strong yáng yì chén yí shū shuì tà strong
杨义臣遗书睡榻
cì rì, hēi tà shǐ fù jiāng gāo yǎ xián chuán lìng, liè kāi xī jiǎo yí lù, liǎng biān dāo qiāng jiàn jǐ bǎi liè chéng háng, sì xià shǐ rén gào shì zú yuē:" jīn liáo chéng yǐ pò, huà jí bèi qín, rǔ děng jiā shǔ jiē zài guān zhōng, huò yù huí jiàn fù mǔ qī zǐ, huò yuàn tóu xiáng xià guó, yǐ lì gōng míng, xī qù bīng qì, jiē cóng xī mén ér chū. ruò yuàn suí nì zéi sǐ yú cǐ zhě, tīng qí zì biàn." wéi zhèn zhōng yī hū, dàn jiàn shì zú pāo gē qì jiǎ, jiē wàng xī mén ér zǒu.
次日,黑闼使副将高雅贤传令,列开西角一路,两边刀枪剑戟摆列成行,四下使人告士卒曰:“今聊城已破,化及被擒,汝等家属皆在关中,或欲回见父母妻子,或愿投降夏国,以立功名,悉去兵器,皆从西门而出。若愿随逆贼死于此者,听其自便。”围阵中一呼,但[见]士卒抛戈弃甲,皆望西门而走。
gāo yǎ xián zuò yú wéi wài, zhú míng fàng chū. qí xī huí guān zhōng zhě, lìng xià yī yíng, dài zòu guò xià zhǔ, lìng rén mǎ hù sòng. yuàn tóu xià guó zhě, lìng xià yī yíng, lù qí míng zhí, zòu wén zhuó yòng. bǐ jí huáng hūn zuǒ cè, wéi zhōng shì zú lí sàn dài jìn.
高雅贤坐于围外,逐名放出。其西回关中者,另下一营,待奏过夏主,令人马护送。愿投夏国者,另下一营,录其名职,奏闻擢用。比及黄昏左侧,围中士卒离散殆尽。
zhì jí jiàn le, yǎng tiān kū yuē:" cǐ shí tiān wáng wǒ yě!" hūn jué yú dì. zhòng jūn yōng jìn, jiāng zhì jí kǔn fù, suì yòng jiàn chē xiàn le. hēi tà zhèng zài cuī bīng qián jìn liáo chéng, hū rén lái bào: liáo chéng yǐ pò, huà jí chéng jī jù yǐ bèi qín. hēi tà dà xǐ, yú shì jí lìng pái xià qìng hè yán xí, yāo qǐng yì chén líng jìng gāo yǎ xián shù rén gòng yǐn. jiǔ xíng shù xún, hēi tà gào zhòng yuē:" jīn rì tiān cì chéng gōng, xìng miè huà jí, míng rì tóng zhū gōng yǐn zháo dà bīng jìn rù liáo chéng, yǐ jiàn xià zhǔ." dāng xià zhòng jiāng cí guī jūn mù. bǐ jí cì zǎo, tiān sè wēi míng, zhī jiàn xiǎo xiào lái bào: zuó yè bú jiàn le yáng tài pú bìng qí jiā bàn. hēi tà huāng wèn qí gù, xiǎo xiào yuē:" bié wú suǒ yí, dú jiàn shuì tà shàng yí shū yī fēng, fèng yǒu rén líng jì jiǔ liú yuán shuài yī tóng shēn yì." jìng jiāng chāi kāi shì zhī, dān xiě qī yán jué jù èr shǒu: zì gǔ gāo guān bì xiǎn wēi, wǔ chāng mén wài liǔ huā fēi.
智及见了,仰天哭曰:“此实天亡我也!”昏绝于地。众军拥进,将智及捆缚,遂用槛车陷了。黑闼正在催兵前进聊城,忽人来报:聊城已破,化及丞基俱已被擒。黑闼大喜,于是即令排下庆贺筵席,邀请义臣、凌敬、高雅贤数人共饮。酒行数巡,黑闼告众曰:“今日天赐成功,幸灭化及,明日同诸公引着大兵进入聊城,以见夏主。”当下众将辞归军幕。比及次早,天色微明,只见小校来报:昨夜不见了杨太仆并其家伴。黑闼慌问其故,小校曰:“别无所遗,独见睡榻上遗书一封,奉友人凌祭酒、刘元帅一同申意。”敬将拆开视之,单写七言绝句二首:自古高官必险危,武昌门外柳花飞。
hán hòu kǔ liàn huái yīn zhí, gǒu sǐ gōng cáng huǐ yǐ chí.
