strong ān lù shān fàn yáng zào fǎn fēng cháng qīng dōng jīng mù bīng strong
安禄山范阳造反 封常清东京募兵
cí yuē:
词曰:
yě xīn láng zǐ zhōng nán yǎng, dà fù jūn wáng, bù gù niáng xíng, chǎo qǐ gān gē tài chěng kuáng.
野心狼子终难养,大负君王,不顾娘行,吵起干戈太逞狂。
quán jiān hái zì kuā xiān jiàn, jī fǎn qiáng liáng, shì yǐ pī chāng, zòng mù xīn bīng nà kě dāng.
权奸还自夸先见,激反强梁,势已披猖,纵募新兵那可当。
diào jì" chǒu nú ér"
调寄“丑奴儿”
zì gǔ yǐ lái, luàn chén zéi zǐ, rén rén dé ér zhū zhī, suǒ lài wèi jūn zhě, néng jué chá yú xiān, jí wèi jiǎn chú, shù bù zhì zī màn nán tú. gèng xū cháo zhōng dà chén, shí xīn wèi guó, zhú jiān qù è, fáng jiān yú wèi rán, mǐ huàn yú jiāng lái, fāng bǎo wú yú. ruò tiān zǐ jì wù rèn jiān è wèi zhōng liáng, luàn zéi zài zhǒu yè zhī jiān ér bù zhī, shǐ zé yǎng yōng, jì zé zòng hǔ. cháo zhōng dà chén, yòu xún sī bèi gōng, qí chū zé péng bǐ zuò jiān, qí hòu fù yòu bǐ cǐ cāi jì. nà luàn zéi shàng wèi zhì yú zuò luàn, què yǐ sī yuàn, xiān shuō, tā bì zuò luàn, fǎn nòng chū xǔ duō fāng fǎ, qù jī qǐ biàn duān, yǐ shí jǐ zhī yán, yǐ kuài jǐ zhī yì. dàn néng zhì luàn, bù néng dìng luàn, tú wèi dà yán, qī jūn wù guó, yǐ zhì wán dí qīng jìn zhī rén, bù shěn shì shì, jù yì yòng bīng. yú shì jiù bīng bù zú, sī dé xīn bīng, zhào mù zhī shì, fēn fēn ér qǐ, qǐ bù kě tàn kě hèn!
自古以来,乱臣贼子,人人得而诛之,所赖为君者,能觉察于先,急为翦除,庶不致滋蔓难图。更须朝中大臣,实心为国,烛奸去恶,防奸于未然,弭患于将来,方保无虞。若天子既误认奸恶为忠良,乱贼在肘腋之间而不知,始则养痈,继则纵虎。朝中大臣,又询私背公,其初则朋比作奸,其后复又彼此猜忌。那乱贼尚未至于作乱,却以私怨,先说,他必作乱,反弄出许多方法,去激起变端,以实己之言,以快己之意。但能致乱,不能定乱,徒为大言,欺君误国,以致玩敌轻进之人,不审事势,遽议用兵。于是旧兵不足,思得新兵,召募之事,纷纷而起,岂不可叹可恨!
qiě shuō xuán zōng yīn nèi jiān féng shén wēi, zòu yán ān lù shān bù yíng jiē zhào shū, jù ào wú lǐ, xīn zhōng shén nù. shén wēi yòu zòu dào:" jù tā nèn bān qíng zhuàng, nú bì nà shí rú rù hǔ kǒu, jǐ jī hū bù néng fù jiàn huáng yé tiān yán yǐ!" shuō bà wū yè liú tì, xuán zōng yù jiā nǎo nù. zì cǐ rì xī zài gōng zhōng, shuō ān lù shān fù ēn sàng xīn, hèn mà yī huí, yòu chén yín níng xiǎng yī huí. yáng fēi mò nài hé, zhǐ de cóng róng jiě quàn dào:" ān lù shān yuán xì fān rén, bù zhī lǐ shù yòu yīn píng rì guò méng bì xià ēn ài chǒng jí, dài zhī rú jiā rén fù zǐ yì bān, wèi miǎn xí chéng jiāo ào duò màn zhī gù tài, bù jué yī shí kuáng sì, hé zú nǎo luàn shèng huái. tā qián rì biǎo qǐng xiàn mǎ, huò zhě yuán wú fǎn yì. xiàn jīn tā yǒu ér zi zài jīng shī, jié hūn zōng shì, tā ruò zài wài móu wéi bù guǐ, nán dào bù zì gù qí zǐ mǒ?" yuán lái lù shān de zhǎng zǐ míng qìng zōng, cì zǐ míng qìng xù. nà qìng zōng pìn xuán zōng zōng shì zhī nǚ róng yì jùn zhǔ wèi pèi, yīn cǐ lù shān chū zhèn fàn yáng shí, liú tā zài jīng shī jiù hūn. jì chéng hūn zhī hòu, wèi dào fàn yáng, shàng zài jīng shī, gù yáng fēi yǐ cǐ wéi jiě. dāng xià xuán zōng tīng shuō, chén yín bàn shǎng dào:" qián rì ān qìng zōng yǔ róng yì jùn zhǔ wán hūn zhī shí, zhèn céng chuán yù lǐ guān, zhào lù shān dào jīng lái guān lǐ, tā yǐ biān wù kǒng zǒng wèi cí, jìng bù céng lái. rú jīn kě jí zhe ān qìng zōng shàng shū yú qí fù, yào tā rù cháo xiè zuì, kàn tā lái yǔ bù lái, biàn kě zhī qí xīn yǐ." suí mìng gāo lì shì yù yì yú ān qìng zōng, zuò sù xiě shū, qiǎn shǐ sòng wǎng fàn yáng qù yòu dào zhèn jìn yú qīng huá gōng xīn zhì yī tāng quán, zhuān dài lù shān lái xǐ yù, bǐ qǐ bù yì xī nián xǐ ér zhī shì hū, shū zhōng kě bìng jí cǐ yì.
