zhāng yí zhě, wèi rén yě. shǐ cháng yǔ sū qín jù shì guǐ gǔ xiān shēng, xué shù, sū qín zì yǐ bù jí zhāng yí.
張儀者,魏人也。始嘗與蘇秦俱事鬼谷先生,學術,蘇秦自以不及張儀。
zhāng yí yǐ xué yóu shuō zhū hóu. cháng cóng chǔ xiāng yǐn, yǐ ér chǔ xiāng wáng bì, mén xià yì zhāng yí, yuē: yí pín wú xíng, bì cǐ dào xiāng jūn zhī bì. gòng zhí zhāng yí, lüè chī shù bǎi, bù fú, yì zhī. qí qī yuē: xī! zi wú dú shū yóu shuō, ān dé cǐ rǔ hū? zhāng yí wèi qí qī yuē: shì wú shé shàng zài bù? qí qī xiào yuē: shé zài yě. yí yuē: zú yǐ.
張儀已學遊說諸侯。嘗從楚相飲,已而楚相亡璧,門下意張儀,曰:「儀貧無行,必此盜相君之璧。」共執張儀,掠笞數百,不服,醳之。其妻曰:「嘻!子毋讀書遊說,安得此辱乎?」張儀謂其妻曰:「視吾舌尚在不?」其妻笑曰:「舌在也。」儀曰:「足矣。」
sū qín yǐ shuō zhào wáng ér dé xiāng yuē cóng qīn, rán kǒng qín zhī gōng zhū hóu, bài yuē hòu fù, niàn mò kě shǐ yòng yú qín zhě, nǎi shǐ rén wēi gǎn zhāng yí yuē: zi shǐ yǔ sū qín shàn, jīn qín yǐ dāng lù, zi hé bù wǎng yóu, yǐ qiú tōng zi zhī yuán? zhāng yí yú shì zhī zhào, shàng yè qiú jiàn sū qín. sū qín nǎi jiè mén xià rén bù wèi tōng, yòu shǐ bù dé qù zhě shù rì. yǐ ér jiàn zhī, zuò zhī táng xià, cì pū qiè zhī shí. yīn ér shù ràng zhī yuē: yǐ zi zhī cái néng, nǎi zì lìng kùn rǔ zhì cǐ. wú níng bù néng yán ér fù guì zi, zi bù zú shōu yě. xiè qù zhī. zhāng yí zhī lái yě, zì yǐ wèi gù rén, qiú yì, fǎn jiàn rǔ, nù, niàn zhū hóu mò kě shì, dú qín néng kǔ zhào, nǎi suì rù qín.
蘇秦已說趙王而得相約從親,然恐秦之攻諸侯,敗約後負,念莫可使用於秦者,乃使人微感張儀曰:「子始與蘇秦善,今秦已當路,子何不往游,以求通子之原?」張儀於是之趙,上謁求見蘇秦。蘇秦乃誡門下人不為通,又使不得去者數日。已而見之,坐之堂下,賜仆妾之食。因而數讓之曰:「以子之材能,乃自令困辱至此。吾寧不能言而富貴子,子不足收也。」謝去之。張儀之來也,自以為故人,求益,反見辱,怒,念諸侯莫可事,獨秦能苦趙,乃遂入秦。
sū qín yǐ ér gào qí shè rén yuē: zhāng yí, tiān xià xián shì, wú dài fú rú yě. jīn wú xìng xiān yòng, ér néng yòng qín bǐng zhě, dú zhāng yí kě ěr. rán pín, wú yīn yǐ jìn. wú kǒng qí lè xiǎo lì ér bù suí, gù zhào rǔ zhī, yǐ jī qí yì. zi wèi wǒ yīn fèng zhī. nǎi yán zhào wáng, fā jīn bì chē mǎ, shǐ rén wēi suí zhāng yí, yǔ tóng sù shè, shāo shāo jìn jiù zhī, fèng yǐ chē mǎ jīn qián, suǒ yù yòng, wèi qǔ gěi, ér fú gào. zhāng yí suì dé yǐ jiàn qín huì wáng. huì wáng yǐ wèi kè qīng, yǔ móu fá zhū hóu.
蘇秦已而告其舍人曰:「張儀,天下賢士,吾殆弗如也。今吾幸先用,而能用秦柄者,獨張儀可耳。然貧,無因以進。吾恐其樂小利而不遂,故召辱之,以激其意。子為我陰奉之。」乃言趙王,發金幣車馬,使人微隨張儀,與同宿舍,稍稍近就之,奉以車馬金錢,所欲用,為取給,而弗告。張儀遂得以見秦惠王。惠王以為客卿,與謀伐諸侯。
sū qín zhī shè rén nǎi cí qù. zhāng yí yuē: lài zi dé xiǎn, fāng qiě bào dé, hé gù qù yě? shè rén yuē: chén fēi zhī jūn, zhī jūn nǎi sū jūn. sū jūn yōu qín fá zhào bài cóng yuē, yǐ wèi fēi jūn mò néng dé qín bǐng, gù gǎn nù jūn, shǐ chén yīn fèng gěi jūn zī, jǐn sū jūn zhī jì móu. jīn jūn yǐ yòng, qǐng guī bào. zhāng yí yuē: jiē hū, cǐ zài wú shù zhōng ér bù wù, wú bù jí sū jūn míng yǐ! wú yòu xīn yòng, ān néng móu zhào hū? wèi wú xiè sū jūn, sū jūn zhī shí, yí hé gǎn yán. qiě sū jūn zài, yí níng qú néng hū! zhāng yí jì xiāng qín, wèi wén xí gào chǔ xiāng yuē: shǐ wú cóng ruò yǐn, wǒ bù dào ér bì, ruò chī wǒ. ruò shàn shǒu rǔ guó, wǒ gù qiě dào ér chéng!
蘇秦之舍人乃辭去。張儀曰:「賴子得顯,方且報德,何故去也?」舍人曰:「臣非知君,知君乃蘇君。蘇君憂秦伐趙敗從約,以為非君莫能得秦柄,故感怒君,使臣陰奉給君資,盡蘇君之計謀。今君已用,請歸報。」張儀曰:「嗟乎,此在吾術中而不悟,吾不及蘇君明矣!吾又新用,安能謀趙乎?為吾謝蘇君,蘇君之時,儀何敢言。且蘇君在,儀寧渠能乎!」張儀既相秦,為文檄告楚相曰:「始吾從若飲,我不盜而璧,若笞我。若善守汝國,我顧且盜而城!」
jū shǔ xiàng gōng jī, gè lái gào jí yú qín. qín huì wáng yù fā bīng yǐ fá shǔ, yǐ wèi dào xiǎn xiá nán zhì, ér hán yòu lái qīn qín, qín huì wáng yù xiān fá hán, hòu fá shǔ, kǒng bù lì, yù xiān fá shǔ, kǒng hán xí qín zhī bì. yóu yù wèi néng jué. sī mǎ cuò yǔ zhāng yí zhēng lùn yú huì wáng zhī qián, sī mǎ cuò yù fá shǔ, zhāng yí yuē: bù rú fá hán. wáng yuē: qǐng wén qí shuō.
苴蜀相攻擊,各來告急於秦。秦惠王欲發兵以伐蜀,以為道險狹難至,而韓又來侵秦,秦惠王欲先伐韓,後伐蜀,恐不利,欲先伐蜀,恐韓襲秦之敝。猶豫未能決。司馬錯與張儀爭論於惠王之前,司馬錯欲伐蜀,張儀曰:「不如伐韓。」王曰:「請聞其說。」
yí yuē: qīn wèi shàn chǔ, xià bīng sān chuān, sāi shén gǔ zhī kǒu, dāng tún liú zhī dào, wèi jué nán yáng, chǔ lín nán zhèng, qín gōng xīn chéng yí yáng, yǐ lín èr zhōu zhī jiāo, zhū zhōu wáng zhī zuì, qīn chǔ wèi zhī dì. zhōu zì zhī bù néng jiù, jiǔ dǐng bǎo qì bì chū. jù jiǔ dǐng, àn tú jí, xié tiān zǐ yǐ lìng yú tiān xià, tiān xià mò gǎn bù tīng, cǐ wáng yè yě. jīn fū shǔ, xī pì zhī guó ér róng dí zhī lún yě, bì bīng láo zhòng bù zú yǐ chéng míng, dé qí dì bù zú yǐ wèi lì. chén wén zhēng míng zhě yú cháo, zhēng lì zhě yú shì. jīn sān chuān zhōu shì, tiān xià zhī cháo shì yě, ér wáng bù zhēng yān, gù zhēng yú róng dí, qù wáng yè yuǎn yǐ.