韩候苦恋淮阴职,狗死弓藏悔已迟。
yòu: guà guān xuán wǔ biàn xiū tǐ, yī bié wáng hóu jìng mò qiú.
又:挂冠玄武便休体,一别王侯竟莫求。
dú fàn piān zhōu wú xiàn jǐng, bō tāo xī jiē dòng tíng qiū.
独泛扁舟无限景,波涛西接洞庭秋。
líng jìng kàn le qí shī, chēng xiàn bù yǐ. hēi tà biàn yù yǐn bīng zhuī zhī, líng jìng jí zhǐ zhī, yuē:" bù kě, miè zéi biàn qù, xià zhǔ yǐ céng xǔ zhī." hēi tà yuē:" bù cí ér qù, zhōng shì quē lǐ." jìng yuē:" yì chén rú cǐ, zhēn zhōng yì rén yě. jiè xià zhī bīng, yǐ fù jūn chóu, jīn nì zéi yǐ qín, qí zhì zú yǐ. bù wén xiān zhé yǒu yán:' gōng chéng zhě tuì?' bù bì zhuī zhī." hēi tà tīng yán, suì bá zhài, qí qǐ bīng zhì liáo chéng.
凌敬看了其诗,称羡不已。黑闼便欲引兵追之,凌敬急止之,曰:“不可,灭贼便去,夏主已曾许之。”黑闼曰:“不辞而去,终是缺礼。”敬曰:“义臣如此,真忠义人也。借夏之兵,以复君仇,今逆贼已擒,其志足矣。不闻先哲有言:‘功成者退?’不必追之。”黑闼听言,遂拔寨,齐起兵至聊城。
líng jìng èr rén jìn jiàn jiàn dé, zòu yán yè zhōng zǒu le yáng yì chén, jiàn dé dà jīng yuē:" yì chén guǒ qù, shī zhèn zhī gǔ gōng yǐ! zhèn zhǐ xǔ yán:' ruò qín le nì zéi, fàng rǔ guī tián.' jīn rì zéi yǐ jiù qín, xīng yè táo qù. zhèn yù chéng cǐ rén zhī míng, bù bì zhuī gǎn."
凌敬二人进见建德,奏言夜中走了杨义臣,建德大惊曰:“义臣果去,失朕之股肱矣!朕旨许言:‘若擒了逆贼,放汝归田。’今日贼已就擒,星夜逃去。朕欲成此人之名,不必追赶。”
jiàn dé jià rù liáo chéng, qǐng huáng hòu xiāo shì yù yú zhèng diàn. jiàn dé xíng chén lǐ, cháo jiàn xiè zuì. lì yáng dì shǎo zhǔ liǎng wèi shén zhǔ zài yú xíng gōng, qīn lǜ bǎi guān, jiē jù sù fú, fǔ fú fā āi. rán hòu jù jí suí zhī jiù chén, guì yú liǎng páng. jiàn dé jiào qún dāo fǔ shǒu yā guò yī qiān rén guò lái, bǎng zhì huà jí zhì jí chéng jī chéng zhǐ, qí dǎng yáng shì lǎn, guì liè shén zhǔ miàn qián. shǎn guò jì jiǔ líng jìng, lì shēng chì huà jí yuē" nì zéi pǐ fū, rǔ zǔ nǎi xiōng nú zào lì, qǐ shì zhōng guó zhī mín? shì shòu suí ēn, chǎn shì yáng dì, shì fù shā xiōng, shí rǔ fù wèi zhī huà cè. rán hòu guān fēng xǔ gōng, rǔ děng gè shòu guān zhí chǒng yòng, qí yú bǎi guān jiē bù néng jí. yáng dì wú dào, kǔ hài shēng líng, rǔ zhī xiōng dì wèi dì chǒng chén, bù néng sǐ jiàn, kuāng jiù qí è xíng shì qí jūn, huò yán qí zi, mù qí jūn hòu, yín luàn gōng wéi, qiè duó tiān wèi, bào nüè xià rén. jīn rì tiān rén gòng nù, jiǎ shǒu yú wǒ xià zhǔ, jiāng rǔ fù shā lù yú shì, yǐ xiè tiān dì, rǔ yǒu hé yán?"
