jīng yuē: hóng fàn bā zhèng, yǐ shí wèi xiān. shì yǐ shāng yāng rù qín, xíng kěn cǎo zhī lìng yí wú bà qí, fù nóng gōng zhī shù. fū dì suǒ yǐ yǎng rén, chéng suǒ yǐ shǒu dì, zhàn suǒ yǐ shǒu chéng. wù gēng zhě, qí rén bù shuāi wù shǒu zhě, qí dì bù wēi wù zhàn zhě, qí chéng bù wéi. sì hǎi zhī nèi liù hé zhī zhōng yǒu xī guì? yuē: guì yú tǔ. xī guì yú tǔ? yuē: rén zhī běn. xī guì yú rén? yuē: guó zhī běn. shì yǐ xìng bīng fá pàn, ér wǔ jué rèn wǔ jué rèn, zé bīng shèng. àn mín wù nóng, zé sù fù sù fù, zé guó qiáng. rén zhǔ shì nóng zhàn ér zūn, sān shí wù nóng, yī shí jiǎng wǔ, shǐ shì zú chū wú yú lì, rù yǒu yú liáng, suǒ wèi xìng bīng ér shèng dí, àn bīng ér guó fù yě.
經曰:〈洪範 八政,以食為先。是以商鞅入秦,行墾草之令;夷吾霸齊,富農功之術。夫地所以養人,城所以守地,戰所以守城。務耕者,其人不衰;務守者,其地不危;務戰者,其城不圍。四海之內、六合之中有奚貴?曰:貴於土。奚貴於土?曰:人之本。奚貴於人?曰:國之本。是以興兵伐叛,而武爵任;武爵任,則兵勝。按民務農,則粟富;粟富,則國強。人主恃農戰而尊,三時務農,一時講武,使士卒出無餘力,入有餘糧,所謂興兵而勝敵,按兵而國富也。
hé tún tián liù shí qǐng: sì shí qǐng zhǒng zi, wǔ qǐng dà dòu zhǒng zi, wǔ qǐng mài zhǒng zi, wǔ qǐng má zhǒng zi, wǔ qǐng qiáo zhǒng zi, tún wài wǔ shí mǔ cài bù rù. zhì qiū nà yàn shè chú, sì shí mǔ mán jīng zhǒng zi, shí mǔ luó bó zhǒng zi, yǐ shàng zhǒng zi gè yī xiāng yuán zhǒng.
合屯田六十頃:四十頃種子,五頃大荳種子,五頃麥種子,五頃麻種子,五頃蕎種子,屯外五十畝菜不入。至秋納宴設廚,四十畝蔓菁種子,十畝蘿蔔種子,已上種子各依鄉原種。
yī tún liù shí dīng, yī dīng rì gěi mǐ èr shēng, yī rì yī shí èr dòu, yī yuè sān shí liù shí, yī nián sì bǎi sān shí èr shí.
一屯六十丁,一丁日給米二升,一日一石二斗,一月三十六石,一年四百三十二石。
niú liào yī tún liù shí tóu niú, rì gěi dòu wǔ shēng, shí yuè yī rì qǐ liào, sì yuè yī rì tíng, yī rì sān shí, yī yuè jiǔ shí shí, liù yuè wǔ bǎi sì shí shí.
牛料一屯六十頭牛,日給荳五升,十月一日起料,四月一日停,一日三石,一月九十石,六月五百四十石。
yī tún dīng liáng niú liào zhǒng zi lěi tún, jiān lěi shù yǐ zhǎng sān bǎi qī shí bā chǐ wǔ cùn sān fēn sān háo shéng zhī sì fēn zhī yī, zhǎng jiǔ shí sān chǐ liù cùn sān fēn sì háo. sì yuè zhé jué shéng nèi yǒu tián yī mǔ, duì tún tián guān fēn sān děng, tián nèi shàng zhōng xià lěi zhī, yǐ sān chǐ wǔ cùn quān chéng shù, zé lěi shù sān děng kě zhī.
一屯丁糧牛料種子耒屯,堅耒束以長三百七十八尺五寸三分三毫繩之四分之一,長九十三尺六寸三分四毫。四月磔橛繩內有田一畝,對屯田官分三等,田內上中下耒之,以三尺五寸圈成束,則耒數三等可知。
lěi tún miáo zǐ, héng lěi qǔ sān děng, shù. duì tún tián guān dǎ xià miáo zǐ, dòu shēng hé shù, wèi liǎng juàn dài, gè chéng miáo zǐ yī mù wǎn yǔ tún tián guān zhě lěi, shǐ duì yī mù wǎn yǔ lěi, shǐ zhǎng zhě tún guān fēng qí hòu, kǒng yǒu hào sǔn zhě, lěi mǐ qǔ zi yī dòu, píng liàng duì tún tián guān dǎo, lěi dé jǐ mǐ wèi lǜ, zé yī tún hú dòu kě zhī.
耒屯苗子,橫耒取三等,束。對屯田官打下苗子,斗升合數,為兩絹袋,各乘苗子一[木宛]與屯田官者耒,使對一[木宛]與耒,使掌者屯官封其後,恐有耗損者,耒米取子一斗,平量對屯田官搗,耒得幾米為率,則一屯斛斗可知。
děng jí shū děng jiǔ qiān dàn, dì yī děng qī qiān dàn, dì èr děng liù qiān dàn, dì sān děng wǔ qiān dàn. suì wú shuǐ hàn zāi huáng, mǎn sì qiān dàn zhě, tún guān yǒu diàn.
等級殊等九千石,第一等七千石,第二等六千石,第三等五千石。歲無水旱、災蝗,滿四千石者,屯官有殿。
yī jūn zài sù yī shí èr wàn bā qiān dàn liù fēn, zhī mǐ jiǔ wàn shí, yǐ shū děng tún yī shí sì yú wàn èr qiān dàn, fāng zhī yī suì. liáng shén nóng shū yuē: suī jīn chéng shí rèn, tāng chí bǎi bù, dài jiǎ shí wàn, ér wú sù zhě, bù néng shǒu yě. gù chōng guó fá xī róng, dù mào shǒu běi bǐ, chuàng zhì tún tián, yǐ wèi gēng zhí yě.
一軍載粟一十二萬八千石六分,支米九萬石,以殊等屯一十四餘萬二千石,方支一歲。《糧神農書》曰:「雖金城十仞,湯池百步,帶甲十萬,而無粟者,不能守也。」故充國伐西戎,杜茂守北鄙,創置屯田,以為耕植也。