huái yīn hóu hán xìn zhě, huái yīn rén yě. shǐ wèi bù yī shí, pín, wú xíng, bù dé tuī zé wèi lì yòu bù néng zhì shēng shāng jiǎ. cháng cóng rén jì shí yǐn, rén duō yàn zhī zhě. cháng shù cóng qí xià xiāng nán chāng tíng zhǎng jì shí, shù yuè, tíng zhǎng qī huàn zhī, nǎi chén chuī rù shí. shí shí xìn wǎng, bù wèi jù shí. xìn yì zhī qí yì, nù, jìng jué qù.
淮陰侯韓信者,淮陰人也。始為布衣時,貧,無行,不得推擇為吏;又不能治生商賈。常從人寄食飲,人多厭之者。常數從其下鄉南昌亭長寄食,數月,亭長妻患之,乃晨炊蓐食。食時信往,不為具食。信亦知其意,怒,竟絕去。
xìn diào yú chéng xià, zhū mǔ piào, yǒu yī mǔ jiàn xìn jī, fàn xìn, jìng piào shù shí rì. xìn xǐ, wèi piào mǔ yuē: wú bì yǒu yǐ zhòng bào mǔ. mǔ nù yuē: dà zhàng fū bù néng zì shí, wú āi wáng sūn ér jìn shí, qǐ wàng bào hū!
信釣於城下,諸母漂,有一母見信飢,飯信,竟漂數十日。信喜,謂漂母曰:「吾必有以重報母。」母怒曰:「大丈夫不能自食,吾哀王孫而進食,豈望報乎!」
huái yīn tú zhōng shào nián yǒu wǔ xìn zhě, yuē: ruò suī zhǎng dà, hǎo dài dāo jiàn, zhōng qíng qiè ěr. zhòng rǔ zhī yuē: xìn néng sǐ, cì wǒ bù néng sǐ, chū wǒ kù xià. yú shì xìn shú shì zhī, fǔ chū kù xià, pú fú. yī shì rén jiē xiào xìn, yǐ wèi qiè.
淮陰屠中少年有侮信者,曰:「若雖長大,好帶刀劍,中情怯耳。」眾辱之曰:「信能死,刺我;不能死,出我袴下。」於是信孰視之,俛出袴下,蒲伏。一市人皆笑信,以為怯。
jí xiàng liáng dù huái, xìn zhàng jiàn cóng zhī, jū huī xià, wú suǒ zhī míng. xiàng liáng bài, yòu shǔ xiàng yǔ, yǔ yǐ wèi láng zhōng. shù yǐ cè gàn xiàng yǔ, yǔ bù yòng. hàn wáng zhī rù shǔ, xìn wáng chǔ guī hàn, wèi dé zhī míng, wèi lián áo. zuò fǎ dāng zhǎn, qí bèi shí sān rén jiē yǐ zhǎn, cì zhì xìn, xìn nǎi yǎng shì, shì jiàn téng gōng, yuē: shàng bù yù jiù tiān xià hū? hé wèi zhǎn zhuàng shì! téng gōng qí qí yán, zhuàng qí mào, shì ér bù zhǎn. yǔ yǔ, dà shuō zhī. yán yú shàng, shàng bài yǐ wèi zhì sù dū wèi, shàng wèi zhī qí yě. xìn shù yǔ xiāo hé yǔ, hé qí zhī. zhì nán zhèng, zhū jiāng háng dào wáng zhě shù shí rén. xìn dù hé děng yǐ shù yán shàng, shàng bù wǒ yòng, jí wáng. hé wén xìn wáng, bù jí yǐ wén, zì zhuī zhī. rén yǒu yán shàng yuē: chéng xiàng hé wáng. shàng dà nù, rú shī zuǒ yòu shǒu. jū yī èr rì, hé lái yè shàng, shàng qiě nù qiě xǐ, mà hé yuē: ruò wáng, hé yě? hé yuē: chén bù gǎn wáng yě, chén zhuī wáng zhě. shàng yuē: ruò suǒ zhuī zhě shuí? hé yuē: hán xìn yě. shàng fù mà yuē: zhū jiāng wáng zhě yǐ shí shù, gōng wú suǒ zhuī zhuī xìn, zhà yě. hé yuē: zhū jiāng yì dé ěr. zhì rú xìn zhě, guó shì wú shuāng. wáng bì yù zhǎng wáng hàn zhōng, wú suǒ shì xìn bì yù zhēng tiān xià, fēi xìn wú suǒ yǔ jì shì zhě. gù wáng cè ān suǒ jué ěr. wáng yuē: wú yì yù dōng ěr, ān néng yù yù jiǔ jū cǐ hū? hé yuē: wáng jì bì yù dōng, néng yòng xìn, xìn jí liú bù néng yòng, xìn zhōng wáng ěr. wáng yuē: wú wèi gōng yǐ wèi jiāng. hé yuē: suī wèi jiāng, xìn bì bù liú. wáng yuē: yǐ wèi dà jiāng. hé yuē: xìng shèn. yú shì wáng yù zhào xìn bài zhī. hé yuē: wáng sù màn, wú lǐ, jīn bài dà jiāng rú hū xiǎo ér ěr, cǐ nǎi xìn suǒ yǐ qù yě. wáng bì yù bài zhī, zé liáng rì, zhāi jiè, shè tán chǎng, jù lǐ, nǎi kě ěr. wáng xǔ zhī. zhū jiāng jiē xǐ, rén rén gè zì yǐ wèi dé dà jiāng. zhì bài dà jiāng, nǎi hán xìn yě, yī jūn jiē jīng.
及項梁渡淮,信杖劍從之,居麾下,無所知名。項梁敗,又屬項羽,羽以為郎中。數以策干項羽,羽不用。漢王之入蜀,信亡楚歸漢,未得知名,為連敖。坐法當斬,其輩十三人皆已斬,次至信,信乃仰視,適見滕公,曰:「上不欲就天下乎?何為斬壯士!」滕公奇其言,壯其貌,釋而不斬。與語,大說之。言於上,上拜以為治粟都尉,上未之奇也。信數與蕭何語,何奇之。 至南鄭,諸將行道亡者數十人。信度何等已數言上,上不我用,即亡。何聞信亡,不及以聞,自追之。人有言上曰:「丞相何亡。」上大怒,如失左右手。居一二日,何來謁上,上且怒且喜,罵何曰:「若亡,何也?」何曰:「臣不敢亡也,臣追亡者。」上曰:「若所追者誰?」何曰:「韓信也。」上復罵曰:「諸將亡者以十數,公無所追;追信,詐也。」何曰:「諸將易得耳。至如信者,國士無雙。王必欲長王漢中,無所事信;必欲爭天下,非信無所與計事者。顧王策安所決耳。」王曰:「吾亦欲東耳,安能鬱郁久居此乎?」何曰:「王計必欲東,能用信,信即留;不能用,信終亡耳。」王曰:「吾為公以為將。」何曰:「雖為將,信必不留。」王曰:「以為大將。」何曰:「幸甚。」於是王欲召信拜之。何曰:「王素慢,無禮,今拜大將如呼小兒耳,此乃信所以去也。王必欲拜之,擇良日,齋戒,設壇場,具禮,乃可耳。」王許之。諸將皆喜,人人各自以為得大將。至拜大將,乃韓信也,一軍皆驚。
xìn bài lǐ bì, shàng zuò. wáng yuē: chéng xiàng shù yán jiāng jūn, jiāng jūn hé yǐ jiào guǎ rén jì cè? xìn xiè, yīn wèn wáng yuē: jīn dōng xiāng zhēng quán tiān xià, qǐ fēi xiàng wáng xié? hàn wáng yuē: rán. yuē: dài wáng zì liào yǒng hàn rén jiàng shú yǔ xiàng wáng? hàn wáng mò rán liáng jiǔ, yuē: bù rú yě. xìn zài bài hè yuē: wéi xìn yì wèi dài wáng bù rú yě. rán chén cháng shì zhī, qǐng yán xiàng wáng zhī wèi rén yě. xiàng wáng yīn ě chì zhà, qiān rén jiē fèi, rán bù néng rèn shǔ xián jiāng, cǐ tè pǐ fū zhī yǒng ěr. xiàng wáng jiàn rén, gōng jìng cí ài, yán yǔ ǒu ǒu, rén yǒu jí bìng, tì qì fēn shí yǐn zhì shǐ rén yǒu gōng dāng fēng jué zhě, yìn wán bì, rěn bù néng yǔ. cǐ suǒ wèi fù rén zhī rén yě. xiàng wáng suī bà tiān xià ér chén zhū hóu, bù jū guān zhōng ér dōu péng chéng. yǒu bèi yì dì zhī yuē ér yǐ qīn ài wáng, zhū hóu bù píng. zhū hóu zhī jiàn xiàng wáng qiān zhú yì dì, zhì jiāng nán, yì jiē guī zhú qí zhǔ ér zì wáng shàn dì. xiàng wáng suǒ guò, wú bù cán miè zhě, tiān xià duō yuàn, bǎi xìng bù qīn fù, tè jié yú wēi, jiàng ěr. míng suī wèi bà, shí shī tiān xià xīn. gù yuē qí jiàng yì ruò. jīn dài wáng chéng néng fǎn qí dào: rèn tiān xià wǔ yǒng, hé suǒ bù zhū! yǐ tiān xià chéng yì fēng gōng chén, hé suǒ bù fú! yǐ yì bīng cóng sī dōng guī zhī shì, hé suǒ bù sàn! qiě sān qín wáng wèi qín jiāng, jiāng qín zǐ dì shù suì yǐ, suǒ shā wáng bù kě shèng jì, yòu qī qí zhòng jiàng zhū hóu. zhì xīn ān, xiàng wáng zhà kēng qín jiàng zú èr shí yú wàn, wéi dú hán xīn yì dé tuō, qín fù xiōng yuàn cǐ sān rén, tòng rù gǔ suǐ. jīn chǔ jiàng yǐ wēi wáng cǐ sān rén, qín mín mò ài yě. dài wáng zhī rù wǔ guān, qiū háo wú suǒ hài, chú qín kē fǎ, yǔ qín mín yuē, fǎ sān zhāng ěr. qín mín wú bù yù de dài wáng wáng qín zhě. yú zhū hóu zhī yuē, dài wáng dāng wáng guān zhōng, guān zhōng mín xián zhī zhī. dài wáng shī zhí rù hàn zhōng, qín mín wú bù hèn zhě. jīn dài wáng jǔ ér dōng, sān qín kě chuán xí ér dìng yě. yú shì hàn wáng dà xǐ, zì yǐ wèi dé xìn wǎn. suì tīng xìn jì, bù shǔ zhū jiāng suǒ jī.
