lún xū zài xī běi, sān chéng wèi kūn lún qiū. kūn lún shuō yuē: kūn lún zhī shān sān jí: xià yuē fán tóng, yī míng bǎn tóng èr yuē xuán pǔ, yī míng làng fēng shàng yuē céng chéng, yī míng tiān tíng shì wèi tài dì zhī jū.
侖墟在西北，三成為崑崙丘。《崑崙說》曰：崑崙之山三級：下曰樊桐，一名板桐；二曰玄圃，一名閬風；上曰層城，一名天庭；是為太帝之居。

qù sōng gāo wǔ wàn lǐ, dì zhī zhōng yě.
去嵩高五萬里，地之中也。

yǔ běn jì yǔ cǐ tóng. gāo yòu chēng hé chū kūn shān, fú liú dì zhōng wàn sān qiān lǐ, yǔ dǎo ér tōng zhī chū jī shí shān. àn shān hǎi jīng: zì kūn lún zhì jī shí qiān qī bǎi sì shí lǐ. zì jī shí chū lǒng xī jùn zhì luò, zhǔn dì zhì kě wǔ qiān yú lǐ. yòu àn mù tiān zǐ chuán: tiān zǐ zì kūn shān rù yú zōng zhōu, nǎi lǐ xī tǔ zhī shù. zì zōng zhōu chán shuǐ yǐ xī, zhì yú hé zōng zhī bāng yáng xiān zhī shān, sān qiān yǒu sì bǎi lǐ, zì yáng xiān xī zhì hé shǒu sì qiān lǐ, hé qī qiān sì bǎi lǐ. wài guó tú yòu yún: cóng dà jìn guó zhèng xī qī wàn lǐ, dé kūn lún zhī xū, zhū xiān jū zhī. shù shuō bù tóng, dào zǔ qiě zhǎng, jīng jì mián chǐ, shuǐ lù lù shū, jìng fù bù tóng, qiǎn jiàn mò wén, fēi suǒ xiáng jiū, bù néng bù liáo shù wén jiàn, yǐ zhì chà wéi yě.
《禹本紀》與此同。高誘稱河出崑山，伏流地中萬三千里，禹導而通之；出積石山。案《山海經》：自崑崙至積石千七百四十里。自積石出隴西郡至洛，准《地誌》可五千餘里。又案《穆天子傳》：天子自崑山入於宗周，乃里西土之數。自宗周瀍水以西，至於河宗之邦、陽纖之山，三千有四百里，自陽纖西至河首四千里，合七千四百里。《外國圖》又云：從大晉國正西七萬里，得崑崙之墟，諸仙居之。數說不同，道阻且長，經記綿褫，水陸路殊，徑復不同，淺見末聞，非所詳究，不能不聊述聞見，以志差違也。

qí gāo wàn yī qiān lǐ, shān hǎi jīng chēng fāng bā bǎi lǐ, gāo rèn qiè. guō jǐng chún yǐ wèi zì shàng èr qiān wǔ bǎi yú lǐ. huái nán zǐ chēng gāo wàn yī qiān lǐ bǎi yī shí sì bù sān chǐ liù cùn. hé shuǐ chūn qiū shuō tí cí yuē: hé zhī wèi yán hé yě, hé jīng fēn bù, huái yīn yǐn dù yě. shì míng yuē: hé, xià yě, suí dì xià chù ér tōng liú yě. kǎo yì yóu yuē: hé zhě, shuǐ zhī qì, sì dú zhī jīng yě, suǒ yǐ liú huà. yuán mìng bāo yuē: wǔ xíng shǐ yān, wàn wù zhī suǒ yóu shēng, yuán qì zhī còu yè yě. guǎn zǐ yuē: shuǐ zhě, dì zhī xuè qì, rú jīn mài zhī tōng liú zhě, gù yuē shuǐ jù cái yě. wǔ hài zhī shǔ, shuǐ zuì wèi dà. shuǐ yǒu dà xiǎo, yǒu yuǎn jìn, shuǐ chū shān ér liú rù hǎi zhě, mìng yuē jīng shuǐ yǐn tā shuǐ rù yú dà shuǐ jí hǎi zhě, mìng yuē zhī shuǐ chū yú dì gōu, liú yú dà shuǐ, jí yú hǎi zhě, yòu mìng yuē chuān shuǐ yě. zhuāng zǐ yuē: qiū shuǐ shí zhì, bǎi chuān guàn hé, jīng liú zhī dà. xiào jīng yuán shén qì yuē: hé zhě, shuǐ zhī bó, shàng yīng tiān hàn. xīn lùn yuē: sì dú zhī yuán, hé zuì gāo ér zhǎng, cóng gāo zhù xià, shuǐ liú jī jùn, gù qí liú jí. xú gàn qí dōu fù yuē: chuān dú zé hóng hé yáng yáng, fā yuán kūn lún, jiǔ liú fēn shì, běi cháo cāng yuān, jīng bō pèi lì, fú mò yáng bēn. fēng sú tōng yuē: jiāng hé huái jì wèi sì dú. dú, tōng yě, suǒ yǐ tōng zhōng guó gòu zhuó. bái hǔ tōng yuē: qí dé zhe dà, gù chēng dú. shì míng yuē: dú, dú yě. gè dú chū qí suǒ ér rù hǎi.
其高萬一千里，《山海經》稱方八百里，高仞切。郭景純以為自上二千五百餘里。《淮南子》稱高萬一千里百一十四步三尺六寸。河水《春秋說題辭》曰：河之為言荷也，荷精分布，懷陰引度也。《釋名》曰：河，下也，隨地下處而通流也。《考異郵》曰：河者，水之氣，四瀆之精也，所以流化。《元命苞》曰：五行始焉，萬物之所由生，元氣之腠液也。《管子》曰：水者，地之血氣，如筋脈之通流者，故曰水具財也。五害之屬，水最為大。水有大小，有遠近，水出山而流入海者，命曰經水；引他水入於大水及海者，命曰枝水；出於地溝，流於大水，及於海者，又命曰川水也。《莊子》曰：秋水時至，百川灌河，經流之大。《孝經援神契》曰：河者，水之伯，上應天漢。《新論》曰：四讀之源，河最高而長，從高注下，水流激峻，故其流急。徐幹《齊都賦》曰：川讀則洪河洋洋，發源崑崙，九流分逝，北朝滄淵，驚波沛厲，浮沫揚奔。《風俗通》曰：江、河、淮、濟為四瀆。瀆，通也，所以通中國垢濁。《白虎通》曰：其德著大，故稱瀆。《釋名》曰：瀆，獨也。各獨出其所而入海。

chū qí dōng běi zōu, shān hǎi jīng yuē: kūn lún xū zài xī běi, hé shuǐ chū qí dōng běi yú. ěr yǎ yuē: hé chū kūn lún xū, sè bái suǒ qú bìng qiān qī bǎi yī chuān, sè huáng. wù lǐ lùn yuē: hé sè huáng zhě, zhòng chuān zhī liú, gài zhuó zhī yě. bǎi lǐ yī xiǎo qǔ, qiān lǐ yī qǔ yī zhí yǐ. hàn dà sī mǎ zhāng zhòng yì yuē: hé shuǐ zhuó, qīng chéng yī shí shuǐ, liù dòu ní. ér mín jìng yǐn hé gài tián, lìng hé bù tōng lì. zhì sān qiě, táo huā shuǐ zhì zé hé jué, yǐ qí yē bù xiè yě. jìn mín wù fù yǐn hé, shì huáng hé jiān zhuó hé zhī míng yǐ. shù zhēng jì yuē: méng lǜ hé jīn héng zhuó, fāng jiāng wèi xiá, bǐ huái jì wèi kuò. hán zé bīng hòu shù zhàng, bīng shǐ hé, chē mǎ bù gǎn guò, yào xū hú xíng, yún cǐ wù shàn tīng, bīng xià wú shuǐ nǎi guò. rén jiàn hú xíng, fāng dù. yú àn fēng sú tōng yún: lǐ yǔ chēng hú yù dù hé, wú rú wěi hé. qiě hú xìng duō yí, gù sú yǒu hú yí zhī shuō, yì wèi bì yī rú yuán shēng zhī yán yě.
出其東北陬，《山海經》曰：崑崙虛在西北，河水出其東北隅。《爾雅》曰：河出崑崙虛，色白；所渠並千七百一川，色黃。《物理論》曰：河色黃者，眾川之流，蓋濁之也。百里一小曲，千里一曲一直矣。漢大司馬張仲議曰：河水濁，清澄一石水，六斗泥。而民競引河溉田，令河不通利。至三且，桃花水至則河決，以其噎不泄也。禁民勿復引河，是黃河兼濁河之名矣。《述征記》曰：盟律、河津恆濁，方江為狹，比淮、濟為闊。寒則冰厚數丈，冰始合，車馬不敢過，要須狐行，雲此物善聽，冰下無水乃過。人見狐行，方渡。余案《風俗通》云：里語稱狐欲渡河，無如尾何。且狐性多疑，故俗有狐疑之說，亦未必一如緣生之言也。

qū cóng qí dōng nán liú, rù bó hǎi.