儀曰:「親魏善楚,下兵三川,塞什谷之口,當屯留之道,魏絕南陽,楚臨南鄭,秦攻新城、宜陽,以臨二周之郊,誅周王之罪,侵楚、魏之地。周自知不能救,九鼎寶器必出。據九鼎,案圖籍,挾天子以令於天下,天下莫敢不聽,此王業也。今夫蜀,西僻之國而戎翟之倫也,敝兵勞眾不足以成名,得其地不足以為利。臣聞爭名者於朝,爭利者於市。今三川、周室,天下之朝市也,而王不爭焉,顧爭於戎翟,去王業遠矣。」
sī mǎ cuò yuē: bù rán. chén wén zhī, yù fù guó zhě wù guǎng qí dì, yù jiàng bīng zhě wù fù qí mín, yù wáng zhě wù bó qí dé, sān zī zhě bèi ér wáng suí zhī yǐ. jīn wáng dì xiǎo mín pín, gù chén yuán xiān cóng shì yú yì. fū shǔ, xī pì zhī guó yě, ér róng dí zhī zhǎng yě, yǒu jié zhòu zhī luàn. yǐ qín gōng zhī, pì rú shǐ chái láng zhú qún yáng. dé qí dì zú yǐ guǎng guó, qǔ qí cái zú yǐ fù mín shàn bīng, bù shāng zhòng ér bǐ yǐ fú yān. bá yī guó ér tiān xià bù yǐ wèi bào, lì jǐn xī hǎi ér tiān xià bù yǐ wèi tān, shì wǒ yī jǔ ér míng shí fù yě, ér yòu yǒu jìn bào zhǐ luàn zhī míng. jīn gōng hán, jié tiān zǐ, è míng yě, ér wèi bì lì yě, yòu yǒu bù yì zhī míng, ér gōng tiān xià suǒ bù yù, wēi yǐ. chén qǐng yè qí gù: zhōu, tiān xià zhī zōng shì yě qí, hán zhī yǔ guó yě. zhōu zì zhī shī jiǔ dǐng, hán zì zhī wáng sān chuān, jiāng èr guó bìng lì hé móu, yǐ yīn hū qí zhào ér qiú jiě hū chǔ wèi, yǐ dǐng yǔ chǔ, yǐ dì yǔ wèi, wáng fú néng zhǐ yě. cǐ chén zhī suǒ wèi wēi yě. bù rú fá shǔ wán.
司馬錯曰:「不然。臣聞之,欲富國者務廣其地,欲彊兵者務富其民,欲王者務博其德,三資者備而王隨之矣。今王地小民貧,故臣原先從事於易。夫蜀,西僻之國也,而戎翟之長也,有桀紂之亂。以秦攻之,譬如使豺狼逐群羊。得其地足以廣國,取其財足以富民繕兵,不傷眾而彼已服焉。拔一國而天下不以為暴,利盡西海而天下不以為貪,是我一舉而名實附也,而又有禁暴止亂之名。今攻韓,劫天子,惡名也,而未必利也,又有不義之名,而攻天下所不欲,危矣。臣請謁其故:周,天下之宗室也;齊,韓之與國也。周自知失九鼎,韓自知亡三川,將二國併力合謀,以因乎齊、趙而求解乎楚、魏,以鼎與楚,以地與魏,王弗能止也。此臣之所謂危也。不如伐蜀完。」
huì wáng yuē: shàn, guǎ rén qǐng tīng zi. zú qǐ bīng fá shǔ, shí yuè, qǔ zhī, suì dìng shǔ, biǎn shǔ wáng gèng hào wèi hóu, ér shǐ chén zhuāng xiāng shǔ. shǔ jì shǔ qín, qín yǐ yì jiàng, fù hòu, qīng zhū hóu.
惠王曰:「善,寡人請聽子。」卒起兵伐蜀,十月,取之,遂定蜀,貶蜀王更號為侯,而使陳莊相蜀。蜀既屬秦,秦以益彊,富厚,輕諸侯。
qín huì wáng shí nián, shǐ gōng zǐ huá yǔ zhāng yí wéi pú yáng, jiàng zhī. yí yīn yán qín fù yǔ wèi, ér shǐ gōng zǐ yáo zhì yú wèi. yí yīn shuō wèi wáng yuē: qín wáng zhī yù wèi shén hòu, wèi bù kě yǐ wú lǐ. wèi yīn rù shàng jùn shǎo liáng, xiè qín huì wáng. huì wáng nǎi yǐ zhāng yí wèi xiāng, gēng míng shǎo liáng yuē xià yáng.
秦惠王十年,使公子華與張儀圍蒲陽,降之。儀因言秦復與魏,而使公子繇質於魏。儀因說魏王曰:「秦王之遇魏甚厚,魏不可以無禮。」魏因入上郡、少梁,謝秦惠王。惠王乃以張儀為相,更名少梁曰夏陽。
yí xiāng qín sì suì, lì huì wáng wèi wáng. jū yī suì, wèi qín jiāng, qǔ shǎn. zhú shàng jùn sāi.
儀相秦四歲,立惠王為王。居一歲,為秦將,取陝。築上郡塞。
qí hòu èr nián, shǐ yǔ qí chǔ zhī xiāng huì niè sāng. dōng hái ér miǎn xiāng, xiāng wèi yǐ wèi qín, yù lìng wèi xiān shì qín ér zhū hóu xiào zhī. wèi wáng bù kěn tīng yí. qín wáng nù, fá qǔ wèi zhī qǔ wò píng zhōu, fù yīn hòu zhāng yí yì shén. zhāng yí cán, wú yǐ guī bào. liú wèi sì suì ér wèi xiāng wáng zú, āi wáng lì. zhāng yí fù shuō āi wáng, āi wáng bù tīng. yú shì zhāng yí yīn lìng qín fá wèi. wèi yǔ qín zhàn, bài.
其後二年,使與齊、楚之相會齧桑。東還而免相,相魏以為秦,欲令魏先事秦而諸侯效之。魏王不肯聽儀。秦王怒,伐取魏之曲沃、平周,復陰厚張儀益甚。張儀慚,無以歸報。留魏四歲而魏襄王卒,哀王立。張儀復說哀王,哀王不聽。於是張儀陰令秦伐魏。魏與秦戰,敗。
míng nián, qí yòu lái bài wèi yú guān jīn. qín fù yù gōng wèi, xiān bài hán shēn chà jūn, zhǎn shǒu bā wàn, zhū hóu zhèn kǒng. ér zhāng yí fù shuō wèi wáng yuē: wèi dì fāng bù zhì qiān lǐ, zú bù guò sān shí wàn. dì sì píng, zhū hóu sì tòng fú còu, wú míng shān dà chuān zhī xiàn. cóng zhèng zhì liáng èr bǎi yú lǐ, chē chí rén zǒu, bù dài lì ér zhì. liáng nán yǔ chǔ jìng, xī yǔ hán jìng, běi yǔ zhào jìng, dōng yǔ qí jìng, zú shù sì fāng, shǒu tíng zhāng zhě bù xià shí wàn. liáng zhī dì shì, gù zhàn chǎng yě. liáng nán yǔ chǔ ér bù yǔ qí, zé qí gōng qí dōng dōng yǔ qí ér bù yǔ zhào, zé zhào gōng qí běi bù hé yú hán, zé hán gōng qí xī bù qīn yú chǔ, zé chǔ gōng qí nán: cǐ suǒ wèi sì fēn wǔ liè zhī dào yě.
明年,齊又來敗魏於觀津。秦復欲攻魏,先敗韓申差軍,斬首八萬,諸侯震恐。而張儀復說魏王曰:「魏地方不至千里,卒不過三十萬。地四平,諸侯四通輻湊,無名山大川之限。從鄭至梁二百餘里,車馳人走,不待力而至。梁南與楚境,西與韓境,北與趙境,東與齊境,卒戍四方,守亭鄣者不下十萬。梁之地勢,固戰場也。梁南與楚而不與齊,則齊攻其東;東與齊而不與趙,則趙攻其北;不合於韓,則韓攻其西;不親於楚,則楚攻其南:此所謂四分五裂之道也。
qiě fú zhū hóu zhī wèi cóng zhě, jiāng yǐ ān shè jì zūn zhǔ jiàng bīng xiǎn míng yě. jīn cóng zhě yì tiān xià, yuē wèi kūn dì, xíng bái mǎ yǐ méng huán shuǐ zhī shàng, yǐ xiāng jiān yě. ér qīn kūn dì tóng fù mǔ, shàng yǒu zhēng qián cái, ér yù shì zhà wěi fǎn fù sū qín zhī yú móu, qí bù kě chéng yì míng yǐ.
「且夫諸侯之為從者,將以安社稷尊主彊兵顯名也。今從者一天下,約為昆弟,刑白馬以盟洹水之上,以相堅也。而親昆弟同父母,尚有爭錢財,而欲恃詐偽反覆蘇秦之餘謀,其不可成亦明矣。
dài wáng bù shì qín, qín xià bīng gōng hé wài, jù juǎn yǎn suān zǎo, jié wèi qǔ yáng jìn, zé zhào bù nán, zhào bù nán ér liáng bù běi, liáng bù běi zé cóng dào jué, cóng dào jué zé dài wáng zhī guó yù wú wēi bù kě de yě. qín zhé hán ér gōng liáng, hán qiè yú qín, qín hán wèi yī, liáng zhī wáng kě lì ér xū yě. cǐ chén zhī suǒ wèi dài wáng huàn yě.
「大王不事秦,秦下兵攻河外,據卷、衍、、酸棗,劫衛取陽晉,則趙不南,趙不南而梁不北,梁不北則從道絕,從道絕則大王之國欲毋危不可得也。秦折韓而攻梁,韓怯於秦,秦韓為一,梁之亡可立而須也。此臣之所為大王患也。
wèi dài wáng jì, mò rú shì qín. shì qín zé chǔ hán bì bù gǎn dòng wú chǔ hán zhī huàn, zé dài wáng gāo zhěn ér wò, guó bì wú yōu yǐ.
「為大王計,莫如事秦。事秦則楚、韓必不敢動;無楚、韓之患,則大王高枕而臥,國必無憂矣。
qiě fú qín zhī suǒ yù ruò zhě mò rú chǔ, ér néng ruò chǔ zhě mò rú liáng. chǔ suī yǒu fù dà zhī míng ér shí kōng xū qí zú suī duō, rán ér qīng zǒu yì běi, bù néng jiān zhàn. xī liáng zhī bīng nán miàn ér fá chǔ, shèng zhī bì yǐ. gē chǔ ér yì liáng, kuī chǔ ér shì qín, jià huò ān guó, cǐ shàn shì yě. dài wáng bù tīng chén, qín xià jiǎ shì ér dōng fá, suī yù shì qín, bù kě dé yǐ.