信拜禮畢,上坐。王曰:「丞相數言將軍,將軍何以教寡人計策?」信謝,因問王曰:「今東鄉爭權天下,豈非項王邪?」漢王曰:「然。」曰:「大王自料勇悍仁彊孰與項王?」漢王默然良久,曰:「不如也。」信再拜賀曰:「惟信亦為大王不如也。然臣嘗事之,請言項王之為人也。項王喑噁叱咤,千人皆廢,然不能任屬賢將,此特匹夫之勇耳。項王見人,恭敬慈愛,言語嘔嘔,人有疾病,涕泣分食飲;至使人有功當封爵者,印刓敝,忍不能予。此所謂婦人之仁也。項王雖霸天下而臣諸侯,不居關中而都彭城。有背義帝之約而以親愛王,諸侯不平。諸侯之見項王遷逐義帝,置江南,亦皆歸逐其主而自王善地。項王所過,無不殘滅者,天下多怨,百姓不親附,特劫於威,彊耳。名雖為霸,實失天下心。故曰其彊易弱。今大王誠能反其道:任天下武勇,何所不誅!以天下城邑封功臣,何所不服!以義兵從思東歸之士,何所不散!且三秦王為秦將,將秦子弟數歲矣,所殺亡不可勝計,又欺其眾降諸侯。至新安,項王詐阬秦降卒二十餘萬,唯獨邯、欣、翳得脫,秦父兄怨此三人,痛入骨髓。今楚彊以威王此三人,秦民莫愛也。大王之入武關,秋豪無所害,除秦苛法,與秦民約,法三章耳。秦民無不欲得大王王秦者。於諸侯之約,大王當王關中,關中民咸知之。大王失職入漢中,秦民無不恨者。今大王舉而東,三秦可傳檄而定也。」於是漢王大喜,自以為得信晚。遂聽信計,部署諸將所擊。
bā yuè, hàn wáng jǔ bīng dōng chū chén cāng, dìng sān qín. hàn èr nián, chū guān, shōu wèi hé nán, hán yīn wáng jiē jiàng. hé qí zhào gòng jī chǔ. sì yuè, zhì péng chéng, hàn bīng bài sàn ér hái. xìn fù shōu bīng yǔ hàn wáng huì xíng yáng, fù jī pò chǔ jīng suǒ zhī jiān, yǐ gù, chǔ bīng zú bù néng xī.
八月,漢王舉兵東出陳倉,定三秦。漢二年,出關,收魏、河南,韓、殷王皆降。合齊趙共擊楚。四月,至彭城,漢兵敗散而還。信復收兵與漢王會滎陽,復擊破楚京、索之間,以故,楚兵卒不能西。
hàn zhī bài què péng chéng, sāi wáng xīn dí wáng yì wáng hàn jiàng chǔ, qí zhào yì fǎn hàn yǔ chǔ hé. liù yuè, wèi wáng bào yè guī shì qīn jí, zhì guó, jí jué hé guān fǎn hàn, yǔ chǔ yuē hé. hàn wáng shǐ lì shēng shuō bào, bù xià. qí bā yuè, yǐ xìn wèi zuǒ chéng xiàng, jī wèi. wèi wáng shèng bīng pú bǎn, sāi lín jìn, xìn nǎi yì wèi yí bīng, chén chuán yù dù lín jìn, ér fú bīng cóng xià yáng yǐ mù yīng zhǎ dù jūn, xí ān yì. wèi wáng bào jīng, yǐn bīng yíng xìn, xìn suì lǔ bào, dìng wèi wèi hé dōng jùn. hàn wáng qiǎn zhāng ěr yǔ xìn jù, yǐn bīng dōng, běi jī zhào dài. hòu jiǔ yuè, pò dài bīng, qín xià shuō è yǔ. xìn zhī xià wèi pò dài, hàn zhé shǐ rén shōu qí jīng bīng, yì xíng yáng yǐ jù chǔ.
漢之敗卻彭城,塞王欣、翟王翳亡漢降楚,齊、趙亦反漢與楚和。六月,魏王豹謁歸視親疾,至國,即絕河關反漢,與楚約和。漢王使酈生說豹,不下。其八月,以信為左丞相,擊魏。魏王盛兵蒲坂,塞臨晉,信乃益為疑兵,陳船欲度臨晉,而伏兵從夏陽以木罌鮓渡軍,襲安邑。魏王豹驚,引兵迎信,信遂虜豹,定魏為河東郡。漢王遣張耳與信俱,引兵東,北擊趙、代。後九月,破代兵,禽夏說閼與。信之下魏破代,漢輒使人收其精兵,詣滎陽以距楚。
xìn yǔ zhāng ěr yǐ bīng shù wàn, yù dōng xià jǐng xíng jī zhào. zhào wáng chéng ān jūn chén yú wén hàn qiě xí zhī yě, jù bīng jǐng xíng kǒu, hào chēng èr shí wàn. guǎng wǔ jūn lǐ zuǒ chē shuō chéng ān jūn yuē: wén hàn jiāng hán xìn shè xī hé, lǔ wèi wáng, qín xià shuō, xīn dié xuè è yǔ, jīn nǎi fǔ yǐ zhāng ěr, yì yù xià zhào, cǐ chéng shèng ér qù guó yuǎn dòu, qí fēng bù kě dāng. chén wén qiān lǐ kuì liáng, shì yǒu jī sè, qiáo sū hòu cuàn, shī bù sù bǎo. jīn jǐng xíng zhī dào, chē bù dé fāng guǐ, qí bù dé chéng liè, xíng shù bǎi lǐ, qí shì liáng shí bì zài qí hòu. yuàn zú xià jiǎ chén qí bīng sān wàn rén, cóng jiān dào jué qí zī zhòng zú xià shēn gōu gāo lěi, jiān yíng wù yǔ zhàn. bǐ qián bù dé dòu, tuì bù dé hái, wú qí bīng jué qí hòu, shǐ yě wú suǒ lüè, bù zhì shí rì, ér liǎng jiāng zhī tóu kě zhì yú xì xià. yuàn jūn liú yì chén zhī jì. fǒu, bì wèi èr zi suǒ qín yǐ. chéng ān jūn, rú zhě yě, cháng chēng yì bīng bù yòng zhà móu qí jì, yuē: wú wén bīng fǎ shí zé wéi zhī, bèi zé zhàn, jīn hán xìn bīng hào shù wàn, qí shí bù guò shù qiān, néng qiān lǐ ér xí wǒ, yì yǐ bà jí. jīn rú cǐ bì ér bù jī, hòu yǒu dà zhě, hé yǐ jiā zhī! zé zhū hóu wèi wú qiè, ér qīng lái fá wǒ. bù tīng guǎng wǔ jūn cè. guǎng wǔ jūn cè bù yòng. hán xìn shǐ rén jiān shì, zhī qí bù yòng, hái bào, zé dà xǐ, nǎi gǎn yǐn bīng suì xià. wèi zhì jǐng xíng kǒu sān shí lǐ, zhǐ shě. yè bàn chuán fā. xuǎn qīng qí èr qiān rén, rén chí yī chì zhì, cóng jiān dào bì shān ér wàng zhào jūn, jiè yuē: zhào jiàn wǒ zǒu, bì kōng bì zhú wǒ, ruò jí rù zhào bì, bá zhào zhì, lì hàn chì zhì. lìng qí bì jiāng chuán shí, yuē: jīn rì pò zhào huì shí! zhū jiāng jiē mò xìn, xiáng yīng yuē: nuò. wèi jūn lì yuē: zhào yǐ xiān jù biàn dì wèi bì, qiě bǐ wèi jiàn wú dà jiāng qí gǔ, wèi kěn jī qián xíng, kǒng wú zhì zǔ xiǎn ér hái. xìn nǎi shǐ wàn rén xiān xíng, chū, bèi shuǐ chén. zhào jūn wàng jiàn ér dà xiào. píng dàn, xìn jiàn dà jiāng zhī qí gǔ, gǔ xíng chū jǐng xíng kǒu, zhào kāi bì jī zhī, dà zhàn liáng jiǔ. yú shì xìn zhāng ěr xiáng qì gǔ qí, zǒu shuǐ shàng jūn. shuǐ shàng jūn kāi rù zhī, fù jí zhàn. zhào guǒ kōng bì zhēng hàn gǔ qí, zhú hán xìn zhāng ěr. hán xìn zhāng ěr yǐ rù shuǐ shàng jūn, jūn jiē shū sǐ zhàn, bù kě bài. xìn suǒ chū qí bīng èr qiān qí, gòng hòu zhào kōng bì zhú lì, zé chí rù zhào bì, jiē bá zhào qí, lì hàn chì zhì èr qiān. zhào jūn yǐ bù shèng, bù néng dé xìn děng, yù hái guī bì, bì jiē hàn chì zhì, ér dà jīng, yǐ wèi hàn jiē yǐ dé zhào wáng jiāng yǐ. bīng suì luàn, dùn zǒu, zhào jiāng suī zhǎn zhī, bù néng jìn yě. yú shì hàn bīng jiā jī, dà pò lǔ zhào jūn, zhǎn chéng ān jūn zhī shuǐ shàng, qín zhào wáng xiē.