建德驾入聊城,请皇后萧氏御于正殿。建德行臣礼,朝见谢罪。立炀帝、少主两位神主在于行宫,亲率百官,皆具素服,俯伏发哀。然后聚集隋之旧臣,跪于两旁。建德叫群刀斧手押过一千人过来,绑至化及、智及、丞基、丞趾,其党杨士览,跪列神主面前。闪过祭酒凌敬,厉声叱化及曰;“逆贼匹夫,汝祖乃匈奴皂隶,岂是中国之民?世受隋恩,谄事炀帝,弑父杀兄,实汝父为之画策。然后官封许公,汝等各授官职宠用,其余百官皆不能及。炀帝无道,苦[害]生灵,汝之兄弟为帝宠臣,不能死谏,匡救其恶;行弑其君,祸延其子,牧其君后,淫乱宫闱,窃夺天位,暴虐下人。今日天人共怒,假手于我夏主,将汝父杀戮于市,以谢天帝,汝有何言?”
huà jí dī shǒu wú yǔ, jiàn dé jí mìng wǔ shì bǎng huà jí yú zhù shàng, yǐ dāo guǎ zhī, xiāo xià shǒu jí, yòng mù xiá shèng zhī, qiǎn jiàng gāo yǎ xián jiāng shǒu jí chuán sòng jiāng dū. cǐ shí suí yì chéng gōng zhǔ zài tū jué, qiǎn shǐ lái yíng xiāo hòu, gù jiàn dé qiǎn gāo yǎ xián shuài lǐng qí bīng yī qiān hù sòng xiāo hòu yǔ nán yáng gōng zhǔ, bìng huà jí shǒu jí tóng zhì jiāng dū. jiàn dé jiào tuī guò yáng shì lǎn zhū hǎi lái, jiàn dé wèn yuē:" nǐ yǒu hé yán?" shì lǎn děng zhōng bù dá. jiàn dé nù, jiào tuī zhǎn zhī. yā guò zhèng shàn guǒ lái, jí lìng fàng zhī huán xiāng, qí yú zéi dǎng, jìn jiē zhǎn qì bào lái.
化及低首无语,建德即命武士绑化及于柱上,以刀剐之,枭下首级,用木匣盛之,遣将高雅贤将首级传送江都。此时隋义成公主在突厥,遣使来迎萧后,故建德遣高雅贤率领骑兵一千护送萧后与南阳公主,并化及首级同至江都。建德教推过杨士览、朱海来,建德问曰:“你有何言?”士览等终不答。建德怒,教推斩之。押过郑善果来,即令放之还乡,其余贼党,尽皆斩讫报来。
jiàn dé jí rì qiǎn shǐ fèng biǎo chēng chén, bào wén yú dōng dōu. suí huáng tài dà xǐ yuē:" huà jí yǐ lù, èr dì zhī chóu dé bào, zhèn wú yōu yǐ. jīn yòu yǒu cǐ rén kěn rú cǐ chì xīn fǔ guó, hé suí zuò zhī bù lì hū?" suì fēng jiàn dé wèi xià zhǔ. jiàn dé shòu zhào, shōu qí chuán guó yù xǐ, shì yáng dì wèi mǐn dì, fēng yáng dì zhī sūn yáng zhèng dào wèi xūn guó gōng, fēng péi jǔ wèi zuǒ pú yè, cuī jūn sù wèi zhì zhōng, hé jì liǔ diào wèi zuǒ yòu chéng, yú shì nán ōu yáng xún wèi tài cháng qīng, qí yú guān yuán, suí cái shòu zhí. qí suí cháo fǔ kù jīn yín bǎo bèi cǎi bó líng jǐn gōng é cǎi nǚ xī yǐ fēn wéi sì fēn, qiǎn rén sòng zhì táng yíng huái ān wáng chù, jí wèi gōng lǐ mì shì jī èr chù, yǐ bào tóng móu miè zéi zhī gōng. jiàn dé suǒ de, jìn jiē gěi sàn jūn shì, yù gōng shēng shǎng. lì quán shī yún: huà jí wú zhī shàn dà quán, huāng yín gōng yuàn zuì wú biān.
