lè dà pú lí yuán lè tài zhēn fēi tiān bǎo lè zhāng wéi gāo yú dí wén zōng shěn ā qiào yì zōng wáng lìng yán
樂 大酺 梨園樂 太真妃 天寶樂章 韋皋 於頔 文宗 沈阿翹 懿宗 王令言
níng wáng xiàn wáng rén yù
寧王獻 王仁裕
gē qín qīng hán é qī fū rén lǐ guī nián lǐ gǔn hán huì mǐ jiā róng
歌 秦青韓娥 戚夫人 李龜年 李袞 韓會 米嘉榮
dí zhāo huá guǎn táng xuán zōng hàn zhōng wáng yǔ lǐ mò xǔ yún fēng lǚ xiāng yún bì lì lǐ wèi lè
笛 昭華管 唐玄宗 漢中王瑀 李謩 許雲封 呂鄉筠 觱篥 李蔚樂
dà pú
大酺
táng xuán zōng zài dōng luò, dà pú yú wǔ fèng lóu xià. mìng sān bǎi lǐ nèi xiàn lìng cì shǐ, lǜ qí shēng lè lái fù què zhě. huò wèi lìng jiào qí shèng fù ér shǎng fá yān. shí hé nèi jùn shǒu lìng lè gōng shù bǎi rén yú chē shàng, jiē yī yǐ jǐn xiù fú xiāng zhī niú, méng yǐ hǔ pí, jí wèi xī xiàng xíng zhuàng, guān zhě hài mù. shí yuán lǔ shān qiǎn lè gōng shù shí rén lián mèi gē yú wěi, yú wěi lǔ shān zhī wén yě. xuán zōng wén ér yì zhī, zhēng qí cí, nǎi tàn yuē: xián rén zhī yán yě. qí hòu shàng wèi zǎi chén yuē: hé nèi zhī rén, qí zài tú tàn hū. cù mìng zhēng hái, ér shòu yǐ sàn zhì. měi cì yàn shè pú huì, zé shàng yù qín zhèng lóu. jīn wú jí sì jūn bīng shì, wèi míng chén zhàng, shèng liè qí zhì, jiē bèi huáng jīn jiǎ, yī duǎn hòu xiù páo. tài cháng chén lè, wèi wèi zhāng mù hòu. zhū fān qiú zhǎng jiù shí fǔ xiàn. jiào fāng dà chén: shān chē hàn chuán, xún zhuàng zǒu suǒ, wán jiàn jiǎo dǐ, xì mǎ dòu jī. yòu lìng gōng nǚ shù bǎi shì yǐ zhū cuì, yī yǐ jǐn xiù, zì wéi zhōng chū, jī léi gǔ, wèi pò zhèn lè tài píng lè shàng yuán lè. yòu yǐn dà xiàng xī niú rù chǎng, huò bài wǔ, dòng zhōng yīn lǜ. měi zhēng yuè wàng yè, yòu yù qín zhèng lóu guān zuò lè. guì chén qī lǐ, guān shè kàn lóu. yè lán, jí qiǎn gōng nǚ yú lóu qián gē wǔ yǐ yú zhī. chū míng huáng zá lù
唐玄宗在東洛,大酺於五鳳樓下。命三百里內縣令刺史,率其聲樂來赴闕者。或謂令較其勝負而賞罰焉。時河內郡守令樂工數百人於車上,皆衣以錦繡;伏廂之牛,蒙以虎皮,及為犀象形狀,觀者駭目。時元魯山遣樂工數十人聯袂歌於蒍,於蒍魯山之文也。玄宗聞而異之,征其詞,乃嘆曰:賢人之言也。其後上謂宰臣曰:河內之人,其在塗炭乎。促命征還,而授以散秩。每賜宴設酺會,則上御勤政樓。金吾及四軍兵士,未明陳仗,盛列旗幟,皆被黃金甲,衣短後繡袍。太常陳樂,衛尉張幕後。諸番酋長就食府縣。教坊大陳:山車旱船,尋撞走索,丸劍角牴,戲馬鬥雞。又令宮女數百飾以珠翠,衣以錦繡,自帷中出,擊雷鼓,為《破陣樂》、《太平樂》、《上元樂》。又引大象犀牛入場,或拜舞,動中音律。每正月望夜,又御勤政樓觀作樂。貴臣戚里,官設看樓。夜闌,即遣宮女於樓前歌舞以娛之。(出《明皇雜錄》)
