qí wáng huì fāng, zì lán qīng. míng dì wú zi, yǎng wáng jí qín wáng xún gōng shěng shì mì, mò yǒu zhī qí suǒ yóu lái zhě. qīng lóng sān nián, lì wèi qí wáng. jǐng chū sān nián zhēng yuè dīng hài shuò, dì shén bìng, nǎi lì wèi huáng tài zǐ. shì rì, jí huáng dì wèi, dà shè. zūn huáng hòu yuē huáng tài hòu. dà jiàng jūn cáo shuǎng tài wèi sī mǎ xuān wáng fǔ zhèng. zhào yuē:" zhèn yǐ miǎo shēn, jì chéng hóng yè, qióng qióng zài jiù, mí suǒ kòng gào. dà jiàng jūn tài wèi fèng shòu mò mìng, jiā fǔ zhèn gōng, sī tú sī kōng zhǒng zǎi yuán fǔ zǒng lǜ bǎi liáo, yǐ níng shè jì, qí yǔ qún qīng dài fū miǎn xù nǎi xīn, chēng zhèn yì yān. zhū suǒ xìng zuò gōng shì zhī yì, jiē yǐ yí zhào bà zhī. guān nú bì liù shí yǐ shàng, miǎn wèi liáng rén." èr yuè, xī yù chóng yì xiàn huǒ huàn bù, zhào dà jiàng jūn tài wèi lín shì yǐ shì bǎi liáo.
齐王讳芳,字兰卿。明帝无子,养王及秦王询;宫省事秘,莫有知其所由来者。青龙三年,立为齐王。景初三年正月丁亥朔,帝甚病,乃立为皇太子。是日,即皇帝位,大赦。尊皇后曰皇太后。大将军曹爽、太尉司马宣王辅政。诏曰:“朕以眇身,继承鸿业,茕茕在疚,靡所控告。大将军、太尉奉受末命,夹辅朕躬,司徒、司空、冢宰、元辅总率百寮,以宁社稷,其与群卿大夫勉勖乃心,称朕意焉。诸所兴作宫室之役,皆以遗诏罢之。官奴婢六十已上,免为良人。”二月,西域重译献火浣布,诏大将军、太尉临试以示百寮。
dīng chǒu zhào yuē:" tài wèi tǐ dào zhèng zhí, jìn zhōng sān shì, nán qín mèng dá, xī pò shǔ lǔ, dōng miè gōng sūn yuān, gōng gài hǎi nèi. xī zhōu chéng jiàn bǎo fù zhī guān, jìn hàn xiǎn zōng chóng chǒng dèng yǔ, suǒ yǐ yōu lóng juàn yì, bì yǒu zūn yě. qí yǐ tài wèi wèi tài fù, chí jié tǒng bīng dū du zhū jūn shì rú gù." sān yuè, yǐ zhēng dōng jiāng jūn mǎn chǒng wèi tài wèi. xià liù yuè, yǐ liáo dōng dōng dá xiàn lì mín dù hǎi jū qí jùn jiè, yǐ gù zòng chéng wèi xīn dá xiàn yǐ jū xǐ mín. qiū qī yuè, shàng shǐ qīn lín cháo, tīng gōng qīng zòu shì. bā yuè, dà shè. dōng shí yuè, yǐ zhèn nán jiāng jūn huáng quán wèi chē qí jiāng jūn.
丁丑诏曰:“太尉体道正直,尽忠三世,南擒孟达,西破蜀虏,东灭公孙渊,功盖海内。昔周成建保傅之官,近汉显宗崇宠邓禹,所以优隆隽乂,必有尊也。其以太尉为太傅,持节统兵都督诸军事如故。”三月,以征东将军满宠为太尉。夏六月,以辽东东沓县吏民渡海居齐郡界,以故纵城为新沓县以居徙民。秋七月,上始亲临朝,听公卿奏事。八月,大赦。冬十月,以镇南将军黄权为车骑将军。
shí èr yuè, zhào yuē:" liè zǔ míng huáng dì yǐ zhēng yuè qì bèi tiān xià, chén zǐ yǒng wéi jì rì zhī āi, qí fù yòng xià zhèng suī wéi xiān dì tōng sān tǒng zhī yì, sī yì lǐ zhì suǒ yóu biàn gǎi yě. yòu xià zhèng yú shù wèi dé tiān zhèng, qí yǐ jiàn yín zhī yuè wèi zhèng shǐ yuán nián zhēng yuè, yǐ jiàn chǒu yuè wèi hòu shí èr yuè."
十二月,诏曰:“烈祖明皇帝以正月弃背天下,臣子永惟忌日之哀,其复用夏正;虽违先帝通三统之义,斯亦礼制所由变改也。又夏正於数为得天正,其以建寅之月为正始元年正月,以建丑月为后十二月。”
zhèng shǐ yuán nián chūn èr yuè yǐ chǒu, jiā shì zhōng zhōng shū jiān liú fàng shì zhōng zhōng shū lìng sūn zī wèi zuǒ yòu guāng lù dài fu. bǐng xū, yǐ liáo dōng wèn běi fēng xiàn mín liú xǐ dù hǎi, guī qí jùn zhī xī ān lín zāi chāng guó xiàn jiè wèi xīn wèn nán fēng xiàn, yǐ jū liú mín.
正始元年春二月乙丑,加侍中中书监刘放、侍中中书令孙资为左右光禄大夫。丙戌,以辽东汶、北丰县民流徙渡海,规齐郡之西安、临菑、昌国县界为新汶、南丰县,以居流民。
zì qù dōng shí èr yuè zhì cǐ yuè bù yǔ. bǐng yín, zhào lìng yù guān jí píng yuān wǎng, lǐ chū qīng wēi qún gōng qīng shì dǎng yán jiā móu, gè xī nǎi xīn. xià sì yuè, chē qí jiāng jūn huáng quán hōng. qiū qī yuè, zhào yuē:" yì chēng sǔn shàng yì xià, jié yǐ zhì dù, bù shāng cái, bù hài mín. fāng jīn bǎi xìng bù zú ér yù fǔ duō zuò jīn yín zá wù, jiāng xī yǐ wéi? jīn chū huáng jīn yín wù bǎi wǔ shí zhǒng, qiān bā bǎi yú jīn, xiāo yě yǐ gōng jūn yòng" bā yuè, chē jià xún shěng luò yáng jiè qiū jià, cì gāo nián lì tián gè yǒu chà.
自去冬十二月至此月不雨。丙寅,诏令狱官亟平冤枉,理出轻微;群公卿士谠言嘉谋,各悉乃心。夏四月,车骑将军黄权薨。秋七月,诏曰:“易称损上益下,节以制度,不伤财,不害民。方今百姓不足而御府多作金银杂物,将奚以为?今出黄金银物百五十种,千八百馀斤,销冶以供军用”八月,车驾巡省洛阳界秋稼,赐高年力田各有差。
èr nián chūn èr yuè, dì chū tōng lún yǔ, shǐ tài cháng yǐ tài láo jì kǒng zǐ yú bì yōng, yǐ yán yuān pèi.
二年春二月,帝初通论语,使太常以太牢祭孔子於辟雍,以颜渊配。
xià wǔ yuè, wú jiāng zhū rán děng wéi xiāng yáng zhī fán chéng, tài fù sī mǎ xuān wáng lǜ zhòng jù zhī. liù yuè xīn chǒu, tuì. jǐ mǎo, yǐ zhēng dōng jiāng jūn wáng líng wèi chē qí jiāng jūn. dōng shí èr yuè, nán ān jùn dì zhèn.
夏五月,吴将朱然等围襄阳之樊城,太傅司马宣王率众拒之。六月辛丑,退。己卯,以征东将军王凌为车骑将军。冬十二月,南安郡地震。
sān nián chūn zhēng yuè, dōng píng wáng huī hōng. sān yuè, tài wèi mǎn chǒng hōng. qiū qī yuè jiǎ shēn, nán ān jùn dì zhèn. yǐ yǒu, yǐ lǐng jūn jiāng jūn jiǎng jì wèi tài wèi. dōng shí èr yuè, wèi jùn dì zhèn.
三年春正月,东平王徽薨。三月,太尉满宠薨。秋七月甲申,南安郡地震。乙酉,以领军将军蒋济为太尉。冬十二月,魏郡地震。
sì nián chūn zhēng yuè, dì jiā yuán fú, cì qún chén gè yǒu chà. xià sì yuè yǐ mǎo, lì huáng hòu zhēn shì, dà shè. wǔ yuè shuò, rì yǒu shí zhī, jì. qiū qī yuè, zhào sì gù dà sī mǎ cáo zhēn cáo xiū zhēng nán dà jiàng jūn xià hóu shàng tài cháng huán jiē sī kōng chén qún tài fù zhōng yáo chē qí jiāng jūn zhāng hé zuǒ jiāng jūn xú huǎng qián jiāng jūn zhāng liáo yòu jiāng jūn yuè jìn tài wèi huá xīn sī tú wáng lǎng piào qí jiāng jūn cáo hóng zhēng xī jiāng jūn xià hóu yuān hòu jiāng jūn zhū líng wén pìn zhí jīn wú zāng bà pò lǔ jiāng jūn lǐ diǎn lì yì jiāng jūn páng dé wǔ měng xiào wèi diǎn wéi yú tài zǔ miào tíng. dōng shí èr yuè, wō guó nǚ wáng bǐ mí hū qiǎn shǐ fèng xiàn.
四年春正月,帝加元服,赐群臣各有差。夏四月乙卯,立皇后甄氏,大赦。五月朔,日有食之,既。秋七月,诏祀故大司马曹真、曹休、征南大将军夏侯尚、太常桓阶、司空陈群、太傅锺繇、车骑将军张郃、左将军徐晃、前将军张辽、右将军乐进、太尉华歆、司徒王朗、骠骑将军曹洪、征西将军夏侯渊、后将军朱灵、文聘、执金吾臧霸、破虏将军李典、立义将军庞德、武猛校尉典韦於太祖庙庭。冬十二月,倭国女王俾弥呼遣使奉献。
wǔ nián chūn èr yuè, zhào dà jiàng jūn cáo shuǎng lǜ zhòng zhēng shǔ. xià sì yuè shuò, rì yǒu shí zhī. wǔ yuè guǐ sì, jiǎng shàng shū jīng tōng, shǐ tài cháng yǐ tài láo sì kǒng zǐ yú bì yōng, yǐ yán yuān pèi cì tài fù dà jiàng jūn jí shì jiǎng zhě gè yǒu chà. bǐng wǔ, dà jiàng jūn cáo shuǎng yǐn jūn hái. qiū bā yuè, qín wáng xún hōng. jiǔ yuè, xiān bēi nèi fù, zhì liáo dōng shǔ guó, lì chāng lí xiàn yǐ jū zhī. dōng shí yī yuè guǐ mǎo, zhào sì gù shàng shū lìng xún yōu yú tài zǔ miào tíng. jǐ yǒu, fù qín guó wèi jīng zhào jùn. shí èr yuè, sī kōng cuī lín hōng.
五年春二月,诏大将军曹爽率众征蜀。夏四月朔,日有蚀之。五月癸巳,讲尚书经通,使太常以太牢祀孔子於辟雍,以颜渊配;赐太傅、大将军及侍讲者各有差。丙午,大将军曹爽引军还。秋八月,秦王询薨。九月,鲜卑内附,置辽东属国,立昌黎县以居之。冬十一月癸卯,诏祀故尚书令荀攸于太祖庙庭。己酉,复秦国为京兆郡。十二月,司空崔林薨。
liù nián chūn èr yuè dīng mǎo, nán ān jùn dì zhèn. bǐng zǐ, yǐ piào qí jiāng jūn zhào yǎn wèi sī kōng xià liù yuè, yǎn hōng. bā yuè dīng mǎo, yǐ tài cháng gāo róu wèi sī kōng. guǐ sì, yǐ zuǒ guāng lù dài fu liú fàng wèi piào qí jiāng jūn, yòu guāng lù dài fu sūn zī wèi wèi jiāng jūn. dōng shí yī yuè, xiá jì tài zǔ miào, shǐ sì qián suǒ lùn zuǒ mìng chén èr shí yī rén. shí èr yuè xīn hài, zhào gù sī tú wáng lǎng suǒ zuò yì zhuàn, lìng xué zhě dé yǐ kè shì. yǐ hài, zhào yuē:" míng rì dà huì qún chén, qí lìng tài fù shèng yú shàng diàn."
六年春二月丁卯,南安郡地震。丙子,以骠骑将军赵俨为司空;夏六月,俨薨。八月丁卯,以太常高柔为司空。癸巳,以左光禄大夫刘放为骠骑将军,右光禄大夫孙资为卫将军。冬十一月,祫祭太祖庙,始祀前所论佐命臣二十一人。十二月辛亥,诏故司徒王朗所作易传,令学者得以课试。乙亥,诏曰:“明日大会群臣,其令太傅乘舆上殿。”
qī nián chūn èr yuè, yōu zhōu cì shǐ guàn qiū jiǎn tǎo gāo jù lí, xià wǔ yuè, tǎo huì mò, jiē pò zhī. hán nà xī děng shù shí guó gè lǜ zhǒng luò jiàng. qiū bā yuè wù shēn, zhào yuē:" shǔ dào fú guān jiàn suǒ chì mài guān nú bì, nián jiē qī shí, huò lóng jí cán bìng, suǒ wèi tiān mín zhī qióng zhě yě. qiě guān yǐ qí lì jié ér fù yù zhī, jìn tuì wú wèi, qí xī qiǎn wèi liáng mín. ruò yǒu bù néng zì cún zhě, jùn xiàn zhèn gěi zhī."
七年春二月,幽州刺史毌丘俭讨高句骊,夏五月,讨濊貊,皆破之。韩那奚等数十国各率种落降。秋八月戊申,诏曰:“属到巿观见所斥卖官奴婢,年皆七十,或癃疾残病,所谓天民之穷者也。且官以其力竭而复鬻之,进退无谓,其悉遣为良民。若有不能自存者,郡县振给之。”
jǐ yǒu, zhào yuē:" wú nǎi dāng yǐ shí jiǔ rì qīn cí, ér zuó chū yǐ jiàn zhì dào, dé yǔ dāng fù gèng zhì, tú qì gōng fū. měi niàn bǎi xìng lì shǎo yì duō, sù yè cún xīn. dào lù dàn dāng qī yú tōng lì, wén nǎi wō chuí lǎo xiǎo, wù chóng xiū shì, pí kùn liú lí, yǐ zhì āi tàn, wú qǐ ān chéng cǐ ér xíng, zhì xīn dé yú zōng miào xié? zì jīn yǐ hòu, míng shēn chì zhī." dōng shí èr yuè, jiǎng lǐ jì tōng, shǐ tài cháng yǐ tài láo sì kǒng zǐ yú bì yōng, yǐ yán yuān pèi.