建德即日遣使奉表称臣,报闻于东都。隋皇泰大喜曰:“化及已戮,二帝之仇得报,朕无忧矣。今又有此人肯如此赤心辅国,何隋祚之不立乎?”遂封建德为夏主。建德受诏,收其传国玉玺,谥炀帝为闵帝,封炀帝之孙杨政道为勋国公,封裴矩为左仆射,崔君肃为治中,何稷、柳调为左右丞,虞世南、欧阳询为太常卿,其余官员,随才授职。其隋朝府库金银、宝贝、彩帛、绫锦、宫娥、彩女悉以分为四分,遣人送至唐营淮安王处,及魏公李密、世绩二处,以报同谋灭贼之功。建德所得,尽皆给散军士,谕功升赏。丽泉诗云:化及无知擅大权,荒淫宫苑罪无边。
liǎng cháo dì zhǔ zāo jiān shì, sì hǎi shēng líng jǐn dào xuán.
两朝帝主遭奸弑,四海生灵尽倒悬。
lì zhǎn tóng liáo píng shì lǎn, móu zhū nì zéi shì gāo xián.
力斩同僚凭士览,谋诛逆贼是高贤。
shì jiān zào è zhōng xū bào, shàng yǒu wú qióng bù lǎo tiān.
世间造恶终须报,上有无穷不老天。
dāng rì dà shì jì dìng, jiàn dé xià lìng bān shī.
当日大事既定,建德下令班师。
què shuō lǐ mì gōng miè huà jí, yǔ jiàn dé fēn de jīn bó bǎo wù jí duō, bào rù luò yáng.
却说李密攻灭化及,与建德分得金帛宝物极多,报入洛阳。
wáng shì chōng tīng zhī cǐ shì, xīn shén bù fèn, yòu wén lǐ mì hái bīng jīn yōng, jìn bīng liáng mǎ duō sǐ, shì chōng jí yù yǐn bīng jī zhī. wèi shì zhāng yǒng tōng yuē:" jīn mì shì dà, wèi kě yǔ zhēng jǔ. wú wén táng wáng lèi yǒu dōng zhēng zhī yì, zhī wǒ bīng chū, bǐ bì lǐng bīng chéng xū ér lái, hé jì kě dí jìn zé mì jù yú qián, tuì zé táng xí yú hòu, nà shí jìn tuì liǎng nán, bù rú lìng rén jié hǎo lǐ mì, yǐ lì gēn běn, xiū yǎng shì mǎ, duō jī liáng cǎo, yǐ chéng qí dǐng zú zhī shì. kuàng shì lèi yǔ zhī zhàn, hù yǒu shèng fù, hé bì biàn yù jī yé?" shì chōng nǎi zhǐ.
王世充听知此事,心甚不忿,又闻李密还兵金墉,劲兵良马多死,世充即欲引兵击之。卫士张永通曰:“今密势大,未可与争举。吾闻唐王累有东征之意,知我兵出,彼必领兵乘虚而来,何计可敌;进则密拒于前,退则唐袭于后,那时进退两难,不如令人结好李密,以立根本,休养士马,多积粮草,以成其鼎足之势。况是累与之战,互有胜负,何必便欲击耶?”世充乃止。
zhèng zhí rén bào táng qiǎn shǐ zhě yáng tōng zhāng qiān zī shū qián lái zhāo yù shì chōng, shì chōng jiē shū, chāi kāi dú zhī, shū yuē: qiè wèi, wáng gāng shī dào, qún xióng zhuō lì, lóng zhēng hǔ dòu, zhōng guī yú zhēn zhǔ, cǐ gài tiān mìng qù jiù zhī lǐ yě. zì gǔ dì wáng jiàn guó shòu mìng, ér wáng zhě mò fēi zài hu zhōng tǔ.
正值人报唐遣使者杨通、张千资书前来招谕世充,世充接书,拆开读之,书曰:窃谓,王纲失道,群雄卓立,龙争虎斗,终归于真主,此盖天命去就之理也。自古帝王建国受命,而王者莫非在乎中土。
hé tú luò shū, yòu fǎ zé zhī, yǐ xìng hóng yè, mò bù yóu cǐ, yì wèi yǒu diān fù zhě yě.