lí yuán lè
梨園樂
tiān bǎo zhōng, xuán zōng mìng gōng nǚ shù bǎi rén wèi lí yuán dì zǐ, jiē jū yí chūn běi yuàn. shàng sù xiǎo yīn lǜ, shí yǒu mǎ xiān qī lǐ guī nián hè huái zhì jiē dòng zhī lǜ dù. ān lù shān zì fàn yáng rù jìn, yì xiàn bái yù xiāo guǎn shù bǎi shì, jiē chén yú lí yuán. zì shì yīn xiǎng dài bù lèi rén jiān. chū tán bīn lù
天寶中,玄宗命宮女數百人為梨園弟子,皆居宜春北院。上素曉音律,時有馬仙期、李龜年、賀懷智皆洞知律度。安祿山自范陽入覲,亦獻白玉簫管數百事,皆陳於梨園。自是音響殆不類人間。(出《譚賓錄》)
tài zhēn fēi
太真妃
tài zhēn fēi duō qū yì, zuì shàn jī qìng. fǔ bó zhī yīn, líng líng rán duō xīn shēng, suī tài cháng lí yuán zhī néng rén, mò néng jiā yě. xuán zōng lìng cǎi lán tián lǜ yù zhuó wèi qìng, shàng fāng zào sǔn jù liú sū zhī shǔ, jiē yǐ jīn tián zhū cuì zhēn guài zhī wù zá shì zhī. yòu zhù jīn wèi èr shī zi, ná jué téng fèn zhī zhuàng, gè zhòng èr bǎi yú jīn, yǐ wèi fū. qí tā cǎi huì xuàn lì, zhì zuò jīng miào, yī shí wú bǐ yě. jí shàng xìng shǔ huí jīng shī, lè qì duō wáng shī, dú yù qìng ǒu zài. shàng gù zhī qī rán, bù rěn zhì yú qián, cù lìng zài sòng tài cháng sì. zhì jīn cáng yú tài lè shǔ zhèng shēng kù zhě shì yě. chū kāi yuán zhù xìn jì
太真妃多曲藝,最善擊磬。拊搏之音,玲玲然多新聲,雖太常梨園之能人,莫能加也。玄宗令采藍田綠玉琢為磬,尚方造簨簴流蘇之屬,皆以金鈿珠翠珍怪之物雜飾之。又鑄金為二獅子,拿攫騰奮之狀,各重二百餘斤,以為趺。其他彩繪絢麗,製作精妙,一時無比也。及上幸蜀回京師,樂器多亡失,獨玉磬偶在。上顧之悽然,不忍置於前,促令載送太常寺。至今藏於太樂署正聲庫者是也。(出《開元住信記》)
tiān bǎo lè zhāng
天寶樂章
tiān bǎo zhōng, lè zhāng duō yǐ biān dì wèi míng. ruò liáng zhōu gān zhōu yī zhōu zhī lèi shì yān. qí qū biàn fán fán yuán zuò xì, jù míng chāo běn gǎi shēng, míng rù pò. hòu qí dì jǐn wèi xī fān suǒ méi pò, nǎi qí zhào yǐ. chū chuán zài lù
天寶中,樂章多以邊地為名。若《涼州》、《甘州》、《伊州》之類是焉。其曲遍繁(繁原作系,據明抄本改)聲,名入破。後其地盡為西蕃所沒破,乃其兆矣。(出《傳載錄》)
wéi gāo
韋皋
