chéng wáng jì fá guǎn shū cài shū, miè sān jiān. yǐ yīn yú mín fēng kāng shū, yǐ sān jiān zhī mín guó kāng shū wèi wèi hóu, zhōu gōng chéng qí shù pàn, gù shǐ xián mǔ dì zhǔ zhī. shù pàn, shàng suǒ jiǎo fǎn, xià yì zuò pàn. zuò kāng gào jiǔ gào zǐ cái.
成王既伐管叔、蔡叔，滅三監。以殷餘民封康叔，以三監之民國康叔為衛侯，周公懲其數叛，故使賢母弟主之。○數叛，上所角反，下亦作畔。作《康誥》、《酒誥》、《梓材》。

kāng gào mìng kāng shū zhī gào. kāng, qí nèi guó míng. shū, fēng zì. zǐ yīn zi. qí, jù yī fǎn.
康誥命康叔之誥。康，圻內國名。叔，封字。○梓音子。圻，具依反。

shū chéng wáng zhì kāng gào zhèng yì yuē: jì fá pàn rén sān jiān zhī guǎn shū cài shū děng, yǐ yīn yú mín guó kāng shū wèi wèi hóu, zhōu gōng yǐ wáng mìng jiè zhī, zuò kāng gào jiǔ gào zǐ cái sān piān zhī shū yě. qí jiǔ gào zǐ cái yì jiè kāng shū, dàn yīn shì ér fēn zhī. rán kāng gào jiè yǐ dé xíng, yòu yǐ huà zhòu shì jiǔ, gù cì yǐ jiǔ gào, zú ruò zǐ rén zhī zhì cái wèi qì wèi shàn zhèng yǐ jié zhī. chuán yǐ sān zhì zhǔ zhī zhèng yì yuē: cǐ xù yì yǔ shàng xiàng gù wèi shǒu yǐn. chū yán sān jiān pàn, yòu yán chù yīn mìng, cǐ yún jì fá guǎn shū cài shū, yán yǐ yīn yú mín, qí nèi zhī yú mín, gù yún yǐ sān jiān zhī mín guó kāng shū wèi wèi hóu. rán gǔ zì bāng fēng tóng, gù hàn yǒu shàng bāng xià bāng xiàn, bāng zì rú fēng zì, cǐ yì yún bāng kāng shū, ruò fēn qì xù yún bāng zhū hóu, gù yún guó kāng shū. bìng yǐ sān jiān zhī dì fēng zhī zhě, zhōu gōng chéng qí shù pàn, gù shǐ xián mǔ dì zhǔ zhī. cǐ shǐ yī pàn ér yún shù pàn zhě, yǐ liù zhōu zhī zhòng xī lái guī zhōu, yīn zhī wán mín pàn nì tiān mìng, zhì jīn yòu pàn, jù zhōu yán zhī, gù yún shù pàn. gù duō fāng yún: ěr nǎi bù dà zhái tiān mìng, ěr nǎi xiè bō tiān mìng. yǐ bù cóng tiān mìng, gù yún pàn yě. gǔ zhě dà guó bù guò bǎi lǐ, zhōu lǐ shàng gōng wǔ bǎi lǐ, hóu sì bǎi lǐ, mèng kē yǒu suǒ bù xìn. fèi shì zhù yún, bó qín lǜ qī bǎi lǐ zhī nèi fù yōng zhū hóu, zé lǔ yóu fēi qī bǎi lǐ zhī fēng. ér kāng shū fēng qiān lǐ zhě, kāng shū shí wèi fāng bó, yīn zhī qí nèi zhū hóu bìng shǔ zhī, gù dé zǒng yán sān jiān, qiě qí shí dì bù fāng píng, jì yì bù néng dà yú lǔ yě. gù zuǒ chuán yún: sòng wèi, wú pǐ yě. yòu yuē: guǎ jūn wèi cháng hòu wèi jūn. qiě yán qiān lǐ, yì dà shuài yán zhī ěr. hé zhě? xíng zài xiāng guó, hé nèi jí dōng qí zhī xiàn, gù yǐ cì zhū hóu xī shān, jí yǒu lí lù hé jì zhī xī, yǐ cáo dì yuē yǒu qiān lǐ yě. yǐ cǐ zhèng yún: chū fēng yú wèi, zhì zi sūn ér bìng bèi yōng yě. qí dì lǐ zhì bèi yōng zhī mín jiē qiān, fēn wèi mín yú bèi yōng, gù yì guó ér tóng fēng, suǒ yǐ shī fēn wèi sān. kǒng yǔ tóng fǒu wèi míng yě. jì sān nián miè sān jiān, qī nián shǐ fēng kāng shū, zé yú qí jiān gèng qiǎn rén zhèn shǒu, zì bù zhī míng hào ěr. chuán mìng kāng shū zhì fēng zì zhèng yì yuē: yǐ dìng sì nián zuǒ chuán zhù tuó yún mìng yǐ kāng gào, gù yǐ wèi mìng kāng shū zhī gào. zhī kāng, qí nèi guó míng zhě, yǐ guǎn cài chéng huò jiē guó míng, zé kāng yì guó míng ér zài qí nèi. mǎ wáng yì rán, wéi zhèng xuán yǐ kāng wèi shì hào, yǐ shǐ jì shì jiā yún shēng kāng bó gù yě. zé kǒng yǐ kāng bó wèi hào shì, ér kāng shū zhī kāng yóu wèi guó, ér hào shì bù jiàn ěr.
[疏]「成王」至「康誥」○正義曰：既伐叛人三監之管叔、蔡叔等，以殷餘民國康叔為衛侯，周公以王命戒之，作《康誥》、《酒誥》、《梓材》三篇之書也。其《酒誥》、《梓材》亦戒康叔，但因事而分之。然《康誥》戒以德刑，又以化紂嗜酒，故次以《酒誥》，卒若梓人之治材為器為善政以結之。○傳「以三」至「主之」○正義曰：此序亦與上相顧為首引。初言「三監叛」，又言「黜殷命」，此雲「既伐管叔、蔡叔」，言「以殷餘民」，圻內之餘民，故云「以三監之民國康叔為衛侯」。然古字「邦」、「封」同，故漢有上邦、下邦縣，「邦」字如「封」字，此亦云「邦康叔」，若《分器》序雲「邦諸侯」，故云「國康叔」。並以三監之地封之者，周公懲其數叛，故使賢母弟主之。此始一叛而雲「數叛」者，以六州之眾悉來歸周，殷之頑民叛逆天命，至今又叛，據周言之，故云「數叛」。故《多方》云：「爾乃不大宅天命，爾乃屑播天命。」以不從天命，故云「叛」也。古者大國不過百里，《周禮》上公五百里，侯四百里，孟軻有所不信。《費誓》注云，伯禽率七百里之內附庸諸侯，則魯猶非七百里之封。而康叔封千里者，康叔時為方伯，殷之圻內諸侯並屬之，故得總言「三監」，且其實地不方平，計亦不能大於魯也。故《左傳》云：「宋、衛，吾匹也。」又曰：「寡君未嘗後衛君。」且言千里，亦大率言之耳。何者？邢在襄國，河內即東圻之限，故以賜諸侯西山，即有黎、潞、河、濟之西，以曹地約有千里也。以此鄭云：「初封於衛，至子孫而並邶、鄘也。」其《地理志》邶、鄘之民皆遷，分衛民於邶、鄘，故異國而同風，所以《詩》分為三。孔與同否未明也。既三年滅三監，七年始封康叔，則於其間更遣人鎮守，自不知名號耳。○傳「命康叔」至「封字」○正義曰：以定四年《左傳》祝佗雲「命以《康誥》」，故以為「命康叔之誥」。知「康，圻內國名」者，以管、蔡、郕、霍皆國名，則康亦國名而在圻內。馬、王亦然，惟鄭玄以康為諡號，以《史記·世家》雲「生康伯」故也。則孔以康伯為號諡，而康叔之「康」猶為國，而號諡不見耳。

wéi sān yuè zāi shēng pò, zhōu gōng shè zhèng qī nián sān yuè. shǐ shēng pò, yuè shí liù rì, míng xiāo ér pò shēng. pò, zì yòu zuò bái guǐ, pǔ bái fǎn, mǎ yún: bái guǐ, fěi yě, wèi yuè sān rì shǐ shēng zhào fěi, míng yuē pò. zhōu gōng chū jī, zuò xīn dà yì yú dōng guó luò, sì fāng mín dà hé huì. chū zào jī, jiàn zuò wáng chéng dà dū yì yú dōng guó luò ruì, jū tiān xià shàng zhōng, sì fāng zhī mín dà hé yuè ér jí huì. ruì, rú ruì fǎn. hóu diān nán bāng cǎi wèi, bǎi gōng bō mín hé, jiàn shì yú zhōu. cǐ wǔ fú zhū hóu, fú wǔ bǎi lǐ. hóu fú qù wáng chéng qiān lǐ, diān fú qiān wǔ bǎi lǐ, nán fú qù wáng chéng èr qiān lǐ, cǎi fú èr qiān wǔ bǎi lǐ, wèi fú sān qiān lǐ, yǔ yǔ gòng yì zhì. wǔ fú zhī bǎi guān, bō lǜ qí mín hé yuè, bìng jiàn jí shì yú zhōu. zhōu gōng xián qín, nǎi hóng dà gào zhì. zhōu gōng jiē láo miǎn wǔ fú zhī, rén suì nǎi yīn dà fēng mìng, dà gào yǐ zhì dào. lù yún: nǎi hóng zhì tóng, yī běn zuò zhōu gōng nǎi hóng dà gào zhì. láo, lì bào fǎn.
惟三月哉生魄，周公攝政七年三月。始生魄，月十六日，明消而魄生。○魄，字又作{白鬼}，普白反，馬云：「{白鬼}，朏也，謂月三日始生兆朏，名曰魄。」周公初基，作新大邑於東國洛，四方民大和會。初造基，建作王城大都邑於東國洛汭，居天下上中，四方之民大和悅而集會。○汭，如銳反。侯、甸、男邦、采、衛，百工播民和，見士於周。此五服諸侯，服五百里。侯服去王城千里，甸服千五百里，男服去王城二千里，采服二千五百里，衛服三千里，與《禹貢》異制。五服之百官，播率其民和悅，並見即事於周。周公咸勤，乃洪大誥治。周公皆勞勉五服之，人遂乃因大封命，大誥以治道。○陸云：「乃洪治同，一本作『周公乃洪大誥治』。」勞，力報反。

