yán xìng xià zhì èr shí yī.
炎興下帙二十一。
qǐ jiàn yán sān nián èr yuè sān rì rén zǐ, jǐn shí yī rì gēng shēn.
起建炎三年二月三日壬子,盡十一日庚申。
wéi yáng xún xìng jì yuē: jiàn yán wù shēn dōng zì yùn pú xiāng jì xiàn pò zhī hòu jīn rén héng xíng shān dōng jiā yǐ lǐ chéng zhū kòu chéng luàn wèi niè bù kě xī shù shì shí huáng qián shàn làn bǐng dà zhèng wāng bó yàn miù jū shū guǎn cái chù wú shù tàn dié bù míng wèi cháng dé zhū qiú èr zì gǎi zuò qí yào lǐng yì tián bù jiè yì zhì hú gǎi zuò dí kòu yǎn zhì wú yǐ yīng dí shí èr yuè shí jiǔ rì huáng qián shàn qiān zuǒ pú shè lú yì zhī shū mì yuàn shì dāng shì shí sì zhōu lǚ yǒu jǐng bào ér cháo tíng zhū gōng wèi xiǎo dào yì tiǎn miè, huò yuē: lǐ chéng yú dǎng wú zú wèi yě. xiān shì lǐ chéng hòu jūn zài sù zhōu pàn qù chéng yǐ zhuī bēn wèi míng suì yǐ jù hé cháo tíng qiǎn liú guāng shì chū jūn tǎo zéi guāng shì jì zhì shān dōng yǔ chéng jiē zhàn wáng shī lǚ zhì bài jī lài tǒng zhì miáo fù lì zhàn dé miǎn chéng jūn suì kuì qín bài jiāng shù rén ér chéng yī jūn jù zǒu guāng shì bù néng dé dàn yǐ suǒ qín zhī rén guī xíng zài guāng shì fù jiā jiǎn xiào shǎo fù ér lǐ chéng zhī xìn wèi néng chú yě. jí shì sù sì zhī bào rén jiē zhǐ wèi bài wáng zhī yú fān kòu gǎi zuò jīn rén zhī cháo tíng cǐ yì yì duō wěi chēng lǐ chéng zhī dǎng yǐ huǎn wǒ shī ér zhí zhèng wú zhī guǒ duò qí jì zhì zhēng yuè shí sān rì yè dé sì zhōu bào zhì sān shí yú qí zhà wèi hàn zhuāng jiàn yǐ shā tuì nǎi yǐ suǒ de sì zhōu shǒu jí qì jù jù lái shì yè cháo tíng yù cāng huáng nèi tíng suǒ yǒu tōng xī bān qiè zǎo jià zhōu.
維揚巡幸記曰:建炎戊申冬自鄆濮相繼陷破之後金人橫行山東加以李成諸寇乘亂為孽不可悉數是時黃潛善濫秉大政汪伯彥謬居樞管裁處無術探諜不明未嘗得諸酋(二字改作其)要領亦恬不介意致胡(改作敵)寇奄至無以應敵十二月十九日黃潛善遷左僕射盧益知樞密院事當是時泗州屢有警報而朝廷諸公謂小盜易殄滅,或曰:李成餘黨無足畏也。先是李成後軍在宿州叛去成以追奔為名遂以俱合朝廷遣劉光世出軍討賊光世既至山東與成接戰王師屢至敗績賴統制苗傅力戰得免成軍遂潰擒敗將數人而成一軍俱走光世不能得但以所擒之人歸行在光世復加檢校少傅而李成之釁未能除也。及是宿泗之報人皆指為敗亡之餘番寇(改作金人)知朝廷此意亦多偽稱李成之黨以緩我師而執政無知果墮其計至正月十三日夜得泗州報至三十餘騎詐為漢裝見已殺退乃以所得泗州首級器具俱來是夜朝廷愈倉皇內廷所有通夕般挈早駕舟。
hé àn jū rén huáng bù wǎng zhī suǒ wèi shàng yù jí shí nán qù ér qián shàn lì quàn yún: qiě qí tàn bào dé shí dù jiāng wèi wǎn yě. shàng rán zhī shǎo qǐng. yòu chuán zhǐ shì yán jǐn zì fǎn yǐ jí xiāo shǒu qì rán jǐn zhī fǎn yě. běn yóu yù fān zéi gǎi zuò jīn bīng qí shī bù lì suì yǒu cǐ zuò gǎi zuò shì ér fān gǎi zuò jīn rén wén jǐn zhī fǎn wǎng yǒu wèi jǐ kàng zhě gù chéng shì ér lái gèng wú yíng dí zhī shī zhǎng qū dǐ huái kǒu shì rì xíng zài qiǎn bīng zì xī mén chū fù huái kǒu yù dí yǐ liú guāng shì tǒng zhī rán shì chū cāng zú jiē fēng wén ér dùn wéi yáng jū mín qiè qī nú ér zǒu zhě shí shì ér bā zhēng mén yǐ chū xiāng róu jiàn ér sǐ zhě bù kě shèng jì jīn yín jià zhòu zhǎng zhì shù bèi zài zhí bǎi guān jiē yù bēn cuàn shàng wèi zhī dé shí gù. qiě guān wàng shì shì shì cóng jiān zhì táng zhōng wèn zhī qián shàn bó yàn èr rén jù duì yǐ zì yǒu chù zhū gōng bù xū lǜ yě. bǎi guān jì wén cǐ yǔ nǎi xiāng wèi yù yǐ wèi zhī shì shí zhě wú rú zǎi xiàng jīn jì suǒ yún: rú cǐ bì bù kě qīng dòng bǎi xìng wén zhī yì yǐ wèi rán jí huàn chū bù yú jiē sàng qí jiā shǔ gù zì guì jí jiàn wú bù guī yuàn qián shàn zhì yú qiè gǔ gài yǒu suǒ zhì ér rán yě. shì yè jiāng dū