dù zi měi yǐn zhōng bā xiān gē, hè zhī zhāng rǔ yáng wáng jìn cuī zōng zhī sū jìn lǐ bái zhāng zhǎng shǐ xù jiāo suì lǐ kuò zhī yě. shì zhī zuò lǐ lín fǔ zèn, qiú wèi sàn zhí, nǎi yǐ tài zǐ shǎo bǎo bà zhèng shì. mìng xià, yǔ qīn qī gù rén huān yǐn fù shī yuē: bì xián chū bà xiāng, lè shèng qiě xián bēi. wèi wèn mén qián kè, jīn zhāo jǐ gè lái? kě yǐ jiàn qí chāo rán wú suǒ jiè dì zhī yì, zé zi měi shī suǒ wèi xián bēi lè shèng chēng bì xián zhě shì yě. shì zhī yǐ tiān bǎo wǔ zài bà xiāng, jí biǎn sǐ yuán zhōu, ér zi měi shí zài fāng yǐ xiàn fù dé guān, yí fēi xiāng yǔ zhōu xuán zhě, gài dàn jì néng yǐn zhě ěr. wéi jiāo suì míng jī bù jiàn tā shū. shì zhī zhī qù, zì wèi dé jì, ér zhōng bù miǎn yú sǐ, bù néng suì qí shī yì, lín fǔ zhī yuàn qǐ zhì shì zāi! bīng tàn bù kě tóng qì, bù lùn yuàn yǒu qiǎn shēn yě. nǎi zhī qì zǎi xiàng zhī zhòng, ér qiú yī bēi zhī lè, yǒu bù néng zì móu zhě. yù lù lù qiú wèi jiāo suì, qí kě dé hū? jīn xiàn shān yǒu shì zhī wā zūn, yán lǔ gōng zhū rén cháng wèi lián jù ér chuán bù zài, qí cháng zhì hú zhōu, yí wèi cì shǐ, ér shǐ shī zhī yě.
杜子美《飲中八仙歌》，賀知章、汝陽王璡、崔宗之、蘇晉、李白、張長史旭、焦遂、李适之也。適之坐李林甫譖，求為散職，乃以太子少保罷政事。命下，與親戚故人歡飲賦詩曰：「避賢初罷相，樂聖且銜杯。為問門前客，今朝幾個來？」可以見其超然無所芥蒂之意，則子美詩所謂「銜杯樂聖稱避賢」者是也。適之以天寶五載罷相，即貶死袁州，而子美十載方以獻賦得官，疑非相與周旋者，蓋但記能飲者耳。惟焦遂名跡不見他書。適之之去，自為得計，而終不免於死，不能遂其詩意，林甫之怨豈至是哉！冰炭不可同器，不論怨有淺深也。乃知棄宰相之重，而求一杯之樂，有不能自謀者。欲碌碌求為焦遂，其可得乎？今峴山有適之窪樽，顏魯公諸人嘗為聯句而傳不載，其嘗至湖州，疑為刺史，而史失之也。

lǐ wén dìng gōng zuò yǔ dīng jìn gōng bù xiāng néng, zhōng cháng yù yù bù lè. jiù zhōng shū shěng bì jiān yǒu qí shǒu tí shī yī lián yún: huī xīn yuán rěn shì, shuāng bìn wèi lùn bīng. fán shù shí chù, cǐ péi jìn gōng shī yě. chū bù jiàn quán piān, zài xǔ chāng ǒu dé qí jí, yún: yǒu yì xiào chéng píng, wú gōng dá shèng míng. huī xīn yuán rěn shì, shuāng bìn wèi lùn bīng. dào zhí shēn hái zài, ēn shēn mìng zhuǎn qīng. yán méi fēi nǐ yì, kuí huò shì píng shēng. bái rì zhǎng xuán zhào, cāng yíng mán fā shēng. sōng yáng jiù tián lǐ, zhōng shǐ xiè guī gēng. péi gōng zhī yán yóu jí cǐ, qǐ zuò lǐ féng jí yuán zhěn gù yé? jí zhōng yòu yǒu zài tài yuán tí tīng bì yī jué jù yún: wēi shì jīng fēi yī, fú róng dé shì kōng. bái tóu guān shě lǐ, jīn rì yòu chūn fēng. zé cǐ gōng xiōng zhōng yì wèi dé quán wèi wú shì rén, lǜ yě zhī yóu qǐ yì dé zāi! péi gōng gù bù tè yǐ wén zì míng shì, rán shī cí jiē zhěng qí xián yǎ, zhōng yì duān liàng zhī qì lǐn rán shí jiàn, lǎn zhī měi kě xǐ yě.
李文定公坐與丁晉公不相能，中常鬱鬱不樂。舊中書省壁間有其手題詩一聯云：「灰心緣忍事，霜鬢為論兵。」凡數十處，此裴晉公詩也。初不見全篇，在許昌偶得其集，云：「有意效承平，無功答聖明。灰心緣忍事，霜鬢為論兵。道直身還在，恩深命轉輕。鹽梅非擬議，葵藿是平生。白日長懸照，蒼蠅謾發聲。嵩陽舊田裡，終使謝歸耕。」裴公之言猶及此，豈坐李逢吉、元稹故耶？集中又有在太原題廳壁一絕句云：「危事經非一，浮榮得是空。白頭官舍里，今日又春風。」則此公胸中亦未得全為無事人，綠野之游豈易得哉！裴公固不特以文字名世，然詩辭皆整齊閒雅，忠義端亮之氣凜然時見，覽之每可喜也。

péi jìn gōng shī yún: bǎo shí huǎn xíng chū shuì jué, yī ōu xīn míng shì ér jiān. tuō jīn xié yǐ shéng chuáng zuò, fēng sòng shuǐ shēng lái ěr biān. gōng wèi cǐ shī bì zì yǐ wèi dé zhì, rán wú shān jū qī nián, xiǎng cǐ duō yǐ. jīn suì xīn chá shì jiā. xià chū zuò xiǎo chí, dǎo ān lè quán zhù zhī, dé cháng shú pò shān zhòng tái bái lián zhí qí jiān, yè yǐ fù shuǐ. suī wú cóng chán zhī shēng, rán yì chéng chè kě xǐ. cǐ jìn gōng zhī suǒ sòng yǒng, ér wú dé zhī, kě bù wèi xìng hū?
裴晉公詩云：「飽食緩行初睡覺，一甌新茗侍兒煎。脫巾斜倚繩床坐，風送水聲來耳邊。」公為此詩必自以為得志，然吾山居七年，享此多矣。今歲新茶適佳。夏初作小池，導安樂泉注之，得常熟破山重台白蓮植其間，葉已覆水。雖無淙潺之聲，然亦澄澈可喜。此晉公之所誦詠，而吾得之，可不為幸乎？

ōu yáng wén zhōng gōng zài yáng zhōu zuò píng shān táng, zhuàng lì wèi huái nán dì yī. táng jù shǔ gāng, xià lín jiāng nán, shù bǎi lǐ zhēn rùn jīn líng sān zhōu, yǐn yǐn ruò kě jiàn. gōng měi shǔ shí, zhé líng chén xié kè wǎng yóu, qiǎn rén zǒu shào bó qǔ hé huā qiān yú duǒ, yǐ huà pén fēn chā bǎi xǔ pén, yǔ kè xiāng jiān. yù jiǔ xíng, jí qiǎn jì qǔ yī huā chuán kè, yǐ cì zhāi qí yè, jǐn chù zé yǐn jiǔ, wǎng wǎng qīn yè zài yuè ér guī. yú shào shèng chū shǐ dēng dì, cháng yǐ liù qī yuè zhī jiān guǎn yú cǐ táng zhě jǐ yuè. shì suì dà shǔ, huán táng zuǒ yòu, lǎo mù cān tiān, hòu yǒu zhú qiān yú gān, dà rú chuán, bù fù jiàn rì sè, sū zi zhān shī suǒ wèi zhì jié kě zhuān chē shì yě. sì yǒu yī sēng, nián bā shí yú, jí jiàn gōng, yóu néng dào gōng shí shì shén xiáng. ěr lái jǐ sì shí nián, niàn zhī yóu zài mù. jīn yú xiǎo chí zhí lián suī bù duō, lái suì huā kāi, dāng yǔ shān zhōng yī èr kè xiū cǐ gù shì.
歐陽文忠公在揚州作平山堂，壯麗為淮南第一。堂據蜀岡，下臨江南，數百里真、潤、金陵三州，隱隱若可見。公每暑時，輒凌晨攜客往游，遣人走邵伯取荷花千餘朵，以畫盆分插百許盆，與客相間。遇酒行，即遣妓取一花傳客，以次摘其葉，盡處則飲酒，往往侵夜載月而歸。余紹聖初始登第，嘗以六七月之間館於此堂者幾月。是歲大暑，環堂左右，老木參天，後有竹千餘竿，大如椽，不復見日色，蘇子瞻詩所謂「稚節可專車」是也。寺有一僧，年八十餘，及見公，猶能道公時事甚詳。邇來幾四十年，念之猶在目。今余小池植蓮雖不多，來歲花開，當與山中一二客修此故事。

yú jiā jiù cáng shū sān wàn yú juǎn, sàng luàn yǐ lái, suǒ wáng jǐ bàn. shān jū xiá ài, yú dì zhì shū náng wú jǐ, yǔ lòu shǔ niè, rì fù dù bài. jīn suì chū pù zhī, yuè liǎng xún cái bì. qí jiān wǎng wǎng duō yú shǒu zì chāo, lǎn zhī rú gé shì shì. yīn rì qǔ suǒ xǐ guān zhě shù shí juǎn, mìng mén shēng děng cóng páng dú zhī, bù jué zhì rì zè. jiù dé niàng fǎ jí jiǎn yì, shèng xià sān rì zhé chéng, sè rú dòng lǐ, bù jiǎn yù yǒu. pú fū wèi zuò zhī, měi wǎn liáng, jí xiāng yǔ yǐn sān bēi ér sàn, yì fù àng rán. dú shū bì shǔ gù shì yī jiā shì, kuàng yǒu cǐ niàng. hū kàn ōu wén zhōng shī, yǒu yī shēng qín kǔ shū qiān juǎn, wàn shì xiāo mó jiǔ shí fēn zhī jù, kǎi rán yǒu dāng qí xīn. gōng míng dé zhe tiān xià, hé gǎn yú cǐ hū? zōu zhàn yǒu yán, rú zhàn bèi nǎi dāng rú gōng yán ěr. cǐ gōng shǐ tuì xiū zhī shí, jì běi mén hán wèi gōng shī yě.
余家舊藏書三萬餘卷，喪亂以來，所亡幾半。山居狹隘，餘地置書囊無幾，雨漏鼠齧，日復蠹敗。今歲出曝之，閱兩旬才畢。其間往往多餘手自抄，覽之如隔世事。因日取所喜觀者數十卷，命門生等從旁讀之，不覺至日仄。舊得釀法極簡易，盛夏三日輒成，色如湩醴，不減玉友。僕夫為作之，每晚涼，即相與飲三杯而散，亦復盎然。讀書避暑固是一佳事，況有此釀。忽看歐文忠詩，有「一生勤苦書千卷，萬事消磨酒十分」之句，慨然有當其心。公名德著天下，何感於此乎？鄒湛有言，如湛輩乃當如公言耳。此公始退休之時，寄北門韓魏公詩也。

sū zi zhān zài huáng zhōu zuò mì jiǔ, bù shèn jiā, yǐn zhě zhé bào xià, mì shuǐ fǔ bài zhě ěr. cháng yī shì zhī, hòu bù fù zuò. zài huì zhōu zuò guì jiǔ, cháng wèn qí èr zi mài guò, yún yì yī shì zhī ér zhǐ, dà dǐ qì wèi shì tú sū jiǔ. èr zi yǔ jí, yì zì fǔ zhǎng dà xiào. èr fāng wèi bì bù jiā, dàn gōng xìng bù nài shì, bù néng jǐn rú qí jié dù, gū wèi hǎo shì jiè yǐ wèi shī, gù shì xǐ qí míng. yào zhī, jiǔ fēi qū bò, hé kě yǐ tā wù wèi zhī? ruò bù lèi jiǔ, shú ruò yǐ mì zì mù guā zhā chéng děng wèi zhī, zì kě kǒu, bù bì shì jiǔ yě. liú yǔ xī chuán xìn fāng yǒu guì jiāng fǎ, shàn zào zhě shǔ yuè jí kuài měi. fán jiǔ yòng yào, wèi yǒu bù duó qí wèi, kuàng guì zhī liè, chǔ rén suǒ wèi guì jiǔ jiāo jiāng zhě, ān zhī qí wèi měi jiǔ? dàn tǔ sú suǒ shàng, jīn yù yīn qí míng yǐ qiú měi yì guò yǐ.
蘇子瞻在黃州作蜜酒，不甚佳，飲者輒暴下，蜜水腐敗者爾。嘗一試之，後不復作。在惠州作桂酒，嘗問其二子邁、過，雲亦一試之而止，大抵氣味似屠蘇酒。二子語及，亦自撫掌大笑。二方未必不佳，但公性不耐事，不能盡如其節度，姑為好事藉以為詩，故世喜其名。要之，酒非曲蘗，何可以他物為之？若不類酒，孰若以蜜漬木瓜楂橙等為之，自可口，不必似酒也。劉禹錫《傳信方》有桂漿法，善造者暑月極快美。凡酒用藥，未有不奪其味，況桂之烈，楚人所謂桂酒椒漿者，安知其為美酒？但土俗所尚，今欲因其名以求美亦過矣。

wáng jīng gōng bù nài jìng zuò, fēi wò jí xíng. wǎn bǔ jū zhōng shān xiè gōng dūn, zì shān jù zhōu chéng shì xiāng bàn, wèi zhī bàn shān. chù yī lǘ, měi shí bà, bì rì yī zhì zhōng shān. zòng bù shān jiān, juàn zé jí dìng lín ér shuì, wǎng wǎng zhì rì zè nǎi guī, lǜ yǐ wèi cháng. yǒu bù jí zhōng wǎng, yì bì kuà lǘ zhōng dào ér hái, wèi cháng yǐ yě. yú jiàn cài tiān qǐ xuē zhào míng bèi néng yán zhī. zi zhān zài huáng zhōu jí lǐng biǎo, měi dàn qǐ bù zhāo kè xiāng yǔ yǔ, zé bì chū ér fǎng kè. suǒ yǔ yóu zhě yì bù jǐn zé, gè suí qí rén gāo xià, tán xié fàng dàng, bù fù wèi zhěn qí. yǒu bù néng tán zhě, zé qiáng zhī shuō guǐ. huò cí wú yǒu, zé yuē gū wàng yán zhī, yú shì wén zhě wú bù jué dào, jiē jǐn huān ér hòu qù. shè yī rì wú kè, zé qiàn rán ruò yǒu jí. qí jiā zǐ dì cháng wèi yǔ yán zhī rú cǐ yě. wú dú yì cǐ, gù wú èr gōng jīng yíng sì hǎi zhī zhì, dàn wèi kè yù dù mén. měi zuò zhé zhōng rì, zhì zú bì nǎi qǐ. liǎng yán xiāng qù wú sān bǎi bù, yuè shù rì cái néng yī wǎng. yī tà suǒ jù, rú jīng gōng zhī shuì, zé yǒu zhī yǐ. táo yuān míng yún yuán rì shè ér chéng qù, qǐ rén rén zhì shì suǒ cún gè yì, fēi yú tuí duò zhě suǒ jí hū? wàn fǎ jiē cóng xīn shēng, xīn jì bù dòng, wài jìng hé zì ér rù? suī hán shǔ kě dí yě. yīng ér wèi cháng qiú fù huǒ yáo shàn, cǐ qǐ wú hán shǔ hū? gài bù zhī ěr. jìn jiàn shì yǒu wèi shǔ zhě, xí dì tǎn xī, zhōng rì qiān xǐ, bǎi jì qiú bì, zú bù dé suǒ yù, ér dào tú zhī yì, zhèng zhòu liè rì, yī yǐ hòu nà, wǎn chē fù dān, chí chěng bù tíng, jìng yì wú tā, dàn xīn suǒ ān ěr. jìn yǒu dào rén cháng wù, zhù huì lín, dé fēng bì jí, guī yù xǔ chāng tiān níng sì. zú bù néng xíng, suī sān fú bì jù sān yī ér zuò, zì dàn zhì mù wèi cháng yī yǎn. měi shí shí, dì zǐ fú yè, shāo shēn suō, jí fù jiā fū rú gù. shì zhōng bù zhì shàn, gǒng shǒu ruò duì dà bīn kè, ér shén guān chéng mù, fū lǐ róng chàng. jí suī bù chà, yì bù fù zuò, rú shì qī nián. yī rì gào qí tú, yǔ jué jí huà. yú cháng shèng shǔ lǚ guò zhī, wèn zhòng yī ér bù shàn, yì jué rè hū? dàn xiào ér bù dá. fū xīn wú bì jiù, suī yīng ér yì fū, yóu bù néng lèi, kuàng rú ruò rén zhě hū?
王荊公不耐靜坐，非臥即行。晚卜居鐘山謝公墩，自山距州城適相半，謂之半山。畜一驢，每食罷，必日一至鐘山。縱步山間，倦則即定林而睡，往往至日昃乃歸，率以為常。有不及終往，亦必跨驢中道而還，未嘗已也。余見蔡天啟、薛肇明備能言之。子瞻在黃州及嶺表，每旦起不招客相與語，則必出而訪客。所與游者亦不盡擇，各隨其人高下，談諧放蕩，不復為畛畦。有不能談者，則強之說鬼。或辭無有，則曰「姑妄言之」，於是聞者無不絕倒，皆盡歡而後去。設一日無客，則歉然若有疾。其家子弟嘗為予言之如此也。吾獨異此，固無二公經營四海之志，但畏客欲杜門。每坐輒終日，至足痹乃起。兩岩相去無三百步，閱數日才能一往。一榻所據，如荊公之睡，則有之矣。陶淵明雲「園日涉而成趣」，豈仁人志士所存各異，非余頹惰者所及乎？萬法皆從心生，心茍不動，外境何自而入？雖寒暑可敵也。嬰兒未嘗求附火搖扇，此豈無寒暑乎？蓋不知爾。近見世有畏暑者，席地袒裼，終日遷徙，百計求避，卒不得所欲，而道途之役，正晝烈日，衣以厚衲，輓車負擔，馳騁不停，竟亦無他，但心所安爾。近有道人常悟，住惠林，得風痹疾，歸寓許昌天寧寺。足不能行，雖三伏必具三衣而坐，自旦至暮未嘗欹偃。每食時，弟子扶掖，稍伸縮，即復跏趺如故。室中不置扇，拱手若對大賓客，而神觀澄穆，膚理融暢。疾雖不差，亦不復作，如是七年。一日告其徒，語絕即化。余嘗盛暑屢過之，問重衣而不扇，亦覺熱乎？但笑而不答。夫心無避就，雖嬰兒役夫，猶不能累，況如若人者乎？

lú hóng cǎo táng tú jiù cáng zhōng guì rén liú yǒu fāng jiā. yú wǎng yǒu qìng lì zhōng mó běn, yì míng shǒu jīng miào. yóu jì hòu zài táng rén tí bá yún: xiāng guó zōu píng duàn gōng jiā cáng tú shū, bìng yòng suǒ lì fāng zhèn yìn jì. xián tōng chū, yú wèi jīng zhōu cóng shì, yǔ kē gǔ tóng zài lán líng gōng mù xià, yuè cǐ zhóu. jīn suǒ lì suì sì shū yú èr jì, jiàn lí duō nán, biān zhóu shàng cún. wù zài shí qiān, suǒ yí xìng tàn. dīng wèi nián jià zài qí shān, zhuō jùn zi mó jì. yòu shū: jǐ yǒu suì chóng jiǔ rì zhuān yè dà yí, suì zài lǎn yuè, lèi jīng duō nán, dùn shì chóu jīn. zi mó zài tí. zōu píng gōng, duàn wén gōng yě kē gǔ, qí zi chéng shì zì yě zi mó, bù zhī hé rén. zhuō jùn, gài yì lú shì wàng. lán líng gōng huò yún xiāo yè, qí bà xiāng, chū wèi jīng zhōu jié dù shǐ, zhèng xián tōng chū. chéng shì zhōng tài cháng shǎo qīng, zé suǒ wèi dà yí yě. dīng wèi, xī zōng guāng qǐ èr nián jǐ yǒu, zhāo zōng lóng jì yuán nián. cǐ huà xuān hé gēng zǐ yú zài chǔ zhōu, wèi hè fāng huí qǔ qù bù guī. dāng shí yú fāng zì xǔ chāng dé qǐng dòng xiāo, sī bo zhú yú cǐ shān zhī xià, shì tú zhōng cǎo táng yuè guǎn táo yān dèng mì cuì tíng děng, miǎo rán ruò bù kě jí. jīn yú dōng xī liǎng yán lüè yǒu tíng táng shí yú suǒ, bǐ nián sōng zhú shāo huán hé. měi zhàng cè dēng shān, qí shí sēn sǒng zuǒ yòu, jié qū xíng yún xiá zhōng, bù zhī shì hóng jū wèi rú hé, dàn hèn shuǐ quán bù zhuàng, wú yún jǐn chí jīn bì tán ěr.
盧鴻《草堂圖》舊藏中貴人劉有方家。余往有慶曆中摹本，亦名手精妙。猶記後載唐人題跋云：「相國鄒平段公家藏圖書，並用所歷方鎮印記。咸通初，余為荊州從事，與柯古同在蘭陵公幕下，閱此軸。今所歷歲祀倏逾二紀，洊罹多難，編軸尚存。物在時遷，所宜興嘆。丁未年駕在岐山，涿郡子謨記。」又書：「己酉歲重九日專謁大儀，遂載覽閱，累經多難，頓釋愁襟。子謨再題。」鄒平公，段文公也；柯古，其子成式字也；子謨，不知何人。涿郡，蓋亦盧氏望。蘭陵公或雲蕭鄴，其罷相，出為荊州節度使，正咸通初。成式終太常少卿，則所謂大儀也。丁未，僖宗光啟二年；己酉，昭宗龍紀元年。此畫宣和庚子余在楚州，為賀方回取去不歸。當時余方自許昌得請洞霄，思卜築於此山之下，視圖中草堂、樾館、桃煙磴、冪翠亭等，渺然若不可及。今余東西兩岩略有亭堂十餘所，比年松竹稍環合。每杖策登山，奇石森聳左右，詰曲行雲霞中，不知視鴻居為如何，但恨水泉不壯，無雲錦池、金碧潭耳。

xiè kāng lè yún liáng chén měi jǐng shǎng xīn lè shì sì zhě nán bìng, tiān xià yǒng zhī yǐ wèi kǒu shí. hán wèi gōng zài běi mén zuò sì bìng táng. gōng gōng míng fù guì, wú yī bù mǎn suǒ yù, gù wú shí bù kě lè, yì yǐ shì wèi guì hū? yú yóu xíng sì fāng, dāng qí shǎo shí, gài wèi zhī guāng jǐng wèi kě xī, yì bù yǐ shì sì zhě wèi nán de yě. zài xǔ chāng jiàn gù lǎo yán hán chí guó wèi shǒu, měi rù chūn, cháng rì shè shí kè zhī jù yú xī hú, dàn yǐ jùn shì wěi liáo lì, jí zào hú shàng. shǐ lì zhī hú mén, yǒu shì dài fū guò, jí yāo zhī rù, mǎn jiǔ kè ér zhǐ. zhé yǔ lè yǐn zhōng rì, bù wèn qí hé rén yě. céng cún zhī cháng yǐ wèn gōng yuē: wú nǎi yǒu bù dé yǐ zhě hū? gōng yuē: rǔ shào nián ān zhī cǐ? wú lǎo yǐ, wèi zhī fù yǒu jǐ chūn. ruò dài kě yǔ yǐn zhě ér hòu cóng, wú zhī wèi lè wú jǐ, ér chūn yì bù wú dài yě. yú shí nián sì shí sān, yóu wèi jǐn yǐ wèi rán. zì jīn sī zhī, nǎi zhī qí yán wèi yǒu wèi yě.
謝康樂雲良辰、美景、賞心、樂事四者難並，天下詠之以為口實。韓魏公在北門作四並堂。公功名富貴，無一不滿所欲，故無時不可樂，亦以是為貴乎？余遊行四方，當其少時，蓋未知光景為可惜，亦不以是四者為難得也。在許昌見故老言韓持國為守，每入春，常日設十客之具於西湖，旦以郡事委僚吏，即造湖上。使吏之湖門，有士大夫過，即邀之入，滿九客而止。輒與樂飲終日，不問其何人也。曾存之常以問公曰：「無乃有不得已者乎？」公曰：「汝少年安知此？吾老矣，未知復有幾春。若待可與飲者而後從，吾之為樂無幾，而春亦不吾待也。」余時年四十三，猶未盡以為然。自今思之，乃知其言為有味也。

