qū jù shàn liù pò mán bīng shāo téng jiǎ qī qín mèng huò
驅巨善六破蠻兵 燒藤甲七擒孟獲
què shuō kǒng míng fàng le mèng huò děng yī gān rén, yáng fēng fù zǐ jiē fēng guān jué, zhòng shǎng dòng bīng. yáng fēng děng bài xiè ér qù. mèng huò děng lián yè bēn huí yín kēng dòng. nà dòng wài yǒu sān jiāng: nǎi shì lú shuǐ gān nán shuǐ xī chéng shuǐ. sān lù shuǐ huì hé, gù wèi sān jiāng. qí dòng běi jìn píng tǎn sān bǎi yú lǐ, duō chǎn wàn wù. dòng xī èr bǎi lǐ, yǒu yán jǐng. xī nán èr bǎi lǐ, zhí dǐ lú gān. zhèng nán sān bǎi lǐ, nǎi shì liáng dōu dòng, dòng zhōng yǒu shān, huán bào qí dòng shān shàng chū yín kuàng, gù míng wèi yín kēng shān. shān zhōng zhì gōng diàn lóu tái, yǐ wèi mán wáng cháo xué. qí zhōng jiàn yī zǔ miào, míng yuē jiā guǐ. sì shí shā niú zǎi mǎ xiǎng jì, míng wèi bo guǐ. měi nián cháng yǐ shǔ rén bìng wài xiāng zhī rén jì zhī. ruò rén huàn bìng, bù kěn fú yào, zhǐ dǎo shī wū, míng wèi yào guǐ. qí chù wú xíng fǎ, dàn fàn zuì jí zhǎn. yǒu nǚ zhǎng chéng, què yú xī zhōng mù yù, nán nǚ zì xiāng hùn xiáo, rèn qí zì pèi, fù mǔ bù jīn, míng wèi xué yì. nián suì yǔ shuǐ jūn diào, zé zhǒng dào gǔ tǎng ruò bù shú, shā shé wèi gēng, zhǔ xiàng wèi fàn. měi fāng yú zhī zhōng, shàng hù hào yuē dòng zhǔ, cì yuē qiú zhǎng. měi yuè chū yī shí wǔ liǎng rì, jiē zài sān jiāng chéng zhōng mǎi mài, zhuǎn yì huò wù. qí fēng sú rú cǐ.
卻說孔明放了孟獲等一干人,楊鋒父子皆封官爵,重賞洞兵。楊鋒等拜謝而去。孟獲等連夜奔回銀坑洞。那洞外有三江:乃是瀘水、甘南水、西城水。三路水會合,故為三江。其洞北近平坦三百餘里,多產萬物。洞西二百里,有鹽井。西南二百里,直抵瀘、甘。正南三百里,乃是梁都洞,洞中有山,環抱其洞;山上出銀礦,故名為銀坑山。山中置宮殿樓台,以為蠻王巢穴。其中建一祖廟,名曰「家鬼」。四時殺牛宰馬享祭,名為「卜鬼」。每年常以蜀人並外鄉之人祭之。若人患病,不肯服藥,只禱師巫,名為「藥鬼」。其處無刑法,但犯罪即斬。有女長成,卻於溪中沐浴,男女自相混淆,任其自配,父母不禁,名為「學藝」。年歲雨水均調,則種稻穀;倘若不熟,殺蛇為羹,煮象為飯。每方隅之中,上戶號曰「洞主」,次曰「酋長」。每月初一、十五兩日,皆在三江城中買賣,轉易貨物。其風俗如此。
què shuō mèng huò zài dòng zhōng, jù jí zōng dǎng qiān yú rén, wèi zhī yuē: wú lǚ shòu rǔ yú shǔ bīng, lì shì yù bào zhī. rǔ děng yǒu hé gāo jiàn? yán wèi bì, yī rén yīng yuē: wú jǔ yī rén, kě pò zhū gé liàng. zhòng shì zhī, nǎi mèng huò qī dì, xiàn wèi bā fān bù zhǎng, míng yuē dài lái dòng zhǔ. huò dà xǐ, jí wèn hé rén. dài lái dòng zhǔ yuē: cǐ qù xī nán bā nà dòng, dòng zhǔ mù lù dài wáng, shēn tōng fǎ shù: chū zé qí xiàng, néng hū fēng huàn yǔ, cháng yǒu hǔ bào chái láng dú shé è xiē gēn suí. shǒu xià gèng yǒu sān wàn shén bīng, shèn shì yīng yǒng. dài wáng kě xiū shū jù lǐ, mǒu qīn wǎng qiú zhī. cǐ rén ruò yǔn, hé jù shǔ bīng zāi! huò xīn rán, lìng guó jiù jī shū ér qù. què lìng duǒ sī dài wáng shǒu bǎ sān jiāng chéng, yǐ wèi qián miàn píng zhàng. què shuō kǒng míng tí bīng zhí zhì sān jiāng chéng, yáo wàng jiàn cǐ chéng sān miàn bàng jiāng, yī miàn tōng hàn jí qiǎn wèi yán zhào yún tóng lǐng yī jūn, yú hàn lù dǎ chéng. jūn dào chéng xià shí, chéng shàng gōng nǔ qí fā: yuán lái dòng zhōng zhī rén, duō xí gōng nǔ, yī nǔ qí fā shí shǐ, jiàn tóu shàng jiē yòng dú yào dàn yǒu zhōng jiàn zhě, pí ròu jiē làn, jiàn wǔ zàng ér sǐ. zhào yún wèi yán bù néng qǔ shèng, huí jiàn kǒng míng, yán yào jiàn zhī shì. kǒng míng zì chéng xiǎo chē, dào jūn qián kàn le xū shí, huí dào zhài zhōng, lìng jūn tuì shù lǐ xià zhài. mán bīng wàng jiàn shǔ bīng yuǎn tuì, jiē dà xiào zuò hè, zhǐ yí shǔ bīng jù qiè ér tuì, yīn cǐ yè jiān ān xīn wěn shuì, bù qù shào tàn. què shuō kǒng míng yuē jūn tuì hòu, jí bì zhài bù chū. yī lián wǔ rì, bìng wú hào lìng. huáng hūn zuǒ cè, hū qǐ wēi fēng. kǒng míng chuán lìng yuē: měi jūn yào yī jīn yī fú, xiàn yī gēng shí fēn yīng diǎn. wú zhě lì zhǎn. zhū jiāng jiē bù zhī qí yì, zhòng jūn yī lìng yù bèi. chū gēng shí fēn, yòu chuán lìng yuē: měi jūn yī jīn yī fú, bāo tǔ yī bāo. wú zhě lì zhǎn. zhòng jūn yì bù zhī qí yì, zhǐ de yī lìng yù bèi. kǒng míng yòu chuán lìng yuē: zhū jūn bāo tǔ, jù zài sān jiāng chéng xià jiāo gē. xiān dào zhě yǒu shǎng. zhòng jūn wén lìng, jiē bāo jìng tǔ, fēi bēn chéng xià. kǒng míng lìng jī tǔ wèi dēng dào, xiān shàng chéng zhě wèi tóu gōng. yú shì shǔ bīng shí yú wàn, bìng jiàng bīng wàn yú, jiāng suǒ bāo zhī tǔ, yī qí qì yú chéng xià. yī shà shí, jī tǔ chéng shān, jiē lián chéng shàng. yī shēng àn hào, shǔ bīng jiē shàng chéng. mán bīng jí fàng nǔ shí, dà bàn zǎo bèi zhí xià, yú zhě qì chéng ér zǒu. duǒ sī dài wáng sǐ yú luàn jūn