hàn bīng jié zhài pò cáo zhēn wǔ hòu dòu zhèn rǔ zhòng dá
漢兵劫寨破曹真 武侯斗陣辱仲達
què shuō zhòng jiāng wén kǒng míng bù zhuī wèi bīng, jù rù zhàng gào yuē: wèi bīng kǔ yǔ, bù néng tún zā, yīn cǐ huí qù, zhèng hǎo chéng shì zhuī zhī. chéng xiàng rú hé bù zhuī? kǒng míng yuē: sī mǎ yì shàn néng yòng bīng, jīn jūn tuì bì yǒu mái fú. wú ruò zhuī zhī, zhèng zhōng qí jì. bù rú zòng tā yuǎn qù, wú què fēn bīng jìng chū xié gǔ ér qǔ qí shān, shǐ wèi rén bù dī fáng yě. zhòng jiāng yuē: qǔ zhǎng ān zhī dì, bié yǒu lù tú chéng xiàng zhǐ qǔ qí shān, hé yě? kǒng míng yuē: qí shān nǎi zhǎng ān zhī shǒu yě: lǒng xī zhū jùn, tǎng yǒu bīng lái, bì jīng yóu cǐ dì gèng jiān qián lín wèi bīn, hòu kào xié gǔ, zuǒ chū yòu rù. kě yǐ fú bīng, nǎi yòng wǔ zhī dì. wú gù yù xiān qǔ cǐ, de dì lì yě. zhòng jiāng jiē bài fú. kǒng míng lìng wèi yán zhāng yí dù qióng chén shì chū jī gǔ mǎ dài wáng píng zhāng yì mǎ zhōng chū xié gǔ: jù huì yú qí shān. diào bō yǐ dìng, kǒng míng zì tí dà jūn, lìng guān xìng liào huà wèi xiān fēng, suí hòu jìn fā. què shuō cáo zhēn sī mǎ yì èr rén, zài hòu jiān dū rén mǎ, lìng yī jūn rù chén cāng gǔ dào tàn shì, huí bào shuō shǔ bīng bù lái. yòu xíng xún rì, hòu miàn mái fú zhòng jiāng jiē huí, shuō shǔ bīng quán wú yīn hào. zhēn yuē: lián mián qiū yǔ, zhàn dào duàn jué, shǔ rén qǐ zhī wú děng tuì jūn yé? yì yuē: shǔ bīng suí hòu chū yǐ. zhēn yuē: hé yǐ zhī zhī? yì yuē: lián rì qíng míng, shǔ bīng bù gǎn, liào wú yǒu fú bīng yě, gù zòng wǒ bīng yuǎn qù dài wǒ bīng guò jǐn, tā què duó qí shān yǐ. cáo zhēn bù xìn. yì yuē: zi dān rú hé bù xìn? wú liào kǒng míng bì cóng liǎng gǔ ér lái. wú yǔ zi dān gè shǒu yī gǔ kǒu, shí rì wèi qī. ruò wú shǔ bīng lái, wǒ miàn tú hóng fěn, shēn chuān nǚ yī, lái yíng zhōng fú zuì. zhēn yuē: ruò yǒu shǔ bīng lái, wǒ yuàn jiāng tiān zǐ suǒ cì yù dài yī tiáo yù mǎ yī pǐ yǔ nǐ. jí fēn bīng liǎng lù: zhēn yǐn bīng tún yú qí shān zhī xī, xié gǔ kǒu yì yǐn jūn tún yú qí shān zhī dōng, jī gǔ kǒu. gè xià zhài yǐ bì. yì xiān yǐn yī zhī bīng fú yú shān gǔ zhōng qí yú jūn mǎ, gè yú yào lù ān yíng. yì gèng huàn yī zhuāng, zá zài quán jūn zhī nèi, biàn guān gè yíng. hū dào yī yíng, yǒu yī piān jiāng yǎng tiān ér yuàn yuē: dà yǔ lín le xǔ duō shí, bù kěn huí qù jīn yòu zài zhè lǐ dùn zhù, qiáng yào dǔ sài, què bù kǔ le guān jūn! yì wén yán, guī zhài shēng zhàng, jù zhòng jiāng jiē dào zhàng xià, āi chū nà jiāng lái. yì chì zhī yuē: cháo tíng yǎng jūn qiān rì, yòng zài yī shí. rǔ ān gǎn chū yuàn yán, yǐ màn jūn xīn! qí rén bù zhāo. yì jiào chū tóng bàn zhī rén duì zhèng, nà jiāng bù néng dǐ lài. yì yuē: wú fēi dǔ sài yù shèng shǔ bīng, lìng rǔ gè rén yǒu gōng huí cháo, rǔ nǎi wàng chū yuàn yán, zì qǔ zuì lì! hè lìng wǔ shì tuī chū zhǎn zhī. xū yú, xiàn shǒu zhàng xià. zhòng jiāng sǒng rán. yì yuē: rǔ děng zhū jiāng jiē yào jǐn xīn yǐ fáng shǔ bīng. tīng wú zhōng jūn pào xiǎng, sì miàn jiē jìn. zhòng jiāng shòu lìng ér tuì.