xiàn qián dà huǒ chū èr rì jū mín bān qiè rú qián jīn yín yù guì xíng lù zhī rén mó jiān dié zú shì yè chéng zhōng huǒ qǐ fán sān sì chù chū sān rì sì kè dé tiān zhǎng jūn guān bào shǐ zhī fān zéi gǎi zuò jīn rén sì dào shàng wén zhī nǎi bèi jiè zhòu zǒu mǎ chū mén wéi wǔ liù nèi shì jí hù shèng jūn shù rén suí jià gèng wú hù cóng shàng tiān xìng cí rén yì bù ā zhǐ bǎi xìng dì yǔ xíng rén bìng yú ér xíng guān zhě wú fǎ hài tàn dāng shì shí qián shàn bó yàn shàng zài táng zhōng huì shí huò yǒu wèn zhě yóu yǐ qián yán gào zhī jí táng lì lái gào yún: jià yǐ xìng yǐ. èr rén nǎi shǐ qū chū zì biān mǎ ér zǒu yì wú qián dǎo zhī rén shì rì guān yuán bǎi xìng chū mén zhì sǐ zhì yú xiāng jí bǐ zhī qián èr rì fù shù bèi yǐ. zhì shēn kè fān rén yǐ dào yáng zi qiáo yīng xì guān sī yíng bān zài shí wù zhú lú xiāng xián wú lǜ wàn jì xī wèi lǔ gǎi zuò jīn rén suǒ yǒu shì yè yáng zhōu huǒ fā fán sān sì chū sì rì zéi gǎi zuò dí zhì guā zhōu rén mín wèi dù jiāng zhě shàng shù shí wàn bēn bèng zhuì jiāng ér sǐ zhě bù chì dà bàn fù rén wú guì jiàn lǎo yòu xī bèi qū lǔ bù cóng zhě shā zhī suǒ bù rěn jiàn jīn yín zhēn zhū yù bó wěi qì jiāng pàn kě jū ér qǔ xiǎo mín huò jiù jiāng wǎng dé jīn yín zhě bù yǐ duō shǎo dàn zú wèi dù jiāng zhī fèi huò dù yī rén dé sān bǎi xīng zhě zhōu zǐ wèi fù yān chū chéng zhōng de biān bào rén bēn chū chéng zhě jiē yǐ dé zhōu wèi lì gài lǎo yòu bù néng xíng huò dēng zhōu zé yǐ wèi wú suǒ shī qí rú zǔ yàn zhá dù zhě bǎi zhòng yī èr ér yǐ jí fān gǎi zuò dí rén zhòu zhì yī wǎng dàn jǐn sǐ zhě zàng yú yú biē zhī fù shēng zhě duò yú hú lǔ zhī shǒu wáng hóu zhī zú wǎn yě zhī róng jǐn liú yì yù cuī xiàn cán zéi, qǐ kě shèng yán shān sǐ zhě zhì cǐ sān shí liù zì zhì yú guān fǔ yǒu sī àn dú jù wèi huī jìn piàn zhǐ bù liú shàng zhì chéng yú fú yù yì jiē wěi qù liǎng fǔ shì cóng huò shēn sǐ bīng rèn huò jiā shǔ sàn shī wǎng wǎng jiē shì sī nóng qīng huáng è zhì jiāng xià jūn rén jiàn zhī hū yuē: huáng xiàng gōng zài cǐ zì mǎ shàng qiān xià è fāng biàn qí fēi yán wèi zú ér shǒu yǐ duàn yǐ. wèi jǐ shǐ huī jì zhì yì bù yì wèi suǒ.
河岸居人惶怖罔知所為上欲即時南去而潛善力勸云:且俟探報得實渡江未晚也。上然之少頃。又傳只是閻僅自反已即梟首訖然僅之反也。本由遇番賊(改作金兵)其師不利遂有此作(改作事)而番(改作金)人聞僅之反罔有為己抗者故乘勢而來更無迎敵之師長驅抵淮口是日行在遣兵自西門出赴淮口禦敵以劉光世統之然事出倉卒皆風聞而遁維揚居民挈妻孥而走者十室而八爭門以出相蹂踐而死者不可勝計金銀價驟長至數倍在職百官皆欲奔竄尚未知得實故。且觀望事勢侍從間至堂中問之潛善伯彥二人俱對以自有處諸公不須慮也。百官既聞此語乃相慰諭以為知事實者無如宰相今既所云:如此必不可輕動百姓聞之亦以為然及患出不虞皆喪其家屬故自貴及賤無不歸怨潛善至於切骨蓋有所致而然也。是夜江都縣前大火初二日居民般挈如前金銀愈貴行路之人摩肩疊足是夜城中火起凡三四處初三日巳刻得天長軍關報始知番賊(改作金人)巳到上聞之乃被介冑走馬出門惟五六內侍及護聖軍數人隨駕更無扈從上天性慈仁亦不呵止百姓第與行人並輿而行觀者無法駭嘆當是時潛善伯彥尚在堂中會食或有問者猶以前言告之及堂吏來告云:駕已興矣。二人乃始趨出自鞭馬而走亦無前導之人是日官員百姓出門致死至於相藉比之前二日複數倍矣。至申刻番人已到揚子橋應系官私營般載什物舳艫相銜無慮萬計悉為虜(改作金)人所有是夜揚州火發凡三四初四日賊(改作敵)至瓜洲人民未渡江者尚數十萬奔迸墜江而死者不啻大半婦人無貴賤老幼悉被驅虜不從者殺之所不忍見金銀珍珠玉帛委棄江畔可掬而取小民或就江網得金銀者不以多少但足為渡江之費或渡一人得三百星者舟子為富焉初城中得邊報人奔出城者皆以得舟為利蓋老幼不能行或登舟則以為無所失其如阻堰閘渡者百中一二而已及番(改作敵)人驟至一網但盡死者葬於魚鼈之腹生者墮於胡虜之手王侯之族婉冶之容盡流異域摧陷殘賊,豈可勝言(刪死者至此三十六字)至於官府有司案牘俱為灰燼片紙不留上至乘輿服御亦皆委去兩府侍從或身死兵刃或家屬散失往往皆是司農卿黃鍔至江下軍人見之呼曰:黃相公在此自馬上牽下鍔方辨其非言未卒而首已斷矣。未幾史徽繼至亦步亦為所。