zhī zhōng. shǔ jiāng dū jūn fēn lù jiǎo shā. kǒng míng qǔ le sān jiāng chéng, suǒ de zhēn bǎo, jiē shǎng sān jūn. bài cán mán bīng táo huí jiàn mèng huò shuō: duǒ sī dài wáng shēn sǐ. shī le sān jiāng chéng. huò dà jīng. zhèng lǜ zhī jiān, rén bào shǔ bīng yǐ dù jiāng, xiàn zài běn dòng qián xià zhài. mèng huò shèn shì huāng zhāng. hū rán píng fēng hòu yī rén dà xiào ér chū yuē: jì wèi nán zǐ, hé wú zhì yě? wǒ suī shì yī fù rén, yuàn yǔ nǐ chū zhàn. huò shì zhī, nǎi qī zhù róng fū rén yě. fū rén shì jū nán mán, nǎi zhù róng shì zhī hòu shàn shǐ fēi dāo, bǎi fā bǎi zhòng. mèng huò qǐ shēn chēng xiè. fū rén xīn rán shàng mǎ, yǐn zōng dǎng měng jiāng shù bǎi yuán shēng lì dòng bīng wǔ wàn, chū yín kēng gōng què, lái yǔ shǔ bīng duì dí. fāng cái zhuǎn guò dòng kǒu, yī biāo jūn lán zhù: wèi shǒu shǔ jiāng, nǎi shì zhāng yí. mán bīng jiàn zhī, què zǎo liǎng lù bǎi kāi. zhù róng fū rén bèi chā wǔ kǒu fēi dāo, shǒu tǐng zhàng bā zhǎng biāo, zuò xià juǎn máo chì tù mǎ. zhāng yí jiàn zhī, àn àn chēng qí. èr rén zhòu mǎ jiāo fēng. zhàn bù shù hé, fū rén bō mǎ biàn zǒu. zhāng yí gǎn qù, kōng zhōng yī bǎ fēi dāo là xià. yí jí yòng shǒu gé, zhèng zhōng zuǒ bì, fān shēn luò mǎ. mán bīng fā yī shēng hǎn, jiāng zhāng yí zhí fù qù le. mǎ zhōng tīng dé zhāng yí bèi zhí, jí chū jiù shí, zǎo bèi mán bīng kǔn zhù. wàng jiàn zhù róng fū rén tǐng biāo lēi mǎ ér lì, zhōng fèn nù xiàng qián qù zhàn, zuò xià mǎ bàn dào, yì bèi qín le. dōu jiě rù dòng zhōng lái jiàn mèng huò. huò shè xí qìng hè. fū rén chì dāo fǔ shǒu tuī chū zhāng yí mǎ zhōng yào zhǎn. huò zhǐ yuē: zhū gé liàng fàng wú wǔ cì, jīn fān ruò shā bǐ jiāng, shì bù yì yě. qiě qiú zài dòng zhōng, dài qín zhù zhū gé liàng, shā zhī wèi chí. fū rén cóng qí yán, xiào yǐn zuò lè.
卻說孟獲在洞中,聚集宗黨千餘人,謂之曰:「吾屢受辱於蜀兵,立誓欲報之。汝等有何高見?」言未畢,一人應曰:「吾舉一人,可破諸葛亮。」眾視之,乃孟獲妻弟,現為八番部長,名曰『帶來洞主』。獲大喜,急問何人。帶來洞主曰:「此去西南八納洞,洞主木鹿大王,深通法術:出則騎象,能呼風喚雨,常有虎豹豺狼、毒蛇惡蠍跟隨。手下更有三萬神兵,甚是英勇。大王可修書具禮,某親往求之。此人若允,何懼蜀兵哉!」獲忻然,令國舅齎書而去。卻令朵思大王守把三江城,以為前面屏障。卻說孔明提兵直至三江城,遙望見此城三面傍江,一面通旱;即遣魏延、趙雲同領一軍,於旱路打城。軍到城下時,城上弓弩齊發:原來洞中之人,多習弓弩,一弩齊發十矢,箭頭上皆用毒藥;但有中箭者,皮肉皆爛,見五臟而死。趙雲、魏延不能取勝,回見孔明,言藥箭之事。孔明自乘小車,到軍前看了虛實,回到寨中,令軍退數里下寨。蠻兵望見蜀兵遠退,皆大笑作賀,只疑蜀兵懼怯而退,因此夜間安心穩睡,不去哨探。卻說孔明約軍退後,即閉寨不出。一連五日,並無號令。黃昏左側,忽起微風。孔明傳令曰:「每軍要衣襟一幅,限一更時分應點。無者立斬。」諸將皆不知其意,眾軍依令預備。初更時分,又傳令曰:「每軍衣襟一幅,包土一包。無者立斬。」眾軍亦不知其意,只得依令預備。孔明又傳令曰:「諸軍包土,俱在三江城下交割。先到者有賞。」眾軍聞令,皆包淨土,飛奔城下。孔明令積土為蹬道,先上城者為頭功。於是蜀兵十餘萬,並降兵萬餘,將所包之土,一齊棄於城下。一霎時,積土成山,接連城上。一聲暗號,蜀兵皆上城。蠻兵急放弩時,大半早被執下,余者棄城而走。朵思大王死於亂軍之中。蜀將督軍分路剿殺。孔明取了三江城,所得珍寶,皆賞三軍。敗殘蠻兵逃回見孟獲說:「朵思大王身死。失了三江城。」獲大驚。正慮之間,人報蜀兵已渡江,現在本洞前下寨。孟獲甚是慌張。忽然屏風後一人大笑而出曰:「既為男子,何無智也?我雖是一婦人,願與你出戰。」獲視之,乃妻祝融夫人也。夫人世居南蠻,乃祝融氏之後;善使飛刀,百發百中。孟獲起身稱謝。夫人忻然上馬,引宗黨猛將數百員、生力洞兵五萬,出銀坑宮闕,來與蜀兵對敵。方才轉過洞口,一彪軍攔住:為首蜀將,乃是張嶷。蠻兵見之,卻早兩路擺開。祝融夫人背插五口飛刀,手挺丈八長標,坐下捲毛赤兔馬。張嶷見之,暗暗稱奇。二人驟馬交鋒。戰不數合,夫人撥馬便走。張嶷趕去,空中一把飛刀落下。嶷急用手隔,正中左臂,翻身落馬。蠻兵發一聲喊,將張嶷執縛去了。馬忠聽得張嶷被執,急出救時,早被蠻兵捆住。望見祝融夫人挺標勒馬而立,忠忿怒向前去戰,坐下馬絆倒,亦被擒了。都解入洞中來見孟獲。獲設席慶賀。夫人叱刀斧手推出張嶷、馬忠要斬。獲止曰:「諸葛亮放吾五次,今番若殺彼將,是不義也。且囚在洞中,待擒住諸葛亮,殺之未遲。」夫人從其言,笑飲作樂。
què shuō bài cán bīng lái jiàn kǒng míng, gào zhī qí shì. kǒng míng jí huàn mǎ dài zhào yún wèi yán sān rén shòu jì, gè zì lǐng jūn qián qù. cì rì, mán bīng bào rù dòng zhōng, shuō zhào yún nuò zhàn. zhù róng fū rén jí shàng mǎ chū yíng. èr rén zhàn bù shù hé, yún bō mǎ biàn zǒu. fū rén kǒng yǒu mái fú, lè bīng ér huí. wèi yán yòu yǐn jūn lái nuò zhàn, fū rén zòng mǎ xiāng yíng. zhèng jiāo fēng jǐn jí, yán zhà bài ér táo, fū rén zhǐ bù gǎn. cì rì, zhào yún yòu yǐn jūn lái nuò zhàn, fū rén lǐng dòng bīng chū yíng. èr rén zhàn bù shù hé, yún zhà bài ér zǒu, fū rén àn biāo bù gǎn. yù shōu bīng huí dòng shí, wèi yán yǐn jūn qí shēng rǔ mà, fū rén jí tǐng biāo lái qǔ wèi yán. yán bō mǎ biàn zǒu. fū rén fèn nù gǎn lái, yán zhòu mǎ bēn rù shān pì xiǎo lù. hū rán bèi hòu yī shēng xiǎng liàng, yán huí tóu shì zhī, fū rén yǎng ān luò mǎ: yuán lái mǎ dài mái fú zài cǐ, yòng bàn mǎ suǒ bàn dào. jiù lǐ qín fù, jiě tóu dà zhài ér lái. mán jiāng dòng bīng jiē lái jiù shí, zhào yún yī zhèn shā sàn. kǒng míng duān zuò yú zhàng shàng, mǎ dài jiě zhù róng fū rén dào, kǒng míng jí lìng wǔ shì qù qí fù, qǐng zài bié zhàng cì jiǔ yā jīng, qiǎn shǐ wǎng gào mèng huò, yù sòng fū rén huàn zhāng yí mǎ zhōng èr jiāng.
