lún xū zài xī běi, sān chéng wéi kūn lún qiū. kūn lún shuō yuē: kūn lún zhī shān sān jí: xià yuē fán tóng, yī míng bǎn tóng èr yuē xuán pǔ, yī míng láng fēng shàng yuē céng chéng, yī míng tiān tíng shì wèi tài dì zhī jū.
仑墟在西北,三成为昆仑丘。《昆仑说》曰:昆仑之山三级:下曰樊桐,一名板桐;二曰玄圃,一名阆风;上曰层城,一名天庭;是为太帝之居。
qù sōng gāo wǔ wàn lǐ, dì zhī zhōng yě.
去嵩高五万里,地之中也。
yǔ běn jì yǔ cǐ tóng. gāo yòu chēng hé chū kūn shān, fú liú dì zhōng wàn sān qiān lǐ, yǔ dǎo ér tōng zhī chū jī shí shān. àn shān hǎi jīng: zì kūn lún zhì jī shí qiān qī bǎi sì shí lǐ. zì jī shí chū lǒng xī jùn zhì luò, zhǔn dì zhì kě wǔ qiān yú lǐ. yòu àn mù tiān zǐ chuán: tiān zǐ zì kūn shān rù yú zōng zhōu, nǎi lǐ xī tǔ zhī shù. zì zōng zhōu chán shuǐ yǐ xī, zhì yú hé zōng zhī bāng yáng xiān zhī shān, sān qiān yǒu sì bǎi lǐ, zì yáng xiān xī zhì hé shǒu sì qiān lǐ, hé qī qiān sì bǎi lǐ. wài guó tú yòu yún: cóng dà jìn guó zhèng xī qī wàn lǐ, dé kūn lún zhī xū, zhū xiān jū zhī. shǔ shuō bù tóng, dào zǔ qiě zhǎng, jīng jì mián chǐ, shuǐ lù lù shū, jìng fù bù tóng, qiǎn jiàn mò wén, fēi suǒ xiáng jiū, bù néng bù liáo shù wén jiàn, yǐ zhì chà wéi yě.
《禹本纪》与此同。高诱称河出昆山,伏流地中万三千里,禹导而通之;出积石山。案《山海经》:自昆仑至积石千七百四十里。自积石出陇西郡至洛,准《地志》可五千余里。又案《穆天子传》:天子自昆山入于宗周,乃里西土之数。自宗周瀍水以西,至于河宗之邦、阳纤之山,三千有四百里,自阳纤西至河首四千里,合七千四百里。《外国图》又云:从大晋国正西七万里,得昆仑之墟,诸仙居之。数说不同,道阻且长,经记绵褫,水陆路殊,径复不同,浅见末闻,非所详究,不能不聊述闻见,以志差违也。
qí gāo wàn yī qiān lǐ, shān hǎi jīng chēng fāng bā bǎi lǐ, gāo rèn qiè. guō jǐng chún yǐ wéi zì shàng èr qiān wǔ bǎi yú lǐ. huái nán zǐ chēng gāo wàn yī qiān lǐ bǎi yī shí sì bù sān chǐ liù cùn. hé shuǐ chūn qiū shuō tí cí yuē: hé zhī wèi yán hé yě, hé jīng fēn bù, huái yīn yǐn dù yě. shì míng yuē: hé, xià yě, suí dì xià chǔ ér tōng liú yě. kǎo yì yóu yuē: hé zhě, shuǐ zhī qì, sì dú zhī jīng yě, suǒ yǐ liú huà. yuán mìng bāo yuē: wǔ xíng shǐ yān, wàn wù zhī suǒ yóu shēng, yuán qì zhī còu yè yě. guǎn zǐ yuē: shuǐ zhě, dì zhī xuè qì, rú jīn mài zhī tōng liú zhě, gù yuē shuǐ jù cái yě. wǔ hài zhī shǔ, shuǐ zuì wéi dà. shuǐ yǒu dà xiǎo, yǒu yuǎn jìn, shuǐ chū shān ér liú rù hǎi zhě, mìng yuē jīng shuǐ yǐn tā shuǐ rù yú dà shuǐ jí hǎi zhě, mìng yuē zhī shuǐ chū yú dì gōu, liú yú dà shuǐ, jí yú hǎi zhě, yòu mìng yuē chuān shuǐ yě. zhuāng zǐ yuē: qiū shuǐ shí zhì, bǎi chuān guàn hé, jīng liú zhī dà. xiào jīng yuán shén qì yuē: hé zhě, shuǐ zhī bó, shàng yìng tiān hàn. xīn lùn yuē: sì dú zhī yuán, hé zuì gāo ér zhǎng, cóng gāo zhù xià, shuǐ liú jī jùn, gù qí liú jí. xú gàn qí dōu fù yuē: chuān dú zé hóng hé yáng yáng, fā yuán kūn lún, jiǔ liú fēn shì, běi cháo cāng yuān, jīng bō pèi lì, fú mò yáng bēn. fēng sú tōng yuē: jiāng hé huái jì wèi sì dú. dú, tōng yě, suǒ yǐ tōng zhōng guó gòu zhuó. bái hǔ tōng yuē: qí dé zhe dà, gù chēng dú. shì míng yuē: dú, dú yě. gè dú chū qí suǒ ér rù hǎi.
其高万一千里,《山海经》称方八百里,高仞切。郭景纯以为自上二千五百余里。《淮南子》称高万一千里百一十四步三尺六寸。河水《春秋说题辞》曰:河之为言荷也,荷精分布,怀阴引度也。《释名》曰:河,下也,随地下处而通流也。《考异邮》曰:河者,水之气,四渎之精也,所以流化。《元命苞》曰:五行始焉,万物之所由生,元气之腠液也。《管子》曰:水者,地之血气,如筋脉之通流者,故曰水具财也。五害之属,水最为大。水有大小,有远近,水出山而流入海者,命曰经水;引他水入于大水及海者,命曰枝水;出于地沟,流于大水,及于海者,又命曰川水也。《庄子》曰:秋水时至,百川灌河,经流之大。《孝经援神契》曰:河者,水之伯,上应天汉。《新论》曰:四读之源,河最高而长,从高注下,水流激峻,故其流急。徐干《齐都赋》曰:川读则洪河洋洋,发源昆仑,九流分逝,北朝沧渊,惊波沛厉,浮沫扬奔。《风俗通》曰:江、河、淮、济为四渎。渎,通也,所以通中国垢浊。《白虎通》曰:其德著大,故称渎。《释名》曰:渎,独也。各独出其所而入海。
chū qí dōng běi zōu, shān hǎi jīng yuē: kūn lún xū zài xī běi, hé shuǐ chū qí dōng běi yú. ěr yǎ yuē: hé chū kūn lún xū, sè bái suǒ qú bìng qiān qī bǎi yī chuān, sè huáng. wù lǐ lùn yuē: hé sè huáng zhě, zhòng chuān zhī liú, gài zhuó zhī yě. bǎi lǐ yī xiǎo qǔ, qiān lǐ yī qǔ yī zhí yǐ. hàn dà sī mǎ zhāng zhòng yì yuē: hé shuǐ zhuó, qīng chéng yī shí shuǐ, liù dòu ní. ér mín jìng yǐn hé gài tián, lìng hé bù tōng lì. zhì sān qiě, táo huā shuǐ zhì zé hé jué, yǐ qí yē bù xiè yě. jìn mín wù fù yǐn hé, shì huáng hé jiān zhuó hé zhī míng yǐ. shù zhēng jì yuē: méng lǜ hé jīn héng zhuó, fāng jiāng wèi xiá, bǐ huái jì wèi kuò. hán zé bīng hòu shù zhàng, bīng shǐ hé, chē mǎ bù gǎn guò, yào xū hú xíng, yún cǐ wù shàn tīng, bīng xià wú shuǐ nǎi guò. rén jiàn hú xíng, fāng dù. yú àn fēng sú tōng yún: lǐ yǔ chēng hú yù dù hé, wú rú wěi hé. qiě hú xìng duō yí, gù sú yǒu hú yí zhī shuō, yì wèi bì yī rú yuán shēng zhī yán yě.
出其东北陬,《山海经》曰:昆仑虚在西北,河水出其东北隅。《尔雅》曰:河出昆仑虚,色白;所渠并千七百一川,色黄。《物理论》曰:河色黄者,众川之流,盖浊之也。百里一小曲,千里一曲一直矣。汉大司马张仲议曰:河水浊,清澄一石水,六斗泥。而民竞引河溉田,令河不通利。至三且,桃花水至则河决,以其噎不泄也。禁民勿复引河,是黄河兼浊河之名矣。《述征记》曰:盟律、河津恒浊,方江为狭,比淮、济为阔。寒则冰厚数丈,冰始合,车马不敢过,要须狐行,云此物善听,冰下无水乃过。人见狐行,方渡。余案《风俗通》云:里语称狐欲渡河,无如尾何。且狐性多疑,故俗有狐疑之说,亦未必一如缘生之言也。
qū cóng qí dōng nán liú, rù bó hǎi.
