jīng yuē: rén bǐng yuán qì suǒ shēng, yīn yáng suǒ chéng. chún hé píng dàn, yuán qì yě cōng míng jùn jié, yīn yáng yě. chún hé bù zhī quán biàn, cōng míng bù zhī zhì dào. fū rén róu shùn ān shù, shī yú duàn jué, kě yǔ xún jié, nán yǔ quán yí. qiáng hàn gāng měng, shī yú cāi jì, kě yǔ shè nán, nán yǔ chí shǒu. zhēn liáng wèi shèn, shī yú hú yí, kě yǔ lè chéng, nán yǔ móu shǐ. qīng jiè lián jié, shī yú jú zhí, kě yǔ lì jié, nán yǔ tōng biàn. tāo huì chén jìng, shī yú chí huí, kě yǔ shēn lǜ, nán yǔ yīng jié.
經曰:人稟元氣所生,陰陽所成。淳和平淡,元氣也;聰明俊傑,陰陽也。淳和不知權變,聰明不知至道。夫人柔順安恕,失於斷決,可與循節,難與權宜。強悍剛猛,失於猜忌,可與涉難,難與持守。貞良畏慎,失於狐疑,可與樂成,難與謀始。清介廉潔,失於局執,可與立節,難與通變。韜晦沉靜,失於遲回,可與深慮,難與應捷。
fū cōng míng xiù chū zhī wèi yīng, dǎn lì guò rén zhī wèi xióng. yīng zhě, zhì yě xióng zhě, lì yě. yīng bù néng guǒ gǎn, xióng bù néng zhì móu, gù yīng dé xióng ér xíng, xióng dé yīng ér chéng.
夫聰明秀出之謂英,膽力過人之謂雄。英者,智也;雄者,力也。英不能果敢,雄不能智謀,故英得雄而行,雄得英而成。
fū rén yǒu bā xìng bù tóng, rén yì zhōng xìn zhì yǒng tān yú. rén zhě hào shī, yì zhě hǎo qīn, zhōng zhě hǎo zhí, xìn zhě hǎo shǒu, zhì zhě hǎo móu, yǒng zhě hǎo jué, tān zhě hǎo qǔ, yú zhě hǎo jīn. rén jūn hé yú rén yì, zé tiān xià qīn hé yú zhōng xìn, zé sì hǎi bīn hé yú zhì yǒng, zé zhū hóu chén hé yú tān yú, zé zhì yú rén. rén yì kě yǐ móu zòng, zhì yǒng kě yǐ móu héng zòng chéng zhě wáng, héng chéng zhě bó. wáng bó zhī dào bù zài bīng qiáng shì yǒng zhī jì, ér zài rén yì zhì yǒng zhī jiān, cǐ yì piān cái wèi zú yǐ yán dà jiāng jūn.
夫人有八性不同,仁義、忠信、智勇、貪愚。仁者好施,義者好親,忠者好直,信者好守,智者好謀,勇者好決,貪者好取,愚者好矜。人君合於仁義,則天下親;合於忠信,則四海賓;合於智勇,則諸侯臣;合於貪愚,則制於人。仁義可以謀縱,智勇可以謀橫;縱成者王,橫成者伯。王伯之道不在兵強士勇之際,而在仁義智勇之間,此亦偏才未足以言大將軍。
ruò fú néng róu néng gāng, néng xī néng zhāng, néng yīng ér yǒu yǒng, néng xióng ér yǒu móu, yuán ér néng zhuǎn, huán ér wú duān, zhì zhōu hū wàn wù, ér dào jì yú tiān xià! cǐ yuē tōng cái. kě yǐ wèi dà jiāng jūn yǐ. gù yuē: jiāng zhě, guó zhī fǔ. fǔ zhōu zé guó qiáng, fǔ xì zé guó ruò, shì wèi rén zhī sī mìng guó jiā ān wēi zhī zhǔ, bù kě bù chá yě. míng zhǔ suǒ yǐ zé rén zhě, yuè qí cái tōng ér zhōu jiān, qí mào hòu ér guì chá qí xīn zhēn ér míng, jū gāo ér yuǎn wàng, xú shì ér shěn tīng, shén qí xíng, jù qí jīng, ruò shān zhī gāo bù kě jí, ruò quán zhī shēn bù kě cè. rán hòu shěn qí xián yú, yǐ yán cí zé qí zhì yǒng, yǐ rèn shì, nǎi kě rèn zhī yě. fū zé shèng yǐ dào, zé xián yǐ dé, zé zhì yǐ móu, zé yǒng yǐ lì, zé tān yǐ lì, zé jiān yǐ xì, zé yú yǐ wēi. shì huò tóng ér guān qí dào, huò yì ér guān qí dé, huò quán biàn ér guān qí móu, huò gōng qǔ ér guān qí yǒng, huò huò cái ér guān qí lì, huò bǎi hé ér guān qí jiān, huò kǒng jù ér guān qí ān wēi. gù yuē: yù qiú qí lái, xiān chá qí wǎng yù qiú qí gǔ, xiān chá qí jīn. xiān chá ér rèn zhě chāng, xiān rèn ér chá zhě wáng.
