fén shuǐ chū tài yuán fén yáng xiàn běi guǎn cén shān.
汾水出太原汾阳县北管涔山。
shān hǎi jīng yuē: běi cì èr jīng zhī shǒu, zài hé zhī dōng, qí shǒu zhěn fén, yuē guǎn cén zhī shān, qí shàng wú mù, ér xià duō yù, fén shuǐ chū yān, xī liú zhù yú hé. shí sān zhōu zhì yuē: chū wǔ zhōu zhī yān jīng shān. yì guǎn cén zhī yì míng yě. qí shān zhòng fù xiū yán, yǒu cǎo wú mù, quán yuán dǎo yú nán lù zhī xià, gài zhì shuǐ méng liú ěr. yòu xī nán, jiā àn lián shān, lián fēng jiē shì. liú yuān zú zi yào cháng yǐn bì yú guǎn cén zhī shān, yè zhōng hū yǒu èr tóng zǐ rù, guì yuē: guǎn cén wáng shǐ xiǎo chén fèng yè zhào huáng dì. xiàn jiàn yī kǒu, zhì qián, zài bài ér qù. yǐ zhú shì zhī, jiàn zhǎng èr chǐ, guāng zé fēi cháng, bèi yǒu míng yuē: shén jiàn yù, chú zhòng dú. yào suì fú zhī, jiàn suí shí biàn wéi wǔ sè yě. hòu yào suì wèi hú wáng yǐ. fén shuǐ yòu nán, yǔ dōng xī wēn xī hé. shuǐ chū zuǒ yòu jìn xī, shēng liú yì zhù, shuǐ shàng zá shù jiāo yīn, yún chuí yān jiē. zì shì shuǐ liú tán zhǎng, bō xiāng zhuǎn fàn. yòu nán jìng yī chéng dōng. píng yōng jī shí, cè zhěn fén shuǐ, sú wèi zhī dài chéng. yòu nán chū èr chéng jiān. qí chéng jiǎo yǐ, yì zhěn fén liú, shì wèi zhī hóu mò gān chéng. gài yǔ chū róng fāng, chuán hū shī shí yě. fén shuǐ yòu nán jìng fén yáng xiàn gù chéng dōng, chuān tǔ kuān píng, huán shān yí shuǐ. dì lǐ zhì yuē: fén shuǐ chū fén yáng xiàn běi shān, xī nán liú zhě yě. hàn gāo dì shí yī nián, fēng jìn qiáng wèi hóu guó, hòu lì tún nóng, jī sù zài sī, wèi zhī yáng cháng cāng. shān yǒu yáng cháng bǎn, zài jìn yáng xī běi, shí dèng yíng xíng, ruò yáng cháng yān, gù cāng bǎn qǔ míng yǐ. hàn yǒng píng zhōng, zhì hū tuó shí jiù hé. àn sī mǎ biāo hòu hàn jùn guó zhì, cháng shān nán xíng táng xiàn yǒu shí jiù gǔ, gài zī chéng hū tuó zhī shuǐ, zhuǎn shān dōng zhī cáo, zì dōu lǜ zhì yáng cháng cāng, jiāng píng fén shuǐ yǐ cáo tài yuán. yòng shí qín jìn, kǔ yì lián nián, zhuǎn yùn suǒ jīng, fán sān bǎi bā shí jiǔ ài, sǐ zhě wú suàn. bài dèng xùn wèi yè zhě, jiān hù shuǐ gōng. xùn yǐn kuò zhī qí nán, lì jù yán sù zōng, sù zōng cóng zhī, quán huó shù qiān rén. hé xī dèng hòu zhī lì, shū fù gāi yǐ wéi xùn jī shàn suǒ zhì yě. yáng cháng jí cǐ cāng yě. yòu nán jìng xiù róng chéng dōng. wèi tǔ dì jì yuē: xiù róng, hú rén xǐ jū zhī, lì xiù róng hù jūn zhì. dōng qù fén shuǐ liù shí lǐ. nán yǔ suān shuǐ hé, shuǐ yuán xī chū shǎo yáng zhī shān, dōng nán liú zhù yú fén shuǐ. fén shuǐ yòu nán chū shān, dōng nán liú, luò yīn shuǐ zhù zhī. shuǐ chū xīn xīng jùn, xī liú jìng luò yīn chéng běi, yòu xī jìng yú xiàn gù chéng nán. chūn qiū zuǒ zhuàn zhāo gōng èr shí bā nián, fēn qí shì qī xiàn wèi dài fū zhī yì, yǐ yú bǐng wèi yú dài fū. luò yīn shuǐ yòu xī, jìng láng mèng xiàn gù chéng nán. wáng mǎng zhī láng diào yě. zuǒ yòu jiā jiàn yōu shēn, nán miàn dà hè, sú wèi zhī láng mǎ jiàn, jiù duàn jiàn wèi chéng, yǒu nán běi mén, mén yīn gù bì shàng zài. luò yīn shuǐ yòu xī nán jìng yáng qǔ chéng běi. wèi tǔ dì jì yuē: yáng qǔ, hú jì jū tài yuán jiè, zhì yáng qǔ hù jūn zhì. qí shuǐ xī nán liú, zhù yú fén shuǐ. fén shuǐ yòu nán jìng yáng qǔ chéng xī nán zhù yě.
《山海经》曰:《北次二经》之首,在河之东,其首枕汾,曰管涔之山,其上无木,而下多玉,汾水出焉,西流注于河。《十三州志》曰:出武州之燕京山。亦管涔之异名也。其山重阜修岩,有草无木,泉源导于南麓之下,盖稚水蒙流耳。又西南,夹岸连山,联峰接势。刘渊族子曜尝隐避于管涔之山,夜中忽有二童子入,跪曰:管涔王使小臣奉谒赵皇帝。献剑一口,置前,再拜而去。以烛视之,剑长二尺,光泽非常,背有铭曰:神剑御,除众毒。曜遂服之,剑随时变为五色也。后曜遂为胡王矣。汾水又南,与东、西温溪合。水出左右近溪,声流翼注,水上杂树交荫,云垂烟接。自是水流潭涨,波襄转泛。又南径一城东。凭墉积石,侧枕汾水,俗谓之代城。又南出二城间。其城角倚,翼枕汾流,世谓之侯莫干城。盖语出戎方,传呼失实也。汾水又南径汾阳县故城东,川土宽平,峘山夷水。《地理志》曰:汾水出汾阳县北山,西南流者也。汉高帝十一年,封靳强为侯国,后立屯农,积粟在斯,谓之羊肠仓。山有羊肠坂,在晋阳西北,石隥萦行,若羊肠焉,故仓坂取名矣。汉永平中,治呼沱、石臼河。案司马彪《后汉郡国志》,常山南行唐县有石臼谷,盖资承呼沱之水,转山东之漕,自都虑至羊肠仓,将凭汾水以漕太原。用实秦、晋,苦役连年,转运所经,凡三百八十九隘,死者无算。拜邓训为谒者,监护水功。训隐括知其难,立具言肃宗,肃宗从之,全活数千人。和熹邓后之立,叔父陔以为训积善所致也。羊肠即此仓也。又南径秀容城东。《魏土地记》曰:秀容,胡人徙居之,立秀容护军治。东去汾水六十里。南与酸水合,水源西出少阳之山,东南流注于汾水。汾水又南出山,东南流,洛阴水注之。水出新兴郡,西流径洛阴城北,又西径盂县故城南。《春秋左传》昭公二十八年,分祁氏七县为大夫之邑,以盂丙为盂大夫。洛阴水又西,径狼孟县故城南。王莽之狼调也。左右夹涧幽深,南面大壑,俗谓之狼马涧,旧断涧为城,有南、北门,门闉故壁尚在。洛阴水又西南径阳曲城北。《魏土地记》曰:阳曲,胡寄居太原界,置阳曲护军治。其水西南流,注于汾水。汾水又南径阳曲城西南注也。
dōng nán guò jìn yáng xiàn dōng, jìn shuǐ cóng xiàn nán dōng liú zhù zhī.
东南过晋阳县东,晋水从县南东流注之。
tài yuán jùn zhì jìn yáng chéng. qín zhuāng xiāng wáng sān nián lì. shàng shū suǒ wèi jì xiū tài yuán zhě yě. chūn qiū shuō tí cí yuē: gāo píng yuē tài yuán. yuán, duān yě, píng ér yǒu dù. guǎng yǎ yuē: dà lǔ, tài yuán yě. shì míng yuē: dì bù shēng wù yuē lǔ. lǔ, lú yě. gǔ liáng zhuàn yuē: zhōng guó yuē tài yuán, yí dí yuē tài lǔ. shàng shū dà chuán yuē: dōng yuán dǐ píng, dà ér gāo píng zhě wèi zhī tài yuán, jùn qǔ chēng yān. wèi tǔ dì jì yuē: chéng dōng yǒu fén shuǐ nán liú, shuǐ dōng yǒu jìn shǐ chí jié dū du bīng zhōu zhū jūn shì zhèn běi jiāng jūn tài yuán chéng wáng zhī bēi. shuǐ shàng jiù yǒu liáng, qīng píng yǔn yú liáng xià, yù ràng sǐ yú jīn cè, yì xiāng zi jiě yī zhī suǒ zài yě. fén shuǐ xī jìng jìn yáng chéng nán. jiù yǒu jiè zǐ tuī cí, cí qián yǒu bēi, miào yǔ qīng tuí, wéi dān bēi dú cún yǐ. jīn wén zì bō luò, wú kě xún yě.
太原郡治晋阳城。秦庄襄王三年立。《尚书》所谓既修太原者也。《春秋说题辞》曰:高平曰太原。原,端也,平而有度。《广雅》曰:大卤,太原也。《释名》曰:地不生物曰卤。卤,罏也。《谷梁传》曰:中国曰太原,夷狄曰太卤。《尚书大传》曰:东原底平,大而高平者谓之太原,郡取称焉。《魏土地记》曰:城东有汾水南流,水东有晋使持节、都督并州诸军事、镇北将军太原成王之碑。水上旧有梁,青荓殒于梁下,豫让死于津侧,亦襄子解衣之所在也。汾水西径晋阳城南。旧有介子推词,祠前有碑,庙宇倾颓,惟单碑独存矣。今文字剥落,无可寻也。
yòu nán, dòng guò shuǐ cóng dōng lái zhù zhī. fén shuǐ yòu nán jìng gěng yáng xiàn gù chéng dōng. gù yú cì zhī gěng yáng xiāng yě. wèi xiàn zi yǐ yì dài fū wèi wù yě. jīng xiāng fán yuē: gěng yáng, jìn yì yě. jīn tài yuán jìn yáng xiàn nán liù shí lǐ yú cì jiè yǒu gěng yáng chéng. fén shuǐ yòu nán, jí dòng guò shuǐ huì zhě yě.