己酉,诏曰:“吾乃当以十九日亲祠,而昨出已见治道,得雨当复更治,徒弃功夫。每念百姓力少役多,夙夜存心。道路但当期于通利,闻乃挝捶老小,务崇脩饰,疲困流离,以至哀叹,吾岂安乘此而行,致馨德于宗庙邪?自今已后,明申敕之。”冬十二月,讲礼记通,使太常以太牢祀孔子於辟雍,以颜渊配。
bā nián chūn èr yuè shuò, rì yǒu shí zhī. xià wǔ yuè, fēn hé dōng zhī fén běi shí xiàn wèi píng yáng jùn.
八年春二月朔,日有蚀之。夏五月,分河东之汾北十县为平阳郡。
qiū qī yuè, shàng shū hé yàn zòu yuē:" shàn wèi guó zhě bì xiān zhì qí shēn, zhì qí shēn zhě shèn qí suǒ xí. suǒ xí zhèng zé qí shēn zhèng, qí shēn zhèng zé bù lìng ér xíng suǒ xí bù zhèng zé qí shēn bù zhèng, qí shēn bù zhèng zé suī lìng bù cóng. shì gù wéi rén jūn zhě, suǒ yǔ yóu bì zé zhèng rén, suǒ guān lǎn bì chá zhèng xiàng, fàng zhèng shēng ér fú tīng, yuǎn nìng rén ér fú jìn, rán hòu xié xīn bù shēng ér zhèng dào kě hóng yě. jì mò àn zhǔ, bù zhī sǔn yì, chì yuǎn jūn zǐ, yǐn jìn xiǎo rén, zhōng liáng shū yuǎn, biàn pì xiè xiá, luàn shēng jìn nì, pì zhī shè shǔ kǎo qí hūn míng, suǒ jī yǐ rán, gù shèng xián zhūn zhūn yǐ wéi zhì lǜ. shùn jiè yǔ yuē' lín zāi lín zāi', yán shèn suǒ jìn yě, zhōu gōng jiè chéng wáng yuē' qí péng qí péng', yán shèn suǒ yǔ yě. shī shū yún:' yī rén yǒu qìng, zhào mín lài zhī.' kě zì jīn yǐ hòu, yù xìng shì gān diàn jí yóu yù hòu yuán, jiē dà chén shì cóng, yīn cóng róng xì yàn, jiān shěng wén shū, xún móu zhèng shì, jiǎng lùn jīng yì, wèi wàn shì fǎ." dōng shí èr yuè, sàn qí cháng shì jiàn yì dài fū kǒng yì zòu yuē:" lǐ, tiān zǐ zhī gōng, yǒu zhuó lóng zhī zhì, wú zhū dān zhī shì, yí xún lǐ fù gǔ. jīn tiān xià yǐ píng, jūn chén zhī fēn míng, bì xià dàn dāng bù xiè yú wèi, píng gōng zhèng zhī xīn, shěn shǎng fá yǐ shǐ zhī. kě jué hòu yuán xí qí chéng mǎ, chū bì yù niǎn chéng chē, tiān xià zhī fú, chén zǐ zhī yuàn yě." yàn yì xián yīn quē yǐ jìn guī jiàn.
秋七月,尚书何晏奏曰:“善为国者必先治其身,治其身者慎其所习。所习正则其身正,其身正则不令而行;所习不正则其身不正,其身不正则虽令不从。是故为人君者,所与游必择正人,所观览必察正象,放郑声而弗听,远佞人而弗近,然后邪心不生而正道可弘也。季末闇主,不知损益,斥远君子,引近小人,忠良疏远,便辟亵狎,乱生近昵,譬之社鼠;考其昏明,所积以然,故圣贤谆谆以为至虑。舜戒禹曰'邻哉邻哉',言慎所近也,周公戒成王曰‘其朋其朋’,言慎所与也。【诗】书云:‘一人有庆,兆民赖之。’可自今以后,御幸式乾殿及游豫后园,皆大臣侍从,因从容戏宴,兼省文书,询谋政事,讲论经义,为万世法。”冬十二月,散骑常侍谏议大夫孔乂奏曰:“礼,天子之宫,有斫砻之制,无朱丹之饰,宜循礼复古。今天下已平,君臣之分明,陛下但当不懈于位,平公正之心,审赏罚以使之。可绝后园习骑乘马,出必御辇乘车,天下之福,臣子之愿也。”晏、乂咸因阙以进规谏。
jiǔ nián chūn èr yuè, wèi jiāng jūn zhōng shū lìng sūn zī, guǐ sì, piào qí jiāng jūn zhōng shū jiān liú fàng, sān yuè jiǎ wǔ, sī tú wèi zhēn, gè xùn wèi, yǐ hóu jiù dì, wèi tè jìn. sì yuè, yǐ sī kōng gāo róu wèi sī tú guāng lù dài fu xú miǎo wèi sī kōng, gù cí bù shòu. qiū jiǔ yuè, yǐ chē qí jiāng jūn wáng líng wèi sī kōng. dōng shí yuè, dà fēng fà wū zhé shù.
九年春二月,卫将军中书令孙资,癸巳,骠骑将军中书监刘放,三月甲午,司徒卫臻,各逊位,以侯就第,位特进。四月,以司空高柔为司徒;光禄大夫徐邈为司空,固辞不受。秋九月,以车骑将军王凌为司空。冬十月,大风发屋折树。
jiā píng yuán nián chūn zhēng yuè jiǎ wǔ, chē jià yè gāo píng líng. tài fù sī mǎ xuān wáng zòu miǎn dà jiàng jūn cáo shuǎng shuǎng dì zhōng lǐng jūn xī wǔ wèi jiāng jūn xùn sàn qí cháng shì yàn guān, yǐ hóu jiù dì. wù xū, yǒu sī zòu shōu huáng mén zhāng dāng fù tíng wèi, kǎo shí qí cí, shuǎng yǔ móu bù guǐ. yòu shàng shū dīng mì dèng yáng hé yàn sī lì xiào wèi bì guǐ jīng zhōu cì shǐ lǐ shèng dà sī nóng huán fàn jiē yǔ shuǎng tōng jiān móu, yí sān zú. yǔ zài shuǎng chuán. bǐng wǔ, dà shè. dīng wèi, yǐ tài fù sī mǎ xuān wáng wèi chéng xiàng, gù ràng nǎi zhǐ.
嘉平元年春正月甲午,车驾谒高平陵。太傅司马宣王奏免大将军曹爽、爽弟中领军羲、武卫将军训、散骑常侍彦官,以侯就第。戊戌,有司奏收黄门张当付廷尉,考实其辞,爽与谋不轨。又尚书丁谧、邓飏、何晏、司隶校尉毕轨、荆州刺史李胜、大司农桓范皆与爽通奸谋,夷三族。语在爽传。丙午,大赦。丁未,以太傅司马宣王为丞相,固让乃止。
xià sì yuè yǐ chǒu, gǎi nián. bǐng zǐ, tài wèi jiǎng jì hōng. dōng shí èr yuè xīn mǎo, yǐ sī kōng wáng líng wèi tài wèi. gēng zǐ, yǐ sī lì xiào wèi sūn lǐ wèi sī kōng.
夏四月乙丑,改年。丙子,太尉蒋济薨。冬十二月辛卯,以司空王凌为太尉。庚子,以司隶校尉孙礼为司空。
èr nián xià wǔ yuè, yǐ zhēng xī jiāng jūn guō huái wèi chē qí jiāng jūn. dōng shí yuè, yǐ tè jìn sūn zī wèi piào qí jiāng jūn. shí yī yuè, sī kōng sūn lǐ hōng. shí èr yuè jiǎ chén, dōng hǎi wáng lín hōng. yǐ wèi, zhēng nán jiāng jūn wáng chǎng dù jiāng, yǎn gōng wú, pò zhī.
二年夏五月,以征西将军郭淮为车骑将军。冬十月,以特进孙资为骠骑将军。十一月,司空孙礼薨。十二月甲辰,东海王霖薨。乙未,征南将军王昶渡江,掩攻吴,破之。
sān nián chūn zhēng yuè, jīng zhōu cì shǐ wáng jī xīn chéng tài shǒu zhōu tài gōng wú, pò zhī, jiàng zhě shù qiān kǒu. èr yuè, zhì nán jùn zhī yí líng xiàn yǐ jū jiàng fù. sān yuè, yǐ shàng shū lìng sī mǎ fú wèi sī kōng. sì yuè jiǎ shēn, yǐ zhēng nán jiāng jūn wáng chǎng wèi zhēng nán dà jiàng jūn. rén chén, dà shè. bǐng wǔ, wén tài wèi wáng líng móu fèi dì, lì chǔ wáng biāo, tài fù sī mǎ xuān wáng dōng zhēng líng. wǔ yuè jiǎ yín, líng zì shā. liù yuè, biāo cì sǐ. qiū qī yuè rén xū, huáng hòu zhēn shì bēng. xīn wèi, yǐ sī kōng sī mǎ fú wèi tài wèi. wù yín, tài fù sī mǎ xuān wáng hōng, yǐ wèi jiāng jūn sī mǎ jǐng wáng wèi fǔ jūn dà jiàng jūn, lù shàng shū shì. yǐ wèi, zàng huái zhēn hòu yú tài qīng líng. gēng zǐ, piào qí jiāng jūn sūn zī hōng. shí yī yuè, yǒu sī zòu zhū gōng chén yīng xiǎng shí yú tài zǔ miào zhě, gèng yǐ guān wèi cì, tài fù sī mǎ xuān wáng gōng gāo jué zūn, zuì zài shàng. shí èr yuè, yǐ guāng lù xūn zhèng chōng wèi sī kōng.
三年春正月,荆州刺史王基、新城太守州泰攻吴,破之,降者数千口。二月,置南郡之夷陵县以居降附。三月,以尚书令司马孚为司空。四月甲申,以征南将军王昶为征南大将军。壬辰,大赦。丙午,闻太尉王凌谋废帝,立楚王彪,太傅司马宣王东征凌。五月甲寅,凌自杀。六月,彪赐死。秋七月壬戌,皇后甄氏崩。辛未,以司空司马孚为太尉。戊寅,太傅司马宣王薨,以卫将军司马景王为抚军大将军,录尚书事。乙未,葬怀甄后於太清陵。庚子,骠骑将军孙资薨。十一月,有司奏诸功臣应飨食於太祖庙者,更以官为次,太傅司马宣王功高爵尊,最在上。十二月,以光禄勋郑冲为司空。
sì nián chūn zhēng yuè guǐ mǎo, yǐ fǔ jūn dà jiàng jūn sī mǎ jǐng wáng wèi dà jiàng jūn. èr yuè, lì huáng hòu zhāng shì, dà shè. xià wǔ yuè, yú èr, jiàn yú wǔ kù wū shàng. dōng shí yī yuè, zhào zhēng nán dà jiàng jūn wáng chǎng zhēng dōng jiāng jūn hú zūn zhèn nán jiāng jūn guàn qiū jiǎn děng zhēng wú. shí èr yuè, wú dà jiàng jūn zhū gě kè jù zhàn, dà pò zhòng jūn yú dōng guān. bù lì ér hái.
四年春正月癸卯,以抚军大将军司马景王为大将军。二月,立皇后张氏,大赦。夏五月,鱼二,见於武库屋上。冬十一月,诏征南大将军王昶、征东将军胡遵、镇南将军毌丘俭等征吴。十二月,吴大将军诸葛恪拒战,大破众军于东关。不利而还。
wǔ nián xià sì yuè, dà shè. wǔ yuè, wú tài fù zhū gě kè wéi hé féi xīn chéng, zhào tài wèi sī mǎ fú jù zhī. qiū qī yuè, kè tuì huán.
五年夏四月,大赦。五月,吴太傅诸葛恪围合肥新城,诏太尉司马孚拒之。秋七月,恪退还。
bā yuè, zhào yuē:" gù zhōng láng xī píng guō xiū, dǐ jié lì xíng, bǐng xīn bù huí. nǎi zhě shǔ jiāng jiāng wéi kòu chāo xiū jùn, wèi suǒ zhí lüè. wǎng suì wěi dà jiàng jūn fèi yī qū lǜ qún zhòng, yīn tú kuī, dào jīng hàn shòu, qǐng huì zhòng bīn, xiū yú guǎng zuò zhī zhōng shǒu rèn jī yī, yǒng guò niè zhèng, gōng yú jiè zǐ, kě wèi shā shēn chéng rén, shì shēng qǔ yì zhě yǐ. fū zhuī jiā bāo chǒng, suǒ yǐ biǎo yáng zhōng yì zuò jí hòu yìn, suǒ yǐ jiǎng quàn jiāng lái. qí zhuī fēng xiū wèi cháng lè xiāng hòu, shí yì qiān hù, shì yuē wēi hóu zi xí jué, jiā bài fèng chē dū wèi cì yín qiān bǐng, juàn qiān pǐ, yǐ guāng chǒng cún wáng, yǒng chuí lái shì yān."
八月,诏曰:“故中郎西平郭脩,砥节厉行,秉心不回。乃者蜀将姜维寇钞脩郡,为所执略。往岁伪大将军费祎驱率群众,阴图闚,道经汉寿,请会众宾,脩於广坐之中手刃击祎,勇过聂政,功逾介子,可谓杀身成仁,释生取义者矣。夫追加褒宠,所以表扬忠义;祚及后胤,所以奖劝将来。其追封脩为长乐乡侯,食邑千户,谥曰威侯;子袭爵,加拜奉车都尉;赐银千鉼,绢千匹,以光宠存亡,永垂来世焉。”
zì dì jí wèi zhì yú shì suì, jùn guó xiàn dào duō suǒ zhì shěng, é huò hái fù, bù kě shèng jì.
自帝即位至于是岁,郡国县道多所置省,俄或还复,不可胜纪。
liù nián chūn èr yuè jǐ chǒu, zhèn dōng jiāng jūn guàn qiū jiǎn shàng yán:" xī zhū gě kè wéi hé féi xīn chéng, chéng zhōng qiǎn shì liú zhěng chū wéi chuán xiāo xī, wèi zéi suǒ de, kǎo wèn suǒ chuán, yǔ zhěng yuē:' zhū gě gōng yù huó rǔ, rǔ kě jù fú.' zhěng mà yuē:' sǐ gǒu, cǐ hé yán yě! wǒ dāng bì sǐ wèi wèi guó guǐ, bù gǒu qiú huó, zhú rǔ qù yě. yù shā wǒ zhě, biàn sù shā zhī.' zhōng wú tā cí. yòu qiǎn shì zhèng xiàng chū chéng chuán xiāo xī, huò yǐ yǔ kè, kè qiǎn mǎ qí xún wéi jī suǒ, dé xiàng hái. sì wǔ rén dí tóu miàn fù, jiāng rào chéng biǎo, chì yǔ xiàng, shǐ dà hū, yán' dà jūn yǐ hái luò, bù rú zǎo jiàng.' xiàng bù cóng qí yán, gèng dà hū chéng zhōng yuē:' dà jūn jìn zài wéi wài, zhuàng shì nǔ lì!' zéi yǐ dāo zhù qí kǒu, shǐ bù dé yán, xiàng suì dà hū, lìng chéng zhōng wén zhī. zhěng xiàng wèi bīng, néng shǒu yì zhí jié, zǐ dì yí yǒu chā yì." zhào yuē:" fū xiǎn jué suǒ yǐ bāo yuán gōng, zhòng shǎng suǒ yǐ chǒng liè shì. zhěng xiàng zhào mù tōng shǐ, yuè dǎo chóng wéi, mào tū bái rèn, qīng shēn shǒu xìn, bù xìng jiàn huò, kàng jié mí lì, yáng liù jūn zhī dà shì, ān chéng shǒu zhī jù xīn, lín nàn bù gù, bì zhì chuán mìng. xī jiě yáng zhí chǔ, yǒu yǔn wú èr, qí lù zhōng dài fū yǐ sǐ chéng mìng, fāng zhī zhěng xiàng, suǒ bù néng jiā. jīn zhuī cì zhěng xiàng jué guān zhōng hóu, gè chú shì míng, shǐ zi xí jué, rú bù qǔ jiāng sǐ shì kē."