jìn shì xué zhě duō yán zhōng yōng, zhōng yōng zhī bù kě fèi jiǔ yǐ, hé dài jīn rì? fēi tè zi sī yán zhī, yáo zhī gào shùn yuē: rén xīn wéi wēi, dào xīn wéi wēi. wéi jīng wéi yī, yǔn zhí jué zhōng. suǒ wèi rén xīn zhě, xǐ nù āi lè zhī yǐ fā zhě yě dào xīn zhě, xǐ nù āi lè zhī wèi fā zhě yě. rén néng zhì qí xīn cháng yú wèi fā zhī qián, bù wèi yǐ fā zhī suǒ luàn, zé bù liú yú rén xīn ér dào xīn cháng cún, fēi suǒ wèi zhōng hū? tōng cǐ shuō zhě, bù wéi liǎo rán yú xìng mìng zhī zhèng, yì zì kě yǐ yǎng shēng jǐn nián. sù wèn yǐ xǐ nù bēi yōu kǒng pèi gān xīn pí fèi shèn, ér gèng yán qí suǒ shèng suǒ shāng, měi shǐ jié qí guò ér yǎng qí zhèng, yǐ quán shēng yǔ xíng. fū xìng yǐ dé yǐ, shēng yǔ xíng gù yōu wèi zhī. tè lùn yǎng shēng zhě fēn yú wǔ zàng, ér wú rú yī yú xīn. wǔ zàng fēi xīn, shú wèi zhī zhì? shì yì yī dào yě. wǎng suì yǒu fāng shì liú chún jué, nián bǎi suì yú, nǎi yǐ gěi shǐ shì xià yīng gōng. yú cháng jiàn qí wèi cài lǔ gōng yán chéng fèn zhì yù wèi sǔn zhī yì, shén yǒu lǐ, gài shēn yú sù wèn zhě. jiā yòu mò, yǒu qíng zú yì bǎi yú suì, bù zhī qí xìng míng, shí rén yǐ hǎo lǎo hū zhī, shàn yī, zì yán shòu fǎ yú zhì rén, wǎng lái xǔ luò jiān. chéng wén jiǎn gōng yóu hòu lǐ zhī, wèi wén jiǎn zhěn mài, yù gào qí sǐ qī yú qī suì zhī qián, bù chà xún rì. cháng yǔ rén nián liù shí shǐ zhī yī, qī shí ér jiàn sù wèn, měi fǔ bì tài xī yuē: shǐ wú zǎo dé cǐ shū, yǔ yī jù, wú bù sǐ yǐ. xī qí jiàn zhī wǎn, ér yǐ shāng zhě bù kě fù yě. kǒng zǐ yuē: rén zhě shòu. cǐ gù jǐn xìng zhī yán, hé yí yú yī hū?
近世學者多言中庸，中庸之不可廢久矣，何待今日？非特子思言之，堯之告舜曰：「人心惟危，道心惟微。惟精惟一，允執厥中。」所謂人心者，喜怒哀樂之已發者也；道心者，喜怒哀樂之未發者也。人能治其心常於未發之前，不為已發之所亂，則不流於人心而道心常存，非所謂中乎？通此說者，不惟瞭然於性命之正，亦自可以養生盡年。《素問》以喜怒悲憂恐配肝心脾肺腎，而更言其所勝所傷，每使節其過而養其正，以全生與形。夫性已得矣，生與形固優為之。特論養生者分於五臟，而吾儒一於心。五臟非心，孰為之制？是亦一道也。往歲有方士劉淳玨，年百歲餘，乃以給使事夏英公。余嘗見其為蔡魯公言懲忿窒欲為損之義，甚有理，蓋深於《素問》者。嘉祐末，有黥卒亦百餘歲，不知其姓名，時人以郝老呼之，善醫，自言受法於至人，往來許洛間。程文簡公尤厚禮之，為文簡診脈，預告其死期於期歲之前，不差旬日。常語人年六十始知醫，七十而見《素問》，每撫髀太息曰：「使吾早得此書，與醫俱，吾不死矣。」惜其見之晚，而已傷者不可復也。孔子曰：「仁者壽。」此固盡性之言，何疑於醫乎？

lín xià nà zǐ tán chán, lèi yǐ wú rú wèi wèi jǐn. bǐ gù wèi zhī wú yán zhī shēn, rán wú rú jù zhī yì tài guò. yì yuē: jīng qì wèi wù, yóu hún wèi biàn, shì gù zhī guǐ shén zhī qíng zhuàng. yuán shǐ yào zhōng, gù zhī sǐ shēng zhī shuō. cǐ hé děng yǔ hū? ruò zuò shàn, jiàng zhī bǎi xiáng zuò bù shàn, jiàng zhī bǎi yāng. jī shàn zhī jiā, bì yǒu yú qìng jī bù shàn zhī jiā, bì yǒu yú yāng, zé yīn guǒ bào yīng zhī shuō, yì wèi cháng fèi yě. jìn sòng jiān fú xué shǐ rù zhōng guó ér wèi zhī chán, yī shí míng liú nǎi yǒu wèi shén bù miè zhī lùn. yòu yǒu fēi zhī zhě, hé qí lòu hū? zì táng yán chán zhě jìn guǎng, ér qí shù yì shǎo yì. dà dǐ rú yǐ yán chuán, ér fú yǐ yì jiě, fēi bù kě yǐ yán chuán, wèi yǐ yán dé zhě wèi bì zhēn jiě, qí shǒu zhī bì bù jiān, xìn zhī bì bù dǔ, qiě duò yú yán, yǐ wèi duì zhí ér bù néng biàn tōng páng dá ěr. cǐ bù jǐ wú rú suǒ wèi mò ér shí zhī, bù yán ér xìn zhě hū? liǎng zhě wèi cháng bù tōng. zì yán ér dá qí yì zhě, wú rú shì jiān fǎ yě yǐ yì ér gāi qí yán zhě, fú shì chū shì jiān fǎ yě. ruò cháo wén dào, xī kě yǐ sǐ, zé yì yǔ yán liǎng mò wèi zhī ài, yì hé bǐ shì zhī biàn zāi! wú cháng wèi qí tú gāo shèng zhě yán zhī, bǐ yì xīn yǐ wèi rán, ér yǒu bù dé tóng zhě, qí jiào rán yě.
林下衲子談禪，類以吾儒為未盡。彼固未知吾言之深，然吾儒拒之亦太過。《易》曰：精氣為物，遊魂為變，是故知鬼神之情狀。原始要終，故知死生之說。此何等語乎？若作善，降之百祥；作不善，降之百殃。積善之家，必有餘慶；積不善之家，必有餘殃，則因果報應之說，亦未嘗廢也。晉宋間佛學始入中國而未知禪，一時名流乃有為神不滅之論。又有非之者，何其陋乎？自唐言禪者寖廣，而其術亦少異。大抵儒以言傳，而佛以意解，非不可以言傳，謂以言得者未必真解，其守之必不堅，信之必不篤，且墮於言，以為對執而不能變通旁達爾。此不幾吾儒所謂默而識之，不言而信者乎？兩者未嘗不通。自言而達其意者，吾儒世間法也；以意而該其言者，佛氏出世間法也。若朝聞道，夕可以死，則意與言兩莫為之礙，亦何彼是之辨哉！吾嘗為其徒高勝者言之，彼亦心以為然，而有不得同者，其教然也。

ōu yáng wén zhōng gōng píng shēng dǐ fó lǎo, shǎo zuò běn lùn sān piān, yú èr shì gài wèi cháng yǒu bié. wǎn bà zhèng shì, shǒu bó, jiāng lǎo yǐ, gèng lí yōu huàn, suì yǒu chāo rán wù wài zhī zhì. zài jùn bù fù shì shì, měi yǐ xián shì yǐn jiǔ wèi lè. shí lù zi lǚ zhī yǐng zhōu, gōng kè yě. yǐng qiě qí suǒ bǔ jū, cháng yǐ shī jì zhī, pō dào qí yì, mò yún: jì yǔ yíng zhōu wèi guī kè, zuì wēng jīn yǐ zuò xiān wēng. cǐ suī xì yán, rán shén xiān fēi lǎo shì shuō hū? shì duō yán gōng wèi xī jīng liú shǒu tuī guān shí, cháng yǔ yǐn shī lǔ zhū rén yóu sōng shān, jiàn xiǎn shū chéng wén, yǒu ruò shén qīng zhī dòng sì zì zhě, tā rén mò jiàn. rán jì wú shén xiān zé yǐ, guǒ yǒu, fēi gōng děng wèi zhī ér shuí? qí yán wèi zú bìng yě. gōng jì dēng zhèng lù, fǎ dāng dé fén sì, jí nán zhī, jiǔ bù gǎn qǐng, yǐ nǎi qǐ wèi dào gōng. fán zhí zhèng yǐ dào gōng shǒu fén mù, wéi gōng yī rén. hán wèi gōng chū jiàn zòu dú, xì gōng yuē: dào jiā yǐ chāo shēng bù sǐ wèi guì, gōng nǎi shǐ zài qiū lǒng zhī cè, lǎo jūn wú nǎi què cí xíng hū? gōng bù jué shī shēng dà xiào.
歐陽文忠公平生詆佛老，少作《本論》三篇，於二氏蓋未嘗有別。晚罷政事，守亳，將老矣，更罹憂患，遂有超然物外之志。在郡不復事事，每以閒適飲酒為樂。時陸子履知潁州，公客也。潁且其所卜居，嘗以詩寄之，頗道其意，末云：「寄語瀛洲未歸客，醉翁今已作仙翁。」此雖戲言，然神仙非老氏說乎？世多言公為西京留守推官時，嘗與尹師魯諸人游嵩山，見蘚書成文，有若「神清之洞」四字者，他人莫見。然茍無神仙則已，果有，非公等為之而誰？其言未足病也。公既登政路，法當得墳寺，極難之，久不敢請，已乃乞為道宮。凡執政以道宮守墳墓，惟公一人。韓魏公初見奏牘，戲公曰：「道家以超升不死為貴，公乃使在丘壟之側，老君無乃卻辭行乎？」公不覺失聲大笑。

ōu yáng shì zi sūn fèng shì shì yóu yán yú tā shì dài fū jiā. yú zài rǔ yīn, cháng fǎng gōng zhī zǐ fěi yú qí jiā. rù mén, wén gē bei zhōng qìng shēng zì táng ér fā. fěi yí shí chū, shǒu yóu chí shù zhū, fěng fú míng, jù xiè jīn rì shì zhāi rì, yǔ jiā rén gòng wèi fó shì fāng bì. wèn zhī yún: gōng wú yàng? shí xuē fū rén yǐ zì ěr, gōng bù jīn yě. jí gōng hōng, suì lǜ qí jiā wú liáng jiàn xī xíng zhī. rǔ yīn yǒu lǎo shū shēng yóu jí cóng gōng yóu, wèi yǔ yán gōng wǎn wén fù hán gōng dé dào yú jìng cí běn lǎo, zhí lǐ shén gōng, yǐ wèi fù gōng fēi jì xià rén zhě, yīn xīn dòng. shí yǔ fǎ shī zhù jiàn fú sì, suǒ wèi yóng huá yán zhě, běn zhī gāo dì, gōng shāo cóng wèn qí shuō, yóng shǐ guān huá yán, dú wèi zhōng ér hōng, zé zhī hán tuì zhī yǔ dà diān shì zhēn bù wū. gōng suī wèi shì jiào lì yán, yào zhī qí bù kě duó chù, bù wéi shǎo biǎn yú lǎo shì, suī fú yì bù dé bù xīn yǔ yě.
歐陽氏子孫奉釋氏尤嚴於它士大夫家。余在汝陰，嘗訪公之子棐於其家。入門，聞歌唄鐘磬聲自堂而發。棐移時出，手猶持數珠，諷佛名，具謝今日適齋日，與家人共為佛事方畢。問之云：「公無恙？」時薛夫人已自爾，公不禁也。及公薨，遂率其家無良賤悉行之。汝陰有老書生猶及從公游，為予言公晚聞富韓公得道於淨慈本老，執禮甚恭，以為富公非茍下人者，因心動。時與法師住薦福寺，所謂顒華嚴者，本之高弟，公稍從問其說，顒使觀《華嚴》，讀未終而薨，則知韓退之與大顛事真不誣。公雖為世教立言，要之其不可奪處，不唯少貶於老氏，雖佛亦不得不心與也。

bái lè tiān jí zì zài lǐ zhè dōng yán hǎi shàng yǒu xiān guǎn dài qí lái zhī shuō, zuò shī yún: wú xué kōng mén fēi xué xiān, kǒng jūn cǐ shuō shì xū chuán. hǎi shān bú shì wú guī chù, guī zé xū guī dōu shuài tiān. qǐng dú lú zhào yì shǐ, jì cǐ shì chà xiáng. lǐ zhè dōng, lǐ jūn jì yě, huì chāng chū wèi zhè dōng guān chá shǐ, yán yǒu hǎi jiǎ zāo fēng, piāo hǎi zhōng yī dà shān, shì qí diàn bǎng yuē péng lái. páng yǒu yī yuàn, jiōng suǒ shén yán, huā mù yíng tíng, zhōng shè jī àn. huò rén gào zhī yuē: cǐ bái lè tiān yuàn, zài zhōng guó wèi lái ěr. táng xiǎo shuō shì duō dàn, cǐ jì zì jiàn yú lè tiān shī, dāng bù miù. jìn shì duō chuán wáng píng fǔ guǎn sù, mèng zhì líng zhī gōng, yì zì wèi shī jì zhī yuē: wàn qǐng bō tāo mù yè fēi, shēng gē gōng diàn hào líng zhī. huī háo bù shì rén jiān shì, zhǎng lè zhōng shēng mèng jué shí. yǔ bái lè tiān yuàn jué xiāng lèi, nǎi zhī tiān dì jiān yīng líng zhī qì yì wú jǐ, wèi rén wèi xiān, bù zài cǐ zé zài bǐ, gèng qù dié lái, wú zú guài zhě.
《白樂天集》自載李浙東言海上有仙館待其來之說，作詩云：「吾學空門非學仙，恐君此說是虛傳。海山不是吾歸處，歸則須歸兜率天。」頃讀盧肇《逸史》，記此事差詳。李浙東，李君稷也，會昌初為浙東觀察使，言有海賈遭風，飄海中一大山，視其殿榜曰「蓬萊」。旁有一院，扃鎖甚嚴，花木盈庭，中設几案。或人告之曰：「此白樂天院，在中國未來耳。」唐小說事多誕，此既自見於樂天詩，當不謬。近世多傳王平甫館宿，夢至靈芝宮，亦自為詩紀之曰：「萬頃波濤木葉飛，笙歌宮殿號靈芝。揮毫不似人間世，長樂鐘聲夢覺時。」與白樂天院絕相類，乃知天地間英靈之氣亦無幾，為人為仙，不在此則在彼，更去疊來，無足怪者。

sū zi zhān yì xǐ yán shén xiān. yuán yòu chū yǒu dōng rén qiáo tóng, zì yán yǔ jìn hè shuǐ bù yóu, qiě yán hè cháng jiàn gōng mì zhōu dào shàng, yì ruò yù xiāng wén. zi zhān dà xǐ. tóng shí kè jīng shī, pín shén, zi zhān suǒ náng zhōng de èr shí jiān, jí yǐ zèng zhī, zuò wǔ shī, shǐ tóng jì hè, zi yóu yì tóng zuò. tóng qù qì bù fù jiàn, huò chuán wàng rén yě. wǎn yīn wáng gǒng yòu dé yáo dān yuán zhě, yóu qí zhī, zhí yǐ wèi lǐ tài bái suǒ huà, zèng shī shù shí piān, dài zhī shén gōng. yáo běn jīng shī fù rén wáng shì zi, bù xiào, wèi fù suǒ zhú, shì jiàn lóng guān yī dào shì, tiān zī huì, yīn qǔ dào zàng biàn dú, huò néng chéng sòng, yòu duō de qí fāng shù dān yào. dà dǐ hǎo dà yán, zuò shī jiān yǒu fàng dàng qí jué yǔ, gù néng chéng qí shuō. fú shěn huái nán, lǚ yì xìng míng, zi zhān chū bù néng biàn yě. hòu fù qí xìng míng wáng yì. chóng níng jiān, yú zài jīng shī, zé yǐ yòng jì shù jìn wèi yī guān yǐ. chū rù cài lǔ gōng mén xià, yī duō qí zhōng, yú yóu jí jiàn. qí yǔ lǔ gōng yán cóng zi zhān shì, qiě yún: hǎi shàng shén xiān gōng què, wú jiē néng yǐ shù zhì zhī, kě shǐ kōng zhōng lì jiàn. cài gōng yì wēi xìn zhī, zuò shì biān zhì chǔ zhōu. liáng shī chéng cóng qiú zi zhān shū tiē, qiě jiàn qí yǒu shù. xuān hé mò fù wèi dào shì, míng yuán chéng, lì dǐ lín líng sù, wèi suǒ dú, ǒu xuè sǐ.
蘇子瞻亦喜言神仙。元祐初有東人喬仝，自言與晉賀水部游，且言賀嘗見公密州道上，意若欲相聞。子瞻大喜。仝時客京師，貧甚，子瞻索囊中得二十縑，即以贈之，作五詩，使仝寄賀，子由亦同作。仝去訖不復見，或傳妄人也。晚因王鞏又得姚丹元者，尤奇之，直以為李太白所化，贈詩數十篇，待之甚恭。姚本京師富人王氏子，不肖，為父所逐，事建隆觀一道士，天資慧，因取道藏遍讀，或能成誦，又多得其方術丹藥。大抵好大言，作詩間有放蕩奇譎語，故能成其說。浮沈淮南，屢易姓名，子瞻初不能辨也。後復其姓名王繹。崇寧間，余在京師，則已用技術進為醫官矣。出入蔡魯公門下，醫多奇中，余猶及見。其與魯公言從子瞻事，且云：「海上神仙宮闕，吾皆能以術致之，可使空中立見。」蔡公亦微信之，坐事編置楚州。梁師成從求子瞻書帖，且薦其有術。宣和末復為道士，名元城，力詆林靈素，為所毒，嘔血死。

zhāng píng zi zuò guī tián fù, xìng yì suī xiāo sàn, rán xù suǒ huái, nǎi zài yǎng fēi xiān jiǎo, fǔ kàn qīng liú, luò yún jiān zhī yì qín, xuán qīng yuān zhī shā liú. wú wèi diào yì yì hé zú wèi lè? rén shēng tiān dì zhī jiān, yào yǔ wàn wù gè dé qí yù, bù dàn shì yī jǐ yě, bì cán bào qín yú yǐ zì kuài, cǐ yǔ chí chěng yì liè hé yì? rú táo yuān míng yán xié yòu rù shì, yǒu jiǔ yíng zūn. yuè qīn qī zhī qíng huà, lè qín shū yǐ xiāo yōu, cǐ zhēn dé shì wài zhī qù, dú zhī néng shǐ rén àng rán, jué qí zuǒ yòu cǎo mù wú qíng wù, yì jiē shū chàng hé yù. píng zi běn jiàn hàn shì duō shì, yù qù yǐ yuǎn huò, wèi bì zhì zài tián yuán, gū yǒu jī ér yán ěr. yí qí fā yú xiōng zhōng zhě, yǔ yuān míng bù lèi yě.
張平子作《歸田賦》，興意雖蕭散，然序所懷，乃在「仰飛纖繳，俯瞰清流，落雲間之逸禽，懸清淵之魦鰡。」吾謂釣弋亦何足為樂？人生天地之間，要與萬物各得其欲，不但適一己也，必殘暴禽魚以自快，此與馳騁弋獵何異？如陶淵明言「攜幼入室，有酒盈樽。悅親戚之情話，樂琴書以消憂」，此真得事外之趣，讀之能使人盎然，覺其左右草木無情物，亦皆舒暢和豫。平子本見漢室多事，欲去以遠禍，未必志在田園，姑有激而言耳。宜其發於胸中者，與淵明不類也。