屈从其东南流,入渤海。
shān hǎi jīng yuē: nán jí cóng jí zhī yuān yě, yī yuē zhōng jí zhī yuān, shēn sān bǎi rèn, wéi féng yí dōu yān. kuò dì tú yuē: féng yí héng chéng yún chē jià èr lóng. hé shuǐ yòu chū yú yáng xiān líng mén zhī shān, ér zhù yú féng yì zhī shān. mù tiān zǐ chuán yuē: tiān zǐ xī zhēng, zhì yáng yū zhī shān, hé bó féng yí zhī suǒ dōu jū, shì wéi hé zōng shì. tiān zǐ nǎi chén guī bì lǐ yān. hé bó nǎi yǔ tiān zǐ pī tú shì diǎn, yǐ guān tiān zǐ zhī bǎo qì yù guǒ xuán zhū zhú yín jīn gāo děng wù, jiē hé tú suǒ zài, hé bó yǐ lǐ, mù wáng shì tú, fāng nǎi dǎo yǐ xī mài yǐ. yuè zài fú xī, shòu lóng mǎ tú yú hé, bā guà shì yě. gù mìng lì xù yuē: hé tú, dì wáng zhī jiē, tú zài jiāng hé shān chuān zhōu jiè zhī fēn yě. hòu yáo tán yú hé, shòu lóng tú, zuò wò hé jì. dǎi yú shùn xià shāng, xián yì shòu yān. lǐ yóu méng jīn míng: yáng yáng hé shuǐ, cháo zōng yú hǎi, jìng zì zhōng zhōu, lóng tú suǒ zài. huái nán zǐ yuē: xī yǔ zhì hóng shuǐ, jù dǎo yáng yū. gài yú cǐ yě. gāo yòu yǐ wéi yáng yū qín sǒu, fēi yě. shì shì xī yù jì yuē: ā rù dá tài shān, qí shàng yǒu dà yuān shuǐ, gōng diàn lóu guān shén dà yān. shān, jí kūn lún shān yě. mù tiān zǐ chuán yuē: tiān zǐ shēng yú kūn lún, guān huáng dì zhī gōng, ér fēng fēng lóng zhī zàng. fēng lóng, léi gōng yě. huáng dì gōng, jí ā rù dá gōng yě. qí shān chū liù dà shuǐ, shān xī yǒu dà shuǐ, míng xīn tóu hé. guō yì gōng guǎng zhì yuē: gān shuǐ yě, zài xī yù zhī dōng, míng yuē xīn táo shuǐ, shān zài tiān zhú guó xī, shuǐ gān, gù yuē gān shuǐ. yǒu shí yán, bái rú shuǐ jīng, dà duàn zé pò ér yòng zhī. kāng tài yuē: ān xī ròu zhī tiān zhú zhì jiā nà diào yù, jiē yǎng cǐ yán. shì fǎ xiǎn yuē: dù cōng lǐng, yǐ rù běi tiān zhú jìng. yú cǐ shùn lǐng xī nán xíng shí wǔ rì, qí dào jiān zǔ, yá àn xiǎn jué, qí shān wéi shí, bì lì yú rèn, lín zhī mù xuàn, yù jìn zé tóu shì wú suǒ. xià yǒu shuǐ, míng xīn tóu hé. xī rén yǒu záo shí tōng lù shī yǐ tī zhě, fán dù qī bǎi tī, dù yǐ, niè xuán huán guò hé, hé liǎng àn, xiāng qù xián bā shí bù. jiǔ yì suǒ jué, hàn zhī zhāng qiān gān yīng jiē bù zhì yě. yú zhěn zhū shǐ chuán, jí suǒ wèi jì bīn zhī jìng, yǒu pán shí zhī dèng, dào xiá chǐ yú, xíng zhě qí bù xiāng chí, huán qiáo xiāng yǐn, èr shí xǔ lǐ, fāng dào xuán dù, zǔ xiǎn wēi hài, bù kě shèng yán. dūn yì gōng yuē: wū chá zhī xī, yǒu xuán dù zhī guó, shān xī bù tōng, yǐn shéng ér dù, gù guó dé qí míng yě. qí rén shān jū, diàn yú shí bì jiān, lèi shí wèi shì. mín jiē shǒu ér yǐn, suǒ wèi yuán yǐn yě. yǒu bái cǎo xiǎo bù mǎ, yǒu lǘ wú niú, shì qí xuán dù hū? shì fǎ xiǎn yòu yán: dù hé biàn dào wū zhǎng guó. wū zhǎng guó jí shì běi tiān zhú, fú suǒ dào guó yě. fú yí zú jī yú cǐ, qí jī cháng duǎn zài rén xīn niàn, zhì jīn yóu ěr, jí shài yī shí shàng zài. xīn tóu hé yòu xī nán liú, qū ér dōng nán liú, jìng zhōng tiān zhú guó. liǎng àn píng dì, yǒu guó míng pí chá, fó fǎ xīng shèng. yòu jìng pú nà bān hé. hé biān zuǒ yòu, yǒu èr shí sēng qié lán. cǐ shuǐ jìng mó tóu luó guó, ér xià hé xīn tóu hé. zì hé yǐ xī, tiān zhú zhū guó, zì shì yǐ nán, jiē wèi zhōng guó, rén mín yīn fù. zhōng guó zhě, fú shí yǔ zhōng guó tóng, gù míng zhī wèi zhōng guó yě. ní huán yǐ lái, shèng zhòng suǒ xíng, wēi yí fǎ zé, xiāng chéng bù jué. zì xīn tóu hé zhì nán tiān zhú guó, qì yú nán hǎi, sì wàn lǐ yě. shì shì xī yù jì yuē: xīn tóu hé jīng jì bīn jiān yuè mó hē cì zhū guó, ér rù nán hǎi shì yě. ā nòu dá shān xī nán yǒu shuǐ, míng yáo nú shān xī nán xiǎo dōng yǒu shuǐ, míng sà hǎn xiǎo dōng yǒu shuǐ, míng héng jiā. cǐ sān shuǐ tóng chū yī shān, jù rù héng shuǐ. kāng tài fú nán chuán yuē: héng shuǐ zhī yuán, nǎi jí xī běi, chū kūn lún shān zhōng, yǒu wǔ dà yuán, zhū shuǐ fèn liú, jiē yóu cǐ wǔ dà yuán. zhī hù lí dà jiāng chū shān xī běi liú, dōng nán zhù dà hǎi. zhī hù lí, jí héng shuǐ yě, gù shì shì xī yù jì yǒu héng qū zhī mù. héng běi yǒu sì guó, zuì xī tóu héng qǔ zhōng zhě shì yě. yǒu jū yí nà hè guó. fǎ xiǎn chuán yuē: héng shuǐ dōng nán liú, jìng jū yí nà hè guó nán, chéng běi shuāng shù jiān, yǒu xī lián chán hé. hé biān, shì zūn yú cǐ běi shǒu bān ní huán, fēn shè lì chù. zhī sēng zài wài guó shì yuē: fú ní huán hòu, tiān rén yǐ xīn bái xiè guǒ fú, yǐ xiāng huā gòng yǎng, mǎn qī rì, shèng yǐ jīn guān, sòng chū wáng gōng, dù yī xiǎo shuǐ, shuǐ míng xī lán nà, qù wáng gōng kě sān lǐ xǔ, zài gōng běi. yǐ zhān tán mù wèi xīn, tiān rén gè yǐ huǒ shāo xīn, xīn liǎo bù rán, dà jiā yè cóng liú shā hái, bù shèng bēi hào, gǎn dòng tiān dì, cóng shì zhī hòu, tā xīn bù shāo ér zì rán yě. wáng liǎn shè lì, yòng jīn zuò