gǔ zhě, yǐ rén wèi běn, yǐ yì zhì zhī zhī wèi zhèng. zhèng bù huò yì zé quán. quán chū yú zhàn, bù chū yú zhōng rén. shì gù shā rén ān rén, shā zhī kě yě gōng qí guó, ài qí mín, gōng zhī kě yě yǐ zhàn zhǐ zhàn, suī zhàn kě yě. gù rén jiàn qīn, yì jiàn shuō, zhì jiàn shì, yǒng jiàn shēn, xìn jiàn xìn. nèi dé ài yān, suǒ yǐ shǒu yě wài dé wēi yān, suǒ yǐ zhàn yě. zhàn dào: bù wéi shí, bù lì mín bìng, suǒ yǐ ài wú mín yě bù jiā sàng, bù yīn xiōng, suǒ yǐ ài fū qí mín yě dōng xià bù xìng shī, suǒ yǐ jiān ài qí mín yě. gù guó suī dà, hǎo zhàn bì wáng tiān xià suī ān, wàng zhàn bì wēi. tiān xià jì píng, tiān xià dà kǎi, chūn sōu qiū xiǎn, zhū hóu chūn zhèn lǚ, qiū zhì bīng, suǒ yǐ bù wàng zhàn yě.
古者,以仁為本,以義治之之謂正。正不獲意則權。權出於戰,不出於中人。是故殺人安人,殺之可也;攻其國,愛其民,攻之可也;以戰止戰,雖戰可也。故仁見親,義見說,智見恃,勇見身,信見信。內得愛焉,所以守也;外得威焉,所以戰也。戰道:不違時,不歷民病,所以愛吾民也;不加喪,不因凶,所以愛夫其民也;冬夏不興師,所以兼愛其民也。故國雖大,好戰必亡;天下雖安,忘戰必危。天下既平,天下大愷,春蒐秋獮,諸侯春振旅,秋治兵,所以不忘戰也。
gǔ zhě, zhú bēn bù guò bǎi bù, zòng suī bù guò sān shè, shì yǐ míng qí lǐ yě. bù qióng bù néng ér āi lián shāng bìng, shì yǐ míng qí rén yě. chéng liè ér gǔ shì yǐ míng qí xìn yě. zhēng yì bù zhēng lì, shì yǐ míng qí yì yě. yòu néng shě fú, shì yǐ míng qí yǒng yě. zhī zhōng zhī shǐ, shì yǐ míng qí zhì yě. liù dé yǐ shí hé jiào, yǐ wèi mín jì zhī dào yě, zì gǔ zhī zhèng yě.
古者,逐奔不過百步,縱綏不過三舍,是以明其禮也。不窮不能而哀憐傷病,是以明其仁也。成列而鼓是以明其信也。爭義不爭利,是以明其義也。又能舍服,是以明其勇也。知終知始,是以明其智也。六德以時合教,以為民紀之道也,自古之政也。
xiān wáng zhī zhì, shùn tiān zhī dào, shè dì zhī yí, guān sī zhī dé, ér zhèng míng zhì wù, lì guó biàn zhí, yǐ jué fēn lù, zhū hóu shuō huái, hǎi wài lái fú, yù mǐ ér bīng qǐn, shèng dé zhī zhì yě.
先王之治,順天之道,設地之宜,官司之德,而正名治物,立國辨職,以爵分祿,諸侯說懷,海外來服,獄弭而兵寢,聖德之治也。
qí cì, xián wáng zhì lǐ lè fǎ dù, nǎi zuò wǔ xíng, xìng jiǎ bīng yǐ tǎo bù yì. xún shòu xǐng fāng, huì zhū hóu, kǎo bù tóng. qí yǒu shī mìng luàn cháng bèi dé nì tiān zhī shí, ér wēi yǒu gōng zhī jūn, biàn gào yú zhū hóu, zhāng míng yǒu zuì. nǎi gào yú huáng tiān shàng dì rì yuè xīng chén, dǎo yú hòu tǔ sì hǎi shén zhī shān chuān zhǒng shè, nǎi zào yú shī wáng. rán hòu zhǒng zǎi zhēng shī yú zhū hóu yuē: mǒu guó wèi bù dào, zhēng zhī, yǐ mǒu nián yuè rì shī zhì yú mǒu guó, huì tiān yú zhèng xíng. zhǒng zǎi yǔ bǎi guān bù lìng yú jūn yuē: rù zuì rén zhī dì, wú bào shèng zhī, wú xíng tián liè, wú huǐ tǔ gōng, wú fán qiáng wū, wú fá lín mù, wú qǔ liù chù, hé shǔ qì xiè, jiàn qí lǎo yòu, fèng guī wù shāng. suī yù zhuàng zhě, bù xiào wù dí, dí ruò shāng zhī, yī yào guī zhī. jì zhū yǒu zuì, wáng jí zhū hóu xiū zhèng qí guó, jǔ xián lì míng, zhèng fù jué zhí.
其次,賢王制禮樂法度,乃作五刑,興甲兵以討不義。巡狩省方,會諸侯,考不同。其有失命、亂常、背德、逆天之時,而危有功之君,徧告於諸侯,彰明有罪。乃告於皇天上帝日月星辰,禱於后土四海神祗山川冢社,乃造於失王。然後冢宰征師於諸侯曰:「某國為不道,征之,以某年月日師至於某國,會天於正刑」。冢宰與百官布令於軍曰:「入罪人之地,無暴聖祗,無行田獵,無毀土功,無燔牆屋,無伐林木,無取六畜,禾黍、器械,見其老幼,奉歸勿傷。雖遇壯者,不校勿敵,敵若傷之,醫藥歸之。」既誅有罪,王及諸侯修正其國,舉賢立明,正復厥職。
wáng bà zhī suǒ yǐ zhì zhū hóu zhě liù: yǐ tǔ dì xíng zhū hóu, yǐ zhèng lìng píng zhū hóu, yǐ lǐ xìn qīn zhū hóu, yǐ lǐ lì shuō zhū hóu, yǐ móu rén wéi zhū hóu, yǐ bīng gé fú zhū hóu. tóng huàn tóng lì yǐ tái zhū hóu, bǐ xiǎo shì dà yǐ hé zhū hóu.
王霸之所以治諸侯者六:以土地形諸侯,以政令平諸侯,以禮信親諸侯,以禮力說諸侯,以謀人維諸侯,以兵革服諸侯。同患同利以台諸侯,比小事大以和諸侯。
huì zhī yǐ fà jìn zhě jiǔ. píng ruò fàn guǎ zé shěng zhī. zéi xián hài mín zé fá zhī. bào nèi líng wài zé tán zhī. yě huāng mín sàn zé xuē zhī. fù gù bù fú zé qīn zhī. zéi shā qí qīn zé zhèng zhī. fàng shì qí jūn zé cán zhī. fàn lìng líng zhèng zé dù zhī. wài nèi luàn, qín shòu xíng, zé miè zhī.
會之以髮禁者九。憑弱犯寡則眚之。賊賢害民則伐之。暴內陵外則壇之。野荒民散則削之。負固不服則侵之。賊殺其親則正之。放弒其君則殘之。犯令陵政則杜之。外內亂,禽獸行,則滅之。