hàn wǔ dì rǔ mǔ cháng yú wài fàn shì, dì yù shēn xiàn, rǔ mǔ qiú jiù dōng fāng shuò. shuò yuē: cǐ fēi chún shé suǒ zhēng, ěr bì wàng jì zhě, jiāng qù shí dàn dāng lǚ gù dì, shèn wù yán! cǐ huò kě wàn yī jì ěr. rǔ mǔ jì zhì, shuò yì shì cè, yīn wèi yuē: rǔ chī ěr! dì qǐ fù yì rǔ rǔ bǔ shí ēn xié? dì suī cái xióng xīn rěn, yì shēn yǒu qíng liàn, nǎi qī rán mǐn zhī, jí chì miǎn zuì.
漢武帝乳母嘗於外犯事,帝欲申憲,乳母求救東方朔。朔曰:「此非唇舌所爭,爾必望濟者,將去時但當屢顧帝,慎勿言!此或可萬一冀耳。」乳母既至,朔亦侍側,因謂曰:「汝痴耳!帝豈復憶汝乳哺時恩邪?」帝雖才雄心忍,亦深有情戀,乃悽然愍之,即敕免罪。
jīng fáng yǔ hàn yuán dì gòng lùn, yīn wèn dì: yōu lì zhī jūn hé yǐ wáng? suǒ rèn hé rén? dá yuē: qí rèn rén bù zhōng. fáng yuē: zhī bù zhōng ér rèn zhī, hé xié? yuē: wáng guó zhī jūn, gè xián qí chén, qǐ zhī bù zhōng ér rèn zhī? fáng qǐ shǒu yuē: jiāng kǒng jīn zhī shì gǔ, yì yóu hòu zhī shì jīn yě.
京房與漢元帝共論,因問帝:「幽、厲之君何以亡?所任何人?」答曰:「其任人不忠。」房曰:「知不忠而任之,何邪?」曰:「亡國之君,各賢其臣,豈知不忠而任之?」房稽首曰:「將恐今之視古,亦猶後之視今也。」
chén yuán fāng zāo fù sàng, kū qì āi tòng, qū tǐ gǔ lì. qí mǔ mǐn zhī, qiè yǐ jǐn bèi méng shàng. guō lín zōng diào ér jiàn zhī, wèi yuē: qīng hǎi nèi zhī jùn cái, sì fāng shì zé, rú hé dāng sàng, jǐn bèi méng shàng? kǒng zǐ yuē: yī fū jǐn yě, shí fū dào yě, yú rǔ ān hū? wú bù qǔ yě! fèn yī ér qù. zì hòu bīn kè jué bǎi suǒ rì.
陳元方遭父喪,哭泣哀慟,軀體骨立。其母愍之,竊以錦被蒙上。郭林宗吊而見之,謂曰:「卿海內之俊才,四方是則,如何當喪,錦被蒙上?孔子曰:『衣夫錦也,食夫稻也,於汝安乎?』吾不取也!」奮衣而去。自後賓客絕百所日。
sūn xiū hǎo shè zhì, zhì qí shí zé chén qù xī fǎn. qún chén mò bù zhǐ jiàn: cǐ wèi xiǎo wù, hé zú shén dān? xiū yuē: suī wèi xiǎo wù, gěng jiè guò rén, zhèn suǒ yǐ hǎo zhī.
孫休好射雉,至其時則晨去夕反。群臣莫不止諫:「此為小物,何足甚耽?」休曰:「雖為小物,耿介過人,朕所以好之。」
sūn hào wèn chéng xiàng lù kǎi yuē: qīng yī zōng zài cháo yǒu jǐ rén? lù yuē: èr xiāng wǔ hóu jiāng jūn shí yú rén. hào yuē: shèng zāi! lù yuē: jūn xián chén zhōng, guó zhī shèng yě. fù cí zǐ xiào, jiā zhī shèng yě. jīn zhèng huāng mín bì, fù wáng shì jù, chén hé gǎn yán shèng!