dòu, liàng dé bā hú sì dòu, zhū guó wáng tiān lóng shén wáng gè dé shǎo xǔ. jī huán běn guó, yǐ zào fó sì. ā yù wáng qǐ fú tú yú fú ní huán chù, shuāng shù jí tǎ, jīn wú fù yǒu yě. cǐ shù míng pó luó shù, qí shù huā míng pó luó qū yě. cǐ huā sè bái rú shuāng xuě, xiāng wú bǐ yě. zhú zhī fú nán jì yuē: lín yáng guó qù jīn chén guó bù dào èr qiān lǐ, chē mǎ xíng, wú shuǐ dào. jǔ guó shì fú, yǒu yī dào rén mìng guò shāo zàng, shāo zhī shù qiān shù qiáo, gù zuò huǒ zhōng, nǎi gèng zhe shí shì zhōng, cóng lái liù shí yú nián, shī rú gù bù xiǔ, zhú zhī mù jiàn zhī. fū jīn gāng cháng zhù, shì míng yǒng cún, shè lì shā jiàn, bì tiān bù xiǔ, suǒ wèi zhì kōng wǎng qióng, dà jué nán cè zhě yǐ. qí shuǐ luàn liú zhù yú héng. héng shuǐ yòu dōng jìng pí shè lì chéng běi. shì shì xī yù jì yuē: pí shè lì, wéi xié lí guó yě. zhī sēng zài wài guó shì yuē: wéi xié lí guó qù wáng shè chéng wǔ shí yóu xún, chéng zhōu yuán sān yóu xún, wéi jí jiā zài dài chéng lǐ gōng zhī nán, qù gōng qī lǐ xǔ, wū yǔ huài jǐn, wéi jiàn chù suǒ ěr. shì qiè xiǎn yún: chéng běi yǒu dà lín zhòng gé, fú zhù yú cǐ, běn yǎn pó luó nǚ jiā shī fú qǐ tǎ yě. chéng zhī xī běi sān lǐ, tǎ míng fàng gōng zhàng. héng shuǐ shàng liú yǒu yī guó, guó wáng xiǎo fū rén shēng ròu tāi, dài fū rén dù zhī, yán rǔ zhī shēng, bù xiáng zhī zhēng, jí shèng yǐ mù hán, zhì héng shuǐ zhōng. xià liú yǒu guó wáng yóu guān, jiàn shuǐ shàng mù hán, kāi kàn, jiàn qiān xiǎo ér duān zhèng shū hǎo, wáng qǔ yǎng zhī, suì zhǎng dà, shén yǒng jiàn, suǒ wǎng zhēng dài, wú bù cuī fú. cì yù fá fù wáng běn guó, wáng dà chóu yōu. xiǎo fū rén wèn: hé gù chóu yōu? wáng yuē: bǐ guó wáng yǒu qiān zi, yǒng jiàn wú bǐ, yù lái fá wú guó, shì yǐ chóu ěr. xiǎo fū rén yán: wù chóu, dàn yú chéng xī zuò gāo lóu, zéi lái shí, shàng wǒ zhì lóu shàng, zé wǒ néng què zhī. wáng rú shì yán. zéi dào, xiǎo fū rén yú lóu shàng yǔ zéi yún: rǔ shì wǒ zi, hé gù fǎn zuò nì shì? zéi yuē: rǔ shì hé rén, yún shì wǒ mǔ? xiǎo fū rén yuē: rǔ děng ruò bù xìn zhě, jǐn zhāng kǒu yǎng xiàng. xiǎo fū rén jí yǐ liǎng shǒu lǚ rǔ, rǔ zuò wǔ bǎi dào, jù zhuì qiān zǐ kǒu zhōng. zéi zhī shì mǔ, jí fàng gōng zhàng. fù mǔ zuò shì sī wéi, jiē dé pì zhī fó. jīn qí tǎ yóu zài, hòu shì zūn chéng dào, gào zhū dì zǐ, shì wú xī shí fàng gōng zhàng chù. hòu rén dé zhī, yú cǐ chù lì tǎ, gù yǐ míng yān. qiān xiǎo ér zhě, jí xián jié qiān fú yě. shì shì xī yù jì yuē: héng qǔ zhōng cì dōng, yǒu sēng yíng shàn nài jiē chéng, fú xià sān dào bǎo jiē guó yě. fǎ xiǎn chuán yuē: héng shuǐ dōng nán liú, jìng sēng jiā shī guó nán. fú zì dāo lì tiān dōng xià sān dào bǎo jiē, wèi mǔ shuō fǎ chù. bǎo jiē jì méi, ā yù wáng yú bǎo jiē chù zuò tǎ. hòu zuò shí zhù, zhù shàng zuò shī zi xiàng, wài dào shǎo xìn, shī zi wèi hǒu, bù xiào xīn chéng. héng shuǐ yòu dōng jìng jì bīn ráo yí chéng. chéng nán jiē héng shuǐ, chéng zhī xī běi liù qī lǐ, héng shuǐ běi àn, fú wèi zhū dì zǐ shuō fǎ chù. héng shuǐ yòu dōng nán jìng shā zhī guó běi. chū shā zhī chéng, nán mén dào dōng, fú jué yáng zhī cì tǔ zhōng, shēng zhǎng qī chǐ, bù zēng bù jiǎn, jīn yóu shàng zài. héng shuǐ yòu dōng nán, jìng jiā wéi luó wèi chéng běi. gù jìng wáng gōng yě, chéng dōng wǔ shí lǐ yǒu wáng yuán, yuán yǒu chí shuǐ, fū rén rù chí xǐ yù, chū běi àn èr shí bù, dōng xiàng jǔ shǒu, bān shù shēng tài zǐ. tài zǐ duò dì, xíng qī bù, èr lóng tǔ shuǐ yù tài zǐ, suì chéng jǐng chí, zhòng sēng suǒ jí yǎng yě. tài zǐ yǔ nán tuó děng pū xiàng jué lì, shè jiàn rù dì. jīn yǒu quán shuǐ, xíng lǚ suǒ zī yǐn yě. shì shì xī yù jì yuē: chéng běi sān lǐ héng shuǐ shàng, fù wáng yíng fú chù, zuò fú tú, zuò fù bào fó xiàng. wài guó shì yuē: biān wéi luó yuè guó jīn wú fù wáng yě. chéng chí huāng huì, wéi yǒu kòng chù, yǒu yōu pó sāi xìng shì, kě èr shí yú jiā, shì xī jìng wáng zhī miáo yì, gù wèi sì xìng, zhù zài gù chéng zhōng, wèi yōu pó sāi, gù shàng jīng jìn, yóu yǒu gǔ fēng. bǐ rì fú tú huài jǐn, tiáo wáng mí gèng xiū zhì yī fú tú, sī hé tiáo wáng sòng wù zhù chéng, jīn yǒu shí èr dào rén zhù qí zhōng. tài zǐ shǐ shēng duì, miào hòu suǒ bān shù, shù míng xū hē. ā yù wáng yǐ qīng shí zuō hòu bān shēng tài zǐ xiàng. xī shù wú fù yǒu, hòu zhū shā mén qǔ xī shù zāi zhòng zhī, zhǎn zhuǎn xiāng chéng dào jīn, shù zhī rú xī, shàng yīn shí xiàng. yòu tài zǐ jiàn xíng qī bù zú jī, jīn rì wén lǐ jiàn cún. ā yù wáng yǐ qīng shí xié zú jī liǎng biān, fù yǐ yī cháng qīng shí fù shàng. guó rén jīn rì héng yǐ xiāng huā gòng yǎng, shàng jiàn zú qī xíng, wén lǐ fēn míng. jīn suī yǒu shí fù wú yì, huò rén fù yǐ shù zhòng jí