六年春二月己丑,镇东将军毌丘俭上言:“昔诸葛恪围合肥新城,城中遣士刘整出围传消息,为贼所得,考问所传,语整曰:‘诸葛公欲活汝,汝可具服。’整骂曰:‘死狗,此何言也!我当必死为魏国鬼,不苟求活,逐汝去也。欲杀我者,便速杀之。’终无他辞。又遣士郑像出城传消息,或以语恪,恪遣马骑寻围迹索,得像还。四五人靮头面缚,将绕城表,敕语像,使大呼,言‘大军已还洛,不如早降。’像不从其言,更大呼城中曰:‘大军近在围外,壮士努力!’贼以刀筑其口,使不得言,像遂大呼,令城中闻知。整、像为兵,能守义执节,子弟宜有差异。”诏曰:“夫显爵所以褒元功,重赏所以宠烈士。整、像召募通使,越蹈重围,冒突白刃,轻身守信,不幸见获,抗节弥厉,扬六军之大势,安城守之惧心,临难不顾,毕志传命。昔解杨执楚,有陨无贰,齐路中大夫以死成命,方之整、像,所不能加。今追赐整、像爵关中侯,各除士名,使子袭爵,如部曲将死事科。”
gēng xū, zhōng shū lìng lǐ fēng yǔ huáng hòu fù guāng lù dài fu zhāng jī děng móu fèi yì dà chén, yǐ tài cháng xià hóu xuán wèi dà jiàng jūn. shì jué, zhū suǒ lián jí zhě jiē fú zhū. xīn hài, dà shè. sān yuè, fèi huáng hòu zhāng shì. xià sì yuè, lì huáng hòu wáng shì, dà shè. wǔ yuè, fēng hòu fù fèng chē dū wèi wáng kuí wèi guǎng míng xiāng hòu guāng lù dài fu, wèi tè jìn, qī tián shì wèi xuān yáng xiāng jūn. qiū jiǔ yuè, dà jiàng jūn sī mǎ jǐng wáng jiāng móu fèi dì, yǐ wén huáng tài hòu. jiǎ xū, tài hòu lìng yuē:" huáng dì fāng chūn qiū yǐ zhǎng, bù qīn wàn jī, dān yín nèi chǒng, shěn màn nǚ dé, rì yán chàng yōu, zòng qí chǒu xuè yíng liù gōng jiā rén liú zhǐ nèi fáng, huǐ rén lún zhī xù, luàn nán nǚ zhī jié gōng xiào rì kuī, bèi ào zī shén, bù kě yǐ chéng tiān xù, fèng zōng miào. shǐ jiān tài wèi gāo róu fèng cè, yòng yī yuán dà wǔ gào yú zōng miào, qiǎn fāng guī fān yú qí, yǐ bì huáng wèi." shì rì qiān jū bié gōng, nián èr shí sān. shǐ zhě chí jié sòng wèi, yíng qí wáng gōng yú hé nèi zhī zhòng mén, zhì dù jiē rú fān guó zhī lǐ.
庚戌,中书令李丰与皇后父光禄大夫张缉等谋废易大臣,以太常夏侯玄为大将军。事觉,诸所连及者皆伏诛。辛亥,大赦。三月,废皇后张氏。夏四月,立皇后王氏,大赦。五月,封后父奉车都尉王夔为广明乡侯、光禄大夫,位特进,妻田氏为宣阳乡君。秋九月,大将军司马景王将谋废帝,以闻皇太后。甲戌,太后令曰:“皇帝芳春秋已长,不亲万机,耽淫内宠,沈漫女德,日延倡优,纵其丑谑;迎六宫家人留止内房,毁人伦之叙,乱男女之节;恭孝日亏,悖慠滋甚,不可以承天绪,奉宗庙。使兼太尉高柔奉策,用一元大武告于宗庙,遣芳归藩于齐,以避皇位。”是日迁居别宫,年二十三。使者持节送卫,营齐王宫於河内之重门,制度皆如藩国之礼。
dīng chǒu, lìng yuē:" dōng hǎi wáng lín, gāo zǔ wén huáng dì zhī zǐ. lín zhī zhū zǐ, yǔ guó zhì qīn, gāo guì xiāng gōng máo yǒu dà chéng zhī liàng, qí yǐ wéi míng huáng dì sì.
丁丑,令曰:“东海王霖,高祖文皇帝之子。霖之诸子,与国至亲,高贵乡公髦有大成之量,其以为明皇帝嗣。
gāo guì xiāng gōng huì máo, zì yàn shì, wén dì sūn, dōng hǎi dìng wáng lín zi yě. zhèng shǐ wǔ nián, fēng tán xiàn gāo guì xiāng gōng. shǎo hào xué, sù chéng. qí wáng fèi, gōng qīng yì yíng lì gōng. shí yuè jǐ chǒu, gōng zhì yú xuán wǔ guǎn, qún chén zòu qǐng shě qián diàn, gōng yǐ xiān dì jiù chù, bì zhǐ xī xiāng qún chén yòu qǐng yǐ fǎ jià yíng, gōng bù tīng. gēng yín, gōng rù yú luò yáng, qún chén yíng bài xī yè mén nán, gōng xià yú jiāng dá bài, bīn zhě qǐng yuē:" yí bù bài" gōng yuē:" wú rén chén yě." suì dá bài. zhì zhǐ chē mén xià yú. zuǒ yòu yuē:" jiù shèng yú rù." gōng yuē:" wú bèi huáng tài hòu zhēng, wèi zhī suǒ wéi" suì bù zhì tài jí dōng táng, jiàn yú tài hòu. qí rì jí huáng dì wèi yú tài jí qián diàn, bǎi liáo péi wèi zhě xīn xīn yān. zhào yuē:" xī sān zǔ shén wǔ shèng dé, yìng tiān shòu zuò. qí wáng sì wèi, sì xíng fēi dù, diān fù jué dé. huáng tài hòu shēn wéi shè jì zhī zhòng, yán nà zǎi fǔ zhī móu, yòng tì jué wèi, jí dà mìng yú yú yī rén. yǐ miǎo miǎo zhī shēn, tuō yú wáng gōng zhī shàng, sù yè zhī wèi, jù bù néng sì shǒu zǔ zōng zhī dà xùn, huī zhōng xīng zhī hóng yè, zhàn zhàn jīng jīng, rú lín yú gǔ. jīn qún gōng qīng shì gǔ gōng zhī fǔ, sì fāng zhēng zhèn xuān lì zhī zuǒ, jiē jī dé lěi gōng, zhōng qín dì shì shù píng xiān zǔ xiān fù yǒu dé zhī chén, zuǒ yòu xiǎo zi, yòng bǎo yì huáng jiā, bǐ zhèn méng àn, chuí gǒng ér zhì. gài wén rén jūn zhī dào, dé hòu móu tiān dì, rùn zé shī sì hǎi, xiān zhī yǐ cí ài, shì zhī yǐ hào wù, rán hòu jiào huà xíng yú shàng, zhào mín tīng yú xià. zhèn suī bù dé, mèi yú dà dào, sī yǔ yǔ nèi gòng zhēn zī lù. shū bù yún hū:' ān mín zé huì, lí mín huái zhī.'" dà shè, gǎi yuán. jiǎn shèng yú fú yù, hòu gōng yòng dù, jí bà shàng fāng yù fǔ bǎi gōng jì qiǎo mǐ lì wú yì zhī wù.
高贵乡公讳髦,字彦士,文帝孙,东海定王霖子也。正始五年,封郯县高贵乡公。少好学,夙成。齐王废,公卿议迎立公。十月己丑,公至于玄武馆,群臣奏请舍前殿,公以先帝旧处,避止西厢;群臣又请以法驾迎,公不听。庚寅,公入于洛阳,群臣迎拜西掖门南,公下舆将答拜,傧者请曰:“仪不拜”公曰:“吾人臣也。”遂答拜。至止车门下舆。左右曰:“旧乘舆入。”公曰:“吾被皇太后徵,未知所为”遂步至太极东堂,见于太后。其日即皇帝位於太极前殿,百僚陪位者欣欣焉。诏曰:“昔三祖神武圣德,应天受祚。齐王嗣位,肆行非度,颠覆厥德。皇太后深惟社稷之重,延纳宰辅之谋,用替厥位,集大命于余一人。以眇眇之身,讬于王公之上,夙夜祗畏,惧不能嗣守祖宗之大训,恢中兴之弘业,战战兢兢,如临于谷。今群公卿士股肱之辅,四方征镇宣力之佐,皆积德累功,忠勤帝室;庶凭先祖先父有德之臣,左右小子,用保乂皇家,俾朕蒙闇,垂拱而治。盖闻人君之道,德厚侔天地,润泽施四海,先之以慈爱,示之以好恶,然后教化行於上,兆民听於下。朕虽不德,昧於大道,思与宇内共臻兹路。书不云乎:‘安民则惠,黎民怀之。’”大赦,改元。减乘舆服御,后宫用度,及罢尚方御府百工技巧靡丽无益之物。
zhèng yuán yuán nián dōng shí yuè rén chén, qiǎn shì zhōng chí jié fēn shì sì fāng, guān fēng sú, láo shì mín, chá yuān wǎng shī zhí zhě. guǐ sì, jiǎ dà jiàng jūn sī mǎ jǐng wáng huáng yuè, rù cháo bù qū, zòu shì bù míng, jiàn lǚ shàng diàn. wù xū, huáng lóng jiàn yú yè jǐng zhōng. jiǎ chén, mìng yǒu sī lùn fèi lì dìng cè zhī gōng, fēng jué zēng yì jìn wèi bān cì gè yǒu chà.
正元元年冬十月壬辰,遣侍中持节分適四方,观风俗,劳士民,察冤枉失职者。癸巳,假大将军司马景王黄钺,入朝不趋,奏事不名,剑履上殿。戊戌,黄龙见于邺井中。甲辰,命有司论废立定策之功,封爵、增邑、进位、班赐各有差。
èr nián chūn zhēng yuè yǐ chǒu, zhèn dōng jiāng jūn guàn qiū jiǎn yáng zhōu cì shǐ wén qīn fǎn. wù yín, dà jiàng jūn sī mǎ jǐng wáng zhēng zhī. guǐ wèi, chē qí jiāng jūn guō huái hōng. rùn yuè jǐ hài, pò qīn yú lè jiā. qīn dùn zǒu, suì bēn wú. jiǎ chén, ān fēng jīn dū wèi zhǎn jiǎn, chuán shǒu jīng dū. rén zǐ, fù tè shè huái nán shì mín zhū wèi jiǎn qīn suǒ guà wù zhě. yǐ zhèn nán jiāng jūn zhū gě dàn wèi zhèn dōng dà jiàng jūn. sī mǎ jǐng wáng hōng yú xǔ chāng. èr yuè dīng sì, yǐ wèi jiāng jūn sī mǎ wén wáng wèi dà jiàng jūn, lù shàng shū shì.
二年春正月乙丑,镇东将军毌丘俭、扬州刺史文钦反。戊寅,大将军司马景王征之。癸未,车骑将军郭淮薨。闰月己亥,破钦于乐嘉。钦遁走,遂奔吴。甲辰,安风津都尉斩俭,传首京都。壬子,复特赦淮南士民诸为俭、钦所诖误者。以镇南将军诸葛诞为镇东大将军。司马景王薨于许昌。二月丁巳,以卫将军司马文王为大将军,录尚书事。
jiǎ zǐ, wú dà jiàng sūn jùn děng zhòng hào shí wàn zhì shòu chūn, zhū gě dàn jù jī pò zhī, zhǎn wú zuǒ jiāng jūn liú zàn, xiàn jié yú jīng dū. sān yuè, lì huáng hòu biàn shì, dà shè. xià sì yuè jiǎ yín, fēng hòu fù biàn lóng wèi liè hóu. jiǎ xū, yǐ zhēng nán dà jiàng jūn wáng chǎng wèi piào qí jiāng jūn. qiū qī yuè, yǐ zhēng dōng dà jiàng jūn hú zūn wèi wèi jiāng jūn, zhèn dōng dà jiàng jūn zhū gě dàn wèi zhēng dōng dà jiàng jūn.
甲子,吴大将孙峻等众号十万至寿春,诸葛诞拒击破之,斩吴左将军留赞,献捷于京都。三月,立皇后卞氏,大赦。夏四月甲寅,封后父卞隆为列侯。甲戌,以征南大将军王昶为骠骑将军。秋七月,以征东大将军胡遵为卫将军,镇东大将军诸葛诞为征东大将军。
bā yuè xīn hài, shǔ dà jiàng jūn jiāng wéi kòu dí dào, yōng zhōu cì shǐ wáng jīng yǔ zhàn táo xī, jīng dà bài, hái bǎo dí dào chéng. xīn wèi, yǐ zhǎng shuǐ xiào wèi dèng ài xíng ān xī jiāng jūn, yǔ zhēng xī jiāng jūn chén tài bìng lì jù wéi. wù chén, fù qiǎn tài wèi sī mǎ fú wèi hòu jì. jiǔ yuè gēng zǐ, jiǎng shàng shū yè zhōng, cì zhí jīng qīn shòu zhě sī kōng zhèng chōng shì zhōng zhèng xiǎo tóng děng gè yǒu chà. jiǎ chén, jiāng wéi tuì huán. dōng shí yuè, zhào yuē:" zhèn yǐ guǎ dé, bù néng shì è kòu nüè, nǎi lìng shǔ zéi lù liáng biān chuí. táo xī zhī zhàn, zhì qǔ fù bài, jiàng shì sǐ wáng, jì yǐ qiān shù, huò méi mìng zhàn chǎng, yuān hún bù fǎn, huò qiān chè lǔ shǒu, liú lí yì yù, wú shēn tòng mǐn, wèi zhī dào xīn. qí lìng suǒ zài jùn diǎn nóng jí ān fǔ yí èr hù jūn gè bù dà lì wèi xù qí mén hù, wú chà fù yì yī nián qí lì zhàn sǐ shì zhě, jiē rú jiù kē, wù yǒu suǒ lòu."