孫皓問丞相陸凱曰:「卿一宗在朝有幾人?」陸曰:「二相、五侯、將軍十餘人。」皓曰:「盛哉!」陸曰:「君賢臣忠,國之盛也。父慈子孝,家之盛也。今政荒民弊,覆亡是懼,臣何敢言盛!」
hé yàn dèng yáng lìng guǎn hé zuò guà, yún: bù zhī wèi zhì sān gōng bù? guà chéng, hé chēng yǐn gǔ yì, shēn yǐ jiè zhī. yáng yuē: cǐ lǎo shēng zhī cháng tán. yàn yuē: zhī jǐ qí shén hū! gǔ rén yǐ wèi nán. jiāo shū tǔ chéng, jīn rén yǐ wèi nán. jīn jūn yī miàn jǐn èr nán zhī dào, kě wèi míng dé wéi xīn. shī bù yún hū: zhōng xīn cáng zhī, hé rì wàng zhī!
何晏、鄧揚令管輅作卦,云:「不知位至三公不?」卦成,輅稱引古義,深以戒之。揚曰:「此老生之常談。」晏曰:「知幾其神乎!古人以為難。交疏吐誠,今人以為難。今君一面盡二難之道,可謂『明德惟馨』。詩不云乎:『中心藏之,何日忘之!』」
jìn wǔ dì jì bù wù tài zǐ zhī yú, bì yǒu chuán hòu yì. zhū míng chén yì duō xiàn zhí yán. dì cháng zài líng yún tái shàng zuò, wèi guàn zài cè, yù shēn qí huái, yīn rú zuì guì dì qián, yǐ shǒu fǔ chuáng yuē: cǐ zuò kě xī. dì suī wù, yīn xiào yuē: gōng zuì xié?
晉武帝既不悟太子之愚,必有傳後意。諸名臣亦多獻直言。帝嘗在陵雲台上坐,衛瓘在側,欲申其懷,因如醉跪帝前,以手撫床曰:「此坐可惜。」帝雖悟,因笑曰:「公醉邪?」
wáng yí fǔ fù guō tài níng nǚ, cái zhuō ér xìng gāng, jù liǎn wú yàn, gàn yù rén shì. yí fǔ huàn zhī ér bù néng jìn. shí qí xiāng rén yōu zhōu cì shǐ lǐ yáng, jīng dū dà xiá, yóu hàn zhī lóu hù, guō shì dàn zhī. yí fǔ zhòu jiàn zhī, nǎi yuē: fēi dàn wǒ yán qīng bù kě, lǐ yáng yì wèi qīng bù kě. guō shì xiǎo wèi zhī sǔn.
王夷甫婦郭泰寧女,才拙而性剛,聚斂無厭,干豫人事。夷甫患之而不能禁。時其鄉人幽州刺史李陽,京都大俠,猶漢之樓護,郭氏憚之。夷甫驟諫之,乃曰:「非但我言卿不可,李陽亦謂卿不可。」郭氏小為之損。
wáng yí fǔ yǎ shàng xuán yuǎn, cháng jí qí fù tān zhuó, kǒu wèi cháng yán qián zì. fù yù shì zhī, lìng bì yǐ qián rào chuáng, bù de xíng. yí fǔ chén qǐ, jiàn qián ài xíng, hū bì yuē: jǔ què ē dǔ wù.
王夷甫雅尚玄遠,常嫉其婦貪濁,口未嘗言「錢」字。婦欲試之,令婢以錢繞床,不得行。夷甫晨起,見錢閡行,呼婢曰:「舉卻阿堵物。」
wáng píng zi nián shí sì wǔ, jiàn wáng yí fǔ qī guō shì tān yù, lìng bì lù shàng dān fèn. píng zi jiàn zhī, bìng yán bù kě. guō dà nù, wèi píng zǐ yuē: xī fū rén lín zhōng, yǐ xiǎo láng zhǔ xīn fù, bù yǐ xīn fù zhǔ xiǎo láng! jí zhuō yī jū, jiāng yǔ zhàng. píng zi ráo lì, zhēng dé tuō, yú chuāng ér zǒu.
王平子年十四、五,見王夷甫妻郭氏貪慾,令婢路上儋糞。平子諫之,並言不可。郭大怒,謂平子曰:「昔夫人臨終,以小郎囑新婦,不以新婦囑小郎!」急捉衣裾,將與杖。平子饒力,爭得脫,踰窗而走。
yuán dì guò jiāng yóu hǎo jiǔ, wáng mào hóng yǔ dì yǒu jiù, cháng liú tì jiàn. dì xǔ zhī, mìng zhuó jiǔ, yī hān, cóng shì suì duàn.