屈從其東南流，入渤海。

shān hǎi jīng yuē: nán jí cóng jí zhī yuān yě, yī yuē zhōng jí zhī yuān, shēn sān bǎi rèn, wéi féng yí dōu yān. kuò dì tú yuē: féng yí héng chéng yún chē jià èr lóng. hé shuǐ yòu chū yú yáng xiān líng mén zhī shān, ér zhù yú féng yì zhī shān. mù tiān zǐ chuán yuē: tiān zǐ xī zhēng, zhì yáng yū zhī shān, hé bó féng yí zhī suǒ dōu jū, shì wéi hé zōng shì. tiān zǐ nǎi chén guī bì lǐ yān. hé bó nǎi yǔ tiān zǐ pī tú shì diǎn, yǐ guān tiān zǐ zhī bǎo qì yù guǒ xuán zhū zhú yín jīn gāo děng wù, jiē hé tú suǒ zài, hé bó yǐ lǐ, mù wáng shì tú, fāng nǎi dǎo yǐ xī mài yǐ. yuè zài fú xī, shòu lóng mǎ tú yú hé, bā guà shì yě. gù mìng lì xù yuē: hé tú, dì wáng zhī jiē, tú zài jiāng hé shān chuān zhōu jiè zhī fēn yě. hòu yáo tán yú hé, shòu lóng tú, zuò wò hé jì. dǎi yú shùn xià shāng, xián yì shòu yān. lǐ yóu méng jīn míng: yáng yáng hé shuǐ, cháo zōng yú hǎi, jìng zì zhōng zhōu, lóng tú suǒ zài. huái nán zǐ yuē: xī yǔ zhì hóng shuǐ, jù dǎo yáng yū. gài yú cǐ yě. gāo yòu yǐ wèi yáng yū qín sǒu, fēi yě. shì shì xī yù jì yuē: ā rù dá tài shān, qí shàng yǒu dà yuān shuǐ, gōng diàn lóu guān shén dà yān. shān, jí kūn lún shān yě. mù tiān zǐ chuán yuē: tiān zǐ shēng yú kūn lún, guān huáng dì zhī gōng, ér fēng fēng lóng zhī zàng. fēng lóng, léi gōng yě. huáng dì gōng, jí ā rù dá gōng yě. qí shān chū liù dà shuǐ, shān xī yǒu dà shuǐ, míng xīn tóu hé. guō yì gōng guǎng zhì yuē: gān shuǐ yě, zài xī yù zhī dōng, míng yuē xīn táo shuǐ, shān zài tiān zhú guó xī, shuǐ gān, gù yuē gān shuǐ. yǒu shí yán, bái rú shuǐ jīng, dà duàn zé pò ér yòng zhī. kāng tài yuē: ān xī ròu zhī tiān zhú zhì jiā nà diào yù, jiē yǎng cǐ yán. shì fǎ xiǎn yuē: dù cōng lǐng, yǐ rù běi tiān zhú jìng. yú cǐ shùn lǐng xī nán xíng shí wǔ rì, qí dào jiān zǔ, yá àn xiǎn jué, qí shān wéi shí, bì lì yú rèn, lín zhī mù xuàn, yù jìn zé tóu shì wú suǒ. xià yǒu shuǐ, míng xīn tóu hé. xī rén yǒu záo shí tōng lù shī yǐ tī zhě, fán dù qī bǎi tī, dù yǐ, niè xuán huán guò hé, hé liǎng àn, xiāng qù xián bā shí bù. jiǔ yì suǒ jué, hàn zhī zhāng qiān gān yīng jiē bù zhì yě. yú zhěn zhū shǐ chuán, jí suǒ wèi jì bīn zhī jìng, yǒu pán shí zhī dèng, dào xiá chǐ yú, xíng zhě qí bù xiāng chí, huán qiáo xiāng yǐn, èr shí xǔ lǐ, fāng dào xuán dù, zǔ xiǎn wēi hài, bù kě shèng yán. dūn yì gōng yuē: wū chá zhī xī, yǒu xuán dù zhī guó, shān xī bù tōng, yǐn shéng ér dù, gù guó dé qí míng yě. qí rén shān jū, diàn yú shí bì jiān, lèi shí wèi shì. mín jiē shǒu ér yǐn, suǒ wèi yuán yǐn yě. yǒu bái cǎo xiǎo bù mǎ, yǒu lǘ wú niú, shì qí xuán dù hū? shì fǎ xiǎn yòu yán: dù hé biàn dào wū zhǎng guó. wū zhǎng guó jí shì běi tiān zhú, fú suǒ dào guó yě. fú yí zú jī yú cǐ, qí jī zhǎng duǎn zài rén xīn niàn, zhì jīn yóu ěr, jí shài yī shí shàng zài. xīn tóu hé yòu xī nán liú, qū ér dōng nán liú, jìng zhōng tiān zhú guó. liǎng àn píng dì, yǒu guó míng pí chá, fó fǎ xìng shèng. yòu jìng pú nà bān hé. hé biān zuǒ yòu, yǒu èr shí sēng jiā lán. cǐ shuǐ jìng mó tóu luó guó, ér xià hé xīn tóu hé. zì hé yǐ xī, tiān zhú zhū guó, zì shì yǐ nán, jiē wèi zhōng guó, rén mín yīn fù. zhōng guó zhě, fú shí yǔ zhōng guó tóng, gù míng zhī wèi zhōng guó yě. ní huán yǐ lái, shèng zhòng suǒ xíng, wēi yí fǎ zé, xiāng chéng bù jué. zì xīn tóu hé zhì nán tiān zhú guó, qì yú nán hǎi, sì wàn lǐ yě. shì shì xī yù jì yuē: xīn tóu hé jīng jì bīn jiān yuè mó hē cì zhū guó, ér rù nán hǎi shì yě. ā nòu dá shān xī nán yǒu shuǐ, míng yáo nú shān xī nán xiǎo dōng yǒu shuǐ, míng sà hǎn xiǎo dōng yǒu shuǐ, míng héng jiā. cǐ sān shuǐ tóng chū yī shān, jù rù héng shuǐ. kāng tài fú nán chuán yuē: héng shuǐ zhī yuán, nǎi jí xī běi, chū kūn lún shān zhōng, yǒu wǔ dà yuán, zhū shuǐ fèn liú, jiē yóu cǐ wǔ dà yuán. zhī hù lí dà jiāng chū shān xī běi liú, dōng nán zhù dà hǎi. zhī hù lí, jí héng shuǐ yě, gù shì shì xī yù jì yǒu héng qū zhī mù. héng běi yǒu sì guó, zuì xī tóu héng qǔ zhōng zhě shì yě. yǒu jū yí nà hè guó. fǎ xiǎn chuán yuē: héng shuǐ dōng nán liú, jìng jū yí nà hè guó nán, chéng běi shuāng shù jiān, yǒu xī lián chán hé. hé biān, shì zūn yú cǐ běi shǒu bān ní huán, fēn shè lì chù. zhī sēng zài wài guó shì yuē: fú ní huán hòu, tiān rén yǐ xīn bái xiè guǒ fú, yǐ xiāng huā gōng yǎng, mǎn qī rì, shèng yǐ jīn guān, sòng chū wáng gōng, dù yī xiǎo shuǐ, shuǐ míng xī lán nà, qù wáng gōng kě sān lǐ xǔ, zài gōng běi. yǐ zhān tán mù wèi xīn, tiān rén gè yǐ huǒ shāo xīn, xīn liǎo bù rán, dà jiā yè cóng liú shā hái, bù shèng bēi hào, gǎn dòng tiān dì, cóng shì zhī hòu, tā xīn bù shāo ér zì rán yě. wáng liǎn shè lì, yòng jīn zuò