shū wéi sān zhì gào zhì zhèng yì yuē: yán wéi yǐ zhōu gōng shè zhèng qī nián zhī sān yuè, shǐ míng sǐ ér shēng pò, yuè shí liù rì jǐ wèi, yú shí zhōu gōng chū zào jī zhǐ, zuò xīn dà yì yú dōng guó luò shuǐ zhī ruì, sì fāng zhī mín dà hé yuè ér jí huì, yán zhèng zhì yě. cǐ suǒ jí zhī mín, jí hóu diān nán cǎi wèi wǔ fú. bǎi guān bō lǜ qí mín hé yuè, bìng jiàn jí shì yú zhōu zhī dōng guó, ér zhōu gōng jiē wèi láo quàn miǎn zhī. nǎi yīn dà fēng mìng yǐ kāng shū wèi wèi hóu, dà gào yǐ zhì dào. chuán zhōu gōng zhì pò shēng zhèng yì yuē: zhī zhōu gōng shè zhèng qī nián zhī sān yuè zhě, yǐ luò gào jí qī nián fǎn zhèng ér yán xīn yì yíng jí xiàn bo zhī shì, yǔ zhào gào cān tóng, jù wèi qī nián, cǐ yì yán zuò xīn yì, yòu tóng zhào gào, gù zhī qī nián sān yuè yě. ruò rán, shū chuán yún sì nián jiàn wèi hóu ér fēng kāng shū, wǔ nián yíng chéng luò yì, liù nián zhì lǐ zuò lè. míng táng wèi yún xī zhě zhōu gōng cháo zhū hóu yú míng táng zhī wèi, jí yún bān dù liàng, ér tiān xià dà fú, yòu yún liù nián zhì lǐ zuò lè, shì liù nián yǐ yǒu míng táng zài luò yì ér cháo zhū hóu. yán liù nián yǐ zuò luò yì ér yǒu míng táng zhě, lǐ jì hòu rú suǒ lù, shū chuán fú shēng suǒ zào, jiē kǒng suǒ bù yòng. shǐ shēng pò, yuè shí liù rì wù wǔ, shè yú xīn yì zhī míng rì. pò yǔ míng fǎn, gù yún míng xiāo ér pò shēng. chuán chū zào zhì jí huì zhèng yì yuē: suǒ yǐ chū jī dōng guó luò zhě, yǐ tiān xià tǔ zhōng gù yě. qí zhào gào yǔ dà sī tú wén zhī suǒ chū. shì yán yún: jí, huì yě. yǐ zhǔ zhì mín, gù mín fú yuè ér jiàn dà píng yě. chū jī zhě, wèi chū shǐ yíng jiàn jī zhǐ, zuò cǐ xīn yì, cǐ shǐ zǒng xù yán zhī. zhèng yǐ wèi cǐ shí wèi zuò xīn yì, ér yǐ jī wèi móu, dà bù cí yǐ. chuán cǐ wǔ zhì yú zhōu zhēng yì yuē: nán xià dú yǒu bāng, yǐ wǔ fú nán jū qí zhōng, gù jǔ zhōng zé wǔ fú jiē yǒu bāng kě zhī, yán bāng jiàn qí guó jūn yān. yǐ dà sī mǎ zhí dà xíng rén, gù zhī wǔ fú, fú wǔ bǎi lǐ. yǔ gòng wǔ fú tōng wáng jī, cǐ zài jī wài, qù wáng chéng wǔ bǎi lǐ, gù měi jī jì zhī, zhì wèi fú sān qiān lǐ, yán yǔ yǔ gòng yì zhì yě, tōng wáng jī yǔ bù tōng wèi yì. yǐ cǐ jì jī zhī jūn, gù xū tǔ zhōng. ruò rán, huáng dì yǔ dì kù jū yǎn shī, yú fēi tǔ zhōng zhě, zì chū dāng shí zhī yí. shí zài tǔ zhōng, yīn dé ér měi shàn zhī yě. bù jiàn yào fú zhě, zhèng yún: yǐ yuǎn yú yì shì ér héng què yān. jūn xíng bì yǒu chén cóng, jí qīng dài fū jí shì, jiàn yì zhǔ qí láo, gù yún wǔ fú zhī nèi, bǎi guān bō lǜ qí mín hé yuè jí shì. yǐ tǔ gōng láo shì, mín zhī suǒ kǔ yě, ér cǐ hé yuè, jiàn tài píng yě. ér shū chuán yún: shì zhī yǐ lì yì, qí mín yóu zhì, kuàng dǎo zhī yǐ lǐ lè hū? shì yě. chuán zhōu gōng zhì zhì dào zhèng yì yuē: tài bǎo yǐ wù shēn zhì, qī yuè gēng xū, yǐ yún shù yīn gōng wèi yú luò ruì, zé shù yīn xiān yǔ zhī qī yú qián zhì yě. zhōu gōng yǐ shí sān rì yǐ mǎo cháo zhì yú luò, zé dá guān yú xīn yì yíng, cǐ rì dāng miǎn qí mín, cǐ yīn mìng ér bìng yán zhī. xù yún bāng kāng shū, hóng, dà yě, wèi dà fēng mìng dà gào kāng shū yǐ zhì dào yě. zhèng xuán yǐ hóng wèi dài, yán zhōu gōng dài chéng wáng gào. hé gù dài gào ér fǎn gào wáng, hū zhī yuē mèng hóu? wèi bù cí yǐ.
[疏]「惟三」至「誥治」○正義曰：言惟以周公攝政七年之三月，始明死而生魄，月十六日己未，於時周公初造基趾，作新大邑於東國洛水之汭，四方之民大和悅而集會，言政治也。此所集之民，即侯、甸、男、采、衛五服。百官播率其民和悅，並見即事於周之東國，而周公皆慰勞勸勉之。乃因大封命以康叔為衛侯，大誥以治道。○傳「周公」至「魄生」○正義曰：知「周公攝政七年之三月」者，以《洛誥》即七年反政而言新邑營及獻卜之事，與《召誥》參同，俱為七年，此亦言作新邑，又同《召誥》，故知七年三月也。若然，《書傳》雲四年建衛侯而封康叔，五年營成洛邑，六年制禮作樂。《明堂位》雲「昔者周公朝諸侯於明堂之位」，即雲「頒度量，而天下大服」，又雲「六年制禮作樂」，是六年已有明堂在洛邑而朝諸侯。言六年已作洛邑而有明堂者，《禮記》後儒所錄，《書傳》伏生所造，皆孔所不用。始生魄，月十六日戊午，社於新邑之明日。「魄」與「明」反，故云「明消而魄生」。○傳「初造」至「集會」○正義曰：所以初基東國洛者，以天下土中故也。其《召誥》與《大司徒》文之所出。《釋言》云：「集，會也。」以主治民，故民服悅而見大平也。「初基」者，謂初始營建基址，作此新邑，此史總序言之。鄭以為此時未作新邑，而以「基」為謀，大不辭矣。○傳「此五」至「於周」○正義曰：「男」下獨有「邦」，以五服男居其中，故舉中則五服皆有「邦」可知，言「邦」見其國君焉。以《大司馬職》《大行人》，故知五服，「服五百里」。《禹貢》五服通王畿，此在畿外，去王城五百里，故每畿計之，至衛服三千里，言「與《禹貢》異制」也，通王畿與不通為異。以此計畿之均，故須土中。若然，黃帝與帝嚳居偃師，餘非土中者，自出當時之宜。實在土中，因得而美善之也。不見要服者，鄭云：「以遠於役事而恆闕焉。」君行必有臣從，即卿大夫及士，見亦主其勞，故云五服之內，百官播率其民和悅即事。以土功勞事，民之所苦也，而此和悅，見太平也。而《書傳》云：「示之以力役，其民猶至，況導之以禮樂乎？」是也。○傳「周公」至「治道」○正義曰：太保以戊申至，七月庚戌，已雲「庶殷攻位於洛汭」，則庶殷先與之期於前至也。周公以十三日乙卯「朝至於洛，則達觀於新邑營」，此日當勉其民，此因命而並言之。序雲「邦康叔」，「洪」，大也，為大封命大誥康叔以治道也。鄭玄以「洪」為代，言周公代成王誥。何故代誥而反誥王，呼之曰「孟侯」？為不辭矣。

wáng ruò yuē: mèng hóu, zhèn qí dì, xiǎo zi fēng. zhōu gōng chēng chéng wáng mìng, shùn kāng shū zhī dé, mìng wèi mèng hóu. mèng, zhǎng yě. wǔ hóu zhī zhǎng, wèi fāng bó, shǐ kāng shū wèi zhī. yán wáng shǐ wǒ mìng qí dì fēng. fēng, kāng shū míng. chēng xiǎo zi, míng dāng shòu jiào xùn. zhǎng, dīng zhàng fǎn, xià tóng. wéi nǎi pī xiǎn kǎo wén wáng, kè míng dé shèn fá, wéi rǔ dà míng fù wén wáng, néng xiǎn yòng jùn dé, shèn qù xíng fá, yǐ wèi jiào shǒu. qù, qiāng lǚ fǎn, xià yù qù qù jí tóng. bù gǎn wǔ guān guǎ, yōng yōng, qí qí, wēi wēi, xiǎn mín. huì xù qióng mín, bù màn guān fū guǎ fù, yòng kě yòng, jìng kě jìng, xíng kě xíng, míng cǐ dào yǐ shì mín. yòng zhào zào wǒ qū xià, yuè wǒ yī èr bāng yǐ xiū. yòng cǐ míng dé shèn fá zhī dào, shǐ wèi zhèng yú wǒ qū yù zhū xià, gù yú wǒ yī èr bāng jiē yǐ xiū zhì. wǒ xī tǔ wéi shí hù mào, wén yú shàng dì, dì xiū. wǒ xī tǔ qí zhōu, wéi shì hù shì wén wáng zhī dào, gù qí zhèng jiào mào bèi sì biǎo, shàng wén yú tiān, tiān měi qí zhì. hù yīn hù. mào, mò bào fǎn, fù yě. wén rú zì, xú yòu yīn wèn. tiān nǎi dà mìng wén wáng, yì róng yīn, dàn shòu jué mìng, tiān měi wén wáng, nǎi dà mìng zhī shā bīng yīn, dà shòu qí wáng mìng. wèi sān fēn tiān xià yǒu qí èr, yǐ shòu wǔ wáng. yì, yú jì fǎn. yuè jué bāng jué mín, wéi shí xù. yú qí guó, yú qí mín, wéi shì cì xù, jiē wén wáng jiào. nǎi guǎ xiōng xù, sì rǔ xiǎo zi fēng, zài zī dōng tǔ. rǔ guǎ yǒu zhī xiōng wǔ wáng, miǎn xíng wén wáng zhī dào, gù rǔ xiǎo zi fēng dé zài cǐ dōng tǔ wèi zhū hóu. xù, xǔ yù fǎn.
王若曰：「孟侯，朕其弟，小子封。周公稱成王命，順康叔之德，命為孟侯。孟，長也。五侯之長，謂方伯，使康叔為之。言王使我命其弟封。封，康叔名。稱小子，明當受教訓。○長，丁丈反，下同。惟乃丕顯考文王，克明德慎罰，惟汝大明父文王，能顯用俊德，慎去刑罰，以為教首。○去，羌呂反，下「欲去」、「去疾」同。不敢侮鰥寡，庸庸，祇祇，威威，顯民。惠恤窮民，不慢鰥夫寡婦，用可用，敬可敬，刑可刑，明此道以示民。用肇造我區夏，越我一二邦以修。用此明德慎罰之道，始為政於我區域諸夏，故於我一二邦皆以修治。我西土惟時怙冒，聞於上帝，帝休。我西土岐周，惟是怙恃文王之道，故其政教冒被四表，上聞於天，天美其治。○怙音戶。冒，莫報反，覆也。聞如字，徐又音問。天乃大命文王，殪戎殷，誕受厥命，天美文王，乃大命之殺兵殷，大受其王命。謂三分天下有其二，以授武王。○殪，於計反。越厥邦厥民，惟時敘。於其國，於其民，惟是次序，皆文王教。乃寡兄勖，肆汝小子封，在茲東土。」汝寡有之兄武王，勉行文王之道，故汝小子封得在此東土為諸侯。○勖，許玉反。

shū wáng ruò zhì dōng tǔ zhèng yì yuē: yán zhōu gōng chēng chéng wáng mìng, shùn kāng shū zhī dé ér yán yuē: mìng rǔ wèi mèng hóu. wáng yòu shǐ wǒ jiào mìng qí dì xiǎo zi fēng. qí suǒ jiào mìng zhě, wéi rǔ dà míng dé zhī fù wén wáng, néng xiǎn yòng jùn dé, shèn qù xíng fá, yǐ wèi jiào shǒu. gù huì xù qióng mín, bù wǔ màn guān fū guǎ fù, kuàng guì qiáng hū? qí míng dé, yòng kě yòng, jìng kě jìng, qí shèn fá, wēi kě wēi zhě, xiǎn cǐ dào yǐ shì mín. yòng cǐ dào, gù shǐ wèi zhèng yú wǒ qū yù zhū xià, yóu shì yú wǒ yī èr zhū guó jiàn yǐ xiū zhì yě. shàng zhèng jì xiū, wǒ xī tǔ wéi shì hù shì wén wáng zhī dào, gù qí zhèng jiào mào bèi sì biǎo, wén yú shàng tiān, tiān měi qí zhì dào. yǐ cǐ shàng tiān nǎi dà mìng wén wáng yǐ zhū shā zhī dào, yòng bīng chú hài yú yīn, dà shòu qí wáng mìng, sān fēn tiān xià ér yǒu qí èr yě. qí suǒ shòu èr fēn zhě, yú qí guó, yú qí mín, wéi shì jiē yǒu cì xù, yǐ wén wáng zhī dé gù yě. rǔ guǎ yǒu zhī xiōng wǔ wáng, miǎn xíng wén wáng zhī dào, gù shòu mìng kè yīn, jīn rǔ xiǎo zi fēng gù dé zài cǐ dōng tǔ wèi zhū hóu. shì wén wáng zhī dào, míng dé shèn fá, jì yòng shòu mìng, wǔ wáng wú suǒ fù jiā, yǐ wèi miǎn xíng, suǒ yǐ rǔ bì fǎ zhī. chuán zhōu gōng zhì jiào xùn zhèng yì yuē: yǐ yuē zhě wèi mìng cí, gù yuē zhōu gōng chēng chéng wáng mìng, shùn kāng shū zhī dé, mìng wèi mèng hóu. mèng, zhǎng yě. wǔ hóu zhī zhǎng, wèi fāng bó. shǐ kāng shū wèi zhī zhǎng zhě, jí zhōu mù yě. wǔ hóu zhī zhǎng, wǔ děng zhū hóu zhī zhǎng yě. ér zuǒ chuán yún: wǔ hóu jiǔ bó, rǔ shí zhēng zhī. bǐ wèi shàng gōng zhī bó, gù zhēng jiǔ bó. ér cǐ wǔ hóu dāng zhōu mù zhī wǔ hóu, yǔ bǐ bù tóng. wáng zhì yǒu lián shǔ lǜ bó yě, kǒng yǐ wǔ hóu yì fāng bó, zé sì fāng zhě jiē kě wèi fāng bó, ér cǐ fāng bó zì shì zhōu mù yě. kāng shū yǐ mǔ dì lìng dé shòu dà guó fēng mìng, gù fēi zú jí lián shǔ yě. yú xià jí zhōu jì yǒu mù, yòu lí sāo yún bó chāng zuò mù, yīn yì yǒu mù, bó sì dài jiē tōng yě, fēi rú zhèng xuán yún yīn zhī zhōu zhǎng yuē bó. yǐ chēng xiǎo zi wèi yòu ruò, gù míng dāng shòu jiào xùn, gù yún shǐ wǒ mìng qí dì, wèi qīn qīn ér shǐ wǒ yòng jiè gù yě. cǐ zhǐ mìng kāng shū wèi zhī, ér zhèng yǐ zǒng gào zhū hóu, yī lüè shuō yǐ tài zǐ shí bā wèi mèng hóu ér hū chéng wáng. jì lǐ zhì wú wén, yì lǐ pián qū, qǐ zhōu gōng zì xǔ tiān zǐ, yǐ wáng wèi mèng hóu? jiē bù kě xìn yě. chuán wéi rǔ zhì jiào shǒu zhèng yì yuē: yǐ jìn ér kě fǎ, bù guò zi zhī fǎ fù, gù jǔ wén wáng yě. fǎ zhě bù guò chú è xíng shàn, gù yún míng dé shèn fá yě. chuán huì xù zhì shì mín zhèng yì yuē: yòng kě yòng, jìng kě jìng, jí míng dé yě. yòng kě yòng wèi xiǎo dé xiǎo guān, jìng kě jìng wèi dà dé dà guān, xíng kě xíng wèi shèn fá yě. chuán tiān měi zhì wǔ wáng zhèng yì yuē: tiān měi wén wáng, nǎi tiān mìng zhī shā bīng yīn zhě, yì, shā yě, róng, bīng yě, yòng zhū shā zhī dào yǐ bīng huàn yīn. wén wáng yǐ fá yīn shì wèi zú ér yán shā bīng yīn zhě, wèi sān fēn yǒu èr, wèi miè yīn zhī zī yě.
[疏]「王若」至「東土」○正義曰：言周公稱成王命，順康叔之德而言曰：「命汝為孟侯。王又使我教命其弟小子封。其所教命者，惟汝大明德之父文王，能顯用俊德，慎去刑罰，以為教首。故惠恤窮民，不侮慢鰥夫寡婦，況貴強乎？其明德，用可用，敬可敬，其慎罰，威可威者，顯此道以示民。用此道，故始為政於我區域諸夏，由是於我一二諸國漸以修治也。上政既修，我西土惟是怙恃文王之道，故其政教冒被四表，聞於上天，天美其治道。以此上天乃大命文王以誅殺之道，用兵除害於殷，大受其王命，三分天下而有其二也。其所受二分者，於其國，於其民，惟是皆有次序，以文王之德故也。汝寡有之兄武王，勉行文王之道，故受命克殷，今汝小子封故得在此東土為諸侯。是文王之道，明德慎罰，既用受命，武王無所復加，以為勉行，所以汝必法之。」○傳「周公」至「教訓」○正義曰：以「曰」者為命辭，故曰「周公稱成王命，順康叔之德，命為孟侯。孟，長也。五侯之長，謂方伯」。使康叔為之長者，即州牧也。「五侯之長」，五等諸侯之長也。而《左傳》云：「五侯九伯，汝實征之。」彼謂上公之伯，故征九伯。而此「五侯」當州牧之「五侯」，與彼不同。《王制》有連、屬、率、伯也，孔以五侯亦方伯，則四方者皆可為方伯，而此方伯自是州牧也。康叔以母弟令德受大國封命，固非卒及連、屬也。虞夏及周既有牧，又《離騷》雲「伯昌作牧」，殷亦有牧，伯四代皆通也，非如鄭玄雲「殷之州長曰伯」。以「稱小子」為幼弱，故「明當受教訓」，故云「使我命其弟」，為親親而使我用戒故也。此指命康叔為之，而鄭以總告諸侯，依《略說》以太子十八為孟侯而呼成王。既禮制無文，義理駢曲，豈周公自許天子，以王為孟侯？皆不可信也。○傳「惟汝」至「教首」○正義曰：以近而可法，不過子之法父，故舉文王也。法者不過除惡行善，故云「明德慎罰」也。○傳「惠恤」至「示民」○正義曰：「用可用，敬可敬」，即「明德」也。「用可用」謂小德小官，「敬可敬」謂大德大官，「刑可刑」謂「慎罰」也。○傳「天美」至「武王」○正義曰：「天美文王，乃天命之殺兵殷」者，「殪」，殺也，「戎」，兵也，用誅殺之道以兵患殷。文王以伐殷事未卒而言「殺兵殷」者，謂三分有二，為滅殷之資也。