卻說眾將聞孔明不追魏兵,俱入帳告曰:「魏兵苦雨,不能屯紥,因此回去,正好乘勢追之。丞相如何不追?」孔明曰:「司馬懿善能用兵,今軍退必有埋伏。吾若追之,正中其計。不如縱他遠去,吾卻分兵徑出斜谷而取祁山,使魏人不提防也。」眾將曰:「取長安之地,別有路途;丞相只取祁山,何也?」孔明曰:「祁山乃長安之首也:隴西諸郡,倘有兵來,必經由此地;更兼前臨渭濱,後靠斜谷,左出右入。可以伏兵,乃用武之地。吾故欲先取此,得地利也。」眾將皆拜服。孔明令魏延、張嶷、杜瓊、陳式出箕谷;馬岱、王平、張翼、馬忠出斜谷:俱會於祁山。調撥已定,孔明自提大軍,令關興、廖化為先鋒,隨後進發。卻說曹真、司馬懿二人,在後監督人馬,令一軍入陳倉古道探視,回報說蜀兵不來。又行旬日,後面埋伏眾將皆回,說蜀兵全無音耗。真曰:「連綿秋雨,棧道斷絕,蜀人豈知吾等退軍耶?」懿曰:「蜀兵隨後出矣。」真曰:「何以知之?」懿曰:「連日晴明,蜀兵不趕,料吾有伏兵也,故縱我兵遠去;待我兵過盡,他卻奪祁山矣。」曹真不信。懿曰:「子丹如何不信?吾料孔明必從兩谷而來。吾與子丹各守一谷口,十日為期。若無蜀兵來,我面塗紅粉,身穿女衣,來營中伏罪。」真曰:「若有蜀兵來,我願將天子所賜玉帶一條、御馬一匹與你。」即分兵兩路:真引兵屯於祁山之西,斜谷口;懿引軍屯於祁山之東,箕谷口。各下寨已畢。懿先引一枝兵伏於山谷中;其餘軍馬,各於要路安營。懿更換衣裝,雜在全軍之內,遍觀各營。忽到一營,有一偏將仰天而怨曰:「大雨淋了許多時,不肯回去;今又在這裡頓住,強要賭賽,卻不苦了官軍!」懿聞言,歸寨升帳,聚眾將皆到帳下,挨出那將來。懿叱之曰:「朝廷養軍千日,用在一時。汝安敢出怨言,以慢軍心!」其人不招。懿叫出同伴之人對證,那將不能抵賴。懿曰:「吾非賭賽;欲勝蜀兵,令汝各人有功回朝,汝乃妄出怨言,自取罪戾!」喝令武士推出斬之。須臾,獻首帳下。眾將悚然。懿曰:「汝等諸將皆要盡心以防蜀兵。聽吾中軍炮響,四面皆進。」眾將受令而退。
què shuō wèi yán zhāng yí chén shì dù qióng sì jiāng, yǐn èr wàn bīng, qǔ jī gǔ ér jìn. zhèng xíng zhī jiān, hū bào cān móu dèng zhī dào lái. sì jiāng wèn qí gù, zhī yuē: chéng xiàng yǒu lìng: rú chū jī gǔ, dī fáng wèi bīng mái fú, bù kě qīng jìn. chén shì yuē: chéng xiàng yòng bīng hé duō yí yé? wú liào wèi bīng lián zāo dà yǔ, yì jiǎ jiē huǐ, bì rán jí guī ān dé yòu yǒu mái fú? jīn wú bīng bèi dào ér jìn, kě huò dà shèng, rú hé yòu jiào xiū jìn? zhī yuē: chéng xiàng jì wú bù zhōng, móu wú bù chéng, rǔ ān gǎn wéi lìng? shì xiào yuē: chéng xiàng ruò guǒ duō móu, bù zhì jiē tíng zhī shī! wèi yán xiǎng qǐ kǒng míng xiàng rì bù tīng qí jì, yì xiào yuē: chéng xiàng ruò tīng wú yán, jìng chū zǐ wǔ gǔ, cǐ shí xiū shuō zhǎng ān, lián luò yáng jiē dé yǐ! jīn zhí dìng yào chū qí shān. yǒu hé yì yé? jì lìng jìn bīng, jīn yòu jiào xiū jìn. hé qí hào lìng bù míng! shì yuē: wú zì yǒu wǔ qiān bīng, jìng chū jī gǔ, xiān dào qí shān xià zhài, kàn chéng xiàng xiū yě bù xiū! zhī zài sān zǔ dāng, shì zhǐ bù tīng, jìng zì yǐn wǔ qiān bīng chū jī gǔ qù le. dèng zhī zhǐ de fēi bào kǒng míng.
卻說魏延、張嶷、陳式、杜瓊四將,引二萬兵,取箕谷而進。正行之間,忽報參謀鄧芝到來。四將問其故,芝曰:「丞相有令:如出箕谷,提防魏兵埋伏,不可輕進。」陳式曰:「丞相用兵何多疑耶?吾料魏兵連遭大雨,衣甲皆毀,必然急歸;安得又有埋伏?今吾兵倍道而進,可獲大勝,如何又教休進?」芝曰:「丞相計無不中,謀無不成,汝安敢違令?」式笑曰:「丞相若果多謀,不致街亭之失!」魏延想起孔明向日不聽其計,亦笑曰:「丞相若聽吾言,徑出子午谷,此時休說長安,連洛陽皆得矣!今執定要出祁山。有何益耶?既令進兵,今又教休進。何其號令不明!」式曰:「吾自有五千兵,徑出箕谷,先到祁山下寨,看丞相羞也不羞!」芝再三阻當,式只不聽,徑自引五千兵出箕谷去了。鄧芝只得飛報孔明。
què shuō chén shì yǐn bīng xíng bù shù lǐ, hū tīng de yī shēng pào xiǎng, sì miàn fú bīng jiē chū. shì jí tuì shí, wèi bīng sāi mǎn gǔ kǒu, wéi dé tiě tǒng xiāng sì. shì zuǒ chōng yòu tū, bù néng dé tuō. hū wén hǎn shēng dà zhèn, yī biāo jūn shā rù, nǎi shì wèi yán. jiù le chén shì, huí dào gǔ zhōng, wǔ qiān bīng zhǐ shèng dé sì wǔ bǎi dài shāng rén mǎ. bèi hòu wèi bīng gǎn lái, què dé dù qióng zhāng yí yǐn bīng jiē yīng, wèi bīng fāng tuì. chén wèi èr rén fāng xìn kǒng míng xiān jiàn rú shén, ào huǐ bù jí.