dòu, liàng dé bā hú sì dòu, zhū guó wáng tiān lóng shén wáng gè dé shǎo xǔ. jī hái běn guó, yǐ zào fó sì. ā yù wáng qǐ fú tú yú fú ní huán chù, shuāng shù jí tǎ, jīn wú fù yǒu yě. cǐ shù míng pó luó shù, qí shù huā míng pó luó qū yě. cǐ huā sè bái rú shuāng xuě, xiāng wú bǐ yě. zhú zhī fú nán jì yuē: lín yáng guó qù jīn chén guó bù dào èr qiān lǐ, chē mǎ xíng, wú shuǐ dào. jǔ guó shì fú, yǒu yī dào rén mìng guò shāo zàng, shāo zhī shù qiān shù qiáo, gù zuò huǒ zhōng, nǎi gèng zhe shí shì zhōng, cóng lái liù shí yú nián, shī rú gù bù xiǔ, zhú zhī mù jiàn zhī. fū jīn gāng cháng zhù, shì míng yǒng cún, shè lì shā jiàn, bì tiān bù xiǔ, suǒ wèi zhì kōng wǎng qióng, dà jué nán cè zhě yǐ. qí shuǐ luàn liú zhù yú héng. héng shuǐ yòu dōng jìng pí shè lì chéng běi. shì shì xī yù jì yuē: pí shè lì, wéi xié lí guó yě. zhī sēng zài wài guó shì yuē: wéi xié lí guó qù wáng shè chéng wǔ shí yóu xún, chéng zhōu yuán sān yóu xún, wéi jié jiā zài dài chéng lǐ gōng zhī nán, qù gōng qī lǐ xǔ, wū yǔ huài jǐn, wéi jiàn chù suǒ ěr. shì qiè xiǎn yún: chéng běi yǒu dà lín zhòng gé, fú zhù yú cǐ, běn yǎn pó luó nǚ jiā shī fú qǐ tǎ yě. chéng zhī xī běi sān lǐ, tǎ míng fàng gōng zhàng. héng shuǐ shàng liú yǒu yī guó, guó wáng xiǎo fū rén shēng ròu tāi, dài fū rén dù zhī, yán rǔ zhī shēng, bù xiáng zhī zhēng, jí shèng yǐ mù hán, zhì héng shuǐ zhōng. xià liú yǒu guó wáng yóu guān, jiàn shuǐ shàng mù hán, kāi kàn, jiàn qiān xiǎo ér duān zhèng shū hǎo, wáng qǔ yǎng zhī, suì zhǎng dà, shén yǒng jiàn, suǒ wǎng zhēng dài, wú bù cuī fú. cì yù fá fù wáng běn guó, wáng dà chóu yōu. xiǎo fū rén wèn: hé gù chóu yōu? wáng yuē: bǐ guó wáng yǒu qiān zi, yǒng jiàn wú bǐ, yù lái fá wú guó, shì yǐ chóu ěr. xiǎo fū rén yán: wù chóu, dàn yú chéng xī zuò gāo lóu, zéi lái shí, shàng wǒ zhì lóu shàng, zé wǒ néng què zhī. wáng rú shì yán. zéi dào, xiǎo fū rén yú lóu shàng yǔ zéi yún: rǔ shì wǒ zi, hé gù fǎn zuò nì shì? zéi yuē: rǔ shì hé rén, yún shì wǒ mǔ? xiǎo fū rén yuē: rǔ děng ruò bù xìn zhě, jǐn zhāng kǒu yǎng xiàng. xiǎo fū rén jí yǐ liǎng shǒu lǚ rǔ, rǔ zuò wǔ bǎi dào, jù zhuì qiān zǐ kǒu zhōng. zéi zhī shì mǔ, jí fàng gōng zhàng. fù mǔ zuò shì sī wéi, jiē dé pì zhī fó. jīn qí tǎ yóu zài, hòu shì zūn chéng dào, gào zhū dì zǐ, shì wú xī shí fàng gōng zhàng chù. hòu rén dé zhī, yú cǐ chù lì tǎ, gù yǐ míng yān. qiān xiǎo ér zhě, jí xián jié qiān fú yě. shì shì xī yù jì yuē: héng qǔ zhōng cì dōng, yǒu sēng yíng shàn nài jiē chéng, fú xià sān dào bǎo jiē guó yě. fǎ xiǎn chuán yuē: héng shuǐ dōng nán liú, jìng sēng jiā shī guó nán. fú zì dāo lì tiān dōng xià sān dào bǎo jiē, wèi mǔ shuō fǎ chù. bǎo jiē jì méi, ā yù wáng yú bǎo jiē chù zuò tǎ. hòu zuò shí zhù, zhù shàng zuò shī zi xiàng, wài dào shǎo xìn, shī zi wèi hǒu, bù xiào xīn chéng. héng shuǐ yòu dōng jìng jì bīn ráo yí chéng. chéng nán jiē héng shuǐ, chéng zhī xī běi liù qī lǐ, héng shuǐ běi àn, fú wèi zhū dì zǐ shuō fǎ chù. héng shuǐ yòu dōng nán jìng shā zhī guó běi. chū shā zhī chéng, nán mén dào dōng, fú jué yáng zhī cì tǔ zhōng, shēng zhǎng qī chǐ, bù zēng bù jiǎn, jīn yóu shàng zài. héng shuǐ yòu dōng nán, jìng jiā wéi luó wèi chéng běi. gù jìng wáng gōng yě, chéng dōng wǔ shí lǐ yǒu wáng yuán, yuán yǒu chí shuǐ, fū rén rù chí xǐ yù, chū běi àn èr shí bù, dōng xiàng jǔ shǒu, bān shù shēng tài zǐ. tài zǐ duò dì, xíng qī bù, èr lóng tǔ shuǐ yù tài zǐ, suì chéng jǐng chí, zhòng sēng suǒ jí yǎng yě. tài zǐ yǔ nán tuó děng pū xiàng jué lì, shè jiàn rù dì. jīn yǒu quán shuǐ, xíng lǚ suǒ zī yǐn yě. shì shì xī yù jì yuē: chéng běi sān lǐ héng shuǐ shàng, fù wáng yíng fú chù, zuò fú tú, zuò fù bào fó xiàng. wài guó shì yuē: biān wéi luó yuè guó jīn wú fù wáng yě. chéng chí huāng huì, wéi yǒu kòng chù, yǒu yōu pó sāi xìng shì, kě èr shí yú jiā, shì xī jìng wáng zhī miáo yì, gù wèi sì xìng, zhù zài gù chéng zhōng, wèi yōu pó sāi, gù shàng jīng jìn, yóu yǒu gǔ fēng. bǐ rì fú tú huài jǐn, tiáo wáng mí gèng xiū zhì yī fú tú, sī hé tiáo wáng sòng wù zhù chéng, jīn yǒu shí èr dào rén zhù qí zhōng. tài zǐ shǐ shēng duì, miào hòu suǒ bān shù, shù míng xū hē. ā yù wáng yǐ qīng shí zuō hòu bān shēng tài zǐ xiàng. xī shù wú fù yǒu, hòu zhū shā mén qǔ xī shù zāi zhǒng zhī, zhǎn zhuǎn xiāng chéng dào jīn, shù zhī rú xī, shàng yīn shí xiàng. yòu tài zǐ jiàn xíng qī bù zú jī, jīn rì wén lǐ jiàn cún. ā yù wáng yǐ qīng shí xié zú jī liǎng biān, fù yǐ yī zhǎng qīng shí fù shàng. guó rén jīn rì héng yǐ xiāng huā gōng yǎng, shàng jiàn zú qī xíng, wén lǐ fēn míng. jīn suī yǒu shí fù wú yì, huò rén fù yǐ shù zhòng