卻說敗殘兵來見孔明,告知其事。孔明即喚馬岱、趙雲、魏延三人受計,各自領軍前去。次日,蠻兵報入洞中,說趙雲搦戰。祝融夫人即上馬出迎。二人戰不數合,雲撥馬便走。夫人恐有埋伏,勒兵而回。魏延又引軍來搦戰,夫人縱馬相迎。正交鋒緊急,延詐敗而逃,夫人只不趕。次日,趙雲又引軍來搦戰,夫人領洞兵出迎。二人戰不數合,雲詐敗而走,夫人按標不趕。欲收兵回洞時,魏延引軍齊聲辱罵,夫人急挺標來取魏延。延撥馬便走。夫人忿怒趕來,延驟馬奔入山僻小路。忽然背後一聲響亮,延回頭視之,夫人仰鞍落馬:原來馬岱埋伏在此,用絆馬索絆倒。就裡擒縛,解投大寨而來。蠻將洞兵皆來救時,趙雲一陣殺散。孔明端坐於帳上,馬岱解祝融夫人到,孔明急令武士去其縛,請在別帳賜酒壓驚,遣使往告孟獲,欲送夫人換張嶷、馬忠二將。
mèng huò yǔn nuò, jí fàng chū zhāng yí mǎ zhōng, hái le kǒng míng. kǒng míng suì sòng fū rén rù dòng. mèng huò jiē rù, yòu xǐ yòu nǎo. hū bào bā nà dòng zhǔ dào. mèng huò chū dòng yíng jiē, jiàn qí rén qí zhe bái xiàng, shēn chuān jīn zhū yīng luò, yāo xuán liǎng kǒu dà dāo, lǐng zhe yī bān wèi yǎng hǔ bào chái láng zhī shì, cù yōng ér rù. huò zài bài āi gào, sù shuō qián shì. mù lù dài wáng xǔ yǐ bào chóu. huò dà xǐ, shè yàn xiāng dài. cì rì, mù lù dài wáng yǐn běn dòng bīng dài měng shòu ér chū. zhào yún wèi yán tīng zhī mán bīng chū, suì jiāng jūn mǎ bù chéng zhèn shì. èr jiāng bìng pèi lì yú zhèn qián shì zhī, zhǐ jiàn mán bīng qí zhì qì xiè jiē bié: rén duō bù chuān yì jiǎ, jǐn luǒ shēn chì tǐ, miàn mù chǒu lòu shēn dài sì bǎ jiān dāo jūn zhōng bù míng gǔ jiǎo, dàn shāi jīn wèi hào mù lù dài wáng yāo guà liǎng bǎ bǎo dāo, shǒu zhí dì zhōng, shēn qí bái xiàng, cóng dà qí zhōng ér chū. zhào yún jiàn le, wèi wèi yán yuē: wǒ děng shàng zhèn yī shēng, wèi cháng jiàn rú cǐ rén wù. èr rén zhèng chén yín zhī jì, zhǐ jiàn mù lù dài wáng kǒu zhōng bù zhī niàn shén zhòu yǔ, shǒu yáo dì zhōng. hū rán kuáng fēng dà zuò, fēi shā zǒu shí, rú tóng zhòu yǔ yī shēng huà jiǎo xiǎng, hǔ bào chái láng, dú shé měng shòu, chéng fēng ér chū, zhāng yá wǔ zhǎo, chōng jiāng guò lái. shǔ bīng rú hé dǐ dāng, wǎng hòu biàn tuì. mán bīng suí hòu zhuī shā, zhí gǎn dào sān jiāng jiè lù fāng huí. zhào yún wèi yán shōu jù bài bīng, lái kǒng míng zhàng qián qǐng zuì, xì shuō cǐ shì. kǒng míng xiào yuē: fēi rǔ èr rén zhī zuì. wú wèi chū máo lú zhī shí, xiān zhī nán mán yǒu qū hǔ bào zhī fǎ. wú zài shǔ zhōng yǐ bàn xià pò cǐ zhèn zhī wù yě: suí jūn yǒu èr shí liàng chē, jù fēng jì zài cǐ. jīn rì qiě yòng yī bàn liú xià yī bàn, hòu yǒu bié yòng. suì lìng zuǒ yòu qǔ le shí liàng hóng yóu guì chē dào zhàng xià, liú shí liàng hēi yóu guì chē zài hòu. zhòng jiē bù zhī qí yì. kǒng míng jiāng guì dǎ kāi, jiē shì mù kè cǎi huà jù shòu, jù yòng wǔ sè róng xiàn wèi máo yī, gāng tiě wèi yá zhǎo, yī gè kě qí zuò shí rén. kǒng míng xuǎn le jīng zhuàng jūn shì yī qiān yú rén, lǐng le yī bǎi, kǒu nèi zhuāng yān huǒ zhī wù, cáng zài jūn zhōng. cì rì, kǒng míng qū bīng dà jìn, bù yú dòng kǒu. mán bīng tàn zhī, rù dòng bào yǔ mán wáng. mù lù dài wáng zì wèi wú dí, jí yǔ mèng huò yǐn dòng bīng ér chū. kǒng míng lún jīn yǔ shàn, shēn yī dào páo, duān zuò yú chē shàng. mèng huò zhǐ yuē: chē shàng zuò de biàn shì zhū gé liàng! ruò qín zhù cǐ rén, dà shì dìng yǐ! mù lù dài wáng kǒu zhōng niàn zhòu, shǒu yáo dì zhōng. qǐng kè zhī jiān, kuáng fēng dà zuò, měng shòu tū chū. kǒng míng jiāng yǔ shàn yī yáo, qí fēng biàn huí chuī bǐ zhèn zhōng qù le, shǔ zhèn zhōng jiǎ shòu yōng chū. mán dòng zhēn shòu jiàn shǔ zhèn jù shòu kǒu tǔ huǒ yàn, bí chū hēi yān, shēn yáo tóng líng, zhāng yá wǔ zhǎo ér lái, zhū è shòu bù gǎn qián jìn, jiē bēn huí mán dòng, fǎn jiāng mán bīng chōng dào wú shù. kǒng míng qū bīng dà jìn, gǔ jiǎo qí míng, wàng qián zhuī shā. mù lù dài wáng sǐ yú luàn jūn zhī zhōng. dòng nèi mèng huò zōng dǎng, jiē qì gōng què, bā shān yuè lǐng ér zǒu. kǒng míng dà jūn zhàn le yín kēng dòng.