yáng zi yún yán gǔ kǒu zhèng zǐ zhēn gēng hū yán shí zhī xià, míng zhèn yú jīng shī, shì yǐ wèi xián. wú wèi zǐ zhēn fēi zhēn yǐn dùn zhě yě, shǐ zhēn, fāng qiě dùn míng wèi xiá, shàng hé jīng shī zhī wén hū? ruò sī mǎ jì zhǔ lǐ zhòng yuán, nǎi dāng jìn zhī, rán yóu shì shì jiān zhī yǒu shì rén yě. bǐ shì suǒ bù dé zhī, rú kū gōng shèng lǎo rén, yán gōng shēng jìng yāo tiān nián, fēi wú tú zhě, huò qí rén hū? nǎi zhī cǐ yī liú, shì gù wèi cháng fá, yì bù bì zài shān lín yán xué yě. zì chén mén hé yóu zhǎng jǔ jié nì zhī tú, kǒng zǐ gù zhì zhī yǐ. suī qí dào bù kě yǐ xùn tiān xià, fēi kǒng zǐ suǒ de yǔ, rán měi xiāng yǔ wén ér zài qí yán, yì wēi yǐ shì hòu shì yě. dàn shì zhī shè shì zhě, yù wèi cǐ bù kě dé, néng wèi huáng shū dù, qí yóu shù jǐ hū? gài suī wèi cháng jué shì, ér shì zhōng bù néng wèi zhī lèi, suǒ wèi wāng wāng ruò wàn qǐng bēi zhě, fēi guō lín zōng wú yǐ zhī zhī, shì yōu yú zǐ zhēn, guǎn yòu ān yì qí cì yě. cǐ èr sān rén zhě, xìng shēng kǒng mèng shí, bì jiē yǒu yǐ chù zhī. zì táng ér hòu, bù fù yǒu cǐ lèi, wǎng wǎng jiē liú rù wèi fú tú shì, gù qí jiān jié rán yǒu bù kě bá zhě, xī qí fēi wú dǎng, nán yǔ bìng lùn. wú wèi yún mén lín jì zhào zhōu shù shí rén, suī yǐ wèi chén mén hé yóu zhī tú kě yě. bái lè tiān yǔ yáng yú qīng wèi yīn jiā ér bù lèi yú yú qīng, yǔ yuán zhěn niú sēng rú xiāng hòu shàn ér bù dǎng yú yuán zhěn sēng rú, wèi péi jìn gōng suǒ ài zhòng ér bù yīn jìn gōng yǐ jìn, lǐ wén ráo sù bù lè ér bù wèi wén ráo suǒ shēn hài zhě, chù shì rú shì, rén yì zú yǐ. tuī qí suǒ yóu de, wéi bù jí jí yú jìn, ér zhì zài yú tuì, shì yǐ néng ān yú qù jiù, ài zēng zhī jì, měi yù rán yǒu yú yě. zì xíng bù shì láng yǐ bìng qiú fēn sī shí, nián cái wǔ shí bā, zì shì gài bù fù chū, zhōng jiān yī wèi hé nán yǐn, qī nián zhé qù zài chú tóng zhōu cì shǐ, bù bài. yōng róng wú shì, shùn shì qí yì, ér mǎn zú qí yù zhě shí yǒu liù nián. fāng tài hé kāi chéng huì chāng zhī jiān, tiān xià biàn gù, suǒ gèng bù yī. yuán zhěn yǐ fèi chù sǐ, lǐ wén ráo yǐ chán jí sǐ, suī péi jìn gōng yóu huái yí wèi, ér niú sēng rú lǐ zōng mǐn jiē bù miǎn wàn lǐ zhī xíng. suǒ wèi lǐ féng jí líng hú chǔ lǐ jué zhī tú, fàn fàn fēi sù yǔ yóu zhě, qí bīng tàn dī áng, wèi cháng yǒu xū rì, gù lè tiān suǒ de, qǐ bù duō zāi? rán wú yóu yǒu wēi hèn, shì wèi néng quán wàng shēng sè bēi jiǔ zhī lèi, shǎng wù tài shēn, ruò yóu yǒu dài ér hòu qiǎn zhě, gù xiǎo mán fán sù, měi jiàn yú gē yǒng, zhì gān lù shí jiā zhī huò, nǎi yǒu dāng jūn bái shǒu tóng guī rì, shì wǒ qīng shān dú wǎng shí zhī jù, dé fēi wèi wáng yá fā hū? lǎn zhī shǐ rén tài xī, kōng huā wàng xiǎng, chū hé suǒ yǒu, ér kuàng yuān qīn xiāng xún, jiǎo rào hé yǐ! lè tiān bù wéi néng wài shì, gù gù zì yǐ wèi shēn dé yú fú shì, yóu bù néng kuàng rán yī xǐ, diàn sǎo bīng shì yú wú suǒ yǒu zhī dì, xí qì nán chú zhì shì. yào zhī ruò piāo wǎ zhī jī, xū zhōu zhī chù, zhuāng zhōu yǐ wèi zhì rén zhī yòng xīn yě, yí hū.
揚子云言谷口鄭子真耕乎岩石之下，名震於京師，世以為賢。吾謂子真非真隱遁者也，使真，方且遁名未暇，尚何京師之聞乎？若司馬季主、李仲元，乃當近之，然猶是世間知有是人也。彼世所不得知，如哭龔勝老人，言龔生竟夭天年，非吾徒者，或其人乎？乃知此一流，世固未嘗乏，亦不必在山林岩穴也。自晨門、荷莜、長沮、桀溺之徒，孔子固志之矣。雖其道不可以訓天下，非孔子所得與，然每相與聞而載其言，亦微以示後世也。但士之涉世者，欲為此不可得，能為黃叔度，其猶庶幾乎？蓋雖未嘗絕世，而世終不能為之累，所謂汪汪若萬頃陂者，非郭林宗無以知之，似優於子真，管幼安亦其次也。此二三人者，幸生孔孟時，必皆有以處之。自唐而後，不復有此類，往往皆流入為浮屠氏，故其間傑然有不可拔者，惜其非吾黨，難與並論。吾謂雲門、臨濟、趙州數十人，雖以為晨門、荷莜之徒可也。白樂天與楊虞卿為姻家而不累於虞卿，與元稹、牛僧孺相厚善而不黨於元稹、僧孺，為裴晉公所愛重而不因晉公以進，李文饒素不樂而不為文饒所深害者，處世如是，人亦足矣。推其所由得，惟不汲汲於進，而志在於退，是以能安於去就，愛憎之際，每裕然有餘也。自刑部侍郎以病求分司時，年才五十八，自是蓋不復出，中間一為河南尹，期年輒去；再除同州刺史，不拜。雍容無事，順適其意，而滿足其欲者十有六年。方太和、開成、會昌之間，天下變故，所更不一。元稹以廢黜死，李文饒以讒嫉死，雖裴晉公猶懷疑畏，而牛僧孺、李宗閔皆不免萬里之行。所謂李逢吉、令狐楚、李玨之徒，泛泛非素與游者，其冰炭低昂，未嘗有虛日，顧樂天所得，豈不多哉？然吾猶有微恨，似未能全忘聲色杯酒之類，賞物太深，若猶有待而後遣者，故小蠻、樊素，每見於歌詠，至甘露十家之禍，乃有「當君白首同歸日，是我青山獨往時」之句，得非為王涯發乎？覽之使人太息，空花妄想，初何所有，而況冤親相尋，繳繞何已！樂天不唯能外世，故固自以為深得於佛氏，猶不能曠然一洗，電掃冰釋於無所有之地，習氣難除至是。要之若飄瓦之擊，虛舟之觸，莊周以為至人之用心也，宜乎。

shì yán shè zhōu jù wén fáng sì bǎo, wèi bǐ mò zhǐ yàn yě, qí shí sān ěr. shè běn bù chū bǐ, gài chū yú xuān zhōu. zì táng wéi zhū gé yī xìng shì chuán qí yè, zhì píng jiā yòu qián yǒu de zhū gé bǐ zhě, lǜ yǐ wèi zhēn wán, yún yī zhī kě dí tā bǐ shù zhī. xī níng hòu shì shǐ yòng wú xīn sàn zhuō bǐ, qí fēng yī biàn. zhū gé shì yǐ sān fù lì shǒu jiā fǎ bù yì, yú shì jìn bù jiàn guì, ér jiā yì shuāi yǐ. shè zhōu zhī sān wù, yàn jiǔ wú liáng cái, suǒ wèi luó wén méi zi zhě bù fù jiàn, wéi lóng wěi shí hàn jiān jù mò, yǔ fán shí wú yì. ōu wén zhōng zuò yàn pǔ, tuī shè shí zài duān shí shàng, shì duō bù rán zhī, gài gè yīn suǒ jiàn ěr. fāng wén zhōng shí, èr dì jiù shí shàng duō, qǐ gōng suǒ yǒu shì shè zhī liáng ér duān zhī bù liáng zhě hū? zhǐ zé jìn suì qǔ zhī zhě duō, wú fù jiā pǐn, yú sù zì bù xǐ yòng, gài bù shòu mò, zhèng yǔ má zhǐ xiāng fǎn, suī yòng jí nóng mò, zhōng bù néng zuò hēi zì. mò wéi huáng shān sōng fēng yú jiān chēn, yǔ tā zhōu sōng bù lèi, yòu duō qī, gǔ wèi yǒu yòng qī yān zhě, sān shí nián lái rén shǐ wèi zhī, yǐ sōng zì qī bìng shāo. yú dà guān jiān lìng mò gōng gāo qìng hé qǔ méi yú shān, bù fù jì qí zhí. yòu cháng bèi mìng guǎn sān hán shǐ rén, dé qí gòng mò suì zhī, cān yǐ sān zhī yī, jì chéng, pān zhāng èr gǔ chén zhān zhī tú jiē bù jí. sàng luàn yǐ lái, suī sù hào shì zhě, lèi bù jǐn liú yì yú zhū wù. yú qǐng yǒu duān yàn sān sì méi, qí shén, háng zhōu bīng luàn wáng zhī, qìng hé suǒ zuò mò yì wú yí. měi yòng tuì mò yàn mó bù hēi zhì bǐ, rú yǐ bìng mù shèng yuán yù lǎo dùn mǎ.
世言歙州具文房四寶，謂筆、墨、紙、硯也，其實三耳。歙本不出筆，蓋出於宣州。自唐惟諸葛一姓世傳其業，治平、嘉祐前有得諸葛筆者，率以為珍玩，雲「一枝可敵他筆數枝」。熙寧後世始用無心散卓筆，其風一變。諸葛氏以三副力守家法不易，於是浸不見貴，而家亦衰矣。歙州之三物，硯久無良材，所謂羅文眉子者不復見，惟龍尾石捍堅拒墨，與凡石無異。歐文忠作《硯譜》，推歙石在端石上，世多不然之，蓋各因所見爾。方文忠時，二地舊石尚多，豈公所有適歙之良而端之不良者乎？紙則近歲取之者多，無復佳品，余素自不喜用，蓋不受墨，正與麻紙相反，雖用極濃墨，終不能作黑字。墨惟黃山松豐腴堅縝，與他州松不類，又多漆，古未有用漆煙者，三十年來人始為之，以松漬漆並燒。余大觀間令墨工高慶和取煤於山，不復計其直。又嘗被命館三韓使人，得其貢墨碎之，參以三之一，既成，潘張二谷、陳瞻之徒皆不及。喪亂以來，雖素好事者，類不盡留意於諸物。余頃有端硯三四枚，奇甚，杭州兵亂亡之，慶和所作墨亦無遺。每用退墨硯磨不黑滯筆，如以病目剩員御老鈍馬。

jīn shì bù liú yì mò zhě duō yán wèi yǒu bù hēi, hé zú duō jiào? cǐ zhèng bù rán. hēi zhě zhèng nán dé, dàn wèi cháng xì bié zhī ěr. bù lùn gǔ mò, wéi jìn suì pān gǔ qīn zào zhě hēi. tā rú zhāng gǔ chén zhān yǔ pān shǐ què tú zào yǐ yīng rén, suǒ qiú zhě jiē bù hēi yě. xiě zì bù hēi, shì zhī mào mào rán, shǐ rén bù kuài yì. píng shēng shì hào bǐng chú lüè jǐn, wéi cǐ wù wèi néng wàng, shù nián lái qǐ mò yú rén, wú fù rú yì. jìn yǒu shòu yú yóu yān mò fǎ zhě, yòng má yóu rán mì shì zhōng, yǐ yī wǎ fù qí shàng, jí dé méi, jí jiǎn yì jiāo yòng cháng fǎ, bù duō yǐ wài liào cān zhī, shì qí suǒ zuò liáng jiā. dà dǐ má yóu zé hēi, tóng yóu zé bù hēi, shì duō yǐ tóng yóu jiàn, bù fù yòng má yóu, gù yóu yān wú jiā zhě.
今世不留意墨者多言未有不黑，何足多較？此正不然。黑者正難得，但未嘗細別之耳。不論古墨，惟近歲潘谷親造者黑。他如張谷、陳瞻與潘使闕徒造以應人，所求者皆不黑也。寫字不黑，視之耄耄然，使人不快意。平生嗜好屏除略盡，惟此物未能忘，數年來乞墨於人，無復如意。近有授余油煙墨法者，用麻油燃密室中，以一瓦覆其上，即得煤，極簡易；膠用常法，不多以外料參之，試其所作良佳。大抵麻油則黑，桐油則不黑，世多以桐油賤，不復用麻油，故油煙無佳者。

xuān hé chū, yǒu pān héng zhě mài mò jiāng xī, zì yán cháng wèi zi zhān zào mò hǎi shàng, dé qí mì fǎ, gù rén zhēng qū zhī. yú zài xǔ chāng jiàn zi zhān zhū zi, yīn wèn qí jì zǐ guò, qiú qí fǎ, guò dà xiào yuē: xiān rén ān yǒu fǎ, zài dān ěr wú liáo, héng shì lái jiàn, yīn shǐ zhī bié shì wèi méi, zhōng yè yí huǒ, jǐ fén lú. yì rì, wēi jìn zhōng de méi shù liǎng, ér wú jiāo fǎ, qǔ niú pí jiāo yǐ yì zì hé zhī, bù néng tǐng, lěi kuài jǐn rú zhǐ zhě shù shí, gōng yì jué dào, héng yīn shì xiè qù. gài hòu bié zì dé fǎ, jiè zi zhān yǐ xíng yě. héng jīn zài qián táng, jìng yǐ zi zhān gù, shòu mò jià shù bèi yú qián. rán héng mò zì jiā, yì yóu mò yǐ dé míng. yóu yòng gōng, kě yǔ jiǔ huá zhū jǐn shàng xià yě.
宣和初，有潘衡者賣墨江西，自言嘗為子瞻造墨海上，得其秘法，故人爭趨之。余在許昌見子瞻諸子，因問其季子過，求其法，過大笑曰：「先人安有法，在儋耳無聊，衡適來見，因使之別室為煤，中夜遺火，幾焚廬。翌日，煨燼中得煤數兩，而無膠法，取牛皮膠以意自和之，不能挺，磊塊僅如指者數十，公亦絕倒，衡因是謝去。」蓋後別自得法，借子瞻以行也。衡今在錢塘，竟以子瞻故，售墨價數倍於前。然衡墨自佳，亦由墨以得名。尤用功，可與九華朱僅上下也。

qìng lì hòu, ōu yáng wén zhōng yǐ wén zhāng shàn tiān xià, shì mò gǎn yǒu kàng héng zhě. liú yuán fǔ suī chū qí hòu, yǐ bó xué tōng jīng zì xǔ, wén zhōng yì yǐ shì tuī zhī. zuò wǔ dài shǐ xīn táng shū fán lì, duō wèn chūn qiū yú yuán fǔ, jí shū liáng rù gé shì zhī lèi. yuán fǔ jí wèi pōu xī, cí biàn fēng shēng. wén zhōng lùn chūn qiū duō qǔ píng yì, ér yuán fǔ měi shēn yán jīng zhǐ. wén zhōng yǒu bù tóng, yuán fǔ jiān yǐ xuè yǔ chóu zhī, wén zhōng jiǔ huò bù néng píng. yuán fǔ fù wǔ hán wèi gōng, zhōng bù dé wèi hàn lín xué shì, jiāng sǐ, jiè qí zǐ dì, wú dé jù chū qí jí, yuē: hòu bǎi yú nián, shì hǎo dìng, dāng yǒu zhī wǒ zhě. gù gòng fù cì qí jí, cáng zhī bù kěn chū, sī shì yuē gōng shì xiān shēng. gòng fù píng shēng yì hǎo xié xuè, màn wǔ gōng qīng, yǔ wáng jīng gōng sù hòu, zuò shì yì xiāng shī. jí sǐ, zǐ dì cì qí wén, yì sī shì yuē gōng fēi xiān shēng. yuán fǔ bǎi qī shí wǔ juǎn, gòng fù wǔ shí juǎn.
慶曆後，歐陽文忠以文章擅天下，世莫敢有抗衡者。劉原甫雖出其後，以博學通經自許，文忠亦以是推之。作《五代史》、《新唐書》凡例，多問《春秋》於原甫，及書梁入閣事之類。原甫即為剖析，辭辨風生。文忠論《春秋》多取平易，而原甫每深言經旨。文忠有不同，原甫間以謔語酬之，文忠久或不能平。原甫復忤韓魏公，終不得為翰林學士，將死，戒其子弟，無得遽出其集，曰：「後百餘年，世好定，當有知我者。」故貢父次其集，藏之不肯出，私諡曰「公是先生」。貢父平生亦好諧謔，慢侮公卿，與王荊公素厚，坐是亦相失。及死，子弟次其文，亦私諡曰「公非先生」。原甫百七十五卷，貢父五十卷。

yí xìng shàn quán zhāng gōng liǎng dòng, tiān xià jué jìng yě. rén zǐ xià, yú bà jiàn kāng guī, dà yǔ zhōng wǎng dào guò zhī. zhāng gōng dòng yǒu guān, fǎng qí jiù shì, wéi nán táng lǐ shì shí bēi, yán zhāng dào líng cháng jū ěr. shàn quán dòng yǒu xián tōng bā nián zhāo yì jūn jié dù shǐ lǐ pín shú sì bēi, gài cháng fèi yú huì chāng zhōng, pín yǐ jǐ fèng shú zhī. pín zì yán tài hé zhōng, cháng yú cǐ qīn jiàn bái lóng zì dòng zhōng chū. dòng zhī shèng chù, bù kě jǐn míng, dàn hèn tōng míng chù shǎo, lüè xíng sān shí bù, jí xū bǐng huǒ ér hòu kě jiàn, dà dǐ yǔ zhāng gōng dòng xiāng sì. pín dāng shí fān zhèn, míng jī hé jiàn yú shǐ ér lüè wú yǒu, wéi bēi xiān zài pín zòu zhuàng, hòu jù chì shū yún: zhōng shū mén xià dié, dié fèng chì yún yún. yí yú suǒ zòu, réng lìng zhè xī guān chá shǐ sù zhǔn cǐ chù fēn, dié zhì zhǔn chì, gù dié. yǔ jīn shàng shū shěng xíng shì bù tóng. jīn sì fāng zòu qǐng, shì chū yǒu sī zhě, huà zhǐ fù zhú bù fú xià yīn rén yǐ qǐng zhě, yǐ zhá zi zhí fù qí rén, ér zhú bù jiān xíng shàng shū shěng, jiē bù zì xíng yě. chì hòu liè píng zhāng shì shí rén, chēng sī tú zhě sān, yī yuē cuī, èr yuē dù, sān yuē líng hú chēng sī tú jiān tài bǎo, bù zhe xìng, páng shū shǐ zhě yī, chēng zuǒ pú shè dù zhě yī, chēng sī kōng xià hóu zhě yī, jiē dài jiǎn xiào bù míng. sī tú dù zhě, cóng yě líng hú zhě, táo yě zuǒ pú shè dù zhě, shěn quán yě sī kōng xià hóu zhě, zī yě, cǐ jiē yǐ píng zhāng shì, gù xì xián. yǒu chēng zhōng shū shì láng jiān xíng bù shàng shū lù zhě, yán yě mén xià shì láng jiān hù bù shàng shū cáo zhě, què yě zhōng shū shì láng jiān gōng bù shàng shū lú zhě, shāng yě, cǐ jiē jiàn zǎi xiàng yě. qī rén yǔ shǐ jiē hé, wéi sī tú cuī yǔ sī tú jiān tài bǎo wú xìng. jí cáo què hòu, yǒu gōng bù shàng shū wéi, páng shū shǐ, yì dāng wèi yòu jiàn zǎi xiàng, sān rén jì, qí biǎo jiē bù zài, bù yīng yǒu yí tuō, cǐ bù kě jiě. yú jiā cáng bēi qiān yú zhì, duō de qián shì gù shì, yǔ shǐ wéi wù, cháng wèi jīn shí lèi kǎo wǔ shí juǎn, cǐ hòu suǒ de bù jí lù yě.
宜興善權、張公兩洞，天下絕境也。壬子夏，余罷建康歸，大雨中枉道過之。張公洞有觀，訪其舊事，惟南唐李氏時碑，言張道陵嘗居爾。善權洞有咸通八年昭義軍節度使李蠙贖寺碑，蓋嘗廢於會昌中，蠙以己俸贖之。蠙自言太和中，嘗於此親見白龍自洞中出。洞之勝處，不可盡名，但恨通明處少，略行三十步，即須秉火而後可見，大抵與張公洞相似。蠙當時藩鎮，名跡合見於史而略無有，惟碑先載蠙奏狀，後具敕書云：「中書門下牒，牒奉敕云云。宜於所奏，仍令浙西觀察使速准此處分，牒至准敕，故牒。」與今尚書省行事不同。今四方奏請，事出有司者，畫旨付逐部符下；因人以請者，以札子直付其人，而逐部兼行尚書省，皆不自行也。敕後列平章事十人，稱司徒者三，一曰崔，二曰杜，三曰令狐；稱司徒兼太保，不著姓，旁書使者一，稱左僕射杜者一，稱司空夏侯者一，皆帶檢校不名。司徒杜者，悰也；令狐者，綯也；左僕射杜者，審權也；司空夏侯者，孜也，此皆以平章事，故系銜。有稱中書侍郎兼刑部尚書路者，岩也；門下侍郎兼戶部尚書曹者，確也；中書侍郎兼工部尚書盧者，商也，此皆見宰相也。七人與史皆合，惟司徒崔與司徒兼太保無姓。及曹確後，有工部尚書韋，旁書使，亦當為又見宰相，三人紀，其表皆不載，不應有遺脫，此不可解。余家藏碑千餘帙，多得前世故事，與史違誤，嘗為《金石類考》五十卷，此後所得不及錄也。

shì dài fū yú tiān xià shì, jì cōng míng zì xìn, wú bù kě wèi, wéi yī bù kě qiáng. běn cháo gōng qīng néng yī zhě, gāo wén zhuāng yī rén ér yǐ, yóu zhǎng yú shāng hán, qí suǒ cóng dé zhě bù kě zhī yǐ, ér sūn zhào dù rén zhī tú, shǐ wén qí xù yú, yóu zú míng yī shì. wén zhuāng, yùn zhōu rén, zhì jīn yùn duō yī, yóu gōng shāng hán, jiē běn gāo shì. yú chóng níng dà guān jiān zài jīng shī, jiàn dǒng jí liú yín bèi, jiē jīng xiǎo zhāng zhòng jǐng fāng shù, shì zhī shù yàn, fēi jiāng huái yǐ lái sú gōng kě bǐ yě. zi zhān zài huáng zhōu, qí zhōu yī páng ān cháng yì shàn yī shāng hán, dé zhòng jǐng yì. shǔ rén cháo gǔ chū shèng sàn zi fāng, chū bù jiàn yú qián shì yī shū, zì yán dé zhī yú yì rén, fán shāng hán, bù wèn zhèng hòu rú hé, yī yǐ shì zhì zhī wú bù yù. zi zhān qí zhī, wèi zuò xù, bǐ zhī sūn sī miǎo sān jiàn sàn, suī ān cháng bù gǎn fēi yě, nǎi fù qí suǒ zhe shāng hán lùn zhōng, tiān xià xìn yǐ wèi rán. jí zhī háo lí bù kě chà, wú shén yú shāng hán, yòng yào yī shī qí dù, zé lì sǐ zhě jiē shì, ān yǒu bù wèn zhèng hòu ér kě yòng zhě hū? xuān hé hòu cǐ yào shèng xíng yú jīng shī, tài xué zhū shēng xìn zhī yóu dǔ, shā rén wú shù. jīn yī zhě wù, shǐ fèi bù yòng. cháo gǔ běn rèn xiá hào qí, cóng shǎn xī jiāng hán cún bǎo chū rù bīng jiān, bù dé zhì, kè huáng zhōu, zi zhān yǐ gù yǔ zhī yóu. zi zhān yǐ gǔ qí xiá ér qǔ qí fāng, tiān xià yǐ zi zhān wén zhāng ér xìn qí fāng, shì běn bù xiāng yīn, ér qū míng zhě yòu zhì yú wàng xìng mìng ér shì qí yào, rén zhī huò, gài yǒu zhì shì yě.
士大夫於天下事，茍聰明自信，無不可為，惟醫不可強。本朝公卿能醫者，高文莊一人而已，尤長於傷寒，其所從得者不可知矣，而孫兆、杜壬之徒，始聞其緒餘，猶足名一世。文莊，鄆州人，至今鄆多醫，尤工傷寒，皆本高氏。余崇寧、大觀間在京師，見董汲、劉寅輩，皆精曉張仲景方術，試之數驗，非江淮以來俗工可比也。子瞻在黃州，蘄州醫龐安常亦善醫傷寒，得仲景意。蜀人巢谷出聖散子方，初不見於前世醫書，自言得之於異人，凡傷寒，不問證候如何，一以是治之無不愈。子瞻奇之，為作序，比之孫思邈三建散，雖安常不敢非也，乃附其所著《傷寒論》中，天下信以為然。疾之毫釐不可差，無甚於傷寒，用藥一失其度，則立死者皆是，安有不問證候而可用者乎？宣和後此藥盛行於京師，太學諸生信之尤篤，殺人無數。今醫者悟，始廢不用。巢谷本任俠好奇，從陝西將韓存寶出入兵間，不得志，客黃州，子瞻以故與之游。子瞻以谷奇俠而取其方，天下以子瞻文章而信其方，事本不相因，而趨名者又至於忘性命而試其藥，人之惑，蓋有至是也。

tiān xià zhī huò, mò shén yú shā rén wèi yīn dé zhě, yì mò dà yú huó rén. shì duō chuán yuán fēng jiān yǒu jiān huáng hé sǎo wǔ chén shè shā sǎo xià yī yuán, wèi jǐ sǐ ér hái hún, yún wèi yuán sù yú yīn fǔ, lì zì biàn yuán shù bài sǎo, yǐ qí zhí shā zhī, gù dé miǎn, ér yīn guān hán wèi gōng yě, míng jiān hū wèi zhēn rén. yú shǐ bù xìn, hòu dé hán shì jiā chuán zài qí shì, yún yù líng suǒ xuān yù, nǎi bù yí. qiě shā yī yuán yóu néng sù, ér kuàng rén hū? bīng xìng yǐ lái, shì dài fū duō xǐ yán bīng, rén rén zì wèi yǒu jiāng lüè, qiě xiāng wèi bì gǎn yú shā rén, yú gài wén ér jù yě. bīng shì suī yǐ yán zhōng, ér sūn wǔ zhe shū, liè zhì rén xìn yǒng yán wǔ wù, ér bù yǐ yán xiān sì zhě, gài sūn wǔ yóu zhī zhī shū suǒ wèi wēi kè jué ài yǔn jì, ài kè jué wēi yǔn wǎng gōng zhě, lín dí shì shī zhī yán, fēi píng jū yù zhòng zhī cí, shì měi tuō cǐ yǐ wèi shuō, yì wèi zhī sī yě.
天下之禍，莫甚於殺人；為陰德者，亦莫大於活人。世多傳元豐間有監黃河掃武臣射殺掃下一黿，未幾死而還魂，云為黿訴於陰府，力自辨黿數敗掃，以其職殺之，故得免，而陰官韓魏公也，冥間呼為真人。余始不信，後得韓氏家傳載其事，雲裕陵所宣諭，乃不疑。且殺一黿猶能訴，而況人乎？兵興以來，士大夫多喜言兵，人人自謂有將略，且相謂必敢於殺人，余蓋聞而懼也。兵事雖以嚴終，而孫武著書，列智、仁、信、勇、嚴五物，而不以嚴先四者，蓋孫武猶知之《書》所謂「威克厥愛允濟，愛克厥威允罔功」者，臨敵誓師之言，非平居御眾之辭，世每托此以為說，亦未之思也。