又南,洞过水从东来注之。汾水又南径梗阳县故城东。故榆次之梗阳乡也。魏献子以邑大夫魏戊也。京相璠曰:梗阳,晋邑也。今太原晋阳县南六十里榆次界有梗阳城。汾水又南,即洞过水会者也。
yòu nán guò dà líng xiàn dōng, xī zhào wǔ líng wáng yóu dà líng, mèng chǔ nǚ gǔ qín ér gē, xiǎng jiàn qí rén, wú guǎng jìn mèng yáo yān, jí yú cǐ xiàn yě. wáng mǎng gǎi yuē dà níng yǐ. fén shuǐ yú xiàn zuǒ yí wèi wū zé. guǎng yǎ yuē: shuǐ zì fén chū wèi fén bēi. qí bēi dōng xī sì lǐ, nán běi shí yú lǐ, bēi nán jiē wū. dì lǐ zhì yuē: jiǔ zé zài běi, bīng zhōu sǒu yě. lǚ shì chūn qiū wèi zhī dà lù. yòu míng zhī yuē ōu tì zhī zé, sú wèi zhī wū chéng pō. xǔ shèn shuō wén yuē: yān shuǐ chū xī hé zhōng yáng xiàn běi shā, nán rù hé. jí cǐ shuǐ yě. yān shuǐ yòu huì yīng hóu zhī shuǐ, shān hǎi jīng chēng yè lì zhī shān, yīng hóu zhī shuǐ chū yú qí yīn, běi liú zhù yú sì shuǐ. shuǐ chū sì shān, qí shuǐ shū yuán gòng shě, zhù yú yīng hóu zhī shuǐ, luàn liú jìng zhōng dōu xiàn nán, sú yòu wèi zhī zhōng dōu shuǐ, hóu jiǎ shuǐ zhù zhī. shuǐ fā yuán qí xiàn hú jiǎ shān, yǒu cháng bǎn, wèi zhī hú jiǎ lǐng, jí liú xīn suì chū fù suǒ wèi yuè hóu jiǎ ér cháng qū zhě yě. cài yōng yuē: hóu jiǎ, yì yì míng yě, zài qí xiàn. hóu jiǎ shuǐ yòu xī běi lì yí suì jiāo, jìng tài gǔ, wèi zhī tài gǔ shuǐ. chū gǔ xī běi liú, jìng qí xiàn gù chéng nán, zì xiàn lián yán, xī jiē wū zé, shì wèi qí sǒu yě. jí ěr yǎ suǒ wèi zhāo yú qí yǐ. jiǎ xīn yì yě. xīn mào chǒu, qī bù wéi yán, yǔ zhī rú gāo shè zhì, shuāng zhōng zhī zé xiào yě. wáng mǎng zhī shì xiàn yě. yòu xī jìng jīng líng xiàn gù chéng běi. wáng mǎng gēng míng yuē zhì chéng yǐ. yú chūn qiū wèi jiǔ yuán zhī dì yě. gù guó yǔ yuē: zhào wén zi yǔ shū xiàng yóu yú jiǔ yuán, yuē: sǐ zhě ruò kě zuò yě, wú shuí yǔ guī? shū xiàng yuē: qí yáng zǐ hū? wén zǐ yuē: fū yáng zǐ xíng bìng zhí yú jìn guó, bù miǎn qí shēn, zhì bù zú chēng. shū xiàng yuē: qí jiù fàn hū? wén zǐ yuē: fū jiù fàn jiàn lì bù gù qí jūn, rén bù zú chēng. wú qí suí huì hū? nà jiàn bù wàng qí shī, yán shēn bù shī qí yǒu, shì jūn bù yuán ér jìn, bù ā ér tuì. qí gù jīng shàng cún. hàn xìng, zēng líng yú qí xià, gù yuē jīng líng yān. hóu jiǎ shuǐ yòu xī běi jìng zhōng dōu xiàn gù chéng nán, chéng lín jì shuǐ méi. chūn qiū zhāo gōng èr nián, jìn hóu zhí chén wú yǔ yú zhōng dōu zhě yě. hàn wén dì wèi dài wáng, dōu cǐ. wǔ dì yuán fēng sì nián, shàng xìng zhōng dōu gōng, diàn shàng jiàn guāng, shè zhōng dōu sǐ zuì yǐ xià. hóu jiǎ shuǐ yòu xī, hé yú yīng hóu zhī shuǐ, jìng wū xiàn gù chéng nán, jìn dài fū sī mǎ mí móu zhī yì yě. wèi zhī wū shuǐ, sú yì yuē lǜ shuǐ. lǜ wū shēng xiāng jìn, gù yīn biàn yān. yòu xī běi rù wū bēi, ér guī yú fén liú yǐ.
又南过大陵县东,昔赵武灵王游大陵,梦处女鼓琴而歌,想见其人,吴广进孟姚焉,即于此县也。王莽改曰大宁矣。汾水于县左迤为邬泽。《广雅》曰:水自汾出为汾陂。其陂东西四里,南北十余里,陂南接邬。《地理志》曰:九泽在北,并州薮也。《吕氏春秋》谓之大陆。又名之曰沤洟之泽,俗渭之邬城泊。许慎《说文》曰:漹水出西河中阳县北沙,南入河。即此水也。漹水又会婴侯之水,《山海经》称谒戾之山,婴侯之水出于其阴,北流注于祀水。水出祀山,其水殊源共舍,注于婴侯之水,乱流径中都县南,俗又谓之中都水,侯甲水注之。水发源祁县胡甲山,有长坂,谓之胡甲岭,即刘歆《遂初赋》所谓越侯甲而长驱者也。蔡邕曰:侯甲,亦邑名也,在祁县。侯甲水又西北历宜岁郊,径太谷,谓之太谷水。出谷西北流,径祁县故城南,自县连延,西接邬泽,是为祁薮也。即《尔雅》所谓昭余祁矣。贾辛邑也。辛貌丑,妻不为言,与之如皋射雉,双中之则笑也。王莽之示县也。又西径京陵县故城北。王莽更名曰致城矣。于《春秋》为九原之地也。故《国语》曰:赵文子与叔向游于九原,曰:死者若可作也,吾谁与归?叔向曰:其阳子乎?文子曰:夫阳子行并植于晋国,不免其身,智不足称。叔向曰:其舅犯乎?文子曰:夫舅犯见利不顾其君,仁不足称。吾其随会乎?纳谏不忘其师,言身不失其友,事君不援而进,不阿而退。其故京尚存。汉兴,增陵于其下,故曰京陵焉。侯甲水又西北径中都县故城南,城临际水湄。《春秋》昭公二年,晋侯执陈无宇于中都者也。汉文帝为代王,都此。武帝元封四年,上幸中都宫,殿上见光,赦中都死罪以下。侯甲水又西,合于婴侯之水,径邬县故城南,晋大夫司马弥牟之邑也。谓之邬水,俗亦曰虑水。虑、邬声相近,故因变焉。又西北入邬陂,而归于汾流矣。
yòu nán guò píng táo xiàn dōng, wén shuǐ cóng xī lái liú zhù zhī.
又南过平陶县东,文水从西来流注之。
fén shuǐ yòu nán yǔ shí tóng shuǐ hé, jí mián shuǐ yě. shuǐ chū jiè xiū xiàn zhī mián shān, běi liú jìng shí tóng sì xī. jí jiè zǐ tuī zhī cí yě. xī zi tuī táo jìn wén gōng zhī shǎng, ér yǐn yú mián shàng zhī shān yě. jìn wén gōng qiú zhī bù dé, nǎi fēng mián wèi jiè zǐ tuī tián. yuē: yǐ zhì wú guò, qiě jīng shàn rén. yīn míng sī shān wèi jiè shān. gù yuán shān sōng jùn guó zhì yuē: jiè xiū xiàn yǒu jiè shān mián shàng jù zi tuī miào. wáng sù sāng fú yào jì yuē: xī lǔ āi gōng zǔ zài qí fù, kǒng zǐ wèn yuē: níng shè guì shù hū? āi gōng yuē: bù yě. guì shù zhě, qǐ yú jiè zǐ tuī. zi tuī, jìn zhī rén yě. wén gōng yǒu nèi nán, chū guó zhī dí, zi tuī suí qí xíng, gē ròu yǐ xù jūn liáng. hòu wén gōng fù guó, hū wàng zi tuī, zi tuī fèng chàng ér gē, wén gōng shǐ wù, dāng shòu jué lù. zi tuī bēn jiè shān, bào mù ér shāo sǐ, guó rén zàng zhī, kǒng qí shén hún yǔn yú dì, gù zuò guì shù wèi. wú fù shēng yú gōng diàn, sǐ yú zhěn xí, hé yòng guì shù wèi? yú àn fū zǐ shàng fēi fán yú sòng zàng, ān néng wèn guì shù wèi lǐ hū? wáng sù cǐ zhèng, jìn yú wū yǐ. shí tóng shuǐ yòu xī liú zhù yú fén shuǐ. fén shuǐ yòu xī nán jìng jiè xiū xiàn gù chéng xī, wáng mǎng gēng míng zhī yuē jiè měi yǐ. chéng dōng yǒu zhēng shì guō lín zōng sòng zǐ jùn èr bēi. sòng chōng yǐ yǒu dào sī tú zhēng, lín zōng xiàn rén yě. pì sī tú, jǔ tài wèi, yǐ jí cí. qí bēi wén yún: jiāng dǎo hóng yá zhī xiá jī, shào cháo yóu zhī yì guǐ, xiáng qū wài yǐ shū yì, chāo tiān qú yǐ gāo zhì, bǐng mìng bù róng, xiǎng nián sì shí yǒu èr, jiàn níng èr nián zhēng yuè dīng hài zú. fán wǒ sì fāng tóng hào zhī rén, yǒng huái āi tòng, nǎi shù bēi biǎo mù, zhāo míng jǐng xíng yún. chén liú cài bó jiē fàn yáng lú zi gàn fú fēng mǎ rì dī děng, yuǎn lái bēn sāng, chí péng yǒu fú. xīn sàng qī nián zhě rú hán zi zhù sòng zǐ jùn děng èr shí sì rén, qí yú mén rén zhe xī shuāi zhě qiān shù. cài bó jiē wèi lú zi gàn mǎ rì dī yuē: wú wèi tiān xià bēi wén duō yǐ, jiē yǒu cán róng, wéi guō yǒu dào, wú kuì yú sè yǐ. fén shuǐ zhī yòu yǒu zuǒ bù chéng, cè lín fén shuǐ, gài liú yuān wèi jìn dū wèi suǒ zhù yě.
汾水又南与石桐水合,即绵水也。水出界休县之绵山,北流径石桐寺西。即介子推之祠也。昔子推逃晋文公之赏,而隐于绵上之山也。晋文公求之不得,乃封绵为介子推田。曰:以志吾过,且旌善人。因名斯山为介山。故袁山松《郡国志》曰:界休县有介山、绵上聚、子推庙。王肃《丧服要记》曰:昔鲁哀公祖载其父,孔子问曰:宁设桂树乎?哀公曰:不也。桂树者,起于介子推。子推,晋之人也。文公有内难,出国之狄,子推随其行,割肉以续军粮。后文公复国,忽忘子推,子推奉唱而歌,文公始悟,当受爵禄。子推奔介山,抱木而烧死,国人葬之,恐其神魂霣于地,故作桂树为。吾父生于宫殿,死于枕席,何用桂树为?余按夫子尚非璠玙送葬,安能问桂树为礼乎?王肃此证,近于诬矣。石桐水又西流注于汾水。汾水又西南径界休县故城西,王莽更名之曰界美矣。城东有征士郭林宗、宋子浚二碑。宋冲以有道司徒征,林宗县人也。辟司徒,举太尉,以疾辞。其碑文云:将蹈洪崖之遐迹,绍巢由之逸轨,翔区外以舒翼,超天衢以高峙,禀命不融,享年四十有二,建宁二年正月丁亥卒。凡我四方同好之人,永怀哀痛,乃树碑表墓,昭铭景行云。陈留蔡伯喈、范阳卢子干、扶风马日磾等,远来奔丧,持朋友服。心丧期年者如韩子助、宋子浚等二十四人,其余门人著锡衰者千数。蔡伯喈谓卢子干、马日磾曰:吾为天下碑文多矣,皆有惭容,惟郭有道,无愧于色矣。汾水之右有左部城,侧临汾水,盖刘渊为晋都尉所筑也。
yòu nán guò guān jué jīn, fén jīn míng yě, zài jiè xiū xiàn zhī xī nán, sú wèi zhī què shǔ gǔ, shù shí lǐ jiān dào xiǎn ài, shuǐ zuǒ yòu xī jié piān liáng gé dào, lèi shí jiù lù, yíng dài yán cè, huò qù shuǐ yī zhàng, huò gāo wǔ liù chǐ, shàng dài shān fù, xià lín jué jiàn, sú wèi zhī wèi lǔ bān qiáo. gài tōng gǔ zhī jīn ài yǐ, yì zài jīn zhī dì xiǎn yě. yòu nán rù hé dōng jiè, yòu nán guò yǒng ān xiàn xī, gù zhì xiàn yě, zhōu lì wáng liú yú zhì, jí cǐ chéng yě. wáng mǎng gēng míng huáng chéng, hàn shùn dì yáng jiā sān nián, gǎi yuē yǒng ān. xiàn, huò bó zhī dōu yě.