wáng yuē: wū hū! fēng, rǔ niàn zāi! niàn wǒ suǒ yǐ gào rǔ zhī yán. jīn mín jiāng zài qí yù nǎi wén kǎo, shào wén yī dé yán. jīn zhì mín jiāng zài jìng xún rǔ wén dé zhī fù, jì qí suǒ wén, fú xíng qí dé yán, yǐ wèi zhèng jiào. yù yīn yù, yòu yīn shù, mǎ shào: shù yě. yī rú zì, xú yú jì fǎn. wǎng fū qiú yú yīn xiān zhé wáng, yòng bǎo yì mín. rǔ wǎng zhī guó, dāng bù qiú yīn xiān zhì wáng zhī dào, yòng ān zhì mín. rǔ pī yuǎn wéi shāng gǒu chéng rén, zhái xīn zhī xùn. rǔ dāng dà yuǎn qiú shāng jiā gǒu lǎo chéng rén zhī dào, cháng yǐ jū xīn, zé zhī xùn mín. gǒu yīn gǒu. bié qiú wén yóu gǔ xiān zhé wáng, yòng kāng bǎo mín. yòu dāng bié qiú suǒ wén fù xiōng yòng gǔ xiān zhì wáng zhī dào, yòng qí ān zhě yǐ ān mín. hóng yú tiān, ruò dé yù nǎi shēn, bù fèi zài wáng mìng. dà yú tiān, wèi shùn dé, zé bù jiàn fèi, cháng zài wáng mìng.
王曰：「嗚呼！封，汝念哉！念我所以告汝之言。今民將在祇遹乃文考，紹聞衣德言。今治民將在敬循汝文德之父，繼其所聞，服行其德言，以為政教。○遹音聿，又音述，馬紹：「述也。」衣如字，徐於既反。往敷求於殷先哲王，用保乂民。汝往之國，當布求殷先智王之道，用安治民。汝丕遠惟商耇成人，宅心知訓。汝當大遠求商家耇老成人之道，常以居心，則知訓民。○耇音狗。別求聞由古先哲王，用康保民。又當別求所聞父兄用古先智王之道，用其安者以安民。弘於天，若德裕乃身，不廢在王命。」大於天，為順德，則不見廢，常在王命。

shū wáng yuē wū hū fēng rǔ zhì wáng mìng zhèng yì yuē: jì yán wén wáng míng dé shèn fá zhī xùn, wǔ wáng shàng xíng zhī, rǔ jì dé wèi jūn, fāng bié chén míng dé zhī shì, gù chēng wáng mìng ér yán yuē: wū hū! fēng, rǔ cháng niàn wǒ suǒ yǐ gào rǔ zhī yán zāi! jīn zhì mín suǒ xíng, jiāng zài jìng xún rǔ wén dé zhī fù, jì qí suǒ wén zhě, fú xíng qí dé yán, yǐ wèi zhèng jiào. rǔ wǎng zhī guó, dāng fēn bù qiú yú yīn xiān zhì wáng zhī dào, yòng ān zhì mín. bù dàn fǎ qí xiān jūn, rǔ yòu dāng xū dà yuǎn qiú shāng jiā gǒu lǎo chéng rén zhī dào, jū zhī yú xīn, jí zhī xùn mín yǐ. qí wài yòu gèng dāng bié qiú suǒ wén fù xiōng yòng gǔ xiān zhì wáng zhī dào, yòng qí ān zhě yǐ ān mín. jí gǔ yú xià zhī dào yě. rén shì jì rán, yòu chǎn dà yú tiān zhī dào ér wèi shùn dé, yòu jiā zhī kuān róng, zé rǔ shēn bù jiàn fèi, cháng zài wáng mìng. chuán jīn zhì zhì zhèng jiào zhèng yì yuē: jì qí suǒ wén, fú xíng qí dé yán zhě, wèi wén wáng xiān yǒu suǒ wén shàn shì, jīn lìng kāng shū jì xù qí wén wáng suǒ wén shàn shì, bèi fú ér shī xíng qí dé yán, yǐ wèi zhèng jiào yě. chuán rǔ dāng zhì xùn mín zhèng yì yuē: shàng yún fū qiú yīn xiān zhé wáng, wèi qiú yīn zhī xián jūn, cǐ yán qiú shāng jiā gǒu lǎo chéng rén, wèi qiú yīn zhī xián chén. dà yuǎn zhě, bèi biàn qiú zhī. chuán yòu dāng zhì ān mín zhèng yì yuē: yǐ fù xiōng nǎi suǒ jū yīn wài, gù yún bié qiú. shàng zhǐ yán yù nǎi wén kǎo, bìng yán xiōng zhě, yǐ shàng yún guǎ xiōng xù, zé yǐ wén wǔ dào tóng, yán wén kě yǐ jiān wǔ, gù bìng yán fù xiōng yě. gǔ xiān zhé wáng, zhèng yún: yú xià yě. kǒng yì dāng rán. yǐ shàng dài yǔ jīn shì yuǎn, bù kě yǐ tóng, gù yán yòng qí ān zhě. chuán dà yú zhì wáng mìng zhèng yì yuē: yǐ tiān dào rén yòng ér guāng dà zhī, gù yīn yún dà yě. qí wén wáng jí yīn gǔ xiān zhé wáng, yǔ tiān qí dào bù yì, yǐ qián hòu shèng jī suī shū, tóng tiān bù èr yě. yǐ kāng shū yà shèng dà xián, zhì yīn yú è, gù shǐ zhī yòng tiān dào wèi shùn dé yě.
[疏]「王曰嗚呼封汝」至「王命」○正義曰：既言文王「明德慎罰」之訓，武王尚行之，汝既得為君，方別陳明德之事，故稱王命而言曰：「嗚呼！封，汝常念我所以告汝之言哉！今治民所行，將在敬循汝文德之父，繼其所聞者，服行其德言，以為政教。汝往之國，當分布求於殷先智王之道，用安治民。不但法其先君，汝又當須大遠求商家耇老成人之道，居之於心，即知訓民矣。其外又更當別求所聞父兄用古先智王之道，用其安者以安民。即古虞夏之道也。人事既然，又闡大於天之道而為順德，又加之寬容，則汝身不見廢，常在王命。」○傳「今治」至「政教」○正義曰：「繼其所聞，服行其德言」者，謂文王先有所聞善事，今令康叔繼續其文王所聞善事，被服而施行其德言，以為政教也。○傳「汝當」至「訓民」○正義曰：上雲「敷求殷先哲王」，謂求殷之賢君，此言「求商家耇老成人」，謂求殷之賢臣。「大遠」者，備遍求之。○傳「又當」至「安民」○正義曰：以父兄乃所居殷外，故云「別求」。上只言「遹乃文考」，並言「兄」者，以上雲「寡兄勖」，則以文武道同，言文可以兼武，故並言「父兄」也。「古先哲王」，鄭云：「虞夏也。」孔亦當然。以上代與今事遠，不可以同，故言「用其安者」。○傳「大於」至「王命」○正義曰：以天道人用而光大之，故因雲「大」也。其文王及殷古先哲王，與天其道不異，以前後聖跡雖殊，同天不二也。以康叔亞聖大賢，治殷餘惡，故使之用天道為順德也。

wáng yuē: wū hū! xiǎo zi fēng, dòng guān nǎi shēn, jìng zāi! dòng, tòng. guān, bìng. zhì mín wù chú è zhèng, dāng rú tòng bìng zài rǔ shēn yù qù zhī, jìng xíng wǒ yán. dòng yīn tōng, yòu chì dòng fǎn. chì, gǔ wán fǎn. tiān wèi fěi chén, mín qíng dà kě jiàn, xiǎo rén nán bǎo. tiān dé kě wèi, yǐ qí fǔ chéng. rén qíng dà kě jiàn, yǐ xiǎo rén nán ān. fěi yīn fěi, yòu fāng guǐ fǎn. chén, fú lín fǎn. wǎng jǐn nǎi xīn, wú kāng hǎo yì yù, nǎi qí yì mín. wǎng dāng jǐn rǔ xīn wèi zhèng, wú zì ān hǎo yì yù kuān shēn, qí nǎi zhì mín. jǐn, xú zi rěn fǎn. hǎo, hū bào fǎn. wǒ wén yuē: yuàn bù zài dà, yì bù zài xiǎo, huì bù huì, mào bù mào. bù zài dà, qǐ yú xiǎo bù zài xiǎo, xiǎo zhì yú dà. yán yuàn bù kě wèi, gù dāng shǐ bù shùn zhě shùn, bù miǎn zhě miǎn. mào yīn mào. yǐ! rǔ wéi xiǎo zi, nǎi fú wéi hóng wáng, yīng bǎo yīn mín, yǐ hū! rǔ wéi xiǎo zi, nǎi dāng fú xíng dé zhèng, wéi hóng dài wáng dào, shàng yǐ yīng tiān, xià yǐ ān wǒ suǒ shòu yīn zhī mín zhòng. yīng, yīng duì zhī yīng, zhù tóng, xú yú zèng fǎn. yì wéi zhù wáng zhái tiān mìng, zuò xīn mín. hóng wáng dào, ān yīn mín, yì suǒ yǐ wéi zhù wáng zhě jū shùn tiān mìng, wèi mín rì xīn zhī jiào.
王曰：「嗚呼！小子封，恫瘝乃身，敬哉！恫，痛。瘝，病。治民務除惡政，當如痛病在汝身欲去之，敬行我言。○恫音通，又敕動反。敕，古頑反。天畏棐忱，民情大可見，小人難保。天德可畏，以其輔誠。人情大可見，以小人難安。○棐音匪，又芳鬼反。忱，巿林反。往盡乃心，無康好逸豫，乃其乂民。往當盡汝心為政，無自安好逸豫寬身，其乃治民。○盡，徐子忍反。好，呼報反。我聞曰：『怨不在大，亦不在小，惠不惠，懋不懋。』不在大，起於小；不在小，小至於大。言怨不可為，故當使不順者順，不勉者勉。○懋音茂。已！汝惟小子，乃服惟弘王，應保殷民，已乎！汝惟小子，乃當服行德政，惟弘大王道，上以應天，下以安我所受殷之民眾。○應，應對之應，注同，徐於甑反。亦惟助王宅天命，作新民。」弘王道，安殷民，亦所以惟助王者居順天命，為民日新之教。