信與張耳以兵數萬,欲東下井陘擊趙。趙王、成安君陳餘聞漢且襲之也,聚兵井陘口,號稱二十萬。廣武君李左車說成安君曰:「聞漢將韓信涉西河,虜魏王,禽夏說,新喋血閼與,今乃輔以張耳,議欲下趙,此乘勝而去國遠斗,其鋒不可當。臣聞『千里餽糧,士有飢色,樵蘇後爨,師不宿飽』。今井陘之道,車不得方軌,騎不得成列,行數百里,其勢糧食必在其後。願足下假臣奇兵三萬人,從間道絕其輜重;足下深溝高壘,堅營勿與戰。彼前不得斗,退不得還,吾奇兵絕其後,使野無所掠,不至十日,而兩將之頭可致於戲下。願君留意臣之計。否,必為二子所禽矣。」成安君,儒者也,常稱「義兵不用詐謀奇計」,曰:「吾聞兵法『十則圍之,倍則戰』,今韓信兵號數萬,其實不過數千,能千里而襲我,亦已罷極。今如此避而不擊,後有大者,何以加之!則諸侯謂吾怯,而輕來伐我。」不聽廣武君策。 廣武君策不用。韓信使人間視,知其不用,還報,則大喜,乃敢引兵遂下。未至井陘口三十里,止舍。夜半傳發。選輕騎二千人,人持一赤幟,從間道萆山而望趙軍,誡曰:「趙見我走,必空壁逐我,若疾入趙壁,拔趙幟,立漢赤幟。」令其裨將傳食,曰:「今日破趙會食!」諸將皆莫信,詳應曰:「諾。」謂軍吏曰:「趙已先據便地為壁,且彼未見吾大將旗鼓,未肯擊前行,恐吾至阻險而還。」信乃使萬人先行,出,背水陳。趙軍望見而大笑。平旦,信建大將之旗鼓,鼓行出井陘口,趙開壁擊之,大戰良久。於是信、張耳詳棄鼓旗,走水上軍。水上軍開入之,復疾戰。趙果空壁爭漢鼓旗,逐韓信、張耳。韓信、張耳已入水上軍,軍皆殊死戰,不可敗。信所出奇兵二千騎,共候趙空壁逐利,則馳入趙壁,皆拔趙旗,立漢赤幟二千。趙軍已不勝,不能得信等,欲還歸壁,壁皆漢赤幟,而大驚,以為漢皆已得趙王將矣。兵遂亂,遁走,趙將雖斬之,不能禁也。於是漢兵夾擊,大破虜趙軍,斬成安君泜水上,禽趙王歇。
xìn nǎi lìng jūn zhōng wú shā guǎng wǔ jūn, yǒu néng shēng de zhě gòu qiān jīn. yú shì yǒu fù guǎng wǔ jūn ér zhì xì xià zhě, xìn nǎi jiě qí fù, dōng xiāng zuò, xī xiāng duì, shī shì zhī.
信乃令軍中毋殺廣武君,有能生得者購千金。於是有縛廣武君而致戲下者,信乃解其縛,東鄉坐,西鄉對,師事之。
zhū jiāng xiào shǒu lǔ, xiū, bì hè, yīn wèn xìn yuē: bīng fǎ yòu bèi shān líng, qián zuǒ shuǐ zé, jīn zhě jiāng jūn lìng chén děng fǎn bèi shuǐ chén, yuē pò zhào huì shí, chén děng bù fú. rán jìng yǐ shèng, cǐ hé shù yě? xìn yuē: cǐ zài bīng fǎ, gù zhū jūn bù chá ěr. bīng fǎ bù yuē xiàn zhī sǐ dì ér hòu shēng, zhì zhī wáng dì ér hòu cún? qiě xìn fēi děi sù fǔ xún shì dài fū yě, cǐ suǒ wèi qū shì rén ér zhàn zhī, qí shì fēi zhì zhī sǐ dì, shǐ rén rén zì wèi zhàn jīn yǔ zhī shēng dì, jiē zǒu, níng shàng kě dé ér yòng zhī hū! zhū jiāng jiē fú yuē: shàn. fēi chén suǒ jí yě.
諸將效首虜,休,畢賀,因問信曰:「兵法右倍山陵,前左水澤,今者將軍令臣等反背水陳,曰破趙會食,臣等不服。然竟以勝,此何術也?」信曰:「此在兵法,顧諸君不察耳。兵法不曰『陷之死地而後生,置之亡地而後存』?且信非得素拊循士大夫也,此所謂『驅市人而戰之』,其勢非置之死地,使人人自為戰;今予之生地,皆走,寧尚可得而用之乎!」諸將皆服曰:「善。非臣所及也。」
yú shì xìn wèn guǎng wǔ jūn yuē: pū yù běi gōng yàn, dōng fá qí, hé ruò ér yǒu gōng? guǎng wǔ jūn cí xiè yuē: chén wén bài jūn zhī jiāng, bù kě yǐ yán yǒng, wáng guó zhī dài fū, bù kě yǐ tú cún. jīn chén bài wáng zhī lǔ, hé zú yǐ quán dà shì hū! xìn yuē: pū wén zhī, bǎi lǐ xī jū yú ér yú wáng, zài qín ér qín bà, fēi yú yú yú ér zhì yú qín yě, yòng yǔ bù yòng, tīng yǔ bù tīng yě. chéng lìng chéng ān jūn tīng zú xià jì, ruò xìn zhě yì yǐ wèi qín yǐ. yǐ bù yòng zú xià, gù xìn dé shì ěr. yīn gù wèn yuē: pū wěi xīn guī jì, yuán zú xià wù cí. guǎng wǔ jūn yuē: chén wén zhì zhě qiān lǜ, bì yǒu yī shī yú zhě qiān lǜ, bì yǒu yī de. gù yuē kuáng fū zhī yán, shèng rén zé yān. gù kǒng chén jì wèi bì zú yòng, yuán xiào yú zhōng. fū chéng ān jūn yǒu bǎi zhàn bǎi shèng zhī jì, yī dàn ér shī zhī, jūn bài hào xià, shēn sǐ zhī shàng. jīn jiāng jūn shè xī hé, lǔ wèi wáng, qín xià shuō è yǔ, yī jǔ ér xià jǐng xíng, bù zhōng cháo pò zhào èr shí wàn zhòng, zhū chéng ān jūn. míng wén hǎi nèi, wēi zhèn tiān xià, nóng fū mò bù chuò gēng shì lěi, yú yī gān shí, qīng ěr yǐ dài mìng zhě. ruò cǐ, jiāng jūn zhī suǒ zhǎng yě. rán ér zhòng láo zú bà, qí shí nán yòng. jīn jiāng jūn yù jǔ juàn bì zhī bīng, dùn zhī yàn jiān chéng zhī xià, yù zhàn kǒng jiǔ lì bù néng bá, qíng jiàn shì qū, kuàng rì liáng jié, ér ruò yàn bù fú, qí bì jù jìng yǐ zì jiàng yě. yàn qí xiāng chí ér bù xià, zé liú xiàng zhī quán wèi yǒu suǒ fēn yě. ruò cǐ zhě, jiāng jūn suǒ duǎn yě. chén yú, qiè yǐ wèi yì guò yǐ. gù shàn yòng bīng zhě bù yǐ duǎn jī zhǎng, ér yǐ zhǎng jī duǎn. hán xìn yuē: rán zé hé yóu? guǎng wǔ jūn duì yuē: fāng jīn wèi jiāng jūn jì, mò rú àn jiǎ xiū bīng, zhèn zhào fǔ qí gū, bǎi lǐ zhī nèi, niú jiǔ rì zhì, yǐ xiǎng shì dài fū yì bīng, běi shǒu yàn lù, ér hòu qiǎn biàn shì fèng zhǐ chǐ zhī shū, bào qí suǒ zhǎng yú yàn, yàn bì bù gǎn bù tīng cóng. yàn yǐ cóng, shǐ xuān yán zhě dōng gào qí, qí bì cóng fēng ér fú, suī yǒu zhì zhě, yì bù zhī wèi qí jì yǐ. rú shì, zé tiān xià shì jiē kě tú yě. bīng gù yǒu xiān shēng ér hòu shí zhě, cǐ zhī wèi yě. hán xìn yuē: shàn. cóng qí cè, fā shǐ shǐ yàn, yàn cóng fēng ér mí. nǎi qiǎn shǐ bào hàn, yīn qǐng lì zhāng ěr wèi zhào wáng, yǐ zhèn fǔ qí guó. hàn wáng xǔ zhī, nǎi lì zhāng ěr wèi zhào wáng.