「且夫秦之所欲弱者莫如楚,而能弱楚者莫如梁。楚雖有富大之名而實空虛;其卒雖多,然而輕走易北,不能堅戰。悉梁之兵南面而伐楚,勝之必矣。割楚而益梁,虧楚而適秦,嫁禍安國,此善事也。大王不聽臣,秦下甲士而東伐,雖欲事秦,不可得矣。
qiě fú cóng rén duō fèn cí ér shǎo kě xìn, shuō yī zhū hóu ér chéng fēng hóu, shì gù tiān xià zhī yóu tán shì mò bù rì yè è wàn chēn mù qiè chǐ yǐ yán cóng zhī biàn, yǐ shuō rén zhǔ. rén zhǔ xián qí biàn ér qiān qí shuō, qǐ dé wú xuàn zāi.
「且夫從人多奮辭而少可信,說一諸侯而成封侯,是故天下之游談士莫不日夜搤腕瞋目切齒以言從之便,以說人主。人主賢其辯而牽其說,豈得無眩哉。
chén wén zhī, jī yǔ chén zhōu, qún qīng zhé zhóu, zhòng kǒu shuò jīn, jī huǐ xiāo gǔ, gù yuán dài wáng shěn dìng jì yì, qiě cì hái gǔ pì wèi.
「臣聞之,積羽沉舟,群輕折軸,眾口鑠金,積毀銷骨,故原大王審定計議,且賜骸骨辟魏。」
āi wáng yú shì nǎi bèi cóng yuē ér yīn yí qǐng chéng yú qín. zhāng yí guī, fù xiāng qín. sān suì ér wèi fù bèi qín wèi cóng. qín gōng wèi, qǔ qǔ wò. míng nián, wèi fù shì qín.
哀王於是乃倍從約而因儀請成於秦。張儀歸,復相秦。三歲而魏復背秦為從。秦攻魏,取曲沃。明年,魏復事秦。
qín yù fá qí, qí chǔ cóng qīn, yú shì zhāng yí wǎng xiāng chǔ. chǔ huái wáng wén zhāng yí lái, xū shàng shě ér zì guǎn zhī. yuē: cǐ pì lòu zhī guó, zi hé yǐ jiào zhī? yí shuō chǔ wáng yuē: dài wáng chéng néng tīng chén, bì guān jué yuē yú qí, chén qǐng xiàn shāng yú zhī dì liù bǎi lǐ, shǐ qín nǚ dé wèi dài wáng jī zhǒu zhī qiè, qín chǔ qǔ fù jià nǚ, zhǎng wèi xiōng dì zhī guó. cǐ běi ruò qí ér xī yì qín yě, jì wú biàn cǐ zhě. chǔ wáng dà shuō ér xǔ zhī. qún chén jiē hè, chén zhěn dú diào zhī. chǔ wáng nù yuē: guǎ rén bù xìng shī fā bīng dé liù bǎi lǐ dì, qún chén jiē hè, zi dú diào, hé yě? chén zhěn duì yuē: bù rán, yǐ chén guān zhī, shāng yú zhī dì bù kě dé ér qí qín hé, qí qín hé zé huàn bì zhì yǐ. chǔ wáng yuē: yǒu shuō hū? chén zhěn duì yuē: fū qín zhī suǒ yǐ zhòng chǔ zhě, yǐ qí yǒu qí yě. jīn bì guān jué yuē yú qí, zé chǔ gū. qín xī tān fū gū guó, ér yǔ zhī shāng yú zhī dì liù bǎi lǐ? zhāng yí zhì qín, bì fù wáng, shì běi jué qí jiāo, xī shēng huàn yú qín yě, ér liǎng guó zhī bīng bì jù zhì. shàn wèi wáng jì zhě, bù ruò yīn hé ér yáng jué yú qí, shǐ rén suí zhāng yí. gǒu yǔ wú dì, jué qí wèi wǎn yě bù yǔ wú dì, yīn hé móu jì yě. chǔ wáng yuē: yuán chén zi bì kǒu wú fù yán, yǐ dài guǎ rén de dì. nǎi yǐ xiāng yìn shòu zhāng yí, hòu lù zhī. yú shì suì bì guān jué yuē yú qí, shǐ yī jiāng jūn suí zhāng yí.
秦欲伐齊,齊楚從親,於是張儀往相楚。楚懷王聞張儀來,虛上舍而自館之。曰:「此僻陋之國,子何以教之?」儀說楚王曰:「大王誠能聽臣,閉關絕約於齊,臣請獻商於之地六百里,使秦女得為大王箕帚之妾,秦楚娶婦嫁女,長為兄弟之國。此北弱齊而西益秦也,計無便此者。」楚王大說而許之。群臣皆賀,陳軫獨吊之。楚王怒曰:「寡人不興師發兵得六百里地,群臣皆賀,子獨吊,何也?」陳軫對曰:「不然,以臣觀之,商於之地不可得而齊秦合,齊秦合則患必至矣。」楚王曰:「有說乎?」陳軫對曰:「夫秦之所以重楚者,以其有齊也。今閉關絕約於齊,則楚孤。秦奚貪夫孤國,而與之商於之地六百里?張儀至秦,必負王,是北絕齊交,西生患於秦也,而兩國之兵必俱至。善為王計者,不若陰合而陽絕於齊,使人隨張儀。苟與吾地,絕齊未晚也;不與吾地,陰合謀計也。」楚王曰:「原陳子閉口毋復言,以待寡人得地。」乃以相印授張儀,厚賂之。於是遂閉關絕約於齊,使一將軍隨張儀。
zhāng yí zhì qín, xiáng shī suī duò chē, bù cháo sān yuè. chǔ wáng wén zhī, yuē: yí yǐ guǎ rén jué qí wèi shén xié? nǎi shǐ yǒng shì zhì sòng, jiè sòng zhī fú, běi mà qí wáng. qí wáng dà nù, zhé jié ér xià qín. qín qí zhī jiāo hé, zhāng yí nǎi cháo, wèi chǔ shǐ zhě yuē: chén yǒu fèng yì liù lǐ, yuán yǐ xiàn dài wáng zuǒ yòu. chǔ shǐ zhě yuē: chén shòu lìng yú wáng, yǐ shāng yú zhī dì liù bǎi lǐ, bù wén liù lǐ. hái bào chǔ wáng, chǔ wáng dà nù, fā bīng ér gōng qín. chén zhěn yuē: zhěn kě fā kǒu yán hū? gōng zhī bù rú gē dì fǎn yǐ lù qín, yǔ zhī bìng bīng ér gōng qí, shì wǒ chū dì yú qín, qǔ cháng yú qí yě, wáng guó shàng kě cún. chǔ wáng bù tīng, zú fā bīng ér shǐ jiāng jūn qū gài jī qín. qín qí gòng gōng chǔ, zhǎn shǒu bā wàn, shā qū gài, suì qǔ dān yáng hàn zhōng zhī dì. chǔ yòu fù yì fā bīng ér xí qín, zhì lán tián, dà zhàn, chǔ dà bài, yú shì chǔ gē liǎng chéng yǐ yǔ qín píng.
張儀至秦,詳失綏墮車,不朝三月。楚王聞之,曰:「儀以寡人絕齊未甚邪?」乃使勇士至宋,借宋之符,北罵齊王。齊王大怒,折節而下秦。秦齊之交合,張儀乃朝,謂楚使者曰:「臣有奉邑六里,原以獻大王左右。」楚使者曰:「臣受令於王,以商於之地六百里,不聞六里。」還報楚王,楚王大怒,發兵而攻秦。陳軫曰:「軫可發口言乎?攻之不如割地反以賂秦,與之並兵而攻齊,是我出地於秦,取償於齊也,王國尚可存。」楚王不聽,卒發兵而使將軍屈匄擊秦。秦齊共攻楚,斬首八萬,殺屈匄,遂取丹陽、漢中之地。楚又復益發兵而襲秦,至藍田,大戰,楚大敗,於是楚割兩城以與秦平。
qín yào chǔ yù de qián zhōng dì, yù yǐ wǔ guān wài yì zhī. chǔ wáng yuē: bù yuán yì dì, yuán dé zhāng yí ér xiàn qián zhōng dì. qín wáng yù qiǎn zhī, kǒu fú rěn yán. zhāng yí nǎi qǐng xíng. huì wáng yuē: bǐ chǔ wáng nù zi zhī fù yǐ shāng yú zhī dì, shì qiě gān xīn yú zi. zhāng yí yuē: qín jiàng chǔ ruò, chén shàn jìn shàng, shàng dé shì chǔ fū rén zhèng xiù, xiù suǒ yán jiē cóng. qiě chén fèng wáng zhī jié shǐ chǔ, chǔ hé gǎn jiā zhū. jiǎ lìng zhū chén ér wèi qín dé qián zhōng zhī dì, chén zhī shàng yuán. suì shǐ chǔ. chǔ huái wáng zhì zé qiú zhāng yí, jiāng shā zhī. jìn shàng wèi zhèng xiù yuē: zi yì zhī zi zhī jiàn yú wáng hū? zhèng xiù yuē: hé yě? jìn shàng yuē: qín wáng shén ài zhāng yí ér bù yù chū zhī, jīn jiāng yǐ shàng yōng zhī dì liù xiàn lù chǔ, měi rén pìn chǔ, yǐ gōng zhōng shàn gē ōu zhě wèi yìng. chǔ wáng zhòng dì zūn qín, qín nǚ bì guì ér fū rén chì yǐ. bù ruò wèi yán ér chū zhī. yú shì zhèng xiù rì yè yán huái wáng yuē: rén chén gè wèi qí zhǔ yòng. jīn dì wèi rù qín, qín shǐ zhāng yí lái, zhì zhòng wáng. wáng wèi yǒu lǐ ér shā zhāng yí, qín bì dà nù gōng chǔ. qiè qǐng zǐ mǔ jù qiān jiāng nán, wú wèi qín suǒ yú ròu yě. huái wáng hòu huǐ, shè zhāng yí, hòu lǐ zhī rú gù.