卻說陳式引兵行不數里,忽聽的一聲炮響,四面伏兵皆出。式急退時,魏兵塞滿谷口,圍得鐵桶相似。式左衝右突,不能得脫。忽聞喊聲大震,一彪軍殺入,乃是魏延。救了陳式,回到谷中,五千兵只剩得四五百帶傷人馬。背後魏兵趕來,卻得杜瓊、張嶷引兵接應,魏兵方退。陳、魏二人方信孔明先見如神,懊悔不及。
qiě shuō dèng zhī huí jiàn kǒng míng, yán wèi yán chén shì rú cǐ wú lǐ. kǒng míng xiào yuē: wèi yán sù yǒu fǎn xiāng, wú zhī bǐ cháng yǒu bù píng zhī yì yīn lián qí yǒng ér yòng zhī. jiǔ hòu bì shēng huàn hài. zhèng yán jiān, hū liú xīng mǎ bào dào, shuō chén shì zhé le sì qiān yú rén, zhǐ yǒu sì wǔ bǎi dài shāng rén mǎ, tún zài gǔ zhōng. kǒng míng lìng dèng zhī zài lái jī gǔ fǔ wèi chén shì, fáng qí shēng biàn yī miàn huàn mǎ dài wáng píng fēn fù yuē: xié gǔ ruò yǒu wèi bīng shǒu bǎ, rǔ èr rén yǐn běn bù jūn yuè shān lǐng, yè xíng zhòu fú, sù chū qí shān zhī zuǒ, jǔ huǒ wèi hào. yòu huàn mǎ zhōng zhāng yì fēn fù yuē: rǔ děng yì cóng shān pì xiǎo lù, zhòu fú yè xíng, jìng chū qí shān zhī yòu, jǔ huǒ wèi hào, yǔ mǎ dài wáng píng huì hé, gòng jié cáo zhēn yíng zhài. wú zì cóng gǔ zhōng sān miàn gōng zhī, wèi bīng kě pò yě. sì rén lǐng mìng fēn tóu yǐn bīng qù le. kǒng míng yòu huàn guān xìng liào huà fēn fù yuē: rú cǐ rú cǐ. èr rén shòu le mì jì, yǐn bīng ér qù. kǒng míng zì lǐng jīng bīng bèi dào ér xíng. zhèng xíng jiān, yòu huàn wú bān wú yì shòu yǔ mì jì, yì yǐn bīng xiān xíng.
且說鄧芝回見孔明,言魏延、陳式如此無禮。孔明笑曰:「魏延素有反相,吾知彼常有不平之意;因憐其勇而用之。久後必生患害。」正言間,忽流星馬報到,說陳式折了四千餘人,止有四五百帶傷人馬,屯在谷中。孔明令鄧芝再來箕谷撫慰陳式,防其生變;一面喚馬岱、王平分付曰:「斜谷若有魏兵守把,汝二人引本部軍越山嶺,夜行晝伏,速出祁山之左,舉火為號。」又喚馬忠、張翼分付曰:「汝等亦從山僻小路,晝伏夜行,徑出祁山之右,舉火為號,與馬岱、王平會合,共劫曹真營寨。吾自從谷中三面攻之,魏兵可破也。」四人領命分頭引兵去了。孔明又喚關興、廖化分付曰:如此如此。二人受了密計,引兵而去。孔明自領精兵倍道而行。正行間,又喚吳班、吳懿授與密計,亦引兵先行。
què shuō cáo zhēn xīn zhōng bù xìn shǔ bīng lái, yǐ cǐ dài màn, zòng lìng jūn shì xiē xī zhǐ děng shí rì wú shì, yào xiū sī mǎ yì, bù jué shǒu le qī rì, hū yǒu rén bào gǔ zhōng yǒu xiē xiǎo shǔ bīng chū lái. zhēn lìng fù jiāng qín liáng yǐn wǔ qiān bīng shào tàn, bù xǔ zòng lìng shǔ bīng jìn jiè. qín liáng lǐng mìng, yǐn bīng gāng dào gǔ kǒu, shào jiàn shǔ bīng tuì qù. liáng jí yǐn bīng gǎn lái, xíng dào wǔ liù shí lǐ, bù jiàn shǔ bīng, xīn xià yí huò, jiào jūn shì xià mǎ xiē xī. hū shào mǎ bào shuō: qián miàn yǒu shǔ bīng mái fú. liáng shàng mǎ kàn shí, zhǐ jiàn shān zhōng chén tǔ dà qǐ, jí lìng jūn shì dī fáng. bù yī shí, sì bì xiāng hǎn shēng dà zhèn: qián miàn wú bān wú yì yǐn bīng shā chū, bèi hòu guān xìng liào huà yǐn bīng shā lái. zuǒ yòu shì shān, jiē wú zǒu lù. shān shàng shǔ bīng dà jiào: xià mǎ tóu xiáng zhě miǎn sǐ! wèi bīng dà bàn duō jiàng. qín liáng sǐ zhàn, bèi liào huà yī dāo zhǎn yú mǎ xià.
卻說曹真心中不信蜀兵來,以此怠慢,縱令軍士歇息;只等十日無事,要羞司馬懿,不覺守了七日,忽有人報谷中有些小蜀兵出來。真令副將秦良引五千兵哨探,不許縱令蜀兵近界。秦良領命,引兵剛到谷口,哨見蜀兵退去。良急引兵趕來,行到五六十里,不見蜀兵,心下疑惑,教軍士下馬歇息。忽哨馬報說:「前面有蜀兵埋伏。」良上馬看時,只見山中塵土大起,急令軍士提防。不一時,四壁廂喊聲大震:前面吳班、吳懿引兵殺出,背後關興、廖化引兵殺來。左右是山,皆無走路。山上蜀兵大叫:「下馬投降者免死!」魏兵大半多降。秦良死戰,被廖化一刀斬於馬下。
kǒng míng bǎ jiàng bīng jū yú hòu jūn, què jiāng wèi bīng yì jiǎ yǔ shǔ bīng wǔ qiān rén chuān le, bàn zuò wèi bīng, lìng guān xìng liào huà wú bān wú yì sì jiāng yǐn zháo, jìng bēn cáo zhēn zhài lái xiān lìng bào mǎ rù zhài shuō: zhǐ yǒu xiē xiǎo shǔ bīng, jǐn gǎn qù le. zhēn dà xǐ. hū bào sī mǎ dū du chà xīn fù rén zhì. zhēn huàn rù wèn zhī. qí rén gào yuē: jīn dū du yòng mái fú jì, shā shǔ bīng sì qiān yú rén. sī mǎ dū du zhì yì jiāng jūn, jiào xiū jiāng dǔ sài wèi niàn, wù yào yòng xīn tí bèi. zhēn yuē: wú zhè lǐ bìng wú yī gè shǔ bīng. suì dǎ fā lái rén huí qù. hū yòu bào qín liáng yǐn bīng huí lái le. zhēn zì chū zhàng yíng zhī. bǐ jí dào zhài, rén bào qián hòu liǎng bǎ huǒ qǐ. zhēn jí huí zhài hòu kàn shí, guān xìng liào huà wú bān wú yì sì jiāng, zhǐ huī shǔ jūn, jiù yíng qián shā jiāng jìn lái mǎ dài wáng píng cóng hòu miàn shā lái mǎ zhōng zhāng yì yì yǐn bīng shā dào. wèi jūn cuò shǒu bù jí, gè zì táo shēng. zhòng jiāng bǎo cáo zhēn wàng dōng ér zǒu, bèi hòu shǔ bīng gǎn lái.