yú zài xǔ chāng, suì shì dà shuǐ zāi shāng, xī jīng yóu shén, liú piǎo zì dèng táng rù wú jìng, bù kě shèng jì. yú jǐn fā cháng píng suǒ chǔ, zòu qǐ yuè cháng zhì zhèn zhī, jǐ shí yú wàn rén shāo néng quán huó, wéi yí qì xiǎo ér wú yóu jiē dé zhī. yī rì xún zuǒ yòu yuē: rén zhī wú zi zhě, hé bù shōu yǐ zì chù hū? yuē: rén gù yuàn dé zhī, dàn huàn jì zhǎng, huò lái suì rěn, fù mǔ lái shí rèn ěr. yú wèi yuè fǎ zé fán yīn zāi shāng qì yí xiǎo ér, fù mǔ bù dé fù rèn, nǎi zhī wèi cǐ fǎ zhě, yì rén rén yě. fū bǐ jì qì ér bù yù, fù mǔ zhī ēn zé yǐ jué, ruò rén bù shōu zhī, qí shuí yǔ huó hū? suì zuò kōng quàn shù qiān, jù zài běn fǎ yìn gěi nèi wài xiāng jiè bǎo wǔ, fán dé ér zhě shǐ zì yán suǒ cóng lái, míng shū yú quàn fù zhī, lüè wèi jí jì, shǐ yǐ shí shàng qí shù, gěi duō zhě shǎng. qiě fēn cháng píng yú sù, pín zhě liàng shòu yǐ wèi zī. shì dìng, àn jí gěi quàn fán sān qiān bā bǎi rén, jiē duó zhī gōu hè, zhì zhī qiǎng bǎo. cǐ suī xì shì bù zú dào, rán měi yǐ gào lín mín zhě, kǒng huǎn jí bù zhī yǒu cǐ fǎ, huò bù néng chū cǐ shù yě.
余在許昌，歲適大水災傷，西京尤甚，流殍自鄧、唐入吾境，不可勝計。余盡發常平所儲，奏乞越常制賑之，幾十餘萬人稍能全活，惟遺棄小兒無由皆得之。一日詢左右曰：「人之無子者，何不收以自畜乎？」曰：「人固願得之，但患既長，或來歲稔，父母來識認爾。」余為閱法則「凡因災傷棄遺小兒，父母不得復認」，乃知為此法者，亦仁人也。夫彼既棄而不育，父母之恩則已絕，若人不收之，其誰與活乎？遂作空券數千，具載本法印給內外廂界保伍，凡得兒者使自言所從來，明書於券付之，略為籍記，使以時上其數，給多者賞。且分常平余粟，貧者量授以為資。事定，按籍給券凡三千八百人，皆奪之溝壑，置之襁褓。此雖細事不足道，然每以告臨民者，恐緩急不知有此法，或不能出此術也。

lǎo zi zhuāng liè zhī yán, jiē yǔ shì shì àn hé, dì xué zhě dú zhī bù jīng, bù néng yǐ yì tōng wèi yī. gǔ shū míng piān, duō chū hòu rén, gù wú shén lǐ. lǎo shì bié dào dé wèi shàng xià piān, qí běn yì yě, ruò zhú zhāng zhī míng, zé wèi fēi yǐ. wéi zhuāng liè shì chū qí zì míng, hé yǐ zhī zhī? zhuāng zi yǐ nèi wài zì bié, nèi piān shǐ yú xiāo yáo yóu, cì qí wù, yòu qí cì yǎng shēng zhǔ, rán hòu yuē rén jiān shì, jì zhī yǐ dé chōng fú yīng dì wáng ér piān jǐn yǐ. liè zǐ bù bié nèi wài, ér míng qí piān yuē tiān ruì, ruì yǔ fú bǐ, yán fēi xiāng móu ér xiāng tóng. zì yǎng shēng zhǔ ér shàng, shì shì yán chū shì jiān fǎ yě zì rén jiān shì ér xià, rén yǔ tiān yǒu biàn yǐ. fū ān zhī yǒu zhāo rán ér yī qì zhě, zhuāng zi wèi zhī fú, liè zǐ wèi zhī ruì, shì shì yǒu yán xìn xīn, ér xiāng yǔ rán xǔ wèi zhī yìn kě zhě, qí dào yī yě. zì xī níng yǐ lái, xué zhě zhēng yán lǎo zhuāng, yòu cān zhī shì shì zhī jìn sì zhě, yǔ wú rú gèng xiāng fù huì, shì yǐ xū dàn jiǎo wàng zhī bì, yǔ shí xué zhě qún qǐ ér gōng zhī. cǐ gù xué zhě zhī zuì, rán zhī cǐ dào zhě, yì bù kě rén rén jiē zé zhī yě. xiāo yáo yóu hé yǐ xiān qí wù? yuē: jiàn wù zhī bù qí ér hòu qí zhī zhě, shì yóu yǒu wù yě. ruò běn wèi cháng yǒu wù, zé bù dài qí ér yǔ dào shì, wú wǎng ér bù xiāo yáo yǐ. yǎng shēng zhǔ hé yǐ cì qí wù? shēng zhě wǒ yě, wù zhě bǐ yě, cǐ zhōng yōng suǒ wèi jǐn jǐ zhī xìng ér hòu jǐn wù zhī xìng zhě, chōng zhī zé kě zàn tiān dì zhī huà yù. rán zé shì yì shì jiān fǎ ěr, hé zú wèi chū shì jiān fǎ hū? yuē: fēi yě, qì zhī wèi yún yě, yún zhī wèi yǔ yě, yóu dì ér shēng zhě yě. fāng yún yǔ zhī zài shàng, wèi zhī dì kě hū? jí qí jiàng yú dì, zé yì yǔ ér yǐ. liè zǐ yán qí quán, zhuāng zi yán qí bié, cǐ liè zǐ suǒ yǐ hùn nèi wài ér zhí yán tiān ruì, zhuāng zi liè qí xù ér hòu jiàn qí fú, hé shì sān zhě ér gèng wèi yòng, zé tiān yǔ rén mò zhī yǒu jiān yǐ. wú wèi jǔ zi shí, bù miǎn suí zhòng dú cǐ èr shū, xīn dú yǒu jiàn yú cǐ. wèi dān tú wèi, gān lù zhòng xuān shī shòu fǎ yú yuán zhào běn, jiǔ cóng fó yìn le yuán yóu, dé qí cōng míng miào jiě. wú cháng wèi yán zhī, měi fǔ zhǎng dà xiào, mò yǐ wú shuō wèi rán. fǔ yǎng sì shí nián, jīn lǎo yǐ, yù qiú rú xuān zhě shí yǔ lùn fāng wài zhī shì, wèi zhī de yě.
老子、莊、列之言，皆與釋氏暗合，第學者讀之不精，不能以意通為一。古書名篇，多出後人，故無甚理。老氏別《道德》為上下篇，其本意也，若逐章之名，則為非矣。惟莊、列似出其自名，何以知之？《莊子》以內外自別，內篇始於《逍遙遊》，次《齊物》，又其次《養生主》，然後曰《人間世》，繼之以《德充符》、《應帝王》而篇盡矣。《列子》不別內外，而名其篇曰《天瑞》，瑞與符比，言非相謀而相同。自《養生主》而上，釋氏言出世間法也；自《人間世》而下，人與天有辨矣。夫安知有昭然而一契者，莊子謂之符，列子謂之瑞，釋氏有言信心，而相與然許謂之印可者，其道一也。自熙寧以來，學者爭言老莊，又參之釋氏之近似者，與吾儒更相附會，是以虛誕矯妄之弊，語實學者群起而攻之。此固學者之罪，然知此道者，亦不可人人皆責之也。《逍遙遊》何以先《齊物》？曰：見物之不齊而後齊之者，是猶有物也。若本未嘗有物，則不待齊而與道適，無往而不逍遙矣。《養生主》何以次《齊物》？生者我也，物者彼也，此《中庸》所謂盡己之性而後盡物之性者，充之則可贊天地之化育。然則是亦世間法耳，何足為出世間法乎？曰：非也，氣之為雲也，雲之為雨也，由地而升者也。方雲雨之在上，謂之地可乎？及其降於地，則亦雨而已。列子言其全，莊子言其別，此列子所以混內外而直言天瑞，莊子列其序而後見其符，合是三者而更為用，則天與人莫之有間矣。吾為舉子時，不免隨眾讀此二書，心獨有見於此。為丹徒尉，甘露仲宣師授法於圓照本，久從佛印、了元游，得其聰明妙解。吾常為言之，每撫掌大笑，默以吾說為然。俯仰四十年，今老矣，欲求如宣者時與論方外之事，未之得也。

zhuāng zi yán: jǔ tiān xià yù zhī bù jiā quàn, jǔ tiān xià fēi zhī bù jiā jǔ. yòu yuē: yǔ qí yù yáo ér fēi jié, bù ruò liǎng wàng ér huà qí dào. zì wǒ yán, suī tiān xià bù néng yì zì rén yán, suī yáo shùn wú yǔ biàn. chù huǐ yù zhě, rú shì yì zú yǐ hū. yuē: cǐ fēi wàng huǐ yù zhī yán, bù shèng huǐ yù zhī yán yě. fū zhuāng zhōu ān zhī yǒu huǐ yù zāi! bǐ gài bù shèng tiān xià zhī diān dǎo fǎn fù yú míng shí zhě, gù jī ér wèi shì yán ěr. kǒng zǐ yuē: wú zhī yú rén yě, shuí huǐ shuí yù? rú yǒu suǒ yù zhě, qí yǒu suǒ shì yǐ. huǐ yù zhī lái, bù kǎo qí shí, ér nì yǐ qí míng zhé zhī, yǐ qiú qí dāng, suī sān dài wú shì fǎ yě. jìn jiǔ guān zhě, shì qí suǒ yù yǐ wèi xián chì sì xiōng zhě, shěn qí suǒ bù yǔ wèi zuì, rú shì ér jǐ yǐ. cǐ zhōng dào ér rén zhī suǒ cháng xíng yě, zhì yú suǒ bù néng shèng, zé kǒng zǐ yì wú kě nài hé, zhì zhī ér bù yán. zhì ér bù yán, yǔ fū wú suǒ quàn jǔ ér wàng zhī, jiē suǒ yǐ shēn zhe qí bù rán yě. kǒng zǐ zhèng yán zhī, zhuāng zhōu jī yán zhī, qí zhì zé yī ěr. shū sūn wǔ shū huǐ kǒng zǐ yú cháo, hé shāng yú kǒng zǐ hū?
莊子言：「舉天下譽之不加勸，舉天下非之不加沮。」又曰：「與其譽堯而非桀，不若兩忘而化其道。自我言，雖天下不能易；自人言，雖堯舜無與辨。處毀譽者，如是亦足矣乎。」曰：「此非忘毀譽之言，不勝毀譽之言也。」夫莊周安知有毀譽哉！彼蓋不勝天下之顛倒反覆於名實者，故激而為是言耳。孔子曰：「吾之於人也，誰毀誰譽？如有所譽者，其有所試矣。」毀譽之來，不考其實，而逆以其名折之，以求其當，雖三代無是法也。進九官者，視其所譽以為賢；斥四凶者，審其所不與為罪，如是而己矣。此中道而人之所常行也，至於所不能勝，則孔子亦無可奈何，置之而不言。置而不言，與夫無所勸沮而忘之，皆所以深著其不然也。孔子正言之，莊周激言之，其志則一爾。叔孫武叔毀孔子於朝，何傷於孔子乎？

shì dài fū gù bù kě qīng yán yī, rán rén jí jì wú dà gù, pín bù kě dé yào, néng gè suí qí zhèng ér shī zhī, yì bù wèi xiǎo bǔ. gài jí suī wèi bì sǐ, wú yào bù néng sù yù, shēn yín wú liáo zhě gù kě mǐn, qí bù xìng chí yán, jì biàn ér shēng tā zhèng, yīn yǐ zhì sǐ zhě duō yǐ. fāng qí jí shí, yǒu yǐ jì zhī, suī wèi zhī qǐ sǐ kě yě. jīn liè jùn měi xià suì zhī xì shěng qián èr bǎi qiān, hé yào sàn jūn mín, hán wèi gōng wèi jiàn guān shí suǒ qǐng yě. wèi jùn zhě lèi bù jīng yì, duō wèi yōng yī dào qí zhí, huò yǒu yào ér bù jí pín xià rén. yú zài xǔ chāng, suì shì duō jí, shǐ yǒu sī xiū gù shì, ér qián wǔ suì jiē wàng bù jí jǔ, kě yǐ zhī qí dài yě. suì bìng chū qiān mín, shì yào cái jīng shī, yú qīn dū zhòng yī fēn zhì, lǜ mù guān lún rì gěi sàn, gài bù yǐ wèi zhí ér zé zhī, rén rén jiē xǐ cóng shì, cǐ hé dàn ér bù wèi hū? zì yú jū cǐ shān, cháng yù suì yǐ sī qián bǎi qiān xíng zhī yú yī xiāng, huàn wú rén zhǔ qí shì, yú lì bù néng zì wèi, měi qiú sēng huò jìng rén zhōng yī èr chéng yú zhì, wèi néng yě. rán jīn nián yú jiā bì duō jí, shì yào náng cháng shì yǒu yàn zhě, shěn qí zhèng yòng zhī, shí rén ér shí yù, zhōng xìng tuī cǐ yǐ jí lín lǐ hū?
士大夫固不可輕言醫，然人疾茍無大故，貧不可得藥，能各隨其證而施之，亦不為小補。蓋疾雖未必死，無藥不能速愈，呻吟無聊者固可憫，其不幸遲延，茍變而生他證，因以致死者多矣。方其急時，有以濟之，雖謂之起死可也。今列郡每夏歲支系省錢二百千，合藥散軍民，韓魏公為諫官時所請也。為郡者類不經意，多為庸醫盜其直，或有藥而不及貧下人。余在許昌，歲適多疾，使有司修故事，而前五歲皆忘不及舉，可以知其怠也。遂並出千緡，市藥材京師，余親督眾醫分治，率幕官輪日給散，蓋不以為職而責之，人人皆喜從事，此何憚而不為乎？自余居此山，常欲歲以私錢百千行之於一鄉，患無人主其事，餘力不能自為，每求僧或淨人中一二成余志，未能也。然今年余家婢多疾，視藥囊常試有驗者，審其證用之，十人而十愈，終幸推此以及鄰里乎？

lù xuān gōng zài zhōng zhōu, jí gǔ fāng shū wǔ shí piān. shǐ yún bì bàng bù zhe shū, gù shì ěr, bì bàng bù zhe shū kě yě, hé yòng jí fāng shū zāi? huò yuē zhōng zhōu biān yí duō zhàng lì, xuān gōng duō jí, gài jiāng yǐ zì zhì, yóu fēi yě. xuān gōng qǐ yǐ yī jǐ wèi xiū qī zhě hū? shì dài yuán rén yú jí ruò sǐ wáng ér bù dé zhě, yóu yù yǐ shì jiàn zhī. zài tā rén bù kě zhī, ruò xuān gōng, cǐ zhì bì yǐ. gǔ zhī míng yī biǎn què hé huǎn zhī shù, shì bù dé zhī, zì zhāng zhòng jǐng huá tuó hú qià shēn shī xú yàn bó yǒu míng yī shì zhě, qí cái shù jiē yī zhī liù jīng, qí chuán yǒu zhì yú jīn, jiē hòu zhī hào shì zhě zuǎn jí zhī lì yě. sūn zhēn rén wèi qiān jīn fāng liǎng bù, shuō zhě wèi fán xiū dào yǎng shēng zhě, bì yǐ yīn gōng xié jì, ér hòu kě dé chéng xiān. sī miǎo wèi qiān jīn qián fāng, shí yǐ bǎi yú suì, gù yǐ miào jǐn gǔ jīn fāng shū zhī yào, dú shāng hán wèi zhī jǐn, shì wèi jǐn tōng zhòng jǐng zhī yán, gù bù gǎn shēn lùn. hòu sān shí nián zuò qiān jīn yì, lùn shāng hán zhě jū bàn, gài shǐ dé zhī, qí yòng zhì jīng shěn bù jì rú cǐ. jīn tōng tiān xià yán yī zhě, jiē yǐ èr shū wèi sī mìng yě. sī miǎo zhī wèi shén xiān, gù wú kě yí, rán táng rén yóu jì zhōng jiān yǒu yòng méng chóng shuǐ zhì zhī lèi, zhū shēng wù mìng bù dé shēng jǔ, tiān zhī è shā wù zhě rú shì, zé yù huó rén zhě qǐ bù zhī zhī, kuàng xuān gōng zhī zhì hū!
陸宣公在忠州，集古方書五十篇。史雲「避謗不著書」，故事爾，避謗不著書可也，何用集方書哉？或曰「忠州邊夷多瘴癘，宣公多疾，蓋將以自治」，尤非也。宣公豈以一己為休戚者乎？是殆援人於疾若死亡而不得者，猶欲以是見之。在他人不可知，若宣公，此志必矣。古之名醫扁鵲、和緩之術，世不得知，自張仲景、華佗、胡洽、深師、徐彥伯有名一世者，其才術皆醫之六經，其傳有至於今，皆後之好事者纂集之力也。孫真人為《千金方》兩部，說者謂凡修道養生者，必以陰功協濟，而後可得成仙。思邈為《千金前方》，時已百餘歲，固以妙盡古今方書之要，獨傷寒未之盡，似未盡通仲景之言，故不敢深論。後三十年作《千金翼》，論傷寒者居半，蓋始得之，其用志精審不茍如此。今通天下言醫者，皆以二書為司命也。思邈之為神仙，固無可疑，然唐人猶記中間有用虻蟲、水蛭之類，諸生物命不得升舉，天之惡殺物者如是，則欲活人者豈不知之，況宣公之志乎！

gǔ fāng shī zhī fù guì rén duō yàn, pín xià rén duō bù yàn sú fāng shī zhī pín xià rén duō yàn, fù guì rén duō bù yàn. wú shǐ yí zhī, nǎi zú rán ér wù yuē: fù guì rén píng rì zì hù chí shén jǐn, qí jí zhì zhī, bì yǒu jiàn fā yú zhōng ér jiàn yú wài, fēi yǐ gǔ fāng shù qiú zhī, bù néng jǐn dé. pín xià rén zhòu dé yú hán shǔ zào shī jī bǎo láo yì zhī jiān zhě, wèi bì jiē zhēn jí, bù dài shēn qiú qí gù, jì yī wù xiāng duì, jiē kě wèi yě, ér gǔ fāng jié dù huò yǔ zhī bù xiāng qì. jīn xiǎo rén wú zhī, jí jì wú dà gù, dàn yì suǒ xí shú, zhī mǒu jí fú mǒu yào, dé bǎi qián yù zhī shì rén, wú bù yù zhě. shè yǔ zhī yǐ fēi qí suǒ zhī, gài yǒu yí ér bù kěn fú zhě yǐ. kuàng gǔ fāng fēn jì tāng yè, yǔ jīn duō bù tóng, sì fāng yào wù suǒ chǎn jí rén zhī bǐng fù yì yì, sù wèn yǒu wèi yì fǎ fāng fǎ lì lùn zhě, yán yī bìng zhì gè bù tóng ér jiē yù, jí cǐ lǐ. tuī zhī yǐ sú fāng zhì yōng sú rén, yì bù kě jǐn fèi yě.
古方施之富貴人多驗，貧下人多不驗；俗方施之貧下人多驗，富貴人多不驗。吾始疑之，乃卒然而悟曰：「富貴人平日自護持甚謹，其疾致之，必有漸發於中而見於外，非以古方術求之，不能盡得。貧下人驟得於寒暑、燥濕、饑飽、勞逸之間者，未必皆真疾，不待深求其故，茍一物相對，皆可為也，而古方節度或與之不相契。」今小人無知，疾茍無大故，但意所習熟，知某疾服某藥，得百錢鬻之市人，無不愈者。設與之以非其所知，蓋有疑而不肯服者矣。況古方分劑、湯液，與今多不同，四方藥物所產及人之稟賦亦異，《素問》有為異法、方法立論者，言一病治各不同而皆愈，即此理。推之以俗方治庸俗人，亦不可盡廢也。

jīn suì rè shén, wén dào lù chéng shì jiān duō hūn pū ér sǐ zhě, cǐ jiē xū rén láo rén, huò jī bǎo shī jié, huò sù yǒu jí, yī wèi shǔ qì suǒ zhōng, bù dé xiè, zé guān qiào jiē zhì, fēi shǔ qì shǐ rán, qì bì sāi ér sǐ yě. chǎn fù yīng ér yóu shén. gǔ fāng zhì shǔ wú tā fǎ, dàn yòng xīn gān fā sàn shū dǎo, xīn qì yǔ shuǐ liú xíng, zé wú néng hài zhī yǐ. yīn jì chóng níng jǐ yǒu suì yú wèi shū jú shí, yī yǎng pū wèi chí mǎ zhì jú zhōng, hū pū dì, qì jí jué, jí yǐ wǔ líng dà shùn sàn děng guàn zhī, jiē bù yàn, yǐ yú shí, tóng shě wáng xiāng shǐ qǔ dà suàn yī wò, dào shàng rè tǔ zá yán làn, yǐ xīn shuǐ hé zhī, shū qù zǐ, jué qí chǐ guàn zhī, yǒu qǐng jí sū, zhì mù, cǐ pū fù wèi yú yù ér guī. nǎi zhī yào bìng xiāng duì, yǒu rú cǐ zhě. cǐ fāng běn xú zhōu pèi xiàn chéng mén hū yǒu bǎn shū dīng qí shàng, huò chuán shén xiān yù yǐ jiù rén zhě. shěn cún zhōng wáng shèng měi jiē zhe qí shuō, ér yú qīn yàn zhī. nǎi shǐ shū bǎi xǔ běn, sàn gěi yuǎn jìn, shù jǐ yǒu jiù qí jí zhě yě.
今歲熱甚，聞道路城市間多昏仆而死者，此皆虛人、勞人，或饑飽失節，或素有疾，一為暑氣所中，不得泄，則關竅皆窒，非暑氣使然，氣閉塞而死也。產婦、嬰兒尤甚。古方治暑無他法，但用辛甘發散疏導，心氣與水流行，則無能害之矣。因記崇寧己酉歲余為書局時，一養仆為馳馬至局中，忽仆地，氣即絕，急以五苓大順散等灌之，皆不驗，已逾時，同舍王相使取大蒜一握，道上熱土雜研爛，以新水和之，攄去滓，刔其齒灌之，有頃即蘇，至暮，此仆復為余御而歸。乃知藥病相對，有如此者。此方本徐州沛縣城門忽有板書釘其上，或傳神仙欲以救人者。沈存中、王聖美皆著其說，而余親驗之。乃使書百許本，散給遠近，庶幾有救其急者也。

