xiān zhǔ xìng liú, huì bèi, zì xuán dé, zhuō jùn zhuō xiàn rén, hàn jǐng dì zi zhōng shān jìng wáng shèng zhī hòu yě. shèng zi zhēn, yuán shòu liù nián fēng zhuō xiàn lù chéng tíng hòu. zuò zhòu jīn shī hóu, yīn jiā yān. xiān zhǔ zǔ xióng, fù hóng, shì shì zhōu jùn. xióng jǔ xiào lián, guān zhì dōng jùn fàn lìng.
先主姓劉,諱備,字玄德,涿郡涿縣人,漢景帝子中山靖王勝之後也。勝子貞,元狩六年封涿縣陸城亭侯。坐酎金失侯,因家焉。先主祖雄,父弘,世仕州郡。雄舉孝廉,官至東郡范令。
xiān zhǔ shǎo gū, yǔ mǔ fàn lǚ zhī xí wèi yè. shě dōng nán jiǎo lí shàng yǒu sāng shù shēng gāo wǔ zhàng yú, yáo wàng jiàn tóng tóng rú xiǎo chē gài, wǎng lái zhě jiē guài cǐ shù fēi fán, huò wèi dāng chū guì rén. xiān zhǔ shǎo shí, yǔ zōng zhōng zhū xiǎo ér yú shù xià xì, yán: wú bì dāng chéng cǐ yǔ bǎo gài chē. shū fù zǐ jìng wèi yuē: rǔ wù wàng yǔ, miè wú mén yě! nián shí wǔ, mǔ shǐ xíng xué, yǔ tóng zōng liú dé rán liáo xī gōng sūn zàn jù shì gù jiǔ jiāng tài shǒu tóng jùn lú zhí. dé rán fù yuán qǐ cháng zī gěi xiān zhǔ, yǔ dé rán děng. yuán qǐ qī yuē: gè zì yī jiā, hé néng cháng ěr xié! qǐ yuē: wú zōng zhōng yǒu cǐ ér, fēi cháng rén yě. ér zàn shēn yǔ xiān zhǔ xiāng yǒu. zàn nián zhǎng, xiān zhǔ yǐ xiōng shì zhī. xiān zhǔ bù shèn lè dú shū, xǐ gǒu mǎ yīn lè měi yī fú. shēn zhǎng qī chǐ wǔ cùn, chuí shǒu xià xī, gù zì jiàn qí ěr. shǎo yǔ yán, shàn xià rén, xǐ nù bù xíng yú sè. hǎo jiāo jié háo xiá, nián shào zhēng fù zhī. zhōng shān dà shāng zhāng shì píng sū shuāng děng zī lèi qiān jīn, fàn mǎ zhōu xuán yú zhuō jùn, jiàn ér yì zhī, nǎi duō yǔ zhī jīn cái. xiān zhǔ yóu shì de yòng hé tú zhòng.
先主少孤,與母販履織席為業。舍東南角籬上有桑樹生高五丈餘,遙望見童童如小車蓋,往來者皆怪此樹非凡,或謂當出貴人。先主少時,與宗中諸小兒於樹下戲,言:「吾必當乘此羽葆蓋車。」叔父子敬謂曰:「汝勿妄語,滅吾門也!」年十五,母使行學,與同宗劉德然、遼西公孫瓚俱事故九江太守同郡盧植。德然父元起常資給先主,與德然等。元起妻曰:「各自一家,何能常爾邪!」起曰:「吾宗中有此兒,非常人也。」而瓚深與先主相友。瓚年長,先主以兄事之。先主不甚樂讀書,喜狗馬、音樂、美衣服。身長七尺五寸,垂手下膝,顧自見其耳。少語言,善下人,喜怒不形於色。好交結豪俠,年少爭附之。中山大商張世平、蘇雙等貲累千金,販馬周旋於涿郡,見而異之,乃多與之金財。先主由是得用合徒眾。
líng dì mò, huáng jīn qǐ, zhōu jùn gè jǔ yì bīng, xiān zhǔ lǜ qí shǔ cóng xiào wèi zōu jìng tǎo huáng jīn zéi yǒu gōng, chú ān xǐ wèi. dū yóu yǐ gōng shì dào xiàn, xiān zhǔ qiú yè, bù tōng, zhí rù fù dū yóu, zhàng èr bǎi, jiě shòu xì qí jǐng zhe mǎ àng, qì guān wáng mìng. qǐng zhī, dà jiāng jūn hé jìn qiǎn dū wèi guàn qiū yì yì dān yáng mù bīng, xiān zhǔ yǔ jù xíng, zhì xià pī yù zéi, lì zhàn yǒu gōng, chú wèi xià mì chéng. fù qù guān. hòu wèi gāo táng wèi, qiān wèi lìng. wèi zéi suǒ pò, wǎng bēn zhōng láng jiāng gōng sūn zàn, zàn biǎo wèi bié bù sī mǎ, shǐ yǔ qīng zhōu cì shǐ tián kǎi yǐ jù jì zhōu mù yuán shào. shù yǒu zhàn gōng, shì shǒu píng yuán lìng, hòu lǐng píng yuán xiāng. jùn mín liú píng sù qīng xiān zhǔ, chǐ wèi zhī xià, shǐ kè cì zhī. kè bù rěn cì, yǔ zhī ér qù. qí dé rén xīn rú cǐ.
靈帝末,黃巾起,州郡各舉義兵,先主率其屬從校尉鄒靖討黃巾賊有功,除安喜尉。督郵以公事到縣,先主求謁,不通,直入縛督郵,杖二百,解綬系其頸着馬枊,棄官亡命。頃之,大將軍何進遣都尉毌丘毅詣丹楊募兵,先主與俱行,至下邳遇賊,力戰有功,除為下密丞。復去官。後為高唐尉,遷為令。為賊所破,往奔中郎將公孫瓚,瓚表為別部司馬,使與青州刺史田楷以拒冀州牧袁紹。數有戰功,試守平原令,後領平原相。郡民劉平素輕先主,恥為之下,使客刺之。客不忍刺,語之而去。其得人心如此。
yuán shào gōng gōng sūn zàn, xiān zhǔ yǔ tián kǎi dōng tún qí. cáo gōng zhēng xú zhōu, xú zhōu mù táo qiān qiǎn shǐ gào jí yú tián kǎi, kǎi yǔ xiān zhǔ jù jiù zhī. shí xiān zhǔ zì yǒu bīng qiān yú rén jí yōu zhōu wū wán zá hú qí, yòu lüè dé jī mín shù qiān rén. jì dào, qiān yǐ dān yáng bīng sì qiān yì xiān zhǔ, xiān zhǔ suì qù kǎi guī qiān. qiān biǎo xiān zhǔ wèi yù zhōu cì shǐ, tún xiǎo pèi. qiān bìng dǔ, wèi bié jià mí zhú yuē: fēi liú bèi bù néng ān cǐ zhōu yě. qiān sǐ, zhú lǜ zhōu rén yíng xiān zhǔ, xiān zhǔ wèi gǎn dāng. xià pī chén dēng wèi xiān zhǔ yuē: jīn hàn shì líng chí, hǎi nèi qīng fù, lì gōng lì shì, zài yú jīn rì. bǐ zhōu yīn fù, hù kǒu bǎi wàn, yù qū shǐ jūn fǔ lín zhōu shì. xiān zhǔ yuē: yuán gōng lù jìn zài shòu chūn, cǐ jūn sì shì wǔ gōng, hǎi nèi suǒ guī, jūn kě yǐ zhōu yǔ zhī. dēng yuē: gōng lù jiāo háo, fēi zhì luàn zhī zhǔ. jīn yù wèi shǐ jūn hé bù qí shí wàn, shàng kě yǐ kuāng zhǔ jì mín, chéng wǔ bà zhī yè, xià kě yǐ gē dì shǒu jìng, shū gōng yú zhú bó. ruò shǐ jūn bù jiàn tīng xǔ, dēng yì wèi gǎn tīng shǐ jūn yě. běi hǎi xiàng kǒng róng wèi xiān zhǔ yuē: yuán gōng lù qǐ yōu guó wàng jiā zhě xié? zhǒng zhōng kū gǔ, hé zú jiè yì. jīn rì zhī shì, bǎi xìng yǔ néng, tiān yǔ bù qǔ, huǐ bù kě zhuī. xiān zhǔ suì lǐng xú zhōu. yuán shù lái gōng xiān zhǔ, xiān zhǔ jù zhī yú xū yí huái yīn. cáo gōng biǎo xiān zhǔ wèi zhèn dōng jiāng jūn, fēng yí chéng tíng hòu, shì suì jiàn ān yuán nián yě. xiān zhǔ yǔ shù xiāng chí jīng yuè, lǚ bù chéng xū xí xià pī. xià pī shǒu jiāng cáo bào fǎn, jiān yíng bù. bù lǔ xiān zhǔ qī zǐ, xiān zhǔ zhuǎn jūn hǎi xī. yáng fèng hán xiān kòu xú yáng jiān, xiān zhǔ yāo jī, jǐn zhǎn zhī. xiān zhǔ qiú hé yú lǚ bù, bù hái qí qī zǐ. xiān zhǔ qiǎn guān yǔ shǒu xià pī.