bèi, chóng fù tiē zhe shí shàng, yú gèng míng yě. tài zǐ shēng shí, yǐ lóng wáng jiā tài zǐ zuǒ yòu, tǔ shuǐ yù tài zǐ, jiàn yī lóng tǔ shuǐ nuǎn, yī lóng tǔ shuǐ lěng, suì chéng èr chí. jīn shàng yī lěng yī nuǎn yǐ. tài zǐ wèi chū jiā qián shí rì, chū wǎng wáng tián yán fú shù xià zuò, shù shén yǐ qī bǎo fèng tài zǐ, tài zǐ bù shòu, yú shì sī wéi yù chū jiā yě. wáng tián qù gōng yī jù. jù zhě, jìn yán shí lǐ yě. tài zǐ yǐ sān yuè shí wǔ rì yè chū jiā, sì tiān wáng lái yíng, gè pěng mǎ zú. ěr shí zhū shén tiān rén cè sāi, kōng zhōng sàn tiān xiāng huā. cǐ shí yǐ zhì hé nán mó qiáng shuǐ, jí yú cǐ shuǐ biān zuò shā mén. hé nán mó qiáng shuǐ zài jiā wéi luó yuè běi, xiāng qù shí yóu xún. cǐ shuǐ zài luó yuè zhī píng shā guó, xiāng qù sān shí yóu xún. pú sà yú shì zàn guò, píng shā wáng chū jiàn pú sà, pú sà yú píng shā suí lóu nà guǒ yuán zhōng zhù yī rì, rì mù biàn qù bàn dá bō chóu sù. bàn dá, jìn yán bái yě bō chóu, jìn yán shān yě. bái shān běi qù píng shā guó shí lǐ, míng dàn biàn qù, mù sù tán lán shān, qù bái shān liù yóu xún. yú shì jìng yì bèi duō shù, bèi duō shù zài yuè zhī běi, qù tán lán shān èr shí lǐ. tài zǐ nián èr shí jiǔ chū jiā, sān shí wǔ dé dào, cǐ yán yǔ jīng yì, gù jì suǒ bù tóng. zhú fǎ wéi yuē: yíng wéi wèi guó, fú suǒ shēng tiān zhú guó yě. sān qiān rì yuè wàn èr qiān tiān dì zhī zhōng yāng yě. kāng tài fú nán chuán yuē: xī fàn zhān shí, yǒu dàn yáng guó rén jiā xiáng lí, cháng cóng qí běn guó dào tiān zhú, zhǎn zhuǎn liú jiǎ zhì fú nán, wèi zhān shuō tiān zhú tǔ sú, dào fǎ liú tōng, jīn bǎo wěi jī, shān chuān ráo wò, zì suǒ yù, zuǒ yòu dà guó, shì zūn zhòng zhī. zhān wèn yún: jīn qù hé shí kě dào, jǐ nián kě huí? lí yán: tiān zhú qù cǐ, kě sān wàn yú lǐ, wǎng huán kě sān nián yú. jí xíng, sì nián fāng fǎn, yǐ wéi tiān dì zhī zhōng yě. héng shuǐ yòu dōng jìng lán mò tǎ. tǎ biān yǒu chí, chí zhōng lóng shǒu hù zhī. ā yù wáng yù pò tǎ, zuò bā wàn sì qiān tǎ, wù lóng wáng suǒ gōng, zhī fēi shì yǒu, suì zhǐ. cǐ zhōng kōng huāng wú rén, qún xiàng yǐ bí qǔ shuǐ sǎ dì, ruò cāng wú kuài jī, xiàng gēng niǎo yún yǐ. héng shuǐ yòu dōng zhì wǔ hé kǒu, gài wǔ shuǐ suǒ huì, fēi suǒ xiáng yǐ. ā nán cóng mó jié guó xiàng pí shè lì, yù bān ní huán, zhū tiān gào ā dū shì wáng, wáng zhuī zhì hé shàng, lí chē wén ā nán lái, yì fù lái yíng, jù dào hé shàng. ā nán sī wéi, qián zé ā dū shì wáng zhì hèn, què zé lí chē fù yuàn, jí yú zhōng hé, rù huǒ guāng sān mèi, shāo jù liǎng bān ní huán. shēn èr fēn, fēn gè zài yī àn, èr wáng gè chí bàn shè lì, hái qǐ èr péi. dù hé nán xià yī yóu xún, dào mó jié tí guó bā lián fú yì. yì, jí shì ā yù wáng suǒ zhì zhī chéng. chéng zhōng gōng diàn jiē qǐ qiáng quē, diāo wén kè lòu, lèi dà shí zuō shān, shān xià zuò shí shì, zhǎng sān zhàng, guǎng èr zhàng, gāo zhàng yú, yǒu dà chéng pó luó mén zǐ, míng luó tài sī pó, yì míng wén shū shī lì, zhù cǐ chéng lǐ shuǎng wù duō zhì, shì wú bù dá, yǐ qīng jìng zì jū, guó wáng zōng jìng shī shì zhī. lài cǐ yī rén, hóng xuān fó fǎ, wài bù néng líng. fán zhū guó zhōng, wéi cǐ chéng wèi dà, mín rén fù shèng, jìng xíng rén yì. ā yù wáng huài qī tǎ, zuò bā wàn sì qiān tǎ. zuì chū zuò dà tǎ, zài chéng nán èr lǐ yú, cǐ tǎ qián yǒu fú jī, qǐ jīng shè, běi hù xiàng tǎ, tǎ nán yǒu shí zhù, dà sì wǔ wéi, gāo sān zhàng yú, shàng yǒu míng, tí yún: ā yù wáng yǐ yán fú tí bù shī sì fāng. sēng hái yǐ qián shú tǎ. tǎ běi sān bǎi bù, ā yù wáng yú cǐ zuò ní lí chéng, chéng zhōng yǒu shí zhù, yì gāo sān zhàng yú, shàng yǒu shī zi zhù, yǒu míng jì, zuò ní lí chéng yīn yuán, jí nián shù rì yuè. héng shuǐ yòu dōng nán jìng xiǎo gū shí shān. shān tóu yǒu shí shì, shí shì nán xiàng, fú xī zuò qí zhōng, tiān dì shì yǐ sì shí èr shì wèn fú, fú yī yī yǐ zhǐ huà shí, huà jī gù zài. héng shuǐ yòu xī jìng wáng shè xīn chéng. shì ā dū shì wáng suǒ zào, chū chéng nán sì lǐ, rù gǔ zhì wǔ shān lǐ, wǔ shān zhōu wéi, zhuàng ruò chéng guō, jí shì píng shā wáng jiù chéng yě. dōng xī wǔ liù lǐ, nán běi qī bā lǐ, ā dū shì wáng shǐ yù hài fú chù. qí chéng kōng huāng, yòu wú rén jìng, rù gǔ fù shān, dōng nán shàng shí wǔ lǐ, dào qí dū jué shān, wèi zhì dǐng sān lǐ, yǒu shí kū nán xiàng, fú zuò chán chù. xī běi sì shí bù, fù yǒu yī shí kū, ā nán zuò chán chù. tiān mó bō xún huà zuò diāo jiù kǒng ā nán, fú yǐ shén lì, gé shí shū shǒu mó ā nán jiān, bù jí dé zhǐ. niǎo jī shǒu kǒng xī cún, gù yuē diāo jiù kū yě. qí shān fēng xiù duān yán, shì wǔ shān zhī zuì gāo yě. shì shì xī yù jì yún: qí dū jué shān zài ā nòu dá wáng shè chéng dōng běi, xī wàng qí shān, yǒu liǎng fēng