且说玄宗因内监冯神威,奏言安禄山不迎接诏书,据傲无礼,心中甚怒。神威又奏道:“据他恁般情状,奴婢那时如入虎口,几几乎不能复见皇爷天颜矣!”说罢呜咽流涕,玄宗愈加恼怒。自此日夕在宫中,说安禄山负恩丧心,恨骂一回,又沉吟凝想一回。杨妃没奈何,只得从容解劝道:“安禄山原系番人,不知礼数;又因平日过蒙陛下恩爱宠极,待之如家人父子一般,未免习成骄傲惰慢之故态,不觉一时狂肆,何足恼乱圣怀。他前日表请献马,或者原无反意。现今他有儿子在京师,结婚宗室,他若在外谋为不轨,难道不自顾其子么?”原来禄山的长子名庆宗,次子名庆绪。那庆宗聘玄宗宗室之女荣义郡主为配,因此禄山出镇范阳时,留他在京师就婚。既成婚之后,未到范阳,尚在京师,故杨妃以此为解。当下玄宗听说,沉吟半晌道:“前日安庆宗与荣义郡主完婚之时,朕曾传谕礼官,召禄山到京来观礼,他以边务倥偬为辞,竟不曾来。如今可即着安庆宗上书于其父,要他入朝谢罪,看他来与不来,便可知其心矣。”随命高力士谕意于安庆宗,作速写书,遣使送往范阳去;又道朕近于清华宫新置一汤泉,专待禄山来洗浴,彼岂不忆昔年洗儿之事乎,书中可并及此意。
qìng zōng lǐng zhǐ, suí xiě xià yī shū chéng shàng yù lǎn, jí rì qiǎn shǐ jī qù, zhī dào lù shān zì rán jiàn shū biàn lái. shéi zhī yáng guó zhōng xīn lǐ, què kǒng pà lù shān kàn le ér zi de shū, zhēn gè lái jīng shí, cháo tíng bì yào liú tā zài jīng. tā yǒu gōng zhōng xiàn suǒ, jiāng lái bì rán zhòng yòng, duó chǒng duó quán, yǔ wǒ bù biàn. bù rú zǎo zǎo jī tā fǎn le, jì kě yǐ shí wǒ zhī yán, yòu kě yǒng jué le yǔ wǒ zhēng quán zhī rén, qǐ bù shèn miào. shí yǒu lù shān de mén kè lǐ chāo zài jīng zhōng, guó zhōng wū hài tā, dǎ tōng guān jié, qiǎn rén bǔ sòng yù shǐ tái yù, àn zhì chǔ sǐ, shǐ lù shān wēi bù néng zì ān. yòu mì zòu xuán zōng shuō:" qìng zōng suī fèng zhǐ xiě shū, yí dìng zì lìng yǒu sī shū zhì qí fù, chén liào lù shān bì bù kěn lái, qiě bù rì bì yǒu jǔ dòng." yòu yī miàn mì chà xīn fù, xīng yè qián wǎng fàn yáng yí lù, sàn bù liú yán, shuō dào:" tiān zǐ yǐ ān jié dù qīng xiè zhào shū, wǔ màn tiān shǐ, yòu chá chū tā de jiāo tōng gōng zhōng sī shì, shí fēn dà nù, yǐ jiāng qí zǐ ān qìng zōng jū guó zài gōng, lè lìng xiě shū, yòu tā fù qīn rù cháo xiè zuì, biàn bǎ tā men fù zǐ lái shā le." lù shān wén cǐ liú yán, shèn shì jīng pà kě jù. bù yī rì, guǒ rán qìng zōng yǒu shū xìn lái dào, lù shān máng chāi shū guān kàn, qí shū lüè yún:
庆宗领旨,随写下一书呈上御览,即日遣使赍去,只道禄山自然见书便来。谁知杨国忠心里,却恐怕禄山看了儿子的书,真个来京时,朝廷必要留他在京。他有宫中线索,将来必然重用,夺宠夺权,与我不便。不如早早激他反了,既可以实我之言,又可永绝了与我争权之人,岂不甚妙。时有禄山的门客李超在京中,国忠诬害他,打通关节,遣人捕送御史台狱,按治处死,使禄山危不能自安。又密奏玄宗说:“庆宗虽奉旨写书,一定自另有私书致其父,臣料禄山必不肯来,且不日必有举动。”又一面密差心腹,星夜潜往范阳一路,散布流言,说道:“天子以安节度轻亵诏书,侮慢天使,又察出他的交通宫中私事,十分大怒,已将其子安庆宗拘国在宫,勒令写书,诱他父亲入朝谢罪,便把他们父子来杀了。”禄山闻此流言,甚是惊怕可惧。不一日,果然庆宗有书信来到,禄山忙拆书观看,其书略云:
qián zhě dà rén biǎo qǐng xiàn mǎ, tiān zǐ shēn jiā zhōng kǔn, zhǐ yīn bù sòng rén duō, kǒng yǒu sāo rǎo.
前者大人表请献马,天子深嘉忠悃,止因部送人多,恐有骚扰。
gù yù lìng zàn huǎn, chū wú tā yì. nǎi zhào shǐ huí zòu, shēn yǐ dà rén jiǎn hū tiān yán, kě wèi guài.
故谕令暂缓,初无他意。乃诏使回奏,深以大人简忽天言,可为怪。
xìng tiān zǐ kuān rén, bù jí dū guò, dà rén yí biàn xīng chí rù cháo xiè zuì, zé shàng xià cāi yí jǐn shì,
幸天子宽仁,不即督过,大人宜便星驰入朝谢罪,则上下猜疑尽释,
chán kǒu wú kě zhì huì, shēn míng jù tài, jué wèi yǒng bǎo, qǐ bù shàn zāi! zuó yòu fèng shèng yù yún: huá
谗口无可置喙,身名俱泰,爵位永保,岂不善哉!昨又奉圣谕云:华
qīng gōng xīn shè quán tāng, zhuān dài ěr fù lái jiù yù, fǎng fú wǎng shí shuǎ xì xǐ ér zhī chǒng, cǐ yóu jí
清宫新设泉汤,专待尔父来就浴,仿佛往时耍戏洗儿之宠,此尤极
hé tiān ēn zhī lóng wò yě. kuàng nán hūn shì yǐ bì, ér dìng shěng jiǔ xū, kě sī yǎng dǔ cí yán, shǎo
荷天恩之隆渥也。况男婚事已毕,而定省久虚,渴思仰睹慈颜,少
zhōng zǐ fù zhī chéng xīn. bù xiào nán qìng zōng, shū qǐ dào rì, jí xī mìng jià.
