zǐ cái gào kāng shū yǐ wèi zhèng zhī dào, yì rú zǐ rén zhì cái. zǐ yīn zi, běn yì zuò zhù, mǎ yún: gǔ zuò zǐ zì. zhì mù qì yuē zǐ, zhì tǔ qì yuē táo, zhì jīn qì yuē yě.
梓材告康叔以為政之道，亦如梓人治材。○梓音子，本亦作杼，馬云：「古作梓字。治木器曰梓，治土器曰陶，治金器曰冶。」

shū chuán gào kāng zhì zhì cái zhèng yì yuē: cǐ qǔ xià yán ruò zuò zǐ cái, jì qín pǔ zhuó, gù yún wèi zhèng zhī dào, rú zǐ rén zhì cái. cǐ gǔ zǐ zì, jīn wén zuò zǐ. zǐ, mù míng, mù zhī shàn zhě, zhì zhī yí jīng, yīn yǐ wèi mù zhī gōng jiàng zhī míng. xià yǒu jī tián zuò shì, nǎi yán zǐ cái, sān zhǒng dú yòng zǐ cái zhě, suī sān zhě tóng yù, tián zài yú wài, shì zǒng yú jiā, yóu fēi zhǐ shì zhī qì, gù qǔ zǐ cái yǐ wèi gōng yě. yīn jiè dé xíng yǔ jiǔ shì zhōng, yán zhì rén shì zhì qì ér jié zhī gù yě.
[疏]傳「告康」至「治材」○正義曰：此取下言「若作梓材，既勤樸斫」，故云「為政之道，如梓人治材」。此古「杍」字，今文作「梓」。「梓」，木名，木之善者，治之宜精，因以為木之工匠之名。下有「稽田」、「作室」，乃言「梓材」，三種獨用「梓材」者，雖三者同喻，田在於外，室總於家，猶非指事之器，故取「梓材」以為功也。因戒德刑與酒事終，言治人似治器而結之故也。

wáng yuē: fēng, yǐ jué shù mín jì jué chén, dá dà jiā, yán dāng yòng qí zhòng rén zhī xián zhě yǔ qí xiǎo chén zhī liáng zhě, yǐ tōng dá qīng dài fū jí dōu jiā zhī zhèng yú guó. jì, qí qì fǎn. yǐ jué chén dá wáng, wéi bāng jūn. rǔ dāng xìn yòng qí chén yǐ tōng wáng jiào yú mín. yán tōng mín shì yú guó, tōng wáng jiào yú mín, wéi nǎi guó jūn zhī dào. rǔ ruò héng, yuè yuē: wǒ yǒu shī shī. rǔ wéi jūn dào shǐ shùn cháng, yú shì yuē: wǒ yǒu diǎn cháng zhī shī kě shī fǎ. sī tú sī mǎ sī kōng yǐn lǚ yuē: yǔ wǎng lì shā rén. yán guó zhī sān qīng zhèng guān zhòng dài fū jiē shùn diǎn cháng, ér yuē: wǒ wú lì nüè shā rén zhī shì. rú cǐ zé shàn yǐ. yì jué jūn xiān jìng láo, sì cú jué jìng láo. yì qí wèi jūn zhī dào, dāng xiān jìng láo mín, gù rǔ wǎng zhì mín, bì jìng láo lái zhī. láo, lì bào fǎn, xià tóng. lái, lì dài fǎn. sì wǎng, jiān guǐ shā rén, lì rén yòu. yǐ mín dāng jìng láo zhī gù, rǔ wǎng zhī guó, yòu dāng xiáng chá jiān guǐ zhī rén jí shā rén zéi, suǒ guò lì zhī rén, yǒu suǒ kuān yòu, yì suǒ yǐ jìng láo zhī. guǐ yīn guǐ. sì yì jiàn jué jūn shì, qiāng bài rén yòu. tīng sòng zhé yù, dāng wù cóng kuān shù, gù wǎng zhì mín, yì dāng jiàn qí wèi jūn zhī shì, chá mín yǐ guò wù cán bài rén zhě, dāng kuān yòu zhī. jiàn rú zì, xú xián biàn fǎn. qiāng bài, xú zài yáng fǎn, yòu qī liáng fǎn, mǎ yún: cán yě. zhé, zhī shé fǎn.
