之廟而下同士庶祭行於寢中二曰:自古衰主暗君乃有毀謗先烈之言以鉗天下之口惟我神宗皇帝何所負於天下內外無有一人不足於恩德尚何毀謗之有彼諂諛大奸濟以凶暴徒以資一身之欲而不知上累先帝之明也。臣愚欲因此二事申言當今之急務豈顧卞和之玉再刖其足耶竊惟城下之師明主夙夜焦勞憂慮之餘狂夫之言未暇擇也。伏睹戊申大赦封豕逋遁齊民乂安凡有血氣之屬咸以更生相賀父老有言含哺鼓腹以沐太平之澤不知其巳雖死猶生也。然赦文有新邊之語讀者惑焉議者側嘆妄以易州涿州之地終不能保而復棄之為新邊也。既而乃知所謂新邊者河間府中山府太原府三大鎮無慮二十州五十六縣自州升之為府而不知未幾乃自中國棄之為新邊也。嗟。
fū sī dì kě qì yě. sī mín bù kě qì yě. wú zǔ zōng jiān nán zhī yè bù kě qì yě. jiē hū! shuí wèi bì xià ér huà cǐ cè hū! xī jiǎ yì yǐ wén dì zhī míng chéng tiān xià zhī zī ér jiǔ wèi róng rén gǎi zuò xiōng nú qī ào nǎi tàn yuē: kě wèi zhōng guó wú rén yǐ. chén qiè kǎo zhī dāng shì zhī shí gāo zǔ zhī jiù chén yóu zài zhě rú chén píng zhōu bó guàn yīng jì bù zhī tú qí hòu jìn zhě yì lùn yǒu cháo cuò jiǎ shān féng táng shǒu zhèng yǒu zǎo tú jiā sòng chāng sī xíng yǒu zhāng shì zhī sī bīng yǒu zhōu yà fū chái wǔ jiǎ yì shàng hé hèn zāi! shǐ yì shàng zài wèi jīn rì zhī yǒu rén wú rén hū! chén, yú shì wàng qí zhì yú. qiě lǎo bù néng mò yǐ zhuān yǐ gē dì wèi yán wèi xiá jí tiān xià shì yě. wéi bì xià xìng chá chén yuán fú zhōng zhī cí zhōu wǔ ān xiàn cháng zuò shuò lùn èr piān yīn dù mù zhī lùn ér fā yě. mù zhī yì zé qín yǐ. qí lùn shī zhī yū ér bù mì gài shān dōng bù zú yǐ zhì hé běi hé běi wèi néng zhì shān dōng ān kě yǐ tiān xià zhī shì ér zhuān zhī yú shān dōng yě zāi! fán jūn tiān xià zhě dé hé běi zé dé tiān xià yǐ. shī hé běi zé shī tiān xià yǐ. fán yǒu guó zhě dé hé běi zé qí guó huì bào huì hé běi zé qí guó ruò. yòu yǒu qí guó suī bù zhèng dé hé běi zé qiáng qí guó suī zhèng shī hé běi zé ruò qí guó suī wú dào dé hé běi zé qiáng qí guó suī bù zhì wú dào ér shī hé běi zé ruò qín hàn jìn suí táng zhī yǒu tiān xià sòng wǔ dì zhī bù néng yǒu fú shì zhī qín tuò bá zhī wèi zhū shì zhī liáng lǐ shì zhī táng shí shì zhī jìn liú shì zhī hàn qí guó suǒ yǐ qiáng ruò zhī shì yǔ fū cáo shì zhī wèi qiáng yú liú shì zhī shǔ hàn gāo shì zhī qí qiáng yú yǔ wén shì xiáo hán zhī zhōu qí jī zhāo rán bù zài fāng cè kě kǎo bù wū shì wèi hé běi zhī xíng shì chén gǎn wèi bì xià lüè yán zhī bì xià xìng chá chén yǐ yán hé běi zhòng yú tiān xià yǐ. nǎi gǎn fù yán sān zhèn zhī zhòng yú tiān xià zhě bù bì fán yǐn yuǎn gǔ wéi shì yǔ guó jiā zào bāng xiāng yīn zhě zé kě dé qí lüè xī zhōu shì zōng zhī yīng wǔ xióng yì shí hàn guāng wǔ táng tài zōng zhī liú chéng shí jìn fù shì qì dān zhī hòu liú hàn huò luàn zhī yú jí wèi jǐn yú liǎng yuè huáng yuè qīn zhēng ér shī chū zhī rì sì lěi bēn běi wèi wǒ sòng qū chú wǎn yǐ shù qiān shī fá qì dān bù xuè rèn ér qǔ yì jīn guān jì qǔ wǎ qiáo guān zhě jìn rén qì zhī yǐ wèi qì dān zhī yuán shǒu fēi tè wèi qí yòu bì yě. hé zé qì dān zhī suǒ dào jù zhě qī guó shí yàn dì yě. táng fāng zhèn zhōng lóng yě. liù guó zhī yàn zuì ruò fēi hán zhào wèi zhī bǐ fāng zhèn zhōng lú lóng zuì ruò zhū tāo lǐ kè yòng bèi fēi wèi bó tián chéng sì zhèn jì wáng wǔ jùn zhī bǐ ér qí rén jiān rěn qí jué bāo cáng huò xīn gǎn lì xiōng móu qián yǒu jīng kē tài zǐ dān zhī fēng hòu xí ān lù shān shǐ sī míng zhī tài yì yǔ wèi huò nán yǔ tú zhì yě. yǐ gù suī yuē: ruò yàn ér cháng pò yú zhào wèi suī yuē: yōu yīn ér cháng dòng yáo wèi bó zhèn jì zhī shàng qì zhī yǐ fèng qì dān jì fēi suǒ yí kuàng yǐ fèng qì dān gǎi zuò jīn rén zhī pàn chén nǚ zhēn xiǎo chǒu zhě pì zhī xióng shǔ dé yōu jì zé qián kū rǎng dé sān guān zé shān zhī pàn zhì cǐ èr shí sān zì jiàn jī jī lèi qí shì jiāng bèi wàn yě. rán kè shì sān guān zhě suī yuē: zhōu shì zōng zhī yīng wǔ ér wǒ tài zǔ tài zōng shí zài bīng jiān yě. shì zōng cháng yǐ qiān rén zhī jūn nì yú luàn liú cóng wěi zhī zhōng.