孟獲允諾,即放出張嶷、馬忠,還了孔明。孔明遂送夫人入洞。孟獲接入,又喜又惱。忽報八納洞主到。孟獲出洞迎接,見其人騎着白象,身穿金珠纓絡,腰懸兩口大刀,領着一班餵養虎豹豺狼之士,簇擁而入。獲再拜哀告,訴說前事。木鹿大王許以報仇。獲大喜,設宴相待。次日,木鹿大王引本洞兵帶猛獸而出。趙雲、魏延聽知蠻兵出,遂將軍馬布成陣勢。二將並轡立於陣前視之,只見蠻兵旗幟器械皆別:人多不穿衣甲,盡裸身赤體,面目醜陋;身帶四把尖刀;軍中不鳴鼓角,但篩金為號;木鹿大王腰掛兩把寶刀,手執蒂鍾,身騎白象,從大旗中而出。趙雲見了,謂魏延曰:「我等上陣一生,未嘗見如此人物。」二人正沉吟之際,只見木鹿大王口中不知念甚咒語,手搖蒂鍾。忽然狂風大作,飛砂走石,如同驟雨;一聲畫角響,虎豹豺狼,毒蛇猛獸,乘風而出,張牙舞爪,沖將過來。蜀兵如何抵當,往後便退。蠻兵隨後追殺,直趕到三江界路方回。趙雲、魏延收聚敗兵,來孔明帳前請罪,細說此事。孔明笑曰:「非汝二人之罪。吾未出茅廬之時,先知南蠻有驅虎豹之法。吾在蜀中已辦下破此陣之物也:隨軍有二十輛車,俱封記在此。今日且用一半;留下一半,後有別用。」遂令左右取了十輛紅油櫃車到帳下,留十輛黑油櫃車在後。眾皆不知其意。孔明將櫃打開,皆是木刻彩畫巨獸,俱用五色絨線為毛衣,鋼鐵為牙爪,一個可騎坐十人。孔明選了精壯軍士一千餘人,領了一百,口內裝煙火之物,藏在軍中。次日,孔明驅兵大進,布於洞口。蠻兵探知,入洞報與蠻王。木鹿大王自謂無敵,即與孟獲引洞兵而出。孔明綸巾羽扇,身衣道袍,端坐於車上。孟獲指曰:「車上坐的便是諸葛亮!若擒住此人,大事定矣!」木鹿大王口中念咒,手搖蒂鍾。頃刻之間,狂風大作,猛獸突出。孔明將羽扇一搖,其風便回吹彼陣中去了,蜀陣中假獸擁出。蠻洞真獸見蜀陣巨獸口吐火焰,鼻出黑煙,身搖銅鈴,張牙舞爪而來,諸惡獸不敢前進,皆奔回蠻洞,反將蠻兵衝倒無數。孔明驅兵大進,鼓角齊鳴,望前追殺。木鹿大王死於亂軍之中。洞內孟獲宗黨,皆棄宮闕,扒山越嶺而走。孔明大軍占了銀坑洞。
cì rì, kǒng míng zhèng yào fēn bīng jī qín mèng huò, hū bào: mán wáng mèng huò qī dì dài lái dòng zhǔ, yīn quàn mèng huò guī jiàng, huò bù cóng, jīn jiāng mèng huò bìng zhù róng fū rén jí zōng dǎng shù bǎi yú rén jǐn jiē qín lái, xiàn yǔ chéng xiàng. kǒng míng tīng zhī, jí huàn zhāng yí mǎ zhōng, fēn fù rú cǐ rú cǐ. èr jiāng shòu le jì, yǐn èr qiān jīng zhuàng bīng, fú yú liǎng láng. kǒng míng jí lìng shǒu mén jiāng, jù fàng jìn lái. dài lái dòng zhǔ yǐn dāo fǔ shǒu jiě mèng huò děng shù bǎi rén, bài yú diàn xià. kǒng míng dà hē yuē: yǔ wú qín xià! liǎng láng zhuàng bīng qí chū, èr rén zhuō yī rén, jǐn bèi zhí fù. kǒng míng dà xiào yuē: liàng rǔ xiē xiǎo guǐ jì, rú hé mán dé guò wǒ! rǔ jiàn èr cì jù shì běn dòng rén qín rǔ lái jiàng, wú bù jiā hài rǔ zhī dào wú shēn xìn, gù lái zhà jiàng, yù jiù dòng zhōng shā wú! hè lìng wǔ shì sōu qí shēn pàn, guǒ rán gè dài lì dāo. kǒng míng wèn mèng huò yuē: rǔ yuán shuō zài rǔ jiā qín zhù, fāng shǐ xīn fú jīn rì rú hé? huò yuē: cǐ shì wǒ děng zì lái sòng sǐ, fēi rǔ zhī néng yě. wú xīn wèi fú. kǒng míng yuē: wú qín zhù liù fān, shàng rán bù fú, yù dài hé shí yé? huò yuē: rǔ dì qī cì qín zhù, wú fāng qīng xīn guī fú, shì bù fǎn yǐ. kǒng míng yuē: cháo xué yǐ pò, wú hé lǜ zāi! lìng wǔ shì jǐn qù qí fù, chì zhī yuē: zhè fān qín zhù, zài ruò zhī wú, bì bù qīng shù! mèng huò děng bào tóu shǔ cuàn ér qù.
次日,孔明正要分兵緝擒孟獲,忽報:「蠻王孟獲妻弟帶來洞主,因勸孟獲歸降,獲不從,今將孟獲並祝融夫人及宗黨數百餘人盡皆擒來,獻與丞相。」孔明聽知,即喚張嶷、馬忠,分付如此如此。二將受了計,引二千精壯兵,伏於兩廊。孔明即令守門將,俱放進來。帶來洞主引刀斧手解孟獲等數百人,拜於殿下。孔明大喝曰:「與吾擒下!」兩廊壯兵齊出,二人捉一人,盡被執縛。孔明大笑曰:「量汝些小詭計,如何瞞得過我!汝見二次俱是本洞人擒汝來降,吾不加害;汝只道吾深信,故來詐降,欲就洞中殺吾!」喝令武士搜其身畔,果然各帶利刀。孔明問孟獲曰:「汝原說在汝家擒住,方始心服;今日如何?」獲曰:「此是我等自來送死,非汝之能也。吾心未服。」孔明曰:「吾擒住六番,尚然不服,欲待何時耶?」獲曰:「汝第七次擒住,吾方傾心歸服,誓不反矣。」孔明曰:「巢穴已破,吾何慮哉!」令武士盡去其縛,叱之曰:「這番擒住,再若支吾,必不輕恕!」孟獲等抱頭鼠竄而去。
què shuō bài cán mán bīng yǒu qiān yú rén, dà bàn zhōng shāng ér táo, zhèng yù mán wáng mèng huò. huò shōu le bài bīng, xīn zhōng shāo xǐ, què yǔ dài lái dòng zhǔ shāng yì yuē: wú jīn dòng fǔ yǐ bèi shǔ bīng suǒ zhàn, jīn tóu hé dì ān shēn? dài lái dòng zhǔ yuē: zhǐ yǒu yī guó kě yǐ pò shǔ. huò xǐ yuē: hé chù kě qù? dài lái dòng zhǔ yuē: cǐ qù dōng nán qī bǎi lǐ, yǒu yī guó, míng wū gē guó. guó zhǔ wù tū gǔ, shēn zhǎng zhàng èr, bù shí wǔ gǔ, yǐ shēng shé è shòu wèi fàn shēn yǒu lín jiǎ, dāo jiàn bù néng qīn. qí shǒu xià jūn shì, jù chuān téng jiǎ qí téng shēng yú shān jiàn zhī zhōng, pán yú shí bì zhī shàng guó rén cǎi qǔ, jìn yú yóu zhōng, bàn nián fāng qǔ chū shài zhī shài gān fù jìn, fán shí yú biàn, què cái zào chéng kǎi jiǎ chuān zài shēn shàng, dù jiāng bù chén, jīng shuǐ bù shī, dāo jiàn jiē bù néng rù: yīn cǐ hào wèi téng jiǎ jūn. jīn dài wáng kě wǎng qiú zhī. ruò dé bǐ xiāng zhù, qín zhū gé liàng rú lì dāo pò zhú yě. mèng huò dà xǐ, suì tóu wū gē guó, lái jiàn wù tū gǔ. qí dòng wú yǔ shě, jiē jū tǔ xué zhī nèi. mèng huò rù dòng, zài bài āi gào qián shì. wù tū gǔ yuē: wú qǐ běn dòng zhī bīng, yǔ rǔ bào chóu. huò xīn rán bài xiè. yú shì wù tū gǔ huàn liǎng gè lǐng bīng fú zhǎng: yī míng tǔ ān, yī míng xī ní, qǐ sān wàn bīng, jiē chuān téng jiǎ, lí wū gē guó wàng dōng běi ér lái. xíng zhì yī jiāng, míng táo huā shuǐ, liǎng àn yǒu táo shù, lì nián luò yè yú shuǐ zhōng, ruò bié guó rén yǐn zhī jǐn sǐ, wéi wū gē guó rén yǐn zhī, bèi tiān jīng shén. wù tū gǔ bīng zhì táo huā dù kǒu xià zhài, yǐ dài shǔ bīng.