於是信問廣武君曰:「仆欲北攻燕,東伐齊,何若而有功?」廣武君辭謝曰:「臣聞敗軍之將,不可以言勇,亡國之大夫,不可以圖存。今臣敗亡之虜,何足以權大事乎!」信曰:「仆聞之,百里奚居虞而虞亡,在秦而秦霸,非愚於虞而智於秦也,用與不用,聽與不聽也。誠令成安君聽足下計,若信者亦已為禽矣。以不用足下,故信得侍耳。」因固問曰:「仆委心歸計,原足下勿辭。」廣武君曰:「臣聞智者千慮,必有一失;愚者千慮,必有一得。故曰『狂夫之言,聖人擇焉』。顧恐臣計未必足用,原效愚忠。夫成安君有百戰百勝之計,一旦而失之,軍敗鄗下,身死泜上。今將軍涉西河,虜魏王,禽夏說閼與,一舉而下井陘,不終朝破趙二十萬眾,誅成安君。名聞海內,威震天下,農夫莫不輟耕釋耒,褕衣甘食,傾耳以待命者。若此,將軍之所長也。然而眾勞卒罷,其實難用。今將軍欲舉倦弊之兵,頓之燕堅城之下,欲戰恐久力不能拔,情見勢屈,曠日糧竭,而弱燕不服,齊必距境以自彊也。燕齊相持而不下,則劉項之權未有所分也。若此者,將軍所短也。臣愚,竊以為亦過矣。故善用兵者不以短擊長,而以長擊短。」韓信曰:「然則何由?」廣武君對曰:「方今為將軍計,莫如案甲休兵,鎮趙撫其孤,百里之內,牛酒日至,以饗士大夫醳兵,北首燕路,而後遣辯士奉咫尺之書,暴其所長於燕,燕必不敢不聽從。燕已從,使諠言者東告齊,齊必從風而服,雖有智者,亦不知為齊計矣。如是,則天下事皆可圖也。兵固有先聲而後實者,此之謂也。」韓信曰:「善。」從其策,發使使燕,燕從風而靡。乃遣使報漢,因請立張耳為趙王,以鎮撫其國。漢王許之,乃立張耳為趙王。
chǔ shù shǐ qí bīng dù hé jī zhào, zhào wáng ěr hán xìn wǎng lái jiù zhào, yīn xíng dìng zhào chéng yì, fā bīng yì hàn. chǔ fāng jí wéi hàn wáng yú xíng yáng, hàn wáng nán chū, zhī wǎn yè jiān, dé qíng bù, zǒu rù chéng gāo, chǔ yòu fù jí wéi zhī. liù yuè, hàn wáng chū chéng gāo, dōng dù hé, dú yǔ téng gōng jù, cóng zhāng ěr jūn xiū wǔ. zhì, sù chuán shě. chén zì chēng hàn shǐ, chí rù zhào bì. zhāng ěr hán xìn wèi qǐ, jí qí wò nèi shàng duó qí yìn fú, yǐ huī zhào zhū jiāng, yì zhì zhī. xìn ěr qǐ, nǎi zhī hàn wáng lái, dà jīng. hàn wáng duó liǎng rén jūn, jí lìng zhāng ěr bèi shǒu zhào dì. bài hán xìn wèi xiāng guó, shōu zhào bīng wèi fā zhě jī qí.
楚數使奇兵渡河擊趙,趙王耳、韓信往來救趙,因行定趙城邑,發兵詣漢。楚方急圍漢王於滎陽,漢王南出,之宛、葉間,得黥布,走入成皋,楚又復急圍之。六月,漢王出成皋,東渡河,獨與滕公俱,從張耳軍脩武。至,宿傳舍。晨自稱漢使,馳入趙壁。張耳、韓信未起,即其臥內上奪其印符,以麾召諸將,易置之。信、耳起,乃知漢王來,大驚。漢王奪兩人軍,即令張耳備守趙地。拜韓信為相國,收趙兵未發者擊齊。
xìn yǐn bīng dōng, wèi dù píng yuán, wén hàn wáng shǐ lì shí qí yǐ shuō xià qí, hán xìn yù zhǐ. fàn yáng biàn shì kuǎi tōng shuō xìn yuē: jiāng jūn shòu zhào jī qí, ér hàn dú fā jiān shǐ xià qí, níng yǒu zhào zhǐ jiāng jūn hū? hé yǐ dé wú xíng yě! qiě lì shēng yī shì, fú shì diào sān cùn zhī shé, xià qí qī shí yú chéng, jiāng jūn jiāng shù wàn zhòng, suì yú nǎi xià zhào wǔ shí yú, wèi jiāng shù suì, fǎn bù rú yī shù rú zhī gōng hū? yú shì xìn rán zhī, cóng qí jì, suì dù hé. qí yǐ tīng lì shēng, jí liú zòng jiǔ, bà bèi hàn shǒu yù xìn yīn xí qí lì xià jūn, suì zhì lín zāi. qí wáng tián guǎng yǐ lì shēng mài jǐ, nǎi pēng zhī, ér zǒu gāo mì, shǐ shǐ zhī chǔ qǐng jiù. hán xìn yǐ dìng lín zāi, suì dōng zhuī guǎng zhì gāo mì xī. chǔ yì shǐ lóng qiě jiāng, hào chēng èr shí wàn, jiù qí.
信引兵東,未渡平原,聞漢王使酈食其已說下齊,韓信欲止。范陽辯士蒯通說信曰:「將軍受詔擊齊,而漢獨發間使下齊,寧有詔止將軍乎?何以得毋行也!且酈生一士,伏軾掉三寸之舌,下齊七十餘城,將軍將數萬眾,歲餘乃下趙五十餘,為將數歲,反不如一豎儒之功乎?」於是信然之,從其計,遂渡河。齊已聽酈生,即留縱酒,罷備漢守御信因襲齊歷下軍,遂至臨菑。齊王田廣以酈生賣己,乃烹之,而走高密,使使之楚請救。韓信已定臨菑,遂東追廣至高密西。楚亦使龍且將,號稱二十萬,救齊。
qí wáng guǎng lóng qiě bìng jūn yǔ xìn zhàn, wèi hé. rén huò shuō lóng qiě yuē: hàn bīng yuǎn dòu qióng zhàn, qí fēng bù kě dāng. qí chǔ zì jū qí dì zhàn, bīng yì bài sàn. bù rú shēn bì, lìng qí wáng shǐ qí xìn chén zhāo suǒ wáng chéng, wáng chéng wén qí wáng zài, chǔ lái jiù, bì fǎn hàn. hàn bīng èr qiān lǐ kè jū, qí chéng jiē fǎn zhī, qí shì wú suǒ de shí, kě wú zhàn ér jiàng yě. lóng qiě yuē: wú píng shēng zhī hán xìn wèi rén, yì yǔ ěr. qiě fú jiù qí bù zhàn ér jiàng zhī, wú hé gōng? jīn zhàn ér shèng zhī, qí zhī bàn kě dé, hé wèi zhǐ! suì zhàn, yǔ xìn jiā wéi shuǐ chén. hán xìn nǎi yè lìng rén wèi wàn yú náng, mǎn shèng shā, yōng shuǐ shàng liú, yǐn jūn bàn dù, jī lóng qiě, xiáng bù shèng, hái zǒu. lóng qiě guǒ xǐ yuē: gù zhī xìn qiè yě. suì zhuī xìn dù shuǐ. xìn shǐ rén jué yōng náng, shuǐ dà zhì. lóng qiě jūn dà bàn bù dé dù, jí jí jī, shā lóng qiě. lóng qiě shuǐ dōng jūn sàn zǒu, qí wáng guǎng wáng qù. xìn suì zhuī běi zhì chéng yáng, jiē lǔ chǔ zú.