shā lǐ dài zhì chù dùn shí yù hài gěi shì zhōng huáng zhé fāng tú bù ér yī qí shì wǎn gōng shè zhī zhōng sì shǐ ér zú huáng táng jié yǔ dì táng jùn jiē nì sǐ shì shí guān shǔ xìng mìng bù bǎo zhě shén gài liù qī ér juàn shǔ bù jiù zhě. yòu fù bèi zhī xiān shì shàng měi yǐ běi fāng bù níng wèi niàn cháng miàn yù huáng qián shàn yún: zuǒ cáng kù jīn yín juàn bó bù. ruò bān jiāng níng fǔ yǐ bèi bù yú qián shàn yuē: rú cǐ kǒng yáo bǎi xìng. qiě gū dài zhī zhì shì xīng liǎng bù cún yīng jì shang jí wèi zhī hòu sì fāng fèng biǎo gòng xiàn lǐ wù suǒ jī shén duō jīn yín juàn bó wú yú shù qiān wàn yī dàn jiē qì gài yóu zhí zhèng bù dé qí rén. yòu rú jiàn yán zhī hòu suǒ zài diào fā jí xíng zài sōu jiǎn jūn shì suǒ de jīng ruì yì kě zhǐ shù wàn tǎng dé rén yǐ wèi zhī yòng zì kě wú dí fū hé cāng zú zhī jì mí yǒu tǒng lǜ jǐn wèi qì jiǎ yè bīng zhī rén jí zhǔ shuài tǐng shēn dù jiāng cǐ cáo wǎng wǎng xiāng shuài wèi dào suǒ yǒu de dù zhě yì shī qí fù mǔ qī zǐ céng wú qīn shàng sǐ zhǎng zhī yì suǒ sī zhě wèi luàn ér yǐ dāng shì shí héng xíng zì yì wú gǎn shuí hé zhě wéi bīng wèi zuì háo hàn chéng shì huò wù zhì qiáng chí qù de bù chēn huì yǐ wèi xìng yǐ. shì rì jià zài zhèn jiāng wén zéi gǎi zuò dí zhì guā zhōu jí shí qǐ fā dāng yè zhì dān yáng wǎn dùn cì rì jià xìng qǐ zhèn jiāng chéng zhōng jū mín bēn bì zhì qì qí jiā shǔ dāng rì jūn rén bǎi xìng chéng shì wèi luàn zhì fǔ rén jiā mén hù chí dāo rù shì gōng xíng jié lǔ shí wù qián bó tián wěi jiē qú wú rén zhǔ zhī jǐ zhì dà rǎo zì shì zhī hòu rén mín nán lái fú lǎo qiè yòu rú fēng tún yǐ jù fù mǔ xiōng dì qī zǐ duō bù jí xiāng jiàn wéi kū qì biàn mǎn yì lù wén zhě mò bù qián xīn jí shǒu yuàn fèn zhī qì dá yú shàng xià chū wǔ rì jià qǐ dān yáng zhì cháng zhōu wǎn dùn shì rì bǎi xìng lí dān yáng duō yóu pì lù ér xíng qǔ biàn zhì pí líng shì yè zhāo ān rén dīng jìn zòng suǒ lǐng bīng zì hòu lù zhē jié xíng rén sì wèi jié lüè lài tài wèi wáng yuān zài cháng zhōu lǐng bīng zhì jìn wén zhī yù yǐn zhòng wáng rù jiāng dōng yuān suì chuán lìng yún: shè jìn zhī zuì fù lìng lái jiā yǐ wèi yù lìng zhāo suǒ bù bīng suí yuān zhì cháng zhōu yuān shù jìn fù guó zhī zuì chì zhǎn zhī qian qí shǒu yǐ xùn zhòng rén shǐ jiē tì xī chū liù rì jià qǐ cháng zhōu zhì wú xī wǎn dùn shì shí zǎi guān yǐ gōng yīng rú fǎ jū mín bù dòng shàng pō chēng shàn chū shèng jià zhī qǐ zhèn jiāng yě. hòu jūn suǒ guò zhī dì wú bù cán jié rén yǐ wèi jiè gù qián qī bān qiè rù shān táo cuàn yǐ bì qí luàn fán zhōu xiàn chǎng zhèn jǐng yì zhī dì wǎng yǒu yī jiā gǎn kāi mén yǐ jū gù jūn rén guò zhī yù sì cán hài rén jiā suǒ cáng qīng zhòng zhī wù bù kě yí dòng zhě jiē wèi píng qì rú mǐ yán zhī lèi suǒ qǔ zhī yú zé qì zhū tōng qú yǔ fèn rǎng wú yì guān wù měi jiǔ mǎn dì yáng yì kě shè fán suǒ jīng chù zé yān huǒ gèn tiān fén shāo shí shì ér jiǔ suǒ cún zhě wǎng wǎng yì bù zú zhàng fēng yǔ yǐ. zhì yú cháng zhōu chéng zhōng yì jiē guān bì wú yǒu chū rù zhě suǒ zài zhōu guān yǒu qì guān zhí ér dùn zhě zhī fǔ zhōu qǐ měi rì yǔ běn bù guān jū chéng nán bào ēn sì qǔ nán mén chū yí xìng suī míng wèi bù qì chéng shí yù wèi táo dùn zhāng běn yě. chū qī rì jià zhì píng jiāng fǔ suī wén mín jiān huò sī qiān xǐ rán shāng jiǎ huò wù rú gù shàng zhì fǔ zhōng shǐ miǎn jiè zhòu yí wèi.