卻說敗殘蠻兵有千餘人,大半中傷而逃,正遇蠻王孟獲。獲收了敗兵,心中稍喜,卻與帶來洞主商議曰:「吾今洞府已被蜀兵所占,今投何地安身?」帶來洞主曰:「止有一國可以破蜀。」獲喜曰:「何處可去?」帶來洞主曰:「此去東南七百里,有一國,名烏戈國。國主兀突骨,身長丈二,不食五穀,以生蛇惡獸為飯;身有鱗甲,刀箭不能侵。其手下軍士,俱穿藤甲;其藤生於山澗之中,盤於石壁之上;國人採取,浸於油中,半年方取出曬之;曬乾復浸,凡十餘遍,卻才造成鎧甲;穿在身上,渡江不沉,經水不濕,刀箭皆不能入:因此號為『藤甲軍』。今大王可往求之。若得彼相助,擒諸葛亮如利刀破竹也。」孟獲大喜,遂投烏戈國,來見兀突骨。其洞無宇舍,皆居土穴之內。孟獲入洞,再拜哀告前事。兀突骨曰:「吾起本洞之兵,與汝報仇。」獲欣然拜謝。於是兀突骨喚兩個領兵俘長:一名土安,一名奚泥,起三萬兵,皆穿藤甲,離烏戈國望東北而來。行至一江,名桃花水,兩岸有桃樹,歷年落葉於水中,若別國人飲之盡死,惟烏戈國人飲之,倍添精神。兀突骨兵至桃花渡口下寨,以待蜀兵。
què shuō kǒng míng lìng mán rén shào tàn mèng huò xiāo xī, huí bào yuē: mèng huò qǐng wū gē guó zhǔ, yǐn sān wàn téng jiǎ jūn, xiàn tún yú táo huā dù kǒu. mèng huò yòu zài gè fān jù jí mán bīng, bìng lì jù zhàn. kǒng míng tīng shuō, tí bīng dà jìn, zhí zhì táo huā dù kǒu. gé àn wàng jiàn mán bīng, bù lèi rén xíng, shèn shì chǒu è yòu wèn tǔ rén, yán shuō jí rì táo yè zhèng luò, shuǐ bù kě yǐn. kǒng míng tuì wǔ lǐ xià zhài, liú wèi yán shǒu zhài.
卻說孔明令蠻人哨探孟獲消息,回報曰:「孟獲請烏戈國主,引三萬藤甲軍,現屯於桃花渡口。孟獲又在各番聚集蠻兵,並力拒戰。」孔明聽說,提兵大進,直至桃花渡口。隔岸望見蠻兵,不類人形,甚是醜惡;又問土人,言說即日桃葉正落,水不可飲。孔明退五里下寨,留魏延守寨。
cì rì, wū gē guó zhǔ yǐn yī biāo téng jiǎ jūn guò hé lái, jīn gǔ dà zhèn. wèi yán yǐn bīng chū yíng. mán bīng juǎn dì ér zhì. shǔ bīng yǐ nǔ jiàn shè dào téng jiǎ zhī shàng, jiē bù néng tòu, jù luò yú dì dāo kǎn qiāng cì, yì bù néng rù. mán bīng jiē shǐ lì dāo gāng chā, shǔ bīng rú hé dǐ dāng, jǐn jiē bài zǒu. mán bīng bù gǎn ér huí. wèi yán fù huí, gǎn dào táo huā dù kǒu, zhǐ jiàn mán bīng dài jiǎ dù shuǐ ér qù nèi yǒu kùn fá zhě, jiāng jiǎ tuō xià, fàng zài shuǐ miàn, yǐ shēn zuò qí shàng ér dù. wèi yán jí huí dà zhài, lái bǐng kǒng míng, xì yán qí shì. kǒng míng qǐng lǚ kǎi bìng tǔ rén wèn zhī. kǎi yuē: mǒu sù wén nán mán zhōng yǒu yī wū gē guó, wú rén lún zhě yě. gèng yǒu téng jiǎ hù shēn, jí qiè nán shāng. yòu yǒu táo yè è shuǐ, běn guó rén yǐn zhī, fǎn tiān jīng shén bié guó rén yǐn zhī jí sǐ: rú cǐ mán fāng, zòng shǐ quán shèng, yǒu hé yì yān? bù rú bān shī zǎo huí. kǒng míng xiào yuē: wú fēi róng yì dào cǐ, qǐ kě biàn qù! wú míng rì zì yǒu píng mán zhī cè. yú shì lìng zhào yún zhù wèi yán shǒu zhài, qiě xiū qīng chū. cì rì, kǒng míng lìng tǔ rén yǐn lù, zì chéng xiǎo chē dào táo huā dù kǒu běi àn shān pì qù chù, biàn guān dì lǐ. shān xiǎn lǐng jùn zhī chù, chē bù néng xíng, kǒng míng qì chē bù xíng. hū dào yī shān, wàng jiàn yī gǔ, xíng rú zhǎng shé, jiē guāng qiào shí bì, bìng wú shù mù, zhōng jiān yī tiáo dà lù. kǒng míng wèn tǔ rén yuē: cǐ gǔ hé míng? tǔ rén dá yuē: cǐ chù míng wèi pán shé gǔ. chū gǔ zé sān jiāng chéng dà lù, gǔ qián míng tǎ láng diān. kǒng míng dà xǐ yuē: cǐ nǎi tiān cì wú chéng gōng yú cǐ yě! suì huí jiù lù, shàng chē guī zhài, huàn mǎ dài fēn fù yuē: yǔ rǔ hēi yóu guì chē shí liàng, xū yòng zhú gān qiān tiáo, guì nèi zhī wù, rú cǐ rú cǐ. kě jiāng běn bù bīng qù bǎ zhù pán shé gǔ liǎng tóu, yī fǎ ér xíng. yǔ rǔ bàn yuè xiàn, yī qiè wán bèi. zhì qī rú cǐ shī shè. tǎng yǒu zǒu lòu, dìng àn jūn fǎ. mǎ dài shòu jì ér qù. yòu huàn zhào yún fēn fù yuē: rǔ qù pán shé gǔ hòu, sān jiāng dà lù kǒu rú cǐ shǒu bǎ. suǒ yòng zhī wù, kè rì wán bèi. zhào yún shòu jì ér qù. yòu huàn wèi yán fēn fù yuē: rǔ kě yǐn běn bù bīng qù táo huā dù kǒu xià zhài. rú mán bīng dù shuǐ lái dí, rǔ biàn qì le zhài, wàng bái qí chù ér zǒu. xiàn bàn gè yuè nèi, xū yào lián shū shí wǔ zhèn, qì qī gè zhài shān. ruò shū shí sì zhèn, yě xiū lái jiàn wǒ. wèi yán lǐng mìng, xīn zhōng bù lè, yàng yàng ér qù. kǒng míng yòu huàn zhāng yì lìng yǐn yī jūn, yī suǒ zhǐ zhī chù, zhú lì zhài shān qù le què lìng zhāng yí mǎ zhōng yǐn běn dòng suǒ jiàng qiān rén, rú cǐ xíng zhī. gè rén dōu yī jì ér xíng. què shuō mèng huò yǔ wū gē guó zhǔ wù tū gǔ yuē: zhū gé liàng duō yǒu qiǎo jì, zhǐ shì mái fú. jīn hòu jiāo zhàn, fēn fù sān jūn: dàn jiàn shān gǔ zhī zhōng, lín mù duō chù, bù kě qīng jìn. wù tū gǔ yuē: dài wáng shuō de yǒu lǐ. wú yǐ zhī dào zhōng guó rén duō xíng guǐ jì. jīn hòu yī cǐ yán xíng zhī. wú zài qián miàn sī shā rǔ zài bèi hòu jiào dào. liǎng rén shāng yì yǐ dìng. hū bào shǔ bīng zài táo huā dù kǒu běi àn lì qǐ yíng zhài. wù tū gǔ jí chà èr fú zhǎng yǐn téng jiǎ jūn dù le hé, lái yǔ shǔ bīng jiāo zhàn. bù shù hé, wèi yán bài zǒu. mán bīng kǒng yǒu mái fú, bù gǎn zì huí. cì rì, wèi yán yòu qù lì le yíng zhài. mán bīng shào dé, yòu yǐn zhòng jūn dù guò hé lái zhàn. yán chū yíng zhī. bù shù hé, yán bài zǒu. mán bīng zhuī shā shí yú lǐ, jiàn sì xià bìng wú dòng jìng, biàn zài shǔ zhài zhōng tún zhù. cì rì, èr fú zhǎng qǐng wù tū gǔ dào zhài, shuō zhī cǐ shì. wù tū gǔ jí yǐn bīng dà jìn, jiāng wèi yán zhuī yī zhèn. shǔ bīng jiē qì jiǎ pāo gē ér zǒu, zhǐ jiàn qián yǒu bái qí. yán yǐn bài bīng, jí bēn dào bái qí chù, zǎo yǒu yī zhài, jiù zhài zhōng tún zhù. wù tū gǔ qū bīng zhuī zhì, wèi yán yǐn bīng qì zhài ér zǒu. mán bīng dé le shǔ zhài. cì rì, yòu wàng qián zhuī shā. wèi yán huí bīng jiāo zhàn, bù sān hé yòu bài, zhǐ kàn bái qí chù ér zǒu, yòu yǒu yī zhài, yán jiù zhài tún zhù. cì rì, mán bīng yòu zhì. yán lüè zhàn yòu zǒu. mán bīng zhàn le shǔ zhài.