齊王廣、龍且並軍與信戰,未合。人或說龍且曰:「漢兵遠斗窮戰,其鋒不可當。齊、楚自居其地戰,兵易敗散。不如深壁,令齊王使其信臣招所亡城,亡城聞其王在,楚來救,必反漢。漢兵二千里客居,齊城皆反之,其勢無所得食,可無戰而降也。」龍且曰:「吾平生知韓信為人,易與耳。且夫救齊不戰而降之,吾何功?今戰而勝之,齊之半可得,何為止!」遂戰,與信夾濰水陳。韓信乃夜令人為萬餘囊,滿盛沙,壅水上流,引軍半渡,擊龍且,詳不勝,還走。龍且果喜曰:「固知信怯也。」遂追信渡水。信使人決壅囊,水大至。龍且軍大半不得渡,即急擊,殺龍且。龍且水東軍散走,齊王廣亡去。信遂追北至城陽,皆虜楚卒。
hàn sì nián, suì jiē jiàng. píng qí. shǐ rén yán hàn wáng yuē: qí wěi zhà duō biàn, fǎn fù zhī guó yě, nán biān chǔ, bù wèi jiǎ wáng yǐ zhèn zhī, qí shì bù dìng. yuán wèi jiǎ wáng biàn. dāng shì shí, chǔ fāng jí wéi hàn wáng yú xíng yáng, hán xìn shǐ zhě zhì, fā shū, hàn wáng dà nù, mà yuē: wú kùn yú cǐ, dàn mù wàng ruò lái zuǒ wǒ, nǎi yù zì lì wèi wáng! zhāng liáng chén píng niè hàn wáng zú, yīn fù ěr yǔ yuē: hàn fāng bù lì, níng néng jìn xìn zhī wáng hū? bù rú yīn ér lì, shàn yù zhī, shǐ zì wèi shǒu. bù rán, biàn shēng. hàn wáng yì wù, yīn fù mà yuē: dà zhàng fū dìng zhū hóu, jí wèi zhēn wáng ěr, hé yǐ jiǎ wèi! nǎi qiǎn zhāng liáng wǎng lì xìn wèi qí wáng, zhēng qí bīng jī chǔ.
漢四年,遂皆降。平齊。使人言漢王曰:「齊偽詐多變,反覆之國也,南邊楚,不為假王以鎮之,其勢不定。原為假王便。」當是時,楚方急圍漢王於滎陽,韓信使者至,發書,漢王大怒,罵曰:「吾困於此,旦暮望若來佐我,乃欲自立為王!」張良、陳平躡漢王足,因附耳語曰:「漢方不利,寧能禁信之王乎?不如因而立,善遇之,使自為守。不然,變生。」漢王亦悟,因復罵曰:「大丈夫定諸侯,即為真王耳,何以假為!」乃遣張良往立信為齊王,徵其兵擊楚。
chǔ yǐ wáng lóng qiě, xiàng wáng kǒng, shǐ xū yí rén wǔ shè wǎng shuō qí wáng xìn yuē: tiān xià gòng kǔ qín jiǔ yǐ, xiāng yǔ lù lì jī qín. qín yǐ pò, jì gōng gē dì, fēn tǔ ér wáng zhī, yǐ xiū shì zú. jīn hàn wáng fù xìng bīng ér dōng, qīn rén zhī fēn, duó rén zhī dì, yǐ pò sān qín, yǐn bīng chū guān, shōu zhū hóu zhī bīng yǐ dōng jī chǔ, qí yì fēi jǐn tūn tiān xià zhě bù xiū, qí bù zhī yàn zú rú shì shèn yě. qiě hàn wáng bù kě bì, shēn jū xiàng wáng zhǎng wò zhōng shù yǐ, xiàng wáng lián ér huó zhī, rán dé tuō, zhé bèi yuē, fù jī xiàng wáng, qí bù kě qīn xìn rú cǐ. jīn zú xià suī zì yǐ yǔ hàn wáng wèi hòu jiāo, wèi zhī jǐn lì yòng bīng, zhōng wèi zhī suǒ qín yǐ. zú xià suǒ yǐ dé xū yú zhì jīn zhě, yǐ xiàng wáng shàng cún yě. dāng jīn èr wáng zhī shì, quán zài zú xià. zú xià yòu tóu zé hàn wáng shèng, zuǒ tóu zé xiàng wáng shèng. xiàng wáng jīn rì wáng, zé cì qǔ zú xià. zú xià yǔ xiàng wáng yǒu gù, hé bù fǎn hàn yǔ chǔ lián hé, cān fēn tiān xià wáng zhī? jīn shì cǐ shí, ér zì bì yú hàn yǐ jī chǔ, qiě wèi zhì zhě gù ruò cǐ hū! hán xìn xiè yuē: chén shì xiàng wáng, guān bù guò láng zhōng, wèi bù guò zhí jǐ, yán bù tīng, huà bù yòng, gù bèi chǔ ér guī hàn. hàn wáng shòu wǒ shàng jiāng jūn yìn, yǔ wǒ shù wàn zhòng, jiě yī yī wǒ, tuī shí shí wǒ, yán tīng jì yòng, gù wú dé yǐ zhì yú cǐ. fū rén shēn qīn xìn wǒ, wǒ bèi zhī bù xiáng, suī sǐ bù yì. xìng wèi xìn xiè xiàng wáng!