又南过冠爵津,汾津名也,在界休县之西南,俗谓之雀鼠谷,数十里间道险隘,水左右悉结偏梁阁道,累石就路,萦带岩侧,或去水一丈,或高五六尺,上戴山阜,下临绝涧,俗谓之为鲁般桥。盖通古之津隘矣,亦在今之地险也。又南入河东界,又南过永安县西,故彘县也,周厉王流于彘,即此城也。王莽更名黄城,汉顺帝阳嘉三年,改曰永安。县,霍伯之都也。
lì táng chéng dōng, xuē zàn zhù hàn shū yún: yáo suǒ dōu yě, dōng qù zhì shí lǐ. fén shuǐ yòu nán yǔ zhì shuǐ hé, shuǐ chū dōng běi tài yuè shān, yǔ gòng suǒ wèi yuè yáng yě. jí huò tài shān yǐ. shàng yǒu fēi lián mù, fēi lián yǐ shàn zǒu shì zhòu, è lái duō lì jiàn zhī. zhōu wǔ wáng fá zhòu, jiān shā è lái. fēi lián xiān wèi zhòu shǐ běi fāng, hái wú suǒ bào, nǎi tán yú huò tài shān ér zhì mìng yān. dé shí guān, míng yuē: dì lìng chù fù, bù yǔ yīn luàn, cì rǔ shí guān yǐ zàng. sǐ, suì yǐ zàng yān. huò tài shān yǒu yuè miào, miào shén líng, niǎo què bù qī qí lín, měng hǔ cháng shǒu qí tíng, yòu yǒu líng quán yǐ gōng jì sì, gǔ dòng zé quán liú, shēng jué zé shuǐ jié. xiāng dōng yīn shān xiàn yǒu hóu tán shān, shàng yǒu líng tán, tán qián yǒu shí jǐng shēn shù chǐ, jū cháng wú shuǐ, jí lín qí dǎo, zé gān quán yǒng chū, zhōu yòng zé yǐ, yì qí bǐ yě. zhì shuǐ yòu xī liú jìng guān fù běi, gù bǎi yì yě. yuán guò zhī cóng xiāng zi yě, shòu zhú shū yú wáng zé, yǐ gào xiāng zi. xiāng zi zhāi sān rì, qīn zì pōu zhú, yǒu zhū shū yuē: yú huò tài shān shān yáng hóu tiān shǐ yě, sān yuè bǐng xū, yú jiāng shǐ rǔ fǎn miè zhì shì, rǔ yì lì wǒ yú bǎi yì. xiāng zi bài shòu sān shén zhī mìng, suì miè zhì shì, cí sān shén yú bǎi yì, shǐ yuán guò zhǔ zhī, shì wèi qí chù wèi guān fù yě. zhì shuǐ yòu xī liú jìng yǒng ān xiàn gù chéng nán, xī nán liú, zhù yú fén shuǐ. fén shuǐ yòu fǔ jìng huò chéng dōng, gù huò guó yě. xī jìn xiàn gōng miè huò, zhào sù wèi yù, huò gōng qiú bēn qí. jìn guó dà hàn, bo zhī yuē, huò tài shān wèi suì. shǐ zhào sù zhào huò jūn fèng sì. jìn fù ráng. gài huò gōng qiú zhī gù jū yě. fén shuǐ yòu jìng zhào chéng xī nán. mù wáng yǐ fēng zào fù, zhào shì zì cǐ shǐ yě. fén shuǐ yòu nán, huò shuǐ rù yān, shuǐ chū huò tài shān, fā yuán chéng tán, zhǎng qī shí bù ér bù cè qí shēn. xī nán jìng zhào chéng nán, xī liú zhù yú fén shuǐ.
历唐城东,薛瓒注《汉书》云:尧所都也,东去彘十里。汾水又南与彘水合,水出东北太岳山,《禹贡》所谓岳阳也。即霍太山矣。上有飞廉墓,飞廉以善走事纣,恶来多力见知。周武王伐纣,兼杀恶来。飞廉先为纣使北方,还无所报,乃坛于霍太山而致命焉。得石棺,铭曰:帝令处父,不与殷乱,赐汝石棺以葬。死,遂以葬焉。霍太山有岳庙,庙甚灵,鸟雀不栖其林,猛虎常守其庭,又有灵泉以供祭祀,鼓动则泉流,声绝则水竭。湘东阴山县有侯昙山,上有灵坛,坛前有石井深数尺,居常无水,及临祈祷,则甘泉涌出,周用则已,亦其比也。彘水又西流径观阜北,故百邑也。原过之从襄子也,受竹书于王泽,以告襄子。襄子斋三日,亲自剖竹,有朱书曰:余霍太山山阳侯天使也,三月丙戌,余将使汝反灭智氏,汝亦立我于百邑。襄子拜受三神之命,遂灭智氏,祠三神于百邑,使原过主之,世谓其处为观阜也。彘水又西流径永安县故城南,西南流,注于汾水。汾水又甫径霍城东,故霍国也。昔晋献公灭霍,赵夙为御,霍公求奔齐。晋国大旱,卜之曰,霍太山为祟。使赵夙召霍君奉祀。晋复穰。盖霍公求之故居也。汾水又径赵城西南。穆王以封造父,赵氏自此始也。汾水又南,霍水入焉,水出霍太山,发源成潭,涨七十步而不测其深。西南径赵城南,西流注于汾水。
yòu nán guò yáng xiàn dōng, jiàn shuǐ dōng chū gǔ yuǎn xiàn xī shān, xī nán jìng huò shān nán, yòu xī jìng yáng xiàn gù chéng běi. jìn dài fū liáo ān zhī yì yě. yīng shào yuē: gù yáng hóu guó. wáng mǎng gēng míng yǒu nián tíng yě. qí shuǐ xī liú rù yú fén shuǐ. fén shuǐ jìng yáng chéng xī, bù yú dōng yǐ. wèi tǔ dì jì yuē: píng yáng jùn zhì yáng xiàn, jùn xī yǒu fén shuǐ nán liú zhě shì yě.
又南过杨县东,涧水东出谷远县西山,西南径霍山南,又西径杨县故城北。晋大夫僚安之邑也。应劭曰:故杨侯国。王莽更名有年亭也。其水西流入于汾水。汾水径杨城西,不于东矣。《魏土地记》曰:平阳郡治杨县,郡西有汾水南流者是也。
xī nán guò gāo liáng yì xī, hēi shuǐ chū hēi shān, xī jìng yáng chéng nán, yòu xī yǔ cháo shān shuǐ huì. shān hǎi jīng yuē: niú shǒu zhī shān, láo shuǐ chū yān, xī liú zhù gàn yù shuǐ. yí shì shuǐ yě. yù shuǐ, jí cháo shān zhī shuǐ yě. shuǐ yuán dōng nán chū cháo shān dōng gǔ, běi jìng fú shān dōng, yòu xī běi liú yǔ láo shuǐ hé, luàn liú xī běi jìng gāo liáng chéng běi, xī liú rù yú fén shuǐ. fén shuǐ yòu nán jìng gāo liáng gù chéng xī, gù gāo liáng zhī xū yě. chūn qiū xī gōng èr shí sì nián, qín mù gōng nà gōng zǐ zhòng ěr yú jìn, hài huái gōng yú cǐ. zhú shū jì nián, jìn chū gōng shí sān nián, zhì bó yáo chéng gāo liáng. hàn gāo dì shí èr nián yǐ wéi hóu guó, fēng gōng hóu lì jiè yú sī yì yě.
西南过高梁邑西,黑水出黑山,西径杨城南,又西与巢山水会。《山海经》曰:牛首之山,劳水出焉,西流注干潏水。疑是水也。潏水,即巢山之水也。水源东南出巢山东谷,北径浮山东,又西北流与劳水合,乱流西北径高梁城北,西流入于汾水。汾水又南径高梁故城西,故高梁之墟也。《春秋》僖公二十四年,秦穆公纳公子重耳于晋,害怀公于此。《竹书纪年》,晋出公十三年,智伯瑶城高梁。汉高帝十二年以为侯国,封恭侯郦疥于斯邑也。
yòu nán guò píng yáng xiàn dōng, fén shuǐ yòu nán jìng bái mǎ chéng xī. wèi xíng bái mǎ ér zhù zhī, gù shì wèi zhī bái mǎ chéng. jīn píng yáng jùn zhì. fén shuǐ yòu nán jìng píng yáng xiàn gù chéng dōng, jìn dài fū zhào cháo zhī gù yì yě. yīng shào yuē: xiàn zài píng hé zhī yáng, yáo shùn bìng dōu zhī yě. zhú shū jì nián: jìn liè gōng yuán nián, hán wǔ zǐ dōu píng yáng. hàn zhāo dì fēng dù liáo jiāng jūn fàn míng yǒu wèi hóu guó, wáng mǎng zhī xiāng píng yě. wèi lì píng yáng jùn, zhì cǐ yǐ. shuǐ cè yǒu yáo miào, miào qián yǒu bēi. wèi tǔ dì jì yuē: píng yáng chéng dōng shí lǐ, fén shuǐ dōng yuán shàng yǒu xiǎo tái, tái shàng yǒu yáo shén wū shí bēi. yǒng jiā sān nián, liú yuān xǐ píng yáng, yú fén shuǐ dé bái yù yìn, fāng sì cùn, gāo èr cùn èr fēn, lóng niǔ. qí wén yuē: yǒu xīn bǎo zhī yìn, wáng mǎng suǒ zào yě. yuān yǐ wéi tiān shòu, gǎi yǒng fèng èr nián wèi hé ruì yuán nián. fén shuǐ nán yǔ píng shuǐ hé, shuǐ chū píng yáng xiàn xī hú kǒu shān, shàng shū suǒ wèi hú kǒu yě liáng jí qí yě. qí shuǐ dōng jìng hú gǔ tíng běi, chūn qiū shí, dí qīn jìn, qǔ hú chú zhě yě. yòu dōng jìng píng yáng chéng nán, dōng rù fén. sú yǐ wéi jìn shuǐ, fēi yě. fén shuǐ yòu nán lì xiāng líng xiàn gù chéng xī, jìn dài fū xì chōu zhī yì yě, gù qí dì yǒu chōu shì xiāng tíng yǐ. xī běi yǒu jìn xiāng gōng líng, xiàn, gài jí líng yǐ mìng shì yě, wáng mǎng gēng míng yuē gàn chāng yǐ.
又南过平阳县东,汾水又南径白马城西。魏刑白马而筑之,故世谓之白马城。今平阳郡治。汾水又南径平阳县故城东,晋大夫赵晁之故邑也。应劭曰:县在平河之阳,尧舜并都之也。《竹书纪年》:晋烈公元年,韩武子都平阳。汉昭帝封度辽将军范明友为侯国,王莽之香平也。魏立平阳郡,治此矣。水侧有尧庙,庙前有碑。《魏土地记》曰:平阳城东十里,汾水东原上有小台,台上有尧神屋石碑。永嘉三年,刘渊徙平阳,于汾水得白玉印,方四寸,高二寸二分,龙纽。其文曰:有新宝之印,王莽所造也。渊以为天授,改永凤二年为河瑞元年。汾水南与平水合,水出平阳县西壶口山,《尚书》所谓壶口冶梁及岐也。其水东径狐谷亭北,春秋时,狄侵晋,取狐厨者也。又东径平阳城南,东入汾。俗以为晋水,非也。汾水又南历襄陵县故城西,晋大夫郤犨之邑也,故其地有犨氏乡亭矣。西北有晋襄公陵,县,盖即陵以命氏也,王莽更名曰干昌矣。
yòu nán guò lín fén xiàn dōng, tiān jǐng shuǐ chū dōng xíng shān xī nán, běi yǒu cháng lǐng, lǐng shàng dōng xī yǒu tōng dào, jí xíng dèng yě. mù tiān zǐ chuán yuē: yǐ yǒu, tiān zǐ xī jué xíng dèng, xī nán zhì gǔ shì yě. qí shuǐ sān quán qí fā, xī běi liú, zǒng chéng yī chuān, xī jìng yáo chéng nán, yòu xī liú rù fén.
又南过临汾县东,天井水出东陉山西南,北有长岭,岭上东西有通道,即鈃隥也。《穆天子传》曰:乙酉,天子西绝鈃隥,西南至盬是也。其水三泉奇发,西北流,总成一川,西径尧城南,又西流入汾。
yòu qū cóng xiàn nán xī liú, fén shuǐ yòu jìng jiàng xiàn gù chéng běi. zhú shū jì nián: liáng wǔ wáng èr shí wǔ nián, jiàng zhōng dì, xī jué yú fén. fén shuǐ xī jìng sī qí gōng běi, héng shuǐ yǒu gù liáng, jié fén shuǐ zhōng, fán yǒu sān shí zhù, zhù jìng wǔ chǐ, cái yǔ shuǐ píng, gài jìn píng gōng zhī gù liáng yě. wù zài shuǐ, gù néng chí jiǔ ér bù bài yě. yòu xī jìng wèi zhèng píng jùn nán, gù dōng yōng zhōu zhì. tài hé zhōng, huáng dōu xǐ luò, bà zhōu lì jùn yǐ. yòu xī jìng wáng zé, huì shuǐ rù yān.