王曰：「封，以厥庶民暨厥臣，達大家，言當用其眾人之賢者與其小臣之良者，以通達卿大夫及都家之政於國。○暨，其器反。以厥臣達王，惟邦君。汝當信用其臣以通王教於民。言通民事於國，通王教於民，惟乃國君之道。汝若恆，越曰：『我有師師。』汝惟君道使順常，於是曰：「我有典常之師可師法。」司徒、司馬、司空、尹旅曰：『予罔厲殺人。』言國之三卿、正官眾大夫皆順典常，而曰：「我無厲虐殺人之事。」如此則善矣。亦厥君先敬勞，肆徂厥敬勞。亦其為君之道，當先敬勞民，故汝往治民，必敬勞來之。○勞，力報反，下同。來，力代反。肆往，奸宄殺人，歷人宥。以民當敬勞之故，汝往之國，又當詳察奸宄之人及殺人賊，所過歷之人，有所寬宥，亦所以敬勞之。○宄音軌。肆亦見厥君事，戕敗人宥。聽訟折獄，當務從寬恕，故往治民，亦當見其為君之事，察民以過誤殘敗人者，當寬宥之。○見如字，徐賢遍反。戕敗，徐在羊反，又七良反，馬云：「殘也。」折，之舌反。

shū wáng yuē zhì rén yòu zhèng yì yuē: wáng yuē: fēng, rǔ wèi zhèng, dāng yòng qí zhòng rén zhī xián zhě yǔ qí xiǎo chén zhī liáng zhě, yǐ tōng dá qīng dài fū jí dōu jiā děng dà jiā zhī zhèng yú guó, rán hòu rǔ dāng xìn yòng qí chén yǐ tōng dá wáng jiào yú mín, wéi nǎi kě wèi guó jūn zhī dào. rǔ wèi jūn dào, gù dāng shǐ shàng xià shùn cháng, yú shì yuē: wǒ yǒu diǎn cháng zhī shī kě shī fǎ. shì jūn zhī shùn diǎn cháng yě. qí xià sī tú sī mǎ sī kōng guó zhī sān qīng, jí zhèng guān zhòng dài fū yì jiē shùn diǎn cháng, ér yuē: wǒ wú nüè lì shā rén zhī shì. shì shǐ chén zhī shùn cháng yě. rú cǐ jūn chén jiē néng shùn cháng, zé wèi shàn yǐ. wèi jūn zhī dào, fēi dàn shùn cháng, yì xū jìng láo zhī. gù yún yì qí wèi jūn zhī dào, dāng xiān jìng xīn yǐ ài láo mín. gù rǔ wǎng zhì mín, bì jìng láo zhī. yòu yǐ mín xū jìng láo zhī gù, rǔ wǎng zhī guó, xiáng chá qí jiān guǐ jí shā rén zhī rén, èr zhě suǒ guò lì zhī rén, yuán qíng bù zhī, yǒu suǒ kuān yòu. yǐ duàn yù wù cóng kuān, gù rǔ wǎng zhì yì dāng jiàn qí wèi jūn zhī shì, ér mín yǒu guò wù cán bài rén zhě, dāng kuān yòu zhī, cǐ yì wèi jìng láo zhī yě. chuán yán dāng zhì yú guó zhèng yì yuē: yǐ, yòng yě. jì, yǔ yě. yán yòng, tōng jué chén kě yòng, míng cǐ jiē xián yǔ liáng yě. jué chén wén zài dà jiā zhī shàng, gù zhī xiǎo chén yě. yán yòng zhī zhě, jì yòng qí yán yǐ wèi zhèng, yòu yòng qí rén yǐ wèi fǔ, běn zhī dé dà jiā suǒ yòng tǒng zhī, jí jūn suǒ qiǎn yě. yǐ dài fū chēng jiā, duì shì shù yǒu jiā ér fēi dà, gù yún dà jiā, qīng dài fū zài cháo zhě. dōu jiā yì qīng dài fū suǒ de yì yě, yòu gōng yì ér dài fū suǒ zhì yì shì yě. yòng cǐ yǐ xíng zhèng lìng, shàng dá yú guó, shǐ rén jūn zhī zhī yě. jí shì shù rén shēng wèi shì, yòu yòng shù rén jìn zài guān zhě, xiǎo chén yì dé jìn děng ér yòng zhī. zhōu lǐ yǒu dōu jiā zhī guān, zhèng yún: dōu wèi wáng zǐ dì suǒ fēng jí gōng qīng suǒ shí yì, jiā wèi dài fū suǒ shí cǎi dì. chuán yǐ dà jiā yán zhī, zǒng bāo dà chén, gù yán qīng dài fū jí dōu jiā zhī zhèng. qīng dài fū zhī zhèng wèi zài cháo suǒ zhǎng zhě, dōu jiā zhī zhèng wèi cài yì suǒ yǒu zhèng shì, èr zhě bìng dāng tōng dá zhī yú guó, gù lián yán zhī. chuán rǔ dāng zhì zhī dào zhèng yì yuē: yán rǔ dāng xìn yòng chén, jí xìn yòng qīng dài fū jí dōu jiā, zì rán dà jiā