shū wáng yuē wū hū xiǎo zhì xīn mín zhèng yì yuē: suǒ míng ér yún xíng tiān rén zhī dé zhě, qí yào zài yú zhì mín, gù yán wáng yuē: wū hū! xiǎo zi fēng, zhì mín wèi shàn ér chú è zhèng, dāng rú tòng bìng zài rǔ shēn yù qù zhī, jìng xíng wǒ yán zāi! suǒ yǐ qù è zhèng zhě, yǐ tiān dé kě wèi zhě, yǐ qí fǔ chéng gù yě. yǐ mín qíng dà shuài kě jiàn, suǒ yǐ kě jiàn zhě, yǐ xiǎo rén nán bǎo yě. ān zhī jì nán, qí wǎng zhì zhī, dāng jǐn rǔ xīn wèi zhèng, wú zì ān hǎo yì yù ér kuān zòng, nǎi qí kě yǐ zhì mín. wǒ wén míng yí yán yuē, rén zhī yuàn bù zài shì dà, huò yóu xiǎo shì ér qǐ. suī yóu xiǎo shì ér qǐ, yì bù héng zài shì xiǎo, yīn xiǎo zhì dà. shì wèi mín suǒ yuàn, shì bù kě wèi. dāng shǐ shī shùn, lìng bù shùn zhě shùn. miǎn lì quàn xíng, lìng bù miǎn zhě miǎn. zé qí yuàn xiǎo dà dū xiāo, lìng rǔ xiāo yuàn zhě. yǐ hū! rǔ wéi xiǎo zi, nǎi dāng fú xíng zhèng dé, wéi hóng dài wáng dào, shàng yǐ yīng tiān, xià yǐ ān wǒ suǒ shòu yīn mín. bù dàn rǔ shēn suǒ dāng xíng, cǐ yì wéi zhù wáng zhě jū shùn tiān mìng, wèi mín rì xīn zhī jiào. chuán dòng tòng zhì wǒ yán zhèng yì yuē: dòng shēng lèi yú tòng, gù dòng wèi tòng yě. guān, bìng, shì gǔ wén. yǐ tòng bìng zài rǔ shēn yǐ shù zhì mín, gù wù chú è zhèng rú yǐ bìng yě. jiè zhī ér yán jìng, gù zhī jìng xíng wǒ yán yě. zhèng xuán yún: xíng fá jí yǐ wèi tòng bìng. qí yì bù jí qù è ruò yǐ bìng yě. chuán tiān dé zhì nán ān zhèng yì yuē: rén qíng suǒ yǐ dà kě jiàn zhě, yǐ xiǎo rén nán ān wèi kě jiàn, gù xū ān zhī. chuán bù zài zhì zhě miǎn zhèng yì yuē: yǐ zhì yuàn kǒng wèi yóu dà è, gù yún bù zài dà, qǐ yú xiǎo, yán yuàn yóu xiǎo shì qǐ. bù zài xiǎo zhě, wèi wèi yuàn bù héng zài xiǎo, yán qí chū xiǎo, jiàn zhì yú dà yuàn, gù shǐ bù shùn zhě shùn, bù miǎn zhě miǎn, qí yuàn zì xiāo yě. chuán hóng wáng zhì zhī jiào zhèng yì yuē: yì suǒ yǐ wéi zhù wáng zhě, yán fēi zhí kāng shū shēn xíng yǒu yì, yì wéi zhù wáng zhě jū shùn tiān mìng, wèi mín rì xīn zhī jiào, wèi jiàn zhì tài píng, zhèng jiào rì rì yì xīn yě.
[疏]「王曰嗚呼小」至「新民」○正義曰：所明而雲行天人之德者，其要在於治民，故言王曰：「嗚呼！小子封，治民為善而除惡政，當如痛病在汝身欲去之，敬行我言哉！所以去惡政者，以天德可畏者，以其輔誠故也。以民情大率可見，所以可見者，以小人難保也。安之既難，其往治之，當盡汝心為政，無自安好逸豫而寬縱，乃其可以治民。我聞名遺言曰，人之怨不在事大，或由小事而起。雖由小事而起，亦不恆在事小，因小至大。是為民所怨，事不可為。當使施順，令不順者順。勉力勸行，令不勉者勉。則其怨小大都消，令汝消怨者。已乎！汝惟小子，乃當服行政德，惟弘大王道，上以應天，下以安我所受殷民。不但汝身所當行，此亦惟助王者居順天命，為民日新之教。」○傳「恫痛」至「我言」○正義曰：「恫」聲類於痛，故「恫」為痛也。「瘝，病」，《釋詁》文。以痛病在汝身以述治民，故務除惡政如已病也。戒之而言「敬」，故知「敬行我言」也。鄭玄云：「刑罰及已為痛病。」其義不及去惡若已病也。○傳「天德」至「難安」○正義曰：人情所以大可見者，以小人難安為可見，故須安之。○傳「不在」至「者勉」○正義曰：以致怨恐謂由大惡，故云「不在大，起於小」，言怨由小事起。「不在小」者，謂為怨不恆在小，言其初小，漸至於大怨，故使不順者順，不勉者勉，其怨自消也。○傳「弘王」至「之教」○正義曰：「亦所以惟助王」者，言非直康叔身行有益，亦惟助王者居順天命，為民日新之教，謂漸致太平，政教日日益新也。

wáng yuē: wū hū! fēng, jìng míng nǎi fá. tàn ér chì zhī, fán xíng xíng fá, rǔ bì jìng míng zhī. yù qí zhòng shèn. rén yǒu xiǎo zuì, fēi shěng, nǎi wéi zhōng, zì zuò bù diǎn, shì ěr, xiǎo zuì fēi guò shī, nǎi wéi zhōng shēn xíng zhī, zì wèi bù cháng, yòng fàn rǔ. shěng, suǒ lǐng fǎn, běn yì zuò shěng. yǒu jué zuì xiǎo, nǎi bù kě bù shā. nǎi yǒu dà zuì, fēi zhōng, nǎi wéi shěng zāi, shì ěr, jì dào jí jué gū, shí nǎi bù kě shā. rǔ jǐn tīng sòng zhī lǐ yǐ jí qí zuì, shì rén suǒ fàn, yì bù kě shā, dāng yǐ fá yòu lùn zhī. yòu, yú jiù fǎn.
王曰：「嗚呼！封，敬明乃罰。嘆而敕之，凡行刑罰，汝必敬明之。欲其重慎。人有小罪，非眚，乃惟終，自作不典，式爾，小罪非過失，乃惟終身行之，自為不常，用犯汝。○眚，所領反，本亦作省。有厥罪小，乃不可不殺。乃有大罪，非終，乃惟眚災，適爾，既道極厥辜，時乃不可殺。」汝盡聽訟之理以極其罪，是人所犯，亦不可殺，當以罰宥論之。○宥，於救反。

shū wáng yuē wū hū fēng jìng zhì kě shā zhèng yì yuē: yǐ shàng jì yán míng dé zhī lǐ, gù cǐ yòu yún shèn fá zhī yì, ér wáng yán yuē: wū hū! fēng, yòu dāng jìng míng rǔ suǒ xíng xíng fá, xū míng qí fàn yì. rén yǒu xiǎo zuì, fēi guò wù wèi zhī, nǎi wéi zhōng shēn zì wèi bù cháng zhī xíng, yòng fàn rǔ, rú cǐ zhě, yǒu qí zuì xiǎo, nǎi bù kě bù shā, yǐ gù fàn ér bù kě shè. ruò rén nǎi yǒu dà zuì, fēi zhōng xíng zhī, nǎi wéi guò wù wèi zhī, yǐ cǐ gù, rǔ dāng jǐn duàn yù zhī dào yǐ qióng jí qí zuì, shì rén suǒ fàn, nǎi bù kě yǐ shā, dāng yǐ fá yòu lùn zhī, yǐ wù gù yě. jí yuán xīn dìng zuì, duàn yù zhī běn, suǒ yǐ xū jìng míng zhī yě.
[疏]「王曰嗚呼封敬」至「可殺」○正義曰：以上既言「明德」之理，故此又雲「慎罰」之義，而王言曰：「嗚呼！封，又當敬明汝所行刑罰，須明其犯意。人有小罪，非過誤為之，乃惟終身自為不常之行，用犯汝，如此者，有其罪小，乃不可不殺，以故犯而不可赦。若人乃有大罪，非終行之，乃惟過誤為之，以此故，汝當盡斷獄之道以窮極其罪，是人所犯，乃不可以殺，當以罰宥論之，以誤故也。即原心定罪，斷獄之本，所以須敬明之也。」

wáng yuē: wū hū! fēng, yǒu xù, shí nǎi dà míng fú, tàn zhèng jiào yǒu cì xù, shì nǎi zhì lǐ dà míng, zé mín fú. wéi mín qí chì mào hé. mín jì fú huà, nǎi qí zì chì zhèng miǎn wèi hé. ruò yǒu jí, wéi mín qí bì qì jiù. huà è wèi shàn, rú yù qù jí, zhì zhī yǐ lǐ, zé wéi mín qí jǐn qì è xiū shàn. jiù, qí jiǔ fǎn. ruò bǎo chì zǐ, wéi mín qí kāng yì. ài yǎng rèn yàn ān hái ér chì zǐ, bù shī qí yù, wéi mín qí jiē ān zhì. hái, hài cái fǎn. fēi rǔ fēng xíng rén shā rén, yán dé xíng shā zuì rén. wú huò xíng rén shā rén. wú yǐ dé xíng shā rén, ér yǒu wàng xíng shā fēi gū zhě. fēi rǔ fēng yòu yuē yì èr rén, yì, jié bí. èr, jié ěr. xíng zhī qīng zhě, yì yán suǒ de xíng. yì, yú qì fǎn. èr, rú zhì fǎn. wú huò yì èr rén. suǒ yǐ jǔ qīng yǐ jiè, wèi rén qīng xíng zhī.
王曰：「嗚呼！封，有敘，時乃大明服，嘆政教有次敘，是乃治理大明，則民服。惟民其敕懋和。民既服化，乃其自敕正勉為和。若有疾，惟民其畢棄咎。化惡為善，如欲去疾，治之以理，則惟民其盡棄惡修善。○咎，其九反。若保赤子，惟民其康乂。愛養紉宴安孩兒赤子，不失其欲，惟民其皆安治。○孩，亥才反。非汝封刑人殺人，言得刑殺罪人。無或刑人殺人。無以得刑殺人，而有妄刑殺非辜者。非汝封又曰劓刵人，劓，截鼻。刵，截耳。刑之輕者，亦言所得行。○劓，魚器反。刵，如志反。無或劓刵人。」所以舉輕以戒，為人輕行之。

shū wáng yuē wū hū fēng yǒu zhì èr rén zhèng yì yuē: yǐ xíng zhě zhèng zhī zhù, bù dé yǐ jí yòng zhī fēi qíng hǎo shā hài, gù yòu běn yú zhèng bù kě yǐ làn xíng, ér wáng yán yuē: wū hū! fēng, yù zhèng xíng zhī běn, yào ér rǔ zhèng jiào yǒu cì xù, shì nǎi zhì lǐ dà míng zé mín fú. wéi mín jì fú cóng huà, qí zì chì zhèng miǎn lì ér píng hé. rán zhèng zhī huà è wèi shàn, ruò yǒu bìng ér yù qù zhī, zhì zhī yǐ lǐ, zé wéi mín qí jǐn qì è ér xiū shàn. yán ài yǎng rén yáng mǔ zhī ān chì zǐ, wéi mín wèi shàn, qí jiē ān zhì. wèi zhèng bǎo mín zhī rú cǐ, bù kě xíng yǐ yín xíng, qǐ fēi rǔ fēng dé xíng rén shā rén hū? yán dé xíng shā bù kě yǐ dé gù, ér yǒu làn xíng rén shā rén wú gū yě. fēi rǔ fēng yòu yuē yì èr rén, wú yǐ dé gù, ér yǒu suǒ làn yì èr rén zhī wú zuì zhě yě. chuán huà è zhì xiū shàn zhèng yì yuē: rén zhī yǒu jí, zhì zhī yǐ lǐ zé jí qù. rén zhī yǒu è, huà zhī yǐ dào zé è chú. chuán ài yǎng zhì ān zhì zhèng yì yuē: jì qù è, nǎi xū ài yǎng zhī wèi shàn, rén wèi shàng yǎng, zé huà suǒ xíng, gù yán qí jiē ān zhì. zi shēng chì sè, gù yán chì zǐ. chuán yì jié zhì de xíng zhèng yì yuē: yǐ guó jūn gù dé zhuān xíng shā yú guó zhōng, ér bù kě làn qí xíng, jí mò yì fèi gōng yě. yì zài wǔ xíng wèi jié bí, ér yǒu èr zhě, zhōu guān wǔ xíng suǒ wú, ér lǚ xíng yì yún yì èr, yì shì kē shàng jiǔ yún hé xiào miè ěr. zhèng xuán yǐ chén cóng jūn zuò zhī xíng, kǒng yì rán fǒu wèi míng, yào yǒu èr ér bù zài wǔ xíng zhī lèi. yán yòu yuē zhě, zhōu gōng shù kāng shū, qǐ fēi rǔ fēng yòu zì yán yuē dé yì èr rén? cǐ yòu yuē zhě, shù kāng shū zhī yòu yuē.
[疏]「王曰嗚呼封有」至「刵人」○正義曰：以刑者政之助，不得已即用之；非情好殺害，故又本於政不可以濫刑，而王言曰：「嗚呼！封，欲正刑之本，要而汝政教有次序，是乃治理大明則民服。惟民既服從化，其自敕正勉力而平和。然政之化惡為善，若有病而欲去之，治之以理，則惟民其盡棄惡而修善。言愛養人陽母之安赤子，惟民為善，其皆安治。為政保民之如此，不可行以淫刑，豈非汝封得刑人殺人乎？言得刑殺不可以得故，而有濫刑人殺人無辜也。非汝封又曰劓刵人，無以得故，而有所濫劓刵人之無罪者也。」○傳「化惡」至「修善」○正義曰：人之有疾，治之以理則疾去。人之有惡，化之以道則惡除。○傳「愛養」至「安治」○正義曰：既去惡，乃須愛養之為善，人為上養，則化所行，故言其皆安治。子生赤色，故言「赤子」。○傳「劓截」至「得行」○正義曰：以國君故得專刑殺於國中，而不可濫其刑，即墨、劓、剕、宮也。「劓」在五刑為截鼻，而有「刵」者，《周官》五刑所無，而《呂刑》亦云「劓刵」，《易·噬嗑》上九雲「何校滅耳」。鄭玄以臣從君坐之刑，孔意然否未明，要有刵而不在五刑之類。言「又曰」者，周公述康叔，豈非「汝封」又自言曰得劓刵人？此「又曰」者，述康叔之「又曰」。

wáng yuē: wài shì, rǔ chén shí niè, sī shī, zī yīn fá yǒu lún. yán wài tǔ zhū hóu fèng wáng shì, rǔ dāng bù chén shì fǎ, sī mù qí zhòng, jí cǐ yīn jiā xíng fá yǒu lún lǐ zhě jiān yòng zhī. niè, yú liè fǎn. yòu yuē: yào qiú, fú niàn wǔ liù rì, zhì yú xún shí, pī bì yào qiú. yào qiú, wèi chá qí yào cí yǐ duàn yù. jì dé qí cí, fú yīng sī niàn wǔ liù rì, zhì yú shí rì, zhì yú sān yuè, nǎi dà duàn zhī. yán bì fǎn fù sī niàn, zhòng xíng zhī zhì yě. yào, yú xiāo fǎn. bì, bì shì fǎn. duàn, dīng luàn fǎn, xià jí piān mò tóng. fù, fāng fú fǎn.
王曰：「外事，汝陳時臬，司師，茲殷罰有倫。」言外土諸侯奉王事，汝當布陳是法，司牧其眾，及此殷家刑罰有倫理者兼用之。○臬，魚列反。又曰：「要囚，服念五六日，至於旬時，丕蔽要囚。」要囚，謂察其要辭以斷獄。既得其辭，服膺思念五六日，至於十日，至於三月，乃大斷之。言必反覆思念，重刑之至也。○要，於宵反。蔽，必世反。斷，丁亂反，下及篇末同。覆，芳服反。