又屈从县南西流,汾水又径绛县故城北。《竹书纪年》:梁武王二十五年,绛中地,西绝于汾。汾水西径虒祁宫北,横水有故梁,截汾水中,凡有三十柱,柱径五尺,裁与水平,盖晋平公之故梁也。物在水,故能持久而不败也。又西径魏正平郡南,故东雍州治。太和中,皇都徙洛,罢州立郡矣。又西径王泽,浍水入焉。
yòu xī guò cháng xiū xiàn nán, fén shuǐ yòu xī yǔ gǔ shuǐ hé, shuǐ chū lín fén xiàn gù chéng xī huáng fù xià, qí dà ruò lún, xī nán liú, gù gōu héng chū yān, dōng zhù yú fén, jīn wú shuǐ. yòu xī nán jìng wèi zhèng píng jùn běi, yòu xī jìng xún chéng dōng. gǔ xún guó yě. jí jùn gǔ wén, jìn wǔ gōng miè xún yǐ cì dài fū yuán shì yě. gǔ shuǐ yòu xī nán rù yú fén. fén shuǐ yòu xī nán jìng zhǎng xiū gù chéng nán, hàn gāo dì shí yī nián yǐ wéi hóu guó, fēng dù tián yě. yǒu xiū shuǐ chū xiàn fǔ, ér xī nán liú rù fén. fén shuǐ yòu xī jìng qīng yuán chéng běi, gù qīng yáng tíng yě. chéng běi yǒu qīng yuán, jìn hóu sōu qīng yuán, zuò sān jūn chù yě. fén shuǐ yòu jìng jì tíng nán. xī jiù jì shǐ guò jì yě, jiàn shào quē nòu, qí qī yè zhī, xiāng jìng rú bīn, yán zhī wén gōng, wén gōng mìng zhī wèi qīng, fù yǔ zhī jì. jīng xiāng fán yuē: jīn hé dōng pí shì xiàn yǒu jì tíng, gǔ zhī jì guó suǒ dōu yě. dù yù shì dì yuē: píng yáng pí shì xiàn dōng běi yǒu jì tíng, jí cǐ tíng yě. fén shuǐ yòu xī yǔ huá shuǐ hé, shuǐ chū běi shān huá gǔ, xī nán liú jìng yī gù chéng xī. sú wèi zhī gěng yáng chéng, fēi yě. gěng yáng zài yú cì bù zài cǐ. àn gù hàn shàng gǔ zhǎng shǐ hóu xiāng bēi yún: hòu shì chū zì cāng jié zhī hòu, yú yīn lì zhōu, gè yǐ shì fēn, huò zhe chǔ wèi, huò xiǎn qí qín, jìn qīng shì sī, qí zhòu yě, shí cǎi huá yáng, jīn pú bǎn běi tíng, jí shì chéng yě. qí shuǐ xī nán liú zhù yú fén. fén shuǐ yòu jìng jì shān běi, zài shuǐ nán sì shí xǔ lǐ, shān dōng xī èr shí lǐ, nán běi sān shí lǐ, gāo shí sān lǐ, xī qù jiè shān shí wǔ lǐ. shān shàng yǒu jì cí, shān xià jì tíng. chūn qiū xuān gōng shí wǔ nián, qín huán gōng fá jìn, jìn hóu zhì bīng yú jì, yǐ lüè dí tǔ shì yě.
又西过长修县南,汾水又西与古水合,水出临汾县故城西黄阜下,其大若轮,西南流,故沟横出焉,东注于汾,今无水。又西南径魏正平郡北,又西径荀城东。古荀国也。《汲郡古文》,晋武公灭荀以赐大夫原氏也。古水又西南入于汾。汾水又西南径长修故城南,汉高帝十一年以为侯国,封杜恬也。有修水出县甫,而西南流入汾。汾水又西径清原城北,故清阳亭也。城北有清原,晋侯蒐清原,作三军处也。汾水又径冀亭南。昔臼季使过冀野,见邵缺耨,其妻饁之,相敬如宾,言之文公,文公命之为卿,复与之冀。京相璠曰:今河东皮氏县有冀亭,古之冀国所都也。杜预《释地》曰:平阳皮氏县东北有冀亭,即此亭也。汾水又西与华水合,水出北山华谷,西南流径一故城西。俗谓之梗阳城,非也。梗阳在榆次不在此。案《故汉上谷长史侯相碑》云:侯氏出自仓颉之后,逾殷历周,各以氏分,或著楚、魏,或显齐、秦,晋卿士斯,其胄也,食采华阳,今蒲坂北亭,即是城也。其水西南流注于汾。汾水又径稷山北,在水南四十许里,山东西二十里,南北三十里,高十三里,西去介山十五里。山上有稷祠,山下稷亭。《春秋》宣公十五年,秦桓公伐晋,晋侯治兵于稷,以略狄土是也。
yòu xī guò pí shì xiàn nán, fén shuǐ xī jìng kuí qiū běi, gù hàn shì zhī fāng zé yě. jiǎ kuí yún: hàn fǎ, sān nián jì dì. fén yīn fāng zé, zé zhōng yǒu fāng qiū, gù wèi zhī fāng zé qiū. jí kuí qiū yě. xǔ shèn shuō wén chēng cóng yì, guǐ shēng. hé dōng lín fén dì míng yǐ, zài jiè shān běi, shān jí fén shān yě. qí shān tè lì, zhōu qī shí lǐ, gāo sān shí lǐ. wén yǐng yán zài pí shì xiàn dōng nán, zé kě sān shí lǐ, nǎi fēi yě. jīn zhǔn cǐ shān kě gāo shí yú lǐ, shān shàng yǒu shén miào, miào cè yǒu líng quán, qí jì zhī rì, zhōu ér bù hào, shì yì wèi zhī zǐ tuī cí. yáng xióng hé dōng fù yuē: líng yú ān bù, zhōu liú róng yǔ, yǐ lǎn yú jiè shān, jiē wén gōng ér mǐn tuī xī, qín dà yǔ yú lóng mén. jìn tài kāng jì jí dì dào jì yǔ yǒng chū jì, bìng yán zi tuī suǒ táo yǐn yú shì shān, jí shí fēi yě. yú àn jiè tuī suǒ yǐn zhě, mián shān yě. wén gōng huán ér fēng zhī, wèi jiè tuī tián, hào qí shān wèi jiè shān. dù yù yuē: zài xī hé jiè xiū xiàn zhě shì yě. fén shuǐ yòu xī jìng gěng xiāng chéng běi, gù yīn dū yě. dì zǔ yǐ zì xiāng xǐ cǐ, wèi hé suǒ huǐ, gù shū xù yuē: zǔ yǐ pǐ yú gěng. dù yù yuē: píng yáng pí shì xiàn dōng nán gěng xiāng shì yě. pán gēng yǐ gěng zài hé běi, pò jìn shān chuān, nǎi zì gěng qiān háo. jìn xiàn gōng miè gěng, yǐ fēng zhào sù, hòu xiāng zi yǔ hán wèi fēn jìn, hán kāng zi jū píng yáng, wèi huán zǐ dōu ān yì, hào wèi sān jìn, cǐ qí yī yě. hàn wǔ dì xíng xìng hé dōng, jì fén hé, zuò qiū fēng cí yú sī shuǐ zhī shàng. fén shuǐ yòu xī jìng pí shì xiàn nán. zhú shū jì nián: wèi xiāng wáng shí èr nián, qín gōng sūn ài lǜ shī fá wǒ, wéi pí shì, dí zhāng lǜ shī jiù pí shì wéi, jí xī fēng. shí sān nián, chéng pí shì zhě yě. hàn hé dōng tài shǒu pān xì chuān qú yǐn fén shuǐ yǐ gài pí shì xiàn, gù qú shàng cún, jīn wú shuǐ yě. yòu xī zhì fén yīn xiàn, běi xī zhù yú hé. shuǐ nán yǒu zhǎng fù, bèi fén dài hé, fù zhǎng sì wǔ lǐ, guǎng èr lǐ yú, gāo shí zhàng, fén shuǐ lì qí yīn, xī rù hé. hàn shū wèi zhī fén yīn shuí. yīng shào yuē: shuí, qiū lèi yě. fén yīn nán zǐ gōng sūn xiáng wàng qì, bǎo wù zhī jīng shàng jiàn, xiáng yán zhī yú wǔ dì, wǔ dì yú shuǐ huò bǎo dǐng yān. qiān yú gān quán gōng, gǎi qí nián yuē yuán dǐng, jí cǐ chù.
又西过皮氏县南,汾水西径鄈丘北,故汉氏之方泽也。贾逵云:汉法,三年祭地。汾阴方泽,泽中有方丘,故谓之方泽丘。即鄈丘也。许慎《说文》称从邑,癸声。河东临汾地名矣,在介山北,山即汾山也。其山特立,周七十里,高三十里。文颖言在皮氏县东南,则可三十里,乃非也。今准此山可高十余里,山上有神庙,庙侧有灵泉,祈祭之日,周而不耗,世亦谓之子推祠。扬雄《河东赋》曰:灵舆安步,周流容与,以览于介山,嗟文公而愍推兮,勤大禹于龙门。《晋太康记》及《地道记》与《永初记》,并言子推所逃隐于是山,即实非也。余案介推所隐者,绵山也。文公环而封之,为介推田,号其山为介山。杜预曰:在西河界休县者是也。汾水又西径耿乡城北,故殷都也。帝祖乙自相徙此,为河所毁,故《书》叙曰:祖乙圮于耿。杜预曰:平阳皮氏县东南耿乡是也。盘庚以耿在河北,迫近山川,乃自耿迁毫。晋献公灭耿,以封赵夙,后襄子与韩、魏分晋,韩康子居平阳,魏桓子都安邑,号为三晋,此其一也。汉武帝行幸河东,济汾河,作《秋风辞》于斯水之上。汾水又西径皮氏县南。《竹书纪年》:魏襄王十二年,秦公孙爱率师伐我,围皮氏,翟章率师救皮氏围,疾西风。十三年,城皮氏者也。汉河东太守潘系穿渠引汾水以溉皮氏县,故渠尚存,今无水也。又西至汾阴县,北西注于河。水南有长阜,背汾带河,阜长四五里,广二里余,高十丈,汾水历其阴,西入河。《汉书》谓之汾阴脽。应劭曰:脽,丘类也。汾阴男子公孙祥望气,宝物之精上见,祥言之于武帝,武帝于水获宝鼎焉。迁于甘泉宫,改其年曰元鼎,即此处。
huì shuǐ chū hé dōng jiàng xiàn dōng huì jiāo dōng gāo shān, huì shuǐ dōng chū jiàng gāo shān, yì yuē hé nán shān, yòu yuē huì shān. xī jìng yì chéng nán. àn shī pǔ yán: jìn mù hóu qiān dū yú jiàng, jì sūn xiào hóu, gǎi jiàng wèi yì, yì wèi jìn zhī jiù dū yě. hòu xiàn gōng běi guǎng qí chéng, fāng èr lǐ, yòu mìng zhī wèi jiàng. gù sī mǎ qiān shǐ jì nián biǎo chēng: xiàn gōng jiǔ nián, shǐ chéng jiàng dōu. zuǒ zhuàn zhuāng gōng èr shí liù nián, jìn shì chéng jiàng yǐ shēn qí gōng shì yě. qí shuǐ yòu xī nán hé hēi shuǐ, shuǐ dǎo yuán dōng běi hēi shuǐ gǔ, xī nán liú jìng yì chéng běi, yòu yǐn běi chuān shuǐ, shuǐ chū píng chuān, nán liú zhù zhī, luàn liú xī nán rù huì shuǐ. huì shuǐ yòu xī nán yǔ zhū shuǐ hé, wèi zhī huì jiāo. zhú shū jì nián yuē: zhuāng bó shí èr nián, yì hóu fén qǔ wò zhī hé ér hái, zuò wéi wén gōng yě. yòu yǒu hè shuǐ, dōng chū jìn chuān, xī nán zhì huì jiāo rù huì. yòu yǒu gāo quán shuǐ, chū dōng nán jìn chuān, xī běi qù huì jiāo zhù huì. yòu nán, zǐ gǔ shuǐ dōng chū bái mǎ shān bái mǎ chuān. dùn jiǎ kāi shān tú yuē: jiàng shān dōng jù bái mǎ shān. wèi shì shān yě. xī jìng yíng tíng chéng nán, ér xī chū zǐ gǔ, yǔ gān hé hé, jí jiào shuǐ zhī zhī chuān yě. shǐ jì. bái qǐ chuán chēng shè hé qǔ hán ān yì, dōng zhì gān hé shì yě. qí shuǐ xī yǔ tián chuān shuǐ hé, shuǐ chū dōng xī, xī běi zhì huì jiāo rù huì. yòu yǒu yú jiā shuǐ chū yú jiā gǔ. zhú shū jì nián yuē: zhuāng bó yǐ qǔ wò pàn, fá yì, gōng zǐ wàn jiù yì, xún shū zhěn zhuī zhī zhì yú jiā gǔ. yǒu fàn bì shuǐ chū yú bì xià, bìng xī běi liú, zhì yì guǎng chéng. xī jìn jūn běi rù, yì guǎng zhù zhī, yīn jí qí xìng yǐ míng zhī. èr shuǐ hé ér xī běi liú, zhì huì jiāo rù huì. huì shuǐ yòu xī nán yǔ jiàng shuǐ hé, sú wèi zhī bái shuǐ, fēi yě. shuǐ chū jiàng shān dōng, hán quán fèn yǒng, yáng bō běi zhù, xuán liú bēn hè, yī shí xǔ zhàng. qīng yá ruò diǎn dài, sù tuān rú wěi liàn, wàng zhī jí wéi qí guān yǐ. qí shuǐ xī běi liú zhù yú huì. yīng shào yuē: jiàng shuǐ chū jiàng xiàn xī nán, gài yǐ gù jiàng wèi yán yě. shǐ jì chēng: zhì bó lǜ hán wèi yǐn shuǐ guàn jìn yáng, bù méi zhě sān bǎn. zhì shì yuē: wú shǐ bù zhī shuǐ kě yǐ wáng rén guó, jīn nǎi zhī zhī. fén shuǐ kě yǐ jìn ān yì, jiàng shuǐ kě yǐ jìn píng yáng. shí hán jū píng yáng, wèi dū ān yì, wèi huán zi zhǒu hán kāng zi, hán kāng zi lǚ wèi huán zi, shí zú jiē yú chē shàng, ér zhì shì yǐ wáng. lǔ dìng gōng wèn: yī yán kě yǐ sàng bāng, yǒu zhū? kǒng zǐ yǐ wéi jī hū, yú dǔ zhì shì zhī tán yǐ, fén shuǐ guàn ān yì, huò yì yǒu zhī jiàng shuǐ guàn píng yáng, wèi shí suǒ yóu yě.