shuāng lì, xiāng qù èr sān lǐ, zhōng dào jiù niǎo, cháng jū qí lǐng, tǔ rén hào yuē qí dū jué shān. hú yǔ qí dū, jiù yě. yòu zhú fǎ wéi yún: luó yuè zhī guó yǒu líng jiù shān, hú yǔ yún qí dū jué shān. shān shì qīng shí, shí tou shì jiù niǎo. ā yù wáng shǐ rén záo shí, jiǎ ān liǎng yì liǎng jiǎo, záo zhì qí shēn, jīn jiàn cún, yuǎn wàng shì jiù niǎo xíng, gù yuē líng jiù shān yě. shǔ shuō bù tóng, yuǎn ěr yì yì, jīn yǐ fǎ xiǎn qīn sù qí shān, sòng shǒu lèng yán, xiāng huá hōng yǎng, wén jiàn zhī zōng yě. yòu xī jìng jiā nà chéng nán. sān shí lǐ, dào fú kǔ xíng liù nián zuò shù chù, yǒu lín mù. xī xíng sān lǐ, dào fó rén shuǐ xǐ yù tiān wáng àn shù zhī dé bān chū chí chù. yòu běi xíng èr lǐ, dé mí jiā nǚ fèng fú rǔ mí chù. cóng cǐ běi xíng èr lǐ, fú yú yī dà shù xià shí shàng dōng xiàng zuò shí mí chù, shù shí xī zài, guǎng zhǎng liù chǐ, gāo jiǎn èr chǐ. guó zhōng hán shǔ jūn diào, shù mù huò shù qiān suì, nǎi zhì wàn suì. cóng cǐ dōng běi xíng èr shí lǐ, dào yī shí kū, pú sà rén zhōng, xī xiàng jié jiā fū zuò, xīn niàn ruò wǒ chéng dào, dāng yǒu shén yàn. shí bì shàng jí yǒu fú yǐng jiàn, zhǎng sān chǐ xǔ, jīn yóu míng liàng. shí tiān dì dà dòng, zhū tiān zài kōng yán, cǐ fēi guò qù dāng lái zhū fú chéng dào chù, qù cǐ xī nán xíng, jiǎn bàn yóu xún, bèi duō shù xià, shì guò qù dāng lái zhū fú chéng dào chù. zhū tiān dǎo yǐn pú sà qǐ xíng, lí shù sān shí bù, tiān shòu jí xiáng cǎo, pú sà shòu zhī, fù xíng shí wǔ bù, wǔ bǎi qīng què fēi lái, rào pú sà sān zā xī qù. pú sà qián dào bèi duō shù xià, fū jí xiáng cǎo, dōng xiàng ér zuò. shí mó wáng qiǎn sān yù nǚ cóng běi lái shì pú sà. mó wáng zì cóng nán lái, pú sà yǐ zú zhǐ àn dì, mó bīng què sàn, sān nǚ biàn wéi lǎo mǔ, bù zì fú. fú yú ní jū lǜ shù xià fāng shí shàng dōng xiàng zuò, fàn tiān lái yì fú chù, sì tiān wáng pěng bō chù jiē lì tǎ. wài guó shì yuē: pí pó lí fú zài cǐ yī shù xià liù nián, zhǎng zhě nǚ yǐ jīn bō shèng rǔ mí shàng fú, fú dé rǔ mí, zhù zú ní lián chán hé yù. yù jìng, yú hé biān dàn mí jìng, zhì bō shuǐ zhōng, nì liú bǎi bù, bō méi hé zhōng, dí lí jiāo lóng wáng jiē qǔ zài gōng gōng yǎng, xiān sān fú bō yì jiàn. fú yú hé bàng zuò mó hē pú tí shù, mó hē pú tí shù qù bèi duō shù èr lǐ, yú cǐ shù xià qī rì, sī wéi dào chéng, mó bīng shì fú. shì shì xī yù jì yuē: ní lián shuǐ nán zhù héng shuǐ, shuǐ xī yǒu fú shù, fú yú cǐ kǔ xíng, rì shí mí liù nián. xī qù chéng wǔ lǐ xǔ, shù dōng hé shàng, jí fú rù shuǐ yù chù. dōng shàng àn ní jū lǜ shù xià zuò xiū, shě nǚ shàng mí yú cǐ. yú shì xī dù shuǐ, yú liù nián shù nán bèi duō shù xià zuò, xiáng mó dé fú yě. fú tú diào yuē: fú shù zhōng kū, qí lái shí gēng shēng zhī yè. zhú fǎ wéi yuē: liù nián shù qù fú shù wǔ lǐ, shū qí yì yě. fǎ xiǎn cóng cǐ dōng nán xíng, hái yǐ lián fú yì, shùn héng shuǐ xī xià, dé yī jīng shè, míng kuàng yě, fú suǒ zhù chù. fù shùn héng shuǐ xī xià, dào jiā shī guó bō luó nài chéng. zhú fǎ wéi yuē: bǐ luó nài guó zài dí wéi luó wèi guó nán qiān èr bǎi lǐ, zhōng jiān yǒu héng shuǐ, dōng nán liú, fú zhuǎn fǎ lún chù, zài guó běi èr shí lǐ, shù míng chūn fú, wéi mó suǒ chǔ yě. fǎ xiǎn yuē: chéng zhī dōng běi shí lǐ xǔ, jí lù yě yuàn, běn pì zhī fó zhù cǐ, cháng yǒu yě lù qī sù, gù yǐ míng yān. fǎ xiǎn cóng cǐ hái, jū bā lián fú yì. yòu shùn héng shuǐ dōng xíng, qí nán àn yǒu zhān pó dà guó. shì shì xī yù jì yuē: héng qū cì dōng yǒu zhān pó guó chéng, nán yǒu bo qū lán chí, héng shuǐ zài běi, fú xià shuō jiè chù yě. héng shuǐ yòu jìng bō lì guó. jí shì fú wài zǔ guó yě. fǎ xiǎn yuē: héng shuǐ yòu dōng dào duō mó lí xuān guó, jí shì hǎi kǒu yě. shì shì xī yù jì yuē: dà qín yī míng lí qián. kāng tài fú nán chuán yuē: cóng jiā nà diào zhōu xī nán rén dà wān, kě qī bā bǎi lǐ, nǎi dào zhī hù lí dà jiāng kǒu, dù jiāng jìng xī xíng, jí dà qín yě. yòu yún: fā jū lì kǒu, rù dà wān zhōng, zhèng xī běi rù, kě yī nián yú, dé tiān zhú jiāng kǒu, míng héng shuǐ. jiāng kǒu yǒu guó, hào dān zhì, shǔ tiān zhú. qiǎn huáng mén zì xìng wèi dān zhì wáng. shì shì xī yù jì yuē: héng shuǐ dōng liú rù dōng hǎi. gài èr shuǐ suǒ zhù, liǎng hǎi suǒ nà, zì wèi dōng xī yě. shì shì lùn fú tú diào liè shān hǎi jīng yuē: xī hǎi zhī nán, liú shā zhī bīn, chì shuǐ zhī hòu, hēi shuǐ zhī qián, yǒu dà shān, míng kūn lún. yòu yuē: zhōng shān xī liù bǎi lǐ yǒu kūn lún shān, suǒ chū wǔ shuǐ, zǔ yǐ fú tú diào chuán yě. yòu jìn tuī dé kāng tài fú nán chuán, chuán kūn lún shān zhèng yǔ tiáo hé. rú chuán, zì jiāo zhōu zhì tiān zhú zuì jìn. tài chuán yì zhī ā rù dá shān shì kūn lún shān. shì yún lài dé diào chuán, huò