shū wáng yuē wài shì zhì yào qiú zhèng yì yuē: yán bù làn xíng, bù dàn guó nèi, ér wáng yán yuē: ruò wài tǔ zhū hóu fèng wáng shì yǐ zhì rǔ, rǔ dāng bù chén shì xíng fǎ yǐ sī mù qí zhòng, jí cǐ yīn jiā xíng fá yǒu lún lǐ zhě jiān yòng zhī. zhōu gōng yòu zhòng yán yuē: jì yòng xíng fǎ, yào chá qiú qíng, dé qí yào cí, yǐ duàn qí yù. dāng xū fú yīng sī niàn zhī, wǔ rì liù rì, cì zhì yú shí rì, yuǎn zhì yú sān yuè, yī shí nǎi dà duàn qiú zhī yào cí. yán bì fǎn fù zhòng zhī rú cǐ, nǎi dé wú làn gù ěr. chuán yán wài zhì yòng zhī zhèng yì yuē: wài tǔ yǐ yù shì shàng yú zhōu mù zhī guān, wèi fèng tǔ shì, rǔ dāng yòng xíng shū, wèi bù chén shì xíng fǎ, wèi sī mù qí zhòng, gù shòu ér tīng zhī. jì wèi jū yīn xū, yòu zhōu chéng yú yīn hòu, xíng shū xiāng yīn, gù jiān yòng qí yǒu lǐ zhě. wèi dāng shí xíng shū, huò wú zhèng tiáo, ér yīn yǒu gù shì, kě jiān yòng, ruò jīn lǜ wú tiáo, qiú gù shì zhī bǐ yě. niè wèi zhǔn xiàn zhī yì, gù wèi fǎ yě. chuán yào qiú zhì zhī zhì zhèng yì yuē: yán yào qiú, míng qǔ yào cí yú qiú yǐ sī qì shì dìng, gù yán nǎi dà duàn zhī. duō zhì sān yuè, gù yún fǎn fù sī niàn, zhòng xíng zhī zhì. gù shì yún: yòu yuē zhě, zhōu gōng zhòng yán zhī yě.
[疏]「王曰外事」至「要囚」○正義曰：言不濫刑，不但國內，而王言曰：「若外土諸侯奉王事以至汝，汝當布陳是刑法以司牧其眾，及此殷家刑罰有倫理者兼用之。」周公又重言曰：「既用刑法，要察囚情，得其要辭，以斷其獄。當須服膺思念之，五日六日，次至於十日，遠至於三月，一時乃大斷囚之要辭。」言必反覆重之如此，乃得無濫故耳。○傳「言外」至「用之」○正義曰：外土以獄事上於州牧之官，為奉土事，汝當用刑書，為布陳是刑法，為司牧其眾，故受而聽之。既衛居殷墟，又周承於殷後，刑書相因，故兼用其有理者。謂當時刑書，或無正條，而殷有故事，可兼用，若今律無條，求故事之比也。「臬」為準限之義，故為法也。○傳「要囚」至「之至」○正義曰：言「要囚」，明取要辭於囚以思訖事定，故言「乃大斷之」。多至三月，故云「反覆思念，重刑之至」。顧氏云：「『又曰』者，周公重言之也。」

wáng yuē: rǔ chén shí niè shì, fá bì yīn yí, chén shì fǎ shì, qí xíng fá duàn yù, yòng yīn jiā cháng fǎ, wèi diǎn xíng gù shì. yí, yǐ zhī fǎn. yòng qí yì xíng yì shā, wù yōng yǐ cì rǔ fēng. yì, yí yě. yòng jiù fǎ diǎn xíng, yí yú shí shì zhě yǐ xíng shā, wù yōng yǐ jiù rǔ fēng zhī xīn suǒ ān. nǎi rǔ jǐn xùn yuē shí xù, wéi yuē wèi yǒu xùn shì. nǎi shǐ rǔ suǒ xíng jǐn shùn, yuē shì yǒu cì xù, wéi dāng zì wèi wèi yǒu shùn shì, jūn zǐ jiāng xìng, zì yǐ wèi bù zú. yǐ! rǔ wéi xiǎo zi, wèi qí yǒu ruò rǔ fēng zhī xīn, zhèn xīn zhèn dé wéi nǎi zhī. yǐ hū! tā rén wèi qí yǒu ruò rǔ fēng zhī xīn. yán rǔ xīn zuì shàn, wǒ xīn wǒ dé wéi rǔ suǒ zhī. yù qí míng chéng wáng suǒ yǐ mìng yǐ zhī kuǎn xīn. kuǎn, kǔ guǎn fǎn.
王曰：「汝陳時臬事，罰蔽殷彝，陳是法事，其刑罰斷獄，用殷家常法，謂典刑故事。○彝，以支反。用其義刑義殺，勿庸以次汝封。義，宜也。用舊法典刑，宜於時世者以刑殺，勿庸以就汝封之心所安。乃汝盡遜曰時敘，惟曰未有遜事。乃使汝所行盡順，曰是有次敘，惟當自謂未有順事，君子將興，自以為不足。已！汝惟小子，未其有若汝封之心，朕心朕德惟乃知。已乎！他人未其有若汝封之心。言汝心最善，我心我德惟汝所知。欲其明成王所以命已之款心。○款，苦管反。

shū wáng yuē rǔ zhì nǎi zhī zhèng yì yuē: cǐ yòu shēn shàng jì yào qiú sī niàn, dìng qí dà duàn ruò wèi, ér wáng yán yuē: rǔ dāng chén shì xíng shū zhī fǎ yǐ xíng shì, qí xíng fǎ duàn yù, yòng yīn jiā suǒ xíng cháng fǎ gù shì, qí chén fǎ yīn yí, jiē yòng qí hé yí zhě yǐ xíng shā, wù yòng yǐ jiù rǔ fēng yì zhī suǒ ān ér zì xíng yě, yǐ yòng xīn bù rú yī fǎ gù ěr. yán rǔ bù dàn yī fǎ, nǎi shǐ rǔ suǒ xíng jǐn shùn, yuē shì yǒu cì xù, yóu dāng zì wéi yuē wèi yǒu shùn shì, qí yǒu yú ruò bù zú gù ěr. bì qī rǔ yú dà xìng yǐ hū! rǔ wéi xiǎo zi ěr, ér tā rén wèi qí yǒu ruò rǔ fēng zhī xīn. yán rǔ xīn zuì shàn, rǔ xīn jì shàn, wǒ xīn wǒ dé wéi rǔ suǒ wěi zhī yě. chuán chén shì zhì gù shì zhèng yì yuē: chén shì fǎ shì, jí shàng rǔ chén shí niè shì, fá bì yīn yí jí shàng yīn fá yǒu lún. shàng jù yǒu chū sī niàn dé shī, cǐ jù lín shí xíng shì yě. chuán yǐ hū zhì kuǎn xīn zhèng yì yuē: cǐ yán wǒ, wǒ wáng yě, yǐ wáng mìng, gù yán wáng wèi wǒ, yǐ kāng shū wèi jǐ. ruò rǔ bù shàn wǒ wáng jiā xīn dé, rǔ suǒ bù zhī, zé wǒ bù shùn mìng rǔ kuǎn qǔ zhī xīn. zhǐ yóu rǔ zuì shàn, wǒ wáng xīn dé rǔ suǒ biàn zhī, gù wǒ wáng mìng rǔ yǐ kuǎn qǔ zhī xīn. shù kāng shū wèi yán, gù yún jǐ, yù lìng kāng shū míng shí cǐ yì yě.
[疏]「王曰汝」至「乃知」○正義曰：此又申上既要囚思念，定其大斷若為，而王言曰：「汝當陳是刑書之法以行事，其刑法斷獄，用殷家所行常法故事，其陳法殷彝，皆用其合宜者以刑殺，勿用以就汝封意之所安而自行也，以用心不如依法故耳。言汝不但依法，乃使汝所行盡順，曰是有次敘，猶當自惟曰未有順事，其有餘若不足故耳。必期汝於大幸已乎！汝惟小子耳，而他人未其有若汝封之心。言汝心最善，汝心既善，我心我德惟汝所委知也。○傳「陳是」至「故事」○正義曰：「陳是法事」，即上「汝陳時臬事」，「罰蔽殷彝」即上「殷罰有倫」。上據有初思念得失，此據臨時行事也。○傳「已乎」至「款心」○正義曰：此言「我」，我王也，以王命，故言王為「我」，以康叔為「己」。若汝不善我王家心德，汝所不知，則我不順命汝款曲之心。只由汝最善，我王心德汝所遍知，故我王命汝以款曲之心。述康叔為言，故云「己」，欲令康叔明識此意也。

fán mín zì dé zuì, kòu rǎng jiān guǐ, shā yuè rén yú huò, fán mín yòng dé zuì, wèi kòu dào rǎng qiè jiān guǐ, shā rén diān yuè rén, yú shì yǐ qǔ huò lì. rǎng, rú yáng fǎn. guǐ yīn guǐ. mǐn bù wèi sǐ, wǎng fú duì. mǐn, qiáng yě. zì qiáng wèi è ér bù wèi sǐ, rén wú bù è zhī zhě, yán dāng xiāo jué zhī. mǐn yīn mǐn. duì, tú duì fǎn, xú tú wěi fǎn. qiáng, qí zhàng fǎn. wú bù è, wū lù fǎn, xià suǒ dà è jí è yì è bìng yīn tóng.
凡民自得罪，寇攘奸宄，殺越人於貨，凡民用得罪，為寇盜攘竊奸宄，殺人顛越人，於是以取貨利。○攘，如羊反。宄音軌。暋不畏死，罔弗憝。」暋，強也。自強為惡而不畏死，人無不惡之者，言當消絕之。○暋音敏。憝，徒對反，徐徒猥反。強，其丈反。無不惡，烏路反，下「所大惡」、「疾惡」、「亦惡」並音同。

shū fán mín zhì fú duì zhèng yì yuē: yán rén suǒ shèn xíng zhě, yǐ fán mín suǒ yòng dé zuì zhě, kòu dào rǎng qiè yú wài jiān nèi guǐ, ér shā hài jí diān yuè yú rén yǐ qǔ huò lì yě. zì qiáng wèi zhī ér bù wèi sǐ, cǐ wèi rén wú bù è zhī zhě, yǐ cǐ xū xíng jué zhī, gù dāng shèn xíng fá ěr. chuán fán mín zhì huò lì zhèng yì yuē: mù, yòng yě, yán suǒ yòng dé zuì zhě, yóu kòu rǎng yě. ér wèi zhī yú wài nèi, jì yǒu jié qiè, qí jié qiè jiē yǒu shā yǒu shāng, yuè rén wèi bù sǐ ér shāng, jiē wèi zhī ér qǔ huò lì gù yě. chuán mǐn qiáng zhì jué zhī zhèng yì yuē: mǐn, qiáng yě, yú pán gēng yǐ xùn ér cǐ zhòng xiáng zhī, yǐ yóu cǐ dé zuì, dāng xū jué zhī.
[疏]「凡民」至「弗憝」○正義曰：言人所慎刑者，以凡民所用得罪者，寇盜攘竊於外奸內宄，而殺害及顛越於人以取貨利也。自強為之而不畏死，此為人無不惡之者，以此須刑絕之，故當慎刑罰耳。○傳「凡民」至「貨利」○正義曰：「目」，用也，言所用得罪者，由寇攘也。而為之於外內，既有劫竊，其劫竊皆有殺有傷，「越人」謂不死而傷，皆為之而取貨利故也。○傳「暋強」至「絕之」○正義曰：「暋，強也」，於《盤庚》已訓而此重詳之，以由此得罪，當須絕之。

wáng yuē: fēng, yuán è dà duì, shěn wéi bù xiào bù yǒu? dà è zhī rén yóu wèi rén suǒ dà è, kuàng bù shàn fù mǔ, bù yǒu xiōng dì zhě hū? yán rén zhī zuì è, mò dà yú bù xiào bù yǒu. zi fú qí fú jué fù shì, dà shāng jué kǎo xīn. wèi rén zǐ bù néng jìng shēn fú xíng fù dào, ér dài hū qí yè, dà shāng qí fù xīn, shì bù xiào. yú fù bù néng zì jué zi, nǎi jí jué zi. yú wèi rén fù bù néng zì ài qí zi, nǎi jí è qí zi, shì bù cí. yú dì fú niàn tiān xiǎn, nǎi fú kè gōng jué xiōng. yú wèi rén dì bù niàn tiān zhī míng dào, nǎi bù néng gōng shì qí xiōng, shì bù gōng. xiōng yì bù niàn jū zi āi, dà bù yǒu yú dì. wèi rén xiōng yì bù niàn zhì zǐ zhī kě āi, dà bù dǔ yǒu yú dì, shì bù yǒu. jū, jū liù fǎn. wéi diào zī, bù yú wǒ zhèng rén dé zuì, wéi rén zhì cǐ bù xiào bù cí fú yǒu bù gōng, bù yú wǒ zhí zhèng zhī rén dé zuì hū? dào jiào bù zhì suǒ zhì. diào yīn de. tiān wéi yǔ wǒ mín yí dà mǐn luàn. tiān yǔ wǒ mín wǔ cháng, shǐ fù yì mǔ cí xiōng yǒu dì gōng zi xiào, ér fèi qì bù xíng, shì dà miè luàn tiān dào. mǐn, xú wǔ zhěn fǎn. yuē, nǎi qí sù yóu wén wáng zuò fá, xíng zī wú shè. yán dāng sù yòng wén wáng suǒ zuò wéi jiào zhī fá, xíng cǐ luàn wǔ cháng zhě, wú dé shè.
王曰：「封，元惡大憝，矧惟不孝不友？大惡之人猶為人所大惡，況不善父母，不友兄弟者乎？言人之罪惡，莫大於不孝不友。子弗祇服厥父事，大傷厥考心。為人子不能敬身服行父道，而怠忽其業，大傷其父心，是不孝。於父不能字厥子，乃疾厥子。於為人父不能字愛其子，乃疾惡其子，是不慈。於弟弗念天顯，乃弗克恭厥兄。於為人弟不念天之明道，乃不能恭事其兄，是不恭。兄亦不念鞠子哀，大不友於弟。為人兄亦不念稚子之可哀，大不篤友於弟，是不友。○鞠，居六反。惟吊茲，不於我政人得罪，惟人至此不孝、不慈、弗友、不恭，不於我執政之人得罪乎？道教不至所致。○吊音的。天惟與我民彝大湣亂。天與我民五常，使父義、母慈、兄友、弟恭、子孝，而廢棄不行，是大滅亂天道。○泯，徐武軫反。曰，乃其速由文王作罰，刑茲無赦。言當速用文王所作違教之罰，刑此亂五常者，無得赦。