元帝過江猶好酒,王茂弘與帝有舊,常流涕諫。帝許之,命酌酒,一酣,從是遂斷。
xiè kūn wèi yù zhāng tài shǒu, cóng dà jiāng jūn xià zhì shí tóu. dūn wèi kūn yuē: yú bù dé fù wèi shèng dé zhī shì yǐ. kūn yuē: hé wèi qí rán? dàn shǐ zì jīn yǐ hòu, rì wáng rì qù ěr! dūn yòu chēng jí bù cháo, kūn yù dūn yuē: jìn zhě, míng gōng zhī jǔ, suī yù dà cún shè jì, rán sì hǎi zhī nèi, shí huái wèi dá. ruò néng cháo tiān zǐ, shǐ qún chén shì rán, wàn wù zhī xīn, yú shì nǎi fú. zhàng mín wàng yǐ cóng zhòng huái, jǐn chōng tuì yǐ fèng zhǔ shàng, rú sī, zé xūn móu yī kuāng, míng chuí qiān zài. shí rén yǐ wèi míng yán.
謝鯤為豫章太守,從大將軍下至石頭。敦謂鯤曰:「余不得復為盛德之事矣。」鯤曰:「何為其然?但使自今已後,日亡日去耳!」敦又稱疾不朝,鯤諭敦曰:「近者,明公之舉,雖欲大存社稷,然四海之內,實懷未達。若能朝天子,使群臣釋然,萬物之心,於是乃服。仗民望以從眾懷,盡沖退以奉主上,如斯,則勛侔一匡,名垂千載。」時人以為名言。
yuán huáng dì shí, tíng wèi zhāng kǎi zài xiǎo shì jū, sī zuò dōu mén, zǎo bì wǎn kāi. qún xiǎo huàn zhī, yì zhōu fǔ sù, bù de lǐ, suì zhì zhuā dēng wén gǔ, yóu bù bèi pàn. wén hè sī kōng chū, zhì pò gāng, lián míng yì hè sù. hè yuē: shēn bèi zhēng zuò lǐ guān, bù guān cǐ shì. qún xiǎo kòu tóu yuē: ruò fǔ jūn fù bù jiàn zhì, biàn wú suǒ sù. hè wèi yǔ, lìng qiě qù, jiàn zhāng tíng wèi dāng wèi jí zhī. zhāng wén, jí huǐ mén, zì zhì fāng shān yíng hè. hè chū jiàn cí zhī yuē: cǐ bù bì jiàn guān, dàn yǔ jūn mén qíng, xiāng wèi xī zhī. zhāng kuì xiè yuē: xiǎo rén yǒu rú cǐ, shǐ bù jí zhī, zǎo yǐ huǐ huài.
元皇帝時,廷尉張闓在小市居,私作都門,早閉晚開。群小患之,詣州府訴,不得理,遂至檛登聞鼓,猶不被判。聞賀司空出,至破岡,連名詣賀訴。賀曰:「身被徵作禮官,不關此事。」群小叩頭曰:「若府君復不見治,便無所訴。」賀未語,令且去,見張廷尉當為及之。張聞,即毀門,自至方山迎賀。賀出見辭之曰:「此不必見關,但與君門情,相為惜之。」張愧謝曰:「小人有如此,始不即知,早已毀壞。」
xī tài wèi wǎn jié hǎo tán, jì yǎ fēi suǒ jīng, ér shén jīn zhī. hòu cháo jìn, yǐ wáng chéng xiàng mò nián duō kě hèn, měi jiàn, bì yù kǔ xiāng guī jiè. wáng gōng zhī qí yì, měi yǐn zuò tā yán. lín hái zhèn, gù mìng jià yì chéng xiàng. chéng xiàng qiào xū lì sè, shàng zuò biàn yán: fāng dāng guāi bié, bì yù yán qí suǒ jiàn. yì mǎn kǒu zhòng, cí shū bù liú. wáng gōng shè qí cì yuē: hòu miàn wèi qī, yì yù jǐn suǒ huái, yuàn gōng wù fù tán. xī suì dà chēn, bīng jīn ér chū, bù dé yī yán.