rán wèi jiě, nǎi xuān wèi xī yù tú, yǐ yǔ fǎ tài. fǎ tài yǐ cháng jiàn guài, wèi hàn lái zhū míng rén, bù yīng hé zài dūn huáng nán shù qiān lǐ, ér bù zhī kūn lún suǒ zài yě. shì yún, fù shū yuē àn mù tiān zǐ chuán. mù wáng yú kūn lún cè yáo chí shàng shāng xī wáng mǔ, yún qù zōng zhōu chán jiàn, wàn yǒu yī qiān yī bǎi lǐ, hé dé bù rú diào yán? zi jīn jiàn tài chuán, fēi wéi qián rén bù zhī yě. ér jīn yǐ hòu, nǎi zhī kūn lún shān wèi wú rè qiū, hé yún nǎi hú guó wài hū? yú kǎo shì shì zhī yán, wèi wèi jiā zhèng. mù tiān zǐ zhú shū jí shān hǎi jīng, jiē mái yūn suì jiǔ, biān wéi xī jué, shū cè luò cì, nán yǐ jī zhuì. hòu rén jiǎ hé, duō chà yuǎn yì, zhì yù fǎng dì mài chuān, bù yǔ jīng fú, yàn chéng zhǔn tú, gù zì wú huì. shì shì bù fù gēn qí zhòng guī zhī hóng zhì, chén qí xì qù, yǐ biàn qí fēi, fēi suǒ ān yě. jīn àn shān hǎi jīng yuē: kūn lún xū zài xī běi, dì zhī xià dū, kūn lún zhī xū, fāng bā bǎi lǐ, gāo wàn rèn, shàng yǒu mù hé, miàn yǒu jiǔ jǐng, yǐ yù wèi kǎn, miàn yǒu jiǔ mén, mén yǒu kāi míng shòu shǒu zhī, bǎi shén zhī suǒ zài. guō pú yuē: cǐ zì bié yǒu xiǎo kūn lún yě. yòu àn huái nán zhī shū, kūn lún zhī shàng, yǒu mù hé zhū shù yù shù bō shù, bù sǐ shù zài qí xī, shā táng láng gān zài qí dōng, jiàng shù zài qí nán, bì shù yáo shù zài qí běi. páng yǒu sì bǎi sì shí mén, mén jiān sì lǐ, lǐ jiān jiǔ chún, chún zhàng wǔ chǐ. páng yǒu jiǔ jǐng, yù héng wéi qí xī běi yú, běi mén kāi, yǐ nà bù zhōu zhī fēng, qīng gōng xuán shì xiàn pǔ liáng fēng fán tóng, zài kūn lún chāng hé zhī zhōng, shì qí shū pǔ, shū pǔ zhī chí, jìn zhī huáng shuǐ, huáng shuǐ sān zhōu fù qí yuán, shì wèi dān shuǐ, yǐn zhī bù sǐ. hé shuǐ chū qí dōng běi zōu, chì shuǐ chū qí dōng nán zōu, yáng shuǐ chū qí xī běi zōu, fán cǐ sì shuǐ, dì zhī shén quán, yǐ hé bǎi yào, yǐ rùn wàn wù. kūn lún zhī qiū huò shàng bèi zhī, shì wèi liáng fēng zhī shān, dēng zhī ér bù sǐ. huò shàng bèi zhī, shì wèi xuán pǔ zhī shān, dēng zhī nǎi líng, néng shǐ fēng yǔ. huò shàng bèi zhī, nǎi wéi shàng tiān, dēng zhī nǎi shén, shì wèi tài dì zhī jū. yǔ nǎi yǐ xī tǔ tián hóng shuǐ, yǐ wéi míng shān, jué kūn lún xū yǐ wéi xià dì. gāo yòu yuē: dì huò zuò chí. zé yǐ fǎng fú jìn fú tú diào zhī shuō. ā nòu dá liù shuǐ, cōng lǐng yú tián èr shuǐ zhī xiàn, yǔ jīng shǐ zhū shū, quán xiāng guāi yì. yòu àn shí zhōu jì, kūn lún shān zài xī hǎi zhī xū dì, běi hǎi zhī hài dì. qù àn shí sān wàn lǐ, yǒu ruò shuǐ, zhōu zā rào shān, dōng nán jiē jī shí pǔ, xī běi jiē běi hù zhī shì, dōng běi lín dà kuò zhī jǐng, xī nán jìn chéng yuān zhī gǔ. cǐ sì jiǎo dà shān, shí kūn lún zhī zhī fǔ yě. jī shí pǔ nán tóu, xī xī wáng mǔ gào zhōu mù wáng yún, qù xián yáng sì shí liù wàn lǐ, shān gāo píng dì sān wàn liù qiān lǐ, shàng yǒu sān jiǎo, miàn fāng, guǎng wàn lǐ, xíng rú yǎn pén, xià xiá shàng guǎng. gù yuē kūn lún shān yǒu sān jiǎo. qí yī jiǎo zhèng běi, gàn chén xīng zhī huī, míng yuē láng fēng diān qí yī jiǎo zhèng xī, míng yuē xuán pǔ tái qí yī jiǎo zhèng dōng, míng yuē kūn lún gōng. qí chù yǒu jī jīn, wèi tiān táng chéng, miàn fāng qiān lǐ, chéng shàng ān jīn tái wǔ suǒ, yù lóu shí èr. qí běi hù shān chéng yuān shān yòu yǒu yōng chéng, jīn tái yù lóu, xiāng sì rú yī. yuān jīng zhī quē, guāng bì zhī táng, qióng huá zhī shì, zǐ cuì dān fáng, jǐng zhú rì huī, zhū xiá jiǔ guāng, xī wáng mǔ zhī suǒ zhì, zhēn guān xiān líng zhī suǒ zōng. shàng tōng xuán jī, yuán qì liú bù, yù héng cháng lǐ, shùn jiǔ tiān ér diào yīn yáng, pǐn wù qún shēng, xī qí tè chū, jiē zài yú cǐ. tiān rén jì jì, bù kě jù jì. qí běi hǎi wài, yòu yǒu zhōng shān, shàng yǒu jīn tái yù hé, yì yuán qì zhī suǒ hán, tiān dì jū zhì chù yě. kǎo dōng fāng shuò zhī yán, jí jīng wǔ wàn lǐ zhī wén, nán yán fú tú diào kāng tài zhī chuán shì yǐ. liù hé zhī nèi, shuǐ zé zhī cáng, dà fēi wéi jù, xiǎo fēi wéi xì, cún fēi wéi yǒu, yǐn fēi wéi wú, qí suǒ bāo zhě guǎng yǐ. yú zhōng tóng míng yì yù, chēng wèi xiāng luàn, yì bù wéi guǎ. zhì rú dōng hǎi fāng zhàng, yì yǒu kūn lún zhī chēng, xī zhōu tóng zhù, yòu yǒu jiǔ fǔ zhī zhì. dōng fāng shuò shí zhōu jì yuē: fāng zhàng zài dōng hǎi zhōng yāng, dōng xī nán běi àn, xiāng qù zhèng děng. fāng zhàng miàn gè wǔ qiān lǐ, shàng zhuān shì qún lóng suǒ jù, yǒu jīn yù liú lí zhī gōng, sān tiān sī mìng suǒ zhì chù, qún xiān bù yù shēng tiān zhě, jiē wǎng lái yě. zhāng huà xù dōng fāng shuò shén yì jīng yuē: kūn lún yǒu tóng zhù yān, qí gāo rù tiān, suǒ wèi tiān zhù yě. wéi sān qiān lǐ, yuán zhōu rú xuē, xià yǒu huí wū, xiān rén jiǔ fǔ zhì. shàng yǒu dà niǎo, míng yuē xī yǒu, nán