殺李待制處遯時遇害給事中黃哲方徒步而一騎士挽弓射之中四矢而卒黃唐傑與弟唐俊皆溺死是時官屬性命不保者什蓋六七而眷屬不救者。又復倍之先是上每以北方不甯為念嘗面諭黃潛善云:左藏庫金銀絹帛不。若般江甯府以備不虞潛善曰:如此恐搖百姓。且姑待之至是星兩不存應系上即位之後四方奉表貢獻禮物所積甚多金銀絹帛無虞數千萬一旦皆棄蓋由執政不得其人。又如建炎之後所在調發及行在蒐簡軍士所得精銳亦可址數萬儻得人以為之用自可無敵夫何倉卒之際靡有統率盡為棄甲曳兵之人及主帥挺身渡江此曹往往相率為盜所有得渡者亦失其父母妻子曾無親上死長之意所思者為亂而已當是時橫行恣意無敢誰何者惟兵為最豪悍城市貨物至強持去得不嗔恚以為幸矣。是日駕在鎮江聞賊(改作敵)至瓜洲即時起發當夜至丹陽晚頓次日駕興起鎮江城中居民奔避至棄其家屬當日軍人百姓乘勢為亂至斧人家門戶持刀入室公行劫虜什物錢帛填委街衢無人主之幾至大擾自是之後人民南來扶老挈幼如蜂(屯)蟻聚父母兄弟妻子多不及相見惟哭泣遍滿邑路聞者莫不前心疾首怨憤之氣達於上下初五日駕起丹陽至常州晚頓是日百姓離丹陽多由僻路而行取便至毗陵是夜招安人丁進縱所領兵自後路遮截行人肆為劫掠賴太尉王淵在常州領兵至進聞之欲引眾亡入江東淵遂傳令云:赦進之罪復令來加以慰諭令招所部兵隨淵至常州淵數進負國之罪叱斬之籖其首以徇眾人始皆惕息初六日駕起常州至無錫晚頓是時宰官以供應如法居民不動上頗稱善初聖駕之起鎮江也。後軍所過之地無不殘劫人以為戒故前期般挈入山逃竄以避其亂凡州縣場鎮井邑之地罔有一家敢開門以居故軍人過之愈肆殘害人家所藏輕重之物不可移動者皆為屏棄如米鹽之類所取之餘則棄諸通衢與糞壤無異官物美酒滿地洋溢可涉凡所經處則煙火亘天焚燒十室而九所存者往往亦不足障風雨矣。至於常州城中亦皆關閉無有出入者所在州官有棄官職而遁者知府周玘每日與本部官居城南報恩寺取南門出宜興雖名為不棄城實欲為逃遁張本也。初七日駕至平江府雖聞民間或私遷徙然商賈貨物如故上至府中始免介冑儀衛。
shāo zēng xìn sù nǎi qǐ jià jì qǐ sū zhōu nǎi liú yòu chéng zhū shèng fēi lǐ bù shì láng zhāng jùn dàn yā chéng zhōng chū shí rì jià zhì wú jiāng xiàn shí yī rì zhì xiù zhōu shí èr rì zhì chóng dé shí sān rì zhì háng zhōu shàng yǐ fǔ yá zuò xíng gōng yǐ xiǎn níng sì chōng shàng shū shěng bǎi sī guān lì dào zhě céng wú shí zhī yī rú sān xǐng liù fáng gōng lì běn qiān yú rén dé zhì zhě qí shù bù mǎn wǔ shí suǒ yǐ xíng zài zhí wù jiǔ ér bù bèi shí sì rì xià zhào xù mín shí wǔ rì shèng zhǐ qiǎn jù zhōu zhì jiāng tóu jiē bǎi xìng lǎo yòu bù dé dù zhě. yòu xià zhào jiǎn cháng shàn bù yù qǐn diàn qí bǎi xìng dào zú nǎi shǐ rú gù. yòu zhào chū nèi rén yī bǎi wǔ shí rén.
稍增信宿乃起駕既起蘇州乃留右丞朱勝非禮部侍郎張俊彈壓城中初十日駕至吳江縣十一日至秀州十二日至崇德十三日至杭州上以府衙作行宮以顯甯寺充尚書省百司官吏到者曾無十之一如三省六房公吏本千餘人得至者其數不滿五十所以行在職務久而不備十四日下詔卹民十五日聖旨遣具舟至江頭接百姓老幼不得渡者。又下詔減常膳不御寢殿俟百姓到足乃始如故。又詔出內人一百五十人。
sì rì guǐ chǒu chē jià fā zhèn jiāng fǔ.
四日癸丑車駕發鎮江府。
chē jià fā zhèn jiāng fǔ liú liú guāng shì yǐ jù jiāng xiǎn shàng sù yú lǚ chéng zhèn dà shèng ān wáng yuān shǐ tàn zhě zài zhèn jiāng jí guā zhōu yuē rú jīn rén jì zhì dù jiāng zé shāo gān lù sì wèi hào yuān jí shàng yú lǚ chéng tàn zhě yè wén guā zhōu shēng xuān wèi shì jīn rén yù dù nǎi fén gān lù sì yuān shì zhī yuē: gān lù sì huǒ yě. yì rì zhì míng qǐng shàng chéng mǎ ér xíng.
車駕發鎮江府留劉光世以拒江險上宿於呂城鎮大聖庵王淵使探者在鎮江及瓜洲約如金人計置渡江則燒甘露寺為號淵及上於呂城探者夜聞瓜洲聲喧謂是金人慾渡乃焚甘露寺淵視之曰:甘露寺火也。翌日質明請上乘馬而行。
zhū dīng jìn.