yě. chuán yòng xiǎo chén yǔ shù rén, gù dé tōng wáng jiào yú mín yě. rén jūn shàng chéng yú wáng, xià zhì mín shì, gù jiāo tōng qí zhèng, wéi nǎi guó jūn zhī dào ér yǐ. zhèng yǐ yú yì yán dá dà jiā, yú guó yán dá wáng yǔ bāng jūn, wáng wèi èr wáng zhī hòu, jí luàn míng shí yě. chuán rǔ wéi zhì shī fǎ zhèng yì yuē: jí shàng mín shì wáng jiào tōng yú guó rén, shì shùn cháng yě, gù zǒng shàng wéi bāng jūn, yán rǔ wéi jūn dào shǐ shùn cháng yě. diǎn cháng kě shī jí shùn cháng yě. chuán yán guó zhì shàn yǐ zhèng yì yuē: cǐ lián shàng méng ruò héng zhī wén, gù yún guó zhī sān qīng zhèng guān zhòng dài fū jiē shùn diǎn cháng yě. bù yán shì, cóng kě zhī yě. cǐ yuē yǔ wǎng lì shā rén, suǒ wèi lìng kāng shū zhī yǔ, dàn zài chén xià, yí wèi cǐ yě. yǐ shàng lìng xià xíng, xíng zhī zài chén, gù yún wǒ wú lì nüè shā rén zhī shì, hù míng jūn jí chén jiē shī fǎ ér wú nüè. chuán yì qí zhì lái zhī zhèng yì yuē: yì qí wèi jūn zhī dào zhě, wèi bāng jūn zhī dào, fēi zhí shùn cháng, yì xū jìng láo, gù wǎng bì jìng láo, jí lùn yǔ yún xiān zhī, láo zhī shì yě. chuán yǐ mín zhì láo zhī zhèng yì yuē: shàng wén wú zuì jìng láo, cǐ wéi jiù yǒu zuì zhě yuán qíng miǎn yòu, yì jìng láo yě. qí shí jiān guǐ bù shā rén zhě, shā rén yì shì jiān guǐ, dàn zhòng yán ér bié qí wén. jiān guǐ jí shā rén, èr zhě bìng shì zéi hài, zì dāng hé zuì, bù kě kuān yòu. qí suǒ guò lì zhī rén, qíng suǒ bù zhī, gù xiáng chá kuān yòu, yǐ wèi jìng láo zhī. chuán tīng sòng zhì yòu zhī zhèng yì yuē: yǐ jūn zhě lì yú wú guò zhī dì, shǐ wù bù shī qí suǒ, gù yòu zuì yuán qíng, dāng jiàn qí wèi jūn zhī shì, yǔ shàng jué jūn shǐ zhōng xiāng chéng. yú jiān shàng yán sì wǎng, cǐ yì yǐ zuì shì wǎng kě zhī yě. yán yòu, míng qíng yì kě yuán, gù zhī guò wù cán bài rén yě.
[疏]「王曰」至「人宥」○正義曰：王曰：「封，汝為政，當用其眾人之賢者與其小臣之良者，以通達卿大夫及都家等大家之政於國，然後汝當信用其臣以通達王教於民，惟乃可為國君之道。汝為君道，故當使上下順常，於是曰：『我有典常之師可師法。』是君之順典常也。其下司徒、司馬、司空國之三卿，及正官眾大夫亦皆順典常，而曰：『我無虐厲殺人之事。』是使臣之順常也。如此君臣皆能順常，則為善矣。為君之道，非但順常，亦須敬勞之。故云亦其為君之道，當先敬心以愛勞民。故汝往治民，必敬勞之。又以民須敬勞之故，汝往之國，詳察其奸宄及殺人之人，二者所過歷之人，原情不知，有所寬宥。以斷獄務從寬，故汝往治亦當見其為君之事，而民有過誤殘敗人者，當寬宥之，此亦為敬勞之也。」○傳「言當」至「於國」○正義曰：「以」，用也。「暨」，與也。言「用」，通「厥臣」可用，明此皆賢與良也。「厥臣」文在「大家」之上，故知「小臣」也。言用之者，既用其言以為政，又用其人以為輔，本之得大家所用統之，即君所遣也。以大夫稱家，對士庶有家而非大，故云「大家」，卿大夫在朝者。「都家」亦卿大夫所得邑也，又公邑而大夫所治亦是也。用此以行政令，上達於國，使人君知之也。即是庶人升為士，又用庶人進在官者，小臣亦得進等而用之。《周禮》有都家之官，鄭云：「都謂王子弟所封及公卿所食邑，家謂大夫所食采地。」傳以「大家」言之，總包大臣，故言「卿大夫及都家之政」。卿大夫之政謂在朝所掌者，都家之政謂采邑所有政事，二者並當通達之於國，故連言之。○傳「汝當」至「之道」○正義曰：言汝當信用臣，即信用卿大夫及都家，自然大家也。傳用小臣與庶人，故得「通王教於民」也。人君上承於王，下治民事，故交通其政，「惟乃國君之道」而已。鄭以「於邑言達大家，於國言達王與邦君，王為二王之後」，即亂名實也。○傳「汝惟」至「師法」○正義曰：即上民事王教通於國人，是順常也，故總上「惟邦君」，言「汝惟君道使順常」也。「典常可師」即順常也。○傳「言國」至「善矣」○正義曰：此連上蒙「若恆」之文，故云「國之三卿、正官眾大夫皆順典常」也。不言「士」，從可知也。此曰「予罔厲殺人」，所謂令康叔之語，但在臣下，宜為此也。以上令下行，行之在臣，故云「我無厲虐殺人之事」，互明君及臣皆師法而無虐。○傳「亦其」至「來之」○正義曰：「亦其為君之道」者，為邦君之道，非直順常，亦須敬勞，故往必敬勞，即《論語》雲「先之，勞之」是也。○傳「以民」至「勞之」○正義曰：上文無罪敬勞，此惟就有罪者原情免宥，亦敬勞也。其實「奸宄」不殺人者，「殺人」亦是奸宄，但重言而別其文。奸宄及殺人，二者並是賊害，自當合罪，不可寬宥。其所過歷之人，情所不知，故詳察寬宥，以為敬勞之。○傳「聽訟」至「宥之」○正義曰：以君者立於無過之地，使物不失其所，故宥罪原情，當見其為君之事，與上「厥君」始終相承。於「奸」上言「肆往」，此亦以罪事往可知也。言「宥」，明情亦可原，故知「過誤殘敗人」也。