夫斯地可棄也。斯民不可棄也。吾祖宗艱難之業不可棄也。嗟乎!誰為陛下而畫此策乎!昔賈誼以文帝之明承天下之資而久為戎人(改作匈奴)欺傲乃嘆曰:可謂中國無人矣。臣竊考之當是之時高祖之舊臣猶在者如陳平周勃灌嬰季布之徒其後進者議論有晁錯賈山馮唐守正有早屠嘉宋昌司刑有張釋之司兵有周亞夫柴武賈誼尚何恨哉!使誼尚在謂今日之有人無人乎!臣,於是忘其至愚。且老不能默已專以割地為言未暇及天下事也。惟陛下幸察臣元符中知磁州武安縣嘗作朔論二篇因杜牧之論而發也。牧之意則勤矣。其論失之迂而不密蓋山東不足以制河北河北為能制山東安可以天下之勢而專之於山東也哉!凡君天下者得河北則得天下矣。失河北則失天下矣。凡有國者得河北則其國匯報會河北則其國弱。又有其國雖不正得河北則強其國雖正失河北則弱其國雖無道得河北則強其國雖不至無道而失河北則弱秦漢晉隋唐之有天下宋武帝之不能有符氏之秦拓拔之魏朱氏之梁李氏之唐石氏之晉劉氏之漢其國所以強弱之勢與夫曹氏之魏強於劉氏之蜀漢高氏之齊強於宇文氏崤函之周其跡昭然布在方策可考不誣是謂河北之形勢臣敢為陛下略言之陛下幸察臣已言河北重於天下矣。乃敢復言三鎮之重於天下者不必繁引遠古惟事與國家造邦相因者則可得其略昔周世宗之英武雄毅實漢光武唐太宗之流承石晉父事契丹之後劉漢禍亂之餘即位僅餘兩月黃鉞親征而師出之日四壘奔北為我宋驅除晚以數千師伐契丹不血刃而取益津關繼取瓦橋關者晉人棄之以為契丹之元首非特為其右臂也。何則契丹之所盜據者七國時燕地也。唐方鎮忠龍也。六國之燕最弱非韓趙魏之比方鎮中盧龍最弱朱滔李克用輩非魏博田承嗣鎮冀王武俊之比而其人堅忍奇崛包藏禍心敢立凶謀前有荊軻太子丹之風後習安祿山史思明之態易與為禍難與圖治也。以故雖曰:弱燕而嘗迫於趙魏雖曰:幽陰而常動搖魏博鎮冀之上棄之以奉契丹既非所宜況以奉契丹(改作金人)之叛臣女真小丑者譬之熊鼠得幽薊則潛窟壤得三關則(刪之叛至此二十三字)洊基積累其勢將倍萬也。然克是三關者雖曰:周世宗之英武而我太祖太宗實在兵間也。世宗常以千人之軍溺於亂流叢葦之中。
ér qì dān bù gǎn yǐ yī zú lái jiā zhě sān tiān zǐ zhī wēi líng zài shì yě. qí kè wǎ qiáo guān zhě. yòu zhuān zài tài zǔ zhī gōng yě. fū yǐ sān tiān zǐ zhī wēi líng ér dé zhī zhě nǎi yī rì wú gù ér qì zhī huāng yì xiǎo chǒu shān cǐ sì zì qǐ shèng tòng kū zhī tòng zāi!. yòu rú shí jìn zhī mò chū dì zhī chǒu xiān zì liáng hàn zhāng fù shī yú gāo yáng suì shǐ qì dān dé fàn chán yuān zhī yì kāng bǎo yì wú gāo yáng zhī bài zé bù láo zhēn zōng huáng dì wèi chán yuān zhī yì yǐ. gāo yáng zhī shèng bài yóu xì zhōng guó zhī qīng zhòng rú cǐ rěn lùn gāo yáng zhī cún wáng yé miào táng zhī shàng ròu shí zhě yí wèi bì xià niàn zhī zhōng shān fǔ táng yì wǔ jūn yě. cǐ jūn jiǎ bīng xióng yú tiān xià chéng bì gāo gù zì xī yǒu yī kè sān nián bù dé shàng zhī yǔ kuàng. yòu qí shuài dú zhī chén jié qián hào hé běi sì pàn yì wǔ bù yǔ hòu chēng hé běi sān kòu zhī shí yì wǔ yì bù yǔ yě. dǎi huáng cháo zhī luàn zhōng yuán sì fāng zhū zhèn shú wèi qín wáng zhī shī dú yì wǔ wáng chù cún yōng bīng dù hé yǐ jiě guān zhōng zhī jí bù xìng shí jìn zhī liáng hàn zhāng bài yú gāo yáng qì dān suì dé fàn zhèn dìng gōng zhōng shān rán qì dān zhī bīng yì, qǐ néng bì shèng ér qián wèi hé jīng shī zhī jǔ zāi! yì cháng lǚ běi wéi shì zhāng yàn zé dù zhòng wēi yǐ jìn lǚ zhòng bīng zhì zhōng dù qiáo jiàng yú qì dān ér zhōng shān lǐ shāng zhě nà qì dān shǐ qì dān suì dé rù jīng shī chéng jìn chū dì zhī huò wèi zhōng guó zhī chǒu xiàng shǐ gāo yáng quán shī zhōng shān jiān bì níng zhì shì yé xián píng zhōng kāng bǎo yì jì bài yú gāo yáng ér dìng zhōu zhī wàng dū. qiě fù shī shǒu suì láo zhēn zōng huáng dì chē jià qīn zhēng ér fù qián lǐng shí wàn jīng bīng tún zhōng shān bù chū yī qí dāng sī zhī shí yuǎn jìn yú zhī wú bù fèn jí qián zhě chǐ yǔ zhī jù shēng wú jǐ hé chē hé bān shī zhī hòu qián yì zuì dāng zhǎn zhēn zōng tè cì qí shǒu lǐng cuàn chì zhī yì shén yù yě. zhì jīn wén zhě niè zhǐ fèn