wéi sān sì shí yǒu èr yuè shuò, tāng yǐ yuán nián shí yī yuè bēng, zhì cǐ èr shí liù yuè, sān nián fú què. què, kǔ xué fǎn. yī yǐn yǐ miǎn fú fèng sì wáng guī yú bó. miǎn, guān yě. yú yuè jí jí fú. miǎn yīn miǎn.
惟三祀十有二月朔，湯以元年十一月崩，至此二十六月，三年服闋。○闋，苦穴反。伊尹以冕服奉嗣王歸於亳。冕，冠也。逾月即吉服。○冕音免。

shū wéi sān zhì yú bó zhèng yì yuē: zhōu zhì, jūn hōng zhī nián shǔ qián jūn, míng nián shǐ wèi xīn jūn zhī yuán nián. cǐ yīn fǎ, jūn hōng zhī nián ér xīn jūn jí wèi, jí yǐ qí nián wèi xīn jūn zhī yuán nián. wéi sān sì zhě, tài jiǎ jí wèi zhī sān nián yě. tāng yǐ yuán nián shí yī yuè bēng, zhì cǐ nián shí yī yuè wèi zài qī, chú sàng fú yě. zhì shí èr yuè fú què. què, xī yě. rú sàng fú xī jí jí fú. jǔ shì guì chū shǐ, gù yú shí èr yuè shuò yǐ miǎn fú fèng sì wáng guī yú bó. miǎn shì zài shǒu zhī fú, guān nèi zhī bié míng, guān shì shǒu fú zhī dà míng, gù chuán yǐ miǎn wèi guān. àn wáng zhì yún: yīn rén xǔ ér jì. dà yá yún: cháng fú fǔ xǔ. xǔ shì yīn zhī jì guān, jīn yún miǎn zhě, gài miǎn wèi tōng míng. wáng zhì yòu yún: yǒu yú shì huáng ér jì, xià hòu shì shōu ér jì, yīn rén xǔ ér jì, zhōu rén miǎn ér jì. bìng shì dāng dài bié míng. yīn lǐ bù zhī tiān zǐ jǐ miǎn, zhōu lǐ tiān zǐ liù miǎn, dà qiú zhī miǎn, jì tiān shàng zhì. biàn shī wéi zhǎng wǔ miǎn, bèi wù jǐn wén, wéi gǔn miǎn ěr. cǐ yǐ miǎn fú, gài yǐ gǔn miǎn zhī fú yě. gù shì yún: xiáng dàn zhī zhì, qián rú bù tóng. àn shì yú lǐ yún qī ér xiǎo xiáng, yòu qī ér dà xiáng, zhōng yuè ér dàn. wáng sù yún: xiáng yuè zhī nèi yòu dàn jì, fú mí kuān ér biàn mí shù yě. lǐ jì tán gōng yún xiáng ér gǎo, shì yuè dàn, xǐ yuè lè. wáng sù yún: shì xiáng zhī yuè ér dàn, dàn zhī míng yuè kě yǐ lè yǐ. àn cǐ kǒng chuán yún èr shí liù yuè, fú què, zé yǔ wáng sù tóng. zhèng xuán yǐ zhōng yuè wèi jiān yī yuè, yún xiáng hòu fù gèng yǒu yī yuè ér dàn, zé sān nián zhī sàng fán èr shí qī yuè, yǔ kǒng wèi yì.
[疏]「惟三」至「於亳」○正義曰：周制，君薨之年屬前君，明年始為新君之元年。此殷法，君薨之年而新君即位，即以其年為新君之元年。「惟三祀」者，太甲即位之三年也。湯以元年十一月崩，至此年十一月為再期，除喪服也。至十二月服闋。闋，息也。如喪服息即吉服。舉事貴初始，故於十二月朔以冕服奉嗣王歸於亳。冕是在首之服，冠內之別名，冠是首服之大名，故傳以「冕」為冠。案《王制》云：「殷人冔而祭。」《大雅》云：「常服黼冔。」冔是殷之祭冠，今雲「冕」者，蓋「冕」為通名。《王制》又云：「有虞氏皇而祭，夏后氏收而祭，殷人冔而祭，周人冕而祭。」並是當代別名。殷禮不知天子幾冕，《周禮》天子六冕，大裘之冕，祭天尚質。弁師惟掌五冕，備物盡文，惟袞冕耳。此以「冕服」，蓋以袞冕之服也。顧氏云：「祥禫之制，前儒不同。」案《士虞禮》雲「期而小祥」，又「期而大祥」，「中月而禫」。王肅云：「祥月之內又禫祭，服彌寬而變彌數也。」《禮記·檀弓》雲「祥而縞，是月禫，徙月樂」。王肅云：「是祥之月而禫，禫之明月可以樂矣。」案此孔傳雲「二十六月，服闋」，則與王肅同。鄭玄以中月為間一月，雲「祥後復更有一月而禫」，則三年之喪凡二十七月，與孔為異。