秦要楚欲得黔中地,欲以武關外易之。楚王曰:「不原易地,原得張儀而獻黔中地。」秦王欲遣之,口弗忍言。張儀乃請行。惠王曰:「彼楚王怒子之負以商於之地,是且甘心於子。」張儀曰:「秦彊楚弱,臣善靳尚,尚得事楚夫人鄭袖,袖所言皆從。且臣奉王之節使楚,楚何敢加誅。假令誅臣而為秦得黔中之地,臣之上原。」遂使楚。楚懷王至則囚張儀,將殺之。靳尚謂鄭袖曰:「子亦知子之賤於王乎?」鄭袖曰:「何也?」靳尚曰:「秦王甚愛張儀而不欲出之,今將以上庸之地六縣賂楚,美人聘楚,以宮中善歌謳者為媵。楚王重地尊秦,秦女必貴而夫人斥矣。不若為言而出之。」於是鄭袖日夜言懷王曰:「人臣各為其主用。今地未入秦,秦使張儀來,至重王。王未有禮而殺張儀,秦必大怒攻楚。妾請子母俱遷江南,毋為秦所魚肉也。」懷王後悔,赦張儀,厚禮之如故。
zhāng yí jì chū, wèi qù, wén sū qín sǐ, nǎi shuō chǔ wáng yuē: qín dì bàn tiān xià, bīng dí sì guó, bèi xiǎn dài hé, sì sāi yǐ wèi gù. hǔ bì zhī shì bǎi yú wàn, chē qiān shèng, qí wàn pǐ, jī sù rú qiū shān. fǎ lìng jì míng, shì zú ān nán lè sǐ, zhǔ míng yǐ yán, jiāng zhì yǐ wǔ, suī wú chū jiǎ, xí juǎn cháng shān zhī xiǎn, bì zhé tiān xià zhī jí, tiān xià yǒu hòu fú zhě xiān wáng. qiě fú wèi cóng zhě, wú yǐ yì yú qū qún yáng ér gōng měng hǔ, hǔ zhī yǔ yáng bù gé míng yǐ. jīn wáng bù yǔ měng hǔ ér yǔ qún yáng, chén qiè yǐ wèi dài wáng zhī jì guò yě.
張儀既出,未去,聞蘇秦死,乃說楚王曰:「秦地半天下,兵敵四國,被險帶河,四塞以為固。虎賁之士百餘萬,車千乘,騎萬匹,積粟如丘山。法令既明,士卒安難樂死,主明以嚴,將智以武,雖無出甲,席捲常山之險,必折天下之脊,天下有後服者先亡。且夫為從者,無以異於驅群羊而攻猛虎,虎之與羊不格明矣。今王不與猛虎而與群羊,臣竊以為大王之計過也。
fán tiān xià jiàng guó, fēi qín ér chǔ, fēi chǔ ér qín, liǎng guó jiāo zhēng, qí shì bù liǎng lì. dài wáng bù yǔ qín, qín xià jiǎ jù yí yáng, hán zhī shàng dì bù tōng. xià hé dōng, qǔ chéng gāo, hán bì rù chén, liáng zé cóng fēng ér dòng. qín gōng chǔ zhī xī, hán liáng gōng qí běi, shè jì ān dé wú wēi?
「凡天下彊國,非秦而楚,非楚而秦,兩國交爭,其勢不兩立。大王不與秦,秦下甲據宜陽,韓之上地不通。下河東,取成皋,韓必入臣,梁則從風而動。秦攻楚之西,韓、梁攻其北,社稷安得毋危?
qiě fú cóng zhě jù qún ruò ér gōng zhì jiàng, bù liào dí ér qīng zhàn, guó pín ér shù jǔ bīng, wēi wáng zhī shù yě. chén wén zhī, bīng bù rú zhě wù yǔ tiāo zhàn, sù bù rú zhě wù yǔ chí jiǔ. fū cóng rén shì biàn xū cí, gāo zhǔ zhī jié, yán qí lì bù yán qí hài, zú yǒu qín huò, wú jí wèi yǐ. shì gù yuán dài wáng zhī shú jì zhī.
「且夫從者聚群弱而攻至彊,不料敵而輕戰,國貧而數舉兵,危亡之術也。臣聞之,兵不如者勿與挑戰,粟不如者勿與持久。夫從人飾辯虛辭,高主之節,言其利不言其害,卒有秦禍,無及為已。是故原大王之孰計之。
qín xī yǒu bā shǔ, dà chuán jī sù, qǐ yú wèn shān, fú jiāng yǐ xià, zhì chǔ sān qiān yú lǐ. fǎng chuán zài zú, yī fǎng zài wǔ shí rén yǔ sān yuè zhī shí, xià shuǐ ér fú, yī rì xíng sān bǎi yú lǐ, lǐ shù suī duō, rán ér bù fèi niú mǎ zhī lì, bù zhì shí rì ér jù gǎn guān. gǎn guān jīng, zé cóng jìng yǐ dōng jǐn chéng shǒu yǐ, qián zhōng wū jùn fēi wáng zhī yǒu. qín jǔ jiǎ chū wǔ guān, nán miàn ér fá, zé běi dì jué. qín bīng zhī gōng chǔ yě, wēi nán zài sān yuè zhī nèi, ér chǔ dài zhū hóu zhī jiù, zài bàn suì zhī wài, cǐ qí shì bù xiāng jí yě. fū ruò guó zhī jiù, wàng jiàng qín zhī huò, cǐ chén suǒ yǐ wèi dài wáng huàn yě.
「秦西有巴蜀,大船積粟,起於汶山,浮江已下,至楚三千餘里。舫船載卒,一舫載五十人與三月之食,下水而浮,一日行三百餘里,里數雖多,然而不費牛馬之力,不至十日而距扞關。扞關驚,則從境以東盡城守矣,黔中、巫郡非王之有。秦舉甲出武關,南面而伐,則北地絕。秦兵之攻楚也,危難在三月之內,而楚待諸侯之救,在半歲之外,此其勢不相及也。夫弱國之救,忘彊秦之禍,此臣所以為大王患也。
dài wáng cháng yǔ wú rén zhàn, wǔ zhàn ér sān shèng, zhèn zú jǐn yǐ piān shǒu xīn chéng, cún mín kǔ yǐ. chén wén gōng dà zhě yì wēi, ér mín bì zhě yuàn shàng. fū shǒu yì wēi zhī gōng ér nì jiàng qín zhī xīn, chén qiè wèi dài wáng wēi zhī.
「大王嘗與吳人戰,五戰而三勝,陣卒盡矣;偏守新城,存民苦矣。臣聞功大者易危,而民敝者怨上。夫守易危之功而逆彊秦之心,臣竊為大王危之。
qiě fú qín zhī suǒ yǐ bù chū bīng hán gǔ shí wǔ nián yǐ gōng qí zhào zhě, yīn móu yǒu hé tiān xià zhī xīn. chǔ cháng yǔ qín gòu nán, zhàn yú hàn zhōng, chǔ rén bù shèng, liè hóu zhí guī sǐ zhě qī shí yú rén, suì wáng hàn zhōng. chǔ wáng dà nù, xìng bīng xí qín, zhàn yú lán tián. cǐ suǒ wèi liǎng hǔ xiāng bó zhě yě. fū qín chǔ xiāng bì ér hán wèi yǐ quán zhì qí hòu, jì wú wēi yú cǐ zhě yǐ. yuán dài wáng shú jì zhī.
「且夫秦之所以不出兵函谷十五年以攻齊、趙者,陰謀有合天下之心。楚嘗與秦構難,戰於漢中,楚人不勝,列侯執珪死者七十餘人,遂亡漢中。楚王大怒,興兵襲秦,戰於藍田。此所謂兩虎相搏者也。夫秦楚相敝而韓魏以全制其後,計無危於此者矣。原大王孰計之。
qín xià jiǎ gōng wèi yáng jìn, bì dà guān tiān xià zhī xiōng. dài wáng xī qǐ bīng yǐ gōng sòng, bù zhì shù yuè ér sòng kě jǔ, jǔ sòng ér dōng zhǐ, zé sì shàng shí èr zhū hóu jǐn wáng zhī yǒu yě.
「秦下甲攻衛陽晉,必大關天下之匈。大王悉起兵以攻宋,不至數月而宋可舉,舉宋而東指,則泗上十二諸侯盡王之有也。
fán tiān xià ér yǐ xìn yuē cóng qīn xiāng jiān zhě sū qín, fēng wǔ ān jūn, xiāng yàn, jí yīn yǔ yàn wáng móu fá pò qí ér fēn qí dì nǎi xiáng yǒu zuì chū zǒu rù qí, qí wáng yīn shòu ér xiāng zhī jū èr nián ér jué, qí wáng dà nù, chē liè sū qín yú shì. fū yǐ yī zhà wěi zhī sū qín, ér yù jīng yíng tiān xià, hùn yī zhū hóu, qí bù kě chéng yì míng yǐ.