jí bèi, chóng fù tiē zhe shí shàng, yú gèng míng yě. tài zǐ shēng shí, yǐ lóng wáng jiā tài zǐ zuǒ yòu, tǔ shuǐ yù tài zǐ, jiàn yī lóng tǔ shuǐ nuǎn, yī lóng tǔ shuǐ lěng, suì chéng èr chí. jīn shàng yī lěng yī nuǎn yǐ. tài zǐ wèi chū jiā qián shí rì, chū wǎng wáng tián yán fú shù xià zuò, shù shén yǐ qī bǎo fèng tài zǐ, tài zǐ bù shòu, yú shì sī wéi yù chū jiā yě. wáng tián qù gōng yī jù. jù zhě, jìn yán shí lǐ yě. tài zǐ yǐ sān yuè shí wǔ rì yè chū jiā, sì tiān wáng lái yíng, gè pěng mǎ zú. ěr shí zhū shén tiān rén cè sāi, kōng zhōng sàn tiān xiāng huā. cǐ shí yǐ zhì hé nán mó qiáng shuǐ, jí yú cǐ shuǐ biān zuò shā mén. hé nán mó qiáng shuǐ zài jiā wéi luó yuè běi, xiāng qù shí yóu xún. cǐ shuǐ zài luó yuè zhī píng shā guó, xiāng qù sān shí yóu xún. pú sà yú shì zàn guò, píng shā wáng chū jiàn pú sà, pú sà yú píng shā suí lóu nà guǒ yuán zhōng zhù yī rì, rì mù biàn qù bàn dá bō chóu sù. bàn dá, jìn yán bái yě bō chóu, jìn yán shān yě. bái shān běi qù píng shā guó shí lǐ, míng dàn biàn qù, mù sù tán lán shān, qù bái shān liù yóu xún. yú shì jìng yì bèi duō shù, bèi duō shù zài yuè zhī běi, qù tán lán shān èr shí lǐ. tài zǐ nián èr shí jiǔ chū jiā, sān shí wǔ dé dào, cǐ yán yǔ jīng yì, gù jì suǒ bù tóng. zhú fǎ wéi yuē: yíng wéi wèi guó, fú suǒ shēng tiān zhú guó yě. sān qiān rì yuè wàn èr qiān tiān dì zhī zhōng yāng yě. kāng tài fú nán chuán yuē: xī fàn zhān shí, yǒu dàn yáng guó rén jiā xiáng lí, cháng cóng qí běn guó dào tiān zhú, zhǎn zhuǎn liú jiǎ zhì fú nán, wèi zhān shuō tiān zhú tǔ sú, dào fǎ liú tōng, jīn bǎo wěi jī, shān chuān ráo wò, zì suǒ yù, zuǒ yòu dà guó, shì zūn zhòng zhī. zhān wèn yún: jīn qù hé shí kě dào, jǐ nián kě huí? lí yán: tiān zhú qù cǐ, kě sān wàn yú lǐ, wǎng hái kě sān nián yú. jí xíng, sì nián fāng fǎn, yǐ wèi tiān dì zhī zhōng yě. héng shuǐ yòu dōng jìng lán mò tǎ. tǎ biān yǒu chí, chí zhōng lóng shǒu hù zhī. ā yù wáng yù pò tǎ, zuò bā wàn sì qiān tǎ, wù lóng wáng suǒ gōng, zhī fēi shì yǒu, suì zhǐ. cǐ zhōng kōng huāng wú rén, qún xiàng yǐ bí qǔ shuǐ sǎ dì, ruò cāng wú huì jī, xiàng gēng niǎo yún yǐ. héng shuǐ yòu dōng zhì wǔ hé kǒu, gài wǔ shuǐ suǒ huì, fēi suǒ xiáng yǐ. ā nán cóng mó jié guó xiàng pí shè lì, yù bān ní huán, zhū tiān gào ā dū shì wáng, wáng zhuī zhì hé shàng, lí chē wén ā nán lái, yì fù lái yíng, jù dào hé shàng. ā nán sī wéi, qián zé ā dū shì wáng zhì hèn, què zé lí chē fù yuàn, jí yú zhōng hé, rù huǒ guāng sān mèi, shāo jù liǎng bān ní huán. shēn èr fēn, fēn gè zài yī àn, èr wáng gè chí bàn shè lì, hái qǐ èr péi. dù hé nán xià yī yóu xún, dào mó jié tí guó bā lián fú yì. yì, jí shì ā yù wáng suǒ zhì zhī chéng. chéng zhōng gōng diàn jiē qǐ qiáng què, diāo wén kè lòu, lèi dà shí zuō shān, shān xià zuò shí shì, zhǎng sān zhàng, guǎng èr zhàng, gāo zhàng yú, yǒu dà chéng pó luó mén zi, míng luó tài sī pó, yì míng wén shū shī lì, zhù cǐ chéng lǐ shuǎng wù duō zhì, shì wú bù dá, yǐ qīng jìng zì jū, guó wáng zōng jìng shī shì zhī. lài cǐ yī rén, hóng xuān fó fǎ, wài bù néng líng. fán zhū guó zhōng, wéi cǐ chéng wèi dà, mín rén fù shèng, jìng xíng rén yì. ā yù wáng huài qī tǎ, zuò bā wàn sì qiān tǎ. zuì chū zuò dà tǎ, zài chéng nán èr lǐ yú, cǐ tǎ qián yǒu fú jī, qǐ jīng shè, běi hù xiàng tǎ, tǎ nán yǒu shí zhù, dà sì wǔ wéi, gāo sān zhàng yú, shàng yǒu míng, tí yún: ā yù wáng yǐ yán fú tí bù shī sì fāng. sēng hái yǐ qián shú tǎ. tǎ běi sān bǎi bù, ā yù wáng yú cǐ zuò ní lí chéng, chéng zhōng yǒu shí zhù, yì gāo sān zhàng yú, shàng yǒu shī zi zhù, yǒu míng jì, zuò ní lí chéng yīn yuán, jí nián shù rì yuè. héng shuǐ yòu dōng nán jìng xiǎo gū shí shān. shān tóu yǒu shí shì, shí shì nán xiàng, fú xī zuò qí zhōng, tiān dì shì yǐ sì shí èr shì wèn fú, fú yī yī yǐ zhǐ huà shí, huà jī gù zài. héng shuǐ yòu xī jìng wáng shè xīn chéng. shì ā dū shì wáng suǒ zào, chū chéng nán sì lǐ, rù gǔ zhì wǔ shān lǐ, wǔ shān zhōu wéi, zhuàng ruò chéng guō, jí shì píng shā wáng jiù chéng yě. dōng xī wǔ liù lǐ, nán běi qī bā lǐ, ā dū shì wáng shǐ yù hài fú chù. qí chéng kōng huāng, yòu wú rén jìng, rù gǔ fù shān, dōng nán shàng shí wǔ lǐ, dào qí dū jué shān, wèi zhì dǐng sān lǐ, yǒu shí kū nán xiàng, fú zuò chán chù. xī běi sì shí bù, fù yǒu yī shí kū, ā nán zuò chán chù. tiān mó bō xún huà zuò diāo jiù kǒng ā nán, fú yǐ shén lì, gé shí shū shǒu mó ā nán jiān, bù jí dé zhǐ. niǎo jī shǒu kǒng xī cún, gù yuē diāo jiù kū yě. qí shān fēng xiù duān yán, shì wǔ shān zhī zuì gāo yě. shì shì xī yù jì yún: qí dū jué shān zài ā nòu dá wáng shè chéng dōng běi, xī wàng qí shān, yǒu liǎng fēng