téng dá dào wèi fàn wén zhèng gōng mén kè, wén zhèng qí qí cái, wèi tā rì bì néng wèi shuài, nǎi yǐ jiāng lüè shòu zhī. dá dào yì bù cí, rán rèn qì shǐ jiǔ, xié háng gōng qián, wú suǒ gù bì. jiǔ zhī, shāo áo yóu wú dù, qīn yè guī, bì bèi jiǔ, wén zhèng suī yì bù shèn lè, zhōng bù jīn yě. yī rì cì qí chū, xiān zuò shū shì zhōng, yíng rán yī dēng, qǔ hàn shū mò dú, yì jiāng yǐ kuì zhī. yǒu qǐng, dá dào zì wài zhì, yǐ dà zuì, jiàn gōng zhǎng yī yuē: dú hé shū? gōng yuē: hàn shū. jí jǔ shǒu rǎng mèi yuē: gāo dì hé rú rén yě? gōng wēi xiào, xú yǐn qù, rán ài zhī rú gù. zhāng zǐ hòu cháng yán yī tài xué shēng zài mén xià, yuán fēng mò xué zhě zhèng chóng xū dàn, zi hòu jí è zhī. shì zhì shū shì, jiàn qí jiǎng yì, lüè wèn qí shuō, qí rén zòng yǐ xìng mìng huāng hū zhī yán wèi duì. zi hòu dà nù yuē: hé gǎn duì wú luàn dào? jí qǔ zhàng, mìng zuǒ yòu qín, yù jī zhī, qí rén āi míng, nǎi dé shì. dá dào hòu zú wèi míng chén, duō de wén zhèng guī mó, gù zi zhān wǎn cí yún: gāo píng fēng liè zài. ér zi hòu suǒ yù zhàng zhě, shào shèng jiān wèi xiāng, yì shǐ wèi guǎn zhí, rán zhōng wú wén yān. wén zhèng zhī dài shì, yǔ zi hòu zhī bào suī yǒu jiān, rán yào zhī yì gè yīn qí rén ěr.
滕達道為范文正公門客，文正奇其才，謂他日必能為帥，乃以將略授之。達道亦不辭，然任氣使酒，頡頏公前，無所顧避。久之，稍遨遊無度，侵夜歸，必被酒，文正雖意不甚樂，終不禁也。一日伺其出，先坐書室中，熒然一燈，取《漢書》默讀，意將以愧之。有頃，達道自外至，已大醉，見公長揖曰：「讀何書？」公曰：「《漢書》。」即舉首攘袂曰：「高帝何如人也？」公微笑，徐引去，然愛之如故。章子厚嘗延一太學生在門下，元豐末學者正崇虛誕，子厚極惡之。適至書室，見其講《易》，略問其說，其人縱以性命荒忽之言為對。子厚大怒曰：「何敢對吾亂道？」亟取杖，命左右擒，欲擊之，其人哀鳴，乃得釋。達道後卒為名臣，多得文正規模，故子瞻輓詞云：「高平風烈在。」而子厚所欲杖者，紹聖間為相，亦使為館職，然終無聞焉。文正之待士，與子厚之暴雖有間，然要之亦各因其人爾。

xuān hé jiān dào shù jì xíng, sì fāng jiǎo wěi zhī tú, chéng jiān yīn rén yǐ jìn zhě xiāng jì, jiē jiǎ gǔ shén xiān wèi yán, gōng qīng cóng ér hé zhī, xìn ér bù yí. yǒu wáng zī xī zhě, huái diān jiān rén, zuì kuáng wàng, yán shī xǔ jīng yáng wáng lǎo zhì zhě, pú zhōu rén, běn chū xū shǐ, yán shī zhōng lí xiān shēng liú dòng zhě, dì zhōu rén, cháng wèi jǔ zi, yán shī hán jūn wén, sān rén jiē xiǎo yǒu shù dòng rén. zī xī hòu yǒu zuì zhū sǐ, dòng wèi zhí lóng tú gé, xuān hé mò lín líng sù bài, qǐ guī. wéi lǎo zhì jiǎo kuài, yǒu zhì shù, bù kěn wèi jǐ shén, guǎn yú cài lǔ gōng jiā, zì yán zhōng lí xiān shēng rì xiāng yǔ wǎng lái, zì shǐ zhì, jí rì qiú qù. měi jiè lǔ gōng sù bì wèi, ruò jiāng huò jí zhě, lǔ gōng pō xìn zhī. huò yán cǐ fǎn ér qiú qí zhōng zhě yě. yī rì, kǔ kǒu wèi lǔ gōng yán qí gù, yì rì lǔ gōng jiàn zhī, zhé yīn bù néng yán, suǒ zhǐ shū yún qí shī nù xiè tiān jī, gù yīn zhī. lǔ gōng wèi shì lì qǐng, nǎi néng yú shèng shí jù zì yǐn tuì. lǔ gōng yǒu qiè wèi ní, cháng yǔ yú qīn jiàn lǎo zhì shì. lǔ gōng měi wén qí yán yì jù, cháng mì yǔ suǒ qīn qiè, kuì rán yún: wú wèi zhī tā rì jìng rú hé! xī qí tīng zhī bù guǒ yě.
宣和間道術既行，四方矯偽之徒，乘間因人以進者相繼，皆假古神仙為言，公卿從而和之，信而不疑。有王資息者，淮甸間人，最狂妄，言師許旌陽；王老志者，濮州人，本出胥史，言師鍾離先生；劉棟者，棣州人，嘗為舉子，言師韓君文，三人皆小有術動人。資息後有罪誅死，棟為直龍圖閣，宣和末林靈素敗，乞歸。唯老志狡獪，有智數，不肯為己甚，館於蔡魯公家，自言鍾離先生日相與往來，自始至，即日求去。每戒魯公速避位，若將禍及者，魯公頗信之。或言此反而求奇中者也。一日，苦口為魯公言其故，翌日魯公見之，輒喑不能言，索紙書雲其師怒泄天機，故喑之。魯公為是力請，乃能於盛時遽自引退。魯公有妾為尼，嘗語余親見老志事。魯公每聞其言亦懼，嘗密語所親妾，喟然云：「吾未知他日竟如何！」惜其聽之不果也。

liú gòng fù yán: dù zi měi shī suǒ wèi gōng cáo fēi fù hàn xiāo hé, yǐ wèi wù yòng dèng yǔ shì. suī jìn sì, rán dèng shì zi hé bù yuàn gōng cáo shì guāng wǔ yǔ, fēi dèng yǔ shí wèi gōng cáo, zé zi měi yì wèi bì chéng yòng cǐ shì. jīn rì jiàn wáng yáng shè rén yún: hàn shū gāo dì jì yán xiāo hé wèi zhǔ lì, mèng kāng zhù: zhǔ lì, gōng cáo yě. wú chū bù xǐng, qǔ yuè zhī, xìn rán. zé zhī zi měi yòng shì jīng shěn, wèi yì qīng yì.
劉貢父言：杜子美詩所謂「功曹非復漢蕭何」，以為誤用鄧禹事。雖近似，然鄧氏子何不掾功曹是光武語，非鄧禹實為功曹，則子美亦未必誠用此事。今日見王洋舍人云：「《漢書·高帝紀》言蕭何為主吏，孟康註：主吏，功曹也。」吾初不省，取閱之，信然。則知子美用事精審，未易輕議。

sū míng yǔn běn hǎo yán bīng, jiàn yuán hào pàn, xī fāng yòng bīng jiǔ wú gōng, tiān xià shì yǒu dāng gǎi zuò, yīn xié qí suǒ zhe shū, jiā yòu chū lái jīng shī, yī shí tuī qí wén zhāng. wáng jīng gōng wèi zhī zhì gào, fāng tán jīng shù, dú bù jiā zhī, lǚ dǐ yú zhòng, yǐ gù míng yǔn è jīng gōng shén yú chóu chóu. huì zhāng ān dào yì wèi jīng gōng suǒ pái, èr rén sù xiāng shàn, míng yǔn zuò biàn jiān yī piān, mì xiàn ān dào, yǐ jīng gōng bǐ wáng yǎn lú qǐ, ér bù yǐ shì ōu wén zhōng. jīng gōng hòu wēi wén zhī, yīn bù lè zi zhān xiōng dì, liǎng jiā zhī xì, suì bù kě jiě. biàn jiān jiǔ bù chū, yuán fēng jiān zi yóu cóng ān dào pì nán jīng, qǐng wèi míng yǔn mù biǎo, tè quán zài zhī, sū shì yì bù rù shí. bǐ nián, shǎo chuán yú shì. jīng gōng xìng gù jiǎn lǜ bù yuán shì, rán ér wèi zhī shí gǒu zhì zhī shí qiú shǒu sàng miàn zhě, yì bù zhì shì yě. hán wèi gōng zhì hé zhōng hái cháo wèi shū mì shǐ, shí jūn zhèng jiǔ chí, shì zú jiāo duò, yù shāo cái zhì, kǒng qí wǔ yuàn ér shēng biàn, fāng yīn tú yǐ jì wèi zhī, huì míng yǔn zì shǔ lái, nǎi tàn gōng yì, jù wèi shū, xiǎn zài qí shuō, qiě shēng yán jiào gōng xiān zhū zhǎn. gōng lǎn zhī dà hài, xiè bù gǎn zài jiàn, wēi yǐ jiù ōu wén zhōng, ér fù zhèng gōng dāng guó yì bù lè zhī, gù míng yǔn jiǔ zhī wú chéng ér guī. lěi nián shǐ dé zhào, cí bù zhì, ér wèi shū shàng zhī, nǎi chú shì mì shū shěng xiào shū láng. shí wèi gōng yǐ wèi xiāng, fù yí shū wèi gōng, sù pín qiě lǎo, bù néng cóng zhōu xiàn dài gǎi guān. pì yù zhāng jú yòu, fēi lǎo rén suǒ zhǒng, qiě yán tiān xià guān qǐ yǐ mǒu gù rǒng yé? ōu wén zhōng yì wèi yán, suì yǐ bà zhōu wén ān xiàn zhǔ bù, tóng yáo pì biān xiū tài cháng yīn gé lǐ yún.
蘇明允本好言兵，見元昊叛，西方用兵久無功，天下事有當改作，因挾其所著書，嘉祐初來京師，一時推其文章。王荊公為知制誥，方談經術，獨不嘉之，屢詆於眾，以故明允惡荊公甚於仇讎。會張安道亦為荊公所排，二人素相善，明允作《辨奸》一篇，密獻安道，以荊公比王衍、盧杞，而不以示歐文忠。荊公後微聞之，因不樂子瞻兄弟，兩家之隙，遂不可解。《辨奸》久不出，元豐間子由從安道辟南京，請為明允墓表，特全載之，蘇氏亦不入石。比年，少傳於世。荊公性固簡率不緣飾，然而謂之食狗彘之食、囚首喪面者，亦不至是也。韓魏公至和中還朝為樞密使，時軍政久弛，士卒驕惰，欲稍裁製，恐其忤怨而生變，方陰圖以計為之，會明允自蜀來，乃探公意，遽為書，顯載其說，且聲言教公先誅斬。公覽之大駭，謝不敢再見，微以咎歐文忠，而富鄭公當國亦不樂之，故明允久之無成而歸。累年始得召，辭不至，而為書上之，乃除試秘書省校書郎。時魏公已為相，復移書魏公，訴貧且老，不能從州縣待改官。譬豫章橘柚，非老人所種，且言天下官豈以某故冗耶？歐文忠亦為言，遂以霸州文安縣主簿，同姚辟編修太常因革禮雲。

yáng wén gōng tán yuàn zài, zhōu shì zōng cháng wèi xiǎo shī shì dòu yǎn, yǎn yán: jīn sì fāng jiàn wěi zhǔ gè néng wèi zhī, ruò qiú gōng zé fèi wù, bù gōng zé wèi suǒ kuī. shì zōng suì bù fù zuò. dù dāng shí suǒ zuò shī, bì bù shèn jiā, gù yǎn yún ěr. fēi shì zōng yīng wěi, shí dì wáng dà lüè, qǐ dé bù yǐ yǎn yán wèi wǔ, yòu ān néng jí qì qù? xìn wèi tiān xià zhě zài cǐ bù zài bǐ yě. ān lù shān yì hǎo zuò shī, zuò yīng táo shī yún: yīng táo yī lán zi, bàn qīng yī bàn huáng. yī bàn jì huái wáng, yī bàn jì zhōu zhì. huò qǐng yǐ yī bàn jì zhōu zhì jù zài shàng zé xié yùn, lù shān nù yuē: qǐ kěn shǐ zhōu zhì yā wǒ ér yé? yīn dú lù shān shì jī jí zhī, liáo fā qiān zài yī xiào.
楊文公《談苑》載，周世宗嘗為小詩示竇儼，儼言：「今四方僭偽主各能為之，若求工則廢務，不工則為所窺。」世宗遂不復作。度當時所作詩，必不甚佳，故儼云爾。非世宗英偉，識帝王大略，豈得不以儼言為忤，又安能即棄去？信為天下者在此不在彼也。安祿山亦好作詩，作《櫻桃》詩云：「櫻桃一籃子，半青一半黃。一半寄懷王，一半寄周贄。」或請以「一半寄周贄」句在上則協韻，祿山怒曰：「豈肯使周贄壓我兒耶？」因讀《祿山事跡》及之，聊發千載一笑。

táng shū zài lù yú qìng yǔ zhào zhèng gù lú cáng yòng chén zi áng dù shěn yán sòng zhī wèn bì yù míng guō xí wēi sī mǎ zi wēi shì huái yī wèi fāng wài shí yǒu, zhèng gù xí wēi míng jī bù shèn xiǎn, shěn yán zhī wèn bèi jiē yī shí wén shì jié chū, zi wēi chāo rán wù wài, huái yī yòu fú shì. rén gù huàn jiāo yóu duō zé duō shì, rán yì hé kě jǐn jué. chéng shǐ yǒu shěn yán zhī wèn zhī tú fù shī lùn wén, zi wēi tán fāng wài zhī shì, huái yī lùn shì shì zhī shuō, zhāo xī xiāng yǔ, cóng róng yú wú shì zhī jìng, qí lè qǐ kě jì hū? shǐ yán fāng wǔ hòu zhōng zōng shí, shì duō bào guì zhòu xiǎn, qí huò bài zhū sǐ yì bù xuán zhǒng, dú yú qìng guān tài zǐ zhān shì, suī bù shèn xiǎn, qì wú jiù huǐ. guān qí suǒ chù ruò cǐ, shì jiān yōu huàn qí shú néng lèi zhī? wú qù shì cháo jiǔ, cuàn jī shēn shān qióng gǔ zhī jiān, bù fù yǔ dāng shì shì xiāng jiē, shì yì mò kěn cóng wú yóu, dú niàn yǒu rú cǐ shí rén zhě, huò kě shù jǐ yú qìng zhī zhì. ér wéi gù rén zǐ èr sān bèi yǔ mén shēng shí shí xiāng guò, wén cǎi yì lùn, càn rán kě guān, qiú zi wēi huái yī, gài yuán jiāng jiǔ lèi yě. yú qìng yǒu zi zǎo, wèi zhōng shū lìng xiāo sōng suǒ zhī, sōng bà zǎi xiàng, hòu lái zhě shǐ yīn qiú qí duǎn. zǎo nǎi yuē: yǔ rén jiāo, guò qiě bù kě yán, ér kuàng wú yǒu hū! gài zǎo yóu yǒu yú qìng fēng liè, wú zhū ér suī lù lù, yì ruò xiū jǐn hòu zhòng zhě, shàng néng tuī wú zhì wèi lù zǎo fǒu yé?
《唐書》載陸餘慶與趙正固、盧藏用、陳子昂、杜審言、宋之問、畢御名、郭襲微、司馬子微、釋懷一為方外十友，正固、襲微名跡不甚顯，審言、之問輩皆一時文士傑出，子微超然物外，懷一又佛氏。人固患交遊多則多事，然亦何可盡絕。誠使有審言、之問之徒賦詩論文，子微談方外之事，懷一論釋氏之說，朝夕相與，從容於無事之境，其樂豈可既乎？史言方武后、中宗時，士多暴貴驟顯，其禍敗誅死亦不旋踵，獨餘慶官太子詹事，雖不甚顯，訖無咎悔。觀其所處若此，世間憂患其孰能累之？吾去市朝久，竄跡深山窮谷之間，不復與當世士相接，士亦莫肯從吾游，獨念有如此十人者，或可庶幾餘慶之志。而唯故人子二三輩與門生時時相過，文采議論，燦然可觀，求子微、懷一，蓋沅江九肋也。餘慶有子璪，為中書令蕭嵩所知，嵩罷宰相，後來者使陰求其短。璪乃曰：「與人交，過且不可言，而況無有乎！」蓋璪猶有餘慶風烈，吾諸兒雖碌碌，亦若修謹厚重者，尚能推吾志為陸璪否耶？

dào shì yáng dà jūn, cài zhōu rén, shàn yī, néng mò sòng sù wèn běn cǎo jí liǎng bù qiān jīn fāng sì shū, bù yí yī zì, yǔ rén zhì bìng, zhěn mài bù chū yào, dàn yún cǐ bìng ruò hé, dāng fú hé yào, shì zài qiān jīn mǒu bù dì jǐ juǎn, jí qǔ zhǐ shū shòu zhī, fēn liǎng bù shǎo chà. yú zài cài zhōu, qīn jiàn qí shì lèi ruò cǐ. yú cháng wèn: sù wèn yǒu jì xìng zhě huò néng sòng, běn cǎo zé gù nán yǐ, ruò qiān jīn, dàn yào míng yǔ fēn liǎng jì liào, cǐ yǒu hé yì ér kě jì hū? dà jūn yán: gǔ zhī chù fāng, jiē yīn bìng yòng yào, jīng shēn wēi miào, jì tōng qí yì, qí wén lǐ yǒu shèn yú zhāng jù ǒu lì, yī jiàn hé kě wàng yě! dà jūn běn rǎn jiā zǐ, shì fù xiào, yī bù shòu qiú xiè, jī qí zhāi shī zhī yú, zàng nèi wài qīn sān shí bā sàng. fāng xuān hé jiān dào jiào shèng xíng, zì nì míng jī, wéi kǒng rén zhī. cài lǔ gōng wén zhī, qīn shǒu yǐ shū yán zhì, shǐ zhě shù shí fǎn, bù dé yǐ yī wǎng, liú shù rì jí guī, bù shòu yī qián. yú zài nán jīng, cháng xǔ yú bì nán lái shān zhōng, wèi jí xíng ér lǔ xiàn cài zhōu. hòu wén lǔ zhī qí míng, hòu lǐ zhī, yǔ zhī jù qù, jīn bù zhī cún wáng. shǐ qí guǒ lái, suī wèi kě jù wèi sī mǎ zi wēi, cǐ yì yī shèng shì yě. yīn lùn yú qìng shì, chàng rán huái zhī.
道士楊大均，蔡州人，善醫，能默誦《素問》、《本草》及兩部《千金方》四書，不遺一字，與人治病，診脈不出藥，但云此病若何，當服何藥，是在《千金》某部第幾卷，即取紙書授之，分兩不少差。余在蔡州，親見其事類若此。余嘗問：「《素問》有記性者或能誦，《本草》則固難矣，若《千金》，但藥名與分兩劑料，此有何義而可記乎？」大均言：「古之處方，皆因病用藥，精深微妙，茍通其意，其文理有甚於章句偶儷，一見何可忘也！」大均本染家子，事父孝，醫不受賕謝，積其齋施之餘，葬內外親三十八喪。方宣和間道教盛行，自匿名跡，惟恐人知。蔡魯公聞之，親手以書延致，使者數十返，不得已一往，留數日即歸，不受一錢。余在南京，嘗許余避難來山中，未及行而虜陷蔡州。後聞虜知其名，厚禮之，與之俱去，今不知存亡。使其果來，雖未可遽為司馬子微，此亦一勝士也。因論餘慶事，悵然懷之。

jìn rén guì zhú lín qī xián, zhú lín zài jīn huái zhōu xiū wǔ xiàn. chū ruò yù bì shì yuǎn huò zhě, rán fǎn yóu cǐ dé míng, jī shū yè suǒ yǐ zhōng bù miǎn yě. zì dōng hàn mò shì, rén yǐ míng jié wèi zhòng, ér sān jūn bā gù zhī lùn qǐ jí dǎng gù xìng, tiān xià háo jié wú yī rén miǎn zhě. kǒng běi hǎi suī bù zài qí jiān, ér bù róng yú cáo cāo, yì zuò míng gāo gù yě. dāng shí yōng róng yǐn xiǎn jiē bù shī qí cāo zhě, wéi guǎn yòu ān ěr. qī rén rú xiàng xiù ruǎn xián, yì lù lù cháng cái, wú zú dào, dàn yī fù cǐ shù rén yǐ qiè shēng yù. shān jù yuán zì yǒu zhì yú shì, wáng róng shàng ài qián, qǐ bù ài guān, gù tiān xià shǎo dìng, jiē fù chū. jù yuán qǐ róng bǐ zāi, ér yán yán zhī gài chù cǐ èr rén, nǎi qí zào fèn sī qíng, fēi wèi rén ér shè yě. wéi shū yè shì zhēn bù qū yú jìn zhě, gù lì cí lì bù, kě jiàn qí yì. yòu wèi zōng shì xù, ān dé bǎo qí shēn, xī qí bù néng shēn mò, jué qù guī jiǎo. rú guǎn yòu ān, zé shù jǐ yǐ. ruǎn jí bù kěn wèi dōng píng xiāng, ér wèi jìn wén dì cóng shì zhōng láng, hòu zú wèi gōng qīng, zuò quàn jìn biǎo, ruò lùn yú jī kāng qián, zì yí zhàng sǐ. yán yán zhī bù lùn cǐ ér lùn tāo róng, kě jiàn qí lòu yě.
晉人貴竹林七賢，竹林在今懷州修武縣。初若欲避世遠禍者，然反由此得名，嵇叔夜所以終不免也。自東漢末世，人以名節為重，而三君八顧之論起及黨錮興，天下豪傑無一人免者。孔北海雖不在其間，而不容於曹操，亦坐名高故也。當時雍容隱顯皆不失其操者，惟管幼安爾。七人如向秀、阮咸，亦碌碌常材，無足道，但依附此數人以竊聲譽。山巨源自有志於世，王戎尚愛錢，豈不愛官，故天下少定，皆復出。巨源豈戎比哉，而顏延之概黜此二人，乃其躁忿私情，非為人而設也。唯叔夜似真不屈於晉者，故力辭吏部，可見其意。又魏宗室婿，安得保其身，惜其不能深默，絕去圭角。如管幼安，則庶幾矣。阮籍不肯為東平相，而為晉文帝從事中郎，後卒為公卿，作勸進表，若論於嵇康前，自宜杖死。顏延之不論此而論濤、戎，可見其陋也。

gāo sēng chuán lüè zài sūn chuò dào xián lùn, yǐ dāng shí qī sēng bǐ qī xián, zhú fǎ hù bǐ shān jù yuán, bó fǎ zǔ bǐ jī shū yè, zhú fǎ chéng bǐ wáng jùn chōng, zhú fǎ shēn bǐ liú bó lún, zhī dào lín bǐ xiàng zǐ qī, zhú fǎ lán bǐ ruǎn sì zōng, yú dào suì bǐ zhòng róng, gè yǐ míng jī xiāng lèi zhě wèi pèi, xī bù jiàn quán wén. qī rén zhī dào lín zuì zhe, qí yú yì bān bān jiàn shì shuō. jìn rén běn chāo yì, gèng néng yǐ fó lǐ zuǒ zhī, yí qí gāo shèng bù fán, dàn hèn dāng shí wèi yǒu chán jīng wén, chuán zhě yì wèi guǎng, yóu yǐ lǎo zhuāng wèi zōng. zhú fǎ shēn, wáng dūn zhī dì, xián yú wáng shì zhū rén yuǎn yǐ. jí zhī dùn qiú mǎi wò zhōu bào zhī, wèi wén cháo yóu mǎi shān ér yǐn zhě, gài dùn yóu shū cǐ yī zhe, xiǎng jiàn qí rén wù yě.
《高僧傳略》載孫綽《道賢論》，以當時七僧比七賢，竺法護比山巨源，帛法祖比嵇叔夜，竺法乘比王浚沖，竺法深比劉伯倫，支道林比向子期，竺法蘭比阮嗣宗，於道邃比仲容，各以名跡相類者為配，惜不見全文。七人支道林最著，其餘亦班班見《世說》。晉人本超逸，更能以佛理佐之，宜其高勝不凡，但恨當時未有禪經文，傳者亦未廣，猶以老莊為宗。竺法深，王敦之弟，賢於王氏諸人遠矣。即支遁求買沃州報之，未聞巢由買山而隱者，蓋遁猶輸此一著，想見其人物也。