「凡天下而以信約從親相堅者蘇秦,封武安君,相燕,即陰與燕王謀伐破齊而分其地;乃詳有罪出走入齊,齊王因受而相之;居二年而覺,齊王大怒,車裂蘇秦於市。夫以一詐偽之蘇秦,而欲經營天下,混一諸侯,其不可成亦明矣。
jīn qín yǔ chǔ jiē jìng rǎng jiè, gù xíng qīn zhī guó yě. dài wáng chéng néng tīng chén, chén qǐng shǐ qín tài zǐ rù zhì yú chǔ, chǔ tài zǐ rù zhì yú qín, qǐng yǐ qín nǚ wèi dài wáng jī zhǒu zhī qiè, xiào wàn shì zhī dōu yǐ wèi tāng mù zhī yì, zhǎng wèi kūn dì zhī guó, zhōng shēn wú xiāng gōng fá. chén yǐ wèi jì wú biàn yú cǐ zhě.
「今秦與楚接境壤界,固形親之國也。大王誠能聽臣,臣請使秦太子入質於楚,楚太子入質於秦,請以秦女為大王箕帚之妾,效萬室之都以為湯沐之邑,長為昆弟之國,終身無相攻伐。臣以為計無便於此者。」
yú shì chǔ wáng yǐ dé zhāng yí ér chóng chū qián zhōng dì yǔ qín, yù xǔ zhī. qū yuán yuē: qián dài wáng jiàn qī yú zhāng yí, zhāng yí zhì, chén yǐ wèi dài wáng pēng zhī jīn zòng fú rěn shā zhī, yòu tīng qí xié shuō, bù kě. huái wáng yuē: xǔ yí ér dé qián zhōng, měi lì yě. hòu ér bèi zhī, bù kě. gù zú xǔ zhāng yí, yǔ qín qīn.
於是楚王已得張儀而重出黔中地與秦,欲許之。屈原曰:「前大王見欺於張儀,張儀至,臣以為大王烹之;今縱弗忍殺之,又聽其邪說,不可。」懷王曰:「許儀而得黔中,美利也。後而倍之,不可。」故卒許張儀,與秦親。
zhāng yí qù chǔ, yīn suì zhī hán, shuō hán wáng yuē: hán dì xiǎn è shān jū, wǔ gǔ suǒ shēng, fēi shū ér mài, mín zhī shí dà dǐ shū huò gēng. yī suì bù shōu, shōu bù yàn zāo. dì bù guò jiǔ bǎi lǐ, wú èr suì zhī shí. liào dài wáng zhī zú, xī zhī bù guò sān shí wàn, ér sī tú fù yǎng zài qí zhōng yǐ. chú shǒu jiǎo tíng zhāng sāi, jiàn zú bù guò èr shí wàn ér yǐ yǐ. qín dài jiǎ bǎi yú wàn, chē qiān shèng, qí wàn pǐ, hǔ bì zhī shì tú zào kē tóu guàn yí fèn jǐ zhě, zhì bù kě shèng jì. qín mǎ zhī liáng, róng bīng zhī zhòng, tàn qián jué hòu tí jiān sān xún téng zhě, bù kě shèng shù. shān dōng zhī shì bèi jiǎ méng zhòu yǐ huì zhàn, qín rén juān jiǎ tú xī yǐ qū dí, zuǒ qiè rén tóu, yòu xié shēng lǔ. fū qín zú yǔ shān dōng zhī zú, yóu mèng bì zhī yǔ qiè fū yǐ zhòng lì xiāng yā, yóu wū huò zhī yǔ yīng ér. fū zhàn mèng bì wū huò zhī shì yǐ gōng bù fú zhī ruò guó, wú yì chuí qiān jūn zhī zhòng yú niǎo luǎn zhī shàng, bì wú xìng yǐ.
張儀去楚,因遂之韓,說韓王曰:「韓地險惡山居,五穀所生,非菽而麥,民之食大抵菽藿羹。一歲不收,收不饜糟。地不過九百里,無二歲之食。料大王之卒,悉之不過三十萬,而廝徒負養在其中矣。除守徼亭鄣塞,見卒不過二十萬而已矣。秦帶甲百餘萬,車千乘,騎萬匹,虎賁之士跿簉科頭貫頤奮戟者,至不可勝計。秦馬之良,戎兵之眾,探前趹後蹄間三尋騰者,不可勝數。山東之士被甲蒙胄以會戰,秦人捐甲徒裼以趨敵,左挈人頭,右挾生虜。夫秦卒與山東之卒,猶孟賁之與怯夫;以重力相壓,猶烏獲之與嬰兒。夫戰孟賁、烏獲之士以攻不服之弱國,無異垂千鈞之重於鳥卵之上,必無幸矣。
fū qún chén zhū hóu bù liào dì zhī guǎ, ér tīng cóng rén zhī gān yán hǎo cí, bǐ zhōu yǐ xiāng shì yě, jiē fèn yuē tīng wú jì kě yǐ jiàng bà tiān xià. fū bù gù shè jì zhī zhǎng lì ér tīng xū yú zhī shuō, guà wù rén zhǔ, wú guò cǐ zhě.
「夫群臣諸侯不料地之寡,而聽從人之甘言好辭,比周以相飾也,皆奮曰『聽吾計可以彊霸天下』。夫不顧社稷之長利而聽須臾之說,詿誤人主,無過此者。
dài wáng bù shì qín, qín xià jiǎ jù yí yáng, duàn hán zhī shàng dì, dōng qǔ chéng gāo xíng yáng, zé hóng tái zhī gōng sāng lín zhī yuàn fēi wáng zhī yǒu yě. fū sāi chéng gāo, jué shàng dì, zé wáng zhī guó fēn yǐ. xiān shì qín zé ān, bù shì qín zé wēi. fū zào huò ér qiú qí fú bào, jì qiǎn ér yuàn shēn, nì qín ér shùn chǔ, suī yù wú wáng, bù kě de yě.
「大王不事秦,秦下甲據宜陽,斷韓之上地,東取成皋、滎陽,則鴻台之宮、桑林之苑非王之有也。夫塞成皋,絕上地,則王之國分矣。先事秦則安,不事秦則危。夫造禍而求其福報,計淺而怨深,逆秦而順楚,雖欲毋亡,不可得也。
gù wèi dài wáng jì, mò rú wèi qín. qín zhī suǒ yù mò rú ruò chǔ, ér néng ruò chǔ zhě rú hán. fēi yǐ hán néng jiàng yú chǔ yě, qí dì shì rán yě. jīn wáng xī miàn ér shì qín yǐ gōng chǔ, qín wáng bì xǐ. fū gōng chǔ yǐ lì qí dì, zhuǎn huò ér shuō qín, jì wú biàn yú cǐ zhě.
「故為大王計,莫如為秦。秦之所欲莫如弱楚,而能弱楚者如韓。非以韓能彊於楚也,其地勢然也。今王西面而事秦以攻楚,秦王必喜。夫攻楚以利其地,轉禍而說秦,計無便於此者。」
hán wáng tīng yí jì. zhāng yí guī bào, qín huì wáng fēng yí wǔ yì, hào yuē wǔ xìn jūn. shǐ zhāng yí dōng shuō qí mǐn wáng yuē: tiān xià jiàng guó wú guò qí zhě, dà chén fù xiōng yīn zhòng fù lè. rán ér wèi dài wáng jì zhě, jiē wèi yī shí zhī shuō, bù gù bǎi shì zhī lì. cóng rén shuō dài wáng zhě, bì yuē qí xī yǒu jiàng zhào, nán yǒu hán yǔ liáng. qí, fù hǎi zhī guó yě, dì guǎng mín zhòng, bīng jiàng shì yǒng, suī yǒu bǎi qín, jiāng wú nài qí hé. dài wáng xián qí shuō ér bù jì qí shí. fū cóng rén péng dǎng bǐ zhōu, mò bù yǐ cóng wèi kě. chén wén zhī, qí yǔ lǔ sān zhàn ér lǔ sān shèng, guó yǐ wēi wáng suí qí hòu, suī yǒu zhàn shèng zhī míng, ér yǒu wáng guó zhī shí. shì hé yě? qí dà ér lǔ xiǎo yě. jīn qín zhī yǔ qí yě, yóu qí zhī yǔ lǔ yě. qín zhào zhàn yú hé zhāng zhī shàng, zài zhàn ér zhào zài shèng qín zhàn yú fān wú zhī xià, zài zhàn yòu shèng qín. sì zhàn zhī hòu, zhào zhī wáng zú shù shí wàn, hán dān jǐn cún, suī yǒu zhàn shèng zhī míng ér guó yǐ pò yǐ. shì hé yě? qín jiàng ér zhào ruò.
韓王聽儀計。張儀歸報,秦惠王封儀五邑,號曰武信君。使張儀東說齊湣王曰:「天下彊國無過齊者,大臣父兄殷眾富樂。然而為大王計者,皆為一時之說,不顧百世之利。從人說大王者,必曰『齊西有彊趙,南有韓與梁。齊,負海之國也,地廣民眾,兵彊士勇,雖有百秦,將無柰齊何』。大王賢其說而不計其實。夫從人朋黨比周,莫不以從為可。臣聞之,齊與魯三戰而魯三勝,國以危亡隨其後,雖有戰勝之名,而有亡國之實。是何也?齊大而魯小也。今秦之與齊也,猶齊之與魯也。秦趙戰於河漳之上,再戰而趙再勝秦;戰於番吾之下,再戰又勝秦。四戰之後,趙之亡卒數十萬,邯鄲僅存,雖有戰勝之名而國已破矣。是何也?秦彊而趙弱。
jīn qín chǔ jià nǚ qǔ fù, wèi kūn dì zhī guó. hán xiàn yí yáng liáng xiào hé wài zhào rù cháo miǎn chí, gē hé jiān yǐ shì qín. dài wáng bù shì qín, qín qū hán liáng gōng qí zhī nán dì, xī zhào bīng dù qīng hé, zhǐ bó guān, lín zāi jí mò fēi wáng zhī yǒu yě. guó yī rì jiàn gōng, suī yù shì qín, bù kě de yě. shì gù yuán dài wáng shú jì zhī yě.