shuāng lì, xiāng qù èr sān lǐ, zhōng dào jiù niǎo, cháng jū qí lǐng, tǔ rén hào yuē qí dū jué shān. hú yǔ qí dū, jiù yě. yòu zhú fǎ wéi yún: luó yuè zhī guó yǒu líng jiù shān, hú yǔ yún qí dū jué shān. shān shì qīng shí, shí tóu shì jiù niǎo. ā yù wáng shǐ rén záo shí, jiǎ ān liǎng yì liǎng jiǎo, záo zhì qí shēn, jīn jiàn cún, yuǎn wàng shì jiù niǎo xíng, gù yuē líng jiù shān yě. shù shuō bù tóng, yuǎn ěr yì yì, jīn yǐ fǎ xiǎn qīn sù qí shān, sòng shǒu léng yán, xiāng huá hōng yǎng, wén jiàn zhī zōng yě. yòu xī jìng jiā nà chéng nán. sān shí lǐ, dào fú kǔ xíng liù nián zuò shù chù, yǒu lín mù. xī xíng sān lǐ, dào fó rén shuǐ xǐ yù tiān wáng àn shù zhī dé bān chū chí chù. yòu běi xíng èr lǐ, dé mí jiā nǚ fèng fú rǔ mí chù. cóng cǐ běi xíng èr lǐ, fú yú yī dà shù xià shí shàng dōng xiàng zuò shí mí chù, shù shí xī zài, guǎng zhǎng liù chǐ, gāo jiǎn èr chǐ. guó zhōng hán shǔ jūn diào, shù mù huò shù qiān suì, nǎi zhì wàn suì. cóng cǐ dōng běi xíng èr shí lǐ, dào yī shí kū, pú sà rén zhōng, xī xiàng jié jiā fū zuò, xīn niàn ruò wǒ chéng dào, dāng yǒu shén yàn. shí bì shàng jí yǒu fú yǐng jiàn, zhǎng sān chǐ xǔ, jīn yóu míng liàng. shí tiān dì dà dòng, zhū tiān zài kōng yán, cǐ fēi guò qù dāng lái zhū fú chéng dào chù, qù cǐ xī nán xíng, jiǎn bàn yóu xún, bèi duō shù xià, shì guò qù dāng lái zhū fú chéng dào chù. zhū tiān dǎo yǐn pú sà qǐ xíng, lí shù sān shí bù, tiān shòu jí xiáng cǎo, pú sà shòu zhī, fù xíng shí wǔ bù, wǔ bǎi qīng què fēi lái, rào pú sà sān zā xī qù. pú sà qián dào bèi duō shù xià, fū jí xiáng cǎo, dōng xiàng ér zuò. shí mó wáng qiǎn sān yù nǚ cóng běi lái shì pú sà. mó wáng zì cóng nán lái, pú sà yǐ zú zhǐ àn dì, mó bīng què sàn, sān nǚ biàn wèi lǎo mǔ, bù zì fú. fú yú ní jū lǜ shù xià fāng shí shàng dōng xiàng zuò, fàn tiān lái yì fú chù, sì tiān wáng pěng bō chù jiē lì tǎ. wài guó shì yuē: pí pó lí fú zài cǐ yī shù xià liù nián, zhǎng zhě nǚ yǐ jīn bō shèng rǔ mí shàng fú, fú dé rǔ mí, zhù zú ní lián chán hé yù. yù jìng, yú hé biān dàn mí jìng, zhì bō shuǐ zhōng, nì liú bǎi bù, bō méi hé zhōng, dí lí jiāo lóng wáng jiē qǔ zài gōng gōng yǎng, xiān sān fú bō yì jiàn. fú yú hé bàng zuò mó hē pú tí shù, mó hē pú tí shù qù bèi duō shù èr lǐ, yú cǐ shù xià qī rì, sī wéi dào chéng, mó bīng shì fú. shì shì xī yù jì yuē: ní lián shuǐ nán zhù héng shuǐ, shuǐ xī yǒu fú shù, fú yú cǐ kǔ xíng, rì shí mí liù nián. xī qù chéng wǔ lǐ xǔ, shù dōng hé shàng, jí fú rù shuǐ yù chù. dōng shàng àn ní jū lǜ shù xià zuò xiū, shě nǚ shàng mí yú cǐ. yú shì xī dù shuǐ, yú liù nián shù nán bèi duō shù xià zuò, xiáng mó dé fú yě. fú tú diào yuē: fú shù zhōng kū, qí lái shí gēng shēng zhī yè. zhú fǎ wéi yuē: liù nián shù qù fú shù wǔ lǐ, shū qí yì yě. fǎ xiǎn cóng cǐ dōng nán xíng, hái yǐ lián fú yì, shùn héng shuǐ xī xià, dé yī jīng shè, míng kuàng yě, fú suǒ zhù chù. fù shùn héng shuǐ xī xià, dào jiā shī guó bō luó nài chéng. zhú fǎ wéi yuē: bǐ luó nài guó zài dí wéi luó wèi guó nán qiān èr bǎi lǐ, zhōng jiān yǒu héng shuǐ, dōng nán liú, fú zhuǎn fǎ lún chù, zài guó běi èr shí lǐ, shù míng chūn fú, wéi mó suǒ chù yě. fǎ xiǎn yuē: chéng zhī dōng běi shí lǐ xǔ, jí lù yě yuàn, běn pì zhī fó zhù cǐ, cháng yǒu yě lù qī sù, gù yǐ míng yān. fǎ xiǎn cóng cǐ hái, jū bā lián fú yì. yòu shùn héng shuǐ dōng xíng, qí nán àn yǒu zhān pó dà guó. shì shì xī yù jì yuē: héng qū cì dōng yǒu zhān pó guó chéng, nán yǒu bo qū lán chí, héng shuǐ zài běi, fú xià shuō jiè chù yě. héng shuǐ yòu jìng bō lì guó. jí shì fú wài zǔ guó yě. fǎ xiǎn yuē: héng shuǐ yòu dōng dào duō mó lí xuān guó, jí shì hǎi kǒu yě. shì shì xī yù jì yuē: dà qín yī míng lí qián. kāng tài fú nán chuán yuē: cóng jiā nà diào zhōu xī nán rén dà wān, kě qī bā bǎi lǐ, nǎi dào zhī hù lí dà jiāng kǒu, dù jiāng jìng xī xíng, jí dà qín yě. yòu yún: fā jū lì kǒu, rù dà wān zhōng, zhèng xī běi rù, kě yī nián yú, dé tiān zhú jiāng kǒu, míng héng shuǐ. jiāng kǒu yǒu guó, hào dān zhì, shǔ tiān zhú. qiǎn huáng mén zì xìng wèi dān zhì wáng. shì shì xī yù jì yuē: héng shuǐ dōng liú rù dōng hǎi. gài èr shuǐ suǒ zhù, liǎng hǎi suǒ nà, zì wèi dōng xī yě. shì shì lùn fú tú diào liè shān hǎi jīng yuē: xī hǎi zhī nán, liú shā zhī bīn, chì shuǐ zhī hòu, hēi shuǐ zhī qián, yǒu dà shān, míng kūn lún. yòu yuē: zhōng shān xī liù bǎi lǐ yǒu kūn lún shān, suǒ chū wǔ shuǐ, zǔ yǐ fú tú diào chuán yě. yòu jìn tuī dé kāng tài fú nán chuán, chuán kūn lún shān zhèng yǔ diào hé. rú chuán, zì jiāo zhōu zhì tiān zhú zuì jìn. tài chuán yì zhī ā rù dá shān shì kūn lún shān. shì yún lài dé diào chuán, huò