中子妇之诚心。不孝男庆宗,书启到日,即希命驾。
lù shān kàn le shū xìn, xún lái shǐ dào:" wú ér wú yàng fǒu?" shǐ zhě huí shuō dào:" nú bèi chū jīng shí, wǒ jiā dà yé ān rán wú shì dàn yú lù tú zhī jiān, wén shuō mén kè lǐ chāo, fàn zuì xià yù. yòu wén rén chuán shuō, jìn rì gōng lǐ biān, yǒu shén me shì qíng fā jué le, dà yé yǐ bèi cháo tíng jū jìn zài nà li, wèi zhī cǐ yán hé lái?" lù shān dào:" wǒ zhè lǐ yě shì nèn bān chuán shuō, cǐ yán bì yǒu lái yóu." yīn yòu mì wèn dào:" nǐ lái shí, guì fēi niáng niáng kě yǒu shèn mì zhǐ zhe nǐ chuán lái me?" shǐ zhě dào:" nú bèi fèng le dà yé zhī mìng, jī zhe shū wèi tíng jiù zǒu, bìng bù wén guì fēi niáng niáng yǒu shèn zhǐ yì." ān lù shān wén yán, yù jiā jīng yí. kàn guān, nǐ dào yáng fēi shì yǒu xīn zhào gù tā ān lù shān de, shí cháng yǒu sī xìn wǎng lái, rú hé zhè fān què méi yǒu? gài yīn ān qìng zōng zūn fèng shàng mìng, lì bī zhe tā xiě shū qiǎn shǐ, yáng fēi bù biàn jiā dài sī xìn, xīn zhōng suī shén yù lù shān rù jīng xiāng xù, zhǐ kǒng tā shēn rù fán lóng, bèi rén àn suàn. ruò jìng bù lái, yòu kǒng tiān zǐ fā nù, yīn yù mì qiǎn xīn fù nèi shì, jì shū yǔ lù shān, jiào tā qiě wù qīn zì lái jīng, zhǐ jí jí shàng biǎo xiè zuì biàn liǎo. shū yǐ xiě jiù, zěn nài yáng guó zhōng yǐ xiān mì dì yí xí fàn yáng yí lù, guān jīn yì dì suǒ zài, shuō biān fáng yí shèn, xū yán chá wǎng lái xíng rén, jī chá jiān xì. yáng fēi yǒu mì xìn bù gǎn fā, tàn wèn rú cǐ, shēn pà xián yí, shì fēi zhī jì, tǎng yǒu xiè lòu, fēi tóng xiǎo kě, yīn cǐ chí yí wèi jí qiǎn shǐ. zhè biān ān lù shān bú jiàn yáng guì fēi yǒu mì xìn lái, zhī dào gōng zhōng sī shì fā jué zhī shuō shì zhēn, xiǎng dào:" ruò guǒ jué chá chū lái, wǒ de sī qíng zhī shì, què shì wú kě jiě jiù chù. jīn rì zhī shì, qiě bù dé bù fǎn le!" suì yǔ bù xià xīn fù kǒng mù guān tài pú chéng yán zhuāng zhǎng shū jì tún tián yuán wài láng gāo shàng yòu jiāng jūn ā shǐ nà chéng qìng děng sān rén, mì móu zuò luàn.
禄山看了书信,询来使道:“吾儿无恙否?”使者回说道:“奴辈出京时,我家大爷安然无事;但于路途之间,闻说门客李超,犯罪下狱。又闻人传说,近日宫里边,有什么事情发觉了,大爷已被朝廷拘禁在那里,未知此言何来?”禄山道:“我这里也是恁般传说,此言必有来由。”因又密问道:“你来时,贵妃娘娘可有甚密旨着你传来么?”使者道:“奴辈奉了大爷之命,赍着书未停就走,并不闻贵妃娘娘有甚旨意。”安禄山闻言,愈加惊疑。看官,你道杨妃是有心照顾他安禄山的,时常有私信往来,如何这番却没有?盖因安庆宗遵奉上命,立逼着他写书遣使,杨妃不便夹带私信,心中虽甚欲禄山入京相叙,只恐他身入樊笼,被人暗算。若竟不来,又恐天子发怒,因欲密遣心腹内侍,寄书与禄山,教他且勿亲自来京,只急急上表谢罪便了。书已写就,怎奈杨国忠已先密地移檄范阳一路,关津驿递所在,说边防宜慎,须严察往来行人,稽查奸细。杨妃有密信不敢发,探问如此,深怕嫌疑,是非之际,倘有泄露,非同小可,因此迟疑未即遣使。这边安禄山不见杨贵妃有密信来,只道宫中私事发觉之说是真,想道:“若果觉察出来,我的私情之事,却是无可解救处。今日之势,且不得不反了!”遂与部下心腹孔目官太仆丞严庄、掌书记屯田员外郎高尚、右将军阿史那承庆等三人,密谋作乱。
yán zhuāng gāo shàng jí lì cuān duō dào:" míng gōng yōng jīng bīng, jù yào dì, cǐ shí bù jǔ dà shì, gèng dài hé shí?" lù shān dào:" wǒ jiǔ yǒu cǐ yì, zhǐ yīn shèng shàng dài wǒ jí hòu, hóu qí yàn jià, rán hòu jǔ dòng ěr." yán zhuāng dào:" tiān zǐ jīn yǐ nián lǎo, huāng yú jiǔ sè, quán jiān yòng shì, cháo zhèng shí cuò, mín xīn lí sàn, zhèng hǎo chéng cǐ shí jǔ shì, zhèng kě dé jì. ruò dài qí yàn jià zhī hòu, xīn jūn jí wèi, gǒu néng yòng xián qù nìng, lì jīng tú zhì, zé wǒ bù dàn wú xìn kě chéng, qiě kǒng yǒu huò huàn zhī jí." ā shǐ nà chéng qìng dào:" ruò shuō huò huàn, hé dài xīn jūn, zhǐ mù xià yǐ dà kě yú. dàn jīn bù nán yú jǔ shì, ér nán yú chéng shì, xū yào jì chū wàn quán, shù jī yī jǔ ér dà xūn kě yǐ jí." gāo shàng dào:" jīn guó jiā bīng zhì rì huài, wǔ bèi fèi chí, zhū jiàng shuài suī duō, rán quán jiān zài nèi, shǐ bù dé qí dào, bì bù lè wèi zhī yòng, tú zú yǐ fèn shì wèi. wǒ děng zhǐ xū tóng xīn xié lì, gǔ yǒng ér xíng, zì dāng suǒ xiàng wú dí, bù rì chéng gōng, cǐ zhì wàn quán zhī cè ěr!" lù shān dà xǐ, fǎn zhì suì jué.