八月辛亥,蜀大将军姜维寇狄道,雍州刺史王经与战洮西,经大败,还保狄道城。辛未,以长水校尉邓艾行安西将军,与征西将军陈泰并力拒维。戊辰,复遣太尉司马孚为后继。九月庚子,讲尚书业终,赐执经亲授者司空郑冲、侍中郑小同等各有差。甲辰,姜维退还。冬十月,诏曰:“朕以寡德,不能式遏寇虐,乃令蜀贼陆梁边陲。洮西之战,至取负败,将士死亡,计以千数,或没命战场,冤魂不反,或牵掣虏手,流离异域,吾深痛愍,为之悼心。其令所在郡典农及安抚夷二护军各部大吏慰恤其门户,无差赋役一年;其力战死事者,皆如旧科,勿有所漏。”
shí yī yuè jiǎ wǔ, yǐ lǒng yòu sì jùn jí jīn chéng, lián nián shòu dí, huò wáng pàn tóu zéi, qí qīn qī liú zài běn tǔ zhě bù ān, jiē tè shè zhī. guǐ chǒu, zhào yuē:" wǎng zhě táo xī zhī zhàn, jiāng lì shì mín huò lín chén zhàn wáng, huò shěn nì táo shuǐ, hái gǔ bù shōu, qì yú yuán yě, wú cháng tòng zhī. qí gào zhēng xī ān xī jiāng jūn, gè lìng bù rén yú zhàn chù jí shuǐ cì gōu qiú shī sàng, shōu liǎn cáng mái, yǐ wèi cún wáng."
十一月甲午,以陇右四郡及金城,连年受敌,或亡叛投贼,其亲戚留在本土者不安,皆特赦之。癸丑,诏曰:“往者洮西之战,将吏士民或临陈战亡,或沈溺洮水,骸骨不收,弃於原野,吾常痛之。其告征西、安西将军,各令部人於战处及水次钩求尸丧,收敛藏埋,以慰存亡。”
gān lù yuán nián chūn zhēng yuè xīn chǒu, qīng lóng jiàn zhǐ xiàn jǐng zhōng. yǐ sì, pèi wáng lín hōng.
甘露元年春正月辛丑,青龙见轵县井中。乙巳,沛王林薨。
xià sì yuè gēng xū, cì dà jiàng jūn sī mǎ wén wáng gǔn miǎn zhī fú, chì xì fù yān.
夏四月庚戌,赐大将军司马文王衮冕之服,赤舄副焉。
bǐng chén, dì xìng tài xué, wèn zhū rú yuē:" shèng rén yōu zàn shén míng, yǎng guān fǔ chá, shǐ zuò bā guà, hòu shèng zhòng zhī wèi liù shí sì, lì yáo yǐ jí shù, fán sī dà yì, wǎng yǒu bù bèi, ér xià yǒu lián shān, yīn yǒu guī cáng, zhōu yuē zhōu yì, yì zhī shū, qí gù hé yě?" yì bó shì chún yú jùn duì yuē:" bāo xī yīn suì huáng zhī tú ér zhì bā guà, shén nóng yǎn zhī wèi liù shí sì, huáng dì yáo shùn tōng qí biàn, sān dài suí shí, zhì wén gè yáo qí shì. gù yì zhě, biàn yì yě, míng yuē lián shān, shì shān chū nèi yún qì, lián tiān dì yě guī cáng zhě, wàn shì mò bù guī cáng yú qí zhōng yě." dì yòu yuē:" ruò shǐ bāo xī yīn suì huáng ér zuò yì, kǒng zǐ hé yǐ bù yún suì rén shì méi bāo xī shì zuò hū?" jùn bù néng dá. dì yòu wèn yuē:" kǒng zǐ zuò tuàn xiàng, zhèng xuán zuò zhù, suī shèng xián bù tóng, qí suǒ shì jīng yì yī yě. jīn tuàn xiàng bù yǔ jīng wén xiāng lián, ér zhù lián zhī, hé yě?" jùn duì yuē" zhèng xuán hé tuàn xiàng yú jīng zhě, yù shǐ xué zhě xún shěng yì le yě." dì yuē:" ruò zhèng xuán hé zhī, yú xué chéng biàn, zé kǒng zǐ hé wèi bù hé yǐ le xué zhě hū?" jùn duì yuē:" kǒng zǐ kǒng qí yǔ wén wáng xiāng luàn, shì yǐ bù hé, cǐ shèng rén yǐ bù hé wéi qiān." dì yuē:" ruò shèng rén yǐ bù hé wéi qiān, zé zhèng xuán hé dú bù qiān xié?" jùn duì yuē:" gǔ yì hóng shēn, shèng wèn ào yuǎn, fēi chén suǒ néng xiáng jìn." dì yòu wèn yuē:" xì cí yún' huáng dì yáo shùn chuí yī shang ér tiān xià zhì', cǐ bāo xī shén nóng zhī shì wèi wú yī shang. dàn shèng rén huà tiān xià, hé shū yì ěr xié?" jùn duì yuē:" sān huáng zhī shí, rén guǎ ér qín shòu zhòng, gù qǔ qí yǔ pí ér tiān xià yòng zú, jí zhì huáng dì, rén zhòng ér qín shòu guǎ, shì yǐ zuò wéi yī shang yǐ jì shí biàn yě." dì yòu wèn:" gān wèi tiān, ér fù wèi jīn, wèi yù, wèi lǎo mǎ, yǔ xì wù bìng xié?" jùn duì yuē:" shèng rén qǔ xiàng, huò yuǎn huò jìn, jìn qǔ zhū wù, yuǎn zé tiān dì."
丙辰,帝幸太学,问诸儒曰:“圣人幽赞神明,仰观俯察,始作八卦,后圣重之为六十四,立爻以极数,凡斯大义,罔有不备,而夏有连山,殷有归藏,周曰周易,易之书,其故何也?”易博士淳于俊对曰:“包羲因燧皇之图而制八卦,神农演之为六十四,黄帝、尧、舜通其变,三代随时,质文各繇其事。故易者,变易也,名曰连山,似山出内云气,连天地也;归藏者,万事莫不归藏于其中也。”帝又曰:“若使包羲因燧皇而作易,孔子何以不云燧人氏没包羲氏作乎?”俊不能答。帝又问曰:“孔子作彖、象,郑玄作注,虽圣贤不同,其所释经义一也。今彖、象不与经文相连,而注连之,何也?”俊对曰;“郑玄合彖、象于经者,欲使学者寻省易了也。”帝曰:“若郑玄合之,於学诚便,则孔子曷为不合以了学者乎?”俊对曰:“孔子恐其与文王相乱,是以不合,此圣人以不合为谦。”帝曰:“若圣人以不合为谦,则郑玄何独不谦邪?”俊对曰:“古义弘深,圣问奥远,非臣所能详尽。”帝又问曰:“系辞云‘黄帝、尧、舜垂衣裳而天下治’,此包羲、神农之世为无衣裳。但圣人化天下,何殊异尔邪?”俊对曰:“三皇之时,人寡而禽兽众,故取其羽皮而天下用足,及至黄帝,人众而禽兽寡,是以作为衣裳以济时变也。”帝又问:“乾为天,而复为金,为玉,为老马,与细物并邪?”俊对曰:“圣人取象,或远或近,近取诸物,远则天地。”
jiǎng yì bì, fù mìng jiǎng shàng shū. dì wèn yuē:" zhèng xuán yuē' jī gǔ tóng tiān, yán yáo tóng yú tiān yě'. wáng sù yún' yáo shùn kǎo gǔ dào ér xíng zhī'. sān yì bù tóng, hé zhě wéi shì?" bó shì yǔ jùn duì yuē:" xiān rú suǒ zhí, gè yǒu guāi yì, chén bù zú yǐ dìng zhī. rán hóng fàn chēng' sān rén zhàn, cóng èr rén zhī yán'. jiǎ mǎ jí sù jiē yǐ wéi' shùn kǎo gǔ dào'. yǐ hóng fàn yán zhī, sù yì wèi zhǎng." dì yuē:" zhòng ní yán' wéi tiān wèi dà, wéi yáo zé zhī'. yáo zhī dà měi, zài hu zé tiān, shùn kǎo gǔ dào, fēi qí zhì yě. jīn fā piān kāi yì yǐ míng shèng dé, ér shě qí dà, gèng chēng qí xì, qǐ zuò zhě zhī yì xié?" jùn duì yuē:" chén fèng zūn shī shuō, wèi yù dà yì, zhì yú zhé zhōng, cái zhī shèng sī." cì jí sì yuè jǔ gǔn, dì yòu wèn yuē:" fū dà rén zhě, yǔ tiān dì hé qí dé, yǔ rì yuè hé qí míng, sī wú bù zhōu, míng wú bù zhào, jīn wáng sù yún' yáo yì bù néng míng gǔn, shì yǐ shì yòng'. rú cǐ, shèng rén zhī míng yǒu suǒ wèi jǐn xié?" jùn duì yuē:" suī shèng rén zhī hóng, yóu yǒu suǒ wèi jǐn, gù yǔ yuē' zhī rén zé zhé, wéi dì nán zhī', rán zú néng gǎi shòu shèng xián, jī xī shù jī, yì suǒ yǐ chéng shèng yě." dì yuē:" fū yǒu shǐ yǒu zú, qí wéi shèng rén. ruò bù néng shǐ, hé yǐ wéi shèng? qí yán' wéi dì nán zhī', rán zú néng gǎi shòu, gài wèi zhī rén, shèng rén suǒ nán, fēi bù jìn zhī yán yě. jīng yún:' zhī rén zé zhé, néng guān rén.' ruò yáo yí gǔn, shì zhī jiǔ nián, guān rén shī xù, hé dé wèi zhī shèng zhé?" jùn duì yuē:" chén qiè guān jīng zhuàn, shèng rén xíng shì bù néng wú shī, shì yǐ yáo shī zhī sì xiōng, zhōu gōng shī zhī èr shū, zhòng ní shī zhī zǎi yǔ." dì yuē:" yáo zhī rèn gǔn, jiǔ zài wú chéng, mì chén wǔ xíng, mín yòng hūn diàn. zhì yú zhòng ní shī zhī zǎi yǔ, yán xíng zhī jiān, qīng zhòng bù tóng yě. zhì yú zhōu gōng guǎn cài zhī shì, yì shàng shū suǒ zài, jiē bó shì suǒ dāng tōng yě." jùn duì yuē:" cǐ jiē xiān xián suǒ yí, fēi chén guǎ jiàn suǒ néng jiū lùn." cì jí" yǒu guān zài xià yuē" yú shùn", dì wèn yuē:" dāng yáo zhī shí, hóng shuǐ wéi hài, sì xiōng zài cháo, yí sù dēng xián shèng jì sī mín zhī shí yě. shùn nián zài jì lì, shèng dé guāng míng, ér jiǔ bù jìn yòng, hé yě?" jùn duì yuē:" yáo zī jiē qiú xián, yù xùn jǐ wèi, yuè yuē' fǒu dé tiǎn dì wèi'. yáo fù shǐ yuè yáng jǔ zè lòu, rán hòu jiàn shùn. jiàn shùn zhī běn, shí yóu yú yáo, cǐ gài shèng rén yù jǐn zhòng xīn yě." dì yuē:" yáo jì wén shùn ér bù dēng yòng, yòu shí zhōng chén yì bù jìn dá, nǎi shǐ yù yáng zè lòu ér hòu jiàn jǔ, fēi jí yú yòng shèng xù mín zhī wèi yě." jùn duì yuē:" fēi chén yú jiàn suǒ néng dǎi jí."
讲易毕,复命讲尚书。帝问曰:“郑玄曰‘稽古同天,言尧同於天也’。王肃云‘尧顺考古道而行之’。三义不同,何者为是?“博士庾峻对曰:“先儒所执,各有乖异,臣不足以定之。然洪范称‘三人占,从二人之言’。贾、马及肃皆以为'顺考古道’。以洪范言之,肃义为长。“帝曰:“仲尼言‘唯天为大,唯尧则之’。尧之大美,在乎则天,顺考古道,非其至也。今发篇开义以明圣德,而舍其大,更称其细,岂作者之意邪?“峻对曰:“臣奉遵师说,未喻大义,至于折中,裁之圣思。”次及四岳举鲧,帝又问曰:“夫大人者,与天地合其德,与日月合其明,思无不周,明无不照,今王肃云‘尧意不能明鲧,是以试用’。如此,圣人之明有所未尽邪?”峻对曰:“虽圣人之弘,犹有所未尽,故禹曰‘知人则哲,惟帝难之’,然卒能改授圣贤,缉熙庶绩,亦所以成圣也。”帝曰:“夫有始有卒,其唯圣人。若不能始,何以为圣?其言‘惟帝难之’,然卒能改授,盖谓知人,圣人所难,非不尽之言也。经云:‘知人则哲,能官人。’若尧疑鲧,试之九年,官人失叙,何得谓之圣哲?”峻对曰:“臣窃观经传,圣人行事不能无失,是以尧失之四凶,周公失之二叔,仲尼失之宰予。”帝曰:“尧之任鲧,九载无成,汨陈五行,民用昏垫。至於仲尼失之宰予,言行之间,轻重不同也。至于周公、管、蔡之事,亦尚书所载,皆博士所当通也。”峻对曰:“此皆先贤所疑,非臣寡见所能究论。“次及”有鳏在下曰“虞舜”,帝问曰:“当尧之时,洪水为害,四凶在朝,宜速登贤圣济斯民之时也。舜年在既立,圣德光明,而久不进用,何也?”峻对曰:“尧咨嗟求贤,欲逊己位,岳曰‘否德忝帝位’。尧复使岳扬举仄陋,然后荐舜。荐舜之本,实由於尧,此盖圣人欲尽众心也。”帝曰:“尧既闻舜而不登用,又时忠臣亦不进达,乃使狱扬仄陋而后荐举,非急於用圣恤民之谓也。“峻对曰:“非臣愚见所能逮及。”
yú shì fù mìng jiǎng lǐ jì. dì wèn yuē:" tài shàng lì dé, qí cì wù shī bào'. wèi zhì hé yóu ér jiào huà gè yì jiē xiū hé zhèng ér néng zhì yú lì dé, shī ér bù bào hū?" bó shì mǎ zhào duì yuē:" tài shàng lì dé, wèi sān huáng wǔ dì zhī shì yǐ dé huà mín, qí cì bào shī, wèi sān wáng zhī shì yǐ lǐ wèi zhì yě." dì yuē:" èr zhě zhì huà bó hòu bù tóng, jiāng zhǔ yǒu yōu liè xié? shí shǐ zhī rán hū?" zhào duì yuē:" chéng yóu shí yǒu pǔ wén, gù huà yǒu bó hòu yě."