若夫能柔能剛,能翕能張,能英而有勇,能雄而有謀,圓而能轉,環而無端,智周乎萬物,而道濟於天下!此曰通才。可以為大將軍矣。故曰:「將者,國之輔。輔周則國強,輔隙則國弱,是謂人之司命、國家安危之主,不可不察也。」明主所以擇人者,閱其才通而周監,其貌厚而貴;察其心貞而明,居高而遠望,徐視而審聽,神其形,聚其精,若山之高不可極,若泉之深不可測。然後審其賢愚,以言辭;擇其智勇,以任事,乃可任之也。夫擇聖以道,擇賢以德,擇智以謀,擇勇以力,擇貪以利,擇奸以隙,擇愚以危。事或同而觀其道,或異而觀其德,或權變而觀其謀,或攻取而觀其勇,或貨財而觀其利,或捭闔而觀其間,或恐懼而觀其安危。故曰:欲求其來,先察其往;欲求其古,先察其今。先察而任者昌,先任而察者亡。
xī shì tōu zì yù yú jìn, jìn chá ér yòng zhī, shèng chǔ. yī yǐn zì yù yú tāng, tāng chá ér yòng zhī, fàng jié. zhì néng zhī shì, bù zài yuǎn jìn. rén rén bù yīn kùn è, wú yǐ guǎng qí dé zhì shì bù yīn shí qì, wú yǐ jǔ qí gōng. wáng zhě bù yīn jué wáng, wú yǐ lì qí yì bà zhě bù yīn qiáng dí, wú yǐ yí qí huàn. míng zhǔ rèn rén, bù shī qí néng zhí shì jǔ xián, bù lí yú kǒu. wú wàn rén zhī zhì zhě, bù kě jù yú wàn rén zhī shàng. gù yuē: bù zhī jūn zhōng zhī shì, ér tóng jūn zhōng zhī zhèng zhě, zé jūn shì huò yǐ. bù zhī sān jūn zhī quán, ér tóng sān jūn zhī rèn zhě, zé jūn shì yí yǐ. sān jūn jì huò qiě yí, zé zhū hóu zhī nán zhì yǐ. fū rú shì, zé jūn bù xū wáng, chén bù xū guì. suǒ wèi jūn dào zhī shǐ chén, chén shù zhī shì jūn zhě.
昔市偷自鬻於晉,晉察而用之,勝楚。伊尹自鬻於湯,湯察而用之,放桀。智能之士,不在遠近。仁人不因困厄,無以廣其德;智士不因時棄,無以舉其功。王者不因絕亡,無以立其義;霸者不因強敵,無以遺其患。明主任人,不失其能;直士舉賢,不離於口。無萬人之智者,不可據於萬人之上。故曰:「不知軍中之事,而同軍中之政者,則軍士惑矣。不知三軍之權,而同三軍之任者,則軍士疑矣。三軍既惑且疑,則諸侯之難至矣。」夫如是,則君不虛王,臣不虛貴。所謂君道知使臣,臣術知事君者。