袁紹攻公孫瓚,先主與田楷東屯齊。曹公征徐州,徐州牧陶謙遣使告急於田楷,楷與先主俱救之。時先主自有兵千餘人及幽州烏丸雜胡騎,又略得饑民數千人。既到,謙以丹楊兵四千益先主,先主遂去楷歸謙。謙表先主為豫州刺史,屯小沛。謙病篤,謂別駕麋竺曰:「非劉備不能安此州也。」謙死,竺率州人迎先主,先主未敢當。下邳陳登謂先主曰:「今漢室陵遲,海內傾覆,立功立事,在於今日。彼州殷富,戶口百萬,欲屈使君撫臨州事。」先主曰:「袁公路近在壽春,此君四世五公,海內所歸,君可以州與之。」登曰:「公路驕豪,非治亂之主。今欲為使君合步騎十萬,上可以匡主濟民,成五霸之業,下可以割地守境,書功於竹帛。若使君不見聽許,登亦未敢聽使君也。」北海相孔融謂先主曰:「袁公路豈憂國忘家者邪?冢中枯骨,何足介意。今日之事,百姓與能,天與不取,悔不可追。」先主遂領徐州。袁術來攻先主,先主拒之於盱眙、淮陰。曹公表先主為鎮東將軍,封宜城亭侯,是歲建安元年也。先主與術相持經月,呂布乘虛襲下邳。下邳守將曹豹反,間迎布。布虜先主妻子,先主轉軍海西。楊奉、韓暹寇徐、揚間,先主邀擊,盡斬之。先主求和於呂布,布還其妻子。先主遣關羽守下邳。
xiān zhǔ hái xiǎo pèi, fù hé bīng dé wàn yú rén. lǚ bù è zhī, zì chū bīng gōng xiān zhǔ, xiān zhǔ bài zǒu guī cáo gōng. cáo gōng hòu yù zhī, yǐ wèi yù zhōu mù. jiāng zhì pèi shōu sàn zú, gěi qí jūn liáng, yì yǔ bīng shǐ dōng jī bù. bù qiǎn gāo shùn gōng zhī, cáo gōng qiǎn xià hóu dūn wǎng, bù néng jiù, wèi shùn suǒ bài, fù lǔ xiān zhǔ qī zǐ sòng bù. cáo gōng zì chū dōng zhēng, zhù xiān zhǔ wéi bù yú xià pī, shēng qín bù. xiān zhǔ fù dé qī zǐ, cóng cáo gōng hái xǔ. biǎo xiān zhǔ wèi zuǒ jiāng jūn, lǐ zhī yù zhòng, chū zé tóng yú, zuò zé tóng xí. yuán shù yù jīng xú zhōu běi jiù yuán shào, cáo gōng qiǎn xiān zhǔ dū zhū líng lù zhāo yào jī shù. wèi zhì, shù bìng sǐ.
先主還小沛,複合兵得萬餘人。呂布惡之,自出兵攻先主,先主敗走歸曹公。曹公厚遇之,以為豫州牧。將至沛收散卒,給其軍糧,益與兵使東擊布。布遣高順攻之,曹公遣夏侯惇往,不能救,為順所敗,復虜先主妻子送布。曹公自出東征,助先主圍布於下邳,生禽布。先主復得妻子,從曹公還許。表先主為左將軍,禮之愈重,出則同輿,坐則同席。袁術欲經徐州北就袁紹,曹公遣先主督朱靈、路招要擊術。未至,術病死。
xiān zhǔ wèi chū shí, xiàn dì jiù chē qí jiāng jūn dǒng chéng cí shòu dì yī dài zhōng mì zhào, dāng zhū cáo gōng. xiān zhǔ wèi fā. shì shí cáo gōng cóng róng wèi xiān zhǔ yuē: jīn tiān xià yīng xióng, wéi shǐ jūn yǔ cāo ěr. běn chū zhī tú, bù zú shù yě. xiān zhǔ fāng shí, shī bǐ zhù. suì yǔ chéng jí zhǎng shuǐ xiào wèi zhǒng jí jiāng jūn wú zi lán wáng zǐ fú děng tóng móu. huì jiàn shǐ, wèi fā. shì jué, chéng děng jiē fú zhū.
先主未出時,獻帝舅車騎將軍董承辭受帝衣帶中密詔,當誅曹公。先主未發。是時曹公從容謂先主曰:「今天下英雄,唯使君與操耳。本初之徒,不足數也。」先主方食,失匕箸。遂與承及長水校尉種輯、將軍吳子蘭、王子服等同謀。會見使,未發。事覺,承等皆伏誅。
xiān zhǔ jù xià pī. líng děng hái, xiān zhǔ nǎi shā xú zhōu cì shǐ chē zhòu, liú guān yǔ shǒu xià pī, ér shēn hái xiǎo pèi. dōng hǎi chāng bà fǎn, jùn xiàn duō pàn cáo gōng wèi xiān zhǔ, zhòng shù wàn rén, qiǎn sūn gān yǔ yuán shào lián hé, cáo gōng qiǎn liú dài wáng zhōng jī zhī, bù kè. wǔ nián, cáo gōng dōng zhēng xiān zhǔ, xiān zhǔ bài jī. cáo gōng jǐn shōu qí zhòng, lǔ xiān zhǔ qī zǐ, bìng qín guān yǔ yǐ guī.
先主據下邳。靈等還,先主乃殺徐州刺史車胄,留關羽守下邳,而身還小沛。東海昌霸反,郡縣多叛曹公為先主,眾數萬人,遣孫乾與袁紹連和,曹公遣劉岱、王忠擊之,不克。五年,曹公東征先主,先主敗績。曹公盡收其眾,虜先主妻子,並禽關羽以歸。
xiān zhǔ zǒu qīng zhōu. qīng zhōu cì shǐ yuán tán, xiān zhǔ gù mào cái yě, jiāng bù qí yíng xiān zhǔ. xiān zhǔ suí tán dào píng yuán, tán chí shǐ bái shào. shào qiǎn jiāng dào lù fèng yíng, shēn qù yè èr bǎi lǐ, yǔ xiān zhǔ xiāng jiàn. zhù yuè yú rì, suǒ shī wáng shì zú shāo shāo lái jí. cáo gōng yǔ yuán shào xiāng jù yú guān dù, rǔ nán huáng jīn liú pì děng pàn cáo gōng yīng shào. shào qiǎn xiān zhǔ jiāng bīng yǔ pì děng lüè xǔ xià. guān yǔ wáng guī xiān zhǔ. cáo gōng qiǎn cáo rén jiāng bīng jī xiān zhǔ, xiān zhǔ hái shào jūn, yīn yù lí shào, nǎi shuō shào nán lián jīng zhōu mù liú biǎo. shào qiǎn xiān zhǔ jiāng běn bīng fù zhì rǔ nán, yǔ zéi gōng dōu děng hé, zhòng shù qiān rén. cáo gōng qiǎn cài yáng jī zhī, wèi xiān zhǔ suǒ shā.
先主走青州。青州刺史袁譚,先主故茂才也,將步騎迎先主。先主隨譚到平原,譚馳使白紹。紹遣將道路奉迎,身去鄴二百里,與先主相見。駐月餘日,所失亡士卒稍稍來集。曹公與袁紹相拒於官渡,汝南黃巾劉辟等叛曹公應紹。紹遣先主將兵與辟等略許下。關羽亡歸先主。曹公遣曹仁將兵擊先主,先主還紹軍,陰欲離紹,乃說紹南連荊州牧劉表。紹遣先主將本兵復至汝南,與賊龔都等合,眾數千人。曹公遣蔡陽擊之,為先主所殺。
cáo gōng jì pò shào, zì nán jī xiān zhǔ. xiān zhǔ qiǎn mí zhú sūn gān yǔ liú biǎo xiāng wén, biǎo zì jiāo yíng, yǐ shàng bīn lǐ dài zhī, yì qí bīng, shǐ tún xīn yě. jīng zhōu háo jié guī xiān zhǔ zhě rì yì duō, biǎo yí qí xīn, yīn yù zhī. shǐ jù xià hóu dūn yú jìn děng yú bó wàng. jiǔ zhī, xiān zhǔ shè fú bīng, yī dàn zì shāo tún wěi dùn, dūn děng zhuī zhī, wèi fú bīng suǒ pò.