浍水出河东绛县东浍交东高山,浍水东出绛高山,亦曰河南山,又曰浍山。西径翼城南。案《诗谱》言:晋穆侯迁都于绛,暨孙孝侯,改绛为翼,翼为晋之旧都也。后献公北广其城,方二里,又命之为绛。故司马迁《史记年表》称:献公九年,始城绛都。《左传》庄公二十六年,晋士城绛以深其宫是也。其水又西南合黑水,水导源东北黑水谷,西南流径翼城北,右引北川水,水出平川,南流注之,乱流西南入浍水。浍水又西南与诸水合,谓之浍交。《竹书纪年》曰:庄伯十二年,翼侯焚曲沃之禾而还,作为文公也。又有贺水,东出近川,西南至浍交入浍。又有高泉水,出东南近川,西北趣浍交注浍。又南,紫谷水东出白马山白马川。《遁甲开山图》曰:绛山东距白马山。谓是山也。西径荧庭城南,而西出紫谷,与乾河合,即教水之枝川也。《史记。白起传》称涉河取韩安邑,东至乾河是也。其水西与田川水合,水出东溪,西北至浍交入浍。又有于家水出于家谷。《竹书纪年》曰:庄伯以曲沃叛,伐翼,公子万救翼,荀叔轸追之至于家谷。有范壁水出于壁下,并西北流,至翼广城。昔晋军北入,翼广筑之,因即其姓以名之。二水合而西北流,至浍交入浍。浍水又西南与绛水合,俗谓之白水,非也。水出绛山东,寒泉奋涌,扬波北注,悬流奔壑,一十许丈。青崖若点黛,素湍如委练,望之极为奇观矣。其水西北流注于浍。应劭曰:绛水出绛县西南,盖以故绛为言也。《史记》称:智伯率韩、魏引水灌晋阳,不没者三版。智氏曰:吾始不知水可以亡人国,今乃知之。汾水可以浸安邑,绛水可以浸平阳。时韩居平阳,魏都安邑,魏桓子肘韩康子,韩康子履魏桓子,时足接于车上,而智氏以亡。鲁定公问:一言可以丧邦,有诸?孔子以为几乎,余睹智氏之谈矣,汾水灌安邑,或亦有之;绛水灌平阳,未识所由也。
xī guò qí xiàn nán, chūn qiū chéng gōng liù nián, jìn jǐng gōng móu qù gù jiàng, yù jū huán xiá. hán xiàn zǐ yuē: tǔ báo shuǐ qiǎn, bù rú xīn tián, yǒu fén huì yǐ liú qí è. suì jū xīn tián, yòu wèi zhī jiàng, jí jiàng yáng yě, gài zài jiàng huì zhī yáng. hàn gāo dì liù nián, fēng yuè qí jiāng jūn huá wú hài wèi hóu guó. xiàn nán duì jiàng shān, miàn bèi èr shuǐ. gǔ wén suǒ yǔ yuē: jìn píng gōng yǔ qí jǐng gōng chéng zhì yú huì shàng, jiàn chéng bái cān bā sì yǐ lái, yǒu dà lí shēn ér hú wěi, suí píng gōng zhī chē, gōng wèn shī kuàng, duì shǒu yáng zhī shén, yǒu dà lí shēn hú wěi, qí míng yuē zhě, yǐn jiǔ dé fú, zé jiǎo zhī, gài yú shì shuǐ zhī shàng yě.
西过其县南,《春秋》成公六年,晋景公谋去故绛,欲居郇瑕。韩献子曰:土薄水浅,不如新田,有汾、浍以流其恶。遂居新田,又谓之绛,即绛阳也,盖在绛、浍之阳。汉高帝六年,封越骑将军华无害为侯国。县南对绛山,面背二水。《古文琐语》曰:晋平公与齐景公乘至于浍上,见乘白骖八驷以来,有大狸身而狐尾,随平公之车,公问师旷,对首阳之神,有大狸身狐尾,其名曰者,饮酒得福,则徼之,盖于是水之上也。
yòu xī nán guò sī qí gōng nán, gōng zài xīn tián jiàng xiàn gù chéng xī sì shí lǐ, jìn píng gōng zhī suǒ gòu yě. shí yǒu shí yán yú wèi yú, jìn hóu yǐ wèn shī kuàng, kuàng yuē: shí bù néng yán, huò píng yān. chén wén zhī, zuò shì bù shí, yuàn dòng yú mín, zé yǒu fēi yán zhī wù yán yě. jīn gōng shì chóng chǐ, mín lì diāo jǐn, shí yán bù yì yí hū! shū xiàng yǐ wéi zi yě zhī yán, jūn zǐ yǐ. qí gōng yě, bèi fén miàn kuài, xī zé liǎng chuān zhī jiāo huì yě. zhú shū jì nián yuē: jìn chū gōng wǔ nián, huì jué yú liáng. jí shì shuǐ yě.
又西南过虒祁宫南,宫在新田绛县故城西四十里,晋平公之所构也。时有石言于魏榆,晋侯以问师旷,旷曰:石不能言,或凭焉。臣闻之,作事不时,怨动于民,则有非言之物言也。今宫室崇侈,民力雕尽,石言不亦宜乎!叔向以为子野之言,君子矣。其宫也,背汾面侩,西则两川之交会也。《竹书纪年》曰:晋出公五年,浍绝于梁。即是水也。
yòu xī zhì wáng zé, zhù yú fén shuǐ.
又西至王泽,注于汾水。
jìn zhì bó yáo gōng zhào xiāng zi, xiāng zi bēn bǎo jìn yáng, yuán guò hòu zhì, yù sān rén yú cǐ zé, zì dài yǐ xià bú jiàn, chí zhú èr jié yǔ yuán guò, yuē, wèi wǒ yí wú xù. yuán guò shòu zhī yú shì zé, suǒ wèi wáng zé yě. sù shuǐ chū hé dōng wén xǐ xiàn dōng shān shǔ jiā gǔ, sù shuǐ suǒ chū, sú wèi zhī huá gǔ, zhì zhōu yáng yǔ táo shuǐ hé, shuǐ yuán dōng chū qīng yě shān, shì rén yǐ wéi qīng xiāng shān yě. qí shuǐ dōng jìng dà lǐng xià, xī liú chū wèi zhī hán kǒu. yòu xī hé sù shuǐ. zhèng shǐ zǐ chǎn wèn jìn píng gōng jí, píng gōng yuē: bo yún tái dài wèi suì. shǐ guān mò zhī, gǎn wèn. zǐ chǎn yuē: gāo xīn shì yǒu èr zi, zhǎng yuē è bó, jì yuē shí shěn, bù néng xiāng róng. dì qiān è bó yú shāng qiū, qiān shí shěn yú dà xià. tái dài, shí shěn zhī hòu, néng yè qí guān, dì yòng jiā zhī, guó yú fén chuān. yóu shì guān zhī, tái dài, fén táo zhī shén yě. jiǎ kuí yuē: fén táo, èr shuǐ míng. sī mǎ biāo yuē: táo shuǐ chū wén xǐ xiàn. gù wáng mǎng yǐ xiàn wèi táo tíng yě. rán zé sù shuǐ dài yì táo shuǐ zhī jiān chēng hū?
晋智伯瑶攻赵襄子,襄子奔保晋阳,原过后至,遇三人于此泽,自带以下不见,持竹二节与原过,曰,为我遗无恤。原过受之于是泽,所谓王泽也。涑水出河东闻喜县东山黍葭谷,涑水所出,俗谓之华谷,至周阳与洮水合,水源东出清野山,世人以为清襄山也。其水东径大岭下,西流出谓之唅口。又西合涑水。郑使子产问晋平公疾,平公曰:卜云台骀为祟。史官莫知,敢问。子产曰:高辛氏有二子,长曰阏伯,季曰实沈,不能相容。帝迁阏伯于商丘,迁实沈于大夏。台骀,实沈之后,能业其官,帝用嘉之,国于汾川。由是观之,台骀,汾、洮之神也。贾逵曰:汾、洮,二水名。司马彪曰:洮水出闻喜县。故王莽以县为洮亭也。然则涑水殆亦洮水之兼称乎?
xī guò zhōu yáng yì nán, qí chéng nán lín sù shuǐ, běi yǐ shān yuán. zhú shū jì nián: jìn xiàn gōng èr shí wǔ nián zhēng yuè, dí rén fá jìn, zhōu yǒu bái tù wǔ yú shì. jí shì yì yě. hàn jǐng dì yǐ fēng tián shèng wèi hóu guó. sù shuǐ xī jìng dǒng zé bēi nán, jí gǔ chí, dōng xī sì lǐ, nán běi sān lǐ. chūn qiū wén gōng liù nián, sōu yú dǒng, jí sī zé yě. sù shuǐ yòu yǔ jǐng shuǐ hé, shuǐ chū jǐng shān běi gǔ. shān hǎi jīng yuē: jǐng shān nán wàng yán fàn zhī zé, běi wàng shǎo zé, qí cǎo duō shǔ qín jiāo, qí yīn duō zhě, qí yáng duō yù. guō jǐng chún yuē: yán fàn zhī zé jí jiě xiàn yán chí yě. àn jīng bù yán yǒu shuǐ, jīn yǒu shuǐ yān. xī běi liú, zhù yú sù shuǐ yě.
西过周阳邑南,其城南临涑水,北倚山原。《竹书纪年》:晋献公二十五年正月,翟人伐晋,周有白兔舞于市。即是邑也。汉景帝以封田胜为侯国。涑水西径董泽陂南,即古池,东西四里,南北三里。《春秋》文公六年,蒐于董,即斯泽也。涑水又与景水合,水出景山北谷。《山海经》曰:景山南望盐贩之泽,北望少泽,其草多藷、秦椒,其阴多赭,其阳多玉。郭景纯曰:盐贩之泽即解县盐池也。案《经》不言有水,今有水焉。西北流,注于涑水也。
yòu xī nán guò zuǒ yì xiàn nán, sù shuǐ yòu xī jìng zhòng yóu běi, yòu xī jìng tóng xiāng chéng běi. zhú shuǐ jì nián yuē: yì hóu fá qǔ wò, dà jié. wǔ gōng qǐng chéng yú yì, zhì tóng nǎi fǎn zhě yě. hàn shū yuē: wǔ dì yuán dǐng liù nián, jiāng xìng gōu shì, zhì zuǒ yì tóng xiāng, wén nán yuè pò, yǐ wéi wén xǐ xiàn zhě yě. sù shuǐ yòu xī yǔ shā qú shuǐ hé, shuǐ chū dōng nán jìn chuān, xī běi liú zhù yú sù shuǐ. sù shuǐ yòu xī nán jìng zuǒ yì xiàn gù chéng nán, gù qǔ wò yě. jìn wǔ gōng zì jìn yáng xǐ cǐ, qín gǎi wéi zuǒ yì xiàn, shī suǒ wèi cóng zǐ yú gǔ zhě yě. chūn qiū chuán yuē: xià guó yǒu zōng miào, wèi zhī guó. zài jiàng yuē xià guó yǐ, jí xīn chéng yě. wáng mǎng zhī táo tíng yě. sù shuǐ zì chéng xī zhù, shuǐ liú jí jùn, qīng jīn wú huǎn, gù shī rén yǐ wéi jī yáng zhī shuǐ, yán bù néng liú yí shù xīn ěr. shuǐ cè, jí hú tū yù shēn shēng chù yě. chūn qiū chuán yuē: qiū, hú tū shì xià guó, yù tài zǐ, tài zǐ shǐ dēng pū yuē: yí wú wú zhá, wú qǐng dì yǐ bì qín, duì yuē: shén bù xīn fēi lèi, jūn qí tú zhī, jūn yuē nuò, qǐng qī rì jiàn wǒ yú xīn chéng xī piān. jí qī ér wǎng, jiàn yú cǐ chù. gù chuán yuē: guǐ shén suǒ píng, yǒu shí ér xìn yǐ. sù shuǐ yòu xī jìng wáng guān chéng běi, chéng zài nán yuán shàng. chūn qiū zuǒ zhuàn chéng gōng shí sān nián sì yuè, jìn hóu shǐ lǚ xiāng jué qín yuē: kāng yóu bù quān, rù wǒ hé qū, fá wǒ sù chuān, fú wǒ wáng guān. gù yǒu hé qū zhī zhàn shì yǐ. jīn shì rén yóu wèi qí chéng yuē wáng chéng yě.