於是复命讲礼记。帝问曰:“太上立德,其次务施报'。为治何由而教化各异;皆脩何政而能致于立德,施而不报乎?”博士马照对曰:“太上立德,谓三皇五帝之世以德化民,其次报施,谓三王之世以礼为治也。”帝曰:“二者致化薄厚不同,将主有优劣邪?时使之然乎?”照对曰:“诚由时有朴文,故化有薄厚也。”
wǔ yuè, yè jí shàng luò bìng yán gān lù jiàng. xià liù yuè bǐng wǔ, gǎi yuán wèi gān lù. yǐ chǒu, qīng lóng jiàn yuán chéng xiàn jiè jǐng zhōng. qiū qī yuè jǐ mǎo, wèi jiāng jūn hú zūn hōng.
五月,邺及上洛并言甘露降。夏六月丙午,改元为甘露。乙丑,青龙见元城县界井中。秋七月己卯,卫将军胡遵薨。
guǐ wèi, ān xī jiāng jūn dèng ài dà pò shǔ dà jiàng jiāng wéi yú shàng guī, zhào yuē:" bīng wèi jí wǔ, chǒu lǔ cuī pò, zhǎn shǒu huò shēng, dòng yǐ wàn jì, zì qǐng zhàn kè, wú rú cǐ zhě. jīn qiǎn shǐ zhě kào cì jiàng shì, dà huì lín xiǎng, yǐn yàn zhōng rì, chēng zhèn yì yān."
癸未,安西将军邓艾大破蜀大将姜维于上邽,诏曰:“兵未极武,丑虏摧破,斩首获生,动以万计,自顷战克,无如此者。今遣使者犒赐将士,大会临飨,饮宴终日,称朕意焉。”
bā yuè gēng wǔ, mìng dà jiàng jūn sī mǎ wén wáng jiā hào dà dū dū, zòu shì bù míng, jiǎ huáng yuè. guǐ yǒu, yǐ tài wèi sī mǎ fú wèi tài fù. jiǔ yuè, yǐ sī tú gāo róu wèi tài wèi. dōng shí yuè, yǐ sī kōng zhèng chōng wèi sī tú, shàng shū zuǒ pú yè lú yù wèi sī kōng.
八月庚午,命大将军司马文王加号大都督,奏事不名,假黄钺。癸酉,以太尉司马孚为太傅。九月,以司徒高柔为太尉。冬十月,以司空郑冲为司徒,尚书左仆射卢毓为司空。
èr nián chūn èr yuè, qīng lóng jiàn wēn xiàn jǐng zhōng. sān yuè, sī kōng lú yù hōng.
二年春二月,青龙见温县井中。三月,司空卢毓薨。
xià sì yuè guǐ mǎo, zhào yuē:" xuán tù jùn gāo xiǎn xiàn lì mín fǎn pàn, zhǎng zhèng xī wèi zéi suǒ shā. mín wáng jiǎn fù dān xī sàng, chén yè xīng xíng, yuǎn zhì běn zhōu, zhōng jié kě jiā. qí tè bài jiǎn wèi zhōng yì dū wèi, yǐ jīng shū xíng."
夏四月癸卯,诏曰:“玄菟郡高显县吏民反叛,长郑熙为贼所杀。民王简负担熙丧,晨夜星行,远致本州,忠节可嘉。其特拜简为忠义都尉,以旌殊行。”
jiǎ zǐ, yǐ zhēng dōng dà jiàng jūn zhū gě dàn wèi sī kōng.
甲子,以征东大将军诸葛诞为司空。
wǔ yuè xīn wèi, dì xìng bì yōng, huì mìng qún chén fù shī. shì zhōng hé yōu shàng shū chén qiān děng zuò shī jī liú, yǒu sī zòu miǎn guān, zhào yuē:" wú yǐ àn mèi, ài hào wén yǎ, guǎng yán shī fù, yǐ zhī dé shī, ér nǎi ěr fēn yún, liáng yòng fǎn zè. qí yuán yōu děng. zhǔ zhě yí chì zì jīn yǐ hòu, qún chén jiē dāng wán xí gǔ yì, xiū míng jīng diǎn, chēng zhèn yì yān."
五月辛未,帝幸辟雍,会命群臣赋诗。侍中和逌、尚书陈骞等作诗稽留,有司奏免官,诏曰:“吾以暗昧,爱好文雅,广延诗赋,以知得失,而乃尔纷纭,良用反仄。其原逌等。主者宜敕自今以后,群臣皆当玩习古义,脩明经典,称朕意焉。”
yǐ hài, zhū gě dàn bù jiù zhēng, fā bīng fǎn, shā yáng zhōu cì shǐ lè chēn. bǐng zǐ, shè huái nán jiāng lì shì mín wèi dàn suǒ guà wù zhě. dīng chǒu, zhào yuē:" zhū gě dàn zào wèi xiōng luàn, dàng fù yáng zhōu. xī qíng bù nì pàn, hàn zǔ qīn róng, kuí xiāo wéi lì, guāng wǔ xī fá, jí liè zǔ míng huáng dì gōng zhēng wú shǔ, jiē suǒ yǐ fèn yáng hè sī, zhèn yào wēi wǔ yě. jīn yí huáng tài hòu yǔ zhèn zàn gòng lín róng, sù dìng chǒu lǔ, shí níng dōng xià." jǐ mǎo, zhào yuē:" zhū gě dàn zào gòu nì luàn, pò xié zhōng yì, píng kòu jiāng jūn lín wèi tíng hòu páng huì qí dū piān jiàng jūn lù fān, gè jiāng zuǒ yòu, zhǎn mén tū chū, zhōng zhuàng yǒng liè, suǒ yí jiā yì. qí jìn huì jué xiāng hòu, fān fēng tíng hòu."
乙亥,诸葛诞不就徵,发兵反,杀扬州刺史乐綝。丙子,赦淮南将吏士民为诞所诖误者。丁丑,诏曰:“诸葛诞造为凶乱,荡覆扬州。昔黥布逆叛,汉祖亲戎,隗嚣违戾,光武西伐,及烈祖明皇帝躬征吴、蜀,皆所以奋扬赫斯,震耀威武也。今宜皇太后与朕暂共临戎,速定丑虏,时宁东夏。”己卯,诏曰:“诸葛诞造构逆乱,迫胁忠义,平寇将军临渭亭侯庞会、骑督偏将军路蕃,各将左右,斩门突出,忠壮勇烈,所宜嘉异。其进会爵乡侯,蕃封亭侯。”
liù yuè yǐ sì, zhào:" wú shǐ chí jié dū du xià kǒu zhū jūn shì zhèn jūn jiāng jūn shā xiàn hóu sūn yī, zéi zhī zhī shǔ, wèi wèi shàng jiàng, wèi tiān zhī mìng, shēn jiàn huò fú, fān rán jǔ zhòng, yuǎn guī dà guó, suī wēi zǐ qù yīn, lè yì dùn yàn, wú yǐ jiā zhī. qí yǐ yī wèi shì zhōng chē qí jiāng jūn jiǎ jié jiāo zhōu mù wú hóu, kāi fǔ pì zhào yí tóng sān sī, yī gǔ hóu bó bā mìng zhī lǐ, gǔn miǎn chì xì, shì cóng fēng hòu."
六月乙巳,诏:“吴使持节都督夏口诸军事镇军将军沙羡侯孙壹,贼之枝属,位为上将,畏天知命,深鉴祸福,翻然举众,远归大国,虽微子去殷,乐毅遁燕,无以加之。其以壹为侍中车骑将军、假节、交州牧、吴侯,开府辟召仪同三司,依古侯伯八命之礼,衮冕赤舄,事从丰厚。”
jiǎ zǐ, zhào yuē:" jīn chē jià zhù xiàng, dà jiàng jūn gōng xíng tiān fá, qián lín huái pǔ. xī xiàng guó dà sī mǎ zhēng tǎo, jiē yǔ shàng shū jù xíng, jīn yí rú jiù." nǎi lìng sàn qí cháng shì péi xiù jǐ shì huáng mén shì láng zhōng huì xián yǔ dà jiàng jūn jù xíng. qiū bā yuè, zhào yuē:" xī yàn cì wáng móu fǎn, hán yì děng jiàn ér sǐ, hàn cháo xiǎn dēng qí zi. zhū gě dàn chuàng zào xiōng luàn, zhǔ bù xuān lóng bù qǔ dū qín jié bǐng jié shǒu yì, lín shì gù zhēng, wèi dàn suǒ shā, suǒ wèi wú bǐ gàn zhī qīn ér shòu qí lù zhě. qí yǐ lóng jié zi wèi qí dū wèi, jiā yǐ zèng cì, guāng shì yuǎn jìn, yǐ shū zhōng yì."
甲子,诏曰:“今车驾驻项,大将军恭行天罚,前临淮浦。昔相国大司马征讨,皆与尚书俱行,今宜如旧。”乃令散骑常侍裴秀、给事黄门侍郎锺会咸与大将军俱行。秋八月,诏曰:“昔燕刺王谋反,韩谊等谏而死,汉朝显登其子。诸葛诞创造凶乱,主簿宣隆、部曲督秦絜秉节守义,临事固争,为诞所杀,所谓无比干之亲而受其戮者。其以隆、絜子为骑都尉,加以赠赐,光示远近,以殊忠义。”
jiǔ yuè, dà shè. dōng shí èr yuè, wú dà jiàng quán duān quán yì děng lǜ zhòng jiàng.
九月,大赦。冬十二月,吴大将全端、全怿等率众降。
sān nián chūn èr yuè, dà jiàng jūn sī mǎ wén wáng xiàn shòu chūn chéng, zhǎn zhū gě dàn. sān yuè, zhào yuē:" gǔ zhě kè dí, shōu qí shī yǐ wéi jīng guān, suǒ yǐ chéng hūn nì ér zhāng wǔ gōng yě. hàn xiào wǔ yuán dǐng zhōng, gǎi tóng xiāng wèi wén xǐ, xīn xiāng wèi huò jiā, yǐ zhe nán yuè zhī wáng. dà jiàng jūn qīn zǒng liù róng, yíng jù qiū tóu, nèi yí qún xiōng, wài tiǎn kòu lǔ, gōng jì zhào mín, shēng zhèn sì hǎi. kè dí zhī dì, yí yǒu lìng míng, qí gǎi qiū tóu wèi wǔ qiū, míng yǐ wǔ píng luàn, hòu shì bù wàng, yì jīng guān èr yì zhī yì yě."
三年春二月,大将军司马文王陷寿春城,斩诸葛诞。三月,诏曰:“古者克敌,收其尸以为京观,所以惩昏逆而章武功也。汉孝武元鼎中,改桐乡为闻喜,新乡为获嘉,以著南越之亡。大将军亲总六戎,营据丘头,内夷群凶,外殄寇虏,功济兆民,声振四海。克敌之地,宜有令名,其改丘头为武丘,明以武平乱,后世不忘,亦京观二邑之义也。”
xià wǔ yuè, mìng dà jiàng jūn sī mǎ wén wáng wèi xiàng guó, fēng jìn gōng, shí yì bā jùn, jiā zhī jiǔ xī, wén wáng qián hòu jiǔ ràng nǎi zhǐ.
夏五月,命大将军司马文王为相国,封晋公,食邑八郡,加之九锡,文王前后九让乃止。
liù yuè bǐng zǐ, zhào yuē:" xī nán yáng jùn shān zéi rǎo rǎng, yù jié zhì gù tài shǒu dōng lǐ gǔn, gōng cáo yīng yú dú shēn hàn gǔn, suì miǎn yú nán. yú diān pèi yǔn bì, shā shēn jì jūn. qí xià sī tú, shǔ yú sūn lún lì, shǐ méng fú jié zhī bào."
六月丙子,诏曰:“昔南阳郡山贼扰攘,欲劫质故太守东里衮,功曹应余独身捍衮,遂免於难。余颠沛殒毙,杀身济君。其下司徒,署余孙伦吏,使蒙伏节之报。”
xīn mǎo, dà lùn huái nán zhī gōng, fēng jué xíng shǎng gè yǒu chà.
辛卯,大论淮南之功,封爵行赏各有差。
qiū bā yuè jiǎ xū, yǐ piào qí jiāng jūn wáng chǎng wèi sī kōng. bǐng yín, zhào yuē:" fū yǎng lǎo xìng jiào, sān dài suǒ yǐ shù fēng huà chuí bù xiǔ yě, bì yǒu sān lǎo wǔ gēng yǐ chóng zhì jìng, qǐ yán nà huì, zhe zài dūn shǐ, rán hòu liù hé chéng liú, xià guān ér huà. yí miào jiǎn dé xíng, yǐ chōng qí xuǎn. guān nèi hóu wáng xiáng, lǚ rén bǐng yì, yǎ zhì chún gù. guān nèi hóu zhèng xiǎo tóng, wēn gōng xiào yǒu, shuài lǐ bù tè. qí yǐ xiáng wèi sān lǎo, xiǎo tóng wèi wǔ gēng." chē jià qīn lǜ qún sī, gōng xíng gǔ lǐ yān.
秋八月甲戌,以骠骑将军王昶为司空。丙寅,诏曰:“夫养老兴教,三代所以树风化垂不朽也,必有三老、五更以崇至敬,乞言纳诲,著在惇史,然后六合承流,下观而化。宜妙简德行,以充其选。关内侯王祥,履仁秉义,雅志淳固。关内侯郑小同,温恭孝友,帅礼不忒。其以祥为三老,小同为五更。”车驾亲率群司,躬行古礼焉。
shì suì, qīng lóng huáng lóng réng jiàn dùn qiū guàn jūn yáng xià xiàn jiè jǐng zhōng.
是岁,青龙、黄龙仍见顿丘、冠军、阳夏县界井中。
sì nián chūn zhēng yuè, huáng lóng èr, jiàn níng líng xiàn jiè jǐng zhōng. xià liù yuè, sī kōng wáng chǎng hōng. qiū qī yuè, chén liú wáng jùn hōng. dōng shí yuè bǐng yín, fēn xīn chéng jùn, fù zhì shàng yōng jùn. shí yī yuè guǐ mǎo, chē qí jiāng jūn sūn yī wèi bì suǒ shā.
四年春正月,黄龙二,见宁陵县界井中。夏六月,司空王昶薨。秋七月,陈留王峻薨。冬十月丙寅,分新城郡,复置上庸郡。十一月癸卯,车骑将军孙壹为婢所杀。
wǔ nián chūn zhēng yuè shuò, rì yǒu shí zhī. xià sì yuè, zhào yǒu sī lǜ zūn qián mìng, fù jìn dà jiàng jūn sī mǎ wén wáng wèi wèi xiàng guó, fēng jìn gōng, jiā jiǔ xī.