曹公既破紹,自南擊先主。先主遣麋竺、孫乾與劉表相聞,表自郊迎,以上賓禮待之,益其兵,使屯新野。荊州豪傑歸先主者日益多,表疑其心,陰御之。使拒夏侯惇、于禁等於博望。久之,先主設伏兵,一旦自燒屯偽遁,惇等追之,為伏兵所破。
shí èr nián, cáo gōng běi zhēng wū wán, xiān zhǔ shuō biǎo xí xǔ, biǎo bù néng yòng. cáo gōng nán zhēng biǎo, huì biǎo zú, zi cóng dài lì, qiǎn shǐ qǐng jiàng. xiān zhǔ tún fán, bù zhī cáo gōng zú zhì, zhì wǎn nǎi wén zhī, suì jiāng qí zhòng qù. guò xiāng yáng, zhū gé liàng shuō xiān zhǔ gōng cóng, jīng zhōu kě yǒu. xiān zhǔ yuē: wú bù rěn yě. nǎi zhù mǎ hū cóng, cóng jù bù néng qǐ. cóng zuǒ yòu jí jīng zhōu rén duō guī xiān zhǔ. bǐ dào dāng yáng, zhòng shí yú wàn, zī zhòng shù qiān liǎng, rì xíng shí yú lǐ, bié qiǎn guān yǔ chéng chuán shù bǎi sōu, shǐ huì jiāng líng. huò wèi xiān zhǔ yuē: yí sù xíng bǎo jiāng líng, jīn suī yōng dà zhòng, bèi jiǎ zhě shǎo, ruò cáo gōng bīng zhì, hé yǐ jù zhī? xiān zhǔ yuē: fū jì dà shì bì yǐ rén wèi běn, jīn rén guī wú, wú hé rěn qì qù!
十二年,曹公北征烏丸,先主說表襲許,表不能用。曹公南征表,會表卒,子琮代立,遣使請降。先主屯樊,不知曹公卒至,至宛乃聞之,遂將其眾去。過襄陽,諸葛亮說先主攻琮,荊州可有。先主曰:「吾不忍也。」乃駐馬呼琮,琮懼不能起。琮左右及荊州人多歸先主。比到當陽,眾十餘萬,輜重數千兩,日行十餘里,別遣關羽乘船數百艘,使會江陵。或謂先主曰:「宜速行保江陵,今雖擁大眾,被甲者少,若曹公兵至,何以拒之?」先主曰:「夫濟大事必以人為本,今人歸吾,吾何忍棄去!」
cáo gōng yǐ jiāng líng yǒu jūn shí, kǒng xiān zhǔ jù zhī, nǎi shì zī zhòng, qīng jūn dào xiāng yáng. wén xiān zhǔ yǐ guò, cáo gōng jiāng jīng qí wǔ qiān jí zhuī zhī, yī rì yī yè xíng sān bǎi yú lǐ, jí yú dāng yáng zhī zhǎng bǎn. xiān zhǔ qì qī zǐ, yǔ zhū gé liàng zhāng fēi zhào yún děng shù shí qí zǒu, cáo gōng dà huò qí rén zhòng zī zhòng. xiān zhǔ xié qū hàn jīn, shì yǔ yǔ chuán huì, dé jì miǎn, yù biǎo zhǎng zi jiāng xià tài shǒu qí zhòng wàn yú rén, yǔ jù dào xià kǒu. xiān zhǔ qiǎn zhū gé liàng zì jié yú sūn quán, quán qiǎn zhōu yú chéng pǔ děng shuǐ jūn shù wàn, yǔ xiān zhǔ bìng lì, yǔ cáo gōng zhàn yú chì bì, dà pò zhī, fén qí zhōu chuán. xiān zhǔ yǔ wú jūn shuǐ lù bìng jìn, zhuī dào nán jùn, shí yòu jí yì, běi jūn duō sǐ, cáo gōng yǐn guī.
曹公以江陵有軍實,恐先主據之,乃釋輜重,輕軍到襄陽。聞先主已過,曹公將精騎五千急追之,一日一夜行三百餘里,及於當陽之長坂。先主棄妻子,與諸葛亮、張飛、趙雲等數十騎走,曹公大獲其人眾輜重。先主斜趨漢津,適與羽船會,得濟沔,遇表長子江夏太守琦眾萬餘人,與俱到夏口。先主遣諸葛亮自結於孫權,權遣周瑜、程普等水軍數萬,與先主併力,與曹公戰於赤壁,大破之,焚其舟船。先主與吳軍水陸並進,追到南郡,時又疾疫,北軍多死,曹公引歸。
xiān zhǔ biǎo qí wèi jīng zhōu cì shǐ, yòu nán zhēng sì jùn. wǔ líng tài shǒu jīn xuán zhǎng shā tài shǒu hán xuán guì yáng tài shǒu zhào fàn líng líng tài shǒu liú dù jiē jiàng. lú jiāng léi xù lǜ bù qǔ shù wàn kǒu jī sǎng. qí bìng sǐ, qún xià tuī xiān zhǔ wèi jīng zhōu mù, zhì gōng ān. quán shāo wèi zhī, jìn mèi gù hǎo. xiān zhǔ zhì jīng jiàn quán, chóu móu ēn jì. quán qiǎn shǐ yún yù gòng qǔ shǔ, huò yǐ wèi yí bào tīng xǔ, wú zhōng bù néng yuè jīng yǒu shǔ, shǔ dì kě wèi jǐ yǒu. jīng zhōu zhǔ bù yīn guān jìn yuē: ruò wèi wú xiān qū, jìn wèi néng kè shǔ, tuì wèi wú suǒ chéng, jí shì qù yǐ. jīn dàn kě rán zàn qí fá shǔ, ér zì shuō xīn jù zhū jùn, wèi kě xìng dòng, wú bì bù gǎn yuè wǒ ér dú qǔ shǔ. rú cǐ jìn tuì zhī jì, kě yǐ shōu wú shǔ zhī lì. xiān zhǔ cóng zhī, quán guǒ chuò jì. qiān guān wèi bié jià cóng shì.
先主表琦為荊州刺史,又南征四郡。武陵太守金旋、長沙太守韓玄、桂陽太守趙范、零陵太守劉度皆降。廬江雷緒率部曲數萬口稽顙。琦病死,群下推先主為荊州牧,治公安。權稍畏之,進妹固好。先主至京見權,綢繆恩紀。權遣使雲欲共取蜀,或以為宜報聽許,吳終不能越荊有蜀,蜀地可為己有。荊州主簿殷觀進曰:「若為吳先驅,進未能克蜀,退為吳所乘,即事去矣。今但可然贊其伐蜀,而自說新據諸郡,未可興動,吳必不敢越我而獨取蜀。如此進退之計,可以收吳、蜀之利。「先主從之,權果輟計。遷觀為別駕從事。
shí liù nián, yì zhōu mù liú zhāng yáo wén cáo gōng jiāng qiǎn zhōng yáo děng xiàng hàn zhōng tǎo zhāng lǔ, nèi huái kǒng jù. bié jià cóng shì shǔ jùn zhāng sōng shuō zhāng yuē: cáo gōng bīng qiáng wú dí yú tiān xià, ruò yīn zhāng lǔ zhī zī yǐ qǔ shǔ tǔ, shuí néng yù zhī zhě hū? zhāng yuē: wú gù yōu zhī ér wèi yǒu jì. sōng yuē: liú yù zhōu, shǐ jūn zhī zōng shì ér cáo gōng zhī shēn chóu yě, shàn yòng bīng, ruò shǐ zhī tǎo lǔ, lǔ bì pò. lǔ pò, zé yì zhōu qiáng, cáo gōng suī lái, wú néng wèi yě. zhāng rán zhī, qiǎn fǎ zhèng jiāng sì qiān rén yíng xiān zhǔ, qián hòu lù yí yǐ jù yì jì. zhèng yīn chén yì zhōu kě qǔ zhī cè. xiān zhǔ liú zhū gé liàng guān yǔ děng jù jīng zhōu, jiāng bù zú shù wàn rén rù yì zhōu. zhì fú, zhāng zì chū yíng, xiāng jiàn shén huān. zhāng sōng lìng fǎ zhèng bái xiān zhǔ, jí móu chén páng tǒng jìn shuō, biàn kě yú huì suǒ xí zhāng. xiān zhǔ yuē: cǐ dà shì yě, bù kě cāng zú. zhāng tuī xiān zhǔ xíng dà sī mǎ, lǐng sī lì xiào wèi xiān zhǔ yì tuī zhāng xíng zhèn xī dà jiāng jūn, lǐng yì zhōu mù. zhāng zēng xiān zhǔ bīng, shǐ jī zhāng lǔ, yòu lìng dū bái shuǐ jūn. xiān zhǔ bìng jūn sān wàn yú rén, chē jiǎ qì xiè zī huò shén shèng. shì suì, zhāng hái chéng dū. xiān zhǔ běi dào jiā méng, wèi jí tǎo lǔ, hòu shù ēn dé, yǐ shōu zhòng xīn.