wáng qǐ jiān, jué luàn wèi mín. yán wáng zhě kāi zhì jiān guān, qí zhì wèi mín, bù kě bù miǎn. jiān, gōng zàn fǎn, liú gōng xián fǎn, xià tóng. wèi, yú wěi fǎn, zhù tóng. zhì, zhí lì fǎn. yuē: wú xū qiāng, wú xū nüè, zhì yú jìng guǎ, zhì yú shǔ fù, hé yóu yǐ róng. dāng jiào mín wú dé xiāng cán shāng, xiāng nüè shā, zhì yú jìng yǎng guǎ ruò, zhì yú cún xù qiè fù, hé hé qí jiào, yòng dà dào yǐ róng zhī, wú lìng jiàn yuān wǎng. shǔ fù, shàng yīn shǔ, qiè zhī shì qī yě. lìng, lì chéng fǎn, piān mò tóng. yuān, yū yuán fǎn, yī běn zuò yǐ yuān. wáng qí xiào bāng jūn, yuè yù shì, jué mìng hé yǐ. wáng zhě qí xiào shí guó jūn, jí yú yù zhì shì zhě, zhī qí jiào mìng suǒ shī hé yòng, bù kě bù qín. yǐn yǎng yǐn tián, zì gǔ wáng ruò zī jiān, wǎng yōu pì. néng zhǎng yǎng mín, zhǎng ān mín, yòng gǔ wáng dào rú cǐ, jiān wú suǒ fù zuì, dāng wù zhī. tián, tián lián fǎn. pì, fú yì fǎn.
王啟監，厥亂為民。言王者開置監官，其治為民，不可不勉。○監，工暫反，劉工銜反，下同。為，於偽反，注同。治，直吏反。曰：『無胥戕，無胥虐，至於敬寡，至於屬婦，合由以容。』當教民無得相殘傷，相虐殺，至於敬養寡弱，至於存恤妾婦，和合其教，用大道以容之，無令見冤枉。○屬婦，上音蜀，妾之事妻也。令，力呈反，篇末同。冤，紆元反，一本作以冤。王其效邦君，越御事，厥命曷以。王者其效實國君，及於御治事者，知其教命所施何用，不可不勤。引養引恬，自古王若茲監，罔攸辟。」能長養民，長安民，用古王道如此，監無所復罪，當務之。○恬，田廉反。辟，扶亦反。

shū wáng qǐ zhì yōu pì zhèng yì yuē: zhōu gōng yún: suǒ yǐ jìng láo zhě, yǐ wáng zhě kāi zhì jiān guān, qí zhì zhǔ wèi yú mín gù yě. yǐ cǐ dāng jiào mín yuē: wú dé xiāng cán shāng, wú dé xiāng nüè shā, ér wèi zhòng hài yě. hé dàn bù kě wèi zhòng hài, mín zhī xiāng yú, dāng zhì yú jìng yǎng guǎ ruò, zhì yú cún xù shǔ fù, hé hé qí jiào, yòng dà dào yǐ xiāng róng, wú shǐ zhì yuān wǎng. suǒ yǐ rú cǐ zhě, yǐ wáng zhě qí dāng xiào shí guó jūn, jí yú yù zhì shì zhě, wéi xū zhī qí jiào mìng suǒ shī hé yòng, zhī qí shàn è, gù bù kě bù qín yě. suǒ xiào shí ruò néng zhǎng yǎng mín, zhǎng ān mín, yòng gǔ xī míng wáng zhī, dào ér zhì zhī rú cǐ wèi jiān, wú suǒ fù zuì, rǔ dāng wù zhī. chuán dāng jiào zhì yuān wǎng zhèng yì yuē: yǐ yán yuē, gù zhī dāng jiào mín yě. cán wèi bù sǐ, nüè, shén zé shā, gù èr wén yě. jīng yán shǔ fù, chuán yán qiè fù zhě, yǐ qiè shǔ yú rén, gù míng shǔ fù. cǐ jīng shǔ fù yǔ guǎ ruò wèi lì, zé fēi guān dí fù yě. hé zhě? qī zǐ shì jiā zhōng zhī guì zhě, bù zhì yuān wǎng gù yě. chuán wáng zhě zhì bù qín zhèng yì yuē: yǐ jūn chén gòng guó shì, gù bìng xiào yù zhì shì, ér zhī qí suǒ shī, zé xià bù dé wèi fēi, jí shì wáng shǐ cún shěng hóu bó jiān zhì shì yě, gù bù kě bù qín.