zuò shū yuē: mín fēi hòu, wǎng kè xū kuāng yǐ shēng. wú néng xiāng kuāng, gù xū jūn yǐ shēng. xū, xī yú fǎn. hòu fēi mín, wǎng yǐ pì sì fāng. xū mín yǐ jūn sì fāng. huáng tiān juàn yòu yǒu shāng, bǐ sì wáng kè zhōng jué dé, shí wàn shì wú jiāng zhī xiū. yán wáng néng zhōng qí dé, nǎi tiān zhī gù yòu shāng jiā, shì shāng jiā wàn shì wú qióng zhī měi. jiāng, jū liáng fǎn.
作書曰：「民非後，罔克胥匡以生。無能相匡，故須君以生。○胥，息餘反。後非民，罔以辟四方。須民以君四方。皇天眷佑有商，俾嗣王克終厥德，實萬世無疆之休。」言王能終其德，乃天之顧佑商家，是商家萬世無窮之美。○疆，居良反。

wáng bài shǒu qǐ shǒu, yuē: yǔ xiǎo zi bù míng yú dé, zì dǐ bù lèi. jūn ér qǐ shǒu yú chén, xiè qián guò. lèi, shàn yě. àn yú dé, gù zì zhì bù shàn. dǐ, zhī lǚ fǎn. yù bài dù, zòng bài lǐ, yǐ sù lì yú jué gōng. sù, zhào yě. yán jǐ fàng zòng qíng Q yù Y, huǐ bài lǐ yí fǎ dù, yǐ zhào zuì yú qí shēn. bài, bì mài fǎn, xú fǔ mài fǎn. zòng, zi yòng fǎn. lì, láng jì fǎn.
王拜手稽首，曰：「予小子不明於德，自底不類。君而稽首於臣，謝前過。類，善也。暗於德，故自致不善。○底，之履反。欲敗度，縱敗禮，以速戾於厥躬。速，召也。言己放縱情Q欲Y，毀敗禮儀法度，以召罪於其身。○敗，必邁反，徐甫邁反。縱，子用反。戾，郎計反。

shū chuán sù zhào zhì qí shēn zhèng yì yuē: shì yán yún: sù, zhēng yě. zhēng, zhào yě. zhuǎn yǐ xiāng xùn, gù sù wèi zhào yě. yù zhě běn zhī yú qíng, zòng zhě fàng zhī yú wài, yǒu yù ér zòng zhī, zòng yù wèi yī yě. zhǔn fǎ wèi zhī dù, tǐ jiàn wèi zhī lǐ, lǐ dù yī yě. gù chuán bìng shì zhī, yán jǐ fàng zòng qíng Q yù Y, huǐ bài lǐ yí fǎ dù, yǐ zhào zuì yú qí shēn yě.
[疏]傳「速召」至「其身」○正義曰：《釋言》云：「速，徵也。徵，召也。」轉以相訓，故「速」為召也。「欲」者本之於情，「縱」者放之於外，有欲而縱之，「縱」、「欲」為一也。准法謂之「度」，體見謂之「禮」，「禮」、「度」一也。故傳並釋之，「言己放縱情Q欲Y，毀敗禮儀法度，以召罪於其身」也。