河图洛书,又法则之,以兴洪业,莫不由此,亦未有颠覆者也。
lǒng jù kuí xiāo, yǐ zhàng ér wáng, shǔ jù zi yáng, shì chǒng ér bèi, qián shì fù chē zhī bì, kě bù jiàn zāi?
陇据隗嚣,倚仗而亡,蜀据子阳,恃宠而背,前世覆车之敝,可不鉴哉?
jīn zhèn shòu mìng yú tiān, zuò zhèn cháng ān, dōng dàng xī chú, sì yí bīn fú. rǔ wáng shì chōng gù cháng kè shǒu chén zhí, yì cún dà lǐ, xùn cí qiān ràng, zǎo fù cháng ān. zhí zhì yǐ lǐ, jiē qián zhé guī mìng zhī diǎn, cháo hè chēng chén, réng jiù fēng gāo guān zhī zhí, wéi zhào fèng xíng.
今朕受命于天,坐镇长安,东荡西除,四夷宾伏。汝王世充固常恪守臣职,义存大礼,逊辞谦让,早赴长安。执贽以礼,皆前哲归命之典,朝贺称臣,仍旧封高官之职,惟诏奉行。
shì chōng dú bà dà nù, chě suì qí shū, jí bá chū pèi jiàn, yù zhǎn lái shǐ. yáng tōng gāo shēng jiào yuē:" liǎng guó gòu yuàn, hé zhǎn lái shǐ? bù gàn xiǎo rén zhī shì." shì chōng mà yuē:" pǐ fū nì zéi, bǐ cǐ yī tǐ. jiē shì suí chén, wú yì yù rù cháng ān jiǔ yǐ.
世充读罢大怒,扯碎其书,即拔出佩剑,欲斩来使。杨通高声叫曰:“两国构怨,何斩来使?不干小人之事。”世充骂曰:“匹夫逆贼,彼此一体。皆是隋臣,吾亦欲入长安久矣。
gù yǐ yòu zhǔ shàng zài zhī gù, wèi zēng jǔ shì. rǔ yǒu hé dé, yǐ jū dà wèi, gǎn yǐ shū lái zhāo wǒ? piān rǔ rù cháng ān shòu dé dài wáng shàn wèi, yǐ zuò tiān zǐ, wǒ zài dōng dōu fèng lì huáng tài, zuò bù dé tiān zǐ xié?" shǒu chí bǎo jiàn, suì zhǎn yáng tōng yú jiē xià, fù yòu tǐng jiàn lái zhǎn zhāng qiān, zhòng jiāng yuē:" bù kě, zhǎn qí yī shǐ, shí wèi jiǎo kàng, qǐ kě zài hū! bù ruò qiě jiāng zhāng qiān gē qù qí ěr, fàng qí guī guó, lìng bèi xì zòu wén, kàn lǐ yuān xǐ nù rú hé." shì chōng suì àn jiàn bù zhǎn, què jiāng zhāng qiān gē qù liǎng ěr fàng hái. shì chōng chì yuē:" liú rǔ cán qū, yǐ tōng xiāo xī." zhāng qiān bào tóu shǔ cuàn ér zǒu. lì quán shī yún: kān xiào luò yáng wáng shì chōng, yáng tōng zhǎn shǒu shuō yīng xióng.
顾以幼主尚在之故,未曾举事。汝有何德,以居大位,敢以书来招我?偏汝入长安受得代王禅位,以做天子,我在东都奉立皇泰,做不得天子邪?”手持宝剑,遂斩杨通于阶下,复又挺剑来斩张千,众将曰:“不可,斩其一使,实为矫抗,岂可再乎!不若且将张千割去其耳,放其归国,令备细奏闻,看李渊喜怒如何。”世充遂按剑不斩,却将张千割去两耳放还。世充叱曰:“留汝残躯,以通消息。”张千抱头鼠窜而走。丽泉诗云:堪笑洛阳王世充,杨通斩首说英雄。
jūn mén sù fú hé wú zhì, qiān zǎi lìng rén xiào yǔ zhōng.
军门素服何无志,千载令人笑语中。