十六年,益州牧劉璋遙聞曹公將遣鍾繇等向漢中討張魯,內懷恐懼。別駕從事蜀郡張松說璋曰:「曹公兵強無敵於天下,若因張魯之資以取蜀土,誰能御之者乎?」璋曰:「吾固憂之而未有計。」松曰:「劉豫州,使君之宗室而曹公之深讎也,善用兵,若使之討魯,魯必破。魯破,則益州強,曹公雖來,無能為也。」璋然之,遣法正將四千人迎先主,前後賂遺以巨億計。正因陳益州可取之策。先主留諸葛亮、關羽等據荊州,將步卒數萬人入益州。至涪,璋自出迎,相見甚歡。張松令法正白先主,及謀臣龐統進說,便可於會所襲璋。先主曰:「此大事也,不可倉卒。」璋推先主行大司馬,領司隸校尉;先主亦推璋行鎮西大將軍,領益州牧。璋增先主兵,使擊張魯,又令督白水軍。先主並軍三萬餘人,車甲器械資貨甚盛。是歲,璋還成都。先主北到葭萌,未即討魯,厚樹恩德,以收眾心。
míng nián, cáo gōng zhēng sūn quán, quán hū xiān zhǔ zì jiù. xiān zhǔ qiǎn shǐ gào zhāng yuē: cáo gōng zhēng wú, wú yōu wēi jí. sūn shì yǔ gū běn wèi chún chǐ, yòu lè jìn zài qīng ní yǔ guān yǔ xiāng jù, jīn bù wǎng jiù yǔ, jìn bì dà kè, zhuǎn qīn zhōu jiè, qí yōu yǒu shèn yú lǔ. lǔ zì shǒu zhī zéi, bù zú lǜ yě. nǎi cóng zhāng qiú wàn bīng jí zī shí, yù yǐ dōng xíng. zhāng dàn xǔ bīng sì qiān, qí yú jiē gěi bàn. zhāng sōng shū yǔ xiān zhǔ jí fǎ zhèng yuē: jīn dà shì chuí kě lì, rú hé shì cǐ qù hū! sōng xiōng guǎng hàn tài shǒu sù, jù huò dǎi jǐ, bái zhāng fā qí móu. yú shì zhāng shōu zhǎn sōng, xián xì shǐ gòu yǐ. zhāng chì guān shù zhū jiāng wén shū wù fù guān tōng xiān zhǔ. xiān zhǔ dà nù, zhào zhāng bái shuǐ jūn dū yáng huái, zé yǐ wú lǐ, zhǎn zhī. nǎi shǐ huáng zhōng zhuō yīng lè bīng xiàng zhāng. xiān zhǔ jìng zhì guān zhōng, zhì zhū jiāng bìng shì zú qī zǐ, yǐn bīng yǔ zhōng yīng děng jìn dào fú, jù qí chéng. zhāng qiǎn liú guī lěng bāo zhāng rèn dèng xián děng jù xiān zhǔ yú fú, jiē pò bài, tuì bǎo mián zhú. zhāng fù qiǎn lǐ yán dū mián zhú zhū jūn, yán lǜ zhòng jiàng xiān zhǔ. xiān zhǔ jūn yì qiáng, fēn qiǎn zhū jiāng píng xià shǔ xiàn, zhū gé liàng zhāng fēi zhào yún děng jiāng bīng sù liú dìng bái dì jiāng zhōu jiāng yáng, wéi guān yǔ liú zhèn jīng zhōu. xiān zhǔ jìn jūn wéi luò shí zhāng zi xún shǒu chéng, bèi gōng qiě yī nián.
明年,曹公征孫權,權呼先主自救。先主遣使告璋曰:「曹公征吳,吳憂危急。孫氏與孤本為唇齒,又樂進在青泥與關羽相拒,今不往救羽,進必大克,轉侵州界,其憂有甚於魯。魯自守之賊,不足慮也。「乃從璋求萬兵及資實,欲以東行。璋但許兵四千,其餘皆給半。張松書與先主及法正曰:「今大事垂可立,如何釋此去乎!」松兄廣漢太守肅,懼禍逮己,白璋發其謀。於是璋收斬松,嫌隙始構矣。璋敕關戍諸將文書勿復關通先主。先主大怒,召璋白水軍督楊懷,責以無禮,斬之。乃使黃忠、卓膺勒兵向璋。先主徑至關中,質諸將並士卒妻子,引兵與忠、膺等進到涪,據其城。璋遣劉璝、冷苞、張任、鄧賢等拒先主於涪,皆破敗,退保綿竹。璋復遣李嚴督綿竹諸軍,嚴率眾降先主。先主軍益強,分遣諸將平下屬縣,諸葛亮、張飛、趙雲等將兵溯流定白帝、江州、江陽,惟關羽留鎮荊州。先主進軍圍雒;時璋子循守城,被攻且一年。
shí jiǔ nián xià, luò chéng pò, jìn wéi chéng dū shù shí rì, zhāng chū jiàng. shǔ zhōng yīn shèng fēng lè, xiān zhǔ zhì jiǔ dà xiǎng shì zú, qǔ shǔ chéng zhōng jīn yín fēn cì jiāng shì, hái qí gǔ bó. xiān zhǔ fù lǐng yì zhōu mù, zhū gé liàng wèi gǔ gōng, fǎ zhèng wèi móu zhǔ, guān yǔ zhāng fēi mǎ chāo wèi zhǎo yá, xǔ jìng mí zhú jiǎn yōng wèi bīn yǒu. jí dǒng hé huáng quán lǐ yán děng běn zhāng zhī suǒ shòu yòng yě, wú yī fèi guān děng yòu zhāng zhī hūn qīn yě, péng yàng yòu zhāng zhī suǒ pái bìn yě, liú bā zhě sù xī zhī suǒ jì hèn yě, jiē chù zhī xiǎn rèn, jǐn qí qì néng. yǒu zhì zhī shì, wú bù jìng quàn.
十九年夏,雒城破,進圍成都數十日,璋出降。蜀中殷盛豐樂,先主置酒大饗士卒,取蜀城中金銀分賜將士,還其谷帛。先主復領益州牧,諸葛亮為股肱,法正為謀主,關羽、張飛、馬超為爪牙,許靖、麋竺、簡雍為賓友。及董和、黃權、李嚴等本璋之所授用也,吳壹、費觀等又璋之婚親也,彭羕又璋之所排擯也,劉巴者宿昔之所忌恨也,皆處之顯任,盡其器能。有志之士,無不競勸。
èr shí nián, sūn quán yǐ xiān zhǔ yǐ dé yì zhōu, shǐ shǐ bào yù de jīng zhōu. xiān zhǔ yán: xū dé liáng zhōu, dāng yǐ jīng zhōu xiāng yǔ. quán fèn zhī, nǎi qiǎn lǚ méng xí duó zhǎng shā líng líng guì yáng sān jùn. xiān zhǔ yǐn bīng wǔ wàn xià gōng ān, lìng guān yǔ rù yì yáng. shì suì, cáo gōng dìng hàn zhōng, zhāng lǔ dùn zǒu bā xī. xiān zhǔ wén zhī, yǔ quán lián hé, fēn jīng zhōu jiāng xià zhǎng shā guì yáng dōng shǔ, nán jùn líng líng wǔ líng xī shǔ, yǐn jūn hái jiāng zhōu. qiǎn huáng quán jiāng bīng yíng zhāng lǔ, zhāng lǔ yǐ jiàng cáo gōng. cáo gōng shǐ xià hóu yuān zhāng hé tún hàn zhōng, shù shù fàn bào bā jiè. xiān zhǔ lìng zhāng fēi jìn bīng dàng qú, yǔ hé děng zhàn yú wǎ kǒu, pò hé děng, hé shōu bīng hái nán zhèng. xiān zhǔ yì hái chéng dū.
二十年,孫權以先主已得益州,使使報欲得荊州。先主言:「須得涼州,當以荊州相與。」權忿之,乃遣呂蒙襲奪長沙、零陵、桂陽三郡。先主引兵五萬下公安,令關羽入益陽。是歲,曹公定漢中,張魯遁走巴西。先主聞之,與權連和,分荊州、江夏、長沙、桂陽東屬,南郡、零陵、武陵西屬,引軍還江州。遣黃權將兵迎張魯,張魯已降曹公。曹公使夏侯淵、張郃屯漢中,數數犯暴巴界。先主令張飛進兵宕渠,與郃等戰於瓦口,破郃等,郃收兵還南鄭。先主亦還成都。
èr shí sān nián, xiān zhǔ lǜ zhū jiāng jìn bīng hàn zhōng. fēn qiǎn jiāng jūn wú lán léi tóng děng rù wǔ dū, jiē wèi cáo gōng jūn suǒ méi. xiān zhǔ cì yú yáng píng guān, yǔ yuān hé děng xiāng jù.