mèi ér qǐ shú zhī zhēn zōng huáng dì shèng yì yǒu zài yě. qǐ chén xià suǒ yì kuī zāi! gài qián shí bái shǒu lǎo jiāng ěr mù qīn jiē kāi yùn zhī huò biàn jīn zuò yōng shí wàn yǐ quán zhōng shān yǐ shì qiè yú qì dān wù jī táng táng zhī zhèn wù dāng dé yì zhī ruì tuō bǐ néng zhì chán yuān bì bù dé dù hé dài qí dù hé zhī hòu wǒ chū zhōng shān shí wàn xù ruì qǐng zhàn zhī shī yī jǔ ér cù zhī bǐ qì dān suī zhòng qǐ kān tián wú hóng liú ér dài wú fú sào yě zāi! bǐ, huò bù kè dù hé wǒ yǐ cǐ fù jié qí guī lù pǐ mǎ zhǐ lún dìng bù fǎn yǐ. gōng wéi zǔ zōng wú shī xíng zhēn zōng qǐ dé sī fù qián yě zāi! zhēn zōng qīng jìng chuí gǒng zhī jūn bù huò qún tīng ér jué yì qīn zhēng bù yǐ wáng chāo shí pǔ yáng yán zhāo duàn qì dān zhī guī lù bù zhǎn fù qián zhī bù jì shī wēi wēi zhèn hū! qiān gǔ zhī shàng yǐ. zhōng shān zhī shì yí rú hé zāi! wéi wǒ zǔ zōng. yòu néng yòng zhōng shān zhī xíng shì yě. hé zé zài zhàn guó shí jiè yú zhào wèi zhī jiān yì rán zì chéng yī guó qí dì suī xiá ér móu zhì guǎng qí rén suī guǎ ér cái zhì wǔ xī zú yǐ kàng qín běi zú yǐ zhì yàn wú lùn zhào wèi yě. suǒ wèi zhōng shān jūn zhě shì yě. tài zǔ tài zōng zhī shí měi suì fáng qiū zhī bīng quán shī jù yú dìng zhōu zhēn zōng gōng zhì yù róng zhī zhèn yǐ zhēn dìng gāo yáng zhū lù zhī bīng bìng huì dìng zhōu jiā táng hé wèi dà zhèn liàng fān kòu yuǎn jìn chū bīng jiàn shān rén zōng jǐn shì zǔ.
而契丹不敢以一鏃來加者三天子之威靈在是也。其克瓦橋關者。又專在太祖之功也。夫以三天子之威靈而得之者乃一日無故而棄之荒裔小丑(刪此四字)豈勝慟哭之痛哉!。又如石晉之末出帝之丑先自梁漢璋覆師於高陽遂使契丹得犯澶淵之役康保裔無高陽之敗則不勞真宗皇帝為澶淵之役矣。高陽之勝敗猶系中國之輕重如此忍論高陽之存亡耶廟堂之上肉食者宜為陛下念之中山府唐義武軍也。此軍甲兵雄於天下城壁高固自昔有揖客三年不得上之語況。又其帥獨知臣節前號河北四叛義武不與後稱河北三寇之時義武亦不與也。逮黃巢之亂中原四方諸鎮孰為勤王之師獨義武王處存擁兵渡河以解關中之急不幸石晉之梁漢璋敗於高陽契丹遂得犯鎮定攻中山然契丹之兵亦,豈能必勝而前為和京師之舉哉!亦嘗屢北惟是張彥澤杜重威以禁旅重兵至中渡橋降於契丹而中山李商者納契丹使契丹遂得入京師成晉出帝之禍為中國之丑向使高陽全師中山堅壁甯至是耶咸平中康保裔既敗於高陽而定州之望都。且復失守遂勞真宗皇帝車駕親征而傅潛領十萬精兵屯中山不出一騎當斯之時遠近愚知無不憤疾潛者恥與之俱生無幾何車輅班師之後潛議罪當斬真宗特賜其首領竄斥之議甚郁也。至今聞者齧指奮袂而起孰知真宗皇帝聖意有在也。豈臣下所易窺哉!蓋潛實白首老將耳目親接開運之禍變今坐擁十萬以全中山以示怯於契丹勿擊堂堂之陣勿當得意之銳脫彼能至澶淵必不得渡河待其渡河之後我出中山十萬蓄銳請戰之師一舉而蹙之彼契丹雖眾豈堪填吾洪流而代吾拂埽也哉!彼,或不克渡河我以此復截其歸路匹馬只輪定不返矣。恭惟祖宗無失刑真宗豈得私傅潛也哉!真宗清淨垂拱之君不惑群聽而決意親征不以王超石普楊延昭斷契丹之歸路不斬傅潛之不濟師巍巍振乎!千古之上矣。中山之勢宜如何哉!惟我祖宗。又能用中山之形勢也。何則在戰國時介於趙魏之間屹然自成一國其地雖狹而謀至廣其人雖寡而才至武西足以抗秦北足以制燕無論趙魏也。所謂中山君者是也。太祖太宗之時每歲防秋之兵全師聚於定州真宗躬置御戎之陣以真定高陽諸路之兵並會定州夾唐河為大陣量番寇遠近出兵建柵仁宗謹是祖。
zōng zhī zhì jī sù zé zhōng shān wèi duō fān bīng zé zhōng shān wèi zhòng mìng shuài zé dé hán qí zhì jīn miào ér sì zhī suì shí yán yān tài yuán fǔ liú shì zī yǒu zhī tài zǔ huáng dì wèi zhī kè liú yǐ dài tài zōng huáng dì tè fēng tài zōng wèi jìn wáng dǎi jìn wáng jí huáng dì wèi zhī sì nián qīn zhēng kè zhī, yú shì yǒu sòng shòu tiān míng mìng píng yì tiān xià wàn guó mò bù zhī chén qiè dǎi jīn jiāng èr bǎi nián zhòng wéi tài zōng huáng dì hào lìng zhī suǒ jiā pí gǔ zhī suǒ jí yī rì xuē píng táng mò jí wǔ dài bǎi nián