孔明把降兵拘於後軍,卻將魏兵衣甲與蜀兵五千人穿了,扮作魏兵,令關興、廖化、吳班、吳懿四將引着,徑奔曹真寨來;先令報馬入寨說:「只有些小蜀兵,盡趕去了。」真大喜。忽報司馬都督差心腹人至。真喚入問之。其人告曰:「今都督用埋伏計,殺蜀兵四千餘人。司馬都督致意將軍,教休將賭賽為念,務要用心提備。」真曰:「吾這裡並無一個蜀兵。」遂打發來人回去。忽又報秦良引兵回來了。真自出帳迎之。比及到寨,人報前後兩把火起。真急回寨後看時,關興、廖化、吳班、吳懿四將,指麾蜀軍,就營前殺將進來;馬岱、王平從後面殺來;馬忠、張翼亦引兵殺到。魏軍措手不及,各自逃生。眾將保曹真望東而走,背後蜀兵趕來。
cáo zhēn zhèng bēn zǒu, hū rán hǎn shēng dà zhèn, yī biāo jūn shā dào. zhēn dǎn zhàn xīn jīng, shì zhī, nǎi sī mǎ yì yě. yì dà zhàn yī chǎng, shǔ bīng fāng tuì. zhēn dé tuō, xiū cán wú dì. yì yuē: zhū gé liàng duó le qí shān dì shì, wú děng bù kě jiǔ jū cǐ chù yí qù wèi bīn ān yíng, zài zuò liáng tú. zhēn yuē: zhòng dá hé yǐ zhī wú zāo cǐ dà bài yě? yì yuē: jiàn lái rén bào chēng zi dān shuō bìng wú yī gè shǔ bīng, wú liào kǒng míng àn lái jié zhài, yīn cǐ zhī zhī, gù xiāng jiē yīng. jīn guǒ zhōng jì. qiè mò yán dǔ sài zhī shì, zhǐ tóng xīn bào guó. cáo zhēn shèn shì huáng kǒng, qì chéng jí bìng, wò chuáng bù qǐ. bīng tún wèi bīn, yì kǒng jūn xīn yǒu luàn, bù gǎn jiào zhēn yǐn bīng.
曹真正奔走,忽然喊聲大震,一彪軍殺到。真膽戰心驚,視之,乃司馬懿也。懿大戰一場,蜀兵方退。真得脫,羞慚無地。懿曰:「諸葛亮奪了祁山地勢,吾等不可久居此處;宜去渭濱安營,再作良圖。」真曰:「仲達何以知吾遭此大敗也?」懿曰:「見來人報稱子丹說並無一個蜀兵,吾料孔明暗來劫寨,因此知之,故相接應。今果中計。切莫言賭賽之事,只同心報國。」曹真甚是惶恐,氣成疾病,臥床不起。兵屯渭濱,懿恐軍心有亂,不敢教真引兵。
què shuō kǒng míng dà qū shì mǎ, fù chū qí shān. láo jūn yǐ bì, wèi yán chén shì dù qióng zhāng yí rù zhàng bài fú qǐng zuì. kǒng míng yuē: shì shuí shī xiàn le jūn lái? yán yuē: chén shì bù tīng hào lìng, qián rù gǔ kǒu, yǐ cǐ dà bài. shì yuē: cǐ shì wèi yán jiào wǒ xíng lái. kǒng míng yuē: tā dào jiù nǐ, nǐ fǎn pān tā! jiāng lìng yǐ wéi, bù bì qiǎo shuō! jí chì wǔ shì tuī chū chén shì zhǎn zhī. xū yú, xuán shǒu yú zhàng qián, yǐ shì zhū jiāng. cǐ shí kǒng míng bù shā wèi yán, yù liú zhī yǐ wèi hòu yòng yě.