二十三年,先主率諸將進兵漢中。分遣將軍吳蘭、雷銅等入武都,皆為曹公軍所沒。先主次於陽平關,與淵、郃等相拒。
èr shí sì nián chūn, zì yáng píng nán dù miǎn shuǐ, yuán shān shāo qián, yú dìng jūn xìng shì zuò yíng. yuān jiāng bīng lái zhēng qí dì. xiān zhǔ mìng huáng zhōng chéng gāo gǔ zào gōng zhī, dà pò yuān jūn, zhǎn yuān jí cáo gōng suǒ shǔ yì zhōu cì shǐ zhào yóng děng. cáo gōng zì zhǎng ān jǔ zhòng nán zhēng. xiān zhǔ yáo cè zhī yuē: cáo gōng suī lái, wú néng wèi yě, wǒ bì yǒu hàn chuān yǐ. jí cáo gōng zhì, xiān zhǔ liǎn zhòng jù xiǎn, zhōng bù jiāo fēng, jī yuè bù bá, wáng zhě rì duō. xià, cáo gōng guǒ yǐn jūn hái, xiān zhǔ suì yǒu hàn zhōng. qiǎn liú fēng mèng dá lǐ píng děng gōng shēn dān yú shàng yōng.
二十四年春,自陽平南渡沔水,緣山稍前,於定軍興勢作營。淵將兵來爭其地。先主命黃忠乘高鼓譟攻之,大破淵軍,斬淵及曹公所署益州刺史趙顒等。曹公自長安舉眾南征。先主遙策之曰:「曹公雖來,無能為也,我必有漢川矣。」及曹公至,先主斂眾拒險,終不交鋒,積月不拔,亡者日多。夏,曹公果引軍還,先主遂有漢中。遣劉封、孟達、李平等攻申耽於上庸。
qiū, qún xià shàng xiān zhǔ wèi hàn zhōng wáng, biǎo yú hàn dì yuē: píng xī jiāng jūn dōu tíng hòu chén mǎ chāo zuǒ jiāng jūn zhǎng shǐ lǐng zhèn jūn jiāng jūn chén xǔ jìng yíng sī mǎ chén páng xī yì cáo cóng shì zhōng láng jūn yì zhōng láng jiāng chén shè yuán jūn shī jiāng jūn chén zhū gé liàng dàng kòu jiāng jūn hàn shòu tíng hòu chén guān yǔ zhēng lǔ jiāng jūn xīn tíng hòu chén zhāng fēi zhēng xī jiāng jūn chén huáng zhōng zhèn yuǎn jiāng jūn chén lài gōng yáng wǔ jiāng jūn chén fǎ zhèng xìng yè jiāng jūn chén lǐ yán děng yī bǎi èr shí rén shàng yán yuē: xī táng yáo zhì shèng ér sì xiōng zài cháo, zhōu chéng rén xián ér sì guó zuò nán, gāo hòu chēng zhì ér zhū lǚ qiè mìng, xiào zhāo yòu chōng ér shàng guān nì móu, jiē féng shì chǒng, jí lǚ guó quán, qióng xiōng jí luàn, shè jì jǐ wēi. fēi dà shùn zhōu gōng zhū xū bó lù, zé bù néng liú fàng qín tǎo, ān wēi dìng qīng. fú wéi bì xià dàn zī shèng dé, tǒng lǐ wàn bāng, ér zāo è yùn bù zào zhī jiān. dǒng zhuō shǒu nán, dàng fù jīng jī, cáo cāo jiē huò, qiè zhí tiān héng huáng hòu tài zǐ, zhèn shā jiàn hài, bō luàn tiān xià, cán huǐ mín wù. jiǔ lìng bì xià méng chén yōu è, yōu chù xū yì. rén shén wú zhǔ, è jué wáng mìng, yàn mèi huáng jí, yù dào shén qì. zuǒ jiāng jūn lǐng sī lì xiào wèi yù jīng yì sān zhōu mù yí chéng tíng hòu bèi, shòu cháo jué zhì, niàn zài shū lì, yǐ xùn guó nán. dǔ qí jī zhào, hè rán fèn fā, yǔ chē qí jiāng jūn dǒng chéng tóng móu zhū cāo, jiāng ān guó jiā, kè níng jiù dōu. huì chéng jī shì bù mì, lìng cāo yóu hún dé suì zhǎng è, cán mǐn hǎi nèi. chén děng měi jù wáng shì dà yǒu yán lè zhī huò, xiǎo yǒu dìng ān zhī biàn, sù yè zhuì zhuì, zhàn lì lèi xī. xī zài yú shū, dūn xù jiǔ zú, zhōu jiān èr dài, fēng jiàn tóng xìng, shī zhe qí yì, lì zài zhǎng jiǔ. hàn xìng zhī chū, gē liè jiāng tǔ, zūn wáng zǐ dì, shì yǐ zú zhé zhū lǚ zhī nán, ér chéng tài zōng zhī jī. chén děng yǐ bèi fèi fǔ zhī yè, zōng zi fān hàn, xīn cún guó jiā, niàn zài mǐ luàn. zì cāo pò yú hàn zhōng, hǎi nèi yīng xióng wàng fēng yǐ fù, ér jué hào bù xiǎn, jiǔ xī wèi jiā, fēi suǒ yǐ zhèn wèi shè jì, guāng zhāo wàn shì yě. fèng cí zài wài, lǐ mìng duàn jué. xī hé xī tài shǒu liáng tǒng děng zhí hàn zhōng xìng, xiàn yú shān hé, wèi tóng quán jūn, bù néng xiāng shuài, xián tuī dòu róng yǐ wèi yuán shuài, zú lì xiào jī, cuī pò kuí xiāo. jīn shè jì zhī nán, jí yú lǒng shǔ. cāo wài tūn tiān xià, nèi cán qún liáo, cháo tíng yǒu xiāo qiáng zhī wēi, ér yù wǔ wèi jiàn, kě wèi hán xīn. chén děng zhé yī jiù diǎn, fēng bèi hàn zhōng wáng, bài dà sī mǎ, dǒng qí liù jūn, jiū hé tóng méng, sǎo miè xiōng nì. yǐ hàn zhōng bā shǔ guǎng hàn jiān wèi wèi guó, suǒ shǔ zhì yī hàn chū zhū hóu wáng gù diǎn. fū quán yí zhī zhì, gǒu lì shè jì, zhuān zhī kě yě. rán hòu gōng chéng shì lì, chén děng tuì fú jiǎo zuì, suī sǐ wú hèn. suì yú miǎn yáng shè tán chǎng, chén bīng liè zhòng, qún chén péi wèi, dú zòu qì, yù wáng guān yú xiān zhǔ.