楚已亡龍且,項王恐,使盱眙人武涉往說齊王信曰:「天下共苦秦久矣,相與戮力擊秦。秦已破,計功割地,分土而王之,以休士卒。今漢王復興兵而東,侵人之分,奪人之地,已破三秦,引兵出關,收諸侯之兵以東擊楚,其意非盡吞天下者不休,其不知厭足如是甚也。且漢王不可必,身居項王掌握中數矣,項王憐而活之,然得脫,輒倍約,復擊項王,其不可親信如此。今足下雖自以與漢王為厚交,為之盡力用兵,終為之所禽矣。足下所以得須臾至今者,以項王尚存也。當今二王之事,權在足下。足下右投則漢王勝,左投則項王勝。項王今日亡,則次取足下。足下與項王有故,何不反漢與楚連和,參分天下王之?今釋此時,而自必於漢以擊楚,且為智者固若此乎!」韓信謝曰:「臣事項王,官不過郎中,位不過執戟,言不聽,畫不用,故倍楚而歸漢。漢王授我上將軍印,予我數萬眾,解衣衣我,推食食我,言聽計用,故吾得以至於此。夫人深親信我,我倍之不祥,雖死不易。幸為信謝項王!」
wǔ shè yǐ qù, qí rén kuǎi tōng zhī tiān xià quán zài hán xìn, yù wèi qí cè ér gǎn dòng zhī, yǐ xiāng rén shuō hán xìn yuē: pū cháng shòu xiāng rén zhī shù. hán xìn yuē: xiān shēng xiàng rén hé rú? duì yuē: guì jiàn zài yú gǔ fǎ, yōu xǐ zài yú róng sè, chéng bài zài yú jué duàn, yǐ cǐ cān zhī, wàn bù shī yī. hán xìn yuē: shàn. xiān shēng xiàng guǎ rén hé rú? duì yuē: yuán shǎo jiān. xìn yuē: zuǒ yòu qù yǐ. tōng yuē: xiāng jūn zhī miàn, bù guò fēng hóu, yòu wēi bù ān. xiāng jūn zhī bèi, guì nǎi bù kě yán. hán xìn yuē: hé wèi yě? kuǎi tōng yuē: tiān xià chū fā nán yě, jùn xióng háo jié jiàn hào yī hū, tiān xià zhī shì yún hé wù jí, yú lín gāo yuān, biāo zhì fēng qǐ. dāng cǐ zhī shí, yōu zài wáng qín ér yǐ. jīn chǔ hàn fēn zhēng, shǐ tiān xià wú zuì zhī rén gān dǎn tú dì, fù zǐ bào hái gǔ yú zhōng yě, bù kě shèng shù. chǔ rén qǐ péng chéng, zhuǎn dòu zhú běi, zhì yú xíng yáng, chéng lì xí juǎn, wēi zhèn tiān xià. rán bīng kùn yú jīng suǒ zhī jiān, pò xī shān ér bù néng jìn zhě, sān nián yú cǐ yǐ. hàn wáng jiāng shù shí wàn zhī zhòng, jù gǒng luò, zǔ shān hé zhī xiǎn, yī rì shù zhàn, wú chǐ cùn zhī gōng, zhé běi bù jiù, bài xíng yáng, shāng chéng gāo, suì zǒu wǎn yè zhī jiān, cǐ suǒ wèi zhì yǒng jù kùn zhě yě. fū ruì qì cuò yú xiǎn sāi, ér liáng shí jié yú nèi fǔ, bǎi xìng bà jí yuàn wàng, róng róng wú suǒ yǐ. yǐ chén liào zhī, qí shì fēi tiān xià zhī xián shèng gù bù néng xī tiān xià zhī huò. dāng jīn liǎng zhǔ zhī mìng xiàn yú zú xià. zú xià wèi hàn zé hàn shèng, yǔ chǔ zé chǔ shèng. chén yuán pī fù xīn, shū gān dǎn, xiào yú jì, kǒng zú xià bù néng yòng yě. chéng néng tīng chén zhī jì, mò ruò liǎng lì ér jù cún zhī, cān fēn tiān xià, dǐng zú ér jū, qí shì mò gǎn xiān dòng. fū yǐ zú xià zhī xián shèng, yǒu jiǎ bīng zhī zhòng, jù jiàng qí, cóng yàn zhào, chū kōng xū zhī dì ér zhì qí hòu, yīn mín zhī yù, xī xiāng wèi bǎi xìng qǐng mìng, zé tiān xià fēng zǒu ér xiǎng yīng yǐ, shú gǎn bù tīng! gē dà ruò jiàng, yǐ lì zhū hóu, zhū hóu yǐ lì, tiān xià fú tīng ér guī dé yú qí. àn qí zhī gù, yǒu jiāo sì zhī dì, huái zhū hóu yǐ dé, shēn gǒng yī ràng, zé tiān xià zhī jūn wáng xiāng shuài ér cháo yú qí yǐ. gài wén tiān yǔ fú qǔ, fǎn shòu qí jiù shí zhì bù xíng, fǎn shòu qí yāng. yuán zú xià shú lǜ zhī.
武涉已去,齊人蒯通知天下權在韓信,欲為奇策而感動之,以相人說韓信曰:「仆嘗受相人之術。」韓信曰:「先生相人何如?」對曰:「貴賤在於骨法,憂喜在於容色,成敗在於決斷,以此參之,萬不失一。」韓信曰:「善。先生相寡人何如?」對曰:「原少間。」信曰:「左右去矣。」通曰:「相君之面,不過封侯,又危不安。相君之背,貴乃不可言。」韓信曰:「何謂也?」蒯通曰:「天下初發難也,俊雄豪桀建號壹呼,天下之士雲合霧集,魚鱗櫜鵷,熛至風起。當此之時,憂在亡秦而已。今楚漢分爭,使天下無罪之人肝膽塗地,父子暴骸骨於中野,不可勝數。楚人起彭城,轉斗逐北,至於滎陽,乘利席捲,威震天下。然兵困於京、索之間,迫西山而不能進者,三年於此矣。漢王將數十萬之眾,距鞏、雒,阻山河之險,一日數戰,無尺寸之功,折北不救,敗滎陽,傷成皋,遂走宛、葉之間,此所謂智勇俱困者也。夫銳氣挫於險塞,而糧食竭於內府,百姓罷極怨望,容容無所倚。以臣料之,其勢非天下之賢聖固不能息天下之禍。當今兩主之命縣於足下。足下為漢則漢勝,與楚則楚勝。臣原披腹心,輸肝膽,效愚計,恐足下不能用也。誠能聽臣之計,莫若兩利而俱存之,參分天下,鼎足而居,其勢莫敢先動。夫以足下之賢聖,有甲兵之眾,據彊齊,從燕、趙,出空虛之地而制其後,因民之欲,西鄉為百姓請命,則天下風走而響應矣,孰敢不聽!割大弱彊,以立諸侯,諸侯已立,天下服聽而歸德於齊。案齊之故,有膠、泗之地,懷諸侯以德,深拱揖讓,則天下之君王相率而朝於齊矣。蓋聞天與弗取,反受其咎;時至不行,反受其殃。原足下孰慮之。」
hán xìn yuē: hàn wáng yù wǒ shén hòu, zài wǒ yǐ qí chē, yī wǒ yǐ qí yī, shí wǒ yǐ qí shí. wú wén zhī, chéng rén zhī chē zhě zài rén zhī huàn, yī rén zhī yī zhě huái rén zhī yōu, shí rén zhī shí zhě sǐ rén zhī shì, wú qǐ kě yǐ xiāng lì bèi yì hū! kuǎi shēng yuē: zú xià zì yǐ wèi shàn hàn wáng, yù jiàn wàn shì zhī yè, chén qiè yǐ wèi wù yǐ. shǐ cháng shān wáng chéng ān jūn wèi bù yī shí, xiāng yǔ wèi wěn jǐng zhī jiāo, hòu zhēng zhāng yǎn chén zé zhī shì, èr rén xiāng yuàn. cháng shān wáng bèi xiàng wáng, fèng xiàng yīng tóu ér cuàn, táo guī yú hàn wáng. hàn wáng jiè bīng ér dōng xià, shā chéng ān jūn zhī shuǐ zhī nán, tóu zú yì chù, zú wèi tiān xià xiào. cǐ èr rén xiāng yǔ, tiān xià zhì huān yě. rán ér zú xiāng qín zhě, hé yě? huàn shēng yú duō yù ér rén xīn nán cè yě. jīn zú xià yù xíng zhōng xìn yǐ jiāo yú hàn wáng, bì bù néng gù yú èr jūn zhī xiāng yǔ yě, ér shì duō dà yú zhāng yǎn chén zé. gù chén yǐ wèi zú xià bì hàn wáng zhī bù wēi jǐ, yì wù yǐ. dài fū zhǒng fàn lǐ cún wáng yuè, bà gōu jiàn, lì gōng chéng míng ér shēn sǐ wáng. yě shòu yǐ jǐn ér liè gǒu pēng. fū yǐ jiāo yǒu yán zhī, zé bù rú zhāng ěr zhī yǔ chéng ān jūn zhě yě yǐ zhōng xìn yán zhī, zé bù guò dài fū zhǒng fàn lǐ zhī yú gōu jiàn yě. cǐ èr rén zhě, zú yǐ guān yǐ. yuán zú xià shēn lǜ zhī. qiě chén wén yǒng lüè zhèn zhǔ zhě shēn wēi, ér gōng gài tiān xià zhě bù shǎng. chén qǐng yán dài wáng gōng lüè: zú xià shè xī hé, lǔ wèi wáng, qín xià shuō, yǐn bīng xià jǐng xíng, zhū chéng ān jūn, xùn zhào, xié yàn, dìng qí, nán cuī chǔ rén zhī bīng èr shí wàn, dōng shā lóng qiě, xī xiāng yǐ bào, cǐ suǒ wèi gōng wú èr yú tiān xià, ér lüè bù shì chū zhě yě. jīn zú xià dài zhèn zhǔ zhī wēi, xié bù shǎng zhī gōng, guī chǔ, chǔ rén bù xìn guī hàn, hàn rén zhèn kǒng: zú xià yù chí shì ān guī hū? fū shì zài rén chén zhī wèi ér yǒu zhèn zhǔ zhī wēi, míng gāo tiān xià, qiè wèi zú xià wēi zhī. hán xìn xiè yuē: xiān shēng qiě xiū yǐ, wú jiāng niàn zhī.