卻說孔明大驅士馬,復出祁山。勞軍已畢,魏延、陳式、杜瓊、張嶷入帳拜伏請罪。孔明曰:「是誰失陷了軍來?」延曰:「陳式不聽號令,潛入谷口,以此大敗。」式曰:「此事魏延教我行來。」孔明曰:「他倒救你,你反攀他!將令已違,不必巧說!」即叱武士推出陳式斬之。須臾,懸首於帳前,以示諸將。此時孔明不殺魏延,欲留之以為後用也。
kǒng míng jì zhǎn le chén shì, zhèng yì jìn bīng, hū yǒu xì zuò bào shuō cáo zhēn wò bìng bù qǐ, xiàn zài yíng zhōng zhì liáo. kǒng míng dà xǐ, wèi zhū jiāng yuē: ruò cáo zhēn bìng qīng, bì biàn huí zhǎng ān. jīn wèi bīng bù tuì, bì wèi bìng zhòng, gù liú yú jūn zhōng, yǐ ān zhòng rén zhī xīn. wú xiě xià yī shū, jiào qín liáng de jiàng bīng chí yǔ cáo zhēn, zhēn ruò jiàn zhī, bì rán sǐ yǐ! suì huàn jiàng bīng zhì zhàng xià, wèn yuē: rǔ děng jiē shì wèi jūn, fù mǔ qī zǐ duō zài zhōng yuán, bù yí jiǔ jū shǔ zhōng. jīn fàng rǔ děng huí jiā, ruò hé? zhòng jūn qì lèi bài xiè. kǒng míng yuē: cáo zi dān yǔ wú yǒu yuē wú yǒu yī shū, rǔ děng dài huí, sòng yǔ zi dān, bì yǒu zhòng shǎng. wèi jūn lǐng le shū, bēn huí běn zhài, jiāng kǒng míng shū chéng yǔ cáo zhēn. zhēn fú bìng ér qǐ, chāi fēng shì zhī. qí shū yuē: hàn chéng xiàng wǔ xiāng hóu zhū gé liàng, zhì shū yú dà sī mǎ cáo zi dān zhī qián: qiè wèi fū wèi jiāng zhě, néng qù néng jiù, néng róu néng gāng néng jìn néng tuì, néng ruò néng qiáng. bù dòng rú shān yuè, nán cè rú yīn yáng wú qióng rú tiān dì, chōng shí rú tài cāng hào miǎo rú sì hǎi, xuàn yào rú sān guāng. yù zhī tiān wén zhī hàn lào, xiān shí dì lǐ zhī píng kāng chá zhèn shì zhī qī huì, chuāi dí rén zhī duǎn zhǎng. jiē ěr wú xué hòu bèi, shàng nì qióng cāng zhù cuàn guó zhī fǎn zéi, chēng dì hào yú luò yáng zǒu cán bīng yú xié gǔ, zāo lín yǔ yú chén cāng shuǐ lù kùn fá, rén mǎ chāng kuáng pāo yíng jiāo zhī gē jiǎ, qì mǎn dì zhī dāo qiāng dū du xīn bēng ér dǎn liè, jiāng jūn shǔ cuàn ér láng máng! wú miàn jiàn guān zhōng zhī fù lǎo, hé yán rù xiàng fǔ zhī tīng táng! shǐ guān bǐng bǐ ér jì lù, bǎi xìng zhòng kǒu ér chuán yáng: zhòng dá wén zhèn ér tì tì, zi dān wàng fēng ér huáng huáng! wú jūn bīng qiáng ér mǎ zhuàng, dà jiāng hǔ fèn yǐ lóng xiāng sǎo qín chuān wèi píng rǎng, dàng wèi guó zuò qiū huāng! cáo zhēn kàn bì, hèn qì tián xiōng zhì wǎn, sǐ yú jūn zhōng. sī mǎ yì yòng bīng chē zhuāng zài, chāi rén sòng fù luò yáng ān zàng.
孔明既斬了陳式,正議進兵,忽有細作報說曹真臥病不起,現在營中治療。孔明大喜,謂諸將曰:「若曹真病輕,必便回長安。今魏兵不退,必為病重,故留於軍中,以安眾人之心。吾寫下一書,教秦良的降兵持與曹真,真若見之,必然死矣!」遂喚降兵至帳下,問曰:「汝等皆是魏軍,父母妻子多在中原,不宜久居蜀中。今放汝等回家,若何?」眾軍泣淚拜謝。孔明曰:「曹子丹與吾有約;吾有一書,汝等帶回,送與子丹,必有重賞。」魏軍領了書,奔回本寨,將孔明書呈與曹真。真扶病而起,拆封視之。其書曰:「漢丞相、武鄉侯諸葛亮,致書於大司馬曹子丹之前:竊謂夫為將者,能去能就,能柔能剛;能進能退,能弱能強。不動如山嶽,難測如陰陽;無窮如天地,充實如太倉;浩渺如四海,眩曜如三光。預知天文之旱澇,先識地理之平康;察陣勢之期會,揣敵人之短長。嗟爾無學後輩,上逆穹蒼;助篡國之反賊,稱帝號於洛陽;走殘兵於斜谷,遭霖雨於陳倉;水陸睏乏,人馬猖狂;拋盈郊之戈甲,棄滿地之刀槍;都督心崩而膽裂,將軍鼠竄而狼忙!無面見關中之父老,何顏入相府之廳堂!史官秉筆而記錄,百姓眾口而傳揚:仲達聞陣而惕惕,子丹望風而遑遑!吾軍兵強而馬壯,大將虎奮以龍驤;掃秦川為平壤,盪魏國作丘荒!」曹真看畢,恨氣填胸;至晚,死於軍中。司馬懿用兵車裝載,差人送赴洛陽安葬。
wèi zhǔ wén zhī cáo zhēn yǐ sǐ, jí xià zhào cuī sī mǎ yì chū zhàn. yì tí dà jūn lái yǔ kǒng míng jiāo fēng, gé rì xiān xià zhàn shū. kǒng míng wèi zhū jiāng yuē: cáo zhēn bì sǐ yǐ. suì pī huí lái rì jiāo fēng, shǐ zhě qù le. kǒng míng dāng yè jiào jiāng wéi shòu le mì jì: rú cǐ ér xíng yòu huàn guān xìng fēn fù: rú cǐ rú cǐ.
魏主聞知曹真已死,即下詔催司馬懿出戰。懿提大軍來與孔明交鋒,隔日先下戰書。孔明謂諸將曰:「曹真必死矣。」遂批回「來日交鋒」,使者去了。孔明當夜教姜維受了密計:如此而行;又喚關興分付:如此如此。
cì rì, kǒng míng jǐn qǐ qí shān zhī bīng qián dào wèi bīn: yī biān shì hé, yī biān shì shān, zhōng yāng píng chuān kuàng yě, hǎo piàn zhàn chǎng! liǎng jūn xiāng yíng, yǐ gōng jiàn shè zhù zhèn jiǎo. sān tòng gǔ bà, wèi zhèn zhōng mén qí kāi chù, sī mǎ yì chū mǎ, zhòng jiāng suí hòu ér chū. zhǐ jiàn kǒng míng duān zuò yú sì lún chē shàng, shǒu yáo yǔ shàn. yì yuē: wú zhǔ shàng fǎ yáo chán shùn, xiāng chuán èr dì, zuò zhèn zhōng yuán, róng rǔ shǔ wú èr guó zhě, nǎi wú zhǔ kuān cí rén hòu, kǒng shāng bǎi xìng yě. rǔ nǎi nán yáng yī gēng fū, bù shí tiān shù, qiáng yào xiāng qīn, lǐ yí tiǎn miè! rú shěng xīn gǎi guò, yí jí zǎo huí, gè shǒu jiāng jiè, yǐ chéng dǐng zú zhī shì, miǎn zhì shēng líng tú tàn, rǔ děng jiē dé quán shēng! kǒng míng xiào yuē: wú shòu xiān dì tuō gū zhī zhòng, ān kěn bù qīng xīn jié lì yǐ tǎo zéi hū! rǔ cáo shì bù jiǔ wèi hàn suǒ miè. rǔ zǔ fù jiē wèi hàn chén, shì shí hàn lù, bù sī bào xiào, fǎn zhù cuàn nì, qǐ bù zì chǐ? yì xiū cán mǎn miàn yuē: wú yǔ rǔ jué yī cí xióng! rǔ ruò néng shèng, wú shì bù wèi dà jiāng! rǔ ruò bài shí, zǎo guī gù lǐ, wú bìng bù jiā hài.