lù jī yǐ qí wáng jiǒng jīn gōng zì fá, zuò háo shì fù cì zhī, nǎi tuō shēn yú chéng dū wáng yǐng, wèi kě kāng lóng jìn shì, cǐ zài ēn yuàn ài zēng zhī jiān ěr. chù wēi luàn zhī shì, ér yòng xīn ruò cǐ, yòu jì zhī yǐ tān quán xǐ gōng, suī yù jì quán kě hū? jī chū rù cháo, lú zhì wèn: lù xùn lù kàng yú jūn yuǎn jìn? jī yuē: rú jūn yú lú yù lú tǐng. jì qǐ, lù yún yuē: shū bāng xiá yuǎn, kè zhǔ wèi xiāng xī, hé zhì yú cǐ? jī yuē: wǒ zǔ fù míng bō sì hǎi, qǐ bù zhī yé? jìn shǐ yǐ wèi yì zhě yǐ cǐ dìng èr lù yōu liè, yì jī yōu hū? yún yōu hū? dù jìn shǐ yì, bù shū yú yún chuán ér shū yú jī chuán, gài wèi jī yōu yě. yǐ wú guān zhī, jī bù dǎi yún yuǎn yǐ. rén chì qí zǔ fù míng, gù fēi shì, wú néng shǎo rěn, wèi bì wèi bù xiào, ér yì cóng ér chì zhī, shì yī yán zhī jiān zhì zài bào fù, ér zì wàng qí guò, shàng néng zhì dà ēn yuàn hū? ruò hé qiáo zhī bài, shǐ jī suǒ yuàn zhě dāng zhī, yì bì shā yǐ. yún ài shì bù jìng, zhēn yǒu guò jī zhě, bù dàn cǐ yī shì. fāng yǐng yù shā yún, chí zhī sān rì bù jué. yǐ zhào wáng lún shā zhào jùn shè qí zi xiāng ér fù jī lún shì quàn yǐng shā yún zhě, nǎi lú zhì yě. xiōng dì zhī huò, zhì yīng yǒu lì, āi zāi! rén wéi bù zhēng yú shèng fù qiáng ruò, ér hòu bù yì yú ēn yuàn ài zēng, yún lèi yú jī, wèi kě tòng yě!
陸機以齊王冏矜功自伐，作《豪士賦》刺之，乃託身於成都王潁，謂可康隆晉室，此在恩怨愛憎之間爾。處危亂之世，而用心若此，又濟之以貪權喜功，雖欲茍全可乎？機初入朝，盧志問：「陸遜、陸抗於君遠近？」機曰：「如君於盧毓、盧珽。」既起，陸雲曰：「殊邦遐遠，客主未相悉，何至於此？」機曰：「我祖父名播四海，豈不知耶？」《晉史》以為議者以此定二陸優劣，意機優乎？雲優乎？度《晉史》意，不書於雲傳而書於機傳，蓋謂機優也。以吾觀之，機不逮雲遠矣。人斥其祖父名，固非是，吾能少忍，未必為不孝，而亦從而斥之，是一言之間志在報復，而自忘其過，尚能置大恩怨乎？若河橋之敗，使機所怨者當之，亦必殺矣。雲愛士不競，真有過機者，不但此一事。方潁欲殺雲，遲之三日不決。以趙王倫殺趙浚、赦其子驤而復擊倫事勸潁殺雲者，乃盧志也。兄弟之禍，志應有力，哀哉！人惟不爭於勝負強弱，而後不役於恩怨愛憎，雲累於機，為可痛也！

ruǎn jí jì wèi sī mǎ zhāo dà jiāng jūn cóng shì, wén bù bīng chú jiǔ měi, fù qiú wèi xiào wèi. shǐ yán suī qù zhí, cháng yóu fǔ nèi, cháo yàn bì yù, yǐ néng yí luò shì shì wèi měi tán. yǐ wú guān zhī, cǐ zhèng qí guǐ jué, yáng yù yuǎn zhāo ér yīn shí fù zhī, gù shì liàn liàn zhī yì, yǐ zhòng xiāng xié, jié xiǎo rén qíng wěi, yǒu qiān zài bù kě yǎn zhě. bù rán, jí yǔ jī kāng, dāng shí yī liú rén wù yě, hé lǐ fǎ zhī shì jí jí rú chóu, zhāo zé měi wèi bǎo hù, kāng nǎi suì zhì yú shā shēn, jí hé yǐ dú dé yú zhāo rú shì yé? zhì quàn jìn zhī wén, zhēn qíng nǎi jiàn. jí zhe dà rén lùn, bǐ lǐ fǎ shì wèi qún shī zhī chù kūn zhōng, wú wèi jí fù zhāo, nǎi kūn zhōng zhī shī, dàn ǒu bù zāo huǒ fén ěr. shǐ wáng jùn wú qiū jiǎn děng yī de zhì, jí shàng yǒu jiào lèi zāi!
阮籍既為司馬昭大將軍從事，聞步兵廚酒美，復求為校尉。史言雖去職，常游府內，朝宴必預，以能遺落世事為美談。以吾觀之，此正其詭譎，佯欲遠昭而陰實附之，故示戀戀之意，以重相諧，結小人情偽，有千載不可掩者。不然，籍與嵇康，當時一流人物也，何禮法之士疾籍如仇，昭則每為保護，康乃遂至於殺身，籍何以獨得於昭如是耶？至勸進之文，真情乃見。籍著《大人論》，比禮法士為群虱之處褌中，吾謂籍附昭，乃褌中之虱，但偶不遭火焚耳。使王浚、毋邱儉等一得志，籍尚有噍類哉！

luò yáng jiā lán jì zài, hé dōng rén liú bái duò shàn niàng jiǔ, suī shèng shǔ, bào zhī rì zhōng, jīng xún bù huài. jīn yù yǒu zhī jiā zhě, yì rú shì yě. wú zài cài zhōu, měi suì xià yǐ qí fǎ zào jì jīng shī qīn jiù, lù zǒu qī chéng, bù shǎo biàn. yòu cháng yǐ xiǎng fàn dé rú yú xǔ chāng, dé rú ài zhī, cáng qí yī hú wàng yǐn, míng nián xià fù jiàn, fā shì rú xīn zhě. bái duò jiǔ dāng shí wèi zhī hè shāng, wèi qí kě qiān lǐ yí rén, rú hè yī fēi qiān lǐ. huò yuē qí lǘ jiǔ, dāng shì yǐ lǘ zài zhī ér xíng yě. bái duò nǎi rén míng, zi zhān shī yún dú kàn hóng qú qīng bái duò, kǒng nán biàn zuò jiǔ yòng. wú xià yǒu zhuàn é shè kè, yòng wáng yì shǎo gù shì, yán qǐng guò gòng shí yòu jūn, xiāng chuán yǐ wèi xì. qīng yuē bái duò, dé wú yǔ shí yòu jūn wèi ǒu yé?
《洛陽伽藍記》載，河東人劉白墮善釀酒，雖盛暑，暴之日中，經旬不壞。今玉友之佳者，亦如是也。吾在蔡州，每歲夏以其法造寄京師親舊，陸走七程，不少變。又嘗以餉范德孺於許昌，德孺愛之，藏其一壺忘飲，明年夏復見，發視如新者。白墮酒當時謂之鶴觴，謂其可千里遺人，如鶴一飛千里。或曰騎驢酒，當是以驢載之而行也。白墮乃人名，子瞻詩云「獨看紅蕖傾白墮」，恐難便作酒用。吳下有饌鵝設客，用王逸少故事，言請過共食右軍，相傳以為戲。傾曰「白墮」，得無與「食右軍」為偶耶？

xù hàn lǐ yí zhì jì suì bā yuè, mín nián bā shí cì yù zhàng, duān yǐ jiū wèi shì. jiū zhě, bù yē zhī niǎo, yù lǎo rén bù yē. ér fēng sú jì yòu yán, hàn gāo dì yǔ xiàng jí zhàn jīng suǒ jiān, bīng bài, fú cóng báo zhōng, yǒu jiū míng qí shàng, zhuī zhě bù yí, dé miǎn, jí wèi zuò jiū zhàng cì lǎo rén, cǐ jué wú jī kǎo. gāo zǔ suī bài, qí kěn fú cóng báo yé? yú qīn qī yǒu wèi guāng zhōu shǒu, dé gǔ tóng jiū yī, dà bàn zhǎng xǔ, fǔ shǒu liǎn yì, jù wěi zú, ruò dūn fú, fù xū, qí zhōng yǒu quān chuān fù, zhèng kě shòu zhàng, zhì zuò shèn gōng, yǐ yí yú, yí jí hàn jiū zhàng zhī shì. yīn yǐ wèi zhàng, gěn shì shǒu qīng ér wěi zhòng, jǔ zhī zé tàn qián yǎn hòu, gài rú cǐ nǎi kě qǔ lì, cǐ suǒ yǐ zuǒ lǎo rén yě.
《續漢·禮儀志》記歲八月，民年八十賜玉杖，端以鳩為飾。鳩者，不噎之鳥，欲老人不噎。而《風俗記》又言，漢高帝與項籍戰京索間，兵敗，伏叢薄中，有鳩鳴其上，追者不疑，得免，即位作鳩杖賜老人，此絕無稽考。高祖雖敗，其肯伏叢薄耶？余親戚有為光州守，得古銅鳩一，大半掌許，俯首斂翼，具尾足，若蹲伏，腹虛，其中有圈穿腹，正可受杖，製作甚工，以遺余，疑即漢鳩杖之飾。因以為杖，艮是首輕而尾重，舉之則探前偃後，蓋如此乃可取力，此所以佐老人也。

lù xī shēng suǒ yǐn jūn yáng shān, huò yuē yí shān, zài yí xìng hú fú. jīn jīn shā sì, qí gù zhái yě. jiàn yán jǐ yǒu chūn, dí fàn wéi yáng, yú cóng dà jià dù jiāng, yè xiāng shī, cóng lì jiē wáng qù, yǔ liú xī fàn tú bù jiān dào zhì cháng zhōu nán, yù kuì bīng, yù wèi jié, zhē yú èr rén, bù dé qù. shì yǒu xiǎo xiào chí mǎ zì páng guò, zé yú qián táng jiù huī xià yě. jí xià bài, yú zú nǎi qí suǒ lì, jí chì qù, wǎn xiǎo zhōu shòu yǔ, jiào shǐ rù jīng xī, zǒu zhǎng xìng, shì rì wēi xiǎo xiào jǐ bù miǎn. yè dǐ hú fú, yīn qiú sù jīn shā sì zhōng, xī bù néng mèi, qǐ xíng sì wài, yuè sè yì yì rán. yīn jì xī shēng jiù lú, shí yǔ mù cǐ shān jiǔ yǐ, wàng zhī ruò bù kě dé, ān zhī jīn nǎi yǔ rǔ cáo cóng róng yàn xī, qiě liù qī nián hū? yú jiā yǒu xī shēng zì zhe jūn yáng shān jì yī juàn, xù qí jǐng wù tíng guǎn, lüè yǒu èr shí yú chù, rú wǎng chuān, jí wèi bīng huǒ suǒ fén huǐ yǐ, hòu wèi xiāng, jì bà, pò fèng xiáng lǐ mào zhēn bīng, bì nán sǐ dào shàng, gài bù néng zhōng yǒu qí jū yě. xī shēng cái běn wú tā zhǎng, yǐn cāo yì wú kě lù, gù bù liàng lì, xìng yú jì dé yǐ sàng qí shēn. yǔ zhū pǔ lù lǔ wàng tóng zhào, qí zhì qù lüè yǔ zhū pǔ xiāng lèi, shàng bù rú lǔ wàng, néng cí xíng, jí lǎo fǔ lǐ yě. fāng xián jū shí, nèi gòng fèng sēng biàn guāng yǐ shàn shū de xìng, cháng cóng xī shēng shòu bǐ fǎ, qí shǐ yuán jǐ, nǎi yǐ shī jì zhī yún: bǐ xià lóng shé shì yǒu shén, tiān chí léi yǔ biàn qūn xún. jì yán xī rì bù guī shǒu, yīng niàn jiāng tóu píng pì rén. biàn guāng jí yǐ míng dá guì xìng, nǎi dé zhào. zhāo zōng mò nián qiú shì shén jí, qí zhì liáng kě āi. guān qí qīng dào yú zhū pǔ, zé dài xī shēng yí yì rán. bù dé yǐ qǔ zhī zuǒ yòu, zhèng zuò lú xié cuī zī láng bèi, bù néng zhì tiān xià xián zhě gù ěr. rán suǒ huò nǎi rú xī shēng, néng wú kuì qí jūn hū? biàn shì yì jiàn yáng wén gōng tán yuàn. guó chū qù táng wèi yuǎn, yóu yǒu suǒ chuán wén, wén gōng zhī yán, yí kě qǔ xìn, ér xiū xīn táng shū wú qǔ yǐ xiàn zhě, gù chuán cí shén lüè, hòu shì yóu dé jiè qí shān yǐ wèi zhòng yě.
陸希聲所隱君陽山，或曰頤山，在宜興湖洑。今金沙寺，其故宅也。建炎己酉春，敵犯維揚，余從大駕渡江，夜相失，從吏皆亡去，與劉希范徒步間道至常州南，遇潰兵，欲為劫，遮餘二人，不得去。適有小校馳馬自旁過，則余錢塘舊麾下也。亟下拜，余卒乃其所隸，亟叱去，挽小舟授予，教使入荊溪，走長興，是日微小校幾不免。夜抵湖洑，因求宿金沙寺中，夕不能寐，起行寺外，月色翳翳然。因記希聲舊廬，時予慕此山久矣，望之若不可得，安知今乃與汝曹從容燕息，且六七年乎？余家有希聲自著《君陽山記》一卷，敘其景物亭館，略有二十餘處，如輞川，即為兵火所焚毀矣，後為相，既罷，迫鳳翔李茂貞兵，避難死道上，蓋不能終有其居也。希聲材本無他長，隱操亦無可錄，故不量力，幸於茍得以喪其身。與朱朴、陸魯望同召，其志趣略與朱朴相類，尚不如魯望，能辭行，即老甫里也。方閒居時，內供奉僧辯光以善書得幸，嘗從希聲授筆法，祈使援己，乃以詩寄之云：「筆下龍蛇似有神，天池雷雨變逡巡。寄言昔日不龜手，應念江頭洴澼人。」辯光即以名達貴幸，乃得召。昭宗末年求士甚急，其志良可哀。觀其傾倒於朱朴，則待希聲宜亦然。不得已取之左右，正坐盧攜、崔緇郎輩，不能致天下賢者故爾。然所獲乃如希聲，能無愧其君乎？辯事亦見楊文公《談苑》。國初去唐未遠，猶有所傳聞，文公之言，宜可取信，而修《新唐書》無取以獻者，故傳辭甚略，後世猶得借其山以為重也。

dù zi měi shī yún: zhāng gōng yī shēng jiāng hǎi kè, shēn zhǎng jiǔ chǐ xū méi cāng. zhēng qǐ shì zhí fēng yún huì, fú diān shǐ zhī chóu cè liáng. cǐ wèi zhāng hào yě. jiù shǐ zài hào fēng yí wěi àn, kuò luò yǒu dà zhì, hǎo tán wáng bà dà lüè. dú zi měi shī, shàng kě xiǎng jiàn qí rén. dù zhōu shì rén wù zhì yún: zhì dé chū, zhào cháo chén gè jǔ suǒ zhī. xiāo xīn wèi qǐ jū shè rén, jiàn hào. yǐ hè yī zhào jiàn, bài zuǒ shí yí. lái zhèn wèi zàn shàn dài fū, hào jiàn cái kān jiāng shuài. táng shū hào zhèn chuán jiē bù zài, ér hào chuán yún: tiān bǎo mò, yáng guó zhōng zhí zhèng, qiú tiān xià shì wèi jǐ zhòng, wén hào cái, jiàn zhī, shì hè, bài zuǒ shí yí. èr shū yán hào dé guān lüè tóng. ruò tiān bǎo mò guǒ yǐ yòng yú guó zhōng, zé zhì dé chū ān dé gèng wèi xīn jiàn yé? guó zhōng wèi xiāng zài tiān bǎo shí èr zài, qù luàn xiān yī nián, zhèng yín miǎn jí è zhī jì, qǐ zhī yǐ tiān xià shì wèi zhòng? yì fēi zi měi suǒ wèi zhēng qǐ shì zhí fēng yún huì zhě yě. zhì zhèn chuán nǎi yún: shǐ yòng zhāng hào, jiàn wèi yǐng chuān tài shǒu, yǐ mǔ yōu qù. lù shān fǎn, zài yòng zhāng jì jiàn, duó sàng, fù wèi yǐng chuān. jīn jì shū zhèn zì zàn shàn dài fū wèi yǐng chuān tài shǒu zài tiān bǎo shí sì zài, jí zhì dé yuán nián lù shān fǎn hòu, yǔ rén wù zhì hé, shì hào fāng qǐ jiā, hé néng jí zhèn? ér zhāng jì xiōng dì zì jīng shī xiàn jí cóng lù shān, wèi cháng jiàn míng huáng, yì hé wèi fù jiàn zhèn? shǐ yú zhèn shì móu wù rú cǐ, zé hào zhī shī wú zú guài, xīn yì kě wèi zhī rén yǐ. xīn běn dǔ hòu zhǎng zhě, zào cì bù shī chén jié, cǐ èr shì yóu qí tè, hèn shǐ bù néng biǎo chū zhī. tiān xià duō shì, zuǒ yòu jìn chén jiē néng wèi guó dé jiāng xiàng rú xīn, luàn hé zú píng yě?
杜子美詩云：「張公一生江海客，身長九尺鬚眉蒼。征起適值風雲會，扶顛始知籌策良。」此謂張鎬也。舊史載鎬風儀偉岸，廓落有大志，好談王霸大略。讀子美詩，尚可想見其人。杜周士《人物誌》云：至德初，詔朝臣各舉所知。蕭昕為起居舍人，薦鎬。以褐衣召見，拜左拾遺。來瑱為贊善大夫，鎬薦材堪將帥。《唐書》鎬、瑱傳皆不載，而《鎬傳》云：天寶末，楊國忠執政，求天下士為己重，聞鎬材，薦之，釋褐，拜左拾遺。二書言鎬得官略同。若天寶末果已用於國忠，則至德初安得更為昕薦耶？國忠為相在天寶十二載，去亂先一年，正淫湎極惡之際，豈知以天下士為重？亦非子美所謂「征起適值風雲會」者也。至《瑱傳》乃云：始用張鎬，薦為潁川太守，以母憂去。祿山反，再用張垍薦，奪喪，復為潁川。今紀書瑱自贊善大夫為潁川太守在天寶十四載，即至德元年祿山反後，與《人物誌》合，是鎬方起家，何能及瑱？而張垍兄弟自京師陷即從祿山，未嘗見明皇，亦何為復薦瑱？史於瑱事繆誤如此，則鎬之失無足怪，昕亦可謂知人矣。昕本篤厚長者，造次不失臣節，此二事尤奇特，恨史不能表出之。天下多士，左右近臣皆能為國得將相如昕，亂何足平也？

yuán cì shān fù yán zǔ wèi chōng líng chéng, zhé qì guān qù, yuē: rén shēng yī shí kě shì jī bǎo, bù yí fù yǒu suǒ xū. měi guàn yuán duō xīn, yǐ wèi yǒu shēng zhī yì, wài cǐ wú bù sī yě. yú shǎo guān cǐ, wèi cháng bù sān fù qí yán, jīn dāo mào yǐ guò duō, nǎi dé fù xíng yán zǔ zhī zhì, zì ān yī hè, qí kuì zhī shēn yǐ. rán ān lù shān fǎn, yán zǔ zhào cì shān děng jiè zhī yuē: ér cáo féng shì duō gù, bù dé zì ān shān lín. miǎn lì míng jié, wú jìn xiū rǔ, zé zhī gǔ zhī jūn chén fù zǐ xiāng qī, yì bù bì jiē chū yī dào, dàn wèn yì suǒ ān fǒu rú hé. gù cì shān chū, jǔ jìn shì zhì kē, kǎi rán yǐ dāng shì wèi niàn, suí qí suǒ wèi, jiē yǒu yǐ biǎo jiàn, qǐ yán zǔ yì gù zhī cì shān kě yǔ shì yé? yú lǎo yǐ, zì dù wú bǔ yú shì, dàn hèn rǔ děng cái bù dǎi cì shān, bù gǎn wèi yán zǔ zhī yán. jīn cóng wú yú cǐ gù shàn, jì zì jī áng, suī zhōu xiàn bù shū mǐ yán zhī yì, cū yǒu yī shì kě shī yú mín, yì bù fèi rǔ cáo shì yě. ruò fēi qí yì, suī yī rì jiǔ qiān, bù tè wèi shì zhě chǐ zhī, zhèng kǒng bù miǎn xiū rǔ, yì yán zǔ zhī suǒ wèi yě.
元次山父延祖為舂陵丞，輒棄官去，曰：「人生衣食可適饑飽，不宜復有所須。每灌園掇薪，以為有生之役，外此吾不思也。」余少觀此，未嘗不三復其言，今叨冒已過多，乃得復行延祖之志，自安一壑，其愧之深矣。然安祿山反，延祖召次山等戒之曰：「而曹逢世多故，不得自安山林。」勉勵名節，無近羞辱，則知古之君臣父子相期，亦不必皆出一道，但問義所安否如何。故次山出，舉進士制科，慨然以當世為念，隨其所為，皆有以表見，豈延祖亦固知次山可語是耶？余老矣，自度無補於世，但恨汝等材不逮次山，不敢為延祖之言。今從吾於此固善，茍自激昂，雖州縣簿書米鹽之役，粗有一事可施於民，亦不廢汝曹仕也。若非其義，雖一日九遷，不特為士者恥之，正恐不免羞辱，亦延祖之所畏也。

sū zhōu bái lè tiān shǒu zhí guì, zài zhōu zhái hòu chí què guāng tíng qián. yú zhèng hé chū cháng jiàn zhī, yǐ gǎo cuì, gāo bù mǎn èr zhàng, yì fēi sì bǎi nián wù, zhēn wěi wèi zhī yě. hòu wèi zhū chōng qǔ xiàn, wén gǎo sǐ yú dào zhōng, nǎi yǐ tā guì yì zhī, jìn zhōng duō bù zhī. yòu yǒu yán huá tíng wù kōng chán shī tǎ qián guì yì táng wù, zhào chōng qǔ zhī, guì dà, bù kě yuè qiáo liáng, nǎi yǐ dà zhōu jí huá tíng fàn hǎi, chū chǔ zhōu yǐ rù biàn. jí xíng, yī rì zhāng fān fēng měng, guì zhī yǔ fān dī áng, bù kě zhì, zhōu yǔ rén jiē méi. zhǎng xìng dà xióng sì chén bà xiān zhái tíng yì yǒu dà guì, zhōng kōng liè wèi sì, zhī yīn bàn tíng, zhì rú jīn shí, xiāng chuán yǐ wèi bà xiān suǒ zhí. yòu yù qǔ yǐ xiàn, huì wén wù kōng guì shěn hǎi, nǎi yǐ. xián zhě yīn wù xìng tuō yǐ bù xiǔ, rán cǐ sān guì, yī gǎo sǐ yú dào, yī shěn yú hǎi, yī jǐn yǐ miǎn, gài yù wèi dào páng jué zhū, bù kě de yě.
蘇州白樂天手植檜，在州宅後池闕光亭前。余政和初嘗見之，已槁瘁，高不滿二丈，意非四百年物，真偽未知也。後為朱沖取獻，聞槁死於道中，乃以他檜易之，禁中多不知。又有言華亭悟空禪師塔前檜亦唐物，詔沖取之，檜大，不可越橋樑，乃以大舟即華亭泛海，出楚州以入汴。即行，一日張帆風猛，檜枝與帆低昂，不可制，舟與人皆沒。長興大雄寺陳霸先宅庭亦有大檜，中空裂為四，枝蔭半庭，質如金石，相傳以為霸先所植。又欲取以獻，會聞悟空檜沈海，乃已。賢者因物幸托以不朽，然此三檜，一槁死於道，一沈於海，一僅以免，蓋欲為道旁橛株，不可得也。