[疏]「王啟」至「攸辟」○正義曰：周公云：「所以敬勞者，以王者開置監官，其治主為於民故也。以此當教民曰：『無得相殘傷，無得相虐殺，而為重害也。何但不可為重害，民之相於，當至於敬養寡弱，至於存恤屬婦，合和其教，用大道以相容，無使至冤枉。』所以如此者，以王者其當效實國君，及於御治事者，惟須知其教命所施何用，知其善惡，故不可不勤也。所效實若能長養民，長安民，用古昔明王之，道而治之如此為監，無所復罪，汝當務之。」○傳「當教」至「冤枉」○正義曰：以言「曰」，故知「當教民」也。「殘」謂不死，「虐」，甚則殺，故二文也。經言「屬婦」，傳言「妾婦」者，以妾屬於人，故名「屬婦」。此經「屬婦」與「寡弱」為例，則非關嫡婦也。何者？妻子是家中之貴者，不至冤枉故也。○傳「王者」至「不勤」○正義曰：以君臣共國事，故並效御治事，而知其所施，則下不得為非，即是王使存省侯伯監治是也，故不可不勤。

wéi yuē, ruò jī tián, jì qín fū zāi, wéi qí chén xiū, wèi jué jiāng quǎn. yán wèi jūn jiān mín, wéi ruò nóng fū zhī kǎo tián, yǐ láo lì bù fā zhī, wéi qí chén liè xiū zhì, wèi qí jiāng pàn quǎn lǒng, rán hòu gōng chéng. yǐ yù jiào huà. zāi, cè qí fǎn. quǎn, gōng quǎn fǎn. ruò zuò shì jiā, jì qín yuán yōng, wéi qí tú jì cí. rú rén wèi shì, jiā yǐ qín lì yuán qiáng, wéi qí dāng tú jì cí gài zhī. yuán yīn yuán. yōng yīn yōng, mǎ yún: bēi yuē yuán, gāo yuē yōng. jì, xú xǔ jì fǎn, shuō wén yún: yǎng tú yě. guǎng yǎ yún: tú yě. mǎ yún: è sè. yī yīn gù ài fǎn. cí, xú zài sī fǎn. ruò zuò zǐ cái, jì qín pǔ zhuó, wéi qí tú dān wò. wèi zhèng zhī shù, rú zǐ rén zhì cái wèi qì, yǐ láo lì pǔ zhì zhuó xuē, wéi qí dāng tú yǐ qī dān yǐ zhū ér hòu chéng. yǐ yán jiào huà yì xū lǐ yì rán hòu zhì. pǔ, pǔ jiǎo fǎn, mǎ yún: wèi chéng qì yě. zhuó, dīng jiǎo fǎn. wò, wǎng lüè fǎn, xú wū guō fǎn. mǎ yún: shàn dān yě. shuō wén yún: dú yǔ huò tóng yě. yòu yī guō fǎn, zì lín yīn tóng.