严庄、高尚极力撺掇道:“明公拥精兵,据要地,此时不举大事,更待何时?”禄山道:“我久有此意,只因圣上待我极厚,侯其晏驾,然后举动耳。”严庄道:“天子今已年老,荒于酒色,权奸用事,朝政时错,民心离散,正好乘此时举事,正可得计。若待其晏驾之后,新君即位,苟能用贤去佞,励精图治,则我不但无衅可乘,且恐有祸患之及。”阿史那承庆道:“若说祸患,何待新君,只目下已大可虞。但今不难于举事,而难于成事,须要计出万全,庶几一举而大勋可以集。”高尚道:“今国家兵制日坏,武备废驰,诸将帅虽多,然权奸在内,使不得其道,必不乐为之用,徒足以偾事卫。我等只须同心协力,鼓勇而行,自当所向无敌,不日成功,此至万全之策耳!”禄山大喜,反志遂决。
cì rì, jí hào zhào bù xià dà xiǎo jiàng shì, bì jí yú fǔ zhōng. lù shān róng fú dài jiàn, chū zuò táng shàng, què xiān zhà wèi tiān zǐ chì shū yī dào, chū zhī xiù zhōng, chuán shì zhū jiàng shuō dào:" zuó zhě wú ér ān qìng zōng chù yǒu rén dào lái, chuán fèng huáng dì mì chì, zhe wǒ ān lù shān tǒng bīng rù cháo, zhū tǎo jiān xiāng yáng guó zhōng, gōng děng wù dāng nǔ lì tóng xīn, zhù wǒ yī bì zhī lì, qián qù sǎo qīng jūn cè zhī è gōng chéng zhī hòu, jué shǎng fēi qīng, gè yí nǔ lì." zhū jiàng wén yán, è rán shī sè, miàn miàn xiāng qù, bù gǎn zé shēng. yán zhuāng gāo shàng ā shǐ nà chéng qìng sān rén, àn jiàn ér qǐ, duì zhe zhòng rén lì shēng shuō dào:" tiān zǐ jì yǒu mì chì, zì yīng fèng chì xíng shì, shuí gǎn bù zūn!" lù shān yì àn jiàn lì shēng dào:" yǒu bù zūn zhě, jí zhì yǐ jūn fǎ." zhū jiàng píng rì sù wèi lù shān xiōng wēi, yòu jiàn yán zhuāng děng kěn chū lì xiāng zhù, biàn dōu bù gǎn yǒu yì yán. lù shān jí kè suì fā suǒ bù shí wǔ wàn zhòng bīng zú, fǎn zì fàn yáng, hào chēng èr shí wàn. jí rì dà xiǎng jūn jiāng, shǐ fàn yáng jié dù fù shǐ jiǎ xún shǒu fàn yáng, píng lú fù shǐ lǚ zhī huì shǒu píng lú, yòu lìng bié jiāng gāo xiù yán shǒu dà tóng. qí yú zhū jiàng, jù yǐn bīng nán xià, shēng shì hào dà. cǐ tiān bǎo shí sì zài shí yī yuè shì yě. hòu rén yǒu shī tàn yún:
次日,即号召部下大小将士,毕集于府中。禄山戎服带剑,出坐堂上,却先诈为天子敕书一道,出之袖中,传示诸将说道:“昨者吾儿安庆宗处有人到来,传奉皇帝密敕,着我安禄山统兵入朝,诛讨奸相杨国忠,公等务当努力同心,助我一臂之力,前去扫清君侧之恶;功成之后,爵赏非轻,各宜努力。”诸将闻言,愕然失色,面面相觑,不敢则声。严庄、高尚、阿史那承庆三人,按剑而起,对着众人厉声说道:“天子既有密敕,自应奉敕行事,谁敢不遵!”禄山亦按剑厉声道:“有不遵者,即治以军法。”诸将平日素畏禄山凶威,又见严庄等肯出力相助,便都不敢有异言。禄山即刻遂发所部十五万众兵卒,反自范阳,号称二十万。即日大飨军将,使范阳节度副使贾循守范阳,平卢副使吕知诲守平卢,又令别将高秀岩守大同。其余诸将,俱引兵南下,声势浩大。此天宝十四载十一月事也。后人有诗叹云:
fān nú fǎn xiāng rén céng shuō, tiān zǐ piān yún shì chì xīn.
番奴反相人曾说,天子偏云是赤心。
méi dào zhū lóng nán zhì yǔ, yě néng zhòu shǐ shuǐ lín lín.