「今秦楚嫁女娶婦,為昆弟之國。韓獻宜陽;梁效河外;趙入朝澠池,割河間以事秦。大王不事秦,秦驅韓梁攻齊之南地,悉趙兵渡清河,指博關,臨菑、即墨非王之有也。國一日見攻,雖欲事秦,不可得也。是故原大王孰計之也。」
qí wáng yuē: qí pì lòu, yǐn jū dōng hǎi zhī shàng, wèi cháng wén shè jì zhī zhǎng lì yě. nǎi xǔ zhāng yí.
齊王曰:「齊僻陋,隱居東海之上,未嘗聞社稷之長利也。」乃許張儀。
zhāng yí qù, xī shuō zhào wáng yuē: bì yì qín wáng shǐ shǐ chén xiào yú jì yú dài wáng. dài wáng shōu lǜ tiān xià yǐ bīn qín, qín bīng bù gǎn chū hán gǔ guān shí wǔ nián. dài wáng zhī wēi xíng yú shān dōng, bì yì kǒng jù shè fú, shàn jiǎ lì bīng, shì chē qí, xí chí shè, lì tián jī sù, shǒu sì fēng zhī nèi, chóu jū shè chù, bù gǎn dòng yáo, wéi dài wáng yǒu yì dū guò zhī yě.
張儀去,西說趙王曰:「敝邑秦王使使臣效愚計於大王。大王收率天下以賓秦,秦兵不敢出函谷關十五年。大王之威行於山東,敝邑恐懼懾伏,繕甲厲兵,飾車騎,習馳射,力田積粟,守四封之內,愁居懾處,不敢動搖,唯大王有意督過之也。
jīn yǐ dài wáng zhī lì, jǔ bā shǔ, bìng hàn zhōng, bāo liǎng zhōu, qiān jiǔ dǐng, shǒu bái mǎ zhī jīn. qín suī pì yuǎn, rán ér xīn fèn hán nù zhī rì jiǔ yǐ. jīn qín yǒu bì jiǎ diāo bīng, jūn yú miǎn chí, yuán dù hé yú zhāng, jù fān wú, huì hán dān zhī xià, yuán yǐ jiǎ zǐ hé zhàn, yǐ zhèng yīn zhòu zhī shì, jìng shǐ shǐ chén xiān wén zuǒ yòu.
「今以大王之力,舉巴蜀,並漢中,包兩周,遷九鼎,守白馬之津。秦雖僻遠,然而心忿含怒之日久矣。今秦有敝甲凋兵,軍於澠池,原渡河逾漳,據番吾,會邯鄲之下,原以甲子合戰,以正殷紂之事,敬使使臣先聞左右。
fán dài wáng zhī suǒ xìn wèi cóng zhě shì sū qín. sū qín yíng huò zhū hóu, yǐ shì wèi fēi, yǐ fēi wèi shì, yù fǎn qí guó, ér zì lìng chē liè yú shì. fū tiān xià zhī bù kě yī yì míng yǐ. jīn chǔ yǔ qín wèi kūn dì zhī guó, ér hán liáng chēng wèi dōng fān zhī chén, qí xiàn yú yán zhī dì, cǐ duàn zhào zhī yòu bì yě. fū duàn yòu bì ér yǔ rén dòu, shī qí dǎng ér gū jū, qiú yù wú wēi, qǐ kě dé hū?
「凡大王之所信為從者恃蘇秦。蘇秦熒惑諸侯,以是為非,以非為是,欲反齊國,而自令車裂於市。夫天下之不可一亦明矣。今楚與秦為昆弟之國,而韓梁稱為東籓之臣,齊獻魚鹽之地,此斷趙之右臂也。夫斷右臂而與人斗,失其黨而孤居,求欲毋危,豈可得乎?
jīn qín fā sān jiāng jūn: qí yī jūn sāi wǔ dào, gào qí shǐ xìng shī dù qīng hé, jūn yú hán dān zhī dōng yī jūn jūn chéng gāo, qū hán liáng jūn yú hé wài yī jūn jūn yú miǎn chí. yuē sì guó wèi yī yǐ gōng zhào, zhào, bì sì fēn qí dì. shì gù bù gǎn nì yì yǐn qíng, xiān yǐ wén yú zuǒ yòu. chén qiè wèi dài wáng jì, mò rú yǔ qín wáng yù yú miǎn chí, miàn xiāng jiàn ér kǒu xiāng jié, qǐng àn bīng wú gōng. yuán dài wáng zhī dìng jì.
「今秦發三將軍:其一軍塞午道,告齊使興師渡清河,軍於邯鄲之東;一軍軍成皋,驅韓梁軍於河外;一軍軍於澠池。約四國為一以攻趙,趙,必四分其地。是故不敢匿意隱情,先以聞於左右。臣竊為大王計,莫如與秦王遇於澠池,面相見而口相結,請案兵無攻。原大王之定計。」
zhào wáng yuē: xiān wáng zhī shí, fèng yáng jūn zhuān quán shàn shì, bì qī xiān wáng, dú shàn wǎn shì, guǎ rén jū shǔ shī fù, bù yǔ guó móu jì. xiān wáng qì qún chén, guǎ rén nián yòu, fèng sì zhī rì xīn, xīn gù qiè yí yān, yǐ wèi yī cóng bù shì qín, fēi guó zhī zhǎng lì yě. nǎi qiě yuán biàn xīn yì lǜ, gē dì xiè qián guò yǐ shì qín. fāng jiāng yuē chē qū xíng, shì wén shǐ zhě zhī míng zhào. zhào wáng xǔ zhāng yí, zhāng yí nǎi qù.
趙王曰:「先王之時,奉陽君專權擅勢,蔽欺先王,獨擅綰事,寡人居屬師傅,不與國謀計。先王棄群臣,寡人年幼,奉祀之日新,心固竊疑焉,以為一從不事秦,非國之長利也。乃且原變心易慮,割地謝前過以事秦。方將約車趨行,適聞使者之明詔。」趙王許張儀,張儀乃去。
běi zhī yàn, shuō yàn zhāo wáng yuē: dài wáng zhī suǒ qīn mò rú zhào. xī zhào xiāng zi cháng yǐ qí zǐ wèi dài wáng qī, yù bìng dài, yuē yǔ dài wáng yù yú jù zhù zhī sāi. nǎi lìng gōng rén zuò wèi jīn dòu, zhǎng qí wěi, lìng kě yǐ jī rén. yǔ dài wáng yǐn, yīn gào chú rén yuē: jí jiǔ hān lè, jìn rè chuài, fǎn dòu yǐ jī zhī. yú shì jiǔ hān lè, jìn rè chuài, chú rén jìn zhēn, yīn fǎn dòu yǐ jī dài wáng, shā zhī, wáng nǎo tú dì. qí zǐ wén zhī, yīn mó jī yǐ zì cì, gù zhì jīn yǒu mó jī zhī shān. dài wáng zhī wáng, tiān xià mò bù wén.
北之燕,說燕昭王曰:「大王之所親莫如趙。昔趙襄子嘗以其姊為代王妻,欲並代,約與代王遇於句注之塞。乃令工人作為金斗,長其尾,令可以擊人。與代王飲,陰告廚人曰:『即酒酣樂,進熱啜,反斗以擊之。』於是酒酣樂,進熱啜,廚人進斟,因反斗以擊代王,殺之,王腦塗地。其姊聞之,因摩笄以自刺,故至今有摩笄之山。代王之亡,天下莫不聞。
fū zhào wáng zhī hěn lì wú qīn, dài wáng zhī suǒ míng jiàn, qiě yǐ zhào wáng wèi kě qīn hū? zhào xìng bīng gōng yàn, zài wéi yàn dōu ér jié dài wáng, dài wáng gē shí chéng yǐ xiè. jīn zhào wáng yǐ rù cháo miǎn chí, xiào hé jiān yǐ shì qín. jīn dài wáng bù shì qín, qín xià jiǎ yún zhōng jiǔ yuán, qū zhào ér gōng yàn, zé yì shuǐ zhǎng chéng fēi dài wáng zhī yǒu yě.
「夫趙王之很戾無親,大王之所明見,且以趙王為可親乎?趙興兵攻燕,再圍燕都而劫大王,大王割十城以謝。今趙王已入朝澠池,效河間以事秦。今大王不事秦,秦下甲雲中、九原,驅趙而攻燕,則易水、長城非大王之有也。
qiě jīn shí zhào zhī yú qín yóu jùn xiàn yě, bù gǎn wàng jǔ shī yǐ gōng fá. jīn wáng shì qín, qín wáng bì xǐ, zhào bù gǎn wàng dòng, shì xī yǒu jiàng qín zhī yuán, ér nán wú qí zhào zhī huàn, shì gù yuán dài wáng shú jì zhī.
「且今時趙之於秦猶郡縣也,不敢妄舉師以攻伐。今王事秦,秦王必喜,趙不敢妄動,是西有彊秦之援,而南無齊趙之患,是故原大王孰計之。」
yàn wáng yuē: guǎ rén mán yí pì chù, suī dà nán zǐ cái rú yīng ér, yán bù zú yǐ cǎi zhèng jì. jīn shàng kè xìng jiào zhī, qǐng xī miàn ér shì qín, xiàn héng shān zhī wěi wǔ chéng. yàn wáng tīng yí. yí guī bào, wèi zhì xián yáng ér qín huì wáng zú, wǔ wáng lì. wǔ wáng zì wèi tài zǐ shí bù shuō zhāng yí, jí jí wèi, qún chén duō chán zhāng yí yuē: wú xìn, zuǒ yòu mài guó yǐ qǔ róng. qín bì fù yòng zhī, kǒng wèi tiān xià xiào. zhū hóu wén zhāng yí yǒu què wǔ wáng, jiē pàn héng, fù hé cóng.