誅丁進。
dīng jìn cóng chē jià xíng zòng qí suǒ bù bīng zhē jié xíng rén sì wèi jié duó. qiě qǐng yǐ běn bù bīng huí dà jiāng yǔ jīn rén xuè zhàn qí yì luàn yě. wáng yuān jué zhī zhǎn yú lǚ chéng zhèn zhuān qiáo xià jié qí shǒu zhì cháng zhōu jīn xiāo yú shì zì cǐ zhuān qiáo hào wèi zhǎn dīng qiáo.
丁進從車駕行縱其所部兵遮截行人肆為劫奪。且請以本部兵回大江與金人血戰其意亂也。王淵覺之斬於呂城鎮磚橋下截其首至常州今梟於市自此磚橋號為斬丁橋。
jīn rén jiē bǎng fā qiǎn xī běi rén cóng biàn guī xiāng.
金人揭榜發遣西北人從便歸鄉。
jīn rén jiē bǎng yú yáng zhōu shì xī běi rén cóng biàn guī xiāng bǎng shàng xì xián yún: dōng nán dào dōu tǒng bèi jǐn gǎi zuò bèi lēi dōng nán fù dōu tǒng bèi jǐn gǎi zuò bèi lēi dōng nán dào dōu jiān sān yuán xī běi rén jiàn bǎng shì ér qù zhě yuē wàn rén yú zì dōng mén yóu shào bó wǎng tài xìng hòu wèi xuē qìng bīng zhě shì yě..
金人揭榜於揚州市西北人從便歸鄉榜上系銜云:東南道都統孛堇(改作貝勒)東南副都統孛堇(改作貝勒)東南道都監三員西北人見榜示而去者約萬人餘自東門由邵伯往泰興後為薛慶兵者是也。。
wǔ rì jiǎ yín chē jià xìng cháng zhōu.
五日甲寅車駕幸常州。
shàng zì fā zhèn jiāng fǔ chéng mǎ xíng jūn mín yì liú yí yú dào lù zhì yǒu bù jí yǐn bì zhě shàng jiē lìng xuān yù gè wèi láo shì shí yí wèi fǎ zhàng jiē què wéi yī bīng zhí yī huáng sǎn suí xíng.
上自發鎮江府乘馬行軍民亦流移於道路至有不及引避者上皆令宣諭各慰勞是時儀衛法仗皆闕唯一兵執一黃傘隨行。
fàn qióng bīng luàn yú shòu chūn fǔ shā zhī jūn fǔ shì dèng shào mì.
范瓊兵亂於壽春府殺知軍府事鄧紹密。
jīn rén zì shān dōng jiāng qū wéi yáng yě. fàn qióng zì jīng dōng yǐn jūn bì qí fēng zhuǎn zhì shòu chūn fǔ jiǎ bīng bù rù chéng zì xún chéng ér nán yǒu shòu chūn fǔ jiāng bīng zài chéng shàng shì zhī zhě jiàn qí qí rèn yuē: yù yíng píng kòu qián jiāng jūn qīng báo zhě xì zhī yuē: yù yíng píng kòu qián jiāng jūn bù huì shā fān gǎi zuò dí rén zhǐ huì zǒu shòu chūn chéng xià guò bīng wén zhī xuān gòu bù yǐ qióng wén ér wèn qí gù zhī qí xì yě. nǎi yí wén shòu chūn fǔ suǒ qí fā yǔ zhī rén zhī jūn fǔ dèng shào mì gēn shuā dé yī bīng qiǎn chū zhī qióng mìng zhǎn yú huī xià shì rì jūn rén dīng dǎ qǐng zhě jiāng bīng yuàn zhǎn qí tóng lèi nǎi chí qì zhàng jī zhī chū chéng, yú shì qióng zhī zhū jūn jiē bèi jiǎ chí zhàng shā jiāng bīng suì rù chéng dà luàn zòng sì shā lüè shào mì sǐ yú luàn bīng zhī xià cài xiàn zhào xǔ zhī yì sǐ zhōu xiàn guān.
金人自山東將趨維揚也。范瓊自京東引軍避其鋒轉至壽春府甲兵不入城自循城而南有壽春府將兵在城上視之者見其旗認曰:御營平寇前將軍輕薄者戲之曰:御營平寇前將軍不會殺番(改作敵)人只會走壽春城下過兵聞之喧詬不已瓊聞而問其故知其戲也。乃移文壽春府索其發語之人知軍府鄧紹密根刷得一兵遣出之瓊命斬於麾下是日軍人丁打請者將兵怨斬其同類乃持器仗擊之出城,於是瓊之諸軍皆被甲持仗殺將兵遂入城大亂縱肆殺掠紹密死於亂兵之下蔡縣趙許之亦死州縣官。
wǎng wǎng bèi hài chéng zhōng xī wèi huī jìn.
往往被害城中悉為灰燼。
liù rì yǐ mǎo jìn sài rù zhēn zhōu.
六日乙卯靳賽入真州。
xiān shì cháo tíng wén biān bào rì jí nǎi qiǎn jìn sài wǎng zhēn zhōu tún shù jīn rén fàn gǎi zuò zhì yáng zhōu cuì huá nán dù wáng dé yǐ běn bù bīng fén zhēn zhōu ér qù yì rì jīn rén dào zhēn zhōu bù shā rén bù lǔ lüè jìn sài wǎng lái yú jiāng zhōng zhēn zhōu guān lì jiē sàn zǒu yǐ mǎo jīn rén tuì qù sài nǎi lǜ bīng fù rù zhēn zhōu pō sì sāo rǎo. yòu shù rì xiàng zi zhī zhēn zhōu fǔ xù jū mín mín jiàn gài ān liáo jū qí lǎo xiǎo sài zhī bīng jiàn chāng jué mín bù kān zhī nǎi jù zhòng yǔ wèi dí mín shā qí fù xīn èr rén sài dà nù yù sì shā lüè bǎi xìng dà kǒng zi jiàn sài wèn yuē: gōng zhī bīng hé gù tún yú cǐ xié sài yuē: bèi cháo tíng chà lái tún shù ěr zǐ yuē: cháo tíng chà gōng lái bǎo hù chéng zhōng bǎi xìng gōng nǎi shā yǐ chěng hū! sài qì nǎi yuē: bǎi xìng shā jūn zhōng èr rén jiē fù xīn tóu mù rén dàn dé yī shǒu zhě jí kě jiě zi bù dé yǐ lüè dé èr rén yǔ zhī sài zhī zhòng yǒng yuè huān hū yǐ èr rén dīng yú mù mǎ yōng zhì wàng jiāng qiáo xià shāo tiě jiǎ yè lìng hóng tiē jiǎ yè biàn èr rén zhī tǐ bù shèng tú dú jì tiē biàn jì gǎi zuò. yòu fù jiē zhī rán hòu qún bīng qǔ qí cháng dù gǔ xuè shí zhī jiē jǐn.