zhī jiàn luàn céng bù zú yǐ cuī kū lā xiǔ wéi yú tài yuán dú rú cǐ jiān nán hé yé liú jì yuán suī rú zǐ yě. yǒu guō wú wèi zhī cè hóu bà róng zhī yǒng qí bīng shì zhàn bù qiè sǐ qí mín lè shēng bù qīng qù. qiě fù niàn yuē: tài yuán wú fù mǔ zhī shì suǒ yǒu yě. wú jiā suǒ yǐ gé jìn wèi hàn zhě zì tài yuán jī zhī yě. bǐ shí shì yǒu tiān xià zhě yì zì jìn ér dé zhī yě. suì yǐ jìn cuàn lǐ shì zhī táng ér lǐ shì suǒ yǐ duó zhū shì zhī liáng zhě jìn dé zhī yě. chū qǐ zhū jìn yě. qí shàng gāo zǔ tài zōng suǒ yǐ wèi táng zhě jìn fèng zhī yě. yáng shì suǒ yǐ wèi suí zhě jìn zhào zhī yě. gāo shì suǒ yǐ wèi qí zhě jìn dà zhī yě. sī mǎ shì yǐ jìn zì mìng zhě shí wèi shòu mìng yú jìn yě. qí zài chéng zhōu xuān wáng chéng lì wáng zhī luàn hào wèi zhōng xìng zhě fá xiǎn yǔn yú tài yuán yě. qí hòu wáng shī bài jī yú jiāng róng wáng nǎi liào mín yú tài yuán shì tài yuán wèi chéng zhōu zhī shèng shuāi zhě. yòu rú cǐ yě. wū hū tài yuán zhī zhèn kě qīng qì zāi! zhòng yǐ tài zōng zhī shén wǔ niàn tài yuán jiǔ wèi xià gù shì qún chén shuí kě yǔ yì zhě shǒu xún zhī zhāng huī huī yuē: jí bīng dài shí cháng huǎn wèi móu jì xún zhī zhāng yǒng dé yuē: tài yuán bīng shǎo ér hàn jiā yǐ běi lǔ gǎi gé zhě zuò qì dān wèi yuán wèi kě cāng zú tú yě. mò ruò xiān lí qí róng xīn. yòu xún zhī xuē jū zhèng jū zhèng yuē: tài yuán zì gǔ nán kè zhī guó zhōu shì zōng fá zhī zhì yú lǎo shī tài zǔ pò běi lǔ èr zì gǎi zuò dí yú yàn mén guān jǐn qū qí rén mín jū hǔ láo guān yǐ xī suī cháo xué shàng cún ér wēi guó sì shén zú dé cáo bīn ér móu zhī wèn yuē: xiǎn dé kāi bǎo liǎng zhēng tài yuán yǐ dāng shí bīng bù néng kè hé yě. dì yì, qǐ bù shēn zāi! bīn néng shēn rèn qí yì dì suì jué yì qīn zhēng gōng huàn jiǎ zhòu cáo bīn guō jìn pān měi děng wèi zhī jiāng xiān yǐ jìn shǒu shí lǐng guān yù běi dí gǎi zuò qì dān nǎi jiàng jì yuán píng tài yuán fú qí rén mín huǐ qí chéng guō jiāng yí wàn shì zhī ān yě. kuàng fū liǎng cháo sān dì èr shí yú nián ér dé zhī zhě qǐ yī rì gān xīn ér qì zhī hū!, huò wèi táng zì ān shǐ zhī hòu hé běi zì fēi cháo tíng suǒ yǒu yì hé hài hū! wèi táng yě zāi! chén yīng zhī yuē: táng zhī hé běi gù zhòng ér shī zhī rán qí jù dà hé jīn yǐ zhì hé běi tài yuán yóu zài cháo tíng yě. cǐ lǐ dé yù xiāng wǔ zōng yì rán yǐ shēn xǔ guó bù shè zé lù zú néng hào lìng zhèn wèi yǐ zhū liú zhěn chéng yī dài wěi jī yě. yǐ bīng lùn zhī hé běi zhī ruì shī gù wèi sān zhèn ér xí qì rán tài yuán qīng zhōu gè yǒu bīng shí wàn bīn níng xuān wǔ gè yǒu liù wàn zì zú yǐ zhì bǐ sān zhèn yǐ. jīn. yòu bìng tài yuán ér qì zhī gǔ wèi yǒu yě. tài yuán táng zhòng bīng zhī dì jīn qì zhī yǐ. ér qīng zhōu dào zéi jiǔ chì. yòu wèi bì rú táng zhī zhòng bīng yě. bīn níng zhī bīng diāo cán yú jìn suì wèi yì bìng yán táng zhī xuān wǔ shì wèi.