燕王曰:「寡人蠻夷僻處,雖大男子裁如嬰兒,言不足以采正計。今上客幸教之,請西面而事秦,獻恆山之尾五城。」燕王聽儀。儀歸報,未至咸陽而秦惠王卒,武王立。武王自為太子時不說張儀,及即位,群臣多讒張儀曰:「無信,左右賣國以取容。秦必復用之,恐為天下笑。」諸侯聞張儀有卻武王,皆畔衡,複合從。
qín wǔ wáng yuán nián, qún chén rì yè è zhāng yí wèi yǐ, ér qí ràng yòu zhì. zhāng yí jù zhū, nǎi yīn wèi qín wǔ wáng yuē: yí yǒu yú jì, yuán xiào zhī. wáng yuē: nài hé? duì yuē: wèi qín shè jì jì zhě, dōng fāng yǒu dà biàn, rán hòu wáng kě yǐ duō gē de dì yě. jīn wén qí wáng shén zēng yí, yí zhī suǒ zài, bì xìng shī fá zhī. gù yí yuán qǐ qí bù xiào zhī shēn zhī liáng, qí bì xìng shī ér fá liáng. liáng qí zhī bīng lián yú chéng xià ér bù néng xiāng qù, wáng yǐ qí jiān fá hán, rù sān chuān, chū bīng hán gǔ ér wú fá, yǐ lín zhōu, jì qì bì chū. xié tiān zǐ, àn tú jí, cǐ wáng yè yě. qín wáng yǐ wèi rán, nǎi jù gé chē sān shí chéng, rù yí zhī liáng. qí guǒ xìng shī fá zhī. liáng āi wáng kǒng. zhāng yí yuē: wáng wù huàn yě, qǐng lìng bà qí bīng. nǎi shǐ qí shè rén féng xǐ zhī chǔ, jiè shǐ zhī qí, wèi qí wáng yuē: wáng shén zēng zhāng yí suī rán, yì hòu yǐ wáng zhī tuō yí yú qín yě! qí wáng yuē: guǎ rén zēng yí, yí zhī suǒ zài, bì xìng shī fá zhī, hé yǐ tuō yí? duì yuē: shì nǎi wáng zhī tuō yí yě. fū yí zhī chū yě, gù yǔ qín wáng yuē yuē: wèi wáng jì zhě, dōng fāng yǒu dà biàn, rán hòu wáng kě yǐ duō gē de dì. jīn qí wáng shén zēng yí, yí zhī suǒ zài, bì xìng shī fá zhī. gù yí yuán qǐ qí bù xiào zhī shēn zhī liáng, qí bì xìng shī fá zhī. qí liáng zhī bīng lián yú chéng xià ér bù néng xiāng qù, wáng yǐ qí jiān fá hán, rù sān chuān, chū bīng hán gǔ ér wú fá, yǐ lín zhōu, jì qì bì chū. xié tiān zǐ, àn tú jí, cǐ wáng yè yě. qín wáng yǐ wèi rán, gù jù gé chē sān shí chéng ér rù zhī liáng yě. jīn yí rù liáng, wáng guǒ fá zhī, shì wáng nèi bà guó ér wài fá yǔ guó, guǎng lín dí yǐ nèi zì lín, ér xìn yí yú qín wáng yě. cǐ chén zhī suǒ wèi tuō yí yě. qí wáng yuē: shàn. nǎi shǐ jiě bīng.
秦武王元年,群臣日夜惡張儀未已,而齊讓又至。張儀懼誅,乃因謂秦武王曰:「儀有愚計,原效之。」王曰:「柰何?」對曰:「為秦社稷計者,東方有大變,然後王可以多割得地也。今聞齊王甚憎儀,儀之所在,必興師伐之。故儀原乞其不肖之身之梁,齊必興師而伐梁。梁齊之兵連於城下而不能相去,王以其間伐韓,入三川,出兵函谷而毋伐,以臨周,祭器必出。挾天子,按圖籍,此王業也。」秦王以為然,乃具革車三十乘,入儀之梁。齊果興師伐之。梁哀王恐。張儀曰:「王勿患也,請令罷齊兵。」乃使其舍人馮喜之楚,借使之齊,謂齊王曰:「王甚憎張儀;雖然,亦厚矣王之託儀於秦也!」齊王曰:「寡人憎儀,儀之所在,必興師伐之,何以託儀?」對曰:「是乃王之託儀也。夫儀之出也,固與秦王約曰:『為王計者,東方有大變,然後王可以多割得地。今齊王甚憎儀,儀之所在,必興師伐之。故儀原乞其不肖之身之梁,齊必興師伐之。齊梁之兵連於城下而不能相去,王以其間伐韓,入三川,出兵函谷而無伐,以臨周,祭器必出。挾天子,案圖籍,此王業也。』秦王以為然,故具革車三十乘而入之梁也。今儀入梁,王果伐之,是王內罷國而外伐與國,廣鄰敵以內自臨,而信儀於秦王也。此臣之所謂『託儀』也。」齊王曰:「善。」乃使解兵。
zhāng yí xiāng wèi yī suì, zú yú wèi yě.
張儀相魏一歲,卒於魏也。
chén zhěn zhě, yóu shuō zhī shì. yǔ zhāng yí jù shì qín huì wáng, jiē guì zhòng, zhēng chǒng. zhāng yí è chén zhěn yú qín wáng yuē: zhěn zhòng bì qīng shǐ qín chǔ zhī jiān, jiāng wèi guó jiāo yě. jīn chǔ bù jiā shàn yú qín ér shàn zhěn zhě, zhěn zì wèi hòu ér wèi wáng báo yě. qiě zhěn yù qù qín ér zhī chǔ, wáng hú bù tīng hū? wáng wèi chén zhěn yuē: wú wén zi yù qù qín zhī chǔ, yǒu zhī hū? zhěn yuē: rán. wáng yuē: yí zhī yán guǒ xìn yǐ. zhěn yuē: fēi dú yí zhī zhī yě, háng dào zhī shì jǐn zhī zhī yǐ. xī zi xū zhōng yú qí jūn ér tiān xià zhēng yǐ wèi chén, céng cān xiào yú qí qīn ér tiān xià yuán yǐ wèi zi. gù mài pū qiè bù chū lǘ xiàng ér shòu zhě, liáng pū qiè yě chū fù jià yú xiāng qū zhě, liáng fù yě. jīn zhěn bù zhōng qí jūn, chǔ yì hé yǐ zhěn wèi zhōng hū? zhōng qiě jiàn qì, zhěn bù zhī chǔ hé guī hū? wáng yǐ qí yán wèi rán, suì shàn dài zhī.
陳軫者,遊說之士。與張儀俱事秦惠王,皆貴重,爭寵。張儀惡陳軫於秦王曰:「軫重幣輕使秦楚之間,將為國交也。今楚不加善於秦而善軫者,軫自為厚而為王薄也。且軫欲去秦而之楚,王胡不聽乎?」王謂陳軫曰:「吾聞子欲去秦之楚,有之乎?」軫曰:「然。」王曰:「儀之言果信矣。」軫曰:「非獨儀知之也,行道之士盡知之矣。昔子胥忠於其君而天下爭以為臣,曾參孝於其親而天下原以為子。故賣仆妾不出閭巷而售者,良仆妾也;出婦嫁於鄉曲者,良婦也。今軫不忠其君,楚亦何以軫為忠乎?忠且見棄,軫不之楚何歸乎?」王以其言為然,遂善待之。
jū qín qī nián, qín huì wáng zhōng xiāng zhāng yí, ér chén zhěn bēn chǔ. chǔ wèi zhī zhòng yě, ér shǐ chén zhěn shǐ yú qín. guò liáng, yù jiàn xī shǒu. xī shǒu xiè fú jiàn. zhěn yuē: wú wèi shì lái, gōng bù jiàn zhěn, zhěn jiāng xíng, bù dé dài yì rì. xī shǒu jiàn zhī. chén zhěn yuē: gōng hé hǎo yǐn yě? xī shǒu yuē: wú shì yě. yuē: wú qǐng lìng gōng yàn shì kě hū? yuē: nài hé? yuē: tián xū yuē zhū hóu cóng qīn, chǔ wáng yí zhī, wèi xìn yě. gōng wèi yú wáng yuē: chén yǔ yàn zhào zhī wáng yǒu gù, shù shǐ rén lái, yuē: wú shì hé bù xiāng jiàn, yuán yè xíng yú wáng. wáng suī xǔ gōng, gōng qǐng wú duō chē, yǐ chē sān shí chéng, kě chén zhī yú tíng, míng yán zhī yàn zhào. yàn zhào kè wén zhī, chí chē gào qí wáng, shǐ rén yíng xī shǒu. chǔ wáng wén zhī dà nù, yuē: tián xū yǔ guǎ rén yuē, ér xī shǒu zhī yàn zhào, shì qī wǒ yě. nù ér bù tīng qí shì. qí wén xī shǒu zhī běi, shǐ rén yǐ shì wěi yān. xī shǒu suì xíng, sān guó xiāng shì jiē duàn yú xī shǒu. zhěn suì zhì qín.