没道猪龙难致雨,也能骤使水淋淋。
yuán lái dāng chū zǎi xiàng zhāng jiǔ líng zài cháo zhī shí, céng shuō guò ān lù shān yǒu fǎn xiāng, ruò bù chú zhī, bì wèi hòu rì xīn fù zhī huàn, xuán zōng bù yǐ wéi rán. yòu cháng yú qín zhèng lóu qián, chén shè bǎi xì, zhào lù shān guān zhī. xuán zōng zuò zài yī zhāng dà tà shàng, jí mìng lù shān zuò yú tà páng, yí yàng de cháo wài zuò zhe, huáng tài zǐ dào zuò zài xià miàn. shǎo qǐng, xuán zōng qǐ shēn gēng yī, tài zǐ suí zhì gēng yī zhī chù, mì zòu shuō dào:" lì guān gǔ jīn, cóng wèi yǒu jūn yǔ chén nán miàn jǐng zuò ér jiān xì zhě, fù huáng chǒng dài lù shān, wú nǎi tài guò hū? zhòng rén shǔ mù zhī dì, kǒng shī guān zhān." xuán zōng wēi xiào dào:" chuán wén lù shān, wài rén dōu shuō tā yǒu yì xiāng, wú gù cǐ ràng zhī ěr!" lù shān shì yàn cháng zài yú gōng zhōng, zuì ér jiǎ mèi, gōng rén men qiè ér kuī zhī, zhī jiàn qí shēn biàn wéi lóng, ér qí shǒu què shì zhū, yīn dà qí yì, mì zòu yú xuán zōng zhī dào. xuán zōng lüè wú yí jì, yǐ wéi cǐ zhū lóng ěr, fēi xīng yún zhì yǔ zhī wù, bù zú jù yě, mìng yǐ jīn jī zhàng zhāng zhī. nǎ zhī tā dào jīn rì, què shì dà wéi guó jiā huò huàn. suǒ yǐ hòu rén zuò shī, yán jí cǐ shì.
原来当初宰相张九龄在朝之时,曾说过安禄山有反相,若不除之,必为后日心腹之患,玄宗不以为然。又尝于勤政楼前,陈设百戏,召禄山观之。玄宗坐在一张大榻上,即命禄山坐于榻旁,一样的朝外坐着,皇太子倒坐在下面。少顷,玄宗起身更衣,太子随至更衣之处,密奏说道:“历观古今,从未有君与臣南面井坐而间戏者,父皇宠待禄山,毋乃太过乎?众人属目之地,恐失观瞻。”玄宗微笑道:“传闻禄山,外人都说他有异相,吾故此让之耳!”禄山侍宴尝在于宫中,醉而假寐,宫人们窃而窥之,只见其身变为龙,而其首却似猪,因大奇异,密奏于玄宗知道。玄宗略无疑忌,以为此猪龙耳,非兴云致雨之物,不足惧也,命以金鸡帐张之。那知他到今日,却是大为国家祸患。所以后人作诗,言及此事。
qiě shuō dāng rì lù shān fǎn pàn, yǐn bīng nán xià, bù qí jīng ruì, yān chén qiān lǐ. nà shí hǎi nèi chéng píng yǐ jiǔ, bǎi xìng lěi shì bú jiàn bīng gé, cù rán wén zhī fàn yáng bīng qǐ, yuǎn jìn jīng hài. hé běi yí lù, dōu shì tā de yí lù tǒng shǔ zhī dì, suǒ guò zhōu xiàn, wàng fēng wǎ jiě. dì fāng guān yuán, huò yǒu kāi mén chū yíng de, huò yǒu qì chéng táo zǒu de, huò yǒu wéi tā qín lù de, wú yǒu yī chù néng jù zhī zhě. ān lù shān yǐ tài yuán liú shǒu yáng guāng xiáng yī fù yáng guó zhōng wèi tóng zú, yù xiān shā zhī. nǎi yī miàn fā dòng rén mǎ, yī miàn yù qiǎn bù jiàng hé qiān nián gāo miǎo, yǐn èr shí yú qí, tuō yán xiàn shè shēng shǒu, chéng yì zhì tài yuán. yáng guāng suì yǔ cǐ shí shàng wèi zhī ān lù shān de fǎn xìn, zhī dào fàn yáng yǒu shǐ chén jīng guò, chū chéng yíng zhī, què bèi jié lǔ qù le, jiè sòng lù shān jūn qián shā le. xuán zōng chū wén rén yán ān lù shān yǐ fǎn, hái yí shì guài tā de é chuán qí shì, jí wén yáng guāng piān bèi shā, tài yuán bào dào, fāng zhī ān lù shān guǒ rán fǎn le, dà jīng dà nù. yáng fēi yě jīng dé mù dèng kǒu dāi. xuán zōng yú shì zhào jí zài cháo zhū chén, gòng yì cǐ shì. zhòng lùn fēn fēn bù yī, yě yǒu shuō gāi jiǎo de, yě yǒu shuō gāi fǔ de, wéi yǒu yáng guó zhōng yáng yáng dé yì shuō dào:" cǐ nú jiǔ méng fǎn zhì, chén zǎo yǐ kuī qí fèi fǔ, gù lǚ dú tiān tīng, bì xià nǎi jīn rì fāng zhī chén yán zhī bù miù." xuán zōng dào:" fān nú fù ēn bèi pàn, zuì bù róng zhū, jīn bǐ shì shì zú jīng ruì, chōng tū ér qián, dāng hé yǐ yù zhī?" guó zhōng huí zòu shuō dào:" bì xià wù yōu, jīn fǎn zhě zhǐ lù shān yī rén ér yǐ, qí yú jiàng shì, dōu bù yù fǎn, tè wèi ān lù shān suǒ bī ěr. cháo tíng zhǐ xū qiǎn yī lǚ zhī shī, shēng zuì zhì tǎo, bù xún rì zhī jiān, dìng wèi chuán shǒu jīng shī, hé zú duō lǜ." xuán zōng xìn qí yán, suì tǎn rán bù yǐ wéi yì. zhèng shì:
且说当日禄山反叛,引兵南下,步骑精锐,烟尘千里。那时海内承平已久,百姓累世不见兵革,猝然闻知范阳兵起,远近惊骇。河北一路,都是他的一路统属之地,所过州县,望风瓦解。地方官员,或有开门出迎的,或有弃城逃走的,或有为他擒戮的,无有一处能拒之者。安禄山以太原留守杨光翔依附杨国忠为同族,欲先杀之。乃一面发动人马,一面预遣部将何千年、高邈,引二十余骑,托言献射生手,乘驿至太原。杨光(岁羽)此时尚未知安禄山的反信,只道范阳有使臣经过,出城迎之,却被劫掳去了,解送禄山军前杀了。玄宗初闻人言安禄山已反,还疑是怪他的讹传其事,及闻杨光翩被杀,太原报到,方知安禄山果然反了,大惊大怒。杨妃也惊得目瞪口呆。玄宗于是召集在朝诸臣,共议此事。众论纷纷不一,也有说该剿的,也有说该抚的,惟有杨国忠扬扬得意说道:“此奴久萌反志,臣早已窥其肺腑,故屡读天听,陛下乃今日方知臣言之不谬。”玄宗道:“番奴负恩背叛,罪不容诛,今彼恃士卒精锐,冲突而前,当何以御之?”国忠回奏说道:“陛下勿忧,今反者只禄山一人而已,其余将士,都不欲反,特为安禄山所逼耳。朝廷只须遣一旅之师,声罪致讨,不旬日之间,定为传首京师,何足多虑。”玄宗信其言,遂坦然不以为意。正是:
jiān xiāng zuò è, nǎi zhì wài luàn.