tiān zuò niè, yóu kě wéi. zì zuò niè, bù kě huàn. niè, zāi. huàn, táo yě. yán tiān zāi kě bì, zì zuò zāi bù kě táo. niè, yú liè fǎn. huàn, hú luàn fǎn.
天作孽，猶可違。自作孽，不可逭。孽，災。逭，逃也。言天災可避，自作災不可逃。○孽，魚列反。逭，胡亂反。

shū chuán niè zāi zhì kě táo zhèng yì yuē: hóng fàn wǔ xíng chuán yǒu yāo niè shěng xiáng, hàn shū wǔ xíng zhì shuō yún: fán cǎo wù zhī lèi wèi zhī yāo, yāo yóu yāo tāi, yán shàng wēi yě. chóng zhì zhī lèi wèi zhī niè, niè zé yá niè yǐ. shén zé yì wù shēng, wèi zhī shěng. zì wài lái wèi zhī xiáng. shì niè wèi zāi chū shēng zhī míng, gù wèi zāi yě. huàn, táo yě, shì yán wén. fán guāng yún: xíng xiāng bì táo wèi zhī huàn, yì xíng bù xiāng féng yě. tiān zuò zāi zhě, wèi ruò tài wù sāng gǔ shēng cháo, gāo zōng gòu zhì shēng dǐng ěr. kě xiū dé yǐ ráng zhī, shì kě bì yě. zì zuò zāi zhě, wèi ruò jié fàng míng tiáo, zhòu sǐ xuān shì, shì bù kě táo yě. jù qí jiāng lái, xiū dé kě qù jí qí yǐ zhì, gǎi yì wú yì. tiān zāi zì zuò, táo fǒu yì tóng. qiě tiān zāi yì yóu rén xíng ér zhì, fēi shì héng jiā zāi yě. cǐ tài jiǎ zì huǐ zhī shēn, gù yán zì zuò shèn yú tiān zāi ěr.
[疏]傳「孽災」至「可逃」○正義曰：《洪範五行傳》有「妖、孽、眚、祥」，《漢書·五行志》說云：「凡草物之類謂之妖，妖猶夭胎，言尚微也。蟲豸之類謂之孽，孽則牙孽矣。甚則異物生，謂之眚。自外來謂之祥。」是「孽」為災初生之名，故為災也。「逭，逃也」，《釋言》文。樊光云：「行相避逃謂之逭，亦行不相逢也。」天作災者，謂若太戊桑穀生朝，高宗雊雉升鼎耳。可修德以禳之，是「可避」也。「自作災」者，謂若桀放鳴條，紂死宣室，是「不可逃」也。據其將來，修德可去；及其已至，改亦無益。天災自作，逃否亦同。且天災亦由人行而至，非是橫加災也。此太甲自悔之深，故言自作甚於天災耳。

jì wǎng bèi shī bǎo zhī xùn, fú kè yú jué chū, shàng lài kuāng jiù zhī dé, tú wéi jué zhōng. yán jǐ yǐ wǎng zhī qián, bù néng xiū dé yú qí chū, jīn shù jǐ lài jiào xùn zhī dé, móu zhōng yú shàn. huǐ guò zhī cí. bèi yīn pèi, xú fú dài fǎn.
既往背師保之訓，弗克於厥初，尚賴匡救之德，圖惟厥終。」言己已往之前，不能修德於其初，今庶幾賴教訓之德，謀終於善。悔過之辭。○背音佩，徐扶代反。