宗之制積粟則中山為多番兵則中山為重命帥則得韓琦至今廟而祀之歲時嚴焉太原府劉氏資有之太祖皇帝未之克留以待太宗皇帝特封太宗為晉王逮晉王即皇帝位之四年親征克之,於是有宋受天明命平一天下萬國莫不知臣妾逮今將二百年重惟太宗皇帝號令之所加鼙鼓之所及一日削平唐末及五代百年之僭亂曾不足以摧枯拉朽惟於太原獨如此艱難何耶劉繼元雖孺子也。有郭無為之策侯霸榮之勇其兵嗜戰不怯死其民樂生不輕去。且復念曰:太原吾父母之世所有也。吾家所以革晉為漢者自太原基之也。彼石氏有天下者亦自晉而得之也。遂以晉篡李氏之唐而李氏所以奪朱氏之梁者晉得之也。初起諸晉也。其上高祖太宗所以為唐者晉奉之也。楊氏所以為隋者晉肇之也。高氏所以為齊者晉大之也。司馬氏以晉自命者實謂受命於晉也。其在成周宣王承厲王之亂號為中興者伐玁狁於太原也。其後王師敗績於姜戎王乃料民於太原是太原為成周之盛衰者。又如此也。嗚呼太原之鎮可輕棄哉!重以太宗之神武念太原久未下顧視群臣誰可與議者首詢之張暉暉曰:戢兵待時常緩為謀繼詢之張永德曰:太原兵少而悍加以北虜(改革者作契丹)為援未可倉卒圖也。莫若先離其戎心。又詢之薛居正居正曰:太原自古難克之國周世宗伐之至於老師太祖破北虜(二字改作敵)於雁門關盡驅其人民居虎牢關以西雖巢穴尚存而危國巳甚卒得曹彬而謀之問曰:顯德開寶兩征太原以當時兵不能克何也。帝意,豈不深哉!彬能身任其役帝遂決意親征躬擐甲冑曹彬郭進潘美等為之將先以進守石嶺關御北狄(改作契丹)乃降繼元平太原俘其人民毀其城郭將貽萬世之安也。況夫兩朝三帝二十餘年而得之者豈一日甘心而棄之乎!,或謂唐自安史之後河北自非朝廷所有亦何害乎!為唐也哉!臣應之曰:唐之河北固重而失之然其據大河津以制河北太原猶在朝廷也。此李德裕相武宗毅然以身許國不赦澤潞卒能號令鎮魏以誅劉稹成一代偉績也。以兵論之河北之銳師固為三鎮而習氣然太原青州各有兵十萬邠甯宣武各有六萬自足以制彼三鎮矣。今。又並太原而棄之古未有也。太原唐重兵之地今棄之矣。而青州盜賊久熾。又未必如唐之重兵也。邠甯之兵凋殘於近歲未易並言唐之宣武是謂。
jīn zhī biàn zhōu zǔ zōng yǐ zhòng bīng wēi tiān xià bǎi yú bèi yú táng xuān wǔ zhī bīng yě. tài zōng shí zhāng jì néng yán jīng shī zhī bīng zhì chū yú qín hàn bīng zhì rén zōng shí yǐn yuán. yòu néng yán jīng shī bīng zhì chū yú qín hàn shàng bù tè yǔ táng shí lùn yě. hòu lái yí bù fù kāi kǒu cuò yì yú sī yě. nài hé chū biàn gèng yú wáng ān shí zú jiān jǐn yú tóng guàn tiān xià zhī shì jí yǐ. wéi bì xià niàn zhī tiān xià wàn fāng chén qiè bù shèng zhì yuàn ér sān zhèn zhī xíng shì chén yú lüè chén zhī yǐ. chén qián suǒ wèi wú míng ér cì zhī zhě qǐng fù yán zhī dà fán wáng zhě shèn yī pín yī xiào bù yì yǐ jiǎ rén bù zhī bǐ zhī sān zhèn yú yī pín yī xiào xiào shú zhòng qīng zāi! wèi cǐ xiǎo chǒu gǎi zuò qí tuì shī wèi gōng zé suí táng yīn tū jué yǐ yǒu tiān xià guō zi yí cháng yǐ huí hé nán mán dà shí zhī bīng ér xìng fù zhōng guó yǐ. ān dé rén cì zhī tián zāi! wéi shí jìng táng fù shì qì dān jiǎ qí bīng lì yǐ jí dì wèi gē ruò yàn yǐ wěi qì dān ér zhào wèi zhī dì yóu bù yǔ yě. wèi qí néng zhàn zé bǐ xiá zōu huāng jué jiāng yì bù xiāng jiē wèi cháng yī rì dāng zhōng guó zhī shī yě. yì wèi cháng yī rì yǔ zhōng guó léi tíng zhī zhàn yě. guǒ shú qiè ér shú yǒng zāi! dàn wén bó hǎi zhě gāo lì zhī bié zhǒng yě. nǚ zhēn zhě bó hǎi zhī bié zhǒng yě. gāo lì chén shì qì dān ér nǚ zhēn yīn gāo lì yǐ chén shì qì dān zhě yě. zài zǔ zōng shí cháng yīn gāo lì rù gòng ér kùn yú qì dān zhī sān shān qiú jiù yú chún huà zhī chū yě. qí hòu guó jiā jué gāo lì ér bù yǔ zhī tōng nǚ zhēn suì zì jué yú zhōng guó dǎi xī níng chū guó jiā fù yǔ gāo lì tōng ér nǚ zhēn fāng niǔ yú qì dān bù dé yǔ yě. nài hé yī dàn chěng xiōng móu qīng duó qì dān zhī guó chū qí gù jūn kōng qí huò bǎo ér chái láng zhī xīn bù néng zì sì suì gǎn lù liáng yú zhōng guó rén zài zǔ zōng shí cháng lái kòu wǒ bái shā zhài lüè guān mǎ sān pǐ mín yī bǎi èr shí bā kǒu shì qí gòng mǎ zhī shǐ zài jīng shī suì mìng zhí zhī bù dé hái céng wú jǐ hé bó hǎi rù gòng ér bó hǎi zhī qiú wèi xiè nǚ zhí zhī guò suì zhào hái nǚ zhēn zhī shǐ rù gòng ér bó hǎi zhī qiú wèi xiè nǚ zhēn zhī guò suì zhào hái nǚ zhēn zhī shǐ bù zhī jīn rì nǚ zhēn zhī bào nì bù gōng zì gàn tiān zhū shú yǔ sān mǎ bǎi rén duō shǎo zài zǔ zōng fǎ lìng dāng hé rú zāi! yì zhě yuē: nài qí dùn bīng chéng xià hé qǐng zé zhī yuē: táng guǎng dé chū tū jué zì jīng zhōu fàn zhǎng ān zhì yú dài zōng xìng shǎn xī ér guō zi yí shuài shī zé tǔ bō wàng fēng dùn qù yuè sān nián pú gù huái ēn yǐ tǔ bō huí hé qiāng hún èr shí wàn kòu jīng jī guō zi yí yǐ huí hé fá tǔ bō ér nán píng, qǐ yǒu gē tǔ tián yǐ fèng yě. gōng wéi bì xià shǐ chū qīng míng zhī shí tiān yǐ xiǎo chǒu jǐng wéi shān dàn wén zhì cǐ sān bǎi sì shí wǔ zì bì xià zēng xiū shèng dé yán láng zhī shàng bì yǒu zhǎng jià yuǎn yù zhī shù sān zhèn yǐ fù guī yú zhí fāng shì yǐ. yuàn wéi shū yuǎn xiǎo chén bì dài bǎi guān bān jià zhī hòu nǎi dé yǔ kūn chóng gòng qìng yě.. suī rán chén yóu jiāng yǒu suǒ chén zhě táng dù mù zhī zuì shàn lùn bīng wèi shàng cè mò rú zì zhì hàn huáng fǔ guī shàn yòng bīng ér xiān líng zhū qiāng mù gòng wēi xìn xiāng quàn jiàng zhě shí yú wàn zé yǐ wēi xìn wèi gàn lǔ yě. guī zhī yán yuē: lì qiú měng dí bù rú qīng míng rì qín sūn wú wèi. ruò fèng fǎ jiē zì zhì zhī dào yě.. yòu rú chén bāo yú bǎn dùn mán dàn xuǎn míng néng mù shǒu zì rán ān jí bù fán zhēng fá yì zhī zì zhì zhě yě. bì.