奸相作恶,乃致外乱。
dà yán qī jūn, yǐ kòu wèi wán.
大言欺君,以寇为玩。
què shuō ān qìng zōng zì fā shū yí shǐ zhī hòu, zhǐ wàng qí fù rù jīng, xiāng huì yǒu rì. bù xiǎng dào jiù fǎn qǐ lái le, yī shí jīng huáng wú cuò, zhǐ de xiàng tǎn miàn fù, yì quē dài zuì. xuán zōng lián tā shì zōng shì zhī xù, yì yù shè zhī. yáng guó zhōng zòu shuō dào:" ān lù shān jiǔ xù yì zhì, bì xià bù jí zhū zhī, zhì yǒu jīn rì zhī pàn luàn. jīn qìng zōng nǎi pàn rén zhī zǐ, fǎ bù kě dài, qǐ róng fù liú cǐ nì zǐ yǐ wéi hòu huàn hū?" xuán zōng yì yóu wèi jué, guó zhōng yòu zòu shuō dào:" ān lù shān zài jīng chéng shí, méng shèng zhǐ shǐ yǔ chén wèi qīn, píng rì yǒu ēn ér wú yuàn, nǎi wú duān qiè chǐ yú chén. yáng guāng suì yǔ ǒu yǔ chén tóng xìng, lù shān qiě hái yuàn jí yú bǐ, yòu ér shā zhī. qìng zōng wèi lù shān qīn yú, bì xià jīn dào shè ér bù shā, hé yǐ fú tiān xià rén xīn hū?" xuán zōng nǎi zhǔn qí suǒ zòu, chuán zhǐ jiāng ān qìng zōng chǔ sǐ. guó zhōng yòu zòu qǐng jiāng qí qī zǐ róng yì jùn zhǔ, yì cì zì jìn. zhèng shì:
却说安庆宗自发书遗使之后,指望其父入京,相会有日。不想倒就反起来了,一时惊惶无措,只得向袒面缚,诣阙待罪。玄宗怜他是宗室之婿,意欲赦之。杨国忠奏说道:“安禄山久蓄异志,陛下不即诛之,致有今日之叛乱。今庆宗乃叛人之子,法不可贷,岂容复留此逆子以为后患乎?”玄宗意犹未决,国忠又奏说道:“安禄山在京城时,蒙圣旨使与臣为亲,平日有恩而无怨,乃无端切齿于臣。杨光(岁羽)偶与臣同姓,禄山且还怨及于彼,诱而杀之。庆宗为禄山亲于,陛下今倒赦而不杀,何以服天下人心乎?”玄宗乃准其所奏,传旨将安庆宗处死。国忠又奏请将其妻子荣义郡主,亦赐自尽。正是:
mò jiāng yuán è chú, xiān jiāng nì niè qù.
末将元恶除,先将逆孽去。
tā nián shì fù rén, zhǐ xū yī qìng xù.
他年弑父人,只须一庆绪。
xuán zōng jì zhū ān qìng zōng, jí xià zhǎo bù xuān ān lù shān zhī zuì zhuàng, qiǎn jiàng jūn chén qiān lǐ, wǎng hé dōng zhāo mù mín bīng, suí shǐ tuán liàn yǐ jù zhī. qí shí shì yǒu ān xī jié dù shǐ fēng cháng qīng, rù cháo zòu shì, xuán zōng wèn yǐ tǎo zéi fāng lüè. nà fēng cháng qīng nǎi shì fēng dé yí zhī hòu yì, shì gè zhì dà yán dà zhī rén, kàn de shì tǐ qīng hū, biàn shuài yì zòu dào:" jīn yīn chéng píng yǐ jiǔ, shì bù zhī bīng, wǔ bèi dān ruò, suǒ yǐ rén duō wèi zéi, wàng fēng ér mí. rán shì cún shùn nì, shì yǒu qí biàn, bù bì guò lǜ. chén qǐng zǒu mǎ fù dōng jīng, kāi fǔ kù, fā cāng lǐn, zhào mù xiāo yǒng, tiào mǎ wéi dù hé, jī cǐ nì zéi, jì rì qǔ qí shǒu jí, xiàn yú què xià." xuán zōng dà xǐ, suì mìng yǐ fēng cháng qīng wèi fàn yáng píng lú jié dù shǐ, jí rì chí fù dì yì, zhí gǎn dào dōng jīng, mù bīng tǎo zéi, tīng qí pián yí xíng shì.