先是朝廷聞邊報日急乃遣靳賽往真州屯戍金人犯(改作至)揚州翠華南渡王德以本部兵焚真州而去翌日金人到真州不殺人不虜掠靳賽往來於江中真州官吏皆散走乙卯金人退去賽乃率兵復入真州頗肆騷擾。又數日向子知真州撫恤居民民漸蓋庵寮居其老小賽之兵漸猖獗民不堪之乃聚眾與為敵民殺其腹心二人賽大怒愈肆殺掠百姓大恐子見賽問曰:公之兵何故屯於此邪賽曰:被朝廷差來屯戍耳子曰:朝廷差公來保護城中百姓公乃殺以逞乎!賽氣乃曰:百姓殺軍中二人皆腹心頭目人但得一首者即可解子不得已掠得二人與之賽之眾踴躍歡呼以二人釘於木馬擁至望江橋下燒鐵甲葉令紅貼甲葉遍二人之體不勝荼毒既貼遍既(改作。又)復揭之然後群兵取其腸肚骨血食之皆盡。
qī rì bǐng chén chē jià xìng píng jiāng fǔ yǐ zhū shèng fēi wèi píng jiāng fǔ xiù zhōu kòng è shǐ zhāng jùn fù zhī.
七日丙辰車駕幸平江府以朱勝非為平江府秀州控扼使張浚副之。
chē jià dào píng jiāng fǔ shì rì zhū shèng fēi zì zhèn jiāng fǔ zhì yǐ bū shí rén jiàn jù zòu chù huà zhèn jiāng zhuàng shàng xǐ jí yǐ shèng fēi wèi píng jiāng fǔ xiù zhōu kòng è shǐ shàng yuē: kòng è suǒ yǐ bèi wài kòu gù yí shěn wù wú mín dù jiāng shī suǒ yí zhèn xù shǐ gè hái yè shèng fēi qǐ yī cóng guān gòng shì shàng mìng lǐ bù shì láng zhāng jùn fù yān.
車駕到平江府是日朱勝非自鎮江府至以晡時人見具奏處畫鎮江狀上喜即以勝非為平江府秀州控扼使上曰:控扼所以備外寇固宜審務吾民渡江失所宜賑恤使各還業勝非乞一從官共事上命禮部侍郎張浚副焉。
shàng guò wú jiāng xiàn lìng zhāng jùn yǐ suǒ bù bīng tún yú wú jiāng.
上過吳江縣令張俊以所部兵屯於吳江。
hù bù shàng shū lǚ yí hào tóng qiān shū shū mì yuàn shì jiāng huái liǎng zhè jīng zhì shǐ zhù yú jiāng níng fǔ.
戶部尚書呂頤浩同簽書樞密院事江淮兩浙經制使駐於江甯府。
shàng nán dù sī dé dà chén liú jiāng shàng yǐ zhèn zhī nǎi yǐ lǚ yí hào tóng qiān shū shū mì yuàn shì wèi jiāng huái liǎng zhè jīng zhì shǐ zhù yú jiāng níng fǔ.
上南渡思得大臣留江上以鎮之乃以呂頤浩同簽書樞密院事為江淮兩浙經制使駐於江甯府。
bā rì dīng sì fǔ wèi wéi yáng qiān xǐ rén zhào.
八日丁巳撫慰維揚遷徙人詔。
zhào yuē: zhèn yǐ dān wēi zhī zhì zāo shì dà biàn lài chén shù gòng dài huò chéng zǔ zōng zhī yú dé niàn bì zhái zhōng jīng yuǎn jūn bù huì zé yǐ wèi wàn bāng guī wǎng zhī xīn gù suī wài pò yú dí bīng shì bù jù lí yú jìn diān shěng xíng báo liǎn fǔ shì yǔ xīn yī háo bù rǎo jùn yì xíng zài qī yǐ. shū chéng jǐn lǐ dào shǐ xiāng wàng ér dí bīng wèi qǐn xuǎn jiāng liàn shī zhāo xī cóng shì ér zì lì bù dǎi zhì wén zhǎng zhù zhī móu yì zhě qǐng shì dōng nán xiǎn yuǎn zhī dì yǐ bǎo zhèn gōng zhèn níng bù miǎn yú dí bù rěn xiān shì gǒu shēng qì wǒ xī běi zhī rén ér jù yuǎn bié yě. gù chū liǎng dào zhī shī wài wèi bì yuán ér sì qiǎn shǐ mìng zhī chén qí bǎo chì zǐ yǐ dài dí xīn zhī yì lǜ zé gòng tú shū guǎn kāng jū rì kě jì yǐ. rén lì suī dān tiān mìng nán chén dà míng dōng píng xiāng jì xiàn shī shǐ guān lì mín.
