wǔ hòu wèn yuē: chē jiān mǎ liáng, jiāng yǒng bīng qiáng, zú yù dí rén, luàn ér shī xíng, zé rú zhī hé?
武侯問曰:「車堅馬良,將勇兵強,卒遇敵人,亂而失行,則如之何?」
wú qǐ duì yuē: fán zhàn zhī fǎ, zhòu yǐ jīng qí fān huī wèi jié, yè yǐ jīn gǔ jiā dí wèi jié. huī zuǒ ér zuǒ, huī yòu ér yòu. gǔ zhī zé jìn, jīn zhī zé zhǐ. yī chuī ér xíng, zài chuī ér jù. bù cóng lìng zhě zhū. sān jūn fú wēi, shì zú yòng mìng, zé zhàn wú qiáng dí, gōng wú jiān chén yǐ.
吳起對曰:「凡戰之法,晝以旌旗幡麾為節,夜以金鼓笳笛為節。麾左而左,麾右而右。鼓之則進,金之則止。一吹而行,再吹而聚。不從令者誅。三軍服威,士卒用命,則戰無強敵,攻無堅陳矣。」
wǔ hòu wèn yuē: ruò dí zhòng wǒ guǎ, wèi zhī nài hé?
武侯問曰:「若敵眾我寡,為之奈何?」
qǐ duì yuē: bì zhī yú yì, yāo zhī yú è. gù yuē: yǐ yī jī shí, mò shàn yú è yǐ shí jī bǎi, mò shàn yú xiǎn yǐ qiān jī wàn, mò shàn yú zǔ. jīn yǒu shào nián zú zú qǐ, jī jīn gǔ yú è lù, suī yǒu dà zhòng, mò bù jīng dòng. gù yuē: yòng zhòng zhě wù yì, yòng shǎo zhě wù ài.
起對曰:「避之於易,邀之於阨。故曰:以一擊十,莫善於阨;以十擊百,莫善於險;以千擊萬,莫善於阻。今有少(年)[卒]卒起,擊金鼓於阨路,雖有大眾,莫不驚動。故曰:用眾者務易,用少者務隘。」
wǔ hòu wèn yuē: yǒu shī shén zhòng, jì wǔ qiě yǒng, bèi dà xiǎn zǔ, yòu shān zuǒ shuǐ, shēn gōu gāo lěi, shǒu yǐ qiáng nú, tuì rú shān yí, jìn rú fēng yǔ, liáng shí yòu duō, nán yǔ zhǎng shǒu, zé rú zhī hé?
武侯問曰:「有師甚重,既武且勇,背大險阻,右山左水,深溝高壘,守以強駑,退如山移,進如風雨,糧食又多,難與長守,[則如之何]?」
qǐ duì yuē: dà zāi wèn hū! cǐ fēi chē qí zhī lì, shèng rén zhī móu yě. néng bèi qiān shèng wàn qí, jiān zhī tú bù, fēn wèi wǔ jūn, gè jūn yī qú. fū wǔ jūn wǔ qú, dí rén bì huò, mò zhī suǒ jiā. dí rén ruò jiān shǒu yǐ gù qí bīng, jí xíng jiān dié yǐ guān qí lǜ. bǐ tīng wú shuō, jiě zhī ér qù bù tīng wú shuō, zhǎn shǐ fén shū. fēn wèi wǔ zhàn, zhàn shèng wù zhuī, bù shèng jí guī. rú shì yáng běi, ān xíng jí dòu, yī jié qí qián, yī jué qí hòu, liǎng jūn xián méi, huò zuǒ huò yòu, ér xí qí chù. wǔ jūn jiāo zhì, bì yǒu qí lì lì. cǐ jī qiáng zhī dào yě.
[起]對曰:「大哉問乎!此非車騎之力,聖人之謀也。能備千乘萬騎,兼之徒步,分為五軍,各軍一衢。夫五軍五衢,敵人必惑,莫之所加。敵人若堅守以固其兵,急行間諜以觀其慮。彼聽吾說,解之而去;不聽吾說,斬使焚書。分為五戰,戰勝勿追,不勝疾歸。如是佯北,安行疾斗,一結其前,一絕其後,兩軍銜枚,或左或右,而襲其處。五軍交至,必有其(力)[利]。此擊強之道也。」
wǔ hòu wèn yuē: dí jìn ér báo wǒ, yù qù wú lù, wǒ zhòng shén jù, wèi zhī nài hé?
武侯問曰:「敵近而薄我,欲去無路,我眾甚懼,為之奈何?」
qǐ duì yuē: wèi cǐ zhī shù, ruò wǒ zhòng bǐ guǎ, gè fēn ér chéng zhī bǐ zhòng wǒ guǎ, yǐ fāng cóng zhī, cóng zhī wú xī, suī zhòng kě fú.
[起]對曰:「為此之術,若我眾彼寡,各分而乘之;彼眾我寡,以方從之,從之無息,雖眾可服。」
wǔ hòu wèn yuē: ruò yù dí yú xī gǔ zhī jiān, bàng duō xiǎn zǔ, bǐ zhòng wǒ guǎ, wèi zhī nài hé?