韓信曰:「漢王遇我甚厚,載我以其車,衣我以其衣,食我以其食。吾聞之,乘人之車者載人之患,衣人之衣者懷人之憂,食人之食者死人之事,吾豈可以鄉利倍義乎!」蒯生曰:「足下自以為善漢王,欲建萬世之業,臣竊以為誤矣。始常山王、成安君為布衣時,相與為刎頸之交,後爭張黶、陳澤之事,二人相怨。常山王背項王,奉項嬰頭而竄,逃歸於漢王。漢王借兵而東下,殺成安君泜水之南,頭足異處,卒為天下笑。此二人相與,天下至驩也。然而卒相禽者,何也?患生於多欲而人心難測也。今足下欲行忠信以交於漢王,必不能固於二君之相與也,而事多大於張黶、陳澤。故臣以為足下必漢王之不危己,亦誤矣。大夫種、范蠡存亡越,霸勾踐,立功成名而身死亡。野獸已盡而獵狗烹。夫以交友言之,則不如張耳之與成安君者也;以忠信言之,則不過大夫種、范蠡之於勾踐也。此二人者,足以觀矣。原足下深慮之。且臣聞勇略震主者身危,而功蓋天下者不賞。臣請言大王功略:足下涉西河,虜魏王,禽夏說,引兵下井陘,誅成安君,徇趙,脅燕,定齊,南摧楚人之兵二十萬,東殺龍且,西鄉以報,此所謂功無二於天下,而略不世出者也。今足下戴震主之威,挾不賞之功,歸楚,楚人不信;歸漢,漢人震恐:足下欲持是安歸乎?夫勢在人臣之位而有震主之威,名高天下,竊為足下危之。」韓信謝曰:「先生且休矣,吾將念之。」
hòu shù rì, kuǎi tōng fù shuō yuē: fū tīng zhě shì zhī hòu yě, jì zhě shì zhī jī yě, tīng guò jì shī ér néng jiǔ ān zhě, xiān yǐ. tīng bù shī yī èr zhě, bù kě luàn yǐ yán jì bù shī běn mò zhě, bù kě fēn yǐ cí. fū suí sī yǎng zhī yì zhě, shī wàn chéng zhī quán shǒu dān shí zhī lù zhě, què qīng xiàng zhī wèi. gù zhī zhě jué zhī duàn yě, yí zhě shì zhī hài yě, shěn háo máo zhī xiǎo jì, yí tiān xià zhī dà shù, zhì chéng zhī zhī, jué fú gǎn xíng zhě, bǎi shì zhī huò yě. gù yuē měng hǔ zhī yóu yù, bù ruò fēng chài zhī zhì shì qí jì zhī jú zhú, bù rú nú mǎ zhī ān bù mèng bì zhī hú yí, bù rú yōng fū zhī bì zhì yě suī yǒu shùn yǔ zhī zhì, yín ér bù yán, bù rú yīn lóng zhī zhǐ huī yě. cǐ yán guì néng xíng zhī. fū gōng zhě nán chéng ér yì bài, shí zhě nán dé ér yì shī yě. shí hū shí, bù zài lái. yuán zú xià xiáng chá zhī. hán xìn yóu yù bù rěn bèi hàn, yòu zì yǐ wèi gōng duō, hàn zhōng bù duó wǒ qí, suì xiè kuǎi tōng. kuǎi tōng shuō bù tīng, yǐ xiáng kuáng wèi wū.
後數日,蒯通復說曰:「夫聽者事之候也,計者事之機也,聽過計失而能久安者,鮮矣。聽不失一二者,不可亂以言;計不失本末者,不可紛以辭。夫隨廝養之役者,失萬乘之權;守儋石之祿者,闕卿相之位。故知者決之斷也,疑者事之害也,審豪氂之小計,遺天下之大數,智誠知之,決弗敢行者,百事之禍也。故曰『猛虎之猶豫,不若蜂蠆之致螫;騏驥之跼躅,不如駑馬之安步;孟賁之狐疑,不如庸夫之必至也;雖有舜禹之智,吟而不言,不如瘖聾之指麾也』。此言貴能行之。夫功者難成而易敗,時者難得而易失也。時乎時,不再來。原足下詳察之。」韓信猶豫不忍倍漢,又自以為功多,漢終不奪我齊,遂謝蒯通。蒯通說不聽,已詳狂為巫。
hàn wáng zhī kùn gù líng, yòng zhāng liáng jì, zhào qí wáng xìn, suì jiāng bīng huì gāi xià. xiàng yǔ yǐ pò, gāo zǔ xí duó qí wáng jūn. hàn wǔ nián zhēng yuè, xǐ qí wáng xìn wèi chǔ wáng, dū xià pī.
漢王之困固陵,用張良計,召齊王信,遂將兵會垓下。項羽已破,高祖襲奪齊王軍。漢五年正月,徙齊王信為楚王,都下邳。
xìn zhì guó, zhào suǒ cóng shí piào mǔ, cì qiān jīn. jí xià xiāng nán chāng tíng zhǎng, cì bǎi qián, yuē: gōng, xiǎo rén yě, wèi dé bù zú. zhào rǔ jǐ zhī shào nián lìng chū kuà xià zhě yǐ wèi chǔ zhōng wèi. gào zhū jiāng xiāng yuē: cǐ zhuàng shì yě. fāng rǔ wǒ shí, wǒ níng bù néng shā zhī xié? shā zhī wú míng, gù rěn ér jiù yú cǐ.
信至國,召所從食漂母,賜千金。及下鄉南昌亭長,賜百錢,曰:「公,小人也,為德不卒。」召辱己之少年令出胯下者以為楚中尉。告諸將相曰:「此壯士也。方辱我時,我寧不能殺之邪?殺之無名,故忍而就於此。」
xiàng wáng wáng jiāng zhōng lí mèi jiā zài yī lú, sù yǔ xìn shàn. xiàng wáng sǐ hòu, wáng guī xìn. hàn wáng yuàn mèi, wén qí zài chǔ, zhào chǔ bǔ mèi. xìn chū zhī guó, xíng xiàn yì, chén bīng chū rù. hàn liù nián, rén yǒu shàng shū gào chǔ wáng xìn fǎn. gāo dì yǐ chén píng jì, tiān zǐ xún shòu huì zhū hóu, nán fāng yǒu yún mèng, fā shǐ gào zhū hóu huì chén: wú jiāng yóu yún mèng. shí yù xí xìn, xìn fú zhī. gāo zǔ qiě zhì chǔ, xìn yù fā bīng fǎn, zì dù wú zuì, yù yè shàng, kǒng jiàn qín. rén huò shuō xìn yuē: zhǎn mèi yè shàng, shàng bì xǐ, wú huàn. xìn jiàn wèi jì shì. mèi yuē: hàn suǒ yǐ bù jī qǔ chǔ, yǐ mèi zài gōng suǒ. ruò yù bǔ wǒ yǐ zì mèi yú hàn, wú jīn rì sǐ, gōng yì suí shǒu wáng yǐ. nǎi mà xìn yuē: gōng fēi zhǎng zhě! zú zì jǐng. xìn chí qí shǒu, yè gāo zǔ yú chén. shàng lìng wǔ shì fù xìn, zài hòu chē. xìn yuē: guǒ ruò rén yán, jiǎo tù sǐ, liáng gǒu hēng gāo niǎo jǐn, liáng gōng cáng dí guó pò, móu chén wáng. tiān xià yǐ dìng, wǒ gù dāng hēng! shàng yuē: rén gào gōng fǎn. suì xiè xì xìn. zhì luò yáng, shè xìn zuì, yǐ wèi huái yīn hóu.
項王亡將鍾離眛家在伊廬,素與信善。項王死後,亡歸信。漢王怨眛,聞其在楚,詔楚捕眛。信初之國,行縣邑,陳兵出入。漢六年,人有上書告楚王信反。高帝以陳平計,天子巡狩會諸侯,南方有雲夢,發使告諸侯會陳:「吾將游雲夢。」實欲襲信,信弗知。高祖且至楚,信欲發兵反,自度無罪,欲謁上,恐見禽。人或說信曰:「斬眛謁上,上必喜,無患。」信見未計事。眛曰:「漢所以不擊取楚,以眛在公所。若欲捕我以自媚於漢,吾今日死,公亦隨手亡矣。」乃罵信曰:「公非長者!」卒自剄。信持其首,謁高祖於陳。上令武士縛信,載後車。信曰:「果若人言,『狡兔死,良狗亨;高鳥盡,良弓藏;敵國破,謀臣亡。』天下已定,我固當亨!」上曰:「人告公反。」遂械繫信。至雒陽,赦信罪,以為淮陰侯。
xìn zhī hàn wáng wèi è qí néng, cháng chēng bìng bù cháo cóng. xìn yóu cǐ rì yè yuàn wàng, jū cháng yāng yāng, xiū yǔ jiàng guàn děng liè. xìn cháng guò fán jiāng jūn kuài, kuài guì bài sòng yíng, yán chēng chén, yuē: dài wáng nǎi kěn lín chén! xìn chū mén, xiào yuē: shēng nǎi yǔ kuài děng wèi wǔ! shàng cháng cóng róng yǔ xìn yán zhū jiāng néng bù, gè yǒu chà. shàng wèn yuē: rú wǒ néng jiāng jǐ hé? xìn yuē: bì xià bù guò néng jiāng shí wàn. shàng yuē: yú jūn hé rú? yuē: chén duō duō ér yì shàn ěr. shàng xiào yuē: duō duō yì shàn, hé wèi wèi wǒ qín? xìn yuē: bì xià bù néng jiāng bīng, ér shàn jiāng jiāng, cǐ nǎi yán zhī suǒ yǐ wèi bì xià qín yě. qiě bì xià suǒ wèi tiān shòu, fēi rén lì yě.