今之汴州祖宗以重兵威天下百餘倍於唐宣武之兵也。太宗時張洎能言京師之兵制出於秦漢兵制仁宗時尹源。又能言京師兵制出於秦漢上不特與唐時論也。後來宜不復開口措意於斯也。柰何初變更於王安石卒殲盡於童貫天下之勢亟矣。惟陛下念之天下萬方臣妾不勝至願而三鎮之形勢臣愚略陳之矣。臣前所謂無名而賜之者請復言之大凡王者慎一嚬一笑不易以假人不知比之三鎮於一嚬一笑笑孰重輕哉!謂此小丑(改作其退師)為功則隋唐因突厥以有天下《郭子》儀嘗以回紇南蠻大食之兵而興復中國矣。安得人賜之田哉!惟石敬塘父事契丹假其兵力以即帝位割弱燕以委契丹而趙魏之地猶不與也。謂其能戰則彼遐陬荒絕疆埸不相接未嘗一日當中國之師也。亦未嘗一日與中國雷霆之戰也。果孰怯而孰勇哉!但聞渤海者高麗之別種也。女真者渤海之別種也。高麗臣事契丹而女真因高麗以臣事契丹者也。在祖宗時嘗因高麗入貢而困於契丹之三柵求救於淳化之初也。其後國家絕高麗而不與之通女真遂自絕於中國逮熙甯初國家復與高麗通而女真方狃於契丹不得與也。柰何一旦逞凶謀傾奪契丹之國出其故君空其貨寶而豺狼之心不能自巳遂敢陸梁於中國人在祖宗時嘗來寇我白沙寨掠官馬三匹民一百二十八口適其貢馬之使在京師遂命執之不得還曾無幾何渤海入貢而渤海之酋為謝女直之過遂詔還女真之使入貢而渤海之酋為謝女真之過遂詔還女真之使不知今日女真之暴逆不恭自干天誅孰與三馬百人多少在祖宗法令當何如哉!議者曰:柰其頓兵城下何請責之曰:唐廣德初突厥自涇州犯長安至於代宗幸陝西而《郭子》儀帥師則吐蕃望風遁去越三年僕固懷恩以吐蕃回紇羌渾二十萬寇京畿《郭子》儀以回紇伐吐蕃而難平,豈有割土田以奉也。恭惟陛下始初清明之時天以小丑警惟(刪但聞至此三百四十五字)陛下增修盛德岩廊之上必有長駕遠馭之術三鎮已復歸於職方氏矣。願惟疏遠小臣必待百官班駕之後乃得與昆蟲共慶也。。雖然臣猶將有所陳者唐杜牧之最善論兵謂上策莫如自治漢皇甫規善用兵而先零諸羌慕共威信相勸降者十餘萬則以威信為干櫓也。規之言曰:力求猛敵不如清明日勤孫吳未。若奉法皆自治之道也。。又如陳苞於板楯蠻但選明能牧守自然安集不煩征伐亦知自治者也。陛。
xià chéng dé rú huáng fǔ guī zhī yǒu wēi xìn zhě wèi shī shuài chéng bāo zhī míng néng zhě wèi zhōu jùn zé sān zhèn zhī fù wèi wáng tǔ kě zhǐ rì ér qī yě. rán zé biān yì zhī chén zì zhì zhī dào yě... ruò fú rén jūn zhī zì zhì zhě wú shí bù rán yóu jiàn yú biàn luàn zhī gù yóu zhī zhì bīng shān cǐ sì zì yě. hàn lù wēn shū cháng wèi xuān dì yán zhī yuē: qí yǒu wú zhī zhī huò ér xiǎo bái yǐ xìng jìn yǒu lí jī zhī nán ér zhòng ěr yǐ bà zhào wáng bù zhōng zhū lǚ zuò nán ér xiào wén wèi tài zōng huò luàn zhī zuò jiāng yǐ kāi shèng rén yě. wén dì sī yǒng zhì dé yǐ chéng tiān xīn chóng rén yì shěng xíng fá tōng guān liáng yī yuǎn jìn lǐ xián rú dà bīn ài mín rú chì zǐ chá shù qíng zhī suǒ ān ér shī zhī yú hǎi nèi shì yǐ líng yǔ kōng xū tiān xià tài píng jì biàn luàn zhī hòu bì yǒu yì jiù zhī ēn cǐ shèng guān suǒ yǐ zhāo tiān mìng yě. wēn shū, yú shì wèi yuǎn bù jí gāo dì jìn bù jí wǔ dì kě wèi zhī wù yǐ. jí guān dōng fāng shuò zhī duì wǔ dì huà mín bù yán yáo shùn ér yán wén jǐng yóu zhe míng yě. jīn bì xià jì biàn luàn zhī hòu sī suǒ yǐ zhāo tiān mìng zhě bù zài rén zōng hū! fán wēn shū zhī chēng wén dì shí wèi wú rén zōng ér yún: ěr yōu ér lùn zhī rén zōng yú sī dà dé jiā yǐ yán gōng yín wèi yì yì ér chún yǐ. hàn wén wèi bì wú kuì yě.. qiě wén dì zài wèi èr shí sì nián dǎi qí wǎn suì shāo huò yì duān shú rú huì cóng ér xiāng wáng céng lǐ dí lǚ yí jiǎn wǎn dé dù yǎn wén yàn bó hán qí qí zài nèi wài dà xiǎo huá guó mìng shì zhī chén wèi hū! bù kě shèng shù yě. qí yòng zhī wèi jǐn liú yǐ yí zi sūn zhě lǚ huì fàn zhèn sī mǎ guāng lǚ gōng zhe jiē shè jì zhī wèi yě. bì xià jīn rì jì biàn luàn zhī hòu chéng néng dé chén rú rén zōng shí bù kāi biān yǐ wán bīng bù zhuān lì yǐ cán mín bù jí xíng yǐ shā shì bù jīn yán yǐ jù jiàn bù yǔ zhī yǐ zì bì zé hé lǜ hū! nǚ zhēn gǎi zuò jīn rén