yī yǐn bài shǒu qǐ shǒu, bài shǒu, shǒu zhì shǒu.
伊尹拜手稽首，拜手，首至手。

shū chuán bài shǒu, shǒu zhì shǒu zhèng yì yuē: zhōu lǐ tài zhù: biàn jiǔ bài, yī yuē qǐ shǒu, èr yuē dùn shǒu, sān yuē kōng shǒu. zhèng xuán yún: qǐ shǒu, bài tóu zhì dì yě. dùn shǒu, bài tóu kòu dì yě. kōng shǒu, bài tóu zhì shǒu, suǒ wèi bài shǒu yě. zhèng wéi jiě cǐ sān zhě bài zhī xíng róng, suǒ yǐ wèi yì yě. qǐ shǒu tóu zhì dì, tóu xià zhì dì yě. dùn shǒu tóu xià zhì dì, zàn yī kòu zhī ér yǐ. cǐ yán bài shǒu qǐ shǒu zhě, chū wèi bài tóu zhì shǒu, nǎi fù shēn tóu yǐ zhì yú dì, zhì shǒu shì wèi bài shǒu, zhì dì nǎi wèi qǐ shǒu. rán zé fán wèi qǐ shǒu zhě, jiē xiān wèi bài shǒu, nǎi hòu wèi qǐ shǒu. gù bài shǒu qǐ shǒu lián yán zhī, zhū yán bài shǒu qǐ shǒu, yì jiē tóng yě. tài zhù yòu yún: sì yuē zhèn dòng, wǔ yuē jí bài, liù yuē xiōng bài, qī yuē qí bài, bā yuē bāo bài, jiǔ yuē sù bài. zhèng zhù yún, zhèn dòng zhě, zhàn lì biàn dòng ér bài. jí bài zhě, bài ér hòu jī sǎng, wèi qí shuāi bù zhàng yǐ xià zhě zhī bài. xiōng bài zhě, jī sǎng ér hòu bài, jí sān nián sàng bài yě. qí bài zhě, wèi jūn dá chén yī bài yě. bāo bài zhě, wèi zài bài bài shén yǔ shī yě. sù bài zhě, wèi yī bài yě, lǐ jiè zhě bù bài, jí fù rén zhī bài yě. zuǒ chuán yún: tiān zǐ zài, guǎ jūn wú suǒ qǐ shǒu. zé zhū hóu yú tiān zǐ qǐ shǒu yě, zhū hóu xiāng yú zé dùn shǒu yě, jūn yú chén zé kōng shǒu yě.
[疏]傳「拜手，首至手」○正義曰：《周禮·太祝》：「辨九拜，一曰稽首，二曰頓首，三曰空首。」鄭玄云：「稽首，拜頭至地也。頓首，拜頭叩地也。空首，拜頭至手，所謂拜手也。」鄭惟解此三者拜之形容，所以為異也。稽首頭至地，頭下至地也。頓首頭下至地，暫一叩之而已。此言「拜手稽首」者，初為拜頭至手，乃復申頭以至於地，至手是為「拜手」，至地乃為「稽首」。然則凡為稽首者，皆先為拜手，乃後為稽首。故「拜手稽首」連言之，諸言「拜手稽首」，義皆同也。《太祝》又云：「四曰振動，五曰吉拜，六曰凶拜，七曰奇拜，八曰褒拜，九曰肅拜。」鄭注云，振動者，戰慄變動而拜。吉拜者，拜而後稽顙，謂齊衰不杖以下者之拜。凶拜者，稽顙而後拜，即三年喪拜也。奇拜者，謂君答臣一拜也。褒拜者，謂再拜拜神與屍也。肅拜者，謂揖拜也，禮介者不拜，及婦人之拜也。《左傳》云：「天子在，寡君無所稽首。」則諸侯於天子稽首也，諸侯相於則頓首也，君於臣則空首也。