shū wáng yuē fēng yuán zhì wú shè zhèng yì yuē: yǐ shì suǒ yòng dé qí zuì, bù dàn kòu dào, wáng mìng ér yán yuē: fēng, fēi yú gǔ ròu zhī rén wèi dà è, yóu shàng wèi rén suǒ dà è zhī, kuàng wéi bù xiào fù mǔ, bù yǒu xiōng dì zhě hū? qí zuì mò dà yú bù xiào yě. hé zhě? wèi rén zhī zǐ bù néng jìng shēn fú xíng qí fù shì, ér dài hū qí yè, dà shāng qí fù xīn, shì bù xiào yě. yú wèi rén fù bù néng zì ài qí zi, nǎi jí è qí zi, shì bù cí yě. yú wèi rén dì bù néng niàn tiān zhī míng dào, gù nǎi bù néng gōng shì qí xiōng, shì bù gōng yě. wèi rén xiōng yì bù néng niàn zhì zǐ zhī kě āi zāi, dà bù yǒu ài yú dì, shì bù yǒu yě. wéi rén suǒ xíng yǐ zhì cǐ bù xiào bù yǒu zhě, qǐ bù yóu wǒ zhí zhèng zhī rén dào jiào bù zhì, yǐ dé cǐ zuì hū? jì rén zuì yóu jiào ér zhì, tiān wéi yǔ wǒ mín yǐ wǔ cháng zhī xìng, shǐ yǒu gōng xiào, fèi qì bù xíng, shì dà miè luàn tiān dào yě. yǐ yóu wǒ miè luàn, yuē, nǎi qí jí yòng wén wáng suǒ zuò wéi jiào zhī fá, xíng cǐ luàn wǔ cháng zhě, bù kě shè fàng yě. chuán dà è zhì bù yǒu zhèng yì yuē: yán jiāng yǒu zuò jiān guǐ dà è, yóu wèi rén suǒ dà è, kuàng bù xiào fù mǔ, bù shàn xiōng dì zhě hū? xiào jīng yún wǔ xíng zhī shǔ sān qiān, ér zuì mò dà yú bù xiào shì yě. shì qīn yún: shàn fù mǔ wèi xiào, shàn xiōng dì wèi yǒu. xià wén bù yán mǔ, mǔ tóng yú fù. fù zǐ zūn bēi ér yì děng, gù xiào míng shàng bù tōng yú xià. qí xiōng dì suī yǒu zhǎng yòu ér tóng lún, gù gòng yǒu míng yě. chuán wèi rén zhì bù xiào zhèng yì yuē: kǎo yì tōng shēng sǐ, jí cǐ wén jí jiǔ gào shì yě. xià qū lǐ yún sǐ yuē kǎo, shì duì lì ěr. rén yǔ yǐ shù chéng fù shì wèi xiào, dài hū qí yè, jí qí kěn yuē, wǒ yǒu hòu, bù qì jī, gù wèi dà shāng fù xīn, jí shì shàng bù xiào yě. zé zi bù shù fù shì, dāng qīng yú dào shā, kuàng yǐ wèi shèn zhě, cǐ shèng rén yuán xīn lì fǎ, rén mò bù yuán shēn běn yú fù mǔ yě, zì qīn yǐ jí wù, tiān rán zhī lǐ, gù xiào jīng yuē: bù ài qí qīn ér ài tā rén zhě, wèi zhī bèi dé. bù jìng qí qīn ér jìng tā rén zhě, wèi zhī bèi lǐ. yǐ shùn zé nì, mín wú zé yān. bù zài yú shàn, ér jiē zài yú xiōng dé shì yě. yǐ cǐ yán zéi shā tā rén, zuì xiǎo yú gǔ ròu xiāng guāi zǔ. dàn yú tā rén yán qí jí zhě, yú qīn yán qí xiǎo zhě, xiǎo zé yǒu bù hé lì zhēng dòu sòng xiāng shāng zhě yě. yú qīn xiǎo zé shāng xīn, dà nǎi nì mìng, ōu mà shā hài, hù xiāng fā qǐ ér kě zhī yě. chuán yú wèi zhì bù cí zhèng yì yuē: shàng wén bù yán bù cí, yì yǐ bù xiào wèi zǒng yān. fù dāng yán yì ér yún bù cí zhě, yǐ fù mǔ yú zi bìng wèi cí, yīn fù yǒu ài jìng duō shǎo ér fēn zhī. yán fù yì mǔ cí, ér yóu cí yǐ yì, gù suī yì yán bù cí, qiě jiàn fù jiān mǔ ěr. chuán yú wèi zhì bù gōng zhèng yì yuē: shàn xiōng dì yuē yǒu, cǐ yán bù gōng zhě, yǒu sī niàn zhī cí, xiōng dì tóng lún, gù jù yán yǒu suī tóng lún ér yǒu zhǎng yòu, qí xīn yǒu ér mào gōng, gù yīn xiōng dì ér fēn yǒu wén wèi èr ér yán gōng yě. wǔ jiào, jí zuǒ chuán wén shí bā nián shǐ kè yán yě. yú cǐ yán tiān zhī míng dào zhě, fù zǐ tiān xìng, bù xián fēi tiān míng, gù yú xiōng dì yán zhī. yīn shàng xiān yán bù xiào, xiān yán zi yú fù, gù cǐ bù yǒu xiān yán dì yú xiōng, ruò jǔ zhōng yǐ jiàn shàng xià, gù cǐ yán tiān míng, jiàn wǔ jiào jiē shì, jí xiào jīng yún zé tiān zhī míng, zuǒ chuán yún wèi fù zǐ xiōng dì yīn gòu yǐ xiàng tiān míng, shì yú tiān lǐ cháng rán, wèi tiān míng bái zhī dào. chuán wèi rén zhì bù yǒu zhèng yì yuē: yán yì zhě, yǐ xiōng dì tóng děng ér xiāng yì, suǒ wèi zhōu shū yún fù zǐ xiōng dì zuì bù xiāng jí, jí cǐ wén yě. bù xiào zuì zi, fēi jí yú fù zhī bèi, lǐ suǒ dāng rán. ér zhōu guān lín bǎo yǐ bǐ wǔ xiāng jí, ér zhào shāng yí ér fā wèn, zhèng dá yún: zhōu lǐ tài píng zhì, cǐ wèi jū yīn luàn ér yán, sī bù rán yǐ. kāng gào suǒ yún, yǐ gǔ ròu zhī qīn, dé xiāng róng yǐn, gù zuǒ chuán yún: fù zǐ xiōng dì zuì bù xiāng jí. zhōu lǐ suǒ yún, jù shū rén xiāng dū shuài zhī fǎ, gù xiāng lián huò zuì. gù jīn zhī lǜ lìng, dà gōng yǐ shàng dé xiāng róng yǐn, lín bǎo zuì yǒu xiāng jí shì yě.
[疏]「王曰封元」至「無赦」○正義曰：以是所用得其罪，不但寇盜，王命而言曰：「封，非於骨肉之人為大惡，猶尚為人所大惡之，況惟不孝父母，不友兄弟者乎？其罪莫大於不孝也。何者？為人之子不能敬身服行其父事，而怠忽其業，大傷其父心，是不孝也。於為人父不能字愛其子，乃疾惡其子，是不慈也。於為人弟不能念天之明道，故乃不能恭事其兄，是不恭也。為人兄亦不能念稚子之可哀哉，大不友愛於弟，是不友也。惟人所行以至此不孝不友者，豈不由我執政之人道教不至，以得此罪乎？既人罪由教而致，天惟與我民以五常之性，使有恭孝，廢棄不行，是大滅亂天道也。以由我滅亂，曰，乃其疾用文王所作違教之罰，刑此亂五常者，不可赦放也。」○傳「大惡」至「不友」○正義曰：言將有作奸宄大惡，猶為人所大惡，況不孝父母，不善兄弟者乎？《孝經》雲「五刑之屬三千，而罪莫大於不孝」是也。《釋親》云：「善父母為孝，善兄弟為友。」下文不言「母」，母同於父。父子尊卑而異等，故「孝」名上不通於下。其兄弟雖有長幼而同倫，故共「友」名也。○傳「為人」至「不孝」○正義曰：「考」亦通生死，即此文及《酒誥》是也。下《曲禮》雲「死曰考」，是對例耳。人予以述成父事為孝，怠忽其業，即「其肯曰，我有後，不棄基」，故為大傷父心，即是上不孝也。則子不述父事，當輕於盜殺，況以為甚者，此聖人緣心立法，人莫不緣身本於父母也，自親以及物，天然之理，故《孝經》曰：「不愛其親而愛他人者，謂之悖德。不敬其親而敬他人者，謂之悖禮。以順則逆，民無則焉。不在於善，而皆在於凶德」是也。以此言賊殺他人，罪小於骨肉相乖阻。但於他人言其極者，於親言其小者，小則有不和詈爭鬥訟相傷者也。於親小則傷心，大乃逆命，毆罵殺害，互相發起而可知也。○傳「於為」至「不慈」○正義曰：上文不言「不慈」，意以「不孝」為總焉。父當言「義」而雲「不慈」者，以父母於子並為慈，因父有愛敬多少而分之。言父義母慈，而由慈以義，故雖義言「不慈」，且見父兼母耳。○傳「於為」至「不恭」○正義曰：善兄弟曰友，此言「不恭」者，「友」思念之辭，兄弟同倫，故俱言「友」；雖同倫而有長幼，其心友而貌恭，故因兄弟而分「友」文為二而言「恭」也。五教，即《左傳》文十八年史克言也。於此言「天之明道」者，父子天性，不嫌非天明，故於兄弟言之。因上先言「不孝」，先言子於父，故此「不友」先言弟於兄，若舉中以見上下，故此言天明，見五教皆是，即《孝經》雲「則天之明」，《左傳》雲「為父子兄弟姻媾以象天明」，是於天理常然，為天明白之道。○傳「為人」至「不友」○正義曰：言「亦」者，以兄弟同等而相亦，所謂《周書》雲「父子兄弟罪不相及」，即此文也。不孝罪子，非及於父之輩，理所當然。而《周官》鄰保以比伍相及，而趙商疑而發問，鄭答云：「《周禮》太平制，此為居殷亂而言，斯不然矣。《康誥》所云，以骨肉之親，得相容隱，故《左傳》云：『父子兄弟罪不相及。』《周禮》所云，據疏人相督率之法，故相連獲罪。故今之律令，大功已上得相容隱，鄰保罪有相及是也。」

bù lǜ dà jiá, shěn wéi wài shù zǐ xùn rén? jiá, cháng yě. fán mín bù xún dà cháng zhī jiào, yóu xíng zhī wú shè, kuàng zài wài zhǎng zhòng zi zhī guān zhǔ xùn mín zhě ér qīn fàn hū? jiá, jiǎn bā fǎn. wéi jué zhèng rén, yuè xiǎo chén zhū jié. wéi qí zhèng guān zhī rén, yú xiǎo chén zhū yǒu fú jié zhī lì, jí wài shù zǐ, qí yǒu bù xún dà cháng zhě, zé yì zài wú shè zhī kē. nǎi bié bō fū, zào mín dà yù, fú niàn fú yōng, guān jué jūn, shí nǎi yǐn è wéi zhèn duì. rǔ jīn wǎng zhī guó, dāng fēn bié bō bù dé jiào, yǐ lì mín dà shàn zhī yù. ruò bù niàn wǒ yán bù yòng wǒ fǎ zhě, bìng qí jūn dào, shì rǔ zhǎng è, wéi wǒ yì è rǔ. bié, bǐ liè fǎn, zhù tóng. rǔ zhǎng, dīng zhàng fǎn, xià tóng. yǐ! rǔ nǎi qí sù yóu zī yì lǜ shā, yì wéi jūn wéi zhǎng. rǔ nǎi qí sù yòng cǐ diǎn xíng yí yú shí shì zhě, xún lǐ yǐ xíng shā, zé yì wéi jūn zhǎng zhī zhèng dào. bù néng jué jiā rén, yuè jué xiǎo chén wài zhèng, wéi wēi wéi nüè, dà fàng wáng mìng, nǎi fēi dé yòng yì. wèi rén jūn zhǎng ér bù néng zhì qí jiā rén zhī dào, zé yú qí xiǎo chén wài zhèng guān zhī lì, bìng wèi wēi nüè, dà fàng qì wáng mìng, nǎi yóu fēi dé yòng zhì zhī gù. rǔ yì wǎng bù kè jìng diǎn, nǎi yóu yù mín, wéi wén wáng zhī jìng jì. cháng shì rén zhī suǒ qīng, gù jiè yǐ wú bù néng jìng cháng. rǔ yòng kuān mín zhī dào, dāng wéi niàn wén wáng zhī suǒ jìng sī ér fǎ zhī. nǎi yù mín, yuē: wǒ wéi yǒu jí. zé yǔ yī rén yǐ yì. rǔ xíng kuān mín zhī zhèng, yuē: wǒ wéi yǒu jí yú gǔ. zé wǒ yī rén yǐ cǐ yuè yì rǔ dé. yì yīn yì.
不率大戛，矧惟外庶子訓人？戛，常也。凡民不循大常之教，猶刑之無赦，況在外掌眾子之官主訓民者而親犯乎？○戛，簡八反。惟厥正人，越小臣諸節。惟其正官之人，於小臣諸有符節之吏，及外庶子，其有不循大常者，則亦在無赦之科。乃別播敷，造民大譽，弗念弗庸，瘝厥君，時乃引惡惟朕憝。汝今往之國，當分別播布德教，以立民大善之譽。若不念我言、不用我法者，病其君道，是汝長惡，惟我亦惡汝。○別，彼列反，注同。汝長，丁丈反，下同。已！汝乃其速由茲義率殺，亦惟君惟長。汝乃其速用此典刑宜於時世者，循理以刑殺，則亦惟君長之正道。不能厥家人，越厥小臣外正，惟威惟虐，大放王命，乃非德用乂。為人君長而不能治其家人之道，則於其小臣外正官之吏，並為威虐，大放棄王命，乃由非德用治之故。汝亦罔不克敬典，乃由裕民，惟文王之敬忌。常事人之所輕，故戒以無不能敬常。汝用寬民之道，當惟念文王之所敬思而法之。乃裕民，曰：『我惟有及。』則予一人以懌。」汝行寬民之政，曰：「我惟有及於古。」則我一人以此悅懌汝德。○懌音亦。