次日,孔明盡起祁山之兵前到謂濱:一邊是河,一邊是山,中央平川曠野,好片戰場!兩軍相迎,以弓箭射住陣角。三通鼓罷,魏陣中門旗開處,司馬懿出馬,眾將隨後而出。只見孔明端坐於四輪車上,手搖羽扇。懿曰:「吾主上法堯禪舜,相傳二帝,坐鎮中原,容汝蜀、吳二國者,乃吾主寬慈仁厚,恐傷百姓也。汝乃南陽一耕夫,不識天數,強要相侵,理宜殄滅!如省心改過,宜即早回,各守疆界,以成鼎足之勢,免致生靈塗炭,汝等皆得全生!」孔明笑曰:「吾受先帝託孤之重,安肯不傾心竭力以討賊乎!汝曹氏不久為漢所滅。汝祖父皆為漢臣,世食漢祿,不思報效,反助篡逆,豈不自恥?」懿羞慚滿面曰:「吾與汝決一雌雄!汝若能勝,吾誓不為大將!汝若敗時,早歸故里,吾並不加害。」
kǒng míng yuē: rǔ yù dòu jiāng? dòu bīng? dòu zhèn fǎ? yì yuē: xiān dòu zhèn fǎ? kǒng míng yuē: xiān bù zhèn wǒ kàn. yì rù zhōng jūn zhàng xià, shǒu zhí huáng qí zhāo zhǎn, zuǒ yòu jūn dòng, pái chéng yī zhèn. fù shàng mǎ chū zhèn, wèn yuē: rǔ shí wú zhèn fǒu? kǒng míng xiào yuē: wú jūn zhōng mò jiāng, yì néng bù zhī. cǐ nǎi hùn yuán yī qì zhèn yě. yì yuē: rǔ bù zhèn wǒ kàn. kǒng míng rù zhèn, bǎ yǔ shàn yī yáo, fù chū zhèn qián, wèn yuē: rǔ shí wǒ zhèn fǒu? yì yuē: liàng cǐ bā guà zhèn, rú hé bù shí! kǒng míng yuē: shí biàn shí le, gǎn dǎ wǒ zhèn fǒu? yì yuē: jì shí zhī, rú hé bù gǎn dǎ! kǒng míng yuē: rǔ zhǐ guǎn dǎ lái. sī mǎ yì huí dào běn zhèn zhōng, huàn dài líng zhāng hǔ lè chēn sān jiāng, fēn fù yuē: jīn kǒng míng suǒ bù zhī zhèn, àn xiū shēng shāng dù jǐng sǐ jīng kāi bā mén. rǔ sān rén kě cóng zhèng dōng shēng mén dǎ rù, wǎng xī nán xiū mén shā chū, fù cóng zhèng běi kāi mén shā rù: cǐ zhèn kě pò. rǔ děng xiǎo xīn zài yì!
孔明曰:「汝欲斗將?斗兵?斗陣法?」懿曰:「先斗陣法?」孔明曰:「先布陣我看。懿入中軍帳下,手執黃旗招颭,左右軍動,排成一陣。復上馬出陣,問曰:「汝識吾陣否?」孔明笑曰:「吾軍中末將,亦能布之。此乃『混元一氣陣』也。」懿曰:「汝布陣我看。」孔明入陣,把羽扇一搖,復出陣前,問曰:「汝識我陣否?」懿曰:「量此『八卦陣』,如何不識!」孔明曰:「識便識了,敢打我陣否?」懿曰:「既識之,如何不敢打!」孔明曰:「汝只管打來。」司馬懿回到本陣中,喚戴陵、張虎、樂綝三將,分付曰:「今孔明所布之陣,按休、生、傷、杜、景、死、驚、開八門。汝三人可從正東『生門』打入,往西南休門殺出,復從正北『開門』殺入:此陣可破。汝等小心在意!」
yú shì dài líng zài zhōng, zhāng hǔ zài qián, lè chēn zài hòu, gè yǐn sān shí qí, cóng shēng mén dǎ rù. liǎng jūn nà hǎn xiāng zhù. sān rén shā rù shǔ zhèn, zhǐ jiàn zhèn rú lián chéng, chōng tū bù chū. sān rén huāng yǐn qí zhuǎn guò zhèn jiǎo, wǎng xī nán chōng qù, què bèi shǔ bīng shè zhù, chōng tū bù chū. zhèn zhōng chóng chóng dié dié, dōu yǒu mén hù, nà lǐ fēn dōng xī nán běi? sān jiāng bù néng xiāng gù, zhǐ guǎn luàn zhuàng, dàn jiàn chóu yún mò mò, cǎn wù méng méng. hǎn shēng qǐ chù, wèi jūn yī gè gè jiē bèi fù le, sòng dào zhōng jūn.