玄宗既诛安庆宗,即下沼布宣安禄山之罪状,遣将军陈千里,往河东招募民兵,随使团练以拒之。其时适有安西节度使封常清,入朝奏事,玄宗问以讨贼方略。那封常清乃是封德彝之后裔,是个志大言大之人,看的事体轻忽,便率意奏道:“今因承平已久,世不知兵,武备单弱,所以人多畏贼,望风而靡。然事存顺逆,势有奇变,不必过虑。臣请走马赴东京,开府库,发仓凛,召募骁勇,跳马囗渡河,击此逆贼,计日取其首级,献于阙下。”玄宗大喜,遂命以封常清为范阳平卢节度使,即日驰赴递驿,直赶到东京,募兵讨贼,听其便宜行事。
shuō huà de, zì gǔ dào: yǎng bīng qiān rì, yòng zài yī zhāo. nà bīng shì píng shí bèi zhe yòng de, rú hé dào biàn qǐ cāng cù, cái qù mù bīng. yòu rú hé cái yǒu biàn luàn, biàn yào mù bīng qǐ lái, nán dào ān lù shān yǒu bīng, cháo tíng shàng dào méi yǒu bīng me? kàn guān, nǐ yǒu suǒ bù zhī. yuán lái táng chū shí, fǔ bīng zhī zhì shén miào, fēn tiān xià wèi shí dào, zhì jūn fǔ liù bǎi sān shí sì, ér guān nèi jū qí bàn, jù shǔ zhū wèi guǎn xiá, gè yǒu míng hào, ér zǒng míng wéi zhé chōng fǔ. fán fǔ bīng duō guǎ, qí shù fēn shàng zhōng xià sān děng: yī qiān èr bǎi rén wéi shàng děng yī qiān rén wéi zhōng děng bā bǎi rén wéi xià děng. mín zì èr shí suì cóng jūn, zhì liù shí suì ér miǎn, xiū xī yǒu shí, zhēng diào yǒu fǎ. zhé chōng fǔ dōu shè lì mù qì tóng yú, shàng xià fǔ zhào, cháo tíng ruò yǒu zhēng fā, xià chì shū qì yú, dū du jùn fǔ cān yàn jiē hé, rán hòu fā qiǎn. fán xíng bīng zé jiǎ zhòu yī zhuāng jù zì bèi, guó jiā wú yǎng bīng zhī fèi, bà bīng zé guī sàn yú yě, jiàng shuài wú wò bīng zhī quán. qí fǎ zhì zuì wéi jìn gǔ. zhǐ yīn cóng jūn zhī jiā, bù wú zá yáo zhī lèi, hòu lái jiàn jiàn pín kùn, fǔ bīng duō táo wáng. zhāng shuō zài cháo shí jiàn yì, lìng mù jīng zhuàng wèi zhǎng cóng sù wèi bīng, míng yuē guō qí. yú shì fǔ bīng zhī zhì rì huài, sǐ wáng zhě yǒu sī bù fù tiān bǔ, fǔ bīng diào rù sù wèi zhě, běn wèi guān jiāng yì shǐ zhī rú nú lì. qí shǒu biān zhě, yì duō wèi biān jiāng nüè shǐ, lì qí sǐ ér jìng méi qí zī cái, fǔ bīng yīn cǐ jǐn dōu táo nì. lǐ lín fǔ dāng guó, zòu tíng zhé wèi fǔ shàng xià yú shū, zì shì zhé chōng fǔ wú bīng, kōng shè guān lì ér yǐ. dào tiān bǎo nián jiān, bìng guō qí zhī zhì, yì jiē fèi huài, qí suǒ zhào mù zhī bīng, jù xì shì jǐng wú lài zǐ dì, bù xí bīng shì. qiě dāng cǐ shí chéng píng yǐ jiǔ, yì zhě duō wèi guó zhōng zhī bīng, kě xiāo jìn yuē, mín jiān xié chí bīng qì, rén jiā yú dì yǒu wéi wǔ guān zhě, fù xiōng bìn qì bù jù. měng jiàng jīng bīng, duō jù yú biān sài, ér xī běi yóu shén. zhōng guó quán wú wǔ bèi, suǒ wèi yī dàn yǒu biàn, wú bīng kě yòng, qí shì bù dé bù chū yú zhào mù. gài zǔ zōng zhī shàn zhì, zǐ sūn bù néng xiū bì bǔ fèi, zhèn ér qǐ zhī, qīng zì gēng zhāng, yǐ zhì dà huài bīng zhèng. nǎi ān lù shān suǒ yòng bīng mǎ, běn lái zhòng shèng yòu yīn fān rén bù luò tū jué ā bù sī wèi huí hé gōng pò, ān lù shān yòu xiáng qí zhòng, suǒ yǐ tā de bù xià, bīng jīng mǎ zhuàng, tiān xià mò jí.
说话的,自古道:养兵千日,用在一朝。那兵是平时备着用的,如何到变起仓猝,才去募兵。又如何才有变乱,便要募兵起来,难道安禄山有兵,朝廷上到没有兵么?看官,你有所不知。原来唐初时,府兵之制甚妙,分天下为十道,置军府六百三十四,而关内居其半,俱属诸卫管辖,各有名号,而总名为折冲府。凡府兵多寡,其数分上中下三等:一千二百人为上等;一千人为中等;八百人为下等。民自二十岁从军,至六十岁而免,休息有时,征调有法。折冲府都设立木契铜鱼,上下府照,朝廷若有征发,下敕书契鱼,都督郡府参验皆合,然后发遣。凡行兵则甲胄衣装俱自备,国家无养兵之费,罢兵则归散于野,将帅无握兵之权。其法制最为近古。只因从军之家,不无杂摇之累,后来渐渐贫困,府兵多逃亡。张说在朝时建议,另募精壮为长从宿卫兵,名曰彍骑。于是府兵之制日坏,死亡者有司不复添补,府兵调入宿卫者,本卫官将役使之如奴隶。其守边者,亦多为边将虐使,利其死而竟没其资财,府兵因此尽都逃匿。李林甫当国,奏停折卫府上下鱼书,自是折冲府无兵,空设官吏而已。到天宝年间,并彍骑之制,亦皆废坏,其所召募之兵,俱系市井无赖子弟,不习兵事。且当此时承平已久,议者多谓国中之兵,可销禁约,民间挟持兵器,人家于弟有为武官者,父兄摈弃不具。猛将精兵,多聚于边塞,而西北尤甚。中国全无武备,所谓一旦有变,无兵可用,其势不得不出于召募。盖祖宗之善制,子孙不能修弊补废,振而起之,轻自更张,以致大坏兵政。乃安禄山所用兵马,本来众盛;又因番人部落突厥阿布司为回纥攻破,安禄山诱降其众,所以他的部下,兵精马壮,天下莫及。
xián huà shǎo huà. qiě yán fēng cháng qīng fèng zhào mù bīng, xīng yè chí zhì dōng jīng, dòng zhī cāng kù qián liáng, chū bǎng zhào mù yǒng zhuàng. yī shí yìng mù zhě rú shì, xún rì zhī jiān mù dào liù wàn yú rén, rán jiē shì jǐng bái tú, bìng fēi néng zhàn zhī shì. yòu tàn tīng dé ān lù shān de bīng mǎ qiáng zhuàng, jìng shì gè jìng dí, fāng zì hǎi qián rì bù gāi dà yán yú cháo. jīn yǐ shēn dāng zhòng rèn, wú kě tuī wěi, zhǐ de lǜ zhòng duàn hé yáng qiáo, yǐ wéi shǒu yù zhī bèi. xuán zōng yòu mìng wèi wèi qīng zhāng jiè rán, wèi hé nán jié dù shǐ, tǒng chén liú děng shí sān jùn, yǔ fēng cháng qīng hù wèi shēng yuán. lù shān bīng zhì líng chāng, shí zhí tiān hán. lù shān lìng jūn shì yǐ zhǎng shéng lián shù zhàn chuán bìng zá cǎo mù, héng jié hé liú. yī yè bīng dòng jiān hòu, shì fú liáng yì bān, bīng mǎ suì chéng cǐ dù hé, lái xiàn líng chāng jùn. zéi bīng bù qí zòng héng, mò zhī qí shù, suǒ guò cán shā. zhāng jiè rán dào chén liú cái shù rì, ān lù shān bīng zhòng tū zhì, jiè rán lián máng dū shuài mín bīng, dēng chéng shǒu yù. zěn nài rén bù jí zhàn, mín xīn jù pà, tiān qì yòu jí qí kǔ hán, shǒu zú jiāng lěng, bù néng fáng shǒu. tài shǒu guō nè jìng zì lǜ zhòng kāi chéng chū jiàng, lù shān rù chéng, qín huò zhāng jiè rán zhǎn yú jūn mén zhī xià.