rán wèi jiě, nǎi xuān wèi xī yù tú, yǐ yǔ fǎ tài. fǎ tài yǐ cháng jiàn guài, wèi hàn lái zhū míng rén, bù yīng hé zài dūn huáng nán shù qiān lǐ, ér bù zhī kūn lún suǒ zài yě. shì yún, fù shū yuē àn mù tiān zǐ chuán. mù wáng yú kūn lún cè yáo chí shàng shāng xī wáng mǔ, yún qù zōng zhōu chán jiàn, wàn yǒu yī qiān yī bǎi lǐ, hé dé bù rú diào yán? zi jīn jiàn tài chuán, fēi wèi qián rén bù zhī yě. ér jīn yǐ hòu, nǎi zhī kūn lún shān wèi wú rè qiū, hé yún nǎi hú guó wài hū? yú kǎo shì shì zhī yán, wèi wèi jiā zhèng. mù tiān zǐ zhú shū jí shān hǎi jīng, jiē mái yūn suì jiǔ, biān wéi xī jué, shū cè luò cì, nán yǐ jī zhuì. hòu rén jiǎ hé, duō chà yuǎn yì, zhì yù fǎng dì mài chuān, bù yǔ jīng fú, yàn chéng zhǔn tú, gù zì wú huì. shì shì bù fù gēn qí zhòng guī zhī hóng zhì, chén qí xì qù, yǐ biàn qí fēi, fēi suǒ ān yě. jīn àn shān hǎi jīng yuē: kūn lún xū zài xī běi, dì zhī xià dū, kūn lún zhī xū, fāng bā bǎi lǐ, gāo wàn rèn, shàng yǒu mù hé, miàn yǒu jiǔ jǐng, yǐ yù wèi kǎn, miàn yǒu jiǔ mén, mén yǒu kāi míng shòu shǒu zhī, bǎi shén zhī suǒ zài. guō pú yuē: cǐ zì bié yǒu xiǎo kūn lún yě. yòu àn huái nán zhī shū, kūn lún zhī shàng, yǒu mù hé zhū shù yù shù bō shù, bù sǐ shù zài qí xī, shā táng láng gān zài qí dōng, jiàng shù zài qí nán, bì shù yáo shù zài qí běi. páng yǒu sì bǎi sì shí mén, mén jiān sì lǐ, lǐ jiān jiǔ chún, chún zhàng wǔ chǐ. páng yǒu jiǔ jǐng, yù héng wéi qí xī běi yú, běi mén kāi, yǐ nà bù zhōu zhī fēng, qīng gōng xuán shì xiàn pǔ liáng fēng fán tóng, zài kūn lún chāng hé zhī zhōng, shì qí shū pǔ, shū pǔ zhī chí, jìn zhī huáng shuǐ, huáng shuǐ sān zhōu fù qí yuán, shì wèi dān shuǐ, yǐn zhī bù sǐ. hé shuǐ chū qí dōng běi zōu, chì shuǐ chū qí dōng nán zōu, yáng shuǐ chū qí xī běi zōu, fán cǐ sì shuǐ, dì zhī shén quán, yǐ hé bǎi yào, yǐ rùn wàn wù. kūn lún zhī qiū huò shàng bèi zhī, shì wèi liáng fēng zhī shān, dēng zhī ér bù sǐ. huò shàng bèi zhī, shì wèi xuán pǔ zhī shān, dēng zhī nǎi líng, néng shǐ fēng yǔ. huò shàng bèi zhī, nǎi wéi shàng tiān, dēng zhī nǎi shén, shì wèi tài dì zhī jū. yǔ nǎi yǐ xī tǔ tián hóng shuǐ, yǐ wèi míng shān, jué kūn lún xū yǐ wèi xià dì. gāo yòu yuē: dì huò zuò chí. zé yǐ fǎng fú jìn fú tú diào zhī shuō. ā nòu dá liù shuǐ, cōng lǐng yú tián èr shuǐ zhī xiàn, yǔ jīng shǐ zhū shū, quán xiāng guāi yì. yòu àn shí zhōu jì, kūn lún shān zài xī hǎi zhī xū dì, běi hǎi zhī hài dì. qù àn shí sān wàn lǐ, yǒu ruò shuǐ, zhōu zā rào shān, dōng nán jiē jī shí pǔ, xī běi jiē běi hù zhī shì, dōng běi lín dà kuò zhī jǐng, xī nán jìn chéng yuān zhī gǔ. cǐ sì jiǎo dà shān, shí kūn lún zhī zhī fǔ yě. jī shí pǔ nán tóu, xī xī wáng mǔ gào zhōu mù wáng yún, qù xián yáng sì shí liù wàn lǐ, shān gāo píng dì sān wàn liù qiān lǐ, shàng yǒu sān jiǎo, miàn fāng, guǎng wàn lǐ, xíng rú yǎn pén, xià xiá shàng guǎng. gù yuē kūn lún shān yǒu sān jiǎo. qí yī jiǎo zhèng běi, gàn chén xīng zhī huī, míng yuē làng fēng diān qí yī jiǎo zhèng xī, míng yuē xuán pǔ tái qí yī jiǎo zhèng dōng, míng yuē kūn lún gōng. qí chù yǒu jī jīn, wèi tiān táng chéng, miàn fāng qiān lǐ, chéng shàng ān jīn tái wǔ suǒ, yù lóu shí èr. qí běi hù shān chéng yuān shān yòu yǒu yōng chéng, jīn tái yù lóu, xiāng sì rú yī. yuān jīng zhī què, guāng bì zhī táng, qióng huá zhī shì, zǐ cuì dān fáng, jǐng zhú rì huī, zhū xiá jiǔ guāng, xī wáng mǔ zhī suǒ zhì, zhēn guān xiān líng zhī suǒ zōng. shàng tōng xuán jī, yuán qì liú bù, yù héng cháng lǐ, shùn jiǔ tiān ér diào yīn yáng, pǐn wù qún shēng, xī qí tè chū, jiē zài yú cǐ. tiān rén jì jì, bù kě jù jì. qí běi hǎi wài, yòu yǒu zhōng shān, shàng yǒu jīn tái yù ài, yì yuán qì zhī suǒ hán, tiān dì jū zhì chù yě. kǎo dōng fāng shuò zhī yán, jí jīng wǔ wàn lǐ zhī wén, nán yán fú tú diào kāng tài zhī chuán shì yǐ. liù hé zhī nèi, shuǐ zé zhī cáng, dà fēi wèi jù, xiǎo fēi wèi xì, cún fēi wèi yǒu, yǐn fēi wèi wú, qí suǒ bāo zhě guǎng yǐ. yú zhōng tóng míng yì yù, chēng wèi xiāng luàn, yì bù wèi guǎ. zhì rú dōng hǎi fāng zhàng, yì yǒu kūn lún zhī chēng, xī zhōu tóng zhù, yòu yǒu jiǔ fǔ zhī zhì. dōng fāng shuò shí zhōu jì yuē: fāng zhàng zài dōng hǎi zhōng yāng, dōng xī nán běi àn, xiāng qù zhèng děng. fāng zhàng miàn gè wǔ qiān lǐ, shàng zhuān shì qún lóng suǒ jù, yǒu jīn yù liú lí zhī gōng, sān tiān sī mìng suǒ zhì chù, qún xiān bù yù shēng tiān zhě, jiē wǎng lái yě. zhāng huá xù dōng fāng shuò shén yì jīng yuē: kūn lún yǒu tóng zhù yān, qí gāo rù tiān, suǒ wèi tiān zhù yě. wéi sān qiān lǐ, yuán zhōu rú xuē, xià yǒu huí wū, xiān rén jiǔ fǔ zhì. shàng yǒu dà niǎo, míng yuē xī yǒu, nán