qián bèi cháng jì tài zōng mìng dài zhào cài yì zēng qín ruǎn xián gè èr, jiē yǐ wèi rán, dú zhū wén jì zhí bù kě. dì nù, lǚ shé rǔ zhī. lè chéng yǐ shì wén jì, zhōng bù kěn dàn, èr lè hòu yì jìng fèi bù xíng. chóng níng chū, dà lè què zhēng diào, yǒu xiàn yì qǐng bǔ zhě, bìng yǐ mìng jiào fāng yàn lè tóng wèi zhī. dà shǐ dīng xiān xiàn yún: yīn yǐ jiǔ wáng, fēi lè gōng suǒ néng wèi, bù kě yǐ yì wàng zēng, tú wèi hòu rén xiào. cài lǔ gōng yì bù xǐ. jiǎn shòu zhī cháng yǔ yǔ, yún jiàn yuán zhǎng lǚ shǐ dù qǔ, jiē cí bù néng, suì shǐ yǐ cì lè gōng wèi zhī. yú xún, xiàn shù qū, jí jīn huáng hé qīng zhī lèi, ér zhōng shēng bù xié, mò yīn jì shā tā diào. lǔ gōng běn bù tōng shēng lǜ, dàn guǒ yú bì wèi, dà xǐ, jí zhào zhòng gōng àn shì shàng shū shǎo tíng, shǐ xiān xiàn zài páng tīng zhī. lè què, yǒu de sè, wèn xiān xiàn hé rú, xiān xiàn xú qián, huán gù zuò zhōng yuē: qū shén hǎo, zhǐ shì luò yùn. zuò kè bù jué shī xiào.
前輩嘗記太宗命待詔蔡裔增琴、阮弦各二，皆以為然，獨朱文濟執不可。帝怒，屢折辱之。樂成以示文濟，終不肯彈，二樂後亦竟廢不行。崇寧初，大樂闕徵調，有獻議請補者，並以命教坊燕樂同為之。大使丁仙現云：「音已久亡，非樂工所能為，不可以意妄增，徒為後人笑。」蔡魯公亦不喜。蹇授之嘗語予，雲見元長屢使度曲，皆辭不能，遂使以次樂工為之。逾旬，獻數曲，即今《黃河清》之類，而終聲不諧，末音寄殺他調。魯公本不通聲律，但果於必為，大喜，亟召眾工按試尚書少庭，使仙現在旁聽之。樂闋，有得色，問仙現何如，仙現徐前，環顧坐中曰：「曲甚好，只是落韻。」坐客不覺失笑。

zhèng chù huì míng huáng zá lù jì zhāng qǔ jiāng yǔ lǐ lín fǔ zhēng niú xiān kè shí fēng, shí fāng qiū, shàng mìng gāo lì shì yǐ bái yǔ shàn cì zhī, jiǔ líng huáng kǒng, zuò fù yǐ xiàn, yì ruò yán míng huáng yǐ wǔ zhǐ jiāng fèi chù, gù fāng qiū cì shàn yǐ jiàn yì. xīn shū qǔ zài zhī běn chuán. jù qǔ jiāng jí fù xù yún, kāi yuán èr shí sì nián shèng xià, fèng chì dà jiāng jūn gāo lì shì cì zǎi xiàng bái yǔ shàn, jiǔ líng yǔ yān, zé fēi qiū cì, qiě tōng yán zǎi xiàng, zé lín fǔ yì zài, fēi dú wèi qǔ jiāng ér shè yě. suǒ wèi zòng qiū qì zhī yí duó, zhōng gǎn ēn yú qiè zhōng zhě, bǐ zì zhī xiān kè zhī wǔ, ér jù lín fǔ zhī chán, gù yīn zhì yì ěr. bù rán, dì guǒ jiāng fèi chù ér pò zhī yǐ shàn, bù jí yǐn tuì, yóu xiàn fù yún yún, nǎi shì gù liàn bù rěn qù, tuō qí āi yǐ xìng jì róng, shàng hé zú wèi qǔ jiāng zāi? cǐ zhèng jūn zǐ dà jié jìn tuì, ér yī yán zhī wù, suì shǐ shàn è xiāng fǎn, bù kě bù biàn. nǎi zhī xiǎo shuō jì shì, jì fēi ěr mù suǒ jiē, ān kě qīng shū yě.
鄭處誨《明皇雜錄》記張曲江與李林甫爭牛仙客實封，時方秋，上命高力士以白羽扇賜之，九齡惶恐，作賦以獻，意若言明皇以忤旨將廢黜，故方秋賜扇以見意。《新書》取載之本傳。據《曲江集》賦序雲，開元二十四年盛夏，奉敕大將軍高力士賜宰相白羽扇，九齡與焉，則非秋賜，且通言宰相，則林甫亦在，非獨為曲江而設也。所謂「縱秋氣之移奪，終感恩於篋中」者，彼自知仙客之忤，而懼林甫之讒，故因致意爾。不然，帝果將廢黜而迫之以扇，不亟引退，猶獻賦云云，乃是顧戀不忍去，托祈哀以幸茍容，尚何足為曲江哉？此正君子大節進退，而一言之誤，遂使善惡相反，不可不辨。乃知小說記事，茍非耳目所接，安可輕書也。

zǔ zōng gù shì, jìn shì tíng shì dì yī rén jí zhì kē yī rèn huí bì rù guǎn, rán xū yòng rén jiàn, qiě shì ér hòu chú jìn shì, shēng lǜ gù qí xí, ér zhì kē yì duō yóu jìn shì, gù jiē shì shī fù yī piān. wéi fù zhèng gōng yǐ mào cái yì děng qǐ bù yī, wèi cháng lì jìn shì. jì zhào shì, nǎi yǐ bù néng wèi shī fù kěn cí, zhào shì cè lùn gè yī. zì shì suì wèi gù shì, zhì kē bù shì shī fù, zì fù gōng shǐ, zhì zi zhān fù bù là cè, ér shì lùn sān piān.
祖宗故事，進士廷試第一人及制科一任回必入館，然須用人薦，且試而後除進士，聲律固其習，而制科亦多由進士，故皆試詩賦一篇。唯富鄭公以茂材異等起布衣，未嘗歷進士。既召試，乃以不能為詩賦懇辭，詔試策論各一。自是遂為故事，制科不試詩賦，自富公始，至子瞻復不落策，而試論三篇。

rén yù cháng hé yù kuài shì, mò ruò shǐ xiōng zhōng qiū háo wú suǒ qiàn. mèng zǐ yán yǎng bù kuì tiān, fǔ bù zuò rén wèi yī lè, cǐ fēi shēn lǚ zhī, wú yǐ zhī shèng xián zhī yán wèi bù wàng yě. wú shǎo cóng xiá zhōu yī lǎo xiān shēng lè jūn jiā wèn xué, lè jūn hǎo jǔ dōng hǎi yán dǔ shū yǔ rén yuē: dǔ yún wú mèi shuǎng shū zhì, zuò yú kè táng, cháo zé sòng xī wén zhī yì, yú xià zhī shū, lì jī dàn zhī diǎn lǐ, lǎn zhòng ní zhī chūn qiū. xī zé xiāo yáo nèi jiē, yǒng shī nán xuān, bǎi jiā zhòng shì, tóu xián ér zuò, bù zhī tiān zhī wèi gài, dì zhī wèi yú, bù zhī shì zhī yǒu rén, jǐ zhī yǒu qū. qí suǒ yǐ rán zhě, nǎi zài yú zì shù xiū yǐ lái, wèi rén chén bù xiàn yú bù zhōng, wèi rén zǐ bù xiàn yú bù xiào, shàng jiāo bù chǎn, xià jiāo bù dú, yīn zì wèi yǒu de yú dǔ zhě. jīn shì dài fū chū rù yōu huàn zhī yù, jiān xiǎn bǎi lí, wèi cháng huò shēn méi yī xiào, qí jiān suī huò chū yú fēi yì, rán tuī qí gù, fēi děi zuì yú jūn qīn, zé bì bù néng wú kuì yú shàng xià zhī jiāo, jì miǎn cǐ sì shì, wèi yǒu bù xiū xiū rán zhě. tóng zǐ zhī suǒ wén, jiǔ ér hòu zhī yě.
人慾常和豫快適，莫若使胸中秋毫無所歉。孟子言「仰不愧天，俯不怍人」為一樂，此非身履之，無以知聖賢之言為不妄也。吾少從峽州一老先生樂君嘉問學，樂君好舉東海延篤書語人曰：「篤雲『吾昧爽梳櫛，坐於客堂，朝則誦羲文之《易》，虞夏之《書》，歷姬旦之典禮，覽仲尼之《春秋》。夕則逍遙內階，詠《詩》南軒，百家眾氏，投閒而作，不知天之為蓋，地之為輿，不知世之有人，己之有軀。』其所以然者，乃在於自束修以來，為人臣不陷於不忠，為人子不陷於不孝，上交不諂，下交不瀆，因自謂有得於篤者。」今士大夫出入憂患之域，艱險百罹，未嘗獲伸眉一笑，其間雖或出於非意，然推其故，非得罪於君親，則必不能無愧於上下之交，茍免此四事，未有不休休然者。童子之所聞，久而後知也。

guī qù lái cí yún yún wú xīn ér chū xiù, niǎo juàn fēi ér zhī hái, cǐ táo yuān míng chū chù dà jié, fēi xiōng zhōng shí yǒu cǐ jìng, bù néng wèi cǐ yán yě. qián bèi lùn jiǎ dǎo sòng tàn shī, yún nuǎn dé qū shēn chéng zhí shēn, gài suī wēi shì, jì chū qí qíng, zhōng yǔ mó xiě fǎng xiào qiān lǜ ér chéng zhě yì yě. jīn huò nèi shí zào fèn ér gù wèi xián sì zhī yán, nèi shí róu nuò ér qiáng zuò xióng jiàn zhī yǔ, suī yòng jǐn lì, shǐ rén dú zhī zhōng wú wèi. dù zi měi yún shuǐ liú xīn bù jìng, yún zài yì jù chí, wú cháng sān fù ài zhī. huò yuē zi měi ān néng zhì cǐ? shì fēi zhī zi měi zhě. fāng zhì dé dà lì zhī jiān, tiān xià dǐng fèi, shì gù yǒu bù xìng lí qí huò zhě, rán chéng jiān dǎo lì qiè míng qǔ chǒng yì bù shǎo yǐ. zi měi wén nán jiān guān, jǐn shì yuǎn qù. jí yī zhào yòng, bù dé zhì. zú jī hán, zhuǎn xǐ bā xiá zhī jiān ér bù huǐ, zhōng bù kěn yī yǐn jǐng ér xī xiào, fēi yǒu bù jìng chí liú zhī xīn ān néng? rán ěr mù suǒ jiē, yí qí liǎo rán, zì yǔ xīn huì, cǐ gù yǔ yuān míng tóng yī chū chù zhī qù yě.
《歸去來辭》雲「雲無心而出岫，鳥倦飛而知還」，此陶淵明出處大節，非胸中實有此境，不能為此言也。前輩論賈島《送炭》詩，雲「暖得曲身成直身」，蓋雖微事，茍出其情，終與摹寫仿效牽率而成者異也。今或內實躁忿而故為閒肆之言，內實柔懦而強作雄健之語，雖用盡力，使人讀之終無味。杜子美雲「水流心不競，雲在意俱遲」，吾嘗三復愛之。或曰子美安能至此？是非知子美者。方至德、大曆之間，天下鼎沸，士固有不幸罹其禍者，然乘間蹈利竊名取寵亦不少矣。子美聞難間關，盡室遠去。及一召用，不得志。卒饑寒，轉徙巴峽之間而不悔，終不肯一引頸而西笑，非有不競遲留之心安能？然耳目所接，宜其瞭然，自與心會，此固與淵明同一出處之趣也。

dù yòu wèi sī tú, nián guò qī shí wèi qǐng lǎo. péi jìn gōng wèi shè rén, yīn gāo yǐng zhì shì, mìng cí yuē: yǐ nián zhì shì, yì yǒu qián wén. jìn dài guǎ lián, hǎn yóu sī dào. gài jī zhī yě. yuán yòu chū, zhào qǐ fàn shǔ gōng wèi tí jǔ wàn shòu guān, lì cí bù zhì, qí biǎo yuē: liù shí sān ér zhì shì, yì yǒu qián wén qī shí sì ér fù lái, qǐ yún dé tǐ. shǔ gōng xìng zhēn chún, mù nián wén zì yóu jiǎn zhí, bù shèn jīng yì. shí wén lù gōng fāng yǐ tài shī rù wèi píng zhāng jūn guó zhòng shì, lǎn zhī xiào yuē: jǐng rén yě, bù kàn jiǎo xià, zhī qí yì bù zài jǐ yě.
杜佑為司徒，年過七十未請老。裴晉公為舍人，因高郢致仕，命辭曰：「以年致仕，抑有前聞。近代寡廉，罕由斯道。」蓋譏之也。元祐初，詔起范蜀公為提舉萬壽觀，力辭不至，其表曰：「六十三而致仕，抑有前聞；七十四而復來，豈雲得體。」蜀公性真純，暮年文字尤簡直，不甚經意。時文潞公方以太師入為平章軍國重事，覽之笑曰：「景仁也，不看腳下，知其意不在己也。」

sī mǎ wēn gōng zuò dú lè yuán, zhāo xī yàn xī qí jiān. yǐ ér yóu sōng shān dié shí xī ér lè zhī, fù mǎi dì yú páng, yǐ wèi bié guǎn. rán měi zhì bù guò shù rì fù guī, bù néng cháng yǒu, gù qí shī yǒu zàn lái hái shì kè, guī qù bù chéng jiā zhī jù. jīn yú jì jiā yú cǐ, kè zhì liú lián, wèi cháng bù ài shǎng, gù liàn bù néng qù, ér yú hào rán zì yǐ wèi zhǔ, yǒu gōng zhī shì ér wú gōng zhī hèn, qǐ bù kuài yé?
司馬溫公作獨樂園，朝夕燕息其間。已而游嵩山疊石溪而樂之，復買地於旁，以為別館。然每至不過數日復歸，不能常有，故其詩有「暫來還似客，歸去不成家」之句。今余既家於此，客至留連，未嘗不愛賞，顧戀不能去，而余浩然自以為主，有公之適而無公之恨，豈不快耶？

jiù xué shì yuàn zài shū mì yuàn zhī hòu, qí nán wǔ yǔ shū mì hòu láng zhōng fēn, mén nǎi xī xiàng. yù táng běn yǐ dài chéng yú xíng xìng, fēi xué shì suǒ de cháng jū, wéi lǐ shàng zhī rì, dé lüè zuò qí dōng, shòu yuàn lì cān yè ér yǐ. qí hòu wèi zhǔ láng, běi chū zhí jí yīng diàn, zé suǒ wèi běi mén yě. xué shì jǐn yǒu zhí shě, fēn yú mén zhī liǎng páng. měi suǒ yuàn shòu zhào, nǎi yǔ zhōng shǐ zuò zhǔ láng. yú wèi xué shì shí, shǐ qǐng pì liǎng zhí shě, gè fēn qí yī jiān, yǔ běi mén tōng wèi sān, yǐ zhào bì xiàn qí zhōng, píng jiān mìng dài zhào bào xún huà huā zhú yú shàng, yǔ yù táng guō xī chūn jiāng wǎn jǐng píng xiāng pèi, dāng shí yǐ wèi měi tán. hòu wén wáng chéng xiàng jiāng míng wèi chéng zhǐ, tài shàng huáng juàn ài zhī hòu, nǎi páng qǔ xī shěng yòu zhèng yán tīng yǐ guǎng zhī, zhōng wèi diàn yuē yòu wén, zé fēi fù yú qián rì suǒ jiàn yǐ. tóng shí liú bèi dài jǐn, wèi zhī kǎi rán yě.
舊學士院在樞密院之後，其南廡與樞密後廊中分，門乃西向。玉堂本以待乘輿行幸，非學士所得常居，惟禮上之日，得略坐其東，受院吏參謁而已。其後為主廊，北出直集英殿，則所謂北門也。學士僅有直舍，分於門之兩旁。每鎖院受詔，乃與中使坐主廊。余為學士時，始請辟兩直舍，各分其一間，與北門通為三，以照壁限其中，屏間命待詔鮑詢畫花竹於上，與玉堂郭熙春江晚景屏相配，當時以為美談。後聞王丞相將明為承旨，太上皇眷愛之厚，乃旁取西省右正言廳以廣之，中為殿曰「右文」，則非復余前日所見矣。同時流輩殆盡，為之慨然也。

ōu wén zhōng nèi zhì jí xù, lì jì qí wèi xué shì shí shì, xìng cáng qí gǎo, yǐ wèi tuì jū tán xiào zhī zī. lüè yún: liáng zhú diàn zhī shǔ fēng, pù máo yán zhī dōng rì. shuì yú zhī zhěn gù zhān, yù táng rú zài tiān shàng. shí lǎn suǒ zài, yǐ kuā tián fū yě lǎo. shì dài fū zhēng sòng zhī, gài yuàn yù wèi gōng ér bù kě de yě. rán gōng lǚ qǐng dé xiè guī, bù jí nián ér hōng, wèi bì néng cháng cǐ zhì, ér yú xiàng zhě rǔ chū gōng hòu, yì huò guà míng yú shí kè zhī mò, shǔ fēng dōng rì xiǎng zhī cǐ dì, nǎi shí yǒu yī nián, rú gōng suǒ yún shí bǎo zhī yǐ. dàn bǐ suì róng mǎ zhī yú, chù shì xìng niàn, bù néng jǐn zhōng qián rì zhī zhì wèi kě hèn. měi niàn wèi xué shì zhě bù wèi bù duō, wèi bì jiē zhī cǐ shì. rú gōng zhī zhī ér bù jí xiǎng, yú xiǎng zhī ér bù dé jiǔ, zé tiān xià rú yì shì, qǐ yì dé yé?
歐文忠《內製集序》，歷記其為學士時事，幸藏其稿，以為退居談笑之資。略云：「涼竹簟之暑風，曝茅檐之冬日。睡余支枕顧瞻，玉堂如在天上。時覽所載，以夸田夫野老。」士大夫爭誦之，蓋願欲為公而不可得也。然公屢請得謝歸，不及年而薨，未必能償此志，而余向者辱出公後，亦獲掛名於石刻之末，暑風冬日享之此地，乃十有一年，如公所云實飽之矣。但比歲戎馬之餘，觸事興念，不能盡終前日之志為可恨。每念為學士者不為不多，未必皆知此適。如公知之而不及享，余享之而不得久，則天下如意事，豈易得耶？

cháo rèn dào zì tiān tāi lái, yǐ shí qiáo téng zhàng èr wèi zèng, zì yán qīn qǔ yú xuán yá jiān, róu rèn ér qīng, jiān rú shù jīn. yú wǎng zì xǔ chāng guī, dé tiān tán téng zhàng shù shí, wài yuán, shí yǔ cǐ bù lèi, ér zhōng xiāng ruò. shí yú nián sì shí sān, zú lì shàng qiáng, liáo yǐ wèi hǎo ér fēi suǒ xū, zhì zhī shì zhōng, bù jí yòng, xī wèi hào shì zhě qǔ qù. jīn lǎo yǐ, xíng shí xǔ bù zhé yī xiē, měi niàn zhī bù kě fù zhì, ér dé rèn dào zhī huì, gài xǐ bù zì shèng yě. mén shēng shào dà shòu fù yí chún ān mù zhú zhàng liù, jié mì ér nèi shí, lüè rú tiān tán téng, jiān yǒu tū qǐ rú hè xī zhě, fēi qiào jìn dí fēng shuāng bù néng ěr yě. cǐ jí zàn níng sǔn pǔ běn chū qián táng líng yǐn shān, jīn bù zhī yǒu fǒu, dāng qiú qí zhǒng zhí zhī, yǐ wèi hòu jì. jìn rén wèi xǔ yuǎn yóu jiàn yú dēng zhì, bù tè yǒu shèng qíng, yì yǒu jì shèng zhī jù. jīn wú suǒ yǐ jì shèng zhě, bù qiú zhī zú, ér qiú zhī zhàng, yì ān zhī zhàng zhī fēi wú zú hū? ruò yù yuǎn yóu, dāng bù miǎn yī xiào, shǐ kǒng guāng jiàn zhī, kě miǎn wèi líng shòu zhī rǔ yě.
晁任道自天台來，以石橋藤杖二為贈，自言親取於懸崖間，柔韌而輕，堅如束筋。余往自許昌歸，得天壇藤杖數十，外圓，實與此不類，而中相若。時餘年四十三，足力尚強，聊以為好而非所須，置之室中，不及用，悉為好事者取去。今老矣，行十許步輒一歇，每念之不可復致，而得任道之惠，蓋喜不自勝也。門生邵大受復遺淳安木竹杖六，節密而內實，略如天壇藤，間有突起如鶴膝者，非峭勁敵風霜不能爾也。此即贊寧《筍譜》本出錢塘靈隱山，今不知有否，當求其種植之，以為後計。晉人謂許遠遊健於登陟，不特有勝情，亦有濟勝之具。今吾所以濟勝者，不求之足，而求之杖，亦安知杖之非吾足乎？若遇遠遊，當不免一笑，使孔光見之，可免為靈壽之辱也。