xiàng, zhāng zuǒ yì fù dōng wáng gōng, yòu yì fù xī wáng mǔ, bèi shàng xiǎo chù wú yǔ, wàn jiǔ qiān lǐ, xī wáng mǔ suì dēng yì shàng, zhī dōng wáng gōng yě. gù qí zhù míng yuē: kūn lún tóng zhù, qí gāo rù tiān, yuán zhōu rú xuē, fū tǐ měi yān. qí niǎo míng yuē: yǒu niǎo xī yǒu, lǜ chì huáng huáng, bù míng bù shí, dōng fù dōng wáng gōng, xī fù xī wáng mǔ, wáng mǔ yù dōng, dēng zhī zì tōng, yīn yáng xiāng xū, wéi huì yì gōng. dùn jiǎ kāi shān tú yuē: wǔ lóng jiàn jiào, tiān huáng bèi jī, wàng zài wú wài, zhù zhōu kūn lún shān shàng. róng shì zhù yún: wǔ lóng zhì zài wǔ fāng, wèi wǔ xíng shén. wǔ lóng jiàng tiān huáng xiōng dì shí èr rén, fēn wǔ fāng wèi shí èr bù, fǎ wǔ lóng zhī jī, xíng wú wéi zhī huà, tiān xià xiān shèng zhì. zài zhù zhōu kūn lún shān shàng, wú wài zhī shān zài kūn lún dōng nán wàn èr qiān lǐ, wǔ lóng tiān huáng jiē chū cǐ zhōng, wèi shí èr shí shén yě. shān hǎi jīng yuē: kūn lún zhī qiū, shí wéi dì zhī xià dū, qí shén lù wú, shì sī tiān zhī jiǔ bù, jí dì zhī yòu shí. rán liù hé zhī nèi, qí bāo yuǎn yǐ, yōu zhì chōng miào, nán běn yǐ qíng, wàn xiàng xiá yuān, sī jué gēn xún. zì bù dēng liǎng lóng yú yún zhé, chěng bā jùn yú guī tú, děng xuān yuán zhī fǎng bǎi líng, fāng dà yǔ zhī jí kuài jì. rú mò zhī shuō, shú shǐ biàn zāi! yòu chū hǎi wài, nán zhì jī shí shān xià, yǒu shí mén. shān hǎi jīng yuē: hé shuǐ rù bó hǎi, yòu chū hǎi wài, xī běi rù yǔ suǒ dǎo jī shí shān. shān zài lǒng xī jùn hé guān xiàn xī nán qiāng zhōng. yú kǎo qún shū, xián yán hé chū kūn lún, zhòng yuán qián fā, lún yú pú chāng, chū yú hǎi shuǐ. gù luò shū yuē: hé zì kūn lún, chū yú zhòng yě. wèi cǐ yǐ. jìng jī shí ér wèi zhōng guó hé, gù chéng gōng zǐ ān dà hé fù yuē: lǎn bǎi chuān zhī hóng zhuàng, mò shàng měi yú huáng hé qián kūn lún zhī jùn jí, chū jī shí zhī cuó é. shì shì xī yù jì yuē: hé zì pú chāng, qián xíng dì xià, nán chū jī shí. ér jīng wén zài cǐ, shì rú bù bǐ jī shí, yí zài pú chāng hǎi xià yǐ.
《山海经》曰:南即从极之渊也,一曰中极之渊,深三百仞,惟冯夷都焉。《括地图》曰:冯夷恒乘云车驾二龙。河水又出于阳纤陵门之山,而注于冯逸之山。《穆天子传》曰:天子西征,至阳纡之山,河伯冯夷之所都居,是惟河宗氏。天子乃沉圭壁礼焉。河伯乃与天子披图视典,以观天子之宝器、玉果、璇珠、烛银、金膏等物,皆《河图》所载,河伯以礼,穆王视图,方乃导以西迈矣。粤在伏羲,受龙马图于河,八卦是也。故《命历序》曰:《河图》,帝王之阶,图载江河、山川、州界之分野。后尧坛于河,受《龙图》,作《握河记》。逮虞舜、夏、商,咸亦受焉。李尤《盟津铭》:洋洋河水,朝宗于海,径自中州,《龙图》所在。《淮南子》曰:昔禹治洪水,具祷阳纡。盖于此也。高诱以为阳纡秦薮,非也。释氏《西域记》曰:阿褥达太山,其上有大渊水,宫殿楼观甚大焉。山,即昆仑山也。《穆天子传》曰:天子升于昆仑,观黄帝之宫,而封丰隆之葬。丰隆,雷公也。黄帝宫,即阿褥达宫也。其山出六大水,山西有大水,名新头河。郭义恭《广志》曰:甘水也,在西域之东,名曰新陶水,山在天竺国西,水甘,故曰甘水。有石盐,白如水精,大段则破而用之。康泰曰:安息、月氏、天竺至伽那调御,皆仰此盐。释法显曰:度葱岭,已入北天竺境。于此顺岭西南行十五日,其道艰阻,崖岸险绝,其山惟石,壁立于仞,临之目眩,欲进则投是无所。下有水,名新头河。昔人有凿石通路施倚梯者,凡度七百梯,度已,蹑悬絙过河,河两岸,相去咸八十步。九译所绝,汉之张骞、甘英皆不至也。余诊诸史传,即所谓罽宾之境,有盘石之隥,道狭尺余,行者骑步相持,絙桥相引,二十许里,方到悬度,阻险危害,不可胜言。敦义恭曰:乌秅之西,有悬度之国,山溪不通,引绳而度,故国得其名也。其人山居,佃于石壁间,累石为室。民接手而饮,所谓猿饮也。有白草、小步马,有驴无牛,是其悬度乎?释法显又言:度河便到乌长国。乌长国即是北天竺,佛所到国也。佛遗足迹于此,其迹长短在人心念,至今犹尔,及晒衣石尚在。新头河又西南流,屈而东南流,径中天竺国。两岸平地,有国名毗茶,佛法兴盛。又径蒲那般河。河边左右,有二十僧伽蓝。此水径摩头罗国,而下合新头河。自河以西,天竺诸国,自是以南,皆为中国,人民殷富。中国者,服食与中国同,故名之为中国也。泥洹已来,圣众所行,威仪法则,相承不绝。自新头河至南天竺国,迄于南海,四万里也。释氏《西域记》曰:新头河经罽宾、犍越、摩诃刺诸国,而入南海是也。阿耨达山西南有水,名遥奴;山西南小东有水,名萨罕;小东有水,名恒伽。此三水同出一山,俱入恒水。康泰《扶南传》曰:恒水之源,乃极西北,出昆仑山中,有五大源,诸水分流,皆由此五大源。枝扈黎大江出山西北流,东南注大海。枝扈黎,即恒水也,故释氏《西域记》有恒曲之目。恒北有四国,最西头恒曲中者是也。有拘夷那褐国。《法显传》曰:恒水东南流,径拘夷那褐国南,城北双树间,有希连禅河。河边,世尊于此北首般泥洹,分舍利处。支僧载《外国事》曰:佛泥洹后,天人以新白緤裹佛,以香花供养,满七日,盛以金棺,送出王宫,度一小水,水名醯兰那,去王宫可三里许,在宫北。以栴檀木为薪,天人各以火烧薪,薪了不燃,大迦叶从流沙还,不胜悲号,感动天地,从是之后,他薪不烧而自然也。王敛舍利,用金作斗,量得八斛四斗,诸国王、天龙神王各得少许。赍还本国,以造佛寺。阿育王起浮屠于佛泥洹处,双树及塔,今无复有也。此树名婆罗树,其树花名婆罗佉也。此花色白如霜雪,香无比也。竺枝《扶南记》曰:林杨国去金陈国步道二千里,车马行,无水道。举国事佛,有一道人命过烧葬,烧之数千束樵,故坐火中,乃更著石室中,从来六十余年,尸如故不朽,竺枝目见之。夫金刚常住,是明永存,舍利刹见,毕天不朽,所谓智空罔穷,大觉难测者矣。其水乱流注于恒。恒水又东径毗舍利城北。释氏《西域记》曰:毗舍利,维邪离国也。支僧载《外国事》曰:维邪离国去王舍城五十由旬,城周圆三由旬,维诘家在大城里宫之南,去宫七里许,屋宇坏尽,惟见处所尔。释怯显云:城北有大林重阁,佛住于此,本奄婆罗女家施佛起塔也。城之西北三里,塔名放弓仗。恒水上流有一国,国王小夫人生肉胎,大夫人妒之,言汝之生,不祥之征,即盛以木函,掷恒水中。下流有国王游观,见水上木函,开看,见千小儿端正殊好,王取养之,遂长大,甚勇健,所往征代,无不摧服。次欲伐父王本国,王大愁忧。小夫人问:何故愁忧?王曰:彼国王有千子,勇健无比,欲来伐吾国,是以愁尔。小夫人言:勿愁,但于城西作高楼,贼来时,上我置楼上,则我能却之。王如是言。贼到,小夫人于楼上语贼云:汝是我子,何故反作逆事?贼曰:汝是何人,云是我母?小夫人曰:汝等若不信者,尽张口仰向。小夫人即以两手捋乳,乳作五百道,俱坠千子口中。贼知是母,即放弓仗。父母作是思惟,皆得辟支佛。今其塔犹在,后世尊成道,告诸弟子,是吾昔时放弓仗处。后人得知,于此处立塔,故以名焉。千小儿者,即贤劫千佛也。释氏《西域记》曰:恒曲中次东,有僧迎扇奈揭城,佛下三道宝阶国也。《法显传》曰:恒水东南流,径僧迦施国南。佛自忉利天东下三道宝阶,为母说法处。宝阶既没,阿育王于宝阶处作塔。后作石柱,柱上作师子像,外道少信,师子为吼,怖效心诚。恒水又东径罽宾饶夷城。城南接恒水,城之西北六七里,恒水北岸,佛为诸弟子说法处。恒水又东南径沙祗国北。出沙祗城,南门道东,佛嚼杨枝刺土中,生长七尺,不增不减,今犹尚在。恒水又东南,径迦维罗卫城北。故净王宫也,城东五十里有王园,园有池水,夫人入池洗浴,出北岸二十步,东向举手,扳树生太子。太子堕地,行七步,二龙吐水浴太子,遂成井池,众僧所汲养也。太子与难陀等扑象角力,射箭入地。今有泉水,行旅所资饮也。释氏《西域记》曰:城北三里恒水上,父王迎佛处,作浮图,作父抱佛像。《外国事》曰:边维罗越国今无复王也。城池荒秽,惟有空处,有优婆塞姓释,可二十余家,是昔净王之苗裔,故为四姓,住在故城中,为优婆塞,故尚精进,犹有古风。彼日俘图坏尽,条王弥更修治一浮图,私河条王送物助成,今有十二道人住其中。太子始生对,妙后所扳树,树名须诃。阿育王以青石作后扳生太子像。昔树无复有,后诸沙门取昔树栽种之,展转相承到今,树枝如昔,尚荫石像。又太子见行七步足迹,今日文理见存。阿育王以青石挟足迹两边,复以一长青石覆上。