xiǎo chǒu shān cǐ èr zì shì wèi dà yǒu shàng jiǔ zì tiān yòu zhī jí wú bù lì zhī shí yě. shì wèi hóng fàn yí lún yōu xù zhī shí yě. tǎng, huò bù rán shǐ xiāo míng jiā hé zhī shàng zhì dú qīng chí zhī zhōng rú hàn xìng ér yǒu huáng fǔ guī zhāng huàn wèi jiāng ér bù xìng hú guǎng zhào jiè wèi xiāng qí zhōng zé zhāng xùn duàn guī cáo jié děng xiōng yān wèi zhī hǔ láng táng xìng ér yǒu guō zi yí lǐ guāng bì wèi jiāng ér bù xìng yuán zài lú qǐ wèi xiāng qí zhōng zé lǐ fǔ guó chéng yuán zhèn yú cháo ēn děng xiōng yān wèi zhī hǔ láng zé tiān xià zhī shì qù yǐ. shì wèi kùn zhī liù sān kùn yú shí jù yú jí lí rù yú qí gōng bù jiàn qí qī xiōng zhī shí yě. shì wèi hóng fàn yí lún yōu yì zhī shí yě. wū hū tiān xià zhì luàn xìng wáng zhī jī chū yī zhé yě. rú cǐ qí zhì yě. jì yǒu míng jūn zé bì yǒu xián xiāng ér jiāng chén zì chū yǐ. chén suī zhì yú bù yuàn guó jiā yǐ jiāng wèi xiāng yě. xī jiǎ yì tòng kū yú míng shí bù shèng qí zhōng yě. ruǎn jí tòng kū yú shuāi shí bù shèng qí yōu yě. dāng jīn zhí zhèng dà chén bì yǒu bō luàn zhī cái gàn guó zhī qì qǐng wèi bì xià niàn zhī chén suǒ wèi dà yǒu shàng jiǔ zì tiān yòu zhī jí wú bù lì nǎi zì hū! liù wǔ zhī jūn jué fú jiāo rú wēi rú zhī jí yě. liù wǔ yǒu xìn yǐ jiāo hū! tiān xià zhōng yǐ wēi hū! tiān xià shì wèi dé wēi gù néng yǐ róu yòng wǔ gāng shǐ shàng jiǔ shòu tiān shùn rén xìn zhī zhù jí wú bù lì yě. dà yǒu zhī jūn, yú shì hū! dé è è yáng shàn.
下誠得如皇甫規之有威信者為師帥程苞之明能者為州郡則三鎮之復為王土可指日而期也。然則邊埸之臣自治之道也。。。若夫人君之自治者無時不然尤鑒於變亂之故猶之治兵(刪此四字)也。漢路溫舒嘗為宣帝言之曰:齊有無知之禍而小白以興晉有驪姬之難而重耳以霸趙王不終諸呂作難而孝文為太宗禍亂之作將以開聖人也。文帝思永至德以承天心崇仁義省刑罰通關梁一遠近禮賢如大賓愛民如赤子察庶情之所安而施之於海內是以囹圄空虛天下太平繼變亂之後必有異舊之恩此聖觀所以昭天命也。溫舒,於是謂遠不及高帝近不及武帝可謂知務矣。及觀東方朔之對武帝化民不言堯舜而言文景尤著明也。今陛下繼變亂之後思所以昭天命者不在仁宗乎!凡溫舒之稱文帝實為吾仁宗而云:耳優而論之仁宗於斯大德加以嚴恭寅畏翼翼而純矣。漢文未必無愧也。。且文帝在位二十四年逮其晚歲稍惑異端孰如會琮而相王曾李迪呂夷簡晚得杜衍文彥博韓琦其在內外大小華國命世之臣蔚乎!不可勝數也。其用之未盡留以遺子孫者呂誨范鎮司馬光呂公著皆社稷之衛也。陛下今日繼變亂之後誠能得臣如仁宗時不開邊以玩兵不專利以殘民不急刑以殺士不禁言以拒諫不予知以自蔽則何慮乎!女真(改作金人)小丑(刪此二字)是謂大有上九自天祐之吉無不利之時也。是謂洪範彝倫攸敘之時也。儻,或不然使梟鳴嘉禾之上蛭毒清池之中如漢幸而有皇甫規張奐為將而不幸胡廣趙戒為相其中則張遜段珪曹節等凶閹為之虎狼唐幸而有《郭子》儀李光弼為將而不幸元載盧杞為相其中則李輔國程元振魚朝恩等凶閹為之虎狼則天下之事去矣。是謂困之六三困於石據於蒺藜入於其宮不見其妻凶之時也。是謂洪範彝倫攸斁之時也。嗚呼天下治亂興亡之跡出一轍也。如此其治也。既有明君則必有賢相而將臣自出矣。臣雖至愚不願國家以將為相也。昔賈誼痛哭於明時不勝其忠也。阮籍痛哭於衰時不勝其憂也。當今執政大臣必有撥亂之才幹國之器請為陛下念之臣所謂大有上九自天祐之吉無不利乃自乎!六五之君厥孚交如威如之吉也。六五有信以交乎!天下終以威乎!天下是謂德威故能以柔用五剛使上九受天順人信之助吉無不利也。大有之君,於是乎!得遏惡揚善。
shùn tiān xiū mìng yě. rú qí è zhě bù è zé shàn wú zì ér yáng hé yǐ wèi dà yǒu zhī xiū yě. yé dà yǒu yī biàn ér wèi qián qián zhī dé shǒu zài gāng jiàn dà yǒu zhī xiū yě. yé dà yǒu yī biàn ér wèi qián qián zhī dé shǒu zài gāng jiàn ér hòu yuē: zhōng yuē: zhèng yuē: chún yuē: cuì yuē: jīng yě. rén jūn zhī dé gù yí xiān zhī gāng jiàn jì zhī zhōng zhèng guī zhī chún cuì jīng ér tiān xià hé nán hū! zhì zāi!.