秋,群下上先主為漢中王,表於漢帝曰:「平西將軍都亭侯臣馬超、左將軍長史領鎮軍將軍臣許靖、營司馬臣龐羲、議曹從事中郎軍議中郎將臣射援、軍師將軍臣諸葛亮、蕩寇將軍漢壽亭侯臣關羽、征虜將軍新亭侯臣張飛、征西將軍臣黃忠、鎮遠將軍臣賴恭、揚武將軍臣法正、興業將軍臣李嚴等一百二十人上言曰:昔唐堯至聖而四凶在朝,周成仁賢而四國作難,高后稱制而諸呂竊命,孝昭幼沖而上官逆謀,皆馮世寵,藉履國權,窮凶極亂,社稷幾危。非大舜、周公、朱虛、博陸,則不能流放禽討,安危定傾。伏惟陛下誕姿聖德,統理萬邦,而遭厄運不造之艱。董卓首難,盪覆京畿,曹操階禍,竊執天衡;皇后太子,鴆殺見害,剝亂天下,殘毀民物。久令陛下蒙塵憂厄,幽處虛邑。人神無主,遏絕王命,厭昧皇極,欲盜神器。左將軍領司隸校尉豫、荊、益三州牧宜城亭侯備,受朝爵秩,念在輸力,以殉國難。睹其機兆,赫然憤發,與車騎將軍董承同謀誅操,將安國家,克寧舊都。會承機事不密,令操遊魂得遂長惡,殘泯海內。臣等每懼王室大有閻樂之禍,小有定安之變,夙夜惴惴,戰慄累息。昔在虞書,敦序九族,周監二代,封建同姓,詩著其義,歷載長久。漢興之初,割裂疆土,尊王子弟,是以卒折諸呂之難,而成太宗之基。臣等以備肺腑枝葉,宗子藩翰,心存國家,念在弭亂。自操破於漢中,海內英雄望風蟻附,而爵號不顯,九錫未加,非所以鎮衛社稷,光昭萬世也。奉辭在外,禮命斷絕。昔河西太守梁統等值漢中興,限於山河,位同權均,不能相率,咸推竇融以為元帥,卒立效績,摧破隗囂。今社稷之難,急於隴、蜀。操外吞天下,內殘群寮,朝廷有蕭牆之危,而禦侮未建,可為寒心。臣等輒依舊典,封備漢中王,拜大司馬,董齊六軍,糾合同盟,掃滅凶逆。以漢中、巴、蜀、廣漢、犍為為國,所署置依漢初諸侯王故典。夫權宜之制,苟利社稷,專之可也。然後功成事立,臣等退伏矯罪,雖死無恨。」遂於沔陽設壇場,陳兵列眾,群臣陪位,讀奏訖,御王冠於先主。
xiān zhǔ shàng yán hàn dì yuē: chén yǐ jù chén zhī cái, hé shàng jiāng zhī rèn, dǒng dū sān jūn, fèng cí yú wài, bù dé sǎo chú kòu nán, jìng kuāng wáng shì, jiǔ shǐ bì xià shèng jiào líng chí, liù hé zhī nèi, fǒu ér wèi tài, wéi yōu fǎn cè, chèn rú jí shǒu. nǎng zhě dǒng zhuō zào wèi luàn jiē, zì shì zhī hòu, qún xiōng zòng héng, cán bō hǎi nèi. lài bì xià shèng dé wēi líng, rén shén tóng yīng, huò zhōng yì fèn tǎo, huò shàng tiān jiàng fá, bào nì bìng yì, yǐ jiàn bīng xiāo. wéi dú cáo cāo, jiǔ wèi xiāo chú, qīn shàn guó quán, zì xīn jí luàn. chén xī yǔ chē qí jiāng jūn dǒng chéng tú móu tǎo cāo, jī shì bù mì, chéng jiàn xiàn hài, chén bō yuè shī jù, zhōng yì bù guǒ. suì de shǐ cāo qióng xiōng jí nì, zhǔ hòu lù shā, huáng zǐ zhèn hài. suī jiū hé tóng méng, niàn zài fèn lì, nuò ruò bù wǔ, lì nián wèi xiào. cháng kǒng yǔn méi, gū fù guó ēn, wù mèi yǒng tàn, xī tì ruò lì. jīn chén qún liáo yǐ wèi zài xī yú shū dūn xù jiǔ zú, shù míng lì yì, wǔ dì sǔn yì, cǐ dào bù fèi. zhōu jiān èr dài, bìng jiàn zhū jī, shí lài jìn zhèng jiā fǔ zhī fú. gāo zǔ lóng xìng, zūn wáng zǐ dì, dà qǐ jiǔ guó, zú zhǎn zhū lǚ, yǐ ān dà zōng. jīn cāo è zhí chǒu zhèng, shí fán yǒu tú, bāo cáng huò xīn, cuàn dào yǐ xiǎn. jì zōng shì wēi ruò, dì zú wú wèi, zhēn zhuó gǔ shì, yī jiǎ quán yí, shàng chén dà sī mǎ hàn zhōng wáng. chén fú zì sān xǐng, shòu guó hòu ēn, hé rèn yī fāng, chén lì wèi xiào, suǒ huò yǐ guò, bù yí fù tiǎn gāo wèi yǐ zhòng zuì bàng. qún liáo jiàn bī, pò chén yǐ yì. chén tuì wéi kòu zéi bù xiāo, guó nán wèi yǐ, zōng miào qīng wēi, shè jì jiāng zhuì, chéng chén yōu zé suì shǒu zhī fù. ruò yīng quán tōng biàn, yǐ níng jìng shèng cháo, suī fù shuǐ huǒ, suǒ bù dé cí, gǎn lǜ cháng yí, yǐ fáng hòu huǐ. zhé shùn zhòng yì, bài shòu yìn xǐ, yǐ chóng guó wēi. yǎng wéi jué hào, wèi gāo chǒng hòu, fǔ sī bào xiào, yōu shēn zé zhòng, jīng bù lèi xī, rú lín yú gǔ. jǐn lì shū chéng, jiǎng lì liù shī, lǜ qí qún yì, yīng tiān shùn shí, pū tǎo xiōng nì, yǐ níng shè jì, yǐ bào wàn fēn, jǐn bài zhāng yīn yì shàng hái suǒ jiǎ zuǒ jiāng jūn yí chéng tíng hòu yìn shòu. yú shì hái zhì chéng dū. bá wèi yán wèi dū du, zhèn hàn zhōng. shí guān yǔ gōng cáo gōng jiāng cáo rén, qín yú jìn yú fán. é ér sūn quán xí shā yǔ, qǔ jīng zhōu.
先主上言漢帝曰:「臣以具臣之才,荷上將之任,董督三軍,奉辭於外,不得掃除寇難,靖匡王室,久使陛下聖教陵遲,六合之內,否而未泰,惟憂反側,疢如疾首。曩者董卓造為亂階,自是之後,群凶縱橫,殘剝海內。賴陛下聖德威靈,人神同應,或忠義奮討,或上天降罰,暴逆並殪,以漸冰消。惟獨曹操,久未梟除,侵擅國權,恣心極亂。臣昔與車騎將軍董承圖謀討操,機事不密,承見陷害,臣播越失據,忠義不果。遂得使操窮凶極逆,主後戮殺,皇子鴆害。雖糾合同盟,念在奮力,懦弱不武,歷年未效。常恐殞沒,孤負國恩,寤寐永嘆,夕惕若厲。今臣群寮以為在昔虞書敦敘九族,庶明勵翼,五帝損益,此道不廢。周監二代,並建諸姬,實賴晉、鄭夾輔之福。高祖龍興,尊王子弟,大啟九國,卒斬諸呂,以安大宗。今操惡直醜正,寔繁有徒,包藏禍心,篡盜已顯。既宗室微弱,帝族無位,斟酌古式,依假權宜,上臣大司馬漢中王。臣伏自三省,受國厚恩,荷任一方,陳力未效,所獲已過,不宜復忝高位以重罪謗。群寮見逼,迫臣以義。臣退惟寇賊不梟,國難未已,宗廟傾危,社稷將墜,成臣憂責碎首之負。若應權通變,以寧靖聖朝,雖赴水火,所不得辭,敢慮常宜,以防後悔。輒順眾議,拜受印璽,以崇國威。仰惟爵號,位高寵厚,俯思報效,憂深責重,驚怖累息,如臨於谷。盡力輸誠,獎厲六師,率齊群義,應天順時,撲討凶逆,以寧社稷,以報萬分,謹拜章因驛上還所假左將軍、宜城亭侯印綬。」於是還治成都。拔魏延為都督,鎮漢中。時關羽攻曹公將曹仁,禽于禁於樊。俄而孫權襲殺羽,取荊州。
èr shí wǔ nián, wèi wén dì chēng zūn hào, gǎi nián yuē huáng chū. huò chuán wén hàn dì jiàn hài, xiān zhǔ nǎi fā sàng zhì fú, zhuī shì yuē xiào mǐn huáng dì. shì hòu zài suǒ bìng yán zhòng ruì, rì yuè xiàng shǔ, gù yì láng yáng quán hóu liú bào qīng yī hóu xiàng jǔ piān jiāng jūn zhāng yì huáng quán dà sī mǎ shǔ yīn chún yì zhōu bié jià cóng shì zhào zuó zhì zhōng cóng shì yáng hóng cóng shì jì jiǔ hé zōng yì cáo cóng shì dù qióng quàn xué cóng shì zhāng shuǎng yǐn mò qiào zhōu děng shàng yán: chén wén hé tú luò shū, wǔ jīng chèn wěi, kǒng zǐ suǒ zhēn, yàn yīng zì yuǎn. jǐn àn luò shū zhēn yào dù yuē:' chì sān rì dé chāng, jiǔ shì huì bèi, hé wèi dì jì.' luò shū bǎo hào mìng yuē:' tiān dù dì dào bèi chēng huáng, yǐ tǒng wò qì, bǎi chéng bù bài.' luò shū lù yùn qī yuē:' jiǔ hóu qī jié zhēng mìng mín chuī hái, dào lù jí jí lǚ rén tóu, shuí shǐ zhǔ zhě xuán qiě lái.' xiào jīng gōu mìng jué lù yuē:' dì sān jiàn jiǔ huì bèi.' chén fù qún wèi wáng shí, yán xī nán shù yǒu huáng qì, zhí lì shù zhàng, jiàn lái jī nián, shí shí yǒu jǐng yún xiáng fēng, cóng xuán jī xià lái yīng zhī, cǐ wèi yì ruì. yòu èr shí èr nián zhōng, shù yǒu qì rú qí, cóng xī jìng dōng, zhōng tiān ér xíng, tú shū yuē' bì yǒu tiān zǐ chū qí fāng'. jiā shì nián tài bái yíng huò tián xīng, cháng cóng suì xīng xiàng zhuī. jìn hàn chū xìng, wǔ xīng cóng suì xīng móu suì xīng zhǔ yì, hàn wèi zài xī, yì zhī shàng fāng, gù hàn fǎ cháng yǐ suì xīng hòu rén zhǔ. dāng yǒu shèng zhǔ qǐ yú cǐ zhōu, yǐ zhì zhōng xìng. shí xǔ dì shàng cún, gù qún xià bù gǎn lòu yán. qǐng zhě yíng huò fù zhuī suì xīng, jiàn zài wèi mǎo bì mǎo bì wèi tiān gāng, jīng yuē' dì xīng chù zhī, zhòng xié xiāo wáng'. shèng huì yù dǔ, tuī kuí qī yàn, fú hé shù zhì, ruò cǐ fēi yī. chén wén shèng wáng xiān tiān ér tiān bù wéi, hòu tiān ér fèng tiān shí, gù yīng jì ér shēng, yǔ shén hé qì. yuàn dài wáng yīng tiān shùn mín, sù jí hóng yè, yǐ níng hǎi nèi.