shū bù lǜ zhì yǐ yì zhèng yì yuē: yán miè wǔ cháng zhī hài dāng chú, fán mín bù xún dà dào wǔ cháng zhī jiào, yóu xíng zhī, kuàng zài wài tǔ zhǎng shù zǐ zhī guān, zhǔ yú xùn mín, wéi qí zhèng guān zhī rén, jí yú xiǎo chén zhū yǒu fú jié zhě, bìng wèi jiào shǒu, qí xīn bù xún dà cháng, qǐ kě shè yě? yǐ rén zhī xū yǒu wǔ cháng, rǔ jīn wǎng zhī guó, nǎi dāng fēn bié bō bù dé jiào, yǐ lì mín dà shàn zhī yù. ruò bù niàn wǒ yán, bù yòng wǒ fǎ, jí bìng qí wèi jūn zhī dào, shì rǔ zhǎng wèi è yǐ, yǐ cǐ wéi wǒ yì è rǔ yě. yǐ hū! jì è bù kě wèi, rǔ nǎi qí jí yòng cǐ diǎn xíng yí yú shí shì zhě, xún lǐ yǐ xíng shā luàn cháng zhě, zé yì wéi wèi rén jūn, wéi wèi rén zhǎng zhī zhèng dào. jì wèi rén jūn zhǎng, bù néng zhì qí wǔ jiào, shī yú jiā rén zhī dào, zé yú qí bēi xiǎo chén wài tǔ zhèng guān zhī lì, wéi wèi wēi bào, zé wèi kù nüè, dà fàng qì wáng mìng yǐ. rú shì nǎi yóu rǔ fēi yǐ dào dé yòng zhì zhī gù. yóu cǐ rǔ yì wú dé bù néng jìng qí cháng shì, rǔ yòng kuān mín zhī dào, dāng sī wéi niàn yòng wén wáng zhī suǒ jìng wèi ér fǎ zhī. rǔ yǐ cǐ xíng kuān mín zhī zhèng, yuē: wǒ yuán wéi yǒu jí yú gǔ. zé wǒ yī rén tiān zǐ yǐ cǐ yuè yì rǔ dé yǐ. rǔ wéi yí qín zhī. chuán jiá cháng zhì fàn hū zhèng yì yuē: jiá yóu kǎi yě, yán wèi kǎi mó zhī cháng, gù jiá wèi cháng yě. shù shàng fán mín zì dé zuì, gù yán fán mín bù xún dà cháng zhī jiào yě. yóu xíng zhī jí shàng yún xíng zī wú shè gù yě. yì yú yǐ kuàng zhì, gù yán kuàng zài wài zhǎng zhòng zi zhī guān zhǔ xùn mín zhě ér qīn fàn hū, jí zhōu guān yún zhū zi, wén wáng shì zǐ yún shù zǐ yě. yǐ zhì jiào zhū zi, gù wèi xùn rén. zhōu lǐ zhū zi zhī guān yì shì wáng cháo zhī chén, yán zài wài zhě, duì fù zǐ xiōng dì wèi wài. wéi jǔ shù zǐ zhī guān zhě, yǐ qí jiào xùn gōng qīng zǐ dì, zuì wèi jí gù yě. zhèng xuán yǐ xùn rén wèi shī zhǎng, yì gè yī jiā zhī dào yě. chuán wéi qí zhì zhī kē zhèng yì yuē: zhèng guān zhī rén, ruò zhōu guān sān bǎi liù shí zhí zhèng guān zhī shǒu. yú xiǎo chén zhū yǒu fú jié zhě, wèi zhèng rén zhī xià, fēi zhǎng guān zhī shēn, xià zhì fú lì. zhū yǒu fú jié, wèi jiào rén zhī gù, gù yán yǒu fú jié zhě. fēi yào háng dào zhī fú jié, ruò wèi guān xíng wén shū ér yǒu fú, jīn zhī yìn zhě yě. yǐ shàng kuàng zhī, gù yán bù xún dà cháng, yì zài wú shè zhī kē yǐ. zài jūn zhě yǒu jīng jié, yì dé wèi yǒu fú jié ěr. chuán rǔ jīn zhì è rǔ zhèng yì yuē: yán fēn bié bō bù dé jiào, wèi fēn qiǎn qīng dài fū wèi zhī jiào mín shǐ shàn. ér yǐ yǒu shàn yù, shì lì mín yǐ dà shàn zhī yù. chuán rǔ nǎi zhì zhèng dào zhèng yì yuē: cǐ yòng yí yú shí yǐ xíng shā shàng bù xún wǔ cháng zhī dào zhě. qí jūn zhǎng, duì zé dài fū wèi zhǎng, sàn zé rén jūn wèi zhǎng, jūn ér jū zhī, shì jūn yì yǔ zhǎng wèi yī. xiào jīng duì lì yǐ zhǎng wèi dài fū ěr. chuán wèi rén zhì zhī gù zhèng yì yuē: yǐ wǔ cháng fù mǔ xiōng dì zǐ jí jiā rén zhī dào, yì yǒu jiā rén guà, yì yǔ cǐ tóng yě. bù xíng wǔ jiào wèi bù néng zhì jiā rén zhī dào, jiā rén bù zhì, zé jūn bù míng. jūn jì bù míng, zé bù chá xià gù zé, yú qí xiǎo chén wài zhèng guān zhī lì bìng wèi wēi nüè, dà fàng qì wáng mìng, fēi dé yòng zhì, shì bù míng wèi fēi dé yě. chuán cháng shì zhì fǎ zhī zhèng yì yuē: cháng shì, cháng suǒ xíng zhī shì yě. rén jiàn xún cháng bù wèi yì, gù qīng zhī, ér yǐ wèi jiè. wén wáng suǒ jìng jì, jí jìng dé jì xíng. zhèng yún: qí qí wēi wēi shì yě. chuán rǔ xíng zhì rǔ dé zhèng yì yuē: kuān zé dé zhòng, gù wǔ jiào zài kuān. shàng jì yán nǎi yóu yù mín, cǐ yòu dié zhī, rǔ xíng kuān mín zhī zhèng, yuē: wǒ wéi yǒu jí yú gǔ. jí gǔ xián zhū hóu. rǔ è, wǒ zé è zhī. rǔ shàn, wǒ zé ài zhī. yǐ cǐ, wǒ yī rén yuè yì rǔ dé yě.
[疏]「不率」至「以懌」○正義曰：言滅五常之害當除，凡民不循大道五常之教，猶刑之，況在外土掌庶子之官，主於訓民，惟其正官之人，及於小臣諸有符節者，並為教首，其心不循大常，豈可赦也？以人之須有五常，汝今往之國，乃當分別播布德教，以立民大善之譽。若不念我言，不用我法，即病其為君之道，是汝長為惡矣，以此惟我亦惡汝也。已乎！既惡不可為，汝乃其疾用此典刑宜於時世者，循理以刑殺亂常者，則亦惟為人君，惟為人長之正道。既為人君長，不能治其五教，施於家人之道，則於其卑小臣外土正官之吏，惟為威暴，則為酷虐，大放棄王命矣。如是乃由汝非以道德用治之故。由此汝亦無得不能敬其常事，汝用寬民之道，當思惟念用文王之所敬畏而法之。汝以此行寬民之政，曰：「我原惟有及於古。」則我一人天子以此悅懌汝德矣。汝惟宜勤之。○傳「戛常」至「犯乎」○正義曰：「戛」猶楷也，言為楷模之常，故「戛」為常也。述上凡民自得罪，故言「凡民不循大常之教」也。「猶刑之」即上雲「刑茲無赦」故也。亦愚以況智，故言「況在外掌眾子之官主訓民者而親犯乎」，即《周官》雲「諸子」，《文王世子》雲「庶子」也。以致教諸子，故為「訓人」。《周禮》諸子之官亦是王朝之臣，言「在外」者，對父子兄弟為外。惟舉庶子之官者，以其教訓公卿子弟，最為急故也。鄭玄以「訓人」為師長，亦各一家之道也。○傳「惟其」至「之科」○正義曰：「正官之人」，若《周官》三百六十職正官之首。「於小臣諸有符節」者，謂正人之下，非長官之身，下至符吏。「諸有符節」，為教人之故，故言有符節者。非要行道之符節，若為官行文書而有符，今之印者也。以上況之，故言「不循大常，亦在無赦之科」矣。在軍者有旌節，亦得為有符節耳。○傳「汝今」至「惡汝」○正義曰：言「分別播布德教」，謂分遣卿大夫為之教民使善。而已有善譽，是「立民以大善之譽」。○傳「汝乃」至「正道」○正義曰：此用宜於時以刑殺上不循五常之道者。其「君長」，對則大夫為長，散則人君為長，君而居之，是君亦與長為一。《孝經》對例以長為大夫耳。○傳「為人」至「之故」○正義曰：以五常父母兄弟子即家人之道，《易》有家人卦，亦與此同也。不行五教為不能治家人之道，家人不治，則君不明。君既不明，則不察下故則，於其小臣外正官之吏並為威虐，大放棄王命，非德用治，是不明為非德也。○傳「常事」至「法之」○正義曰：「常事」，常所行之事也。人見尋常不為異，故輕之，而以為戒。「文王所敬忌」，即敬德忌刑。鄭云：「『祇祇、威威』是也。」○傳「汝行」至「汝德」○正義曰：寬則得眾，故五教在寬。上既言「乃由裕民」，此又疊之，汝行寬民之政，曰：「我惟有及於古。」即古賢諸侯。汝惡，我則惡之。汝善，我則愛之。以此，我一人悅懌汝德也。

wáng yuē: fēng, shuǎng wéi mín, dí jí kāng, míng wéi zhì mín zhī dào ér shàn ān zhī. wǒ shí qí wéi yīn xiān zhé wáng dé, yòng kāng yì mín, zuò qiú. wǒ shì qí wéi yīn xiān zhì wáng zhī dé, yòng ān zhì mín, wèi qiú děng. shěn jīn mín wǎng dí bù shì, bù dí zé wǎng zhèng zài jué bāng. zhì mín nǎi yù qiú děng yīn xiān zhì wáng, kuàng jīn mín wú dào bù zhī. yán cóng jiào yě. bù yǐ dào xùn zhī, zé wú shàn zhèng zài qí guó.
王曰：「封，爽惟民，迪吉康，明惟治民之道而善安之。我時其惟殷先哲王德，用康乂民，作求。我是其惟殷先智王之德，用安治民，為求等。矧今民罔迪不適，不迪則罔政在厥邦。」治民乃欲求等殷先智王，況今民無道不之。言從教也。不以道訓之，則無善政在其國。

shū wáng yuē fēng shuǎng zhì jué bāng zhèng yì yuē: jì yán dé xíng shì zhōng ér zǒng yán zhī, wǒ suǒ yǐ lìng rǔ míng dé shèn fá yǐ shī zhèng zhě, wáng mìng suǒ yǐ yán yuē: fēng, wèi rén jūn, dāng míng wéi wèi zhì mín zhī dào ér shàn ān zhī, gù wǒ yǐ shì xū rǔ shàn ān mín, gù wǒ qí wéi niàn yīn xiān zhì shèng wáng zhī dé, yòng ān zhì mín, wèi qiú ér děng zhī. wǒ yú mín wèi zhì zhī shí, shàng qiú děng yīn xiān zhì wáng, kuàng jīn mín wú dào bù zhī ér yì huà, rǔ ruò bù yǐ dào xùn zhī, zé wú shàn zhèng zài qí guó, suǒ yǐ xū ān mín yǐ dé xíng yě. chuán míng wéi zhì ān zhī zhèng yì yuē: yǐ shèn dé xíng wèi míng zhì mín zhī dào, jiào zhī wǔ cháng wèi shàn, fù ér bù rǎo wèi ān yě. zhèng yǐ dí wèi xià dú, gè wèi yī tòng yě. chuán zhì mín zhì qí guó zhèng yì yuē: yǐ jǐ yù kāng shū, yán wǒ wèi zhì zhī shí, nǎi yù qiú děng yīn xiān zhì wáng yǐ zhì tài píng zhě, kuàng jīn mín wú dào bù zhī. yán yì cóng jiào. bù yǐ zhèng dào xùn mín, mín bù zhī dào, gù wú shàn zhèng zài qí guó, wèi wú jí kāng yě.
[疏]「王曰封爽」至「厥邦」○正義曰：既言德刑事終而總言之，我所以令汝明德慎罰以施政者，王命所以言曰：「封，為人君，當明惟為治民之道而善安之，故我以是須汝善安民，故我其惟念殷先智聖王之德，用安治民，為求而等之。我於民未治之時，尚求等殷先智王，況今民無道不之而易化，汝若不以道訓之，則無善政在其國，所以須安民以德刑也。」○傳「明惟」至「安之」○正義曰：以慎德刑為明治民之道，教之五常為善，富而不擾為安也。鄭以「迪」為下讀，各為一通也。○傳「治民」至「其國」○正義曰：以己喻康叔，言我未治之時，乃欲求等殷先智王以致太平者，況今民無道不之。言易從教。不以正道訓民，民不知道，故無善政在其國，為無吉康也。