詔曰:朕以單微之質遭世大變賴臣庶共戴獲承祖宗之餘德念必宅中經遠均布惠澤以慰萬邦歸往之心故雖外迫於敵兵誓不遽離於近甸省刑薄斂撫事與心一毫不擾郡邑行再期矣。輸誠盡禮道使相望而敵兵未寢選將練師朝夕從事而自力不逮至聞長駐之謀議者請適東南險遠之地以保朕躬朕甯不免於敵不忍先事苟生棄我西北之人而遽遠別也。故出兩道之師外為蔽援而嗣遣使命之臣祈保赤子以待敵心之易慮則共圖書館康居日可計矣。人力雖殫天命難諶大名東平相繼陷失始官吏民。
shù jué jiāng zì biàn zhèn qiān yán bù xiān qí tiān rén zhī wǒ xiāng yě. dǎi qīng qí qián xíng bù rì jù zhì zhèn yǔ jìn chén shǐ tǐng shēn dōng xíng yóu jiāng zhè wèi zàn bì zhī jì fán chéng yú fú yù. ruò tǎng zàng zhī jī yī qiè qì juān èr sān dà chén zhì bù néng bǎo qí jiā shì niàn suī diān pèi dào dì ér bù fù yú zhōng yuán xī běi zhī rén zhèn xīn yóu, shù jǐ yān yǔ qí móu jǐ wàng mín wèi jí huàn ér qù zé bù dé yǐ ér hòu dòng bù yóu yù hū! dàn wén guān lì jūn mín suī yǒu zì biàn zhī zhào duō bù jí bì shēng jì dàng rán, huò bù dé qí jiā shǔ jù lái tòng qiè zhèn xīn kuì fù hé jí zì xī dì wáng tuō xiàng wǎng men huáng jù zhī shí ér lì guó yú diān wēi zhī hòu shī shì yú lǚ cuò zhī rǔ ér kān nán yú bì shèng zhī gōng xī shàng yǒu zhī fū liáng nóng bù wèi shuǐ hàn chuò qí gēng zhì shì bù wèi pín qióng dài qí dào zhèn néng láo xíng kè sì zhì sǐ bù biàn tú bǎo shēng mín ér bù néng shǐ wú mín zhī jí ān néng cè shēn xiū xíng yǐ yǐ shú mín tú gé tiān xīn ér bù néng bǎo tiān xīn zhī xiāng xiàng lài qīng shì dài fū jì ěr wàn fāng yǒu zhòng lù lì yī xīn shì fú yú dì, shù jǐ chéng jī xián bǎo kāng yì zhèn chéng qiē zhì yí chá zhèn xīn.
庶絕江自便朕遷延不先俟天人之我相也。逮輕騎潛行不日遽至朕與近臣始挺身東行由江浙為暫避之計凡乘輿服御。若帑藏之積一切棄捐二三大臣至不能保其家室念雖顛沛到地而不負於中原西北之人朕心猶,庶幾焉與其謀己忘民未及患而去則不得已而後動不猶愈乎!但聞官吏軍民雖有自便之詔多不及避生計蕩然,或不得其家屬俱來痛切朕心愧負何極自昔帝王脫嚮往們遑遽之時而立國於顛危之後失勢於屢挫之辱而戡難於必勝之功昔尚有之夫良農不為水旱輟其耕志士不為貧窮怠其道朕能勞形克巳至死不變圖保生民而不能使吾民之亟安能側身修行以已贖民圖格天心而不能保天心之相向賴卿士大夫暨爾萬方有眾戮力一心式孚於帝,庶幾成績咸保康乂朕誠切至宜察朕心。
zhī tài zhōu jūn zhōu shì céng bān pàn fù yú jīn rén.
知泰州軍州事曾班叛附於金人。
jīn rén fàn wéi yáng fēn qiǎn bīng wǎng tài zhōu zhī tài zhōu céng bān jù guān lì jūn mín ér yì yuē: jīn yáng zhōu yǐ cán pò jīn rén yǐ bīng lín chéng xū yú dào yǐ. bān tiǎn wèi shǒu chén bù dāng qì chéng ér qù kuàng bān shì dài zhì liè zài jìn cóng yǔ shù guān bù tóng jīn yù yǔ hé chéng guān lì jūn mín gòng yǐ sǐ shǒu zhī rú hé jūn mín jiē tí kū yǐ gào yuē: yuàn dài zhì yǐ shēng líng wèi niàn qū jié tóu bài bǎo quán yī chéng shēng líng bān zhī rén xīn bù kě wéi suì yíng jīn rén tóu bài jīn rén zhī qiú zhǎng shān cǐ sān zì rù chéng yǔ bān yán huì. yòu shù rì liǎn lüè jīn yín yī yè chéng wài zòng huǒ guāng zhào chéng zhōng shǎo qǐng dà yǔ miè huǒ jīn rén wèi tài zhōu bù kě xíng shā lù é ér tuì qù.
金人犯維揚分遣兵往泰州知泰州曾班聚官吏軍民而議曰:今揚州已殘破金人以兵臨城須臾到矣。班忝為守臣不當棄城而去況班是待制列在禁從與庶官不同今欲與闔城官吏軍民共以死守之如何軍民皆啼哭以告曰:願待制以生靈為念屈節投拜保全一城生靈班知人心不可違遂迎金人投拜金人之酋長(刪此三字)入城與班筵會。又數日斂掠金銀一夜城外縱火光照城中少頃大雨滅火金人謂泰州不可行殺戮俄而退去。
gé jìn wèi jīn rén suǒ shā.
葛進為金人所殺。
gé jìn wéi qīng zhōu bù xià ān fǔ shǐ liú hóng dào zhāo lái zhōu zhāng chéng bǐ lǜ zhòng jiù yuán jìn wén chéng zhì suì tuì qù hóng dào qiǎn cuī bāng bì zhuī zhī bāng bì wèi jìn suǒ bài ér guī jìn hòu yǔ jīn rén zhàn wèi jīn rén suǒ shā zhòng jiē sàn qù.
葛進圍青州不下安撫使劉洪道招萊州張成俾率眾救援進聞成至遂退去洪道遣崔邦弼追之邦弼為進所敗而歸進後與金人戰為金人所殺眾皆散去。
jīn rén fàn gǎi zuò zhì cāng zhōu zhī jūn zhōu shì liú xī qì chéng zǒu.