xiàng, zhāng zuǒ yì fù dōng wáng gōng, yòu yì fù xī wáng mǔ, bèi shàng xiǎo chù wú yǔ, wàn jiǔ qiān lǐ, xī wáng mǔ suì dēng yì shàng, zhī dōng wáng gōng yě. gù qí zhù míng yuē: kūn lún tóng zhù, qí gāo rù tiān, yuán zhōu rú xuē, fū tǐ měi yān. qí niǎo míng yuē: yǒu niǎo xī yǒu, lǜ chì huáng huáng, bù míng bù shí, dōng fù dōng wáng gōng, xī fù xī wáng mǔ, wáng mǔ yù dōng, dēng zhī zì tōng, yīn yáng xiāng xū, wéi huì yì gōng. dùn jiǎ kāi shān tú yuē: wǔ lóng jiàn jiào, tiān huáng bèi jī, wàng zài wú wài, zhù zhōu kūn lún shān shàng. róng shì zhù yún: wǔ lóng zhì zài wǔ fāng, wèi wǔ xíng shén. wǔ lóng jiàng tiān huáng xiōng dì shí èr rén, fēn wǔ fāng wèi shí èr bù, fǎ wǔ lóng zhī jī, xíng wú wèi zhī huà, tiān xià xiān shèng zhì. zài zhù zhōu kūn lún shān shàng, wú wài zhī shān zài kūn lún dōng nán wàn èr qiān lǐ, wǔ lóng tiān huáng jiē chū cǐ zhōng, wèi shí èr shí shén yě. shān hǎi jīng yuē: kūn lún zhī qiū, shí wéi dì zhī xià dū, qí shén lù wú, shì sī tiān zhī jiǔ bù, jí dì zhī yòu shí. rán liù hé zhī nèi, qí bāo yuǎn yǐ, yōu zhì chōng miào, nán běn yǐ qíng, wàn xiàng xiá yuān, sī jué gēn xún. zì bù dēng liǎng lóng yú yún zhé, chěng bā jùn yú guī tú, děng xuān yuán zhī fǎng bǎi líng, fāng dà yǔ zhī jí huì jì. rú mò zhī shuō, shú shǐ biàn zāi! yòu chū hǎi wài, nán zhì jī shí shān xià, yǒu shí mén. shān hǎi jīng yuē: hé shuǐ rù bó hǎi, yòu chū hǎi wài, xī běi rù yǔ suǒ dǎo jī shí shān. shān zài lǒng xī jùn hé guān xiàn xī nán qiāng zhōng. yú kǎo qún shū, xián yán hé chū kūn lún, zhòng yuán qián fā, lún yú pú chāng, chū yú hǎi shuǐ. gù luò shū yuē: hé zì kūn lún, chū yú zhòng yě. wèi cǐ yǐ. jìng jī shí ér wèi zhōng guó hé, gù chéng gōng zǐ ān dà hé fù yuē: lǎn bǎi chuān zhī hóng zhuàng, mò shàng měi yú huáng hé qián kūn lún zhī jùn jí, chū jī shí zhī cuó é. shì shì xī yù jì yuē: hé zì pú chāng, qián xíng dì xià, nán chū jī shí. ér jīng wén zài cǐ, shì rú bù bǐ jī shí, yí zài pú chāng hǎi xià yǐ.
《山海經》曰：南即從極之淵也，一曰中極之淵，深三百仞，惟馮夷都焉。《括地圖》曰：馮夷恆乘雲車駕二龍。河水又出於陽纖陵門之山，而注於馮逸之山。《穆天子傳》曰：天子西征，至陽紆之山，河伯馮夷之所都居，是惟河宗氏。天子乃沉圭壁禮焉。河伯乃與天子披圖視典，以觀天子之寶器、玉果、璇珠、燭銀、金膏等物，皆《河圖》所載，河伯以禮，穆王視圖，方乃導以西邁矣。粵在伏羲，受龍馬圖於河，八卦是也。故《命歷序》曰：《河圖》，帝王之階，圖載江河、山川、州界之分野。後堯壇於河，受《龍圖》，作《握河記》。逮虞舜、夏、商，咸亦受焉。李尤《盟津銘》：洋洋河水，朝宗於海，徑自中州，《龍圖》所在。《淮南子》曰：昔禹治洪水，具禱陽紆。蓋於此也。高誘以為陽紆秦藪，非也。釋氏《西域記》曰：阿褥達太山，其上有大淵水，宮殿樓觀甚大焉。山，即崑崙山也。《穆天子傳》曰：天子升於崑崙，觀黃帝之宮，而封豐隆之葬。豐隆，雷公也。黃帝宮，即阿褥達宮也。其山出六大水，山西有大水，名新頭河。郭義恭《廣志》曰：甘水也，在西域之東，名曰新陶水，山在天竺國西，水甘，故曰甘水。有石鹽，白如水精，大段則破而用之。康泰曰：安息、月氏、天竺至伽那調御，皆仰此鹽。釋法顯曰：度蔥嶺，已入北天竺境。於此順嶺西南行十五日，其道艱阻，崖岸險絕，其山惟石，壁立於仞，臨之目眩，欲進則投是無所。下有水，名新頭河。昔人有鑿石通路施倚梯者，凡度七百梯，度已，躡懸絙過河，河兩岸，相去咸八十步。九譯所絕，漢之張騫、甘英皆不至也。余診諸史傳，即所謂罽賓之境，有盤石之隥，道狹尺余，行者騎步相持，絙橋相引，二十許里，方到懸度，阻險危害，不可勝言。敦義恭曰：烏秅之西，有懸度之國，山溪不通，引繩而度，故國得其名也。其人山居，佃於石壁間，累石為室。民接手而飲，所謂猿飲也。有白草、小步馬，有驢無牛，是其懸度乎？釋法顯又言：度河便到烏長國。烏長國即是北天竺，佛所到國也。佛遺足跡於此，其跡長短在人心念，至今猶爾，及曬衣石尚在。新頭河又西南流，屈而東南流，徑中天竺國。兩岸平地，有國名毗茶，佛法興盛。又徑蒲那般河。河邊左右，有二十僧伽藍。此水徑摩頭羅國，而下合新頭河。自河以西，天竺諸國，自是以南，皆為中國，人民殷富。中國者，服食與中國同，故名之為中國也。泥洹已來，聖眾所行，威儀法則，相承不絕。自新頭河至南天竺國，迄於南海，四萬里也。釋氏《西域記》曰：新頭河經罽賓、犍越、摩訶刺諸國，而入南海是也。阿耨達山西南有水，名遙奴；山西南小東有水，名薩罕；小東有水，名恆伽。此三水同出一山，俱入恆水。康泰《扶南傳》曰：恆水之源，乃極西北，出崑崙山中，有五大源，諸水分流，皆由此五大源。枝扈黎大江出山西北流，東南注大海。枝扈黎，即恆水也，故釋氏《西域記》有恆曲之目。恆北有四國，最西頭恆曲中者是也。有拘夷那褐國。《法顯傳》曰：恆水東南流，徑拘夷那褐國南，城北雙樹間，有希連禪河。河邊，世尊於此北首般泥洹，分舍利處。支僧載《外國事》曰：佛泥洹後，天人以新白緤裹佛，以香花供養，滿七日，盛以金棺，送出王宮，度一小水，水名醯蘭那，去王宮可三里許，在宮北。以栴檀木為薪，天人各以火燒薪，薪了不燃，大迦葉從流沙還，不勝悲號，感動天地，從是之後，他薪不燒而自然也。王斂舍利，用金作斗，量得八斛四斗，諸國王、天龍神王各得少許。齎還本國，以造佛寺。阿育王起浮屠於佛泥洹處，雙樹及塔，今無復有也。此樹名婆羅樹，其樹花名婆羅佉也。此花色白如霜雪，香無比也。竺枝《扶南記》曰：林楊國去金陳國步道二千里，車馬行，無水道。舉國事佛，有一道人命過燒葬，燒之數千束樵，故坐火中，乃更著石室中，從來六十餘年，屍如故不朽，竺枝目見之。夫金剛常住，是明永存，舍利剎見，畢天不朽，所謂智空罔窮，大覺難測者矣。其水亂流注於恆。恆水又東徑毗舍利城北。釋氏《西域記》曰：毗舍利，維邪離國也。支僧載《外國事》曰：維邪離國去王舍城五十由旬，城周圓三由旬，維詰家在大城裡宮之南，去宮七里許，屋宇壞盡，惟見處所爾。釋怯顯云：城北有大林重閣，佛住於此，本奄婆羅女家施佛起塔也。城之西北三里，塔名放弓仗。恆水上流有一國，國王小夫人生肉胎，大夫人妒之，言汝之生，不祥之徵，即盛以木函，擲恆水中。下流有國王游觀，見水上木函，開看，見千小兒端正殊好，王取養之，遂長大，甚勇健，所往征代，無不摧服。次欲伐父王本國，王大愁憂。小夫人問：何故愁憂？王曰：彼國王有千子，勇健無比，欲來伐吾國，是以愁爾。小夫人言：勿愁，但於城西作高樓，賊來時，上我置樓上，則我能卻之。王如是言。賊到，小夫人於樓上語賊云：汝是我子，何故反作逆事？賊曰：汝是何人，雲是我母？小夫人曰：汝等若不信者，盡張口仰向。小夫人即以兩手捋乳，乳作五百道，俱墜千子口中。賊知是母，即放弓仗。父母作是思惟，皆得辟支佛。今其塔猶在，後世尊成道，告諸弟子，是吾昔時放弓仗處。後人得知，於此處立塔，故以名焉。千小兒者，即賢劫千佛也。釋氏《西域記》曰：恆曲中次東，有僧迎扇奈揭城，佛下三道寶階國也。《法顯傳》曰：恆水東南流，徑僧迦施國南。佛自忉利天東下三道寶階，為母說法處。寶階既沒，阿育王於寶階處作塔。後作石柱，柱上作師子像，外道少信，師子為吼，怖效心誠。恆水又東徑罽賓饒夷城。城南接恆水，城之西北六七里，恆水北岸，佛為諸弟子說法處。恆水又東南徑沙祗國北。出沙祗城，南門道東，佛嚼楊枝刺土中，生長七尺，不增不減，今猶尚在。恆水又東南，徑迦維羅衛城北。故淨王宮也，城東五十里有王園，園有池水，夫人入池洗浴，出北岸二十步，東向舉手，扳樹生太子。太子墮地，行七步，二龍吐水浴太子，遂成井池，眾僧所汲養也。太子與難陀等撲象角力，射箭入地。今有泉水，行旅所資飲也。釋氏《西域記》曰：城北三里恆水上，父王迎佛處，作浮圖，作父抱佛像。《外國事》曰：邊維羅越國今無復王也。城池荒穢，惟有空處，有優婆塞姓釋，可二十餘家，是昔淨王之苗裔，故為四姓，住在故城中，為優婆塞，故尚精進，猶有古風。彼日俘圖壞盡，條王彌更修治一浮圖，私河條王送物助成，今有十二道人住其中。太子始生對，妙後所扳樹，樹名須訶。阿育王以青石作後扳生太子像。昔樹無復有，後諸沙門取昔樹栽種之，展轉相承到今，樹枝如昔，尚蔭石像。又太子見行七步足跡，今日文理見存。阿育王以青石挾足跡兩邊，復以一長青石覆上。