wáng yuē: fēng, yǔ wéi bù kě bù jiān, gào rǔ dé zhī shuō yú fá zhī xíng. wǒ wéi bù kě bù jiān shì gǔ yì, gào rǔ shī dé zhī shuō yú fá zhī suǒ xíng. yù qí qín dé shèn xíng. shuō rú zì, xú shǐ ruì fǎn. jīn wéi mín bù jìng, wèi lì jué xīn, dí lǚ wèi tóng, jiǎ lìng jīn tiān xià mín bù ān, wèi dìng qí xīn, yú zhōu jiào dào lǚ shù ér wèi hé tóng. shè shì zhī yán. lìng, lì chéng fǎn. shù, suǒ jiǎo fǎn. shuǎng wéi tiān qí fá jí wǒ, wǒ qí bù yuàn. míng wéi tiān qí yǐ mín bù ān fá zhū wǒ, wǒ qí bù yuàn tiān. rǔ bù zhì, wǒ fá rǔ, rǔ yì bù kě yuàn wǒ. jí, jì lì fǎn. wéi jué zuì wú zài dà, yì wú zài duō, shěn yuē qí shàng xiǎn wén yú tiān? mín zhī bù ān, suī xiǎo yì shǎo mín, yóu yǒu fá zhū, bù zài duō dà, kuàng yuē bù shèn fá, míng wén yú tiān zhě hū? yán zuì dà.
王曰：「封，予惟不可不監，告汝德之說於罰之行。我惟不可不監視古義，告汝施德之說於罰之所行。欲其勤德慎刑。○說如字，徐始銳反。今惟民不靜，未戾厥心，迪屢未同，假令今天下民不安，未定其心，於周教道屢數而未和同。設事之言。○令，力呈反。數，所角反。爽惟天其罰殛我，我其不怨。明惟天其以民不安罰誅我，我其不怨天。汝不治，我罰汝，汝亦不可怨我。○殛，紀力反。惟厥罪無在大，亦無在多，矧曰其尚顯聞於天？」民之不安，雖小邑少民，猶有罰誅，不在多大，況曰不慎罰，明聞於天者乎？言罪大。

shū wáng yuē fēng yǔ zhì yú tiān zhèng yì yuē: yǐ rǔ xū shàn zhèng zài guó, lìng wǒ mín ān, dāng wèi zhèng yǐ shèn dé xíng wèi jiào, gù wáng yòu mìng zhī yuē: fēng, wǒ wéi bù kě bù shì gǔ yì, gào rǔ shī dé zhī shuō yú fá zhī suǒ yǒu. yù qí qín dé shèn xíng yě. jiǎ lìng wéi tiān xià mín bù ān, wèi dìng qí xīn, yú zhōu jiào dào lǚ shù ér wèi hé tóng, míng wéi tiān qí yǐ mín bù ān qí fá zhū wǒ, wǒ qí bù yuàn yú tiān. zé rǔ bù zhì, shì qí zuì, wǒ fá rǔ, rǔ yì bù kě yuàn wǒ. wǒ yǐ mín zhī bù ān, wéi qí fá zhī, wú zài dà yì, wú zài duō mín, yǐ shǎo yóu zhū fá, kuàng yuē wèi jūn bù shèn dé xíng, qí shàng míng wén yú tiān. shì wèi zuì dà bù kě shè. chuán wǒ wéi zhì shèn xíng zhèng yì yuē: yǐ fū qiú yīn xiān zhé wáng, jí bié qiú gǔ xiān zhé wáng, wèi jǐ shì gǔ yì yě. dé yóu shuō ér fá xū xíng, gù dé zhī yán shuō ér fá yán xíng yě. yǐ shì zhōng ér jié shàng, gù yún dé yě. chuán jiǎ lìng zhì zhī yán zhèng yì yuē: tiān xià bù ān, wèi zǒng shuō. suǒ yǐ bù ān, yóu wèi dìng qí xīn, yú zhōu dào lǚ shù ér wèi hé tóng yě. shí yǐ dà hé huì, gù yán jiǎ lìng, shè bù hé tóng shì yán ěr. chuán míng wéi zhì yuàn wǒ zhèng yì yuē: gù shì yún: míng wéi tiān zhě, yán tiān míng chá zài shàng, jiàn mín bù ān, nǎi yǐ xíng fá zhū lù yú wǒ. chuán mín zhī zhì zuì dà zhèng yì yuē: cǐ zǒng dé xíng ér zhí yún bù shèn fá zhě, zhèng yǐ dé wèi zhǔ, bù xián bù míng, zhèng shī yóu yú làn xíng, gù jǔ fá yǐ yán zhī. xià yán wú zuò yuàn, yǐ shī fá wèi zuì dà.
[疏]「王曰封予」至「於天」○正義曰：以汝須善政在國，令我民安，當為政以慎德刑為教，故王又命之曰：「封，我惟不可不視古義，告汝施德之說於罰之所有。」欲其勤德慎刑也。「假令惟天下民不安，未定其心，於周教道屢數而未和同，明惟天其以民不安其罰誅我，我其不怨於天。則汝不治，是其罪，我罰汝，汝亦不可怨我。我以民之不安，惟其罰之，無在大邑，無在多民，以少猶誅罰，況曰為君不慎德刑，其上明聞於天。」是為罪大不可赦。○傳「我惟」至「慎刑」○正義曰：以敷求殷先哲王，及別求古先哲王，為己視古義也。德由說而罰須行，故德之言「說」而罰言「行」也。以事終而結上，故云德也。○傳「假令」至「之言」○正義曰：天下不安，為總說。所以不安，猶「未定其心，於周道屢數而未和同」也。時以大和會，故言「假令」，設不和同事言耳。○傳「明惟」至「怨我」○正義曰：顧氏云：「明惟天者，言天明察在上，見民不安，乃以刑罰誅戮於我。」○傳「民之」至「罪大」○正義曰：此總德刑而直雲「不慎罰」者，政以德為主，不嫌不明，政失由於濫刑，故舉「罰」以言之。下言「無作怨」，以失罰為罪大。

wáng yuē: wū hū! fēng, jìng zāi! wú zuò yuàn, wù yòng fēi móu fēi yí. yán dāng xiū jǐ yǐ jìng, wú wèi kě yuàn zhī shì, wù yòng fēi shàn móu fēi cháng fǎ. bì shí chén, pī zé mǐn dé, duàn xíng shì chéng dào, dà fǎ mǐn dé, xìn zé rén rèn yān, mǐn zé yǒu gōng. yòng kāng nǎi xīn, gù nǎi dé, yuǎn nǎi yóu, yòng shì chéng dào ān rǔ xīn, gù shěng rǔ dé, wú lìng yǒu fēi, yuǎn rǔ móu, sī wèi zhǎng jiǔ. yù nǎi yǐ mín níng, bù rǔ xiá tiǎn. xíng kuān zhèng nǎi yǐ mín ān, zé wǒ bù rǔ zuì guò, bù jué wáng rǔ.
王曰：「嗚呼！封，敬哉！無作怨，勿用非謀非彝。言當修己以敬，無為可怨之事，勿用非善謀、非常法。蔽時忱，丕則敏德，斷行是誠道，大法敏德，信則人任焉，敏則有功。用康乃心，顧乃德，遠乃猷，用是誠道安汝心，顧省汝德，無令有非，遠汝謀，思為長久。裕乃以民寧，不汝瑕殄。」行寬政乃以民安，則我不汝罪過，不絕亡汝。

shū wáng yuē wū hū zhì xiá tiǎn zhèng yì yuē: yǐ fá bù kě shī, gù wáng mìng yán yuē: wū hū! fēng, dāng xiū jǐ yǐ jìng zāi! wú wèi kě yuàn zhī shì, wù yòng fēi shàn móu fēi cháng fǎ, ér yǐ jué duàn xíng shì chéng xìn zhī dào, dà dāng fǎ wèi jī mǐn zhī dé. yòng shì xìn mǐn ān rǔ xīn, gù shěng rǔ dé, guǎng yuǎn rǔ móu, néng xíng kuān zhèng, nǎi yǐ mín ān, zé wǒ bù yú rǔ zuì guò ér jué wáng rǔ. chuán duàn xíng zhì yǒu gōng zhèng yì yuē: yǐ chéng zài yú xīn, gù jué duàn xíng zhī, yì xīn chéng ér xíng mǐn, wèi jiàn shì zhī sù, shì yǒu shàn ér xū dé fǎ, gù yún dà fǎ mǐn dé yě. zhèng yǐ cǐ èr zhě, yǐ xìn zé rén rèn yān, mǐn zé yǒu gōng gù yě. lùn yǔ wén. chuán yòng shì zhì zhǎng jiǔ zhèng yì yuē: shàng wén yǒu chén yǒu mǐn, cǐ wéi yún yòng shì chéng dào, bù yún mǐn zhě, mǐn zài chéng xià, yì yòng zhī kě zhī.
[疏]「王曰嗚呼」至「瑕殄」○正義曰：以罰不可失，故王命言曰：「嗚呼！封，當修己以敬哉！無為可怨之事，勿用非善謀、非常法，而以決斷行是誠信之道，大當法為機敏之德。用是信敏安汝心，顧省汝德，廣遠汝謀，能行寬政，乃以民安，則我不於汝罪過而絕亡汝。」○傳「斷行」至「有功」○正義曰：以誠在於心，故決斷行之，亦心誠而行敏，為見事之速，事有善而須德法，故云「大法敏德」也。正以此二者，以「信則人任焉，敏則有功」故也。《論語》文。○傳「用是」至「長久」○正義曰：上文有「忱」有「敏」，此惟雲「用是誠道」，不雲「敏」者，「敏」在「誠」下，亦用之可知。

wáng yuē: wū hū! sì rǔ xiǎo zi fēng, wéi mìng bù yú cháng, yǐ mín ān zé bù jué wáng rǔ, gù dāng niàn tiān mìng zhī bù yú cháng, rǔ xíng shàn zé dé zhī, xíng è zé shī zhī. rǔ niàn zāi! wú wǒ tiǎn. wú jué qì wǒ yán ér bù niàn. xiǎng, míng nǎi fú mìng, xiǎng yǒu guó tǔ, dāng míng rǔ suǒ fú xíng zhī mìng lìng, shǐ kě zé. gāo nǎi tīng, yòng kāng yì mín. gāo rǔ tīng, tīng xiān wáng dào dé zhī yán, yǐ ān zhì mín.
王曰：「嗚呼！肆汝小子封，惟命不於常，以民安則不絕亡汝，故當念天命之不於常，汝行善則得之，行惡則失之。汝念哉！無我殄。無絕棄我言而不念。享，明乃服命，享有國土，當明汝所服行之命令，使可則。高乃聽，用康乂民。」高汝聽，聽先王道德之言，以安治民。

shū wáng yuē wū hū sì zhì yì mín zhèng yì yuē: yǔ shàng xiàng shǒu yǐn. wáng mìng yán yuē: wū hū! yǐ mín ān zé bù rǔ jué wáng zhī gù, rǔ xiǎo zi fēng, dāng niàn tiān mìng zhī bù yú cháng yě. wéi xíng shàn zé dé zhī, xíng è zé shī zhī. rǔ niàn cǐ wú cháng zāi! wú jué qì wǒ yán ér bù niàn. ruò xiǎng yǒu guó tǔ, dāng míng rǔ fú xíng zhī jiào lìng, shǐ kě fǎ. gāo dà rǔ suǒ tīng, yòng xiān wáng dào dé zhī yán yǐ ān zhì mín yě. chuán xiǎng yǒu zhì kě zé zhèng yì yuē: yǐ bù xiá tiǎn, jí xiǎng yǒu guó tǔ yě. fú xíng zhī mìng, wèi dé xíng yě.
[疏]「王曰嗚呼肆」至「乂民」○正義曰：與上相首引。王命言曰：「嗚呼！以民安則不汝絕亡之故，汝小子封，當念天命之不於常也。惟行善則得之，行惡則失之。汝念此無常哉！無絕棄我言而不念。若享有國土，當明汝服行之教令，使可法。高大汝所聽，用先王道德之言以安治民也。」○傳「享有」至「可則」○正義曰：以「不瑕殄」，即享有國土也。「服行之命」，謂德刑也。

wáng ruò yuē: wǎng zāi! fēng, wù tì jìng diǎn, rǔ wǎng zhī guó, wù fèi suǒ yí jìng zhī cháng fǎ. tīng zhèn gào rǔ, nǎi yǐ yīn mín shì xiǎng. shùn cóng wǒ suǒ gào zhī yán, jí rǔ nǎi yǐ yīn mín shì shì xiǎng guó, fú liú hòu shì.
王若曰：「往哉！封，勿替敬典，汝往之國，勿廢所宜敬之常法。聽朕告汝，乃以殷民世享。」順從我所告之言，即汝乃以殷民世世享國，福流後世。

shū wáng ruò zhì shì xiǎng zhèng yì yuē: yǐ xū gāo tīng zhì mín, gù wáng mìng shùn qí dé ér yán yuē: rǔ wǎng zhī guó zāi! fēng hū, wù fèi suǒ yí jìng zhī cháng fǎ, jí tīng yòng wǒ gào shì yě. rǔ rú cǐ, zé rǔ nǎi dé yǐ yīn mín shì shì xiǎng guó. ér yán bù jué guó zuò, duǎn zhǎng yóu dé yě. yòu yán wáng ruò yuē zhě, yī piān zhōng shǐ yán zhī, míng yú zhōng yì yǒu ruò yě.
[疏]「王若」至「世享」○正義曰：以須高聽治民，故王命順其德而言曰：「汝往之國哉！封乎，勿廢所宜敬之常法，即聽用我誥是也。汝如此，則汝乃得以殷民世世享國。」而言不絕國祚，短長由德也。又言「王若曰」者，一篇終始言之，明於中亦有「若」也。