闲话少话。且言封常清奉诏募兵,星夜驰至东京,动支仓库钱粮,出榜召募勇壮。一时应募者如市,旬日之间募到六万余人,然皆市井白徒,并非能战之士。又探听得安禄山的兵马强壮,竟是个劲敌,方自海前日不该大言于朝。今已身当重任,无可推委,只得率众断河阳桥,以为守御之备。玄宗又命卫尉卿张介然,为河南节度使,统陈留等十三郡,与封常清互为声援。禄山兵至灵昌,时值天寒。禄山令军士以长绳连束战船并杂草木,横截河流。一夜冰冻坚厚,似浮梁一般,兵马遂乘此渡河,来陷灵昌郡。贼兵步骑纵横,莫知其数,所过残杀。张介然到陈留才数日,安禄山兵众突至,介然连忙督率民兵,登城守御。怎奈人不及战,民心惧怕,天气又极其苦寒,手足僵冷,不能防守。太守郭讷径自率众开城出降,禄山入城,擒获张介然斩于军门之下。
cì rì, yòu tàn mǎ lái bào shuō dào:" tiān zǐ zhào yù tiān xià, shuō ān lù shān fǎn pàn, zuì jí dà è, qí zhǎng zǐ ān qìng zōng, zài jīng yǐ jīng fú zhū. wén wǔ guān yuán jūn mín rén děng, yǒu néng zhǎn ān lù shān zhī tóu lái xiàn zhě, fēng yǐ wáng jué. zuì zhǐ jí ān lù shān yī rén ér yǐ, qí yú fù cóng zhū jiàng wén wǔ guān yuán bīng zú děng guī shùn, jù shè yòu yī gài bù wèn." ān lù shān tīng shuō qí zǐ ān qìng zōng zài jīng bèi shā, dà nù, dà kū dào:" wú yǒu hé zuì, ér jīn yì shā wú zi, shì suǒ shì bù liǎng lì yě!" suì zòng dà bīng dà shā jiàng rén, yǐ xiè xiōng zhōng zhī fèn. zhèng shì:
次日,又探马来报说道:“天子诏谕天下,说安禄山反叛,罪极大恶,其长子安庆宗,在京已经伏诛。文武官员军民人等,有能斩安禄山之头来献者,封以王爵。罪只及安禄山一人而已,其余附从诸将文武官员兵卒等归顺,俱赦宥一概不问。”安禄山听说其子安庆宗在京被杀,大怒,大哭道:“吾有何罪,而今意杀吾子,是所势不两立也!”遂纵大兵大杀降人,以泄胸中之忿。正是:
shēn qīn wèi pàn nì, hái shuō wú hé zuì.
身亲为叛逆,还说吾何罪。
qiān nù shā wú gū, zuì gèng zēng bǎi bèi.
迁怒杀无辜,罪更增百倍。
chén liú shī shǒu, zhāng jiè rán bèi hài zhī xìn, bào dào jīng shī, jǔ cháo zhèn nù. xuán zōng lín cháo, miàn yù yáng guó zhōng yǔ zhòng guān dào:" qīng děng dōu shuō ān lù shān zhī zào fǎn, bù zú wéi lǜ, yì yú pū miè. jīn nǎi duó dì zhēng chéng, zhǎn jiāng hài mín, shì shén chāng jué, cǐ zhèng jìng dí, hé kě qīng shì? zhèn jīn lǎo yǐ, qǐ kě yí cǐ huàn yú hòu rén? jīn dāng shǐ huáng tài zǐ jiān guó, zhèn qīn zì tǒng lǐng liù shī, gōng zì dài bīng jiāng chū zhēng, wù yào miè cǐ wàng ēn fù yì zhī nì zéi!" zhèng shì:
陈留失守,张介然被害之信,报到京师,举朝震怒。玄宗临朝,面谕杨国忠与众官道:“卿等都说安禄山之造反,不足为虑,易于扑灭。今乃夺地争城,斩将害民,势甚猖獗,此正劲敌,何可轻视?朕今老矣,岂可贻此患于后人?今当使皇太子监国,朕亲自统领六师,躬自带兵将出征,务要灭此忘恩负义之逆贼!”正是:
tiān zǐ yù qīn zhēng, tài zǐ jiāng jiān guó.
天子欲亲征,太子将监国。
jiān chén jīng pò dǎn, yōng chén jì wú chū.
奸臣惊破胆,庸臣计无出。
wèi zhī hòu shì rú hé, qiě tīng xià huí fēn jiě.
未知后事如何,且听下回分解。