又西南过左邑县南,涑水又西径仲邮北,又西径桐乡城北。《竹水纪年》曰:翼侯伐曲沃,大捷。武公请成于翼,至桐乃返者也。《汉书》曰:武帝元鼎六年,将幸缑氏,至左邑桐乡,闻南越破,以为闻喜县者也。涑水又西与沙渠水合,水出东南近川,西北流注于涑水。涑水又西南径左邑县故城南,故曲沃也。晋武公自晋阳徙此,秦改为左邑县,《诗》所谓从子于鹄者也。《春秋传》曰:下国有宗庙,谓之国。在绛曰下国矣,即新城也。王莽之洮亭也。涑水自城西注,水流急浚,轻津无缓,故诗人以为激扬之水,言不能流移束薪耳。水侧,即狐突遇申生处也。《春秋传》曰:秋,狐突适下国,遇太子,太子使登仆曰:夷吾无札,吾请帝以畀秦,对曰:神不歆非类,君其图之,君曰诺,请七日见我于新城西偏。及期而往,见于此处。故《传》曰:鬼神所凭,有时而信矣。涑水又西径王官城北,城在南原上。《春秋左传》成公十三年四月,晋侯使吕相绝秦曰:康犹不悛,入我河曲,伐我涑川,俘我王官。故有河曲之战是矣。今世人犹谓其城曰王城也。
yòu xī nán guò ān yì xiàn xī.
又西南过安邑县西。
ān yì, yǔ dōu yě. yǔ qǔ tú shān shì nǚ, sī liàn běn guó, zhù tái yǐ wàng zhī, jīn chéng nán mén, tái jī yóu cún. yú àn lǐ, tiān zǐ zhū hóu, tái mén yú ā xiāng jiàng ér yǐ, wèi bì yī rú shū chuán yě. gù jìn yì yǐ, chūn qiū shí, wèi jiàng zì wèi xǐ cǐ. xī wén hóu xuán shī jīng zhī qín yú qí mén, yǐ wéi yán jiè yě. wǔ hòu èr nián, yòu chéng ān yì, gài zēng guǎng zhī. qín shǐ huáng shǐ zuǒ gèng bái qǐ qǔ ān yì, zhì hé dōng jùn. wáng mǎng gēng míng táo duì, xiàn yuē hé dōng yě. yǒu xiàng níng dū, xué dào shēng xiān, hū fù huán cǐ, hé dōng hào yuē chì xiān. hàn shì yòu yǒu mǐn zhòng shū, yǐn dùn shì yì, hǎn yǒu zhī zhě, hòu yǐ shí zhān ér qù. sù shuǐ xī nán jìng jiān yán xiàn gù chéng, chéng nán yǒu yán tā, shàng chéng yán shuǐ. shuǐ chū dōng nán báo shān, xī běi liú jìng wū xián shān běi. dì lǐ zhì yuē: shān zài ān yì xiàn nán. hǎi wài xī jīng yuē: wū xián guó zài nǚ chǒu běi, yòu shǒu cāo qīng shé, zuǒ shǒu cāo chì shé, zài dēng bǎo shān, qún wū suǒ cóng shàng xià yě. dà huāng xī jīng yún: dà huāng zhī zhōng yǒu líng shān, wū xián wū jí wū fén wū péng wū gū wū zhēn wū lǐ wū dǐ wū xiè wū luó shí wū, cóng cǐ shēng jiàng, bǎi yào ài zài. guō jǐng chún yuē: yán qún wū shàng xià líng shān, cǎi yào wǎng lái yě. gài shén wū suǒ yóu, gù shān dé qí míng yǐ. gǔ kǒu lǐng shàng, yǒu wū xián cí. qí shuǐ yòu jìng ān yì gù chéng nán, yòu xī liú zhù yú yán chí. dì lǐ zhì yuē: yán chí zài ān yì xī nán. xǔ shèn wèi zhī gǔ. zhǎng wǔ shí yī lǐ, guǎng qī lǐ, zhōu bǎi yī shí liù lǐ, cóng yán shěng gǔ shēng. lǚ chén yuē: sù shā chū zuò zhǔ hǎi yán, hé dōng yán chí wèi zhī gǔ. jīn chí shuǐ dōng xī qī shí lǐ, nán běi shí qī lǐ, zǐ sè chéng tíng, tán ér bù liú. shuǐ chū shí yán, zì rán yìn chéng, cháo qǔ xī fù, zhōng wú jiǎn sǔn. wéi shān shuǐ bào zhì, yǔ shù huáng lǎo bēn yì, zé yán chí yòng hào. gù gōng sī gòng yè shuǐ jìng, fáng qí yín làn, wèi zhī yán shuǐ, yì wèi zhī wèi yè shuǐ. shān hǎi jīng wèi zhī yán fàn zhī zé yě. zé nán miàn céng shān, tiān yán yún xiù, dì gǔ yuān shēn, zuǒ yòu bì lì, jiān bù róng guǐ, wèi zhī shí mén, lù chū qí zhōng, míng zhī yuē jìng, nán tōng shàng yáng, běi jì yán zé. chí xī yòu yǒu yī chí, wèi zhī nǚ yán zé, dōng xī èr shí wǔ lǐ, nán běi èr shí lǐ, zài yī shì gù chéng nán. chūn qiū chéng gōng liù nián, jìn móu qù gù jiàng, dài fū yuē: huán xiá, dì wò ráo jìn gǔ. fú qián yuē: tǔ píng yǒu gài yuē wò, gǔ, yán chí yě. tǔ sú liè shuǐ wò má, fēn guàn chuān yě, qí shuǐ hào jié, tǔ zì chéng yán, jí suǒ wèi xián cuó yě, ér wèi kǔ, hào yuē yán tián, yán gǔ zhī míng, shǐ zī shì yǐ. běn sī yán dū wèi zhì, lǐng bīng qiān yú rén shǒu zhī. zhōu mù wáng hàn zhāng dì bìng xìng ān yì ér guān yán chí. gù dù yù yuē: yī shì yǒu yán chí. hòu bà wèi sī, fēn yī shì ān yì, zhì xiàn yǐ shǒu zhī.
安邑,禹都也。禹娶涂山氏女,思恋本国,筑台以望之,今城南门,台基犹存。余案《礼》,天子诸侯,台门隅阿相降而已,未必一如《书》传也。故晋邑矣,春秋时,魏绛自魏徙此。昔文侯悬师经之琴于其门,以为言戒也。武侯二年,又城安邑,盖增广之。秦始皇使左更、白起取安邑,置河东郡。王莽更名洮队,县曰河东也。有项宁都,学道升仙,忽复还此,河东号曰斥仙。汉世又有闵仲叔,隐遁市邑,罕有知者,后以识瞻而去。涑水西南径监盐县故城,城南有盐他,上承盐水。水出东南薄山,西北流径巫咸山北。《地理志》曰:山在安邑县南。《海外西经》曰:巫咸国在女丑北,右手操青蛇,左手操赤蛇,在登葆山,群巫所从上下也。《大荒西经》云:大荒之中有灵山,巫咸、巫即、巫朌、巫彭、巫姑、巫真、巫礼、巫抵、巫谢、巫罗十巫,从此升降,百药爱在。郭景纯曰:言群巫上下灵山,采药往来也。盖神巫所游,故山得其名矣。谷口岭上,有巫咸祠。其水又径安邑故城南,又西流注于盐池。《地理志》曰:盐池在安邑西南。许慎谓之盬。长五十一里,广七里,周百一十六里,从盐省古声。吕忱曰:夙沙初作煮海盐,河东盐池谓之盬。今池水东西七十里,南北十七里,紫色澄渟,潭而不流。水出石盐,自然印成,朝取夕复,终无减损。惟山水暴至,雨澍潢潦奔泆,则盐池用耗。故公私共堨水径,防其淫滥,谓之盐水,亦谓之为堨水。《山海经》谓之盐贩之泽也。泽南面层山,天岩云秀,地谷渊深,左右壁立,间不容轨,谓之石门,路出其中,名之曰径,南通上阳,北暨盐泽。池西又有一池,谓之女盐泽,东西二十五里,南北二十里,在猗氏故城南。《春秋》成公六年,晋谋去故绛,大夫曰:郇、瑕,地沃饶近盬。服虔曰:土平有溉曰沃,盬,盐池也。土俗裂水沃麻,分灌川野,畦水耗竭,土自成盐,即所谓咸鹾也,而味苦,号曰盐田,盐盬之名,始资是矣。本司盐都尉治,领兵千余人守之。周穆王、汉章帝并幸安邑而观盐池。故杜预曰:猗氏有盐池。后罢尉司,分猗氏、安邑,置县以守之。
yòu nán guò jiě xiàn dōng, yòu xī nán zhù yú zhāng yáng chí.