於是戴陵在中,張虎在前,樂綝在後,各引三十騎,從生門打入。兩軍吶喊相助。三人殺入蜀陣,只見陣如連城,衝突不出。三人慌引騎轉過陣腳,往西南衝去,卻被蜀兵射住,衝突不出。陣中重重疊疊,都有門戶,那裡分東西南北?三將不能相顧,只管亂撞,但見愁雲漠漠,慘霧蒙蒙。喊聲起處,魏軍一個個皆被縛了,送到中軍。
kǒng míng zuò yú zhàng zhōng, zuǒ yòu jiāng zhāng hǔ dài líng lè chēn bìng jiǔ shí gè jūn, jiē fù zài zhàng xià. kǒng míng xiào yuē: wú zòng rán zhuō dé rǔ děng, hé zú wèi qí! wú fàng rǔ děng huí jiàn sī mǎ yì, jiào tā zài dú bīng shū, zhòng guān zhàn cè, nà shí lái jué cí xióng, wèi wèi chí yě. rǔ děng xìng mìng jì ráo, dāng liú xià jūn qì zhàn mǎ. suì jiāng zhòng rén yī fú tuō le, yǐ mò tú miàn, bù xíng chū zhèn. sī mǎ yì jiàn zhī dà nù, huí gù zhū jiāng yuē: rú cǐ cuò bài ruì qì, yǒu hé miàn mù huí jiàn zhōng yuán dà chén yé! jí zhǐ huī sān jūn, fèn sǐ lüè zhèn, yì zì bá jiàn zài shǒu, yǐn bǎi yú xiāo jiāng, cuī dū chōng shā.
孔明坐於帳中,左右將張虎、戴陵、樂綝並九十個軍,皆縛在帳下。孔明笑曰:「吾縱然捉得汝等,何足為奇!吾放汝等回見司馬懿,教他再讀兵書,重觀戰策,那時來決雌雄,未為遲也。汝等性命既饒,當留下軍器戰馬。」遂將眾人衣服脫了,以墨塗面,步行出陣。司馬懿見之大怒,回顧諸將曰:「如此挫敗銳氣,有何面目回見中原大臣耶!」即指揮三軍,奮死掠陣,懿自拔劍在手,引百餘驍將,催督衝殺。
liǎng jūn qià cái xiāng huì, hū rán zhèn hòu gǔ jiǎo qí míng, hǎn shēng dà zhèn, yī biāo jūn cóng xī nán shàng shā lái, nǎi guān xìng yě. yì fēn hòu jūn dāng zhī, fù cuī jūn xiàng qián sī shā. hū rán wèi bīng dà luàn: yuán lái jiāng wéi yǐn yī biāo jūn qiāo dì shā lái, shǔ bīng sān lù jiā gōng. yì dà jīng, jí máng tuì jūn. shǔ bīng zhōu wéi shā dào, yì yǐn sān jūn wàng nán sǐ mìng chōng jī. wèi bīng shí shāng liù qī. sī mǎ yì tuì zài wèi bīn nán àn xià zhài, jiān shǒu bù chū.
兩軍恰才相會,忽然陣後鼓角齊鳴,喊聲大震,一彪軍從西南上殺來,乃關興也。懿分後軍當之,復催軍向前廝殺。忽然魏兵大亂:原來姜維引一彪軍悄地殺來,蜀兵三路夾攻。懿大驚,急忙退軍。蜀兵周圍殺到,懿引三軍望南死命衝擊。魏兵十傷六七。司馬懿退在渭濱南岸下寨,堅守不出。
kǒng míng shōu de shèng zhī bīng, huí dào qí shān shí, yǒng ān chéng lǐ yán qiǎn dū wèi gǒu ān jiè sòng liáng mǐ, zhì jūn zhōng jiāo gē. gǒu ān hǎo jiǔ, yú lù dài màn, wéi xiàn shí rì. kǒng míng dà nù yuē: wú jūn zhōng zhuān yǐ liáng wèi dà shì, wù le sān rì, biàn gāi chù zhǎn! rǔ jīn wù le shí rì, yǒu hé lǐ shuō? hè lìng tuī chū zhǎn zhī. zhǎng shǐ yáng yí yuē: gǒu ān nǎi lǐ yán yòng rén, yòu jiān qián liáng duō chū yú xī chuān, ruò shā cǐ rén, hòu wú rén gǎn sòng liáng yě. kǒng míng nǎi chì wǔ shì qù qí fù, zhàng bā shí fàng zhī. gǒu ān bèi zé, xīn zhōng huái hèn, lián yè yǐn qīn suí wǔ liù qí, jìng bēn wèi zhài tóu xiáng. yì huàn rù, gǒu ān bài gào qián shì. yì yuē: suī rán rú cǐ, kǒng míng duō móu, rǔ yán nán xìn. rǔ néng wèi wǒ gàn yī jiàn dà gōng, wú nà shí zòu zhǔn tiān zǐ, bǎo rǔ wèi shàng jiāng. ān yuē: dàn yǒu shèn shì, jí dāng xiào lì. yì yuē: rǔ kě huí chéng dū bù sàn liú yán, shuō kǒng míng yǒu yuàn shàng zhī yì, zǎo wǎn yù chēng wèi dì, shǐ rǔ zhǔ zhào huí kǒng míng: jí shì rǔ zhī gōng yǐ. gǒu ān yǔn nuò, jìng huí chéng dū, jiàn le huàn guān, bù sàn liú yán, shuō kǒng míng zì yǐ dà gōng, zǎo wǎn bì jiāng cuàn guó. huàn guān wén zhī dà jīng, jí rù nèi zòu dì, xì yán qián shì. hòu zhǔ jīng yà yuē: shì cǐ rú zhī nài hé? huàn guān yuē: kě zhào hái chéng dū, xuē qí bīng quán, miǎn shēng pàn nì. hòu zhǔ xià zhào, xuān kǒng míng bān shī huí cháo. jiǎng wǎn chū bān zòu yuē: chéng xiàng zì chū shī yǐ lái, lèi jiàn dà gōng, hé gù xuān huí? hòu zhǔ yuē: zhèn yǒu jī mì shì, bì xū yǔ chéng xiàng miàn yì. jí qiǎn shǐ jī zhào xīng yè xuān kǒng míng huí.