国人今日恒以香花供养,尚见足七形,文理分明。今虽有石覆无异,或人复以数重吉贝,重覆贴着石上,逾更明也。太子生时,以龙王夹太子左右,吐水浴太子,见一龙吐水暖,一龙吐水冷,遂成二池。今尚一冷一暖矣。太子未出家前十日,出往王田阎浮树下坐,树神以七宝奉太子,太子不受,于是思惟欲出家也。王田去宫一据。据者,晋言十里也。太子以三月十五日夜出家,四天王来迎,各捧马足。尔时诸神天人侧塞,空中散天香花。此时以至河南摩强水,即于此水边作沙门。河南摩强水在迦维罗越北,相去十由旬。此水在罗阅祗瓶沙国,相去三十由旬。菩萨于是暂过,瓶沙王出见菩萨,菩萨于瓶沙随楼那果园中住一日,日暮便去半达钵愁宿。半达,晋言白也;钵愁,晋言山也。白山北去瓶沙国十里,明旦便去,暮宿昙兰山,去白山六由旬。于是径诣贝多树,贝多树在阅祗北,去昙兰山二十里。太子年二十九出家,三十五得道,此言与经异,故记所不同。竺法维曰:迎维卫国,佛所生天竺国也。三千日月、万二千天地之中央也。康泰《扶南传》曰:昔范旃时,有嘾杨国人家翔梨,尝从其本国到天竺,展转流贾至扶南,为旃说天竺土俗,道法流通,金宝委积,山川饶沃,恣所欲,左右大国,世尊重之。旃问云:今去何时可到,几年可回?梨言:天竺去此,可三万余里,往还可三年逾。及行,四年方返,以为天地之中也。恒水又东径蓝莫塔。塔边有池,池中龙守护之。阿育王欲破塔,作八万四千塔,悟龙王所供,知非世有,遂止。此中空荒无人,群象以鼻取水洒地,若苍梧、会稽,象耕、鸟耘矣。恒水又东至五河口,盖五水所会,非所详矣。阿难从摩竭国向毗舍利,欲般泥洹,诸天告阿阇世王,王追至河上,梨车闻阿难来,亦复来迎,俱到河上。阿难思惟,前则阿阇世王致恨,却则梨车复怨,即于中河,入火光三昧,烧具两般泥洹。身二分,分各在一岸,二王各持半舍利,还起二培。渡河南下一由巡,到摩竭提国巴连弗邑。邑,即是阿育王所治之城。城中宫殿皆起墙阙,雕文刻镂,累大石作山,山下作石室,长三丈,广二丈,高丈余,有大乘婆罗门子,名罗汰私婆,亦名文殊师利,住此城里、爽悟多智,事无不达,以清净自居,国王宗敬师事之。赖此一人,宏宣佛法,外不能陵。凡诸国中,惟此城为大,民人富盛,竟行仁义。阿育王坏七塔,作八万四千塔。最初作大塔,在城南二里余,此塔前有佛迹,起精舍,北户向塔,塔南有石柱,大四五围,高三丈余,上有铭,题云:阿育王以阎浮提布施四方。僧还以钱赎塔。塔北三百步,阿育王于此作泥犁城,城中有石柱,亦高三丈余,上有师子柱,有铭记,作泥犁城因缘,及年数日月。恒水又东南径小孤石山。山头有石室,石室南向,佛昔坐其中,天帝释以四十二事问佛,佛一一以指画石,画迹故在。恒水又西径王舍新城。是阿阇世王所造,出城南四里,入谷至五山里,五山周围,状若城郭,即是蓱沙王旧城也。东西五六里,南北七八里,阿阇世王始欲害佛处。其城空荒,又无人径,入谷傅山,东南上十五里,到耆阇崛山,未至顶三里,有石窟南向,佛坐禅处。西北四十步,复有一石窟,阿难坐禅处。天魔波旬化作雕鹫恐阿难,佛以神力,隔石舒手摩阿难肩,怖即得止。鸟迹、手孔悉存,故曰雕鹫窟也。其山峰秀端严,是五山之最高也。释氏《西域记》云:耆阇崛山在阿耨达王舍城东北,西望其山,有两峰双立,相去二三里,中道鹫鸟,常居其岭,土人号曰耆阇崛山。胡语耆阇,鹫也。又竺法维云:罗阅祗国有灵鹫山,胡语云耆阇崛山。山是青石,石头似鹫鸟。阿育王使人凿石,假安两翼两脚,凿治其身,今见存,远望似鹫鸟形,故曰灵鹫山也。数说不同,远迩亦异,今以法显亲宿其山,诵《首楞严》,香华烘养,闻见之宗也。又西径迦那城南。三十里,到佛苦行六年坐树处,有林木。西行三里,到佛人水洗浴、天王按树枝得扳出池处。又北行二里,得弥家女奉佛乳糜处。从此北行二里,佛于一大树下石上东向坐食糜处,树石悉在,广长六尺,高减二尺。国中寒暑均调,树木或数千岁,乃至万岁。从此东北行二十里,到一石窟,菩萨人中,西向结跏趺坐,心念若我成道,当有神验。石壁上即有佛影见,长三尺许,今犹明亮。时天地大动,诸天在空言,此非过去当来诸佛成道处,去此西南行,减半由旬,贝多树下,是过去当来诸佛成道处。诸天导引菩萨起行,离树三十步,天授吉祥草,菩萨受之,复行十五步,五百青雀飞来,绕菩萨三匝西去。菩萨前到贝多树下,敷吉祥草,东向而坐。时魔王遣三玉女从北来试菩萨。魔王自从南来,菩萨以足指按地,魔兵却散,三女变为老姥,不自服。佛于尼拘律树下方石上东向坐,梵天来诣佛处,四天王捧钵处皆立塔。《外国事》曰:毗婆梨佛在此一树下六年,长者女以金钵盛乳糜上佛,佛得乳糜,住足尼连禅河浴。浴竟,于河边啖糜竟,掷钵水中,逆流百步,钵没河中,迪梨郊龙王接取在宫供养,先三佛钵亦见。佛于河傍坐摩诃菩提树,摩诃菩提树去贝多树二里,于此树下七日,思惟道成,魔兵试佛。释氏《西域记》曰:尼连水南注恒水,水西有佛树,佛于此苦行,日食糜六年。西去城五里许,树东河上,即佛入水浴处。东上岸尼拘律树下坐修,舍女上糜于此。于是西度水,于六年树南贝多树下坐,降魔得佛也。佛图调曰:佛树中枯,其来时更生枝叶。竺法维曰:六年树去佛树五里,书其异也。法显从此东南行,还已连弗邑,顺恒水西下,得一精舍,名旷野,佛所住处。复顺恒水西下,到迦尸国波罗奈城。竺法维曰:彼罗奈国在迪维罗卫国南千二百里,中间有恒水,东南流,佛转法轮处,在国北二十里,树名春浮,维摩所处也。法显曰:城之东北十里许,即鹿野苑,本辟支佛住此,常有野鹿栖宿,故以名焉。法显从此还,居巴连弗邑。又顺恒水东行,其南岸有瞻婆大国。释氏《西域记》曰:恒曲次东有瞻婆国城,南有卜佉兰池,恒水在北,佛下说戒处也。恒水又径波丽国。即是佛外祖国也。法显曰:恒水又东到多摩梨轩国,即是海口也。释氏《西域记》曰:大秦一名梨靬。康泰《扶南传》曰:从迦那调洲西南人大湾,可七八百里,乃到枝扈黎大江口,度江径西行,极大秦也。又云:发拘利口,入大湾中,正西北入,可一年余,得天竺江口,名恒水。江口有国,号担袟,属天竺。遣黄门字兴为担袟王。释氏《西域记》曰:恒水东流入东海。盖二水所注,两海所纳,自为东西也。释氏论佛图调列《山海经》曰:西海之南,流沙之滨,赤水之后,黑水之前,有大山,名昆仑。又曰:钟山西六百里有昆仑山,所出五水,祖以《佛图调传》也。又近推得康泰《扶南传》,《传》昆仑山正与调合。如《传》,自交州至天竺最近。泰《传》亦知阿褥达山是昆仑山。释云赖得调《传》,豁然为解,乃宣为《西域图》,以语法汰。法汰以常见怪,谓汉来诸名人,不应河在敦煌南数千里,而不知昆仑所在也。释云,复书曰案《穆天子传》。穆王于昆仑侧瑶池上觞西王母,云去宗周瀍涧,万有一千一百里,何得不如调言?子今见泰《传》,非为前人不知也。而今以后,乃知昆仑山为无热丘,何云乃胡国外乎?余考释氏之言,未为佳证。《穆天子》、《竹书》及《山海经》,皆埋缊岁久,编韦稀绝,书策落次,难以缉缀。后人假合,多差远意,至欲访地脉川,不与经符,验程准途,故自无会。释氏不复根其众归之鸿致,陈其细趣,以辨其非,非所安也。今案《山海经》曰:昆仑墟在西北,帝之下都,昆仑之墟,方八百里,高万仞,上有木禾,面有九井,以玉为槛,面有九门,门有开明兽守之,百神之所在。郭璞曰:此自别有小昆仑也。又案《淮南》之书,昆仑之上,有木禾、珠树、玉树、玻树,不死树在其西,沙棠、琅玕在其东,绛树在其南,碧树、瑶树在其北。旁有四百四十门,门间四里,里间九纯,纯丈五尺。旁有九井,玉横维其西北隅,北门开,以纳不周之风,倾宫、旋室、县圃、凉风、樊桐,在昆仑阊阖之中,是其疏圃,疏圃之池,浸之黄水,黄水三周复其源,是谓丹水,饮之不死。河水出其东北陬,赤水出其东南陬,洋水出其西北陬,凡此四水,帝之神泉,以和百药,以润万物。昆仑之丘或上倍之,是谓凉风之山,登之而不死。或上倍之,是谓玄圃之山,登之乃灵,能使风雨。或上倍之,乃维上天,登之乃神,是谓太帝之居。禹乃以息土填鸿水,以为名山,掘昆仑虚以为下地。高诱曰:地或作池。则以仿佛近佛图调之说。阿耨达六水,葱岭、于阗二水之限,与经史诸书,全相乖异。又案《十洲记》,昆仑山在西海之戌地,北海之亥地。去岸十三万里,有弱水,周匝绕山,东南接积石圃,西北接北户之室,东北临大阔之井,西南近承渊之谷。此四角大山,实昆仑之支辅也。积石圃南头,昔西王母告周穆王云,去咸阳四十六万里,山高平地三万六千里,上有三角,面方,广万里,形如偃盆,下狭上广。故曰昆仑山有三角。其一角正北,干辰星之辉,名曰阆风巅;其一角正西,名曰玄圃台;其一角正东,名曰昆仑宫。其处有积金,为天塘城,面方千里,城上安金台五所,玉楼十二。其北户山、承渊山又有墉城,金台玉楼,相似如一。渊精之阙,光碧之堂,琼华之室,紫翠丹房,景烛日晖,朱霞九光,西王母之所治,真官仙灵之所宗。上通旋机,元气流布,玉衡常理,顺九天而调阴阳,品物群生,希奇特出,皆在于此。天人济济,不可具记。其北海外,又有钟山,上有金台玉阂,亦元气之所含,天帝居治处也。考东方朔之言,及《经》五万里之文,难言佛图调、康泰之《传》是矣。六合之内,水泽之藏,大非为巨,小非为细,存非为有,隐非为无,其所苞者广矣。于中同名异域,称谓相乱,亦不为寡。至如东海方丈,亦有昆仑之称,西洲铜柱,又有九府之治。东方朔《十洲记》曰:方丈在东海中央,东西南北岸,相去正等。方丈面各五千里,上专是群龙所聚,有金玉琉璃之宫,三天司命所治处,群仙不欲升天者,皆往来也。张华叙东方朔《神异经》曰:昆仑有铜柱焉,其高入天,所谓天柱也。围三千里,圆周如削,下有回屋,仙人九府治。上有大鸟,名曰希有,南向,张左翼覆东王公,右翼覆西王母,背上小处无羽,万九千里,西王母岁登翼上,之东王公也。故其柱铭曰:昆仑铜柱,其高入天,圆周如削,肤体美焉。其鸟铭曰:有鸟希有,绿赤煌煌,不鸣不食,东覆东王公,西覆西王母,王母欲东,登之自通,阴阳相须,惟会益工。《遁甲开山图》曰:五龙见教,天皇被迹,望在无外,柱州昆仑山上。荣氏注云:五龙治在五方,为五行神。五龙降天皇兄弟十二人,分五方为十二部,法五龙之迹,行无为之化,天下仙圣治。在柱州昆仑山上,无外之山在昆仑东南万二千里,五龙、天皇皆出此中,为十二时神也。《山海经》曰:昆仑之丘,实惟帝之下都,其神陆吾,是司天之九部,及帝之囿时。然六合之内,其苞远矣,幽致冲妙,难本以情,万像遐渊,思绝根寻。自不登两龙于云辙,骋八骏于龟途,等轩辕之访百灵,方大禹之集会计。儒、墨之说,孰使辨哉!又出海外,南至积石山下,有石门。《山海经》曰:河水入渤海,又出海外,西北入禹所导积石山。山在陇西郡河关县西南羌中。余考群书,咸言河出昆仑,重源潜发,沦于蒲昌,出于海水。故《洛书》曰:河自昆仑,出于重野。谓此矣。径积石而为中国河,故成公子安《大河赋》曰:览百川之宏壮,莫尚美于黄河;潜昆仑之峻极,出积石之嵯峨。释氏《西域记》曰:河自蒲昌,潜行地下,南出积石。而《经》文在此,似如不比积石,宜在蒲昌海下矣。