二十五年,魏文帝稱尊號,改年曰黃初。或傳聞漢帝見害,先主乃發喪制服,追諡曰孝愍皇帝。是後在所並言眾瑞,日月相屬,故議郎陽泉侯劉豹、青衣侯向舉、偏將軍張裔、黃權、大司馬屬殷純、益州別駕從事趙莋、治中從事楊洪、從事祭酒何宗、議曹從事杜瓊、勸學從事張爽、尹默、譙周等上言:「臣聞河圖、洛書,五經讖、緯,孔子所甄,驗應自遠。謹案洛書甄曜度曰:'赤三日德昌,九世會備,合為帝際。'洛書寶號命曰:'天度帝道備稱皇,以統握契,百成不敗。'洛書錄運期曰:'九侯七傑爭命民炊骸,道路籍籍履人頭,誰使主者玄且來。'孝經鈎命決錄曰:'帝三建九會備。'臣父群未亡時,言西南數有黃氣,直立數丈,見來積年,時時有景雲祥風,從璿璣下來應之,此為異瑞。又二十二年中,數有氣如旗,從西竟東,中天而行,圖、書曰'必有天子出其方'。加是年太白、熒惑、填星,常從歲星相追。近漢初興,五星從歲星謀;歲星主義,漢位在西,義之上方,故漢法常以歲星候人主。當有聖主起於此州,以致中興。時許帝尚存,故群下不敢漏言。頃者熒惑復追歲星,見在胃昴畢;昴畢為天綱,經曰'帝星處之,眾邪消亡'。聖諱豫睹,推揆期驗,符合數至,若此非一。臣聞聖王先天而天不違,後天而奉天時,故應際而生,與神合契。願大王應天順民,速即洪業,以寧海內。」
tài fù xǔ jìng ān hàn jiāng jūn mí zhú jūn shī jiāng jūn zhū gé liàng tài cháng lài gōng guāng lù xūn huáng zhù shào fǔ wáng móu děng shàng yán: cáo pī cuàn shì, yān miè hàn shì, qiè jù shén qì, jié pò zhōng liáng, kù liè wú dào. rén guǐ fèn dú, xián sī liú shì. jīn shàng wú tiān zǐ, hǎi nèi huáng huáng, mí suǒ shì yǎng. qún xià qián hòu shàng shū zhě bā bǎi yú rén, xián chēng shù fú ruì, tú chèn míng zhēng. jiān huáng lóng jiàn wǔ yáng chì shuǐ, jiǔ rì nǎi qù. xiào jīng yuán shén qì yuē' dé zhì yuān quán zé huáng lóng jiàn', lóng zhě, jūn zhī xiàng yě. yì gān jiǔ wǔ' fēi lóng zài tiān', dài wáng dāng lóng shēng, dēng dì wèi yě. yòu qián guān yǔ wéi fán xiāng yáng, xiāng yáng nán zǐ zhāng jiā wáng xiū xiàn yù xǐ, xǐ qián hàn shuǐ, fú yú yuān quán, huī jǐng zhú yào, líng guāng chè tiān. fū hàn zhě, gāo zǔ běn suǒ qǐ dìng tiān xià zhī guó hào yě, dài wáng xí xiān dì guǐ jī, yì xìng yú hàn zhōng yě. jīn tiān zǐ yù xǐ shén guāng xiān jiàn, xǐ chū xiāng yáng, hàn shuǐ zhī mò, míng dài wáng chéng qí xià liú, shòu yǔ dài wáng yǐ tiān zǐ zhī wèi, ruì mìng fú yīng, fēi rén lì suǒ zhì. xī zhōu yǒu wū yú zhī ruì, xián yuē xiū zāi. èr zǔ shòu mìng, tú shū xiān zhe, yǐ wèi zhēng yàn. jīn shàng tiān gào xiáng, qún rú yīng jùn, bìng jìn hé luò, kǒng zǐ chèn jì, xián xī jù zhì. fú wéi dài wáng chū zì xiào jǐng huáng dì zhōng shān jìng wáng zhī zhòu, běn zhī bǎi shì, gān qí jiàng zuò, shèng zī shuò mào, shén wǔ zài gōng, rén fù jī dé, ài rén hǎo shì, shì yǐ sì fāng guī xīn yān. kǎo shěng líng tú, qǐ fā chèn wěi, shén míng zhī biǎo, míng huì zhāo zhù. yí jí dì wèi, yǐ zuǎn èr zǔ, shào sì zhāo mù, tiān xià xìng shèn. chén děng jǐn yǔ bó shì xǔ cí yì láng mèng guāng, jiàn lì lǐ yí, zé lìng chén, shàng zūn hào. jí huáng dì wèi yú chéng dū wǔ dān zhī nán. wèi wén yuē: wéi jiàn ān èr shí liù nián sì yuè bǐng wǔ, huáng dì bèi gǎn yòng xuán mǔ, zhāo gào huáng tiān shàng dì hòu tǔ shén qí: hàn yǒu tiān xià, lì shù wú jiāng. nǎng zhě wáng mǎng cuàn dào, guāng wǔ huáng dì zhèn nù zhì zhū, shè jì fù cún. jīn cáo cāo zǔ bīng ān rěn, lù shā zhǔ hòu, tāo tiān mǐn xià, wǎng gù tiān xiǎn. cāo zi pī, zài qí xiōng nì, qiè jū shén qì. qún chén jiāng shì yǐ wèi shè jì duò fèi, bèi yí xiū zhī, sì wǔ èr zǔ, gōng xíng tiān fá. bèi wéi fǒu dé, jù tiǎn dì wèi. xún yú shù mín, wài jí mán yí jūn zhǎng, qiān yuē' tiān mìng bù kě yǐ bù dá, zǔ yè bù kě yǐ jiǔ tì, sì hǎi bù kě yǐ wú zhǔ'. lǜ tǔ shì wàng, zài bèi yī rén. bèi wèi tiān míng mìng, yòu jù hàn zuò jiāng yān yú dì, jǐn zé yuán rì, yǔ bǎi liáo dēng tán, shòu huáng dì xǐ shòu. xiū fán yì, gào lèi yú tiān shén, wéi shén xiǎng zuò yú hàn jiā, yǒng suī sì hǎi!