孔明收得勝之兵,回到祁山時,永安城李嚴遣都尉苟安解送糧米,至軍中交割。苟安好酒,於路怠慢,違限十日。孔明大怒曰:「吾軍中專以糧為大事,誤了三日,便該處斬!汝今誤了十日,有何理說?」喝令推出斬之。長史楊儀曰:「苟安乃李嚴用人,又兼錢糧多出於西川,若殺此人,後無人敢送糧也。」孔明乃叱武士去其縛,杖八十放之。苟安被責,心中懷恨,連夜引親隨五六騎,徑奔魏寨投降。懿喚入,苟安拜告前事。懿曰:「雖然如此,孔明多謀,汝言難信。汝能為我干一件大功,吾那時奏准天子,保汝為上將。」安曰:「但有甚事,即當效力。」懿曰:「汝可回成都布散流言,說孔明有怨上之意,早晚欲稱為帝,使汝主召回孔明:即是汝之功矣。」苟安允諾,徑回成都,見了宦官,布散流言,說孔明自倚大功,早晚必將篡國。宦官聞知大驚,即入內奏帝,細言前事。後主驚訝曰:「似此如之奈何?宦官曰:「可詔還成都,削其兵權,免生叛逆。」後主下詔,宣孔明班師回朝。蔣琬出班奏曰:「丞相自出師以來,累建大功,何故宣回?」後主曰:「朕有機密事,必須與丞相面議。」即遣使齎詔星夜宣孔明回。
shǐ mìng jìng dào qí shān dà zhài, kǒng míng jiē rù, shòu zhào yǐ bì, yǎng tiān tàn yuē: zhǔ shàng nián yòu, bì yǒu nìng chén zài cè! wú zhèng yù jiàn gōng, hé gù qǔ huí? wǒ rú bù huí, shì qī zhǔ yǐ. ruò fèng mìng ér tuì, rì hòu zài nán dé cǐ jī huì yě. jiāng wéi wèn yuē: ruò dà jūn tuì, sī mǎ yì chéng shì yǎn shā, dāng fù rú hé? kǒng míng yuē: wú jīn tuì jūn, kě fēn wǔ lù ér tuì. jīn rì xiān tuì cǐ yíng, jiǎ rú yíng nèi yī qiān bīng, què jué èr qiān zào, míng rì jué sān qiān zào, hòu rì jué sì qiān zào: měi rì tuì jūn, tiān zào ér xíng. yáng yí yuē: xī sūn bìn qín páng juān, yòng tiān bīng jiǎn zào zhī fǎ ér qǔ shèng jīn chéng xiàng tuì bīng, hé gù zēng zào? kǒng míng yuē: sī mǎ yì shàn néng yòng bīng, zhī wú bīng tuì, bì rán zhuī gǎn xīn zhōng yí wú yǒu fú bīng, dìng yú jiù yíng nèi shù zào jiàn měi rì zēng zào, bīng yòu bù zhī tuì yǔ bù tuì, zé yí ér bù gǎn zhuī. wú xú xú ér tuì, zì wú sǔn bīng zhī huàn. suì chuán lìng tuì jūn.
使命徑到祁山大寨,孔明接入,受詔已畢,仰天嘆曰:「主上年幼,必有佞臣在側!吾正欲建功,何故取回?我如不回,是欺主矣。若奉命而退,日後再難得此機會也。」姜維問曰:「若大軍退,司馬懿乘勢掩殺,當復如何?」孔明曰:「吾今退軍,可分五路而退。今日先退此營,假如營內一千兵,卻掘二千灶,明日掘三千灶,後日掘四千灶:每日退軍,添灶而行。」楊儀曰:「昔孫臏擒龐涓,用添兵減灶之法而取勝;今丞相退兵,何故增灶?」孔明曰:「司馬懿善能用兵,知吾兵退,必然追趕;心中疑吾有伏兵,定於舊營內數灶;見每日增灶,兵又不知退與不退,則疑而不敢追。吾徐徐而退,自無損兵之患。」遂傳令退軍。
què shuō sī mǎ yì liào gǒu ān xíng jì tíng dāng, zhǐ dài shǔ bīng tuì shí, yī qí yǎn shā. zhèng chóu chú jiān, hū bào shǔ zhài kōng xū, rén mǎ jiē qù. yì yīn kǒng míng duō móu, bù gǎn qīng zhuī, zì yǐn bǎi yú qí qián lái shǔ yíng nèi tà kàn, jiào jūn shì shù zào, réng huí běn zhài cì rì, yòu jiào jūn shì gǎn dào nà gè yíng nèi, chá diǎn zào shù. huí bào shuō: zhè yíng nèi zhī zào, bǐ qián yòu zēng yī fēn. sī mǎ yì wèi zhū jiāng yuē: wú liào kǒng míng duō móu, jīn guǒ tiān bīng zēng zào, wú ruò zhuī zhī, bì zhōng qí jì bù rú qiě tuì, zài zuò liáng tú. yú shì huí jūn bù zhuī. kǒng míng bù zhé yī rén, wàng chéng dū ér qù. cì hòu, chuān kǒu tǔ rén lái bào sī mǎ yì, shuō kǒng míng tuì bīng zhī shí, wèi jiàn tiān bīng, zhǐ jiàn zēng zào. yì yǎng tiān zhǎng tàn yuē: kǒng míng xiào yú xǔ zhī fǎ, mán guò wú yě! qí móu lüè wú bù rú zhī! suì yǐn dà jūn hái luò yáng. zhèng shì: qí féng dí shǒu nán xiāng shèng, jiāng yù liáng cái bù gǎn jiāo.
卻說司馬懿料苟安行計停當,只待蜀兵退時,一齊掩殺。正躊躇間,忽報蜀寨空虛,人馬皆去。懿因孔明多謀,不敢輕追,自引百餘騎前來蜀營內踏看,教軍士數灶,仍回本寨;次日,又教軍士趕到那個營內,查點灶數。回報說:「這營內之灶,比前又增一分。」司馬懿謂諸將曰:「吾料孔明多謀,今果添兵增灶,吾若追之,必中其計;不如且退,再作良圖。」於是回軍不追。孔明不折一人,望成都而去。次後,川口土人來報司馬懿,說孔明退兵之時,未見添兵,只見增灶。懿仰天長嘆曰:「孔明效虞詡之法,瞞過吾也!其謀略吾不如之!」遂引大軍還洛陽。正是:棋逢敵手難相勝,將遇良才不敢驕。
wèi zhī kǒng míng tuì huí chéng dū, jìng shì rú hé, qiě kàn xià wén fēn jiě.
未知孔明退回成都,竟是如何,且看下文分解。