次日,烏戈國主引一彪藤甲軍過河來,金鼓大震。魏延引兵出迎。蠻兵捲地而至。蜀兵以弩箭射到藤甲之上,皆不能透,俱落於地;刀砍槍刺,亦不能入。蠻兵皆使利刀鋼叉,蜀兵如何抵當,盡皆敗走。蠻兵不趕而回。魏延復回,趕到桃花渡口,只見蠻兵帶甲渡水而去;內有睏乏者,將甲脫下,放在水面,以身坐其上而渡。魏延急回大寨,來稟孔明,細言其事。孔明請呂凱並土人問之。凱曰:「某素聞南蠻中有一烏戈國,無人倫者也。更有藤甲護身,急切難傷。又有桃葉惡水,本國人飲之,反添精神;別國人飲之即死:如此蠻方,縱使全勝,有何益焉?不如班師早回。」孔明笑曰:「吾非容易到此,豈可便去!吾明日自有平蠻之策。」於是令趙雲助魏延守寨,且休輕出。次日,孔明令土人引路,自乘小車到桃花渡口北岸山僻去處,遍觀地理。山險嶺峻之處,車不能行,孔明棄車步行。忽到一山,望見一谷,形如長蛇,皆光峭石壁,並無樹木,中間一條大路。孔明問土人曰:「此谷何名?」土人答曰:「此處名為盤蛇谷。出谷則三江城大路,谷前名塔郎甸。」孔明大喜曰:「此乃天賜吾成功於此也!」遂回舊路,上車歸寨,喚馬岱分付曰:「與汝黑油櫃車十輛,須用竹竿千條,櫃內之物,如此如此。可將本部兵去把住盤蛇谷兩頭,依法而行。與汝半月限,一切完備。至期如此施設。倘有走漏,定按軍法。」馬岱受計而去。又喚趙雲分付曰:「汝去盤蛇谷後,三江大路口如此守把。所用之物,克日完備。」趙雲受計而去。又喚魏延分付曰:「汝可引本部兵去桃花渡口下寨。如蠻兵渡水來敵,汝便棄了寨,望白旗處而走。限半個月內,須要連輸十五陣,棄七個寨柵。若輸十四陣,也休來見我。」魏延領命,心中不樂,怏怏而去。孔明又喚張翼另引一軍,依所指之處,築立寨柵去了;卻令張嶷、馬忠引本洞所降千人,如此行之。各人都依計而行。卻說孟獲與烏戈國主兀突骨曰:「諸葛亮多有巧計,只是埋伏。今後交戰,分付三軍:但見山谷之中,林木多處,不可輕進。」兀突骨曰:「大王說的有理。吾已知道中國人多行詭計。今後依此言行之。吾在前面廝殺;汝在背後教道。」兩人商議已定。忽報蜀兵在桃花渡口北岸立起營寨。兀突骨即差二俘長引藤甲軍渡了河,來與蜀兵交戰。不數合,魏延敗走。蠻兵恐有埋伏,不趕自回。次日,魏延又去立了營寨。蠻兵哨得,又引眾軍渡過河來戰。延出迎之。不數合,延敗走。蠻兵追殺十餘里,見四下並無動靜,便在蜀寨中屯住。次日,二俘長請兀突骨到寨,說知此事。兀突骨即引兵大進,將魏延追一陣。蜀兵皆棄甲拋戈而走,只見前有白旗。延引敗兵,急奔到白旗處,早有一寨,就寨中屯住。兀突骨驅兵追至,魏延引兵棄寨而走。蠻兵得了蜀寨。次日,又望前追殺。魏延回兵交戰,不三合又敗,只看白旗處而走,又有一寨,延就寨屯住。次日,蠻兵又至。延略戰又走。蠻兵占了蜀寨。
huà xiū xù fán, wèi yán qiě zhàn qiě zǒu, yǐ bài shí wǔ zhèn, lián qì qī gè yíng zhài. mán bīng dà jìn zhuī shā. wù tū gǔ zì zài jūn qián pò dí, yú lù dàn jiàn lín mù mào shèng zhī chù, biàn bù gǎn jìn què shǐ rén yuǎn wàng, guǒ jiàn shù yīn zhī zhōng, jīng qí zhāo zhǎn. wù tū gǔ wèi mèng huò yuē: guǒ bù chū dài wáng suǒ liào. mèng huò dà xiào yuē: zhū gé liàng jīn fān bèi wú shí pò! dài wáng lián rì shèng le tā shí wǔ zhèn, duó le qī gè yíng zhài, shǔ bīng wàng fēng ér zǒu. zhū gé liàng yǐ shì jì qióng zhī cǐ yī jìn, dà shì dìng yǐ! wù tū gǔ dà xǐ, suì bù yǐ shǔ bīng wèi niàn. zhì dì shí liù rì, wèi yán yǐn bài cán bīng, lái yǔ téng jiǎ jūn duì dí, wù tū gǔ qí xiàng dāng xiān, tóu dài rì yuè láng xū mào, shēn pī jīn zhū yīng luò, liǎng lē xià lòu chū shēng lín jiǎ, yǎn mù zhōng wēi yǒu guāng máng, shǒu zhǐ wèi yán dà mà. yán bō mǎ biàn zǒu. hòu miàn mán bīng dà jìn. wèi yán yǐn bīng zhuǎn guò le pán shé gǔ, wàng bái qí ér zǒu. wù tū gǔ tǒng yǐn bīng zhòng, suí hòu zhuī shā. wù tū gǔ wàng jiàn shān shàng bìng wú cǎo mù, liào wú mái fú, fàng xīn zhuī shā. gǎn dào gǔ zhōng, jiàn shù shí liàng hēi yóu guì chē zài dāng lù. mán bīng bào yuē: cǐ shì shǔ bīng yùn liáng dào lù, yīn dài wáng bīng zhì, piē xià liáng chē ér zǒu. wù tū gǔ dà xǐ, cuī bīng zhuī gǎn. jiāng chū gǔ kǒu, bù jiàn shǔ bīng, zhǐ jiàn héng mù luàn shí gǔn xià, lěi duàn gǔ kǒu. wù tū gǔ lìng bīng kāi lù ér jìn, hū jiàn qián miàn dà xiǎo chē liàng, zhuāng zài gān chái, jǐn jiē huǒ qǐ. wù tū gǔ máng jiào tuì bīng, zhǐ wén hòu jūn fā hǎn, bào shuō gǔ zhōng yǐ bèi gān chái lěi duàn, chē zhōng yuán lái jiē shì huǒ yào, yī qí shāo zhe. wù tū gǔ jiàn wú cǎo mù, xīn shàng bù huāng, lìng xún lù ér zǒu. zhǐ jiàn shān shàng liǎng biān luàn diū huǒ bǎ, huǒ bǎ dào chù, dì zhōng yào xiàn jiē zhe, jiù dì fēi qǐ tiě pào. mǎn gǔ zhōng huǒ guāng luàn wǔ, dàn féng téng jiǎ, wú yǒu bù zháo. jiāng wù tū gǔ bìng sān wàn téng jiǎ jūn, shāo dé hù xiāng yōng bào, sǐ yú pán shé gǔ zhōng. kǒng míng zài shān shàng wǎng xià kàn shí, zhǐ jiàn mán bīng bèi huǒ shāo de shēn quán shū tuǐ, dà bàn bèi tiě pào dǎ de tóu liǎn fěn suì, jiē sǐ yú gǔ zhōng, chòu bù kě wén. kǒng míng chuí lèi ér tàn yuē: wú suī yǒu gōng yú shè jì, bì sǔn shòu yǐ! zuǒ yòu jiāng shì, wú bù gǎn tàn.