太傅許靖、安漢將軍糜竺、軍師將軍諸葛亮、太常賴恭、光祿勛黃柱、少府王謀等上言:「曹丕篡弒,湮滅漢室,竊據神器,劫迫忠良,酷烈無道。人鬼忿毒,咸思劉氏。今上無天子,海內惶惶,靡所式仰。群下前後上書者八百餘人,咸稱述符瑞,圖、讖明徵。間黃龍見武陽赤水,九日乃去。孝經援神契曰'德至淵泉則黃龍見',龍者,君之象也。易乾九五'飛龍在天',大王當龍升,登帝位也。又前關羽圍樊、襄陽,襄陽男子張嘉、王休獻玉璽,璽潛漢水,伏於淵泉,暉景燭耀,靈光徹天。夫漢者,高祖本所起定天下之國號也,大王襲先帝軌跡,亦興於漢中也。今天子玉璽神光先見,璽出襄陽,漢水之末,明大王承其下流,授與大王以天子之位,瑞命符應,非人力所致。昔周有烏魚之瑞,咸曰休哉。二祖受命,圖、書先著,以為徵驗。今上天告祥,群儒英俊,並進河、洛,孔子讖、記,咸悉具至。伏惟大王出自孝景皇帝中山靖王之胄,本支百世,乾祇降祚,聖姿碩茂,神武在躬,仁覆積德,愛人好士,是以四方歸心焉。考省靈圖,啟發讖、緯,神明之表,名諱昭著。宜即帝位,以纂二祖,紹嗣昭穆,天下幸甚。臣等謹與博士許慈、議郎孟光,建立禮儀,擇令辰,上尊號。「即皇帝位於成都武擔之南。為文曰:「惟建安二十六年四月丙午,皇帝備敢用玄牡,昭告皇天上帝后土神祇:漢有天下,歷數無疆。曩者王莽篡盜,光武皇帝震怒致誅,社稷復存。今曹操阻兵安忍,戮殺主後,滔天泯夏,罔顧天顯。操子丕,載其凶逆,竊居神器。群臣將士以為社稷墮廢,備宜脩之,嗣武二祖,龔行天罰。備惟否德,懼忝帝位。詢於庶民,外及蠻夷君長,僉曰'天命不可以不答,祖業不可以久替,四海不可以無主'。率土式望,在備一人。備畏天明命,又懼漢阼將湮於地,謹擇元日,與百寮登壇,受皇帝璽綬。脩燔瘞,告類於天神,惟神饗祚於漢家,永綏四海!」
zhāng wǔ yuán nián xià sì yuè, dà shè, gǎi nián. yǐ zhū gé liàng wèi chéng xiàng, xǔ jìng wèi sī tú. zhì bǎi guān, lì zōng miào, xiá jì gāo huáng dì yǐ xià. wǔ yuè, lì huáng hòu wú shì, zi chán wèi huáng tài zǐ. liù yuè, yǐ zi yǒng wèi lǔ wáng, lǐ wèi liáng wáng. chē qí jiāng jūn zhāng fēi wèi qí zuǒ yòu suǒ hài. chū, xiān zhǔ fèn sūn quán zhī xí guān yǔ, jiāng dōng zhēng, qiū qī yuè, suì shuài zhū jūn fá wú. sūn quán qiǎn shū qǐng hé, xiān zhǔ shèng nù bù xǔ, wú jiāng lù yì lǐ yì liú ā děng tún wū zǐ guī jiāng jūn wú bān féng xí zì wū gōng pò yì děng, jūn cì zǐ guī, wǔ líng wǔ xī mán yí qiǎn shǐ qǐng bīng.
章武元年夏四月,大赦,改年。以諸葛亮為丞相,許靖為司徒。置百官,立宗廟,祫祭高皇帝以下。五月,立皇后吳氏,子禪為皇太子。六月,以子永為魯王,理為梁王。車騎將軍張飛為其左右所害。初,先主忿孫權之襲關羽,將東征,秋七月,遂帥諸軍伐吳。孫權遣書請和,先主盛怒不許,吳將陸議、李異、劉阿等屯巫、秭歸;將軍吳班、馮習自巫攻破異等,軍次秭歸,武陵五谿蠻夷遣使請兵。
èr nián chūn zhēng yuè, xiān zhǔ jūn hái zǐ guī, jiāng jūn wú bān chén shì shuǐ jūn tún yí líng, jiā jiāng dōng xī àn. èr yuè, xiān zhǔ zì zǐ guī lǜ zhū jiāng jìn jūn, yuán shān jié lǐng, yú yí dào xiāo tíng zhù yíng, zì hěn shān tōng wǔ líng, qiǎn shì zhōng mǎ liáng ān wèi wǔ xī mán yí, xián xiāng shuài xiǎng yīng. zhèn běi jiāng jūn huáng quán dū jiāng běi zhū jūn, yǔ wú jūn xiāng jù yú yí líng dào. xià liù yuè, huáng qì jiàn zì zǐ guī shí yú lǐ zhōng, guǎng shù shí zhàng. hòu shí yú rì, lù yì dà pò xiān zhǔ jūn yú xiāo tíng, jiāng jūn féng xí zhāng nán děng jiē méi. xiān zhǔ zì xiāo tíng hái zǐ guī, shōu hé lí sǎn bīng, suì qì chuán fǎng, yóu bù dào hái yú fù, gǎi yú fù xiàn yuē yǒng ān. wú qiǎn jiāng jūn lǐ yì liú ā děng zhǒng niè xiān zhǔ jūn, tún zhù nán shān. qiū bā yuè, shōu bīng hái wū. sī tú xǔ jìng zú. dōng shí yuè, zhào chéng xiàng liàng yíng nán běi jiāo yú chéng dū. sūn quán wén xiān zhǔ zhù bái dì, shén jù, qiǎn shǐ qǐng hé. xiān zhǔ xǔ zhī, qiǎn tài zhōng dài fū zōng wěi bào mìng. dōng shí èr yuè, hàn jiā tài shǒu huáng yuán wén xiān zhǔ jí bù yù, jǔ bīng jù shǒu.
二年春正月,先主軍還秭歸,將軍吳班、陳式水軍屯夷陵,夾江東西岸。二月,先主自秭歸率諸將進軍,緣山截嶺,於夷道猇亭駐營,自佷山通武陵,遣侍中馬良安慰五谿蠻夷,咸相率響應。鎮北將軍黃權督江北諸軍,與吳軍相拒於夷陵道。夏六月,黃氣見自秭歸十餘里中,廣數十丈。後十餘日,陸議大破先主軍於猇亭,將軍馮習、張南等皆沒。先主自猇亭還秭歸,收合離散兵,遂棄船舫,由步道還魚復,改魚復縣曰永安。吳遣將軍李異、劉阿等踵躡先主軍,屯駐南山。秋八月,收兵還巫。司徒許靖卒。冬十月,詔丞相亮營南北郊於成都。孫權聞先主住白帝,甚懼,遣使請和。先主許之,遣太中大夫宗瑋報命。冬十二月,漢嘉太守黃元聞先主疾不豫,舉兵拒守。
sān nián chūn èr yuè, chéng xiàng liàng zì chéng dū dào yǒng ān. sān yuè, huáng yuán jìn bīng gōng lín qióng xiàn. qiǎn jiāng jūn chén hū tǎo yuán, yuán jūn bài, shùn liú xià jiāng, wèi qí qīn bīng suǒ fù, shēng zhì chéng dū, zhǎn zhī. xiān zhǔ bìng dǔ, tuō gū yú chéng xiàng liàng, shàng shū lìng lǐ yán wèi fù. xià sì yuè guǐ sì, xiān zhǔ cú yú yǒng ān gōng, shí nián liù shí sān.
三年春二月,丞相亮自成都到永安。三月,黃元進兵攻臨邛縣。遣將軍陳曶討元,元軍敗,順流下江,為其親兵所縛,生致成都,斬之。先主病篤,託孤於丞相亮,尚書令李嚴為副。夏四月癸巳,先主殂於永安宮,時年六十三。
liàng shàng yán yú hòu zhǔ yuē: fú wéi dà xíng huáng dì mài rén shù dé, fù dào wú jiāng, hào tiān bù diào, qǐn jí mí liú, jīn yuè èr shí sì rì yǎn hū shēng xiá, chén qiè hào táo, ruò sàng kǎo bǐ. nǎi gù yí zhào, shì wéi dà zōng, dòng róng sǔn yì bǎi liáo fā āi, mǎn sān rì chú fú, dào zàng qī fù rú lǐ qí jùn guó tài shǒu xiāng dū wèi xiàn lìng zhǎng, sān rì biàn chú fú. chén liàng qīn shòu chì jiè, zhèn wèi shén líng, bù gǎn yǒu wéi. chén qǐng xuān xià fèng xíng. wǔ yuè, zǐ gōng zì yǒng ān hái chéng dū, shì yuē zhāo liè huáng dì. qiū, bā yuè, zàng huì líng.
亮上言於後主曰:「伏惟大行皇帝邁仁樹德,覆燾無疆,昊天不弔,寢疾彌留,今月二十四日奄忽升遐,臣妾號咷,若喪考妣。乃顧遺詔,事惟大宗,動容損益;百寮發哀,滿三日除服,到葬期復如禮;其郡國太守、相、都尉、縣令長,三日便除服。臣亮親受敕戒,震畏神靈,不敢有違。臣請宣下奉行。」五月,梓宮自永安還成都,諡曰昭烈皇帝。秋,八月,葬惠陵。
píng yuē: xiān zhǔ zhī hóng yì kuān hòu, zhī rén dài shì, gài yǒu gāo zǔ zhī fēng, yīng xióng zhī qì yān. jí qí jǔ guó tuō gū yú zhū gé liàng, ér xīn shén wú èr, chéng jūn chén zhī zhì gōng, gǔ jīn zhī shèng guǐ yě. jī quán gàn lüè, bù dǎi wèi wǔ, shì yǐ jī yǔ yì xiá. rán zhé ér bù náo, zhōng bù wèi xià zhě, yì kuí bǐ zhī liàng bì bù róng jǐ, fēi wéi jìng lì, qiě yǐ bì hài yún ěr.
評曰:先主之弘毅寬厚,知人待士,蓋有高祖之風,英雄之器焉。及其舉國託孤於諸葛亮,而心神無貳,誠君臣之至公,古今之盛軌也。機權幹略,不逮魏武,是以基宇亦狹。然折而不撓,終不為下者,抑揆彼之量必不容己,非唯競利,且以避害云爾。