信知漢王畏惡其能,常稱病不朝從。信由此日夜怨望,居常鞅鞅,羞與絳、灌等列。信嘗過樊將軍噲,噲跪拜送迎,言稱臣,曰:「大王乃肯臨臣!」信出門,笑曰:「生乃與噲等為伍!」上常從容與信言諸將能不,各有差。上問曰:「如我能將幾何?」信曰:「陛下不過能將十萬。」上曰:「於君何如?」曰:「臣多多而益善耳。」上笑曰:「多多益善,何為為我禽?」信曰:「陛下不能將兵,而善將將,此乃言之所以為陛下禽也。且陛下所謂天授,非人力也。」
chén xī bài wèi jù lù shǒu, cí yú huái yīn hóu. huái yīn hóu qiè qí shǒu, pì zuǒ yòu yǔ zhī bù yú tíng, yǎng tiān tàn yuē: zi kě yǔ yán hū? yù yǔ zi yǒu yán yě. xī yuē: wéi jiāng jūn lìng zhī. huái yīn hóu yuē: gōng zhī suǒ jū, tiān xià jīng bīng chù yě ér gōng, bì xià zhī xìn xìng chén yě. rén yán gōng zhī pàn, bì xià bì bù xìn zài zhì, bì xià nǎi yí yǐ sān zhì, bì nù ér zì jiāng. wú wèi gōng cóng zhōng qǐ, tiān xià kě tú yě. chén xī sù zhī qí néng yě, xìn zhī, yuē: jǐn fèng jiào! hàn shí nián, chén xī guǒ fǎn. shàng zì jiāng ér wǎng, xìn bìng bù cóng. yīn shǐ rén zhì xī suǒ, yuē: dì jǔ bīng, wú cóng cǐ zhù gōng. xìn nǎi móu yǔ jiā chén yè zhà zhào shè zhū guān tú nú, yù fā yǐ xí lǚ hòu tài zǐ. bù shǔ yǐ dìng, dài xī bào. qí shè rén dé zuì yú xìn, xìn qiú, yù shā zhī. shè rén dì shàng biàn, gào xìn yù fǎn zhuàng yú lǚ hòu. lǚ hòu yù zhào, kǒng qí dǎng bù jiù, nǎi yǔ xiāo xiāng guó móu, zhà lìng rén cóng shàng suǒ lái, yán xī yǐ de sǐ, liè hóu qún chén jiē hè. xiāng guó dài xìn yuē: suī jí, jiàng rù hè. xìn rù, lǚ hòu shǐ wǔ shì fù xìn, zhǎn zhī zhǎng lè zhōng shì. xìn fāng zhǎn, yuē: wú huǐ bù yòng kuǎi tōng zhī jì, nǎi wèi ér nǚ zǐ suǒ zhà, qǐ fēi tiān zāi! suì yí xìn sān zú.
陳豨拜為鉅鹿守,辭於淮陰侯。淮陰侯挈其手,辟左右與之步於庭,仰天嘆曰:「子可與言乎?欲與子有言也。」豨曰:「唯將軍令之。」淮陰侯曰:「公之所居,天下精兵處也;而公,陛下之信幸臣也。人言公之畔,陛下必不信;再至,陛下乃疑矣;三至,必怒而自將。吾為公從中起,天下可圖也。」陳豨素知其能也,信之,曰:「謹奉教!」漢十年,陳豨果反。上自將而往,信病不從。陰使人至豨所,曰:「弟舉兵,吾從此助公。」信乃謀與家臣夜詐詔赦諸官徒奴,欲發以襲呂后、太子。部署已定,待豨報。其舍人得罪於信,信囚,欲殺之。舍人弟上變,告信欲反狀於呂后。呂后欲召,恐其黨不就,乃與蕭相國謀,詐令人從上所來,言豨已得死,列侯群臣皆賀。相國紿信曰:「雖疾,彊入賀。」信入,呂后使武士縛信,斬之長樂鍾室。信方斬,曰:「吾悔不用蒯通之計,乃為兒女子所詐,豈非天哉!」遂夷信三族。
gāo zǔ yǐ cóng xī jūn lái, zhì, jiàn xìn sǐ, qiě xǐ qiě lián zhī, wèn: xìn sǐ yì hé yán? lǚ hòu yuē: xìn yán hèn bù yòng kuǎi tōng jì. gāo zǔ yuē: shì qí biàn shì yě. nǎi zhào qí bǔ kuǎi tōng. kuǎi tōng zhì, shàng yuē: ruò jiào huái yīn hóu fǎn hū? duì yuē: rán, chén gù jiào zhī. shù zi bù yòng chén zhī cè, gù lìng zì yí yú cǐ. rú bǐ shù zi yòng chén zhī jì, bì xià ān dé ér yí zhī hū! shàng nù yuē: hēng zhī. tōng yuē: jiē hū, yuān zāi hēng yě! shàng yuē: ruò jiào hán xìn fǎn, hé yuān? duì yuē: qín zhī gāng jué ér wéi chí, shān dōng dà rǎo, yì xìng bìng qǐ, yīng jùn wū jí. qín shī qí lù, tiān xià gòng zhú zhī, yú shì gāo cái jí zú zhě xiān dé yān. zhí zhī gǒu fèi yáo, yáo fēi bù rén, gǒu yīn fèi fēi qí zhǔ. dāng shì shí, chén wéi dú zhī hán xìn, fēi zhī bì xià yě. qiě tiān xià ruì jīng chí fēng yù wèi bì xià suǒ wèi zhě shén zhòng, gù lì bù néng ěr. yòu kě jǐn hēng zhī xié? gāo dì yuē: zhì zhī. nǎi shì tōng zhī zuì.
高祖已從豨軍來,至,見信死,且喜且憐之,問:「信死亦何言?」呂后曰:「信言恨不用蒯通計。」高祖曰:「是齊辯士也。」乃詔齊捕蒯通。蒯通至,上曰:「若教淮陰侯反乎?」對曰:「然,臣固教之。豎子不用臣之策,故令自夷於此。如彼豎子用臣之計,陛下安得而夷之乎!」上怒曰:「亨之。」通曰:「嗟乎,冤哉亨也!」上曰:「若教韓信反,何冤?」對曰:「秦之綱絕而維弛,山東大擾,異姓並起,英俊烏集。秦失其鹿,天下共逐之,於是高材疾足者先得焉。蹠之狗吠堯,堯非不仁,狗因吠非其主。當是時,臣唯獨知韓信,非知陛下也。且天下銳精持鋒欲為陛下所為者甚眾,顧力不能耳。又可盡亨之邪?」高帝曰:「置之。」乃釋通之罪。
tài shǐ gōng yuē: wú rù huái yīn, huái yīn rén wèi yú yán, hán xìn suī wèi bù yī shí, qí zhì yǔ zhòng yì. qí mǔ sǐ, pín wú yǐ zàng, rán nǎi xíng yíng gāo chǎng dì, lìng qí páng kě zhì wàn jiā. yú shì qí mǔ zhǒng, liáng rán. jiǎ lìng hán xìn xué dào qiān ràng, bù fá jǐ gōng, bù jīn qí néng, zé shù jǐ zāi, yú hàn jiā xūn kě yǐ bǐ zhōu zhào tài gōng zhī tú, hòu shì xuè shí yǐ. bù wù chū cǐ, ér tiān xià yǐ jí, nǎi móu pàn nì, yí miè zōng zú, bù yì yí hū!
太史公曰:吾入淮陰,淮陰人為余言,韓信雖為布衣時,其志與眾異。其母死,貧無以葬,然乃行營高敞地,令其旁可置萬家。余視其母冢,良然。假令韓信學道謙讓,不伐己功,不矜其能,則庶幾哉,於漢家勛可以比周、召、太公之徒,後世血食矣。不務出此,而天下已集,乃謀畔逆,夷滅宗族,不亦宜乎!
jūn chén yī tǐ, zì gǔ suǒ nán. xiāng guó shēn jiàn, cè bài dēng tán. shěn shā jué shuǐ, bá zhì chuán cān. yǔ hàn hàn zhòng, guī chǔ chǔ ān. sān fēn bù yì, wěi yóu kě tàn.
君臣一體,自古所難。相國深薦,策拜登壇。沈沙決水,拔幟傳餐。與漢漢重,歸楚楚安。三分不議,偽游可嘆。