「惟曰，若稽田，既勤敷菑，惟其陳修，為厥疆畎。言為君監民，惟若農夫之考田，已勞力布發之，惟其陳列修治，為其疆畔畎壟，然後功成。以喻教化。○菑，側其反。畎，工犬反。若作室家，既勤垣墉，惟其塗塈茨。如人為室，家已勤立垣牆，惟其當塗既茨蓋之。○垣音袁。墉音庸，馬云：「卑曰垣，高曰庸。」塈，徐許既反，《說文》云：「仰塗也。」《廣雅》云：「塗也。」馬云：「堊色。」一音故愛反。茨，徐在私反。若作梓材，既勤樸斫，惟其塗丹雘。為政之術，如梓人治材為器，已勞力朴治斫削，惟其當塗以漆丹以朱而後成。以言教化亦須禮義然後治」。○朴，普角反，馬云：「未成器也。」斫，丁角反。雘，枉略反，徐烏郭反。馬云：「善丹也。」《說文》云：「讀與霍同也。」又一郭反，《字林》音同。

shū wéi yuē zhì dān wò zhèng yì yuē: jì yán wáng zhě suǒ yǐ xiào shí guó jūn wèi zhèng zhī shì, gù cǐ yán guó jūn wèi zhèng zhī yù wéi wèi jiān zhī shì. yuē: ruò nóng rén zhī kǎo tián yě, yǐ láo lì biàn bù zāi ér gēng fā qí tián, yòu xū wèi qí chén liè xiū zhì, wèi jiāng pàn quǎn lǒng, yǐ zhì shōu huò rán hòu gōng chéng. yòu ruò rén wèi shì jiā, yǐ qín lì lì qí yuán yōng, yòu dāng wéi qí tú ér jì shì cí gài zhī, gōng nǎi chéng yě. yòu ruò zǐ rén zhì cái wèi qì, yǐ láo lì pǔ zhì zhuó xuē qí cái, wéi qí dāng tú ér dān qī yǐ zhū wò nǎi hòu chéng. yǐ yù rén jūn wèi zhèng zhī dào, yì láo xīn shī zhèng, chú mín zhī jí, yòu dāng wéi qí shì yǐ lǐ yì, shǐ zhī xíng shàn rán hòu zhì. chuán wèi zhèng zhì hòu zhì zhèng yì yuē: cǐ sān zhě shì bié ér yù tóng yě. xiān yuǎn ér lèi shū zhě, nǎi jiàn jiàn yǐ shì jìn ér qiè zhě cì zhī. jiē yán jì qín yú chū, nǎi yán xiū zhì yú wèi, míng wèi zhèng zī zī, yīn qián jī ér xiū, shǐ shàn yuán yōng gù yě. jiē xiáng ér fù yán zhī, shì qì jiē yún qí shì zhōng, ér kǎo tián zhǐ yán jiāng quǎn, bù yún yì huò zhě, tián yǐ yī zhǒng, dàn chén xiū zhōng zhì shōu chéng, gù kāi qí chū, yǔ xià èr wén hù yě. èr wén jiē yán yì, jí gǔ tú zì, míng qí zhōng ér tú shì zhī. qí shì yán tú jì, jì yì tú yě, zǒng shì yǐ wù tú zhī. cí wèi gài fù yě. qì yán tú dān wò, tú dān jiē shì wù zhī míng, wèi tú wò yǐ zhū wò. wò shì cǎi sè zhī míng, yǒu qīng sè zhě, yǒu zhū sè zhě, gù zhèng xuán yǐn shān hǎi jīng yún: qīng qiū zhī shān, duō yǒu qīng wò. cǐ jīng zhī shì zhū zhě, yǔ dān lián wén gù yě.
[疏]「惟曰」至「丹雘」○正義曰：既言王者所以效實國君為政之事，故此言國君為政之喻惟為監之事。曰：「若農人之考田也，已勞力遍布菑而耕發其田，又須為其陳列修治，為疆畔畎壟，以至收穫然後功成。又若人為室家，已勤力立其垣墉，又當惟其塗而暨飾茨蓋之，功乃成也。又若梓人治材為器，已勞力朴治斫削其材，惟其當塗而丹漆以朱雘乃後成。以喻人君為政之道，亦勞心施政，除民之疾，又當惟其飾以禮義，使之行善然後治。」○傳「為政」至「後治」○正義曰：此三者事別而喻同也。先遠而類疏者，乃漸漸以事近而切者次之。皆言既勤於初，乃言修治於未，明為政孜孜，因前基而修，使善垣墉故也。皆詳而復言之，室器皆雲其事終，而考田止言疆畎，不雲刈獲者，田以一種，但陳修終至收成，故開其初，與下二文互也。二文皆言「斁」，即古「塗」字，明其終而塗飾之。其室言「塗暨」，「暨」亦塗也，總是以物塗之。「茨」謂蓋覆也。器言「塗丹雘」，「塗」、「丹」皆飾物之名，謂塗雘以朱雘。「雘」是彩色之名，有青色者，有朱色者，故鄭玄引《山海經》云：「青丘之山，多有青雘。」此經知是「朱」者，與「丹」連文故也。