話休絮煩,魏延且戰且走,已敗十五陣,連棄七個營寨。蠻兵大進追殺。兀突骨自在軍前破敵,於路但見林木茂盛之處,便不敢進;卻使人遠望,果見樹陰之中,旌旗招颭。兀突骨謂孟獲曰:「果不出大王所料。」孟獲大笑曰:「諸葛亮今番被吾識破!大王連日勝了他十五陣,奪了七個營寨,蜀兵望風而走。諸葛亮已是計窮;只此一進,大事定矣!」兀突骨大喜,遂不以蜀兵為念。至第十六日,魏延引敗殘兵,來與藤甲軍對敵,兀突骨騎象當先,頭戴日月狼須帽,身披金珠纓絡,兩肋下露出生鱗甲,眼目中微有光芒,手指魏延大罵。延撥馬便走。後面蠻兵大進。魏延引兵轉過了盤蛇谷,望白旗而走。兀突骨統引兵眾,隨後追殺。兀突骨望見山上並無草木,料無埋伏,放心追殺。趕到谷中,見數十輛黑油櫃車在當路。蠻兵報曰:「此是蜀兵運糧道路,因大王兵至,撇下糧車而走。」兀突骨大喜,催兵追趕。將出谷口,不見蜀兵,只見橫木亂石滾下,壘斷谷口。兀突骨令兵開路而進,忽見前面大小車輛,裝載乾柴,盡皆火起。兀突骨忙教退兵,只聞後軍發喊,報說谷中已被乾柴壘斷,車中原來皆是火藥,一齊燒着。兀突骨見無草木,心尚不慌,令尋路而走。只見山上兩邊亂丟火把,火把到處,地中藥線皆着,就地飛起鐵炮。滿谷中火光亂舞,但逢藤甲,無有不着。將兀突骨並三萬藤甲軍,燒得互相擁抱,死於盤蛇谷中。孔明在山上往下看時,只見蠻兵被火燒的伸拳舒腿,大半被鐵炮打的頭臉粉碎,皆死於谷中,臭不可聞。孔明垂淚而嘆曰:「吾雖有功於社稷,必損壽矣!」左右將士,無不感嘆。
què shuō mèng huò zài zhài zhōng, zhèng wàng mán bīng huí bào. hū rán qiān yú rén xiào bài yú zhài qián, yán shuō: wū gē guó bīng yǔ shǔ bīng dà zhàn, jiāng zhū gé liàng wéi zài pán shé gǔ zhōng le. tè qǐng dài wáng qián qù jiē yīng. wǒ děng jiē shì běn dòng zhī rén, bù dé yǐ ér jiàng shǔ jīn zhī dài wáng qián dào, tè lái zhù zhàn. mèng huò dà xǐ, jí yǐn zōng dǎng bìng suǒ jù fān rén, lián yè shàng mǎ jiù lìng mán bīng yǐn lù. fāng dào pán shé gǔ shí, zhǐ jiàn huǒ guāng shén qǐ, chòu qì nán wén. huò zhī zhōng jì, jí tuì bīng shí, zuǒ biān zhāng yí, yòu biān mǎ zhōng, liǎng lù jūn shā chū. huò fāng yù dǐ dí, yī shēng hǎn qǐ, mán bīng zhōng dà bàn jiē shì shǔ bīng, jiāng mán wáng zōng dǎng bìng jù jí de fān rén, jǐn jiē qín le. mèng huò pǐ mǎ shā chū zhòng wéi, wàng shān jìng ér zǒu.
卻說孟獲在寨中,正望蠻兵回報。忽然千餘人笑拜於寨前,言說:「烏戈國兵與蜀兵大戰,將諸葛亮圍在盤蛇谷中了。特請大王前去接應。我等皆是本洞之人,不得已而降蜀;今知大王前到,特來助戰。」孟獲大喜,即引宗黨並所聚番人,連夜上馬;就令蠻兵引路。方到盤蛇谷時,只見火光甚起,臭氣難聞。獲知中計,急退兵時,左邊張嶷,右邊馬忠,兩路軍殺出。獲方欲抵敵,一聲喊起,蠻兵中大半皆是蜀兵,將蠻王宗黨並聚集的番人,盡皆擒了。孟獲匹馬殺出重圍,望山徑而走。
zhèng zǒu zhī jiān, jiàn shān āo lǐ yī cù rén mǎ, yōng chū yī liàng xiǎo chē chē zhōng duān zuò yī rén, lún jīn yǔ shàn, shēn yī dào páo, nǎi kǒng míng yě. kǒng míng dà hē yuē: fǎn zéi mèng huò! jīn fān rú hé? huò jí huí mǎ zǒu. páng biān shǎn guò yī jiāng, lán zhù qù lù, nǎi shì mǎ dài. mèng huò cuò shǒu bù jí, bèi mǎ dài shēng qín huó zhuō le. cǐ shí wáng píng zhāng yì yǐ yǐn yī jūn gǎn dào mán zhài zhōng, jiāng zhù róng fū rén bìng yī yīng lǎo xiǎo jiē huó zhuō ér lái.