郗太尉晚節好談,既雅非所經,而甚矜之。後朝覲,以王丞相末年多可恨,每見,必欲苦相規誡。王公知其意,每引作它言。臨還鎮,故命駕詣丞相。丞相翹須厲色,上坐便言:「方當乖別,必欲言其所見。」意滿口重,辭殊不流。王公攝其次曰:「後面未期,亦欲盡所懷,願公勿復談。」郗遂大瞋,冰衿而出,不得一言。
wáng chéng xiàng wèi yáng zhōu, qiǎn bā bù cóng shì zhī zhí. gù hé shí wèi xià chuán hái, tóng shí jù jiàn. zhū cóng shì gè zòu èr qiān dàn guān zhǎng dé shī, zhì hé dú wú yán. wáng wèn gù yuē: qīng hé suǒ wén? dá yuē: míng gōng zuò fǔ, níng shǐ wǎng lòu tūn zhōu, hé yuán cǎi tīng fēng wén, yǐ wèi chá chá zhī zhèng? chéng xiàng zī jiē chēng jiā, zhū cóng shì zì shì quē rán yě.
王丞相為揚州,遣八部從事之職。顧和時為下傳還,同時俱見。諸從事各奏二千石官長得失,至和獨無言。王問顧曰:「卿何所聞?」答曰:「明公作輔,寧使網漏吞舟,何緣采聽風聞,以為察察之政?」丞相咨嗟稱佳,諸從事自視缺然也。
sū jùn dōng zhēng shěn chōng, qǐng lì bù láng lù mài yǔ jù. jiāng zhì wú, mì chì zuǒ yòu, lìng rù chāng mén fàng huǒ yǐ shì wēi. lù zhī qí yì, wèi jùn yuē: wú zhì píng wèi jiǔ, bì jiāng yǒu luàn. ruò wèi luàn jiē, qǐng cóng wǒ jiā shǐ. jùn suì zhǐ.
蘇峻東征沈充,請吏部郎陸邁與俱。將至吳,密敕左右,令入閶門放火以示威。陸知其意,謂峻曰:「吳治平未久,必將有亂。若為亂階,請從我家始。」峻遂止。
lù wán bài sī kōng, yǒu rén yì zhī, suǒ měi jiǔ, dé, biàn zì qǐ, xiè zhù liáng zhù jiān dì, zhù yuē: dāng jīn fá cái, yǐ ěr wèi zhù shí zhī yòng, mò qīng rén dòng liáng. wán xiào yuē: jí qīng liáng zhēn.
陸玩拜司空,有人詣之,索美酒,得,便自起,瀉箸樑柱間地,祝曰:「當今乏才,以爾為柱石之用,莫傾人棟樑。」玩笑曰:「戢卿良箴。」
xiǎo yǔ zài jīng zhōu, gōng cháo dà huì, wèn zhū liáo zuǒ yuē: wǒ yù wèi hàn gāo wèi wǔ hé rú? yī zuò mò dá, zhǎng shǐ jiāng bīn yuē: yuàn míng gōng wèi huán wén zhī shì, bù yuàn zuò hàn gāo wèi wǔ yě.
小庾在荊州,公朝大會,問諸僚佐曰:「我欲為漢高、魏武何如?」一坐莫答,長史江虨曰:「願明公為桓、文之事,不願作漢高、魏武也。」
luó jūn zhāng wèi huán xuān wǔ cóng shì, xiè zhèn xī zuò jiāng xià, wǎng jiǎn xiào zhī. luó jì zhì, chū bù wèn jùn shì jìng jiù xiè shù rì, yǐn jiǔ ér hái. huán gōng wèn yǒu hé shì? jūn zhāng yún: bù shěn gōng wèi xiè shàng hé sì rén? huán gōng yuē: rén zǔ shì shèng wǒ xǔ rén. jūn zhāng yún: qǐ yǒu shèng gōng rén ér xíng fēi zhě, gù yī wú suǒ wèn. huán gōng qí qí yì ér bù zé yě.
羅君章為桓宣武從事,謝鎮西作江夏,往檢校之。羅既至,初不問郡事;徑就謝數日,飲酒而還。桓公問有何事?君章云:「不審公謂謝尚何似人?」桓公曰:「仁祖是勝我許人。」君章云:「豈有勝公人而行非者,故一無所問。」桓公奇其意而不責也。
wáng yòu jūn yǔ wáng jìng rén xǔ xuán dù bìng shàn. èr rén wáng hòu, yòu jūn wèi lùn yì gèng kè. kǒng yán jiè zhī yuē: míng fǔ xī yǔ wáng xǔ zhōu xuán yǒu qíng, jí shì méi zhī hòu, wú shèn zhōng zhī hǎo, mín suǒ bù qǔ. yòu jūn shén kuì.