jīn wáng wéi yuē, xiān wáng jì qín yòng míng dé, huái wèi jiā, yán wén wǔ yǐ qín yòng míng dé, huái yuǎn wèi jìn, rǔ zhì guó dāng fǎ zhī. jiā yīn xié, jìn yě. shù bāng xiǎng, zuò xiōng dì, fāng lái, yì jì yòng míng dé. zhòng guó cháo xiǎng yú wáng, yòu qīn rén shàn lín wèi xiōng dì zhī guó, fāng fāng jiē lái bīn fú, yì yǐ fèng yòng xiān wáng zhī míng dé. cháo, zhí yáo fǎn. hòu shì diǎn jí, shù bāng pī xiǎng. jūn tiān xià néng yòng cháng fǎ, zé hé jí zhòng guó, dà lái cháo xiǎng. huáng tiān jì fù zhōng guó mín, yuè jué jiāng tǔ, yú xiān wáng sì. dà tiān yǐ fù zhōu jiā zhì zhōng guó mín yǐ, néng yuǎn tà qí jiè rǎng, zé yú xiān wáng zhī dào suì dà. fù rú zì, mǎ běn zuò fù. tà yīn tuō. wáng wéi dé yòng, hé yì xiān hòu mí mín, yòng yì xiān wáng shòu mìng. jīn wáng wéi yòng dé, hé yuè xiān hòu tiān xià mí yú zhī mín. xiān hòu wèi jiào xùn, suǒ yǐ yuè xiān wáng shòu mìng zhī yì. yì yīn yì, zì yòu zuò yì, xià tóng. xiān, xī jiàn fǎn, zhù tóng. yǐ ruò zī jiān, wéi yuē yù zhì yú wàn nián wéi wáng, wèi jiān suǒ xíng yǐ rú cǐ suǒ chén fǎ, zé wǒ zhōu jiā wéi yù shǐ zhì yú wàn nián chéng fèng wáng shì. jiān, gǔ xiàn fǎn. wèi, yú wēi fǎn. zi zi sūn sūn yǒng bǎo mín. yòu yù lìng qí zi sūn lěi shì zhǎng jū guó yǐ ān mín.
今王惟曰，先王既勤用明德，懷為夾，言文武已勤用明德，懷遠為近，汝治國當法之。○夾音協，近也。庶邦享，作兄弟，方來，亦既用明德。眾國朝享於王，又親仁善鄰為兄弟之國，方方皆來賓服，亦已奉用先王之明德。○朝，直遙反。後式典集，庶邦丕享。君天下能用常法，則和集眾國，大來朝享。皇天既付中國民，越厥疆土，於先王肆。大天已付周家治中國民矣，能遠拓其界壤，則於先王之道遂大。○付如字，馬本作附。拓音托。王惟德用，和懌先後迷民，用懌先王受命。今王惟用德，和悅先後天下迷愚之民。先後謂教訓，所以悅先王受命之義。○懌音亦，字又作斁，下同。先，悉薦反，注同。已若茲監，惟曰欲至於萬年惟王，為監所行已如此所陳法，則我周家惟欲使至於萬年承奉王室。○監，古陷反。為，於威反。子子孫孫永保民。」又欲令其子孫累世長居國以安民。

shū jīn wáng zhì bǎo mín zhèng yì yuē: cǐ jiè kāng shū yǐ mǎn sān piān, qí shì jiāng zhōng, xū yǒu zǒng jié, yīn qí zhèng shù yán fǎ yú míng wáng, shàng xià xiāng chéng, zī yǐ chéng zhì, gù chēng jīn zhě wáng mìng wéi gào rǔ yuē: xiān wáng wén wǔ zài yú qián shì, yǐ zì qín yòng míng dé, zhāo huái yuǎn rén, shǐ lái yǐ wèi qīn jìn yě. yǐ míng dé huái róu zhī gù, zhòng guó cháo xiǎng yú wáng, yòu xiāng qīn shàn wèi xiōng dì zhī guó, wàn fāng jiē lái bīn fú, yì yǐ huà shàng fèng yòng xiān wáng zhī míng dé yǐ. shì xiān wáng yǒu míng dé, xià yì xíng míng dé, yǐ cóng zhī ér kě fǎ yě. xiān wáng jì rán, fán wèi jūn yǐ jūn tiān xià zhě, yì rú xiān wáng yòng cháng fǎ, zé hé jí zhòng guó, shǐ zhī dà lái cháo xiǎng, yì xū tóng xiān wáng yòng míng dé yě. jūn tiān xià zhě dāng rú cǐ, jīn dà tiān yǐ fù zhōu jiā zhì jiǔ zhōu zhī zhōng guó mín