又南过解县东,又西南注于张阳池。
sù shuǐ yòu xī jìng yī shì xiàn gù chéng běi. chūn qiū wén gōng qī nián, jìn bài qín yú líng hú, zhì yú kū shǒu, xiān miè bēn qín, shì huì cóng zhī. hǎn yīn yuē: líng hú jí yī shì yě. kū shǒu zài xī sān shí lǐ, xiàn nán duì zé, jí yī dùn zhī gù jū yě. kǒng cóng yuē: yī dùn, lǔ zhī qióng shì yě, gēng zé cháng jī, sāng zé cháng hán, wén zhū gōng fù, wǎng ér wèn shù yān. zhū gōng gào zhī yuē: zi yù sù fù, dāng chù wǔ zì. yú shì nǎi shì xī hé, dà chù niú yáng yú yī shì zhī nán, shí nián zhī jiān, qí xī bù kě jì, zī nǐ wáng gōng, chí míng tiān xià, yǐ xìng fù yú yī shì, gù yuē yī dùn yě. sù shuǐ yòu xī jìng huán chéng, shī yún huán bó láo zhī, gài qí gù guó yě. dù yuán kǎi chūn qiū shì dì yún: jīn jiě xiàn xī běi yǒu huán chéng. fú qián yuē: huán guó zài jiě xiàn dōng, huán xiá shì zhī xū yě. yú àn zhú shū jì nián yún: jìn huì gōng shí yǒu sì nián, qín mù gōng lǜ shī sòng gōng zǐ zhòng ěr, wéi líng hú, sāng quán jiù shuāi jiē jiàng yú qín shī, hú máo yǔ xiān zhěn yù qín, zhì yú lú liǔ, nǎi wèi qín mù gōng, shǐ gōng zǐ zhì lái, yǔ shī yán tuì, shě cì yú huán, méng yú jūn. jīng xiāng fán chūn qiū tǔ dì míng yuē: sāng quán jiù shuāi bìng zài jiě dōng nán, bù yán jiě, míng bù zhì jiě. kě zhī chūn qiū zhī wén, yǔ zhú shū bù shū. jīn jiě gù chéng dōng běi èr shí sì lǐ yǒu gù chéng, zài yī shì gù chéng xī běi, xiāng sú míng zhī wèi huán chéng, kǎo fú qián zhī shuō, yòu yǔ sú fú, xián yú dù shì dān wén gū zhèng yǐ. sù shuǐ yòu xī nán jìng jiě xiàn gù chéng nán. chūn qiū, jìn huì gōng yīn qín fǎn guó, xǔ qín yǐ hé wài wǔ chéng, nèi jí jiě liáng, jí sī chéng yě. sù shuǐ yòu xī nán jìng xiá chéng, jìn dài fū zhān jiā zhī gù yì yě. chūn qiū xī gōng sān shí nián, qín jìn wéi zhèng, zhèng bó shǐ zhú zhī wǔ wèi qín mù gōng yuē: jìn xǔ jūn jiāo xiá, cháo jì ér xī shè bǎn zhě yě. jīng xiāng fán yuē: jīn hé dōng jiě xiàn xī nán wǔ lǐ yǒu gù xiá chéng. sù shuǐ yòu xī nán jìng zhāng yáng chéng dōng. zhú shū jì nián, qí shī zhú zhèng tài zǐ chǐ, bēn zhāng chéng nán zhèng zhě yě. hàn shū zhī suǒ wèi dōng zhāng yǐ. gāo zǔ èr nián, cáo cān jiǎ zuǒ chéng xiàng, bié yǔ hán xìn dōng gōng, wèi jiāng sūn sù jūn dōng zhāng, dà pò zhī. sū lín yuē: shǔ hé dōng, jí sī chéng yě. sù shuǐ yòu xī nán shǔ yú bēi, bēi fēn wéi èr, chéng nán miàn liǎng bēi, zuǒ yòu zé zhǔ. dōng bēi shì wèi zhī jìn xìng zé, dōng xī èr shí wǔ lǐ, nán běi bā lǐ, nán duì yán dào shān. qí xī zé shí bì qiān xún, dōng zé pán xī wàn rèn, fāng lǐng yún huí, qí fēng xiá jǔ, gū biāo xiù chū, zhào luò qún shān zhī biǎo, cuì bǎi yīn fēng, qīng quán guàn dǐng. guō jǐng chún yún: shì suǒ wèi yāng jiāng yě. fā yú shàng ér qián yú xià yǐ. jué dǐng fāng píng, yǒu liáng yào. shén nóng běn cǎo yuē: dì yǒu gù huó nǚ shū tóng yún zǐ wǎn zhī zú yě. shì yǐ zī fú sī yuán zhī shì, lù qiú niàn yī zhī fū, dài wǎng yóu yān. lù chū běi, shì duō xuán jué, lái qù zhě xián yuán luó téng yín, xún gé jiàng shēn, yú dōng zé lián mù, nǎi zhì bǎi tī fāng jiàng yán cè, mí suǒ zhī jī, réng jīn cún yān, gù yì yuē bǎi tī shān yě. shuǐ zì shān běi liú wǔ lǐ ér fú, yún qián tōng zé zhǔ, suǒ wèi xiáng yě. xī bēi jí zhāng zé yě, xī běi qù pú bǎn shí wǔ lǐ, dōng xī èr shí lǐ, nán běi sì wǔ lǐ, dōng xià jī shuǐ, yì shí yǒu yíng hào yě. wén shuǐ chū dà líng xiàn xī shān wén gǔ, dōng dào qí xiàn, qū nán dào gàn táo xiàn dōng běi, dōng rù yú fén.
涑水又西径猗氏县故城北。《春秋》文公七年,晋败秦于令狐,至于刳首,先蔑奔秦,士会从之。阚駰曰:令狐即猗氏也。刳首在西三十里,县南对泽,即猗顿之故居也。《孔丛》曰:猗顿,鲁之穷士也,耕则常饥,桑则常寒,闻朱公富,往而问术焉。朱公告之曰:子欲速富,当畜五牸。于是乃适西河,大畜牛羊于猗氏之南,十年之间,其息不可计,赀拟王公,驰名天下,以兴富于猗氏,故曰猗顿也。涑水又西径郇城,《诗》云郇伯劳之,盖其故国也。杜元凯《春秋释地》云:今解县西北有郇城。服虔曰:郇国在解县东,郇瑕氏之墟也。余按《竹书纪年》云:晋惠公十有四年,秦穆公率师送公子重耳,围令狐,桑泉、臼衰皆降于秦师,狐毛与先轸御秦,至于庐柳,乃谓秦穆公,使公子挚来,与师言退,舍次于郇,盟于军。京相璠《春秋土地名》曰:桑泉、臼衰并在解东南,不言解,明不至解。可知《春秋》之文,与《竹书》不殊。今解故城东北二十四里有故城,在猗氏故城西北,乡俗名之为郇城,考服虔之说,又与俗符,贤于杜氏单文孤证矣。涑水又西南径解县故城南。《春秋》,晋惠公因秦返国,许秦以河外五城,内及解梁,即斯城也。涑水又西南径瑕城,晋大夫詹嘉之故邑也。《春秋》僖公三十年,秦、晋围郑,郑伯使烛之武谓秦穆公曰:晋许君焦瑕,朝济而夕设版者也。京相璠曰:今河东解县西南五里有故瑕城。涑水又西南径张阳城东。《竹书纪年》,齐师逐郑太子齿,奔张城南郑者也。《汉书》之所谓东张矣。高祖二年,曹参假左丞相,别与韩信东攻,魏将孙遬军东张,大破之。苏林曰:属河东,即斯城也。涑水又西南属于陂,陂分为二,城南面两陂,左右泽渚。东陂世谓之晋兴泽,东西二十五里,南北八里,南对盐道山。其西则石壁千寻,东则磻溪万仞,方岭云回,奇峰霞举,孤标秀出,罩络群山之表,翠柏荫峰,清泉灌顶。郭景纯云:世所谓鸯浆也。发于上而潜于下矣。厥顶方平,有良药。《神农本草》曰:地有固活、女疏、铜芸、紫菀之族也。是以缁服思元之士,鹿裘念一之夫,代往游焉。路出北,势多悬绝,来去者咸援萝腾崟,寻葛降深,于东则连木,乃陟百梯方降岩侧,縻锁之迹,仍今存焉,故亦曰百梯山也。水自山北流五里而伏,云潜通泽渚,所未详也。西陂即张泽也,西北去蒲坂十五里,东西二十里,南北四五里,冬夏积水,亦时有盈耗也。文水出大陵县西山文谷,东到其县,屈南到干陶县东北,东入于汾。
wén shuǐ jìng dà líng xiàn gù chéng xī ér nán liú, yǒu mì shuǐ zhù zhī. xiàn xī nán shān xià, wǔ shì chuān jǐng jǐ yǎng, jǐng zhì yōu shēn, hòu yī zhāo shuǐ yì píng dì, dōng nán zhù wén shuǐ. wén shuǐ yòu nán jìng píng táo xiàn zhī gù chéng dōng, xī jìng qí chéng nèi, nán liú chū guō, wáng mǎng gèng yuē duō ráng yě. wén shuǐ yòu nán jìng xiàn, yòu huì yǐn quán kǒu, shuǐ chū yè quán shān zhī shàng dǐng, sú yún: yáng yǔ qiān shí, shì yè shì dǎo. gù shān dé qí míng, fēi suǒ xiáng yě. qí shān shí yá jué xiǎn, bì lì tiān gù, yá bàn yǒu yī shí shì, qù dì kě wǔ shí yú zhàng, ài yǒu céng sōng shì yán, liè bǎi qǐ wàng, wéi xī cè yī chù dé lì jí shēng zhì, dǐng shàng píng dì shí xǔ qǐng, shā mén shì sēng guāng biǎo jiàn èr shā. quán fā yú liǎng sì zhī jiān, dōng liú lì shí, yán zhù shān xià, yòu dōng, jīn qú yǐn mò ér bù héng liú, gù yǒu yǐn quán zhī míng yǐ. yǔ zé fēng xiè, zé tōng rù wén shuǐ. wén shuǐ yòu nán jìng zī shì xiàn gù chéng dōng, wéi wén hú, dōng xī shí wǔ lǐ, nán běi sān shí lǐ, shì wèi zhī xī hú, zài xiàn zhí dōng shí lǐ hú zhī xī cè, lín hú yòu yǒu yī chéng, wèi zhī zhū chéng. shuǐ zé suǒ jù wèi zhī dōu, yì yuē zhū, gài jí shuǐ yǐ míng chéng yě. wén hú yòu dōng jìng zhōng yáng xiàn gù chéng dōng. àn jìn shū dì dào jì tài kāng dì jì, xī hé yǒu zhōng yáng chéng, jiù xiàn yě. wén shuǐ yòu dōng nán liú, yǔ shèng shuǐ hé, shuǐ xī chū hú qí zhī shān, dōng jìng liù bì chéng nán, wèi cháo jiù zhì liù bì yú qí xià, fáng lí shí zhū hú, yīn wèi dà zhèn. tài hé zhōng bà zhèn, réng zhì xī hé jùn yān. shèng shuǐ yòu dōng hé yáng quán shuǐ, shuǐ chū xī shān yáng xī, dōng jìng liù bì chéng běi, yòu dōng nán liú zhù yú shèng shuǐ. shèng shuǐ yòu dōng jìng zhōng yáng gù chéng nán, yòu dōng hé wén shuǐ. wén shuǐ yòu dōng nán, rù yú fén shuǐ yě.
文水径大陵县故城西而南流,有泌水注之。县西南山下,武氏穿井给养,井至幽深,后一朝水溢平地,东南注文水。文水又南径平陶县之故城东,西径其城内,南流出郭,王莽更曰多穰也。文水又南径县,右会隐泉口,水出谒泉山之上顶,俗云:旸雨愆时,是谒是祷。故山得其名,非所详也。其山石崖绝险,壁立天固,崖半有一石室,去地可五十余丈,爱有层松饰岩,列柏绮望,惟西侧一处得历级升陟,顶上平地十许顷,沙门释僧光表建二刹。泉发于两寺之间,东流沥石,沿注山下,又东,津渠隐没而不恒流,故有隐泉之名矣。雨泽丰谢,则通入文水。文水又南径兹氏县故城东,为文湖,东西十五里,南北三十里,世谓之西湖,在县直东十里;湖之西侧,临湖又有一城,谓之潴城。水泽所聚谓之都,亦曰潴,盖即水以名城也。文湖又东径中阳县故城东。案《晋书地道记》、《太康地记》,西河有中阳城,旧县也。文水又东南流,与胜水合,水西出狐岐之山,东径六壁城南,魏朝旧置六壁于其下,防离石诸胡,因为大镇。太和中罢镇,仍置西河郡焉。胜水又东合阳泉水,水出西山阳溪,东径六壁城北,又东南流注于胜水。胜水又东径中阳故城南,又东合文水。文水又东南,入于汾水也。
yuán gōng shuǐ chū zī shì xiàn xī yáng tóu shān, dōng guò qí xiàn běi, xiàn, gù qín zhì yě, hàn gāo dì gèng fēng yí yáng hóu yīng wèi hóu guó, wáng mǎng zhī zī tóng yě. wèi huáng chū èr nián, fēn tài yuán, fù zhì xī hé jùn. jìn xǐ fēng chén wáng bīn yú xī hé, gù xiàn yǒu xī hé móu wáng sī mǎ zǐ zhèng miào. bēi wén yún: xī hé jiù chù shān lín, hàn mò rǎo rǎng, bǎi xìng shī suǒ. wèi xìng, gèng kāi jiāng yǔ, fēn gē tài yuán sì xiàn, yǐ wéi bāng yì, qí jùn dài shān cè sāi yǐ. wáng yǐ xián níng sān nián, gǎi mìng jué shàng, míng nián shí èr yuè sàng guó. chén dà nóng yán chóng lí shí lìng zōng qún děng èr bǎi sān shí sì rén, kān shí lì bēi, yǐ shù xūn dé. bēi běi miào jī shàng cún yě. yòu dōng rù yú fén.
原公水出兹氏县西羊头山,东过其县北,县,故秦置也,汉高帝更封沂阳侯婴为侯国,王莽之兹同也。魏黄初二年,分太原,复置西河郡。晋徙封陈王斌于西河,故县有西河缪王司马子政庙。碑文云:西河旧处山林,汉末扰攘,百姓失所。魏兴,更开疆宇,分割太原四县,以为邦邑,其郡带山侧塞矣。王以咸宁三年,改命爵上,明年十二月丧国。臣大农阎崇、离石令宗群等二百三十四人,刊石立碑,以述勋德。碑北庙基尚存也。又东入于汾。
shuǐ zhù wén hú, bù zhì fén yě.