居秦期年,秦惠王終相張儀,而陳軫奔楚。楚未之重也,而使陳軫使於秦。過梁,欲見犀首。犀首謝弗見。軫曰:「吾為事來,公不見軫,軫將行,不得待異日。」犀首見之。陳軫曰:「公何好飲也?」犀首曰:「無事也。」曰:「吾請令公厭事可乎?」曰:「柰何?」曰:「田需約諸侯從親,楚王疑之,未信也。公謂於王曰:『臣與燕、趙之王有故,數使人來,曰:「無事何不相見」,原謁行於王。』王雖許公,公請毋多車,以車三十乘,可陳之於庭,明言之燕、趙。」燕、趙客聞之,馳車告其王,使人迎犀首。楚王聞之大怒,曰:「田需與寡人約,而犀首之燕、趙,是欺我也。」怒而不聽其事。齊聞犀首之北,使人以事委焉。犀首遂行,三國相事皆斷於犀首。軫遂至秦。
hán wèi xiāng gōng, qī nián bù jiě. qín huì wáng yù jiù zhī, wèn yú zuǒ yòu. zuǒ yòu huò yuē jiù zhī biàn, huò yuē wù jiù biàn, huì wáng wèi néng wèi zhī jué. chén zhěn shì zhì qín, huì wáng yuē: zi qù guǎ rén zhī chǔ, yì sī guǎ rén bù? chén zhěn duì yuē: wáng wén fū yuè rén zhuāng xì hū? wáng yuē: bù wén. yuē: yuè rén zhuāng xì shì chǔ zhí guī, yǒu qǐng ér bìng. chǔ wáng yuē: xì gù yuè zhī bǐ xì rén yě, jīn shì chǔ zhí guī, guì fù yǐ, yì sī yuè bù? zhōng xiè duì yuē: fán rén zhī sī gù, zài qí bìng yě. bǐ sī yuè zé yuè shēng, bù sī yuè zé chǔ shēng. shǐ rén wǎng tīng zhī, yóu shàng yuè shēng yě. jīn chén suī qì zhú zhī chǔ, qǐ néng wú qín shēng zāi! huì wáng yuē: shàn. jīn hán wèi xiāng gōng, qī nián bù jiě, huò wèi guǎ rén jiù zhī biàn, huò yuē wù jiù biàn, guǎ rén bù néng jué, yuán zǐ wèi zi zhǔ jì zhī yú, wèi guǎ rén jì zhī. chén zhěn duì yuē: yì cháng yǒu yǐ fū biàn zhuāng zi cì hǔ wén yú wáng zhě hū? zhuāng zi yù cì hǔ, guǎn shù zi zhǐ zhī, yuē: liǎng hǔ fāng qiě shí niú, shí gān bì zhēng, zhēng zé bì dòu, dòu zé dà zhě shāng, xiǎo zhě sǐ, cóng shāng ér cì zhī, yī jǔ bì yǒu shuāng hǔ zhī míng. biàn zhuāng zi yǐ wèi rán, lì xū zhī. yǒu qǐng, liǎng hǔ guǒ dòu, dà zhě shāng, xiǎo zhě sǐ. zhuāng zi cóng shāng zhě ér cì zhī, yī jǔ guǒ yǒu shuāng hǔ zhī gōng. jīn hán wèi xiāng gōng, qī nián bù jiě, shì bì dà guó shāng, xiǎo guó wáng, cóng shāng ér fá zhī, yī jǔ bì yǒu liǎng shí. cǐ yóu zhuāng zi cì hǔ zhī lèi yě. chén zhǔ yǔ wáng hé yì yě. huì wáng yuē: shàn. zú fú jiù. dà guó guǒ shāng, xiǎo guó wáng, qín xìng bīng ér fá, dà kè zhī. cǐ chén zhěn zhī jì yě.
韓魏相攻,期年不解。秦惠王欲救之,問於左右。左右或曰救之便,或曰勿救便,惠王未能為之決。陳軫適至秦,惠王曰:「子去寡人之楚,亦思寡人不?」陳軫對曰:「王聞夫越人莊舄乎?」王曰:「不聞。」曰:「越人莊舄仕楚執珪,有頃而病。楚王曰:『舄故越之鄙細人也,今仕楚執珪,貴富矣,亦思越不?』中謝對曰:『凡人之思故,在其病也。彼思越則越聲,不思越則楚聲。』使人往聽之,猶尚越聲也。今臣雖棄逐之楚,豈能無秦聲哉!」惠王曰:「善。今韓魏相攻,期年不解,或謂寡人救之便,或曰勿救便,寡人不能決,原子為子主計之餘,為寡人計之。」陳軫對曰:「亦嘗有以夫卞莊子刺虎聞於王者乎?莊子欲刺虎,館豎子止之,曰:『兩虎方且食牛,食甘必爭,爭則必斗,斗則大者傷,小者死,從傷而刺之,一舉必有雙虎之名。』卞莊子以為然,立須之。有頃,兩虎果斗,大者傷,小者死。莊子從傷者而刺之,一舉果有雙虎之功。今韓魏相攻,期年不解,是必大國傷,小國亡,從傷而伐之,一舉必有兩實。此猶莊子刺虎之類也。臣主與王何異也。」惠王曰:「善。」卒弗救。大國果傷,小國亡,秦興兵而伐,大剋之。此陳軫之計也。
xī shǒu zhě, wèi zhī yīn jìn rén yě, míng yǎn, xìng gōng sūn shì. yǔ zhāng yí bù shàn.
犀首者,魏之陰晉人也,名衍,姓公孫氏。與張儀不善。
zhāng yí wèi qín zhī wèi, wèi wáng xiāng zhāng yí. xī shǒu fú lì, gù lìng rén wèi hán gōng shū yuē: zhāng yí yǐ hé qín wèi yǐ, qí yán yuē wèi gōng nán yáng, qín gōng sān chuān. wèi wáng suǒ yǐ guì zhāng zi zhě, yù de hán dì yě. qiě hán zhī nán yáng yǐ jǔ yǐ, zi hé bù shǎo wěi yān yǐ wèi yǎn gōng, zé qín wèi zhī jiāo kě cuò yǐ. rán zé wèi bì tú qín ér qì yí, shōu hán ér xiāng yǎn. gōng shū yǐ wèi biàn, yīn wěi zhī xī shǒu yǐ wèi gōng. guǒ xiāng wèi. zhāng yí qù.
張儀為秦之魏,魏王相張儀。犀首弗利,故令人謂韓公叔曰:「張儀已合秦魏矣,其言曰『魏攻南陽,秦攻三川』。魏王所以貴張子者,欲得韓地也。且韓之南陽已舉矣,子何不少委焉以為衍功,則秦魏之交可錯矣。然則魏必圖秦而棄儀,收韓而相衍。」公叔以為便,因委之犀首以為功。果相魏。張儀去。
yì qú jūn cháo yú wèi. xī shǒu wén zhāng yí fù xiāng qín, hài zhī. xī shǒu nǎi wèi yì qú jūn yuē: dào yuǎn bù dé fù guò, qǐng yè shì qíng. yuē: zhōng guó wú shì, qín dé shāo duō fén yú jūn zhī guó yǒu shì, qín jiāng qīng shǐ zhòng bì shì jūn zhī guó. qí hòu wǔ guó fá qín. huì chén zhěn wèi qín wáng yuē: yì qú jūn zhě, mán yí zhī xián jūn yě, bù rú lù zhī yǐ fǔ qí zhì. qín wáng yuē: shàn. nǎi yǐ wén xiù qiān chún, fù nǚ bǎi rén yí yì qú jūn. yì qú jūn zhì qún chén ér móu yuē: cǐ gōng sūn yǎn suǒ wèi xié? nǎi qǐ bīng xí qín, dà bài qín rén lǐ bó zhī xià.
義渠君朝於魏。犀首聞張儀復相秦,害之。犀首乃謂義渠君曰:「道遠不得復過,請謁事情。」曰:「中國無事,秦得燒掇焚於君之國;有事,秦將輕使重幣事君之國。」其後五國伐秦。會陳軫謂秦王曰:「義渠君者,蠻夷之賢君也,不如賂之以撫其志。」秦王曰:「善。」乃以文繡千純,婦女百人遺義渠君。義渠君致群臣而謀曰:「此公孫衍所謂邪?」乃起兵襲秦,大敗秦人李伯之下。
zhāng yí yǐ zú zhī hòu, xī shǒu rù xiàng qín. cháng pèi wǔ guó zhī xiāng yìn, wèi yuē zhǎng.
張儀已卒之後,犀首入相秦。嘗佩五國之相印,為約長。
tài shǐ gōng yuē: sān jìn duō quán biàn zhī shì, fū yán cóng héng jiàng qín zhě dà dǐ jiē sān jìn zhī rén yě. fū zhāng yí zhī xíng shì shén yú sū qín, rán shì è sū qín zhě, yǐ qí xiān sǐ, ér yí zhèn bào qí duǎn yǐ fú qí shuō, chéng qí héng dào. yào zhī, cǐ liǎng rén zhēn qīng wēi zhī shì zāi!
太史公曰:三晉多權變之士,夫言從衡彊秦者大抵皆三晉之人也。夫張儀之行事甚於蘇秦,然世惡蘇秦者,以其先死,而儀振暴其短以扶其說,成其衡道。要之,此兩人真傾危之士哉!
yí wèi zāo shí, pín bèi kùn rǔ. jí xiāng qín huì, xiān hán hòu shǔ. lián héng qí wèi, qīng wēi kuáng huò. chén zhěn xié quán, xī shǒu chěng yù. rú hé sān jìn, jì yǒu sī dé.
儀未遭時,頻被困辱。及相秦惠,先韓後蜀。連衡齊魏,傾危誑惑。陳軫挾權,犀首騁欲。如何三晉,繼有斯德。