五年春正月朔,日有蚀之。夏四月,诏有司率遵前命,复进大将军司马文王位为相国,封晋公,加九锡。
wǔ yuè jǐ chǒu, gāo guì xiāng gōng zú, nián èr shí. huáng tài hòu lìng yuē:" wú yǐ bù dé, zāo jiā bù zào, xī yuán lì dōng hǎi wáng zǐ máo, yǐ wéi míng dì sì, jiàn qí hǎo shū shū wén zhāng, jì kě chéng jì, ér qíng xìng bào lì, rì yuè zī shén. wú shù hē zé, suì gèng fèn huì, zào zuò chǒu nì bù dào zhī yán yǐ wū bàng wú, suì gé jué liǎng gōng. qí suǒ yán dào, bù kě rěn tīng, fēi tiān dì suǒ fù zài. wú jí mì yǒu lìng yǔ dà jiàng jūn, bù kě yǐ fèng zōng miào, kǒng diān fù shè jì, sǐ wú miàn mù yǐ jiàn xiān dì. dà jiàng jūn yǐ qí shàng yòu, wèi dāng gǎi xīn wéi shàn, yīn qín zhí jù. ér cǐ ér fèn lì, suǒ xíng yì shén, jǔ nǔ yáo shè wú gōng, zhù dāng lìng zhōng wú xiàng, jiàn qīn duò wú qián. wú yǔ dà jiàng jūn, bù kě bù fèi zhī, qián hòu shù shí. cǐ ér jù wén, zì zhī zuì zhòng, biàn tú wèi shì nì, lù yí wú zuǒ yòu rén, lìng yīn wú fú yào, mì yīn zhèn dú, zhòng xiāng shè jì. shì yǐ jué lù, zhí yù yīn jì huì jǔ bīng rù xī gōng shā wú, chū qǔ dà jiàng jūn, hū shì zhōng wáng shěn sàn qí cháng shì wáng yè shàng shū wáng jīng, chū huái zhōng huáng sù zhào shì zhī, yán jīn rì biàn dāng shī xíng. wú zhī wēi dài, guò yú léi luǎn. wú lǎo guǎ, qǐ fù duō xī yú mìng xié? dàn shāng xiān dì yí yì bù suí, shè jì diān fù wèi tòng ěr. lài zōng miào zhī líng, shěn yè jí chí yǔ dà jiàng jūn, dé xiān yán jǐng, ér cǐ ér biàn jiāng zuǒ yòu chū yún lóng mén, léi zhàn gǔ, gōng zì bá rèn, yǔ zuǒ yòu zá wèi gòng rù bīng chén jiān, wèi qián fēng suǒ hài. cǐ ér jì xíng bèi nì bù dào, ér yòu zì xiàn dà huò, zhòng lìng wú dào xīn bù kě yán. xī hàn chāng yì wáng yǐ zuì fèi wèi shù rén, cǐ ér yì yí yǐ mín lǐ zàng zhī, dāng lìng nèi wài xián zhī cǐ ér suǒ xíng. yòu shàng shū wáng jīng, xiōng nì wú zhuàng, qí shōu jīng jí jiā shǔ jiē yì tíng wèi."
五月己丑,高贵乡公卒,年二十。皇太后令曰:“吾以不德,遭家不造,昔援立东海王子髦,以为明帝嗣,见其好书疏文章,冀可成济,而情性暴戾,日月滋甚。吾数呵责,遂更忿恚,造作丑逆不道之言以诬谤吾,遂隔绝两宫。其所言道,不可忍听,非天地所覆载。吾即密有令语大将军,不可以奉宗庙,恐颠覆社稷,死无面目以见先帝。大将军以其尚幼,谓当改心为善,殷勤执据。而此儿忿戾,所行益甚,举弩遥射吾宫,祝当令中吾项,箭亲堕吾前。吾语大将军,不可不废之,前后数十。此儿具闻,自知罪重,便图为弑逆,赂遗吾左右人,令因吾服药,密因鸩毒,重相设计。事已觉露,直欲因际会举兵入西宫杀吾,出取大将军,呼侍中王沈、散骑常侍王业、尚书王经,出怀中黄素诏示之,言今日便当施行。吾之危殆,过于累卵。吾老寡,岂复多惜馀命邪?但伤先帝遗意不遂,社稷颠覆为痛耳。赖宗庙之灵,沈、业即驰语大将军,得先严警,而此儿便将左右出云龙门,雷战鼓,躬自拔刃,与左右杂卫共入兵陈间,为前锋所害。此儿既行悖逆不道,而又自陷大祸,重令吾悼心不可言。昔汉昌邑王以罪废为庶人,此儿亦宜以民礼葬之,当令内外咸知此儿所行。又尚书王经,凶逆无状,其收经及家属皆诣廷尉。”
gēng yín, tài fù fú dà jiàng jūn wén wáng tài wèi róu sī tú chōng qǐ shǒu yán:" fú jiàn zhōng lìng, gù gāo guì xiāng gōng bèi nì bù dào, zì xiàn dà huò, yī hàn chāng yì wáng zuì fèi gù shì, yǐ mín lǐ zàng. chén děng bèi wèi, bù néng kuāng jiù huò luàn, shì è jiān nì, fèng lìng zhèn sǒng, gān xīn dào lì. chūn qiū zhī yì, wáng zhě wú wài, ér shū' xiāng wáng chū jū yú zhèng', bù néng shì mǔ, gù jué zhī yú wèi yě. jīn gāo guì xiāng gōng sì xíng bù guǐ, jǐ wēi shè jì, zì qǔ qīng fù, rén shén suǒ jué, zàng yǐ mín lǐ, chéng dāng jiù diǎn. rán chén děng fú wéi diàn xià rén cí guò lóng, suī cún dà yì, yóu chuí āi jīn, chén děng zhī xīn shí yǒu bù rěn, yǐ wéi kě jiā ēn yǐ wáng lǐ zàng zhī." tài hòu cóng zhī.
庚寅,太傅孚、大将军文王、太尉柔、司徒冲稽首言:“伏见中令,故高贵乡公悖逆不道,自陷大祸,依汉昌邑王罪废故事,以民礼葬。臣等备位,不能匡救祸乱,式遏奸逆,奉令震悚,肝心悼栗。春秋之义,王者无外,而书'襄王出居于郑',不能事母,故绝之于位也。今高贵乡公肆行不轨,几危社稷,自取倾覆,人神所绝,葬以民礼,诚当旧典。然臣等伏惟殿下仁慈过隆,虽存大义,犹垂哀矜,臣等之心实有不忍,以为可加恩以王礼葬之。”太后从之。
shǐ shǐ chí jié xíng zhōng hù jūn zhōng lěi jiāng jūn sī mǎ yán běi yíng cháng dào xiāng gōng huáng sì míng dì hòu. xīn mǎo, qún gōng zòu tài hòu yuē:" diàn xià shèng dé guāng lóng, níng jì liù hé, ér yóu chēng lìng, yǔ fān guó tóng. qǐng zì jīn diàn xià lìng shū, jiē chēng zhào zhì, rú xiān dài gù shì."
使使持节行中护军中垒将军司马炎北迎常道乡公璜嗣明帝后。辛卯,群公奏太后曰:“殿下圣德光隆,宁济六合,而犹称令,与藩国同。请自今殿下令书,皆称诏制,如先代故事。”
guǐ mǎo, dà jiàng chē gù ràng xiàng guó jìn gōng jiǔ xī zhī chǒng. tài hòu zhào yuē:" fū yǒu gōng bù yǐn, zhōu yì dà yì, chéng rén zhī měi, gǔ xián suǒ shàng, jīn tīng suǒ zhí, chū biǎo shì wài, yǐ zhāng gōng zhī qiān guāng yān."
癸卯,大将车固让相国、晋公、九锡之宠。太后诏曰:“夫有功不隐,周易大义,成人之美,古贤所尚,今听所执,出表示外,以章公之谦光焉。”
wù shēn, dà jiàng jūn wén wáng shàng yán:" gāo guì xiāng gōng lǜ jiāng cóng jià rén bīng, bá rèn míng jīn gǔ xiàng chén suǒ zhǐ jù bīng rèn xiāng jiē, jí chì jiàng shì bù dé yǒu suǒ shāng hài, wéi lìng yǐ jūn fǎ cóng shì. qí dū chéng cuì dì tài zǐ shè rén jì, héng rù bīng chén shāng gōng, suì zhì yǔn mìng zhé shōu jì xíng jūn fǎ. chén wén rén chén zhī jié, yǒu sǐ wú èr, shì shàng zhī yì, bù gǎn táo nàn. qián zhě biàn gù zú zhì, huò tóng fā jī, chéng yù wěi shēn shǒu sǐ, wéi mìng suǒ cái. rán wéi běn móu nǎi yù shàng wēi huáng tài hòu, qīng fù zōng miào. chén tiǎn dāng dà rèn, yì zài ān guó, jù suī shēn sǐ, zuì zé mí zhòng. yù zūn yī zhōu zhī quán, yǐ ān shè jì zhī nán, jí luò yì shēn chì, bù dé pò jìn niǎn yú, ér jì jù rù chén jiān, yǐ zhì dà biàn. āi dá tòng hèn, wǔ nèi cuī liè, bù zhī hé dì kě yǐ yǔn zhuì? kē lǜ dà nì wú dào, fù mǔ qī zǐ tóng chǎn jiē zhǎn. jì xiōng lì bèi nì, gàn guó luàn jì, zuì bù róng zhū. zhé chì shì yù shǐ shōu jì jiā shǔ, fù tíng wèi, jié zhèng qí zuì." tài hòu zhào yuē:" fū wǔ xíng zhī zuì, mò dà yú bù xiào. fū rén yǒu zi bù xiào, shàng gào zhì zhī, cǐ ér qǐ fù chéng rén zhǔ xié? wú fù rén bù dá dà yì, yǐ wèi jì bù dé biàn wèi dà nì yě. rán dà jiàng jūn zhì yì kěn qiè, fā yán cè chuàng, gù tīng rú suǒ zòu. dāng bān xià yuǎn jìn, shǐ zhī běn mò yě."
戊申,大将军文王上言:“高贵乡公率将从驾人兵,拔刃鸣金鼓向臣所止;惧兵刃相接,即敕将士不得有所伤害,违令以军法从事。骑督成倅弟太子舍人济,横入兵陈伤公,遂至陨命;辄收济行军法。臣闻人臣之节,有死无二,事上之义,不敢逃难。前者变故卒至,祸同发机,诚欲委身守死,唯命所裁。然惟本谋乃欲上危皇太后,倾覆宗庙。臣忝当大任,义在安国,惧虽身死,罪责弥重。欲遵伊、周之权,以安社稷之难,即骆驿申敕,不得迫近辇舆,而济遽入陈间,以致大变。哀怛痛恨,五内摧裂,不知何地可以陨坠?科律大逆无道,父母妻子同产皆斩。济凶戾悖逆,干国乱纪,罪不容诛。辄敕侍御史收济家属,付廷尉,结正其罪。”太后诏曰:“夫五刑之罪,莫大於不孝。夫人有子不孝,尚告治之,此儿岂复成人主邪?吾妇人不达大义,以谓济不得便为大逆也。然大将军志意恳切,发言恻怆,故听如所奏。当班下远近,使知本末也。”
liù yuè guǐ chǒu, zhào yuē:" gǔ zhě rén jūn zhī wéi míng zì, nán fàn ér yì huì. jīn cháng dào xiāng gōng huì zì shén nán bì, qí cháo chén bó yì gǎi yì, liè zòu."
六月癸丑,诏曰:“古者人君之为名字,难犯而易讳。今常道乡公讳字甚难避,其朝臣博议改易,列奏。”
chén liú wáng huì huàn, zì jǐng míng, wǔ dì sūn, yàn wáng yǔ zi yě. gān lù sān nián, fēng ān cì xiàn cháng dào xiāng gōng. gāo guì xiāng gōng zú, gōng qīng yì yíng lì gōng. liù yuè jiǎ yín, rù yú luò yáng, jiàn huáng tài hòu, shì rì jí huáng dì wèi yú tài jí qián diàn, dà shè, gǎi nián, cì mín jué jí gǔ bó gè yǒu chà.
陈留王讳奂,字景明,武帝孙,燕王宇子也。甘露三年,封安次县常道乡公。高贵乡公卒,公卿议迎立公。六月甲寅,入于洛阳,见皇太后,是日即皇帝位于太极前殿,大赦,改年,赐民爵及谷帛各有差。
jǐng yuán yuán nián xià liù yuè bǐng chén, jìn dà jiàng jūn sī mǎ wén wáng wèi wèi xiàng guó, fēng jìn gōng, zēng fēng èr jùn, bìng qián mǎn shí, jiā jiǔ xī zhī lǐ, yī rú qián zhào zhū qún cóng zǐ dì, qí wèi yǒu hóu zhě jiē fēng tíng hòu, cì qián qiān wàn, bó wàn pǐ, wén wáng gù ràng nǎi zhǐ. jǐ wèi, gù hàn xiàn dì fū rén jié hōng, dì lín yú huá lín yuán, shǐ shǐ chí jié zhuī shì fū rén wéi xiàn mù huáng hòu. jí zàng, chē fú zhì dù jiē rú hàn shì gù shì. guǐ hài, yǐ shàng shū yòu pú yè wáng guān wèi sī kōng, dōng shí yuè, guān hōng.
景元元年夏六月丙辰,进大将军司马文王位为相国,封晋公,增封二郡,并前满十,加九锡之礼,一如前诏;诸群从子弟,其未有侯者皆封亭侯,赐钱千万,帛万匹,文王固让乃止。己未,故汉献帝夫人节薨,帝临于华林园,使使持节追谥夫人为献穆皇后。及葬,车服制度皆如汉氏故事。癸亥,以尚书右仆射王观为司空,冬十月,观薨。
shí yī yuè, yàn wáng shàng biǎo hè dōng zhì, chēng chén. zhào yuē:" gǔ zhī wáng zhě, huò yǒu suǒ bù chén, wáng jiāng yí yī cǐ yì, biǎo bù chēng chén hū! yòu dāng wèi bào. fū hòu dà zōng zhě, jiàng qí sī qīn, kuàng suǒ jì zhě zhòng xié! ruò biàn tóng zhī chén qiè, yì qíng suǒ wèi ān. qí jiē yī lǐ diǎn chù, dāng wù jǐn qí yí." yǒu sī zòu, yǐ wéi" lǐ mò chóng yú zūn zǔ, zhì mò dà yú zhèng diǎn. bì xià jī dé qī yùn, fǔ lín wàn guó, shào dà zōng zhī zhòng, lóng sān zǔ zhī jī. fú wéi yàn wáng tǐ zūn qī shǔ, zhèng wèi fān fú, gōng bǐng qián sù, lǜ dǎo gōng dé yǐ xiān wàn guó qí yú zhèng diǎn, chǎn jì dà shùn, suǒ bù dé zhì. shèng cháo chéng yí chóng yǐ fēi cháng zhī zhì, fèng yǐ bù chén zhī lǐ. chén děng píng yì yǐ wéi yàn wáng zhāng biǎo, kě tīng rú jiù shì. zhōng zhào suǒ shī, huò cún hǎo wèn, zhǔn zhī yì lèi, zé' yàn dí zhī jìng' yě kě shǎo shùn shèng jìng, jiā chóng yí chēng, shì bù gǎn chì, yí yuē' huáng dì jìng wèn dài wáng shì yù'. zhì yú zhì shū, guó zhī zhèng diǎn, cháo tíng suǒ yǐ biàn zhāng gōng zhì, xuān zhāo guǐ yí yú tiān xià zhě yě, yí xún fǎ, gù yuē' zhì zhào yàn wáng'. fán zhào mìng zhì shū zòu shì shàng shū zhū chēng yàn wáng zhě, kě jiē shàng píng. qí fēi zōng miào zhù jì zhī shì, jiē bù dé chēng wáng míng, zòu shì shàng shū wén shū jí lì mín jiē bù dé chù wáng huì, yǐ zhāng shū lǐ, jiā yú qún hòu. shàng zūn wáng diǎn zūn zǔ zhī zhì, fǔ shùn shèng jìng zhēng zhēng zhī xīn, èr zhě bù qiān, lǐ shí yí zhī, kě pǔ gào shī xíng."