yuē: xiū jué shēn, yǔn dé xié yú xià, wéi míng hòu. yán xiū qí shēn, shǐ xìn dé hé yú qún xià, wéi nǎi míng jūn. xiān wáng zǐ huì kùn qióng, mín fú jué mìng, wǎng yǒu bù yuè. yán tāng zi ài kùn qióng zhī rén, shǐ jiē dé qí suǒ, gù mín xīn fú qí jiào lìng, wú yǒu bù xīn xǐ. bìng qí yǒu bāng jué lín, nǎi yuē: xī wǒ hòu, hòu lái wú fá. tāng jù yǔ lín bìng yǒu guó, lín guó rén nǎi yuē: dài wǒ jūn lái. yán xīn dài. jūn lái wú fá, yán rén huì. xī, hú qǐ fǎn.
曰：「修厥身，允德協於下，惟明後。言修其身，使信德合於群下，惟乃明君。先王子惠困窮，民服厥命，罔有不悅。言湯子愛睏窮之人，使皆得其所，故民心服其教令，無有不忻喜。並其有邦厥鄰，乃曰：『徯我後，後來無罰。』湯俱與鄰並有國，鄰國人乃曰：「待我君來。」言忻戴。「君來無罰」，言仁惠。○徯，胡啟反。

shū bìng qí zhì wú fá zhèng yì yuē: yán tāng xī wèi zhū hóu zhī shí, yǔ tāng bìng jū qí yǒu bāng guó, wèi zhū hóu zhī guó yě. cǐ zhū hóu guó rén qí yǔ tāng lín jìn zhě, jiē yuán yǐ tāng wèi jūn. nǎi yán yuē: dài wǒ hòu, hòu lái wú fá yú wǒ. yán xiàn mù tāng dé, xīn dài zhī yě.
[疏]「並其」至「無罰」○正義曰：言湯昔為諸侯之時，與湯並居其有邦國，謂諸侯之國也。此諸侯國人其與湯鄰近者，皆原以湯為君。乃言曰：「待我後，後來無罰於我。」言羨慕湯德，忻戴之也。

wáng mào nǎi dé, shì nǎi jué zǔ, wú shí yù dài. yán dāng miǎn xiū qí dé, fǎ shì qí zǔ ér xíng zhī, wú wèi shì yì yù dài duò. mào yīn mào. fèng xiān sī xiào, jiē xià sī gōng. yǐ niàn zǔ dé wèi xiào, yǐ bù jiāo màn wèi gōng. shì yuǎn wéi míng, tīng dé wéi cōng. yán dāng yǐ míng shì yuǎn, yǐ cōng tīng dé.
王懋乃德，視乃厥祖，無時豫怠。言當勉修其德，法視其祖而行之，無為是逸豫怠惰。○懋音茂。奉先思孝，接下思恭。以念祖德為孝，以不驕慢為恭。視遠惟明，聽德惟聰。言當以明視遠，以聰聽德。

shū chuán yán dāng zhì tīng dé zhèng yì yuē: rén zhī xīn shí suǒ zhī zài yú wén jiàn, wén jiàn suǒ de zài yú ěr mù, gù yù yán rén zhī cōng míng, yǐ shì tīng wèi zhǔ. shì ruò bù jiàn, gù yán wéi míng, míng wèi jiān chá shì fēi yě. tīng ruò bù wén, gù yán wéi cōng, cōng wèi shí zhī shàn è yě. shì jiè jiàn jìn mí yuǎn, gù yán shì yuǎn. tīng jiè bèi zhèng cóng xié, gù yán tīng dé. gè zhǔn qí shì, xiāng pèi wèi wén.
[疏]傳「言當」至「聽德」○正義曰：人之心識所知在於聞見，聞見所得在於耳目，故欲言人之聰明，以視聽為主。視若不見，故言「惟明」，「明」謂監察是非也。聽若不聞，故言「惟聰」，「聰」謂識知善惡也。視戒見近迷遠，故言「視遠」。聽戒背正從邪，故言「聽德」。各准其事，相配為文。

zhèn chéng wáng zhī xiū wú yì. wáng suǒ xíng rú cǐ, zé wǒ chéng wáng zhī měi wú yàn. yì yīn yì. yàn, yú yàn fǎn.
朕承王之休無斁。」王所行如此，則我承王之美無厭。○斁音亦。厭，於艷反。