順天休命也。如其惡者不遏則善無自而揚何以為大有之休也。耶大有一變而為乾乾之德首在剛健大有之休也。耶大有一變而為乾乾之德首在剛健而後曰:中曰:正曰:純曰:瘁曰:精也。人君之德固宜先之剛健繼之中正歸之純粹精而天下何難乎!治哉!。
cì jìn shì chū shēn tóu pǐn dǐng dài sì chuān děng chù chéng xuān bù zhèng shǐ sī bù zhèng shǐ qīng yuàn xǔ hán dù xiào kān.
賜進士出身頭品頂戴四川等處承宣布政使司布政使清苑許涵度校刊。
juǎn sān shí bā jiào kān jì.
※卷三十八校勘記。
kǒng zǐ chūn qiū suǒ yǐ zuò yě. suǒ yǐ wù zuò yòng shì jì yú xíng qǐn zhōng wù zuò xíng yú xī jiǎ yì bù rěn yǐ wén dì zhī míng tuō bù rěn èr zì sòng wǔ dì zhī bù néng yǒu fú shì zhī qín yī běn wú zhī bù néng sān zì ér cháng zhòng yú zhào wèi zhòng wù zuò pò suì shǐ qì dān dé fàn chán yuān zhī yì zhī yì èr zì yǎn cuàn chì zhī yì shén báo yě. báo wù zuò yù shí jìn wù zuò pǔ rén zōng jǐn zūn zǔ zōng zhī zhì zūn wù zuò shì jī sù zhōng shān yǐ fáng fān bīng zé zhōng shān wèi zhòng wù zuò jī sù zé zhōng shān wèi duō fān bīng zé zhōng shān wèi zhòng mò bù zhī chén qiè zhī zì yǎn bǐ shí shì yǒu tiān xià zhě yī zuò bǐ shí shì zhī yǒu tài yuán yě. ér lǐ shì suǒ yǐ duó zhū shì zhī liáng zhě jìn dé zhī yě. lǐ shì èr zì yīng zuò táng zhě jìn èr zì yīng zuò ér jì xún zhī zhāng yǒng dé yǒng dé yuē: tuō xià yǒng dé èr zì ér wēi kùn yǐ shèn kùn wù zuò guó. qiě wén bó hǎi zhě. qiě wù zuò dàn ér nǚ zhēn fāng zǔ yú qì dān zǔ wù zuò niǔ suì gǎn lù liáng yú zhōng guó yē yē wù zuò rén tiān yǐ xiǎo chǒu jǐng bì xià tuō bì xià èr zì yán láng zhī shàng yán yīng zuò miào gù wéi shū yuǎn xiǎo chén gù wù zuò yuàn yì zhī zì zhì zhī dào zhě yě. tuō zhī dào èr zì jiā huáng fǔ guī zhī yǒu wēi xìn zhě wèi shī shuài shī zì yǎn rán zé biān yì zhī chén rán yīng zuò shì wèi hū! bú yào shèng chēng shù yě. chēng zì yǎn gù néng yǐ yī róu yòng wǔ gāng tuō yī zì.
孔子春秋所以作也。(所以誤作用是)祭於行寢中(誤作行於)昔賈誼不忍以文帝之明(脫不忍二字)宋武帝之不能有苻氏之秦(一本無之不能三字)而嘗重於趙魏(重誤作迫)遂使契丹得犯澶淵之役(之役二字衍)竄斥之議甚薄也。(薄誤作郁)石晉(誤作普)仁宗謹遵祖宗之制(遵誤作是)積粟中山以防番兵則中山為重(誤作積粟則中山為多番兵則中山為重)莫不知臣妾(知字衍)彼石氏有天下者(一作彼石氏之有太原也。)而李氏所以奪朱氏之梁者晉得之也。(李氏二字應作唐者晉二字應作而)繼詢之張永德永德曰:(脫下永德二字)而危困已甚(困誤作國)。且聞渤海者(。且誤作但)而女真方阻於契丹(阻誤作狃)遂敢陸梁於中國耶(耶誤作人)天以小丑警陛下(脫陛下二字)岩廊之上(岩應作廟)顧惟疏遠小臣(顧誤作願)亦知自治之道者也。(脫之道二字)加皇甫規之有威信者為師帥(師字衍)然則邊埸之臣(然應作是)蔚乎!不要勝稱數也。(稱字衍)故能以一柔用五剛(脫一字)。