水注文湖,不至汾也。
dòng guò shuǐ chū zhān xiàn běi shān, qí shuǐ xī liú, yǔ nán xī shuǐ hé, shuǐ chū nán shān, xī běi liú zhù dòng guò shuǐ, dòng guò shuǐ yòu xī běi, hēi shuǐ xī chū shān, sān yuán hé shě, tóng guī yī chuān, dōng liú nán qū, jìng shòu yáng xiàn gù chéng dōng. àn jìn tài kāng dì jì, lè píng jùn yǒu shòu yáng xiàn, lú chén zhēng jiān fù suǒ wèi lì shòu yáng ér zǒng pèi zhě yě. qí shuǐ yòu xī nán rù dòng guò shuǐ. dòng guò shuǐ yòu xī, pú shuǐ nán chū pú gǔ, běi liú zhù zhī. dòng guò shuǐ yòu xī yǔ yuán guò shuǐ hé, jìn běi biàn shuǐ yuán yě. shuǐ xī fù shàng yǒu yuán guò cí, gài huái dào xié líng, shòu shū tiān shǐ, yōu jié sù qíng, chuán fāng hòu rì, dòng yǔ suī lún, zǎn mù yóu mào, gù shuǐ qǔ míng yān. qí shuǐ nán liú, zhù yú dòng guò shuǐ yě.
洞过水出沾县北山,其水西流,与南溪水合,水出南山,西北流注洞过水,洞过水又西北,黑水西出山,三源合舍,同归一川,东流南屈,径受阳县故城东。案《晋太康地记》,乐平郡有受阳县,卢谌《征艰赋》所谓历受阳而总辔者也。其水又西南入洞过水。洞过水又西,蒲水南出蒲谷,北流注之。洞过水又西与原过水合,近北便水源也。水西阜上有原过祠,盖怀道协灵,受书天使,忧结宿情,传芳后日,栋宇虽沦,攒木犹茂,故水取名焉。其水南流,注于洞过水也。
xī guò yú cì xiàn nán, yòu xī dào jìn yáng xiàn nán, yú cì xiàn, gù tú shuǐ xiāng, jìn dài fū zhì xú wú zhī yì yě. chūn qiū zhāo gōng bā nián, jìn hóu zhù chí qí zhī gōng, yǒu shí yán jìn zhī wèi yú. fú qián yuē: wèi, jìn yì: yú, zhōu lǐ míng yě. hàn shū yuē yú cì, shí sān zhōu zhì yǐ wéi tú yáng xiàn yǐ. wáng mǎng zhī tài yuán tíng yě. xiàn nán cè shuǐ yǒu záo tái, hán wèi shā zhì bó yáo yú qí xià, kū fù jué cháng, zhé jǐng zhāo yí chù yě. qí shuǐ yòu xī nán liú, jìng wǔ guàn chéng xī běi. lú chén zhēng jiān fù yuē: jìng wǔ guǎn zhī gù fú, wèn jué tú zhī yuǎn jìn. dòng guò shuǐ yòu xī nán wèi chún hú, wèi zhī dòng guò zé. zé nán, tú shuǐ zhù zhī, shuǐ chū yáng yì dōng běi dà qiǎn shān tú gǔ, xī nán jìng luó mó tíng nán, yǔ jiǎng gǔ shuǐ hé, shuǐ chū xiàn dōng nán jiǎng xī. wèi tǔ dì jì yuē: jìn yáng chéng dōng nán bǎi yī shí lǐ zhì shān yǒu jiǎng gǔ dà dào, dù xuān chē lǐng, tōng yú wǔ xiāng. shuǐ zì jiǎng xī xī běi liú, xī jìng jī chéng běi. chūn qiū xī gōng sān shí sān nián, jìn rén bài dí yú jī. dù yù shì dì yuē: chéng zài yáng yì nán, shuǐ běi jí yáng yì xiàn gù chéng yě. zhú shū jì nián yuē: liáng huì chéng wáng jiǔ nián, yǔ hán dān yú cì yáng yì zhě yě. wáng mǎng zhī fán ráng yǐ. jiǎng xī yòu xī hé tú shuǐ, luàn liú xī běi rù dòng guò zé yě. xī rù yú fén, chū jìn shuǐ xià kǒu zhě yě.
西过榆次县南,又西到晋阳县南,榆次县,故涂水乡,晋大夫智徐吾之邑也。《春秋》昭公八年,晋侯筑箎祁之宫,有石言晋之魏榆。服虔曰:魏,晋邑:榆,州里名也。《汉书》曰榆次,《十三州志》以为涂阳县矣。王莽之太原亭也。县南侧水有凿台,韩、魏杀智伯瑶于其下,刳腹绝肠,折颈招颐处也。其水又西南流,径武灌城西北。卢谌《征艰赋》曰:径武馆之故郛,问厥途之远近。洞过水又西南为淳湖,谓之洞过泽。泽南,途水注之,水出阳邑东北大嵰山涂谷,西南径萝蘑亭南,与蒋谷水合,水出县东南蒋溪。《魏土地记》曰:晋阳城东南百一十里至山有蒋谷大道,度轩车岭,通于武乡。水自蒋溪西北流,西径箕城北。《春秋》僖公三十三年,晋人败狄于箕。杜预《释地》曰:城在阳邑南,水北即阳邑县故城也。《竹书纪年》曰:梁惠成王九年,与邯郸、榆次、阳邑者也。王莽之繁穰矣。蒋溪又西合涂水,乱流西北入洞过泽也。西入于汾,出晋水下口者也。
liú kūn zhī wèi bīng zhōu yě, liú yào yǐn bīng yāo jī zhī, hé zhàn yú dòng guò, jí shì shuǐ yě.
刘琨之为并州也,刘曜引兵邀击之,合战于洞过,即是水也。
jìn shuǐ chū jìn yáng xiàn xī xuán wèng shān, xiàn, gù táng guó yě. chūn qiū zuǒ zhuàn chēng táng shū wèi shēng, qí mǔ yì jiāng mèng dì wèi jǐ yuē: yú míng ér zǐ yuē yú, jiāng yǔ zhī táng, shǔ zhī cān. jí shēng, míng zhī yuē yú. lǚ shì chūn qiū yuē: shū yú yǔ chéng wáng jū, wáng yuán tóng yè wèi guī, yǐ shòu zhī yuē: wú yǐ cǐ fēng rǔ. yú yǐ gào zhōu gōng, zhōu gōng qǐng yuē: tiān zǐ fēng yú hū? wáng yuē: yú xì ěr. gōng yuē: tiān zǐ wú xì yán. shí táng miè, nǎi fēng zhī yú táng. xiàn yǒu jìn shuǐ, hòu gǎi míng wéi jìn. gù zi xià xù shī chēng cǐ jìn yě, ér wèi zhī táng, jiǎn ér yòng lǐ, yǒu yáo zhī yí fēng yě. jìn shū dì dào jì jí shí sān zhōu zhì bìng yán jìn shuǐ chū lóng shān, yī míng jié chù shān, zài xiàn xī běi, fēi yě. shān hǎi jīng yuē: xuán wèng zhī shān, jìn shuǐ chū yān, jīn zài xiàn zhī xī nán. xī zhì bó zhī è jìn shuǐ yǐ guàn jìn yáng, qí chuān shàng sù, hòu rén zhǒng qí yí jī, xù yǐ wéi zhǎo, zhǎo xī jì shān zhěn shuǐ, yǒu táng shū yú cí. shuǐ cè yǒu liáng táng, jié fēi liáng yú shuǐ shàng, zuǒ yòu zá shù jiāo yīn, xī jiàn xī jǐng, zhì yǒu yín péng mì yǒu, jī yóu huàn zi, mò bù xún liáng qì jí, yòng xiāng yú wèi, yú jìn chuān zhī zhōng, zuì wéi shèng chù. yòu dōng guò qí xiàn nán, yòu dōng rù yú fén shuǐ.
晋水出晋阳县西悬瓮山,县,故唐国也。《春秋左传》称唐叔未生,其母邑姜梦帝谓己曰:余名而子曰虞,将与之唐,属之参。及生,名之曰虞。《吕氏春秋》曰:叔虞与成王居,王援桐叶为圭,以授之曰:吾以此封汝。虞以告周公,周公请曰:天子封虞乎?王曰:余戏耳。公曰:天子无戏言。时唐灭,乃封之于唐。县有晋水,后改名为晋。故子夏叙《诗》称此晋也,而谓之唐,俭而用礼,有尧之遗风也。《晋书地道记》及《十三州志》并言晋水出龙山,一名结绌山,在县西北,非也。《山海经》曰:悬瓮之山,晋水出焉,今在县之西南。昔智伯之遏晋水以灌晋阳,其川上溯,后人踵其遗迹,蓄以为沼,沼西际山枕水,有唐叔虞祠。水侧有凉堂,结飞梁于水上,左右杂树交荫,希见曦景,至有淫朋密友,羁游宦子,莫不寻梁契集,用相娱慰,于晋川之中,最为胜处。又东过其县南,又东入于汾水。
zhǎo shuǐ fèn wèi èr pài, běi dú jí zhì shì gù qú yě. xī zài zhàn guó, xiāng zi bǎo jìn yáng, zhì shì fáng shān yǐ shuǐ zhī, chéng bù méi zhě sān bǎn, yǔ hán wèi wàng tàn yú cǐ, gù zhì shì yòng wáng. qí dú chéng gāo, dōng běi zhù rù jìn yáng chéng, yǐ zhōu guàn gài. hàn wèi chì méi zhī nán, jùn chuán liú mào fù tài shǒu sūn fú nì yú chéng mén xī xià kōng xué zhōng, qí yè bēn yú. jí shì chù yě. dōng nán chū chéng liú, zhù yú fén shuǐ yě. qí nán dú yú shí táng zhī xià fú liú, jìng jiù xī dōng nán chū, jìng jìn yáng chéng nán, chéng zài jìn shuǐ zhī yáng, gù yuē jìn yáng yǐ. jīng shū jìn gǒu wú shuài shī bài dí yú dà lǔ. dù yù yuē: dà lǔ, jìn yáng xiàn yě, wèi jìn zhī jiù dū. chūn qiū dìng gōng shí sān nián, zhào yāng yǐ jìn yáng pàn, hòu nǎi wèi zhào yǐ. qí shuǐ yòu dōng nán liú rù yú fén.
沼水分为二派,北读即智氏故渠也。昔在战国,襄子保晋阳,智氏防山以水之,城不没者三版,与韩、魏望叹于此,故智氏用亡。其渎乘高,东北注入晋阳城,以周灌溉。汉未赤眉之难,郡椽刘茂负太守孙福匿于城门西下空穴中,其夜奔盂。即是处也。东南出城流,注于汾水也。其南渎于石塘之下伏流,径旧溪东南出,径晋阳城南,城在晋水之阳,故曰晋阳矣。《经》书晋苟吴帅师败狄于大卤。杜预曰:大卤,晋阳县也,为晋之旧都。《春秋》定公十三年,赵鞅以晋阳叛,后乃为赵矣。其水又东南流入于汾。
zhàn shuǐ chū hé nèi zhǐ xiàn xī běi shān, zhàn shuǐ chū zhǐ xiàn nán yuán zhàn xī, sú wèi zhī kān shuǐ yě. shì gài shēng xíng jǐn lín, gù zì dú jù biàn, tóng yú sān shǐ zhī wù ěr. qí shuǐ zì xī chū nán liú.
湛水出河内轵县西北山,湛水出轵县南原湛溪,俗谓之堪水也。是盖声形尽邻,故字读俱变,同于三豕之误耳。其水自溪出南流。
dōng guò qí xiàn běi, yòu dōng guò bō xiàn zhī běi, zhàn shuǐ nán jìng xiàng chéng dōng ér nán zhù.
东过其县北,又东过波县之北,湛水南径向城东而南注。
yòu dōng guò wú pì yì nán, yuán jīng suǒ zhù, sī nǎi jú chuān zhī suǒ yóu, fēi zhàn shuǐ zhī jiān guān yě, shì nǎi jīng zhī wù zhèng ěr. zhàn shuǐ zì xiàng chéng dōng nán jìng zhàn chéng dōng. shí rén wèi zhī shèn chéng, yì huò wèi zhī xí chéng yǐ. xī yuē xí jiàn. gé chéng zài dōng, yán cǐ fēi yǐ. hòu hàn jùn guó zhì yuē hé yáng xiàn yǒu zhàn chéng shì yě.
又东过毋辟邑南,原《经》所注,斯乃湨川之所由,非湛水之间关也,是乃《经》之误证耳。湛水自向城东南径湛城东。时人谓之椹城,亦或谓之隰城矣。溪曰隰涧。隔城在东,言此非矣。《后汉郡国志》曰河阳县有湛城是也。
yòu dōng nán dāng píng xiàn zhī dōng běi, nán rù yú hé.
又东南当平县之东北,南入于河。
zhàn shuǐ yòu dōng nán jìng dèng, nán liú zhù yú hé, gù hé jì yǒu dèng jīn zhī míng yǐ.
湛水又东南径邓,南流注于河,故河济有邓津之名矣。