武侯問曰:「若遇敵於溪谷之間,傍多險阻,彼眾我寡,為之奈何?」
qǐ duì yuē: yù zhū qiū líng lín gǔ shēn shān dà zé, jí xíng jí qù, wù dé cóng róng. ruò gāo shān shēn gǔ, zú rán xiāng yù, bì xiān gǔ zào ér chéng zhī, jìn gōng yǔ nǔ, qiě shè qiě lǔ. shěn chá qí zhèng, luàn zé jī zhī wú yí.
起對曰:「[遇]諸丘陵、林谷、深山、大澤,疾行亟去,勿得從容。若高山深谷,卒然相遇,必先鼓譟而乘之,進弓與弩,且射且虜。審察其政,亂則擊之無疑。」
wǔ hòu wèn yuē: zuǒ yòu gāo shān, dì shén xiá pò, zú yù dí rén, jī zhī bù gǎn, qù zhī bù dé, wèi zhī nài hé?
武侯問曰:「左右高山,地甚狹迫,卒遇敵人,擊之不敢,去之不得,為之奈何?」
qǐ duì yuē: cǐ wèi gǔ zhàn, suī zhòng bù yòng. mù wú cái shì yǔ dí xiāng dāng, qīng zú lì bīng yǐ wèi qián xíng, fēn chē liè qí yǐn yú sì páng, xiāng qù shù lǐ, wú jiàn qí bīng, dí bì jiān chén, jìn tuì bù gǎn. yú shì chū jīng liè pèi, xíng chū shān wài yíng zhī, dí rén bì jù. chē qí tiāo zhī, wù lìng dé xiū. cǐ gǔ zhàn zhī fǎ yě.
起對曰:「此謂谷戰,雖眾不用。募吾材士與敵相當,輕足利兵以為前行,分車列騎隱於四旁,相去數里,無見其兵,敵必堅陳,進退不敢。於是出旌列旆,行出山外營之,敵人必懼。車騎挑之,勿令得休。此谷戰之法也。」
wǔ hòu wèn yuē: wú yǔ dí xiāng yù dà shuǐ zhī zé, qīng lún méi yuán, shuǐ báo chē qí, zhōu jí bù shè, jìn tuì bù dé, wèi zhī nài hé?
武侯問曰:「吾與敵相遇大水之澤,傾輪沒轅,水薄車騎,舟楫不設,進退不得,為之奈何?」
qǐ duì yuē: cǐ wèi shuǐ zhàn, wú yòng chē qí, qiě liú qí bàng. dēng gāo sì wàng, bì děi shuǐ qíng, zhī qí guǎng xiá, jǐn qí qiǎn shēn, nǎi kě wèi qí yǐ shèng zhī. dí ruò jué shuǐ, bàn dù ér báo zhī.
起對曰:「此謂水戰,無用車騎,且留其傍。登高四望,必得水情,知其廣狹,盡其淺深,乃可為奇以勝之。敵若絕水,半渡而薄之。」
wǔ hòu wèn yuē: tiān jiǔ lián yǔ, mǎ xiàn chē zhǐ, sì miàn shòu dí, sān jūn jīng hài, wèi zhī nài hé?
武侯問曰:「天久連雨,馬陷車止,四面受敵,三軍驚駭,為之奈何?」
qǐ duì yuē: fán yòng chē zhě, yīn shī zé tíng, yáng zào zé qǐ guì gāo jiàn xià, chí qí qiáng chē ruò jìn ruò zhǐ, bì cóng qí dào. dí rén ruò qǐ, bì zhú qí jī.
起對曰:「凡用車者,陰濕則停,陽燥則起;貴高賤下,馳其強車;若進若止,必從其道。敵人若起,必逐其跡。」
wǔ hòu wèn yuē: bào kòu zú lái, lüè wú tián yě, qǔ wú niú yáng, zé rú zhī hé?
武侯問曰:「暴寇卒來,掠吾田野,取吾牛羊,則如之何?」
qǐ duì yuē: bào kòu zhī lái, bì lǜ qí qiáng, shàn shǒu wù yīng. bǐ jiāng mù qù, qí zhuāng bì zhòng, qí xīn bì kǒng, hái tuì wù sù, bì yǒu bù shǔ. zhuī ér jī zhī, qí bīng kě fù.
起對曰:「暴寇之來,必慮其強,善守勿應。彼將暮去,其裝必重,其心必恐,還退務速,必有不屬。追而擊之,其兵可覆。」
wú zǐ yuē: fán gōng dí wéi chéng zhī dào, chéng yì jì pò, gè rù qí gōng, yù qí lù zhì, shōu qí qì wù. jūn zhī suǒ zhì, wú kān qí mù fā qí wū, qǔ qí sù shā qí liù chù fán qí jī jù, shì mín wú cán xīn. qí yǒu qǐng jiàng, xǔ ér ān zhī.
吳子曰:「凡攻敵圍城之道,城邑既破,各入其宮,御其祿秩,收其器物。軍之所至,無刊其木、發其屋,取其粟、殺其六畜、燔其積聚,示民無殘心。其有請降,許而安之。