金人犯(改作至)滄州知軍州事劉錫棄城走。
liú xī zì yǔ guī tài zhōu rén zhī cāng zhōu wén jīn rén zhì jí qì chéng zǒu zhōng tú yù gé jìn zì qīng zhōu tuì bīng nǎi zhī qīng zhōu shàng wèi guó jiā shǒu yě. qū qīng zhōu tún yú má ài tái liú hóng dào qiǎn rén yāo rù chéng xī bù cóng yuē: qīng zhōu rén lǚ bèi jīng rǎo rén xīn huáng huáng bù yù rù chéng yě. hóng dào yì má jiā tái jiàn xī yǐ jiǔ ròu kào qí zhòng xù huà liáng jiǔ jìng bù rù chéng qīng zhōu rén gāo qí yì xī nǎi qū xíng zài shàng yǒu mǎ jūn shù bǎi rén suí xíng.
劉錫字禹珪泰州人知滄州聞金人至即棄城走中途遇葛進自青州退兵乃知青州尚為國家守也。趨青州屯於麻愛台劉洪道遣人邀入城錫不從曰:青州人屢被驚擾人心遑遑不欲入城也。洪道詣麻家台見錫以酒肉犒其眾敘話良久竟不入城青州人高其義錫乃趨行在尚有馬軍數百人隨行。
jiǔ rì wù wǔ tōng pàn cāng zhōu jūn zhōu shì kǒng dé jī pàn fù yú jīn rén.
九日戊午通判滄州軍州事孔德基叛附於金人。
shí yī rì gēng shēn chē jià xìng xiù zhōu qiǎn cóng yì láng gé mén zhī hòu mǒu bǐng yì láng gé mén zhī hóu liú shēn shǐ yú jīn guó jūn qián jiù xiào yún: sòng shǐ běn jì yǐ zhōng xùn láng liú jùn mín wèi.
十一日庚申車駕幸秀州遣從義郎閤門祗候某秉義郎閤門祗侯劉伸使於金國軍前(舊校云:宋史本紀以忠訓郎劉俊民為。
gé mén qí hóu jī shū shǐ jīn jūn.
閤門祇侯齎書使金軍)。
shàng zài xiù zhōu zhī jīn rén zài wéi yáng yóu wèi tuì bīng yě. zhào mù guān bīng shǐ yú jīn guó jūn qián yǒu guān rén xiān zhuǎn qī guān jūn rén zhuǎn qī zī, yú shì chéng xìn láng mǒu jìn wǔ xiào wèi liú shēn fāng zì huái nán sàn shī jiā shǔ zhèng wú liáo lài nǎi yīng mù ér xíng gè xiān zhuǎn qī guān chú gé mén zhī hòu shì shí shàng yǐ chéng zhōu zhào èr rén jiù yù zhōu cì duì shòu yǐ guó shū shàng yuē: ruò jīn rén kěn huí jūn liǎo shì ér guī dāng bù cì zhuó yòng qīng èr rén suì yǔ yīng mù jūn bīng wǔ rén xié xíng.
上在秀州知金人在維揚猶未退兵也。召募官兵使於金國軍前有官人先轉七官軍人轉七資,於是承信郎某進武校尉劉伸方自淮南散失家屬正無聊賴乃應募而行各先轉七官除閤門祗候是時上已乘舟召二人就御舟賜對授以國書上曰:若金人肯回軍了事而歸當不次擢用卿二人遂與應募軍兵五人偕行。
cì jìn shì chū shēn tóu pǐn dǐng dài sì chuān děng chù chéng xuān bù zhèng shǐ sī bù zhèng shǐ qīng yuàn xǔ hán dù xiào kān.
賜進士出身頭品頂戴四川等處承宣布政使司布政使清苑許涵度校刊。
juǎn yī bǎi èr shí yī jiào kān jì.
※卷一百二十一校勘記。
zhì zhēng yuè shí sān rì yè yīng zuò sān nián zhēng yuè sān rì yè sān shí yú qí zhà zuò hàn zhuāng zhà yī zuò wěi hàn yī zuò fān zǎo jià zhōu hé àn yī zuò zǎo jià yù zhōu shè hé yǐ jí shí niǎo shǒu qì tuō yǐ zì huǒ fā fán sān sì chù tuō chù zì lǐ dài zhì chù dùn tóng shí yù hài tuō tóng zì duō zhì qì qí jiā shǔ tuō duō zì
至正月十三日夜(應作三年正月三日夜)三十餘騎詐作漢裝(詐一作偽漢一作番)早駕舟河岸(一作早駕御舟涉河)已即時裊首訖(脫已字)火發凡三四處(脫處字)李待制處遯同時遇害(脫同字)多至棄其家屬(脫多字)
wú rén zhǔ zhī yīng zuò wú gǎn zǔ zhī duō bù jí jiàn xiāng wèi kū qì wù zuò duō bù jí xiāng jiàn wéi kū qì mìng xī běi rén cóng biàn guī xiāng mìng wù zuò shì jì tiē biàn jì fù jiē zhī xià jì zì yǎn ér lì bù dǎi zhì wù zuò zì lì bù dǎi zì wén zhǎng qū zhī móu zì wù zuò zhì shǐ mìng guān lì mín shù tuō mìng zì ér kān nán yú yī shèng zhī gōng zhě shàng duō yǒu zhī zhě wù zuò xī yī wù zuò bì tuō duō zì.
無人主之(應作無敢阻之)多不及見相為哭泣(誤作多不及相見惟哭泣)命西北人從便歸鄉(命誤作市)既帖遍既復揭之(下既字衍)而力不逮志(誤作自力不逮)自聞長驅之謀(自誤作至)始命官吏民庶(脫命字)而戡難於一勝之功者尚多有之(者誤作昔一誤作必脫多字)。