yǐ. zhōu jiā zhī wáng, ruò néng wèi zhèng yòng míng dé yǐ huái wàn guó, yuǎn tà qí jiāng jiè tǔ rǎng, zé xiān wáng zhī dào suì gèng guāng dà. yǐ cǐ jīn wáng xū dà xiān wáng zhī zhèng, wéi míng dé zhī dà dào ér yòng zhī, yǐ cǐ hé yuè ér xiān hòu qí tiān xià mí yú zhī mín, shǐ zhī zhèng zhì yòng cǐ, suǒ yǐ yuè xiān wáng shòu mìng shǐ zhī suì dà zhī yì gù yě. shì míng dé bù kě bù wù, gù wǒ zhōu wáng jīn yì xíng zhī. rǔ wèi rén chén, kě yǐ bù fǎ hū? dāng fǎ wáng jiā qín yòng míng dé zhì guó yě. rǔ ruò néng fǎ wǒ wáng jiā ér yòng míng dé, shì wèi shàn bù kě jiā. yīn tàn yún: yǐ hū! rú cǐ wèi jiān, zé wǒ zhōu jiā wéi yuē, yù rǔ zhì yú wàn nián, wéi yǐ chéng fèng wáng shì, jīn qí zi zi sūn sūn lěi shì zhǎng jū guó yǐ ān mín. chuán yán wén zhì fǎ zhī zhèng yì yuē: yán xiān wáng, zhī wèi wén wǔ yě. jiā zhě, shì rén zuǒ yòu ér jiā zhī, gù yán jìn yě. chuán zhòng guó zhì míng dé zhèng yì yuē: xiǎng shī yú wáng, ér xiōng dì wèi xiāng yú zhī cí, míng bǐ cǐ jiē hé xié. qīn rén shàn lín, zuǒ chuán wén. yǐ xiān wáng yòng míng dé, yú xià zhī suǒ xíng, jīn yì fèng yòng, wèi yì xiān wáng ěr. chuán dà tiān zhì suì dà zhèng yì yuē: sì, suì yě, shēn suì gù wèi dà. yuè, yuǎn yě, shǐ tiān xià bīn fú, gù yuǎn zhè jiè rǎng yǐ yì xiān wáng, gù wèi suì dà yě. chuán jīn wáng zhì zhī yì zhèng yì yuē: yán yòng dé, yì shì míng dé yě. xiān hòu ruò shī yún yǔ yuē yǒu xiān hòu, wèi yú mín xīn xiān wèi wù, ér qǐ zhī yǐ wù, yú hòu huà chéng zhī, gù wèi jiào xùn yě. xiān wáng běn yù zi sūn chéng qí shì, jīn huà tiān xià shǐ shàn, shì yuè xiān wáng shòu mìng. qí hé yuè xiān wáng jí yuǎn tà jiāng tǔ, yuè qí shòu mìng jí suì dà yě.
[疏]「今王」至「保民」○正義曰：此戒康叔已滿三篇，其事將終，須有總結，因其政術言法於明王，上下相承，資以成治，故稱今者王命惟告汝曰：「先王文武在於前世，以自勤用明德，招懷遠人，使來以為親近也。以明德懷柔之故，眾國朝享於王，又相親善為兄弟之國，萬方皆來賓服，亦已化上奉用先王之明德矣。是先王有明德，下亦行明德，以從之而可法也。先王既然，凡為君以君天下者，亦如先王用常法，則和集眾國，使之大來朝享，亦須同先王用明德也。君天下者當如此，今大天已付周家治九州之中國民矣。周家之王，若能為政用明德以懷萬國，遠拓其疆界土壤，則先王之道遂更光大。以此今王須大先王之政，惟明德之大道而用之，以此和悅而先後其天下迷愚之民，使之政治用此，所以悅先王受命使之遂大之義故也。是明德不可不務，故我周王今亦行之。汝為人臣，可以不法乎？當法王家勤用明德治國也。汝若能法我王家而用明德，是為善不可加。」因嘆云：「已乎！如此為監，則我周家惟曰，欲汝至於萬年，惟以承奉王室，今其子子孫孫累世長居國以安民。」○傳「言文」至「法之」○正義曰：言「先王」，知謂文武也。「夾」者，是人左右而夾之，故言近也。○傳「眾國」至「明德」○正義曰：「享」施於王，而「兄弟」為相於之辭，明彼此皆和協。「親仁善鄰」，《左傳》文。以先王用明德，於下之所行，今亦奉用，為亦先王耳。○傳「大天」至「遂大」○正義曰：「肆」，遂也，申遂故為大。「越」，遠也，使天下賓服，故遠柘界壤以益先王，故為「遂大」也。○傳「今王」至「之義」○正義曰：言「用德」，亦是明德也。「先後」若《詩》雲「予曰有先後」，謂於民心先未悟，而啟之已悟，於後化成之，故謂「教訓」也。先王本欲子孫成其事，今化天下使善，是「悅先王受命」。其和悅先王即遠拓疆土，悅其受命即「遂大」也。