十一月,燕王上表贺冬至,称臣。诏曰:“古之王者,或有所不臣,王将宜依此义,表不称臣乎!又当为报。夫后大宗者,降其私亲,况所继者重邪!若便同之臣妾,亦情所未安。其皆依礼典处,当务尽其宜。”有司奏,以为“礼莫崇于尊祖,制莫大于正典。陛下稽德期运,抚临万国,绍大宗之重,隆三祖之基。伏惟燕王体尊戚属,正位藩服,躬秉虔肃,率蹈恭德以先万国;其于正典,阐济大顺,所不得制。圣朝诚宜崇以非常之制,奉以不臣之礼。臣等平议以为燕王章表,可听如旧式。中诏所施,或存好问,准之义类,则‘燕觌之敬’也可少顺圣敬,加崇仪称,示不敢斥,宜曰‘皇帝敬问大王侍御’。至于制书,国之正典,朝廷所以辨章公制,宣昭轨仪于天下者也,宜循法,故曰‘制诏燕王’。凡诏命、制书、奏事、上书诸称燕王者,可皆上平。其非宗庙助祭之事,皆不得称王名,奏事、上书、文书及吏民皆不得触王讳,以彰殊礼,加于群后。上遵王典尊祖之制,俯顺圣敬烝烝之心,二者不愆,礼实宜之,可普告施行。”
shí èr yuè jiǎ shēn, huáng lóng jiàn huá yīn xiàn jǐng zhōng. jiǎ wǔ, yǐ sī lì xiào wèi wáng xiáng wèi sī kōng.
十二月甲申,黄龙见华阴县井中。甲午,以司隶校尉王祥为司空。
èr nián xià wǔ yuè shuò, rì yǒu shí zhī. qiū qī yuè, lè làng wài yí hán huì mò gè lǜ qí shǔ lái zhāo gòng. bā yuè wù yín, zhào wáng gàn hōng. jiǎ yín, fù mìng dà jiàng jūn jìn jué jìn gōng, jiā wèi xiàng guó, bèi lǐ chóng xī, yī rú qián zhào yòu gù cí nǎi zhǐ.
二年夏五月朔,日有食之。秋七月,乐浪外夷韩、濊貊各率其属来朝贡。八月戊寅,赵王幹薨。甲寅,复命大将军进爵晋公,加位相国,备礼崇锡,一如前诏;又固辞乃止。
sān nián chūn èr yuè, qīng lóng jiàn yú zhǐ xiàn jǐng zhōng. xià sì yuè, liáo dōng jùn yán sù shèn guó qiǎn shǐ chóng yì rù gòng, xiàn qí guó gōng sān shí zhāng, zhǎng sān chǐ wǔ cùn, hù shǐ zhǎng yī chǐ bā cùn, shí nǔ sān bǎi méi, pí gǔ tiě zá kǎi èr shí lǐng, diāo pí sì bǎi méi. dōng shí yuè, shǔ dà jiàng jiāng wéi kòu táo yáng, zhèn xī jiāng jūn dèng ài jù zhī, pò wéi yú hóu hé, wéi dùn zǒu. shì suì, zhào sì gù jūn jì jiǔ guō jiā yú tài zǔ miào tíng.
三年春二月,青龙见于轵县井中。夏四月,辽东郡言肃慎国遣使重译入贡,献其国弓三十张,长三尺五寸,楛矢长一尺八寸,石弩三百枚,皮骨铁杂铠二十领,貂皮四百枚。冬十月,蜀大将姜维寇洮阳,镇西将军邓艾拒之,破维于侯和,维遁走。是岁,诏祀故军祭酒郭嘉於太祖庙庭。
sì nián chūn èr yuè, fù mìng dà jiàng jūn jìn wèi jué cì yī rú qián zhào, yòu gù cí nǎi zhǐ.
四年春二月,复命大将军进位爵赐一如前诏,又固辞乃止。
xià wǔ yuè, zhào yuē:" shǔ, zuì ěr xiǎo guó, tǔ xiá mín guǎ, ér jiāng wéi nüè yòng qí zhòng, céng wú fèi zhì wǎng suì pò bài zhī hòu, yóu fù gēng zhòng dá zhōng, kè bō zhòng qiāng, láo yì wú yǐ, mín bù kān mìng. fū jiān ruò gōng mèi, wǔ zhī shàn jīng, zhì rén ér bù zhì yú rén, bīng jiā zhī shàng lüè. shǔ suǒ shì lài, wéi wéi ér yǐ, yīn qí yuǎn lí cháo kū, yòng lì wèi yì. jīn shǐ zhēng xī jiāng jūn dèng ài dū shuài zhū jūn, qù gān sōng dá zhōng yǐ luó qǔ wéi, yōng zhōu cì shǐ zhū gě xù dū zhū jūn qù wǔ dū gāo lóu, shǒu wěi cù tǎo. ruò qín wéi, biàn dāng dōng xī bìng jìn, sǎo miè bā shǔ yě." yòu mìng zhèn xī jiāng jūn zhōng huì yóu luò gǔ fá shǔ.
夏五月,诏曰:“蜀,蕞尔小国,土狭民寡,而姜维虐用其众,曾无废志;往岁破败之后,犹复耕种沓中,刻剥众羌,劳役无已,民不堪命。夫兼弱攻昧,武之善经,致人而不致於人,兵家之上略。蜀所恃赖,唯维而已,因其远离巢窟,用力为易。今使征西将军邓艾督帅诸军,趣甘松、沓中以罗取维,雍州刺史诸葛绪督诸军趣武都、高楼,首尾蹴讨。若擒维,便当东西并进,扫灭巴蜀也。”又命镇西将军锺会由骆谷伐蜀。
qiū jiǔ yuè, tài wèi gāo róu hōng. dōng shí yuè jiǎ yín, fù mìng dà jiàng jūn jìn wèi jué cì yī rú qián zhào. guǐ mǎo, lì huáng hòu biàn shì, shí yī yuè, dà shè.
秋九月,太尉高柔薨。冬十月甲寅,复命大将军进位爵赐一如前诏。癸卯,立皇后卞氏,十一月,大赦。
zì dèng ài zhōng huì lǜ zhòng fá shǔ, suǒ zhì zhé kè. shì yuè, shǔ zhǔ liú chán yì ài jiàng, bā shǔ jiē píng. shí èr yuè gēng xū, yǐ sī tú zhèng chōng wèi tài bǎo. rén zǐ, fēn yì zhōu wèi liáng zhōu. guǐ chǒu, tè shè yì zhōu shì mín, fù chú zū fù zhī bàn wǔ nián.
自邓艾、锺会率众伐蜀,所至辄克。是月,蜀主刘禅诣艾降,巴蜀皆平。十二月庚戌,以司徒郑冲为太保。壬子,分益州为梁州。癸丑,特赦益州士民,复除租赋之半五年。
yǐ mǎo, yǐ zhēng xī jiāng jūn dèng ài wèi tài wèi, zhèn xī jiāng jūn zhōng huì wèi sī tú. huáng tài hòu bēng.
乙卯,以征西将军邓艾为太尉,镇西将军锺会为司徒。皇太后崩。
xián xī yuán nián chūn zhēng yuè rén xū, jiàn chē zhēng dèng ài. jiǎ zǐ, xíng xìng cháng ān. rén shēn, shǐ shǐ zhě yǐ bì bì sì huà shān. shì yuè, zhōng huì fǎn yú shǔ, wèi zhòng suǒ tǎo dèng ài yì jiàn shā. èr yuè xīn mǎo, tè shè zhū zài yì tǔ zhě. gēng shēn, zàng míng yuán guō hòu. sān yuè dīng chǒu, yǐ sī kōng wáng xiáng wèi tài wèi, zhēng běi jiāng jūn hé céng wèi sī tú, shàng shū zuǒ pú yè xún yǐ wèi sī kōng. jǐ mǎo, jìn jìn gōng jué wèi wáng, fēng shí jùn, bìng qián èr shí. dīng hài, fēng liú chán wèi ān lè gōng. xià wǔ yuè gēng shēn, xiàng guó jìn wáng zòu fù wǔ děng jué. jiǎ xū, gǎi nián. guǐ wèi, zhuī mìng wǔ yáng xuān wén hóu wèi jìn xuān wáng, wǔ yáng zhōng wǔ hòu wèi jìn jǐng wáng. liù yuè, zhèn xī jiāng jūn wèi guàn shàng yōng zhōu bīng yú chéng dū xiàn huò bì yù yìn gè yī, yìn wén shì" chéng xìn" zì. yī zhōu chéng wáng guī hé zhī yì, xuān shì bǎi guān, cáng yú xiàng guó fǔ.
咸熙元年春正月壬戌,槛车徵邓艾。甲子,行幸长安。壬申,使使者以璧币祀华山。是月,锺会反于蜀,为众所讨;邓艾亦见杀。二月辛卯,特赦诸在益土者。庚申,葬明元郭后。三月丁丑,以司空王祥为太尉,征北将军何曾为司徒,尚书左仆射荀顗为司空。己卯,进晋公爵为王,封十郡,并前二十。丁亥,封刘禅为安乐公。夏五月庚申,相国晋王奏复五等爵。甲戌,改年。癸未,追命舞阳宣文侯为晋宣王,舞阳忠武侯为晋景王。六月,镇西将军卫瓘上雍州兵于成都县获璧玉印各一,印文似“成信“字。依周成王归禾之义,宣示百官,藏于相国府。
chū, zì píng shǔ zhī hòu, wú kòu tún bī yǒng ān, qiǎn jīng yù zhū jūn jǐ jiǎo fù jiù. qī yuè, zéi jiē dùn tuì. bā yuè gēng yín, mìng zhòng fǔ jūn sī mǎ yán fù èr xiàng guó shì, yǐ tóng lǔ gōng bài hòu zhī yì.
初,自平蜀之后,吴寇屯逼永安,遣荆、豫诸军掎角赴救。七月,贼皆遁退。八月庚寅,命中抚军司马炎副贰相国事,以同鲁公拜后之义。
guǐ sì, zhào yuē:" qián nì chén zhōng huì gòu zào fǎn luàn, jù jí zhēng xíng jiàng shì, jié yǐ bīng wēi, shǐ tǔ jiān móu, fā yán jié nì, bī xié zhòng rén, jiē shǐ xià yì, cāng cù zhī jì, mò bù jīng shè. xiàng guó zuǒ sī mǎ xià hóu hé qí shì cáo shǔ zhū fǔ shí shǐ zài chéng dū, zhōng lǐng jūn sī mǎ jiǎ fǔ láng zhōng yáng xiù gè cān huì jūn shì hé xiù fǔ jiē kàng jié bù náo, jù huì xiōng yán, lín wēi bù gù, cí zhǐ zhèng liè. fǔ yǔ sàn jiāng wáng qǐ, shuō' huì jiān nì xiōng bào, yù jǐn shā jiàng shì', yòu yún' xiàng guó yǐ lǜ sān shí wàn zhòng xī xíng tǎo huì', yù yǐ chēng zhāng xíng shì, gǎn jī zhòng xīn. qǐ chū, yǐ fǔ yán xuān yǔ zhū jūn, suì shǐ jiàng shì yì huái fèn lì. yí jiā xiǎn chǒng, yǐ zhāng zhōng yì. qí jìn hé fǔ jué wèi xiāng hòu, xiù fǔ jué guān nèi hóu. qǐ xuān chuán fǔ yán, gào lìng jiàng shì, suǒ yí shǎng yì. qí yǐ qǐ wèi bù qǔ jiāng."
癸巳,诏曰:“前逆臣锺会构造反乱,聚集征行将士,劫以兵威,始吐奸谋,发言桀逆,逼胁众人,皆使下议,仓卒之际,莫不惊慑。相国左司马夏侯和、骑士曹属朱抚时使在成都,中领军司马贾辅、郎中羊琇各参会军事;和、琇、抚皆抗节不挠,拒会凶言,临危不顾,词指正烈。辅语散将王起,说‘会奸逆凶暴,欲尽杀将士',又云'相国已率三十万众西行讨会’,欲以称张形势,感激众心。起出,以辅言宣语诸军,遂使将士益怀奋励。宜加显宠,以彰忠义。其进和、辅爵为乡侯,琇、抚爵关内侯。起宣传辅言,告令将士,所宜赏异。其以起为部曲将。”
guǐ mǎo, yǐ wèi jiāng jūn sī mǎ wàng wèi piào qí jiāng jūn. jiǔ yuè wù wǔ, yǐ zhōng fǔ jūn sī mǎ yán wèi fǔ jūn dà jiàng jūn.
癸卯,以卫将军司马望为骠骑将军。九月戊午,以中抚军司马炎为抚军大将军。
xīn wèi, zhào yuē:" wú zéi zhèng xíng bào nüè, fù liǎn wú jí. sūn xiū qiǎn shǐ dèng jù, chì jiāo zhǐ tài shǒu suǒ sòng qí mín, fā yǐ wéi bīng. wú jiāng lǚ xìng yīn mín xīn fèn nù, yòu chéng wáng shī píng dìng bā shǔ, jí jiū hé háo jié, zhū chú jù děng, qū zhú tài shǒu zhǎng lì, fǔ hé lì mín, yǐ dài guó mìng. jiǔ zhēn rì nán jùn wén xìng qù nì jí shùn, yì qí xīn xiǎng yìng, yǔ xìng xié tóng. xìng yí shū rì nán zhōu jùn, kāi shì dà jì, bīng lín hé pǔ, gào yǐ huò fú. qiǎn dū wèi táng pǔ děng yì jìn chéng xiàn, yīn nán zhōng dū du hù jūn huò yì shàng biǎo zì chén. yòu jiāo zhǐ jiāng lì gè shàng biǎo, yán' xìng chuàng zào shì yè, dà xiǎo chéng mìng. jùn yǒu shān kòu, rù lián zhū jùn, jù qí jì yì, gè yǒu xié èr. quán shí zhī yí, yǐ xìng wèi dū jiāo zhǐ zhū jūn shì shàng dà jiàng jūn dìng ān xiàn hóu, qǐ cì bāo jiǎng, yǐ wèi biān huāng'. nǎi xīn kuǎn chéng, xíng yú cí zhǐ. xī yí fù cháo lǔ, chūn qiū suǒ měi dòu róng guī hàn, dài yǐ shū lǐ. jīn guó wēi yuǎn zhèn, fǔ huái liù hé. fāng bāo jǔ shū yì, hùn yī sì biǎo. xìng shǒu xiàng wáng huà, jǔ zhòng jī fú, wàn lǐ chí yì, qǐng lì shuài zhí, yí jiā chǒng yù, chóng qí jué wèi. jì shǐ xìng děng huái zhōng gǎn yuè, yuǎn rén wén zhī, bì jiē jìng quàn. qí yǐ xìng wèi shǐ chí jié dū du jiāo zhōu zhū jūn shì nán zhōng dà jiàng jūn, fēng dìng ān xiàn hóu, dé yǐ pián yí cóng shì, xiān xíng hòu shàng." cè mìng wèi zhì, xìng wéi xià rén suǒ shā.