王右軍與王敬仁、許玄度並善。二人亡後,右軍為論議更克。孔岩誡之曰:「明府昔與王、許周旋有情,及逝沒之後,無慎終之好,民所不取。」右軍甚愧。
xiè zhōng láng zài shòu chūn bài, lín bēn zǒu, yóu qiú yù tiē dèng. tài fù zài jūn, qián hòu chū wú sǔn yì zhī yán. ěr rì yóu yún: dāng jīn qǐ xū fán cǐ?
謝中郎在壽春敗,臨奔走,猶求玉帖鐙。太傅在軍,前後初無損益之言。爾日猶云:「當今豈須煩此?」
wáng dà yǔ dōng tíng: qīng nǎi fù lùn chéng bù è, nà de yǔ sēng mí xì!
王大語東亭:「卿乃復論成不惡,那得與僧彌戲!」
yīn jì bìng kùn, kàn rén zhèng jiàn bàn miàn. yīn jīng zhōu xìng jìn yáng zhī jiǎ, wǎng yǔ jì bié, tì líng, shǔ yǐ xiāo xī suǒ huàn. jì dá yuē: wǒ bìng zì dāng chà, zhèng yōu rǔ huàn ěr!
殷覬病困,看人政見半面。殷荊州興晉陽之甲,往與覬別,涕零,屬以消息所患。覬答曰:「我病自當差,正憂汝患耳!」
yuǎn gōng zài lú shān zhōng, suī lǎo, jiǎng lùn bù chuò. dì zǐ zhōng huò yǒu duò zhě, yuǎn gōng yuē: sāng yú zhī guāng, lǐ wú yuǎn zhào dàn yuàn cháo yáng zhī huī, yǔ shí bìng míng ěr. zhí jīng dēng zuò, fěng sòng lǎng chàng, cí sè shén kǔ. gāo zú zhī tú, jiē sù rán zēng jìng.
遠公在廬山中,雖老,講論不輟。弟子中或有墮者,遠公曰:「桑榆之光,理無遠照;但願朝陽之暉,與時並明耳。」執經登坐,諷誦朗暢,詞色甚苦。高足之徒,皆肅然增敬。
huán nán jùn hǎo liè, měi tián shòu, chē qí shén shèng. wǔ liù shí lǐ zhōng, jīng qí bì xí. chěng liáng mǎ, chí jī ruò fēi, shuāng zhēn suǒ zhǐ, bù bì líng hè. huò xíng chén bù zhěng, shàng lù xià jūn tù téng yì, cān zuǒ wú bù bèi xì shù. huán dào gōng, xuán zhī zú yě, shí wèi zéi cáo cān jūn, pō gǎn zhí yán. cháng zì dài jiàng mián shéng zhù yāo zhōng, xuán wèn cǐ hé wèi? dá yuē: gōng liè, hǎo fù rén shì, huì dāng bèi fù, shǒu bù néng kān máng yě. xuán zì cǐ xiǎo chāi.
桓南郡好獵,每田狩,車騎甚盛。五六十里中,旌旗蔽隰。騁良馬,馳擊若飛,雙甄所指,不避陵壑。或行陳不整,(上鹿下君)兔騰逸,參佐無不被系束。桓道恭,玄之族也,時為賊曹參軍,頗敢直言。常自帶絳綿繩箸腰中,玄問「此何為?」答曰:「公獵,好縛人士,會當被縛,手不能堪芒也。」玄自此小差。
wáng xù wáng guó bǎo xiāng wèi chún chǐ, bìng shàng xià quán yào. wáng dà bù píng qí rú cǐ, nǎi wèi xù yuē: rǔ wèi cǐ chuā chuā, céng bù lǜ yù lì zhī wèi guì hū?
王緒、王國寶相為唇齒,並上下權要。王大不平其如此,乃謂緒曰:「汝為此欻欻,曾不慮獄吏之為貴乎?」
huán xuán yù yǐ xiè tài fù zhái wèi yíng, xiè hùn yuē: zhào bó zhī rén, yóu huì jí gān táng wén jìng zhī dé, gèng bù bǎo wǔ mǔ zhī zhái. xuán cán ér zhǐ.
桓玄欲以謝太傅宅為營,謝混曰:「召伯之仁,猶惠及甘棠;文靖之德,更不保五畝之宅。」玄慚而止。