國人今日恆以香花供養，尚見足七形，文理分明。今雖有石覆無異，或人復以數重吉貝，重覆貼着石上，逾更明也。太子生時，以龍王夾太子左右，吐水浴太子，見一龍吐水暖，一龍吐水冷，遂成二池。今尚一冷一暖矣。太子未出家前十日，出往王田閻浮樹下坐，樹神以七寶奉太子，太子不受，於是思惟欲出家也。王田去宮一據。據者，晉言十里也。太子以三月十五日夜出家，四天王來迎，各捧馬足。爾時諸神天人側塞，空中散天香花。此時以至河南摩強水，即於此水邊作沙門。河南摩強水在迦維羅越北，相去十由旬。此水在羅閱祗瓶沙國，相去三十由旬。菩薩於是暫過，瓶沙王出見菩薩，菩薩於瓶沙隨樓那果園中住一日，日暮便去半達缽愁宿。半達，晉言白也；缽愁，晉言山也。白山北去瓶沙國十里，明旦便去，暮宿曇蘭山，去白山六由旬。於是徑詣貝多樹，貝多樹在閱祗北，去曇蘭山二十里。太子年二十九出家，三十五得道，此言與經異，故記所不同。竺法維曰：迎維衛國，佛所生天竺國也。三千日月、萬二千天地之中央也。康泰《扶南傳》曰：昔范旃時，有嘾楊國人家翔梨，嘗從其本國到天竺，展轉流賈至扶南，為旃說天竺土俗，道法流通，金寶委積，山川饒沃，恣所欲，左右大國，世尊重之。旃問云：今去何時可到，幾年可回？梨言：天竺去此，可三萬餘里，往還可三年逾。及行，四年方返，以為天地之中也。恆水又東徑藍莫塔。塔邊有池，池中龍守護之。阿育王欲破塔，作八萬四千塔，悟龍王所供，知非世有，遂止。此中空荒無人，群象以鼻取水灑地，若蒼梧、會稽，象耕、鳥耘矣。恆水又東至五河口，蓋五水所會，非所詳矣。阿難從摩竭國向毗舍利，欲般泥洹，諸天告阿闍世王，王追至河上，梨車聞阿難來，亦復來迎，俱到河上。阿難思惟，前則阿闍世王致恨，卻則梨車復怨，即於中河，入火光三昧，燒具兩般泥洹。身二分，分各在一岸，二王各持半舍利，還起二培。渡河南下一由巡，到摩竭提國巴連弗邑。邑，即是阿育王所治之城。城中宮殿皆起牆闕，雕文刻鏤，累大石作山，山下作石室，長三丈，廣二丈，高丈余，有大乘婆羅門子，名羅汰私婆，亦名文殊師利，住此城裡、爽悟多智，事無不達，以清淨自居，國王宗敬師事之。賴此一人，宏宣佛法，外不能陵。凡諸國中，惟此城為大，民人富盛，竟行仁義。阿育王壞七塔，作八萬四千塔。最初作大塔，在城南二里余，此塔前有佛跡，起精舍，北戶向塔，塔南有石柱，大四五圍，高三丈余，上有銘，題云：阿育王以閻浮提布施四方。僧還以錢贖塔。塔北三百步，阿育王於此作泥犁城，城中有石柱，亦高三丈余，上有師子柱，有銘記，作泥犁城因緣，及年數日月。恆水又東南徑小孤石山。山頭有石室，石室南向，佛昔坐其中，天帝釋以四十二事問佛，佛一一以指畫石，畫跡故在。恆水又西徑王舍新城。是阿闍世王所造，出城南四里，入谷至五山里，五山周圍，狀若城郭，即是蓱沙王舊城也。東西五六里，南北七八里，阿闍世王始欲害佛處。其城空荒，又無人徑，入谷傅山，東南上十五里，到耆闍崛山，未至頂三里，有石窟南向，佛坐禪處。西北四十步，復有一石窟，阿難坐禪處。天魔波旬化作雕鷲恐阿難，佛以神力，隔石舒手摩阿難肩，怖即得止。鳥跡、手孔悉存，故曰雕鷲窟也。其山峰秀端嚴，是五山之最高也。釋氏《西域記》云：耆闍崛山在阿耨達王舍城東北，西望其山，有兩峰雙立，相去二三里，中道鷲鳥，常居其嶺，土人號曰耆闍崛山。胡語耆闍，鷲也。又竺法維云：羅閱祗國有靈鷲山，胡語云耆闍崛山。山是青石，石頭似鷲鳥。阿育王使人鑿石，假安兩翼兩腳，鑿治其身，今見存，遠望似鷲鳥形，故曰靈鷲山也。數說不同，遠邇亦異，今以法顯親宿其山，誦《首楞嚴》，香華烘養，聞見之宗也。又西徑迦那城南。三十里，到佛苦行六年坐樹處，有林木。西行三里，到佛人水洗浴、天王按樹枝得扳出池處。又北行二里，得彌家女奉佛乳糜處。從此北行二里，佛於一大樹下石上東向坐食糜處，樹石悉在，廣長六尺，高減二尺。國中寒暑均調，樹木或數千歲，乃至萬歲。從此東北行二十里，到一石窟，菩薩人中，西向結跏趺坐，心念若我成道，當有神驗。石壁上即有佛影見，長三尺許，今猶明亮。時天地大動，諸天在空言，此非過去當來諸佛成道處，去此西南行，減半由旬，貝多樹下，是過去當來諸佛成道處。諸天導引菩薩起行，離樹三十步，天授吉祥草，菩薩受之，復行十五步，五百青雀飛來，繞菩薩三匝西去。菩薩前到貝多樹下，敷吉祥草，東向而坐。時魔王遣三玉女從北來試菩薩。魔王自從南來，菩薩以足指按地，魔兵卻散，三女變為老姥，不自服。佛於尼拘律樹下方石上東向坐，梵天來詣佛處，四天王捧缽處皆立塔。《外國事》曰：毗婆梨佛在此一樹下六年，長者女以金缽盛乳糜上佛，佛得乳糜，住足尼連禪河浴。浴竟，於河邊啖糜竟，擲缽水中，逆流百步，缽沒河中，迪梨郊龍王接取在宮供養，先三佛缽亦見。佛於河傍坐摩訶菩提樹，摩訶菩提樹去貝多樹二里，於此樹下七日，思惟道成，魔兵試佛。釋氏《西域記》曰：尼連水南注恆水，水西有佛樹，佛於此苦行，日食糜六年。西去城五里許，樹東河上，即佛入水浴處。東上岸尼拘律樹下坐修，舍女上糜於此。於是西度水，於六年樹南貝多樹下坐，降魔得佛也。佛圖調曰：佛樹中枯，其來時更生枝葉。竺法維曰：六年樹去佛樹五里，書其異也。法顯從此東南行，還已連弗邑，順恆水西下，得一精舍，名曠野，佛所住處。復順恆水西下，到迦屍國波羅奈城。竺法維曰：彼羅奈國在迪維羅衛國南千二百里，中間有恆水，東南流，佛轉法輪處，在國北二十里，樹名春浮，維摩所處也。法顯曰：城之東北十里許，即鹿野苑，本辟支佛住此，常有野鹿棲宿，故以名焉。法顯從此還，居巴連弗邑。又順恆水東行，其南岸有瞻婆大國。釋氏《西域記》曰：恆曲次東有瞻婆國城，南有卜佉蘭池，恆水在北，佛下說戒處也。恆水又徑波麗國。即是佛外祖國也。法顯曰：恆水又東到多摩梨軒國，即是海口也。釋氏《西域記》曰：大秦一名梨靬。康泰《扶南傳》曰：從迦那調洲西南人大灣，可七八百里，乃到枝扈黎大江口，度江徑西行，極大秦也。又云：發拘利口，入大灣中，正西北入，可一年余，得天竺江口，名恆水。江口有國，號擔袟，屬天竺。遣黃門字興為擔袟王。釋氏《西域記》曰：恆水東流入東海。蓋二水所注，兩海所納，自為東西也。釋氏論佛圖調列《山海經》曰：西海之南，流沙之濱，赤水之後，黑水之前，有大山，名崑崙。又曰：鐘山西六百里有崑崙山，所出五水，祖以《佛圖調傳》也。又近推得康泰《扶南傳》，《傳》崑崙山正與調合。如《傳》，自交州至天竺最近。泰《傳》亦知阿褥達山是崑崙山。釋雲賴得調《傳》，豁然為解，乃宣為《西域圖》，以語法汰。法汰以常見怪，謂漢來諸名人，不應河在敦煌南數千里，而不知崑崙所在也。釋雲，復書曰案《穆天子傳》。穆王於崑崙側瑤池上觴西王母，雲去宗周瀍澗，萬有一千一百里，何得不如調言？子今見泰《傳》，非為前人不知也。而今以後，乃知崑崙山為無熱丘，何雲乃胡國外乎？余考釋氏之言，未為佳證。《穆天子》、《竹書》及《山海經》，皆埋縕歲久，編韋稀絕，書策落次，難以緝綴。後人假合，多差遠意，至欲訪地脈川，不與經符，驗程准途，故自無會。釋氏不復根其眾歸之鴻致，陳其細趣，以辨其非，非所安也。今案《山海經》曰：崑崙墟在西北，帝之下都，崑崙之墟，方八百里，高萬仞，上有木禾，面有九井，以玉為檻，面有九門，門有開明獸守之，百神之所在。郭璞曰：此自別有小崑崙也。又案《淮南》之書，崑崙之上，有木禾、珠樹、玉樹、玻樹，不死樹在其西，沙棠、琅玕在其東，絳樹在其南，碧樹、瑤樹在其北。旁有四百四十門，門間四里，裡間九純，純丈五尺。旁有九井，玉橫維其西北隅，北門開，以納不周之風，傾宮、旋室、縣圃、涼風、樊桐，在崑崙閶闔之中，是其疏圃，疏圃之池，浸之黃水，黃水三周復其源，是謂丹水，飲之不死。河水出其東北陬，赤水出其東南陬，洋水出其西北陬，凡此四水，帝之神泉，以和百藥，以潤萬物。崑崙之丘或上倍之，是謂涼風之山，登之而不死。或上倍之，是謂玄圃之山，登之乃靈，能使風雨。或上倍之，乃維上天，登之乃神，是謂太帝之居。禹乃以息土填鴻水，以為名山，掘崑崙虛以為下地。高誘曰：地或作池。則以仿佛近佛圖調之說。阿耨達六水，蔥嶺、于闐二水之限，與經史諸書，全相乖異。又案《十洲記》，崑崙山在西海之戌地，北海之亥地。去岸十三萬里，有弱水，周匝繞山，東南接積石圃，西北接北戶之室，東北臨大闊之井，西南近承淵之谷。此四角大山，實崑崙之支輔也。積石圃南頭，昔西王母告周穆王雲，去咸陽四十六萬里，山高平地三萬六千里，上有三角，面方，廣萬里，形如偃盆，下狹上廣。故曰崑崙山有三角。其一角正北，干辰星之輝，名曰閬風巔；其一角正西，名曰玄圃台；其一角正東，名曰崑崙宮。其處有積金，為天塘城，面方千里，城上安金台五所，玉樓十二。其北戶山、承淵山又有墉城，金台玉樓，相似如一。淵精之闕，光碧之堂，瓊華之室，紫翠丹房，景燭日暉，朱霞九光，西王母之所治，真官仙靈之所宗。上通旋機，元氣流布，玉衡常理，順九天而調陰陽，品物群生，希奇特出，皆在於此。天人濟濟，不可具記。其北海外，又有鐘山，上有金台玉閡，亦元氣之所含，天帝居治處也。考東方朔之言，及《經》五萬里之文，難言佛圖調、康泰之《傳》是矣。六合之內，水澤之藏，大非為巨，小非為細，存非為有，隱非為無，其所苞者廣矣。於中同名異域，稱謂相亂，亦不為寡。至如東海方丈，亦有崑崙之稱，西洲銅柱，又有九府之治。東方朔《十洲記》曰：方丈在東海中央，東西南北岸，相去正等。方丈面各五千里，上專是群龍所聚，有金玉琉璃之宮，三天司命所治處，群仙不欲升天者，皆往來也。張華敘東方朔《神異經》曰：崑崙有銅柱焉，其高入天，所謂天柱也。圍三千里，圓周如削，下有回屋，仙人九府治。上有大鳥，名曰希有，南向，張左翼覆東王公，右翼覆西王母，背上小處無羽，萬九千里，西王母歲登翼上，之東王公也。故其柱銘曰：崑崙銅柱，其高入天，圓周如削，膚體美焉。其鳥銘曰：有鳥希有，綠赤煌煌，不鳴不食，東覆東王公，西覆西王母，王母欲東，登之自通，陰陽相須，惟會益工。《遁甲開山圖》曰：五龍見教，天皇被跡，望在無外，柱州崑崙山上。榮氏注云：五龍治在五方，為五行神。五龍降天皇兄弟十二人，分五方為十二部，法五龍之跡，行無為之化，天下仙聖治。在柱州崑崙山上，無外之山在崑崙東南萬二千里，五龍、天皇皆出此中，為十二時神也。《山海經》曰：崑崙之丘，實惟帝之下都，其神陸吾，是司天之九部，及帝之囿時。然六合之內，其苞遠矣，幽致沖妙，難本以情，萬像遐淵，思絕根尋。自不登兩龍於雲轍，騁八駿於龜途，等軒轅之訪百靈，方大禹之集會計。儒、墨之說，孰使辨哉！又出海外，南至積石山下，有石門。《山海經》曰：河水入渤海，又出海外，西北入禹所導積石山。山在隴西郡河關縣西南羌中。余考群書，咸言河出崑崙，重源潛發，淪於蒲昌，出於海水。故《洛書》曰：河自崑崙，出於重野。謂此矣。徑積石而為中國河，故成公子安《大河賦》曰：覽百川之宏壯，莫尚美於黃河；潛崑崙之峻極，出積石之嵯峨。釋氏《西域記》曰：河自蒲昌，潛行地下，南出積石。而《經》文在此，似如不比積石，宜在蒲昌海下矣。