辛未,诏曰:“吴贼政刑暴虐,赋敛无极。孙休遣使邓句,敕交阯太守锁送其民,发以为兵。吴将吕兴因民心愤怒,又承王师平定 巴蜀,即纠合豪杰,诛除句等,驱逐太守长吏,抚和吏民,以待国命。九真、日南郡闻兴去逆即顺,亦齐心响应,与兴协同。兴移书日南州郡,开示大计,兵临合浦,告以祸福。遣都尉唐谱等诣进乘县,因南中都督护军霍弋上表自陈。又交阯将吏各上表,言‘兴创造事业,大小承命。郡有山寇,入连诸郡,惧其计异,各有携贰。权时之宜,以兴为督交阯诸军事、上大将军、定安县侯,乞赐褒奖,以慰边荒’。乃心款诚,形于辞旨。昔仪父朝鲁,春秋所美;窦融归汉,待以殊礼。今国威远震,抚怀六合。方包举殊裔,混一四表。兴首向王化,举众稽服,万里驰义,请吏帅职,宜加宠遇,崇其爵位。既使兴等怀忠感悦,远人闻之,必皆竞劝。其以兴为使持节、都督交州诸军事、南中大将军,封定安县侯,得以便宜从事,先行后上。”策命未至,兴为下人所杀。
dōng shí yuè dīng hài, zhào yuē:" xī shèng dì míng wáng, jìng luàn jì shì, bǎo dà dìng gōng. wén wǔ shū tú, xūn liè tóng guī. shì gù huò wǔ gàn qī yǐ xùn bù tíng, huò chén shī lǚ yǐ wēi bào màn. zhì yú ài mín quán guó, kāng huì shù lèi, bì xiān xiū wén jiào, shì zhī guǐ yí, bù dé yǐ rán hòu yòng bīng, cǐ shèng dé zhī suǒ tóng yě. wǎng zhě jì hàn fēn bēng, jiǔ tǔ diān fù, liú bèi sūn quán chéng jiàn zuò huò. sān zǔ suí níng zhōng xià, rì bù xiá jǐ, suì shǐ yí kòu tiě nì lì shì. xìng lài zōng miào wēi líng, zǎi fǔ zhōng wǔ, yuán fā sì fāng, tà dìng yōng shǔ, yì bù jiā shí, yī zhēng ér kè. zì qǐng jiāng biǎo shuāi bì, zhèng xíng huāng àn, bā hàn píng dìng, gū wēi wú yuán. jiāo jīng yáng yuè, mí rán xiàng fēng. jīn jiāo zhǐ wěi jiāng lǚ xìng yǐ shuài sān jùn, wàn lǐ guī mìng wǔ líng yì hóu xiāng yán děng jiū hé wǔ xiàn, qǐng wèi chén qiè yù zhāng lú líng shān mín jǔ zhòng pàn wú, yǐ zhù běi jiāng jūn wèi hào. yòu sūn xiū bìng sǐ, zhǔ shuài gǎi yì, guó nèi guāi wéi, rén gè yǒu xīn. wěi jiāng shī jī, zéi zhī míng chén, huái yí zì cāi, shēn jiàn jì è. zhòng pàn qīn lí, mò yǒu gù zhì, zì gǔ jí jīn, wèi yǒu wáng zhēng ruò cǐ zhī shén. ruò liù jūn zhèn yào, nán lín jiāng hàn, wú huì zhī yù bì fú lǎo xié yòu yǐ yíng wáng shī, bì rán zhī lǐ yě. rán xìng dòng dà zhòng, yóu yǒu láo fèi, yí gào yù wēi dé, kāi shì rén xìn, shǐ zhī shùn fù hè tóng zhī lì. xiàng guó cān jūn shì xú shào shuǐ cáo yuàn sūn yù, xī zài shòu chūn, bìng jiàn lǔ huò. shào běn wěi nán líng dū, cái zhì kāi zhuàng yù, sūn quán zhī shǔ, zhōng liáng jiàn shì. qí qiǎn shào nán hái, yǐ yù wèi fù, xuān yáng guó mìng, gào yù wú rén, zhū suǒ shì yǔ, jiē yǐ shì shí, ruò qí jué wù, bù sǔn zhēng fá zhī jì. gài miào shèng zhǎng suàn, zì gǔ zhī dào yě. qí yǐ shào jiān sàn qí cháng shì, jiā fèng chē dū wèi, fēng dōu tíng hòu yù jiān jǐ shì huáng mén shì láng, cì jué guān nèi hóu. shào děng suǒ cì qiè jí nán nǚ jiā rén zài cǐ zhě, xī tīng zì suí, yǐ míng guó ēn. bù bì shǐ hái, yǐ kāi guǎng dà xìn."
冬十月丁亥,诏曰:“昔圣帝明王,静乱济世,保大定功。文武殊涂,勋烈同归。是故或舞干戚以训不庭,或陈师旅以威暴慢。至于爱民全国,康惠庶类,必先脩文教,示之轨仪,不得已然后用兵,此盛德之所同也。往者季汉分崩,九土颠覆,刘备、孙权乘间作祸。三祖绥宁中夏,日不暇给,遂使遗寇僣逆历世。幸赖宗庙威灵,宰辅忠武,爰发四方,拓定庸、蜀,役不浃时,一征而克。自顷江表衰弊,政刑荒闇,巴、汉平定,孤危无援。交、荆、扬、越,靡然向风。今交阯伪将吕兴已帅三郡,万里归命;武陵邑侯相严等纠合五县,请为臣妾;豫章庐陵山民举众叛吴,以助北将军为号。又孙休病死,主帅改易,国内乖违,人各有心。伪将施绩,贼之名臣,怀疑自猜,深见忌恶。众叛亲离,莫有固志,自古及今,未有亡徵若此之甚。若六军震曜,南临江、汉,吴会之域必扶老携幼以迎王师,必然之理也。然兴动大众,犹有劳费,宜告喻威德,开示仁信,使知顺附和同之利。相国参军事徐绍、水曹掾孙彧,昔在寿春,并见虏获。绍本伪南陵督,才质开壮;彧,孙权支属,忠良见事。其遣绍南还,以彧为副,宣扬国命,告喻吴人,诸所示语,皆以事实,若其觉悟,不损征伐之计。盖庙胜长算,自古之道也。其以绍兼散骑常侍,加奉车都尉,封都亭侯;彧兼给事黄门侍郎,赐爵关内侯。绍等所赐妾及男女家人在此者,悉听自随,以明国恩。不必使还,以开广大信。”
bǐng wǔ, mìng fǔ jūn dà jiàng jūn xīn chāng xiāng hòu yán wèi jìn shì zǐ. shì suì, bà tún tián guān yǐ jūn zhèng yì, zhū diǎn nóng jiē wèi tài shǒu, dū wèi jiē wèi lìng zhǎng quàn mù shǔ rén néng nèi yí zhě, gěi lǐn èr nián, fù chú èr shí suì. ān mí fú lù xiàn gè yán jiā hé shēng.
丙午,命抚军大将军新昌乡侯炎为晋世子。是岁,罢屯田官以均政役,诸典农皆为太守,都尉皆为令长;劝募蜀人能内移者,给廪二年,复除二十岁。安弥、福禄县各言嘉禾生。
èr nián chūn èr yuè jiǎ chén, qú xiàn huò líng guī yǐ xiàn, guī zhī yú xiàng guó fǔ. gēng xū, yǐ hǔ bēn zhāng xiū xī yú chéng dū chí mǎ zhì zhū yíng yán zhōng huì fǎn nì, yǐ zhì méi shēn, cì xiū dì yǐ jué guān nèi hóu. xià sì yuè, nán shēn zé xiàn yán gān lù jiàng. wú qiǎn shǐ jì zhì hóng qiú qǐng hé.
二年春二月甲辰,朐县获灵龟以献,归之于相国府。庚戌,以虎贲张脩昔於成都驰马至诸营言锺会反逆,以至没身,赐脩弟倚爵关内侯。夏四月,南深泽县言甘露降。吴遣使纪陟、弘璆请和。
wǔ yuè, zhào yuē:" xiàng guó jìn wáng dàn fū shén lǜ, guāng bèi sì hǎi zhèn yào wǔ gōng, zé wēi gài shū huāng liú fēng mài huà, zé páng qià wú wài. mǐn xù jiāng biǎo, wù cún jì yù, jí wǔ chóng rén, shì yǐ wēi dé. wén gào suǒ jiā, chéng fēng xiàng mù, qiǎn shǐ nà xiàn, yǐ míng wěi shùn. fāng bǎo xiān zhēn, huān yǐ xiào yì. ér wáng qiān ràng zhī zhì, yī jiē bù sòng. fēi suǒ yǐ wèi fù chū fù, cóng qí kuǎn yuàn yě. sūn hào zhū suǒ xiàn zhì, qí jiē hái sòng, guī zhī yú wáng, yǐ xié gǔ yì." wáng gù cí nǎi zhǐ. yòu mìng jìn wáng miǎn shí yǒu èr liú, jiàn tiān zǐ jīng qí, chū jǐng rù bì, chéng jīn gēn chē liù mǎ, bèi wǔ shí fù chē, zhì máo tóu yún hǎn, yuè wǔ bā yì, shè zhōng jù gōng xiàn. jìn wáng fēi wèi wáng hòu, shì zǐ wèi tài zǐ, wáng zǐ wáng nǚ wáng sūn, jué mìng zhī hào rú jiù yí. guǐ wèi, dà shè. qiū bā yuè xīn mǎo, xiàng guó jìn wáng hōng. rén chén, jìn tài zǐ yán shào fēng xí wèi, zǒng shè bǎi kuí, bèi wù diǎn cè, yī jiē rú qián. shì yuè, xiāng wǔ xiàn yán yǒu dà rén jiàn, zhǎng sān zhàng yú, jī zhǎng sān chǐ èr cùn, bái fà, zhe huáng dān yī, huáng jīn, zhù zhàng. hū mín wáng shǐ yǔ yún:" jīn dāng tài píng." jiǔ yuè yǐ wèi, dà shè. wù wǔ, sī tú hé céng wèi jìn chéng xiàng. guǐ hài, yǐ piào qí jiāng jūn sī mǎ wàng wèi sī tú, zhēng dōng dà jiàng jūn shí bāo wèi piào qí jiāng jūn, zhēng nán dà jiàng jūn chén qiān wèi chē qí jiāng jūn. yǐ hài, zàng jìn wén wáng. rùn yuè gēng chén, kāng jū dà yuān xiàn míng mǎ, guī yú xiàng guó fǔ, yǐ xiǎn huái wàn guó zhì yuǎn zhī xūn.
五月,诏曰:“相国晋王诞敷神虑,光被四海;震耀武功,则威盖殊荒;流风迈化,则旁洽无外。愍恤江表,务存济育,戢武崇仁,示以威德。文告所加,承风向慕,遣使纳献,以明委顺。方宝纤珍,欢以效意。而王谦让之至,一皆簿送。非所以慰副初附,从其款愿也。孙皓诸所献致,其皆还送,归之于王,以协古义。”王固辞乃止。又命晋王冕十有二旒,建天子旌旗,出警入跸,乘金根车、六马,备五时副车,置旄头云罕,乐舞八佾,设钟虡宫县。进王妃为王后,世子为太子,王子、王女、王孙,爵命之号如旧仪。癸未,大赦。秋八月辛卯,相国晋王薨。壬辰,晋太子炎绍封袭位,总摄百揆,备物典册,一皆如前。是月,襄武县言有大人见,长三丈馀,迹长三尺二寸,白发,著黄单衣,黄巾,柱杖。呼民王始语云:“今当太平。”九月乙未,大赦。戊午,司徒何曾为晋丞相。癸亥,以骠骑将军司马望为司徒,征东大将军石苞为骠骑将军,征南大将军陈骞为车骑将军。乙亥,葬晋文王。闰月庚辰,康居、大宛献名马,归于相国府,以显怀万国致远之勋。
shí èr yuè rén xū, tiān lù yǒng zhōng, lì shǔ zài jìn. zhào qún gōng qīng shì jù yí shè tán yú nán jiāo, shǐ shǐ zhě fèng huáng dì xǐ shòu cè, shàn wèi yú jìn sì wáng, rú hàn wèi gù shì. jiǎ zǐ, shǐ shǐ zhě fèng cè. suì gǎi cì yú jīn yōng chéng, ér zhōng guǎn yú yè. shí nián èr shí.
十二月壬戌,天禄永终,历数在晋。诏群公卿士具仪设坛于南郊,使使者奉皇帝玺绶册,禅位于晋嗣王,如汉魏故事。甲子,使使者奉策。遂改次于金墉城,而终馆于邺。时年二十。
píng yuē: gǔ zhě yǐ tiān xià wéi gōng, wéi xián shì yǔ. hòu dài shì wèi, lì zi yǐ shì ruò shì sì bù jì, zé yí qǔ páng qīn míng dé, ruò hàn zhī wén xuān zhě, sī bù yì zhī cháng zhǔn yě. míng dì jì bù néng rán, qíng xì sī ài, fǔ yǎng yīng hái, chuán yǐ dà qì. tuō fù bù zhuān, bì cān zhī zú, zhōng yú cáo shuǎng zhū yí, qí wáng tì wèi. gāo guì gōng cái huì sù chéng, hǎo wèn shàng cí, gài yì wén dì zhī fēng liú yě rán qīng zào fèn sì, zì dǎo dà huò. chén liú wáng gōng jǐ nán miàn, zǎi fǔ tǒng zhèng, yǎng zūn qián shì, yī ràng ér chán. suì xiǎng fēng dà guó, zuò bīn yú jìn, bǐ zhī shān yáng, bān chǒng yǒu jiā yān.
评曰:古者以天下为公,唯贤是与。后代世位,立子以適;若適嗣不继,则宜取旁亲明德,若汉之文、宣者,斯不易之常准也。明帝既不能然,情系私爱,抚养婴孩,传以大器。讬付不专,必参枝族,终于曹爽诛夷,齐王替位。高贵公才慧夙成,好问尚辞,盖亦文帝之风流也;然轻躁忿肆,自蹈大祸。陈留王恭己南面,宰辅统政,仰遵前式,揖让而禅。遂飨封大国,作宾于晋,比之山阳,班宠有加焉。