ōu wén zhōng zuò fàn wén zhèng shén dào bēi, lěi nián wèi chéng. fàn chéng xiàng xiōng dì shù qù zhī, wén zhōng yǐ shū bào yuē: cǐ wén jí nán zuò, dí bīng shàng qiáng, xū zì zì yǔ zhī duì lěi. gài shì shí, lǚ shēn gōng kè shàng zhòng yě. yú cháng yú fàn shì jiā jiàn cǐ tiē, qí hòu bēi zài chū wèi xī shuài shí yǔ shēn gōng shì hàn shì yuē: èr gōng huān rán, xiāng yuē píng zéi. chéng xiàng dé zhī yuē: wú shì. wú wēng wèi cháng yǔ lǚ gōng píng yě. qǐng wén zhōng yì zhī, wén zhōng fú rán yuē: cǐ wú suǒ mù jī, gōng děng shào nián, hé cóng zhī zhī? chéng xiàng jí zì kān qù èr shí yú zì, nǎi rù shí. jì yǐ bēi xiàn wén zhōng, wén zhōng què zhī yuē: fēi wú wén yě. rán bēi zài zhāng xiàn tài hòu cháo zhèng shì, wèi rén zōng yù lǜ bǎi guān bài diàn xià, yīn gōng zhēng ér zhǐ. sū míng yǔn xiū yīn gé lǐ, jiàn cǐ lǐ shí cháng xíng. gōng yì zì zhī qí wù, zé míng zhì shū shì gù bù róng wú wù, qián bèi suǒ yǐ bù qīng xǔ rén yě. fàn gōng zhōng yì, yù yǐ shēn rèn shè jì, dāng xī fāng móu shuài shí, bù shòu mìng zé yǐ, jì rèn qí zé, jiāng xiāng qǐ kě bù tóng xīn? huān rán shì hàn, nǎi shì měi shì, yì hé shāng hū? rán yú guān wén zhèng zòu yì, měi sù yǒu yán, duō wèi zhōng jǔ bù de xíng. wèi jǐ, lì gǎi shòu guān chá shǐ. hán wèi gōng děng jiē shòu, ér gōng dú cí shén lì, zhì yù zì xiè xì yǐ tīng mìng, gài yí yǐ fèng hòu dàn zhī. qí hòu zú yǐ shàn dá yuán hào shū bà shuài duó guān, zé shēn gōng bù wèi wú yì yě. wén zhōng gài lù qí běn yì, ér chéng xiàng xiōng dì bù dé bù zhèng qí mò, liǎng zhě zì bù fáng. xī wén zhōng bù néng shǎo sǔn yì zhī, jiě hòu shì zhī yí, qǐ bēi zuò yú rén zōng zhī mò, yóu yǒu huì ér bù kě jǐn yán zhě, shì yǐ nán zhī yé?
歐文忠作範文正神道碑，累年未成。范丞相兄弟數趣之，文忠以書報曰：「此文極難作，敵兵尚強，須字字與之對壘。」蓋是時，呂申公客尚眾也。余嘗於范氏家見此帖，其後碑載初為西帥時與申公釋憾事曰：「二公歡然，相約平賊。」丞相得之曰：「無是。吾翁未嘗與呂公平也。」請文忠易之，文忠怫然曰：「此吾所目擊，公等少年，何從知之？」丞相即自刊去二十餘字，乃入石。既以碑獻文忠，文忠卻之曰：「非吾文也。」然碑載章獻太后朝正事，謂仁宗欲率百官拜殿下，因公爭而止。蘇明允修因革禮，見此禮實嘗行。公亦自知其誤，則銘志書事固不容無誤，前輩所以不輕許人也。范公忠義，欲以身任社稷，當西方謀帥時，不受命則已，茍任其責，將相豈可不同心？歡然釋憾，乃是美事，亦何傷乎？然余觀文正奏議，每訴有言，多為中沮不得行。未幾，例改授觀察使。韓魏公等皆受，而公獨辭甚力，至欲自械繫以聽命，蓋疑以俸厚啖之。其後卒以擅答元昊書罷帥奪官，則申公不為無意也。文忠蓋錄其本意，而丞相兄弟不得不正其末，兩者自不妨。惜文忠不能少損益之，解後世之疑，豈碑作於仁宗之末，猶有諱而不可盡言者，是以難之耶？

zi zhān shān guāng sì shī yě huā míng niǎo yì xīn rán zhī jù, qí biàn shuō shén míng, gài wèi zhé zōng chū jí wèi, wén fù lǎo sòng měi zhī yán ér yún. shén zōng fèng huì zài nán jīng, ér shī zuò yú yáng zhōu. yú cháng zhì qí sì, qīn jiàn dāng shí shī kè, hòu shū zuò shī rì yuè. jīn yóu yǒu qí běn, gài zì nán jīng huí yáng xiàn shí yě. shǐ guò yáng zhōu zé wèi wén huì, jì guī zì yáng zhōu, zé fèng huì zài nán jīng, shì bù xiāng jí, shàng hé yí hū? jìn jiàn zi yóu zuò zi zhān mù zhì zài cǐ shì, nǎi yún gōng zhì yáng zhōu, cháng zhōu rén wèi gōng mǎi tián. shū zhì, gōng xǐ ér zuò shī, yǒu wén hǎo yǔ zhī jù, nǎi yǔ biàn cí yì. qiě wén mǎi tián ér xǐ kě yǐ, yě huā tí niǎo hé yǔ ér yì xīn rán, yóu yǔ běn yì bù lèi, qǐ wèi zhì shí wèi cháng shēn kǎo ér wù yé? rán cǐ yán chū yú zi yóu, bù kě yǒu èr, yǐ qǐ hòu shì zhī yí. yú zài xǔ chāng, shí zhì yóu wèi chū, bù jí jiàn, bù rán dāng yǐ gào dài yǔ guò yě.
子瞻《山光寺》詩「野花鳴鳥亦欣然」之句，其辨說甚明，蓋為哲宗初即位，聞父老頌美之言而雲。神宗奉諱在南京，而詩作於揚州。余嘗至其寺，親見當時詩刻，後書作詩日月。今猶有其本，蓋自南京回陽羨時也。始過揚州則未聞諱，既歸自揚州，則奉諱在南京，事不相及，尚何疑乎？近見子由作子瞻墓誌載此事，乃雲公至揚州，常州人為公買田。書至，公喜而作詩，有「聞好語」之句，乃與辨辭異。且聞買田而喜可矣，野花啼鳥何與而亦欣然，尤與本意不類，豈為志時未嘗深考而誤耶？然此言出於子由，不可有二，以啟後世之疑。余在許昌，時志猶未出，不及見，不然當以告迨與過也。

zi zhān zài huáng zhōu, bìng chì yǎn, yú yuè bù chū. huò yí yǒu tā jí, guò kè suì chuán yǐ wèi sǐ yǐ. yǒu yǔ fàn jǐng rén yú xǔ chāng zhě, jǐng rén jué bù zhì yí, jí jǔ mèi dà tòng, zhào zǐ dì jù jīn bó, qiǎn rén zhōu qí jiā. zǐ dì xú yán cǐ chuán wén wèi shěn, dāng xiān shū yǐ wèn qí ān fǒu, dé shí diào xù zhī wèi wǎn. nǎi zǒu pū yǐ wǎng, zi zhān fā shū dà xiào, gù hòu liàng yí rǔ zhōu, xiè biǎo yǒu yún: jí bìng lián nián, rén jiē xiāng chuán wèi yǐ sǐ. wèi jǐ, fù yǔ shù kè yǐn jiāng shàng, yè guī, jiāng miàn jì tiān, fēng lù hào rán, yǒu dāng qí yì, nǎi zuò gē cí, suǒ wèi yè lán fēng jìng hú wén píng, xiǎo zhōu cóng cǐ shì, jiāng hǎi jì yú shēng zhě, yǔ kè dà gē shù guò ér sàn. yì rì, xuān chuán zi zhān yè zuò cǐ cí, guà guān fú jiāng biān, ná zhōu zhǎng xiào qù yǐ. jùn shǒu xú jūn yóu wén zhī, jīng qiě jù, yǐ wèi zhōu shī zuì rén, jí mìng jià wǎng yè, zé zi zhān bí hān rú léi, yóu wèi xìng yě. rán cǐ yǔ zú chuán zhì jīng shī, suī yù líng yì wén ér yí zhī.
子瞻在黃州，病赤眼，逾月不出。或疑有他疾，過客遂傳以為死矣。有語范景仁於許昌者，景仁絕不置疑，即舉袂大慟，召子弟具金帛，遣人賙其家。子弟徐言此傳聞未審，當先書以問其安否，得實弔恤之未晚。乃走仆以往，子瞻發書大笑，故後量移汝州，謝表有云：「疾病連年，人皆相傳為已死。」未幾，復與數客飲江上，夜歸，江面際天，風露浩然，有當其意，乃作歌辭，所謂「夜闌風靜縠紋平，小舟從此逝，江海寄餘生」者，與客大歌數過而散。翌日，喧傳子瞻夜作此辭，掛冠服江邊，拏舟長嘯去矣。郡守徐君猷聞之，驚且懼，以為州失罪人，急命駕往謁，則子瞻鼻鼾如雷，猶未興也。然此語卒傳至京師，雖裕陵亦聞而疑之。

wén lù gōng zhī chéng dū, ǒu dà xuě, yì xǐ zhī, lián xī huì kè dá dàn. zhàng xià zú juàn yú yīng dài, yǒu wéi yán, fèn qǐ zhé qí jǐng tíng, gòng shāo yǐ yù hán. shǒu yá jūn jiāng yǐ wén, gōng yuē: jīn yè chéng hán, gèng yǒu yī tíng kě zhé, yǐ fù yú zú. fù yǐn zhì cháng shí ér bà. yì rì, xú wèn xiān zhé tíng zhě hé rén, jiē zhàng jí pèi zhī.
文潞公知成都，偶大雪，意喜之，連夕會客達旦。帳下卒倦於應待，有違言，忿起折其井亭，共燒以禦寒。守衙軍將以聞，公曰：「今夜誠寒，更有一亭可折，以付余卒。」復飲至常時而罷。翌日，徐問先折亭者何人，皆杖脊配之。

shěn hàn lín wén tōng xǐ lì shì, měi jué yǒu jí, yào ěr wèi yàn, jí qǔ nán jué cí zhuàng, lián pàn shù bǎi zhǐ, luò bǐ rú fēng yǔ, yì biàn xīn rán. hán chí guó xǐ shēng lè, yù jí shǔ zhé qiú bì, lǚ xǐ bù rú yì, zé wò yī tà, shǐ bì zhí bǎn huǎn gē bù jué shēng, zhǎn zhuǎn xú tīng, huò hàn shǒu fǔ zhǎng, yǔ zhī xiāng yīng, wǎng wǎng bù fù huī shàn. fàn dé rú xǐ pí pá, mù nián kǔ yè bù dé shuì, jiā yǒu pí pá zhēng èr bì, měi jiù zhěn, jí shǐ zá zòu yú qián, zhì shú mèi, nǎi fāng dé qù. rén xìng gù bù néng wú xǐ hào, yì shì bù néng chù xián, gù bì dài yī wù ér hòu qiǎn. yú shǎo shí kǔ shàng qì, měi zuò zhé bù néng wò, yào ěr qǐ jū xū rén nǎi néng bàn. shì xiān jūn guān shàng ráo, yī rì qiū wǎn, yóu é hú, zhōng xī jí zuò, shǐ lìng jì fēi sù suǒ zhī, qiè zhōng shì bù yǐ yào xíng, chuǎn mèn, qǐng kè bù dù. qǐ chuī dēng, jù àn, ǒu jiàn yī yì cè, qǔ dú shù shí bǎn, bù jué suì píng. zì shì měi jí zuò, zhé yòng cǐ shù, duō yù yú fú yào, rán jūn bù miǎn sān gōng zhī lèi yě.
沈翰林文通喜吏事，每覺有疾，藥餌未驗，亟取難決詞狀，連判數百紙，落筆如風雨，意便欣然。韓持國喜聲樂，遇極暑輒求避，屢徙不如意，則臥一榻，使婢執板緩歌不絕聲，展轉徐聽，或頷首撫掌，與之相應，往往不復揮扇。范德孺喜琵琶，暮年苦夜不得睡，家有琵琶、箏二婢，每就枕，即使雜奏於前，至熟寐，乃方得去。人性固不能無喜好，亦是不能處閒，故必待一物而後遣。余少時苦上氣，每作輒不能臥，藥餌起居須人乃能辦。侍先君官上饒，一日秋晚，游鵝湖，中夕疾作，使令既非素所知，篋中適不以藥行，喘懣，頃刻不度。起吹燈，據案，偶見一《易》冊，取讀數十板，不覺遂平。自是每疾作，輒用此術，多愈於服藥，然均不免三公之累也。

qián bèi zuò sì liù, bù kěn duō yòng quán jīng yǔ, è qí jìn fù yě. rán yì yǒu shì huì, yì yǒu bù dé bì zhě, dàn bù dé qiáng yòng zhī ěr. zi zhān zuò lǚ shēn gōng zhì yún: jì dé tiān xià zhī dà lǎo, bǐ jiāng ān guī nǎi zhì guó rén jiē yuē xián, fū rán hòu yòng. qì xiàng xióng jié, gé lǜ chāo rán, gù bù kě jí. liú chéng xiàng shēn lǎo jiù yǐ shī fù zhī míng, wǎn wèi biǎo zhāng yóu wēn rùn xián yǎ. qīng zhōu xiè shàng biǎo yún: suī jìn tuì bì yóu qí dào, měi yuàn xué yú gǔ rén. rán gōng liè rú cǐ qí bēi, zhōng nán shōu yú shì lùn. hé shāng qí yòng jīng yǔ yě. zì dà guān hòu, shí liú zhēng yǐ yòng jīng jù wèi gōng, yú shì xiāng yǔ póu cì pái bǐ, yù xù yǐ dài wèn, bù wèn qí rú hé. cū kě qiān hé, zé bì yòng zhī, suī yǒu shèn gōng zhě, ér wén qì sǎo dì yǐ.
前輩作四六，不肯多用全經語，惡其近賦也。然意有適會，亦有不得避者，但不得強用之爾。子瞻作呂申公制云：「既得天下之大老，彼將安歸；乃至國人皆曰賢，夫然後用。」氣象雄傑，格律超然，固不可及。劉丞相莘老舊以詩賦知名，晚為表章尤溫潤閒雅。《青州謝上表》云：「雖進退必由其道，每願學於古人。然功烈如此其卑，終難收於士論。」何傷其用經語也。自大觀後，時流爭以用經句為工，於是相與裒次排比，預蓄以待問，不問其如何。粗可牽合，則必用之，雖有甚工者，而文氣掃地矣。

sūn lóng tú shēn lǎo xǐ dú shū, wǎn nián bìng mù, nǎi zé zú wǔ zhōng shí zì shāo jiě shì zhě èr rén, shǐ qí zi duān qǔ xī hàn zuǒ shì děng shù shū, shòu yǐ jù dú, měi míng mù wēi zuò shì zhōng, mìng èr rén gèng dú yú páng. zhōng yī cè zé yì yī rén, yǐn zhī jiǔ yī bēi, shǐ tuì, zú yì zì xǐ bù nán. jīn wú suī lì píng sú shì, rán zhì shū zhì zé xí qì wèi chú, yì bù néng jù wàng cǐ lèi. xìng zuǒ yòu wú cǐ xiá zhě yǐ yì qí jí, měi gù yī èr cūn tóng, dài shì liáng yào yě.
孫龍圖莘老喜讀書，晚年病目，乃擇卒伍中識字稍解事者二人，使其子端取《西漢》、《左氏》等數書，授以句讀，每瞑目危坐室中，命二人更讀於旁。終一策則易一人，飲之酒一杯，使退，卒亦自喜不難。今吾雖力屏俗事，然至書帙則習氣未除，亦不能遽忘此累。幸左右無此黠者以益其疾，每顧一二村童，殆是良藥也。

xiān dōu guān zài jìn yún xiàn dōng sì shí lǐ, jiù chuán huáng dì liàn dān qí shàng, jīn wèi dào guān. táng lǐ yáng bīng wèi lìng shí, shū huáng dì cí yǔ sì dà zì shàng cún. shān shuǐ qí xiù, jiàn zhī tú huà, dài bù kě míng zhuàng. jǐ yǒu dōng, bì dì jiāng zhī chù zhōu, dào jìn yún, zàn shě yú xiàn nán zhī líng fēng yuàn. shù zhuāng yù wǎng yóu, wén kuì bīng rù jìng, jù zhǐ. qí dōng shí lǐ yǒu chóng dào yuàn, wèi zhī xiǎo xiān dōu, yī rì kě wǎng fǎn. bīng jì tuì, nǎi chéng jiān mào wēi xuě guò zhī, shí là yǐ qióng yǐ. yū shé xíng shān xiá zhōng, liǎng páng bì lì, xī shuǐ guàn qí xià, duō tān lài. zūn xī ér xíng, jùn lì hàn jī, yǔ xuě xiāng luàn, shān mù chān tiān, měi wén gǔ zhōng hào shēng, fēng zhé zì shàng xià, xuě héng zhì jī miàn, pú fū què lì, jǐ bù dé qián. jì zhì, shān yù xiǎn, xuě yù měng, xī liú yì jí, páng xī yǒu shù shí, bá qǐ shù bǎi zhàng, bù xiāng yǐ fù, qí zuì dà zhě èr, lüè rú rén xíng, fǔ ér xiāng xiān hòu, sú míng xīn fù ā jiā shí. wàng zhī rú yù sǔn, yōng bí yǎng shì, shén guān sǒng rán, yù yǔ zhī jù shēng. hán shén, bù kě jiǔ liú, nǎi hái. zhì jiā yǐ rù yè, sì shān huǎng dàng jǐn bái, bù néng biàn dào. suǒ jiǔ yǐn wú yǒu, rán sōng míng bàn chē, jǐn dé wēn. jīn rì rè shén, liáo wèi yī tán, wàng méi shàng kě zhǐ kě, wén cǐ dāng sǎ rán yě.
仙都觀在縉雲縣東四十里，舊傳黃帝煉丹其上，今為道觀。唐李陽冰為令時，書「黃帝祠宇」四大字尚存。山水奇秀，見之圖畫，殆不可名狀。己酉冬，避地將之處州，道縉雲，暫舍於縣南之靈峰院。束裝欲往游，聞潰兵入境，遽止。其東十里有崇道院，謂之小仙都，一日可往返。兵既退，乃乘間冒微雪過之，時臘已窮矣。迂折行山峽中，兩旁壁立，溪水貫其下，多灘瀨。遵溪而行，峻厲悍激，與雪相亂，山木攙天，每聞谷中號聲，風輒自上下，雪橫至擊面，僕夫卻立，幾不得前。既至，山愈險，雪愈猛，溪流益急，旁溪有數石，拔起數百丈，不相倚附，其最大者二，略如人行，俯而相先後，俗名新婦阿家石。望之如玉筍，擁鼻仰視，神觀聳然，欲與之俱升。寒甚，不可久留，乃還。至家已入夜，四山晃蕩盡白，不能辨道。索酒飲無有，燃松明半車，僅得溫。今日熱甚，聊為一談，望梅尚可止渴，聞此當洒然也。

táng zhì qǔ shì yòng jìn shì míng jīng èr kē, běn cháo chū wéi yòng jìn shì, qí bà míng jīng bù zhī zì hé shí. rén zōng qìng lì hòu shāo xiū qǔ shì fǎ, huàn jìn shì shī fù fú qiǎn, bù běn jīng shù. jiā yòu sān nián shǐ fù míng jīng kē, ér xiàn yǐ jiān suì qǔ shì. jiù jìn shì gōng yú shī fù, yǒu shēng chǎng wū zhě, wǎng wǎng yī shí jiē mò yǔ zhī dí. rú wáng yí gōng zhèng yì fū shù rén qǔ jiě zhě, shì jiē wèi dì yī, wèi zhī sān yuán. wáng qiān shū yán sǒu jì wèn jué rén, shǒu yīng míng jīng, xiāng gòng jí nán shěng diàn shì yì jiē dì yī, fù kē yǐ lái yī rén ér yǐ, wèi zhī míng jīng sān yuán.
唐製取士用進士、明經二科，本朝初唯用進士，其罷明經不知自何時。仁宗慶曆後稍修取士法，患進士詩賦浮淺，不本經術。嘉祐三年始復明經科，而限以間歲取士。舊進士工於詩賦，有聲場屋者，往往一時皆莫與之敵。如王沂公、鄭毅夫數人取解者，試皆為第一，謂之「三元」。王簽書岩叟記問絕人，首應明經，鄉貢及南省殿試亦皆第一，復科以來一人而已，謂之「明經三元」。

shì dài fū zuò xiǎo shuō, zá jì suǒ wén jiàn, běn yǐ wèi yóu xì, ér huò zhě bào rén zhī duǎn, sī wèi xǐ nù, cǐ hé lǐ zāi! shì chuán bì yún xiá yī juàn, wèi méi shèng yú zuò, jiē lì dǐ qìng lì yǐ lái gōng qīng yǐn guò, suī fàn wén zhèng yì bù miǎn. yì zhě suì wèi shèng yú yóu zhū gōng jiān, guān jìng bù dá, duì ér wèi cǐ yǐ bào zhī. jūn zǐ chéng rén zhī měi, zhèng shǐ wàn yǒu yī bù zhì, yóu dāng wèi xián zhě huì, kuàng wèi bì yǒu shí. shèng yú xián zhě, qǐ zhì shì zāi! hòu wén zhī nǎi xiāng yáng wèi tài suǒ wèi, jià zhī shèng yú yě. cǐ qǐ tè lèi zhū gōng, yòu jiāng yǐ wū shèng yú. ōu wén zhōng guī tián lù zì yán yǐ táng lǐ zhào wèi fǎ ér shǎo yì zhě, bù jì rén zhī guò è, jūn zǐ zhī yòng xīn, dāng rú cǐ yě.
士大夫作小說，雜記所聞見，本以為遊戲，而或者暴人之短，私為喜怒，此何理哉！世傳《碧雲騢》一卷，為梅聖俞作，皆歷詆慶曆以來公卿隱過，雖範文正亦不免。議者遂謂聖俞游諸公間，官竟不達，懟而為此以報之。君子成人之美，正使萬有一不至，猶當為賢者諱，況未必有實。聖俞賢者，豈至是哉！後聞之乃襄陽魏泰所為，嫁之聖俞也。此豈特累諸公，又將以誣聖俞。歐文忠《歸田錄》自言以唐李肇為法而少異者，不記人之過惡，君子之用心，當如此也。

guó chū yóu yòu wǔ, tíng shì jìn shì, duō bù guò èr shí rén, shǎo huò liù qī rén. zì jiàn lóng zhì tài píng xìng guó èr nián, gèng shí wǔ bǎng, suǒ de zǎi xiàng, bì wén jiǎn gōng yī rén ér yǐ. zì hòu tài zōng shǐ yù guǎng zhì tiān xià zhī shì, yǐ xìng wén zhì. shì suì yī bǎi jiǔ rén, suì dé lǚ wén mù gōng wèi jǔ shǒu, yǔ zhāng pú shè qí xián zǎi xiàng èr rén. zì shì qǔ rén yì guǎng, dé shì yì duō. bǎi yú nián jiān, dé liù rén zhě yī bǎng: yáng zhì bǎng wáng qí gōng hán kāng gōng wáng jīng gōng sū zi róng lǚ huì shū hán shī pǔ. dé sì rén zhě yī bǎng: sū cān zhèng yì jiǎn bǎng lǐ wén zhèng xiàng wén jiǎn kòu lái gōng wáng wèi gōng, ér qí gōng kāng gōng jīng gōng jiē lián míng. dé sān rén zhě sì bǎng: wáng yí gōng bǎng yí gōng wáng wén huì zhāng huán gōng liú huī bǎng liú shēn lǎo zhāng zǐ hòu cài chí zhèng gǎi kē hòu jiāo dǎo bǎng xú zé zhī bái méng hēng zhèng dá fū bì jiàn bǎng dù qīn měi táng qīn sǒu lǚ yuán zhí. zhōng jiān huò yī rén liǎng rén, ér liú huī bǎng liú shēn lǎo zhāng zǐ hòu èr rén, bǎng yì lián míng. gài mò duō yú sū yáng èr bǎng, ér wáng qí gōng děng sān rén jiē dì yī jiǎ ér lián míng, yóu wèi shèng yě.
國初猶右武，廷試進士，多不過二十人，少或六七人。自建隆至太平興國二年，更十五榜，所得宰相，畢文簡公一人而已。自後太宗始欲廣致天下之士，以興文治。是歲一百九人，遂得呂文穆公為舉首，與張僕射齊賢宰相二人。自是取人益廣，得士益多。百餘年間，得六人者一榜：楊置榜王岐公、韓康公、王荊公、蘇子容、呂晦叔、韓師朴。得四人者一榜：蘇參政易簡榜李文正、向文簡、寇萊公、王魏公，而岐公、康公、荊公皆連名。得三人者四榜：王沂公榜沂公、王文惠、章郇公；劉輝榜劉莘老、章子厚、蔡持正；改科後焦蹈榜徐擇之、白蒙亨、鄭達夫；畢漸榜杜欽美、唐欽叟、呂元直。中間或一人兩人，而劉輝榜劉莘老、章子厚二人，榜亦連名。蓋莫多於蘇、楊二榜，而王岐公等三人皆第一甲而連名，尤為盛也。

guó cháo zhuàng yuán wèi zǎi xiàng, zì lǚ wén mù gōng méng zhèng hòu wǔ shí nián jiān, xiāng jì dé zhě sān rén: wáng yí gōng lǐ wén dìng sòng yuán xiàn. yuán xiàn hòu, bǎi yú nián jiān wèi yǒu jì zhě, zhì jìng kāng yuán nián, hé chéng xiàng wén chēn shǐ wèi zhī. zǐ zhōu lín tóng dāng liǎng shǔ zhī chōng, yǒu miào jí líng, fán shǔ zhī jǔ zi rù gòng jīng shī zhě, bì dǎo yú cí xià, yǐ wèn dé shī, wú yī bù yàn. wén chēn cháng yǔ yú, qǐng yù yè ér wàng zhī. yì dàn, xíng shí yú lǐ shǐ wù, jí xià mǎ, hái wàng mò
國朝狀元為宰相，自呂文穆公蒙正後五十年間，相繼得者三人：王沂公、李文定、宋元憲。元憲後，百餘年間未有繼者，至靖康元年，何丞相文縝始為之。梓州臨潼當兩蜀之沖，有廟極靈，凡蜀之舉子入貢京師者，必禱於祠下，以問得失，無一不驗。文縝嘗語余，頃欲謁而忘之。翌旦，行十餘里始悟，亟下馬，還望默