正走之間,見山凹里一簇人馬,擁出一輛小車;車中端坐一人,綸巾羽扇,身衣道袍,乃孔明也。孔明大喝曰:「反賊孟獲!今番如何?」獲急回馬走。旁邊閃過一將,攔住去路,乃是馬岱。孟獲措手不及,被馬岱生擒活捉了。此時王平、張翼已引一軍趕到蠻寨中,將祝融夫人並一應老小皆活捉而來。
kǒng míng guī dào zhài zhōng, shēng zhàng ér zuò, wèi zhòng jiāng yuē: wú jīn cǐ jì, bù dé yǐ ér yòng zhī, dà sǔn yīn dé. wǒ liào dí rén bì suàn wú yú lín mù duō chù mái fú, wú què kōng shè jīng qí, shí wú bīng mǎ, yí qí xīn yě. wú lìng wèi wén zhǎng lián shū shí wǔ zhèn zhě, jiān qí xīn yě. wú jiàn pán shé gǔ zhǐ yī tiáo lù, liǎng bì xiāng jiē shì guāng shí, bìng wú shù mù, xià miàn dōu shì shā tǔ, yīn lìng mǎ dài jiāng hēi yóu guì ān pái yú gǔ zhōng, chē zhōng yóu guì nèi, jiē shì yù xiān zào xià de huǒ pào, míng yuē dì léi, yī pào zhōng cáng jiǔ pào, sān shí bù mái zhī, zhōng yòng zhú gān tōng jié, yǐ yǐn yào xiàn cái yī fā dòng, shān sǔn shí liè. wú yòu lìng zhào zi lóng yù bèi cǎo chē, ān pái yú gǔ zhōng. yòu yú shān shàng zhǔn bèi dà mù luàn shí. què lìng wèi yán zhuàn wù tū gǔ bìng téng jiǎ jūn rù gǔ, fàng chū wèi yán, jí duàn qí lù, suí hòu fén zhī. wú wén: lì yú shuǐ zhě bì bù lì yú huǒ. téng jiǎ suī dāo jiàn bù néng rù, nǎi yóu jìn zhī wù, jiàn huǒ bì zhe. mán bīng rú cǐ wán pí, fēi huǒ gōng ān néng qǔ shèng? shǐ wū gē guó zhī rén bù liú zhǒng lèi zhě, shì wú zhī dà zuì yě! zhòng jiāng bài fú yuē: chéng xiàng tiān jī, guǐ shén mò cè yě! kǒng míng lìng yā guò mèng huò lái. mèng huò guì yú zhàng xià. kǒng míng lìng qù qí fù, jiào qiě zài bié zhàng yǔ jiǔ shí yā jīng. kǒng míng huàn guǎn jiǔ shí guān zhì zuò tà qián, rú cǐ rú cǐ, fēn fù ér qù. què shuō mèng huò yǔ zhù róng fū rén bìng mèng yōu dài lái dòng zhǔ yī qiè zōng dǎng zài bié zhàng yǐn jiǔ. hū yī rén rù zhàng wèi mèng huò yuē: chéng xiàng miàn xiū, bù yù yǔ gōng xiāng jiàn. tè lìng wǒ lái fàng gōng huí qù, zài zhāo rén mǎ lái jué shèng fù. gōng jīn kě sù qù. mèng huò chuí lèi yán yuē: qī qín qī zòng, zì gǔ wèi cháng yǒu yě. wú suī huà wài zhī rén, pō zhī lǐ yì, zhí rú cǐ wú xiū chǐ hū? suì tóng xiōng dì qī zǐ zōng dǎng rén děng, jiē pú fú guì yú zhàng xià, ròu tǎn xiè zuì yuē: chéng xiàng tiān wēi, nán rén bù fù fǎn yǐ! kǒng míng yuē: gōng jīn fú hū? huò qì xiè yuē: mǒu zi zi sūn sūn jiē gǎn fù zài shēng chéng zhī ēn, ān dé bù fú! kǒng míng nǎi qǐng mèng huò shàng zhàng, shè yàn qìng hè, jiù lìng yǒng wèi dòng zhǔ. suǒ duó zhī dì, jǐn jiē tuì hái. mèng huò zōng dǎng jí zhū mán bīng, wú bù gǎn dài, jiē xīn rán tiào yuè ér qù. hòu rén yǒu shī zàn kǒng míng yuē: yǔ shàn lún jīn yōng bì chuáng, qī qín miào cè zhì mán wáng. zhì jīn xī dòng chuán wēi dé, wèi xuǎn gāo yuán lì miào táng.
孔明歸到寨中,升帳而坐,謂眾將曰:「吾今此計,不得已而用之,大損陰德。我料敵人必算吾於林木多處埋伏,吾卻空設旌旗,實無兵馬,疑其心也。吾令魏文長連輸十五陣者,堅其心也。吾見盤蛇谷止一條路,兩壁廂皆是光石,並無樹木,下面都是沙土,因令馬岱將黑油櫃安排於谷中,車中油櫃內,皆是預先造下的火炮,名曰『地雷』,一炮中藏九炮,三十步埋之,中用竹竿通節,以引藥線;才一發動,山損石裂。吾又令趙子龍預備草車,安排於谷中。又於山上準備大木亂石。卻令魏延賺兀突骨並藤甲軍入谷,放出魏延,即斷其路,隨後焚之。吾聞:『利於水者必不利於火。』藤甲雖刀箭不能入,乃油浸之物,見火必着。蠻兵如此頑皮,非火攻安能取勝?使烏戈國之人不留種類者,是吾之大罪也!」眾將拜伏曰:「丞相天機,鬼神莫測也!」孔明令押過孟獲來。孟獲跪於帳下。孔明令去其縛,教且在別帳與酒食壓驚。孔明喚管酒食官至坐榻前,如此如此,分付而去。卻說孟獲與祝融夫人並孟優、帶來洞主、一切宗黨在別帳飲酒。忽一人入帳謂孟獲曰:「丞相面羞,不欲與公相見。特令我來放公回去,再招人馬來決勝負。公今可速去。」孟獲垂淚言曰:「七擒七縱,自古未嘗有也。吾雖化外之人,頗知禮義,直如此無羞恥乎?」遂同兄弟妻子宗黨人等,皆匍匐跪於帳下,肉袒謝罪曰:「丞相天威,南人不復反矣!」孔明曰:「公今服乎?」獲泣謝曰:「某子子孫孫皆感覆載生成之恩,安得不服!」孔明乃請孟獲上帳,設宴慶賀,就令永為洞主。所奪之地,盡皆退還。孟獲宗黨及諸蠻兵,無不感戴,皆欣然跳躍而去。後人有詩讚孔明曰:「羽扇綸巾擁碧幢,七擒妙策制蠻王。至今溪洞傳威德,為選高原立廟堂。」
zhǎng shǐ fèi yī rù jiàn yuē: jīn chéng xiàng qīn tí shì zú, shēn rù bù máo, shōu fú mán fāng mù jīn mán wáng jì yǐ guī fú, hé bù zhì guān lì, yǔ mèng huò yī tóng shǒu zhī? kǒng míng yuē: rú cǐ yǒu sān bù yì: liú wài rén zé dāng liú bīng, bīng wú suǒ shí, yī bù yì yě mán rén shāng pò, fù xiōng sǐ wáng, liú wài rén ér bù liú bīng, bì chéng huò huàn, èr bù yì yě mán rén lèi yǒu fèi shā zhī zuì, zì yǒu xián yí, liú wài rén zhōng bù xiāng xìn, sān bù yì yě. jīn wú bù liú rén, bù yùn liáng, yǔ xiāng ān yú wú shì ér yǐ. zhòng rén jǐn fú. yú shì mán fāng jiē gǎn kǒng míng ēn dé, nǎi wèi kǒng míng lì shēng cí, sì shí xiǎng jì, jiē hū zhī wèi cí fù gè sòng zhēn zhū jīn bǎo dān qī yào cái gēng niú zhàn mǎ, yǐ zī jūn yòng, shì bù zài fǎn. nán fāng yǐ dìng.
長史費禕入諫曰:「今丞相親提士卒,深入不毛,收服蠻方;目今蠻王既已歸服,何不置官吏,與孟獲一同守之?」孔明曰:「如此有三不易:留外人則當留兵,兵無所食,一不易也;蠻人傷破,父兄死亡,留外人而不留兵,必成禍患,二不易也;蠻人累有廢殺之罪,自有嫌疑,留外人終不相信,三不易也。今吾不留人,不運糧,與相安於無事而已。」眾人盡服。於是蠻方皆感孔明恩德,乃為孔明立生祠,四時享祭,皆呼之為「慈父」;各送珍珠金寶、丹漆藥材、耕牛戰馬,以資軍用,誓不再反。南方已定。
què shuō kǒng míng kào jūn yǐ bì, bān shī huí shǔ, lìng wèi yán yǐn běn bù bīng wèi qián fēng. yán yǐn bīng fāng zhì lú shuǐ, hū rán yīn yún sì hé, shuǐ miàn shàng yī zhèn kuáng fēng zhòu qǐ, fēi shā zǒu shí, jūn bù néng jìn. yán tuì bīng huí bào kǒng míng. kǒng míng suì qǐng mèng huò wèn zhī. zhèng shì: sài wài mán rén fāng tiē fú, shuǐ biān guǐ zú yòu chāng kuáng.
卻說孔明犒軍已畢,班師回蜀,令魏延引本部兵為前鋒。延引兵方至瀘水,忽然陰雲四合,水面上一陣狂風驟起,飛沙走石,軍不能進。延退兵回報孔明。孔明遂請孟獲問之。正是:塞外蠻人方帖服,水邊鬼卒又猖狂。
wèi zhī mèng huò suǒ yán ruò hé, qiě kàn xià wén fēn jiě.
未知孟獲所言若何,且看下文分解。