wéi gāo zhèn xī chuān, jìn fèng shèng lè qū, jiān yǔ wǔ rén qū pǔ tóng jìn. dào jīng, yú liú dǐ àn yuè, jiào fāng shù rén qián kuī, yīn dé xiān jìn. chū lú shì zá shuō
韋皋鎮西川,進奉聖樂曲,兼與舞人曲譜同進。到京,於留邸按閱,教坊數人潛窺,因得先進。(出《盧氏雜說》)
yú dí
於頔
yú sī kōng dí yīn wéi tài wèi fèng shèng lè, yì zhuàn shùn shèng lè yǐ jìn. měi yàn, bì shǐ zòu zhī. qí qū jiāng bàn, xíng zhuì jiē fú, ér yī rén wǔ yú zhōng yāng. mù kè wéi shòu xiào yuē: hé yòng qióng bīng dú wǔ. suī huī xié, yì gè yǒu wèi yě. dí yòu lìng nǚ jì wèi yòu wǔ, xióng jiàn zhuàng miào, hào sūn wǔ shùn shèng lè. chū guó shǐ bǔ
於司空頔因韋太尉奉聖樂,亦撰《順聖樂》以進。每宴,必使奏之。其曲將半,行綴皆伏,而一人舞於中央。幕客韋綬笑曰:何用窮兵獨舞。雖詼諧,亦各有為也。頔又令女妓為侑舞,雄健壯妙,號《孫武順聖樂》。(出《國史補》)
wén zōng
文宗
wén zōng shàn chuī xiǎo guǎn. shí fǎ shī wén xù wèi rù nèi dà dé, yī rì dé zuì liú zhī. dì zǐ rù nèi, shōu shí yuàn zhōng jí rù jiā jù bèi, yóu zuò fǎ shī jiǎng shēng. shàng cǎi qí shēng wèi qǔ zi, hào wén xù zi. chū lú shì zá shuō
文宗善吹小管。時法師文漵為入內大德,一日得罪流之。弟子入內,收拾院中籍入家具輩,猶作法師講聲。上采其聲為曲子,號《文漵子》。(出《盧氏雜說》)
shěn ā qiào
沈阿翹
wén zōng shí, yǒu gōng rén shěn ā qiào wèi shàng wǔ hé mǎn zi. shēng cí fēng tài, lǜ jiē wǎn chàng. qū bà, shàng cì jīn bì huán, jí wèn qí cóng lái, ā qiào yuē: qiè běn wú yuán jì zhī jì. yuán jì bài, yīn yǐ shēng dé wèi gōng é. suì zì jìn bái yù fāng xiǎng, yún: běn wú yuán jì suǒ yǒu yě. guāng míng jié líng, kě zhào shí shù bù. yán qí chuí jí xī yě, fán wù yǒu shēng, nǎi xiǎng qí zhōng yān. jià zé yún tán xiāng yě, ér wén cǎi ruò yún xiá zhī zhuàng, fēn fù zhe rén, zé mí yuè bù sàn. zhì dù jīng miào, gù fēi zhōng guó suǒ yǒu. shàng yīn lìng ā qiào zòu liáng zhōu qū, yīn yùn qīng yuè, tīng zhě wú bù chuàng rán. shàng wèi zhī yuē: tiān shàng lè. réng xuǎn nèi rén, yǔ ā qiào wèi dì zǐ. chū dù yáng zá biān
文宗時,有宮人沈阿翹為上舞《河滿子》。聲詞風態,率皆宛暢。曲罷,上賜金臂環,即問其從來,阿翹曰:妾本吳元濟之妓。元濟敗,因以聲得為宮娥。遂自進白玉方響,云:本吳元濟所有也。光明潔泠,可照十數步。言其槌即犀也,凡物有聲,乃響其中焉。架則雲檀香也,而文彩若雲霞之狀,芬馥著人,則彌月不散。制度精妙,故非中國所有。上因令阿翹奏《涼州曲》,音韻清越,聽者無不愴然。上謂之曰:天上樂。仍選內人,與阿翹為弟子。(出《杜陽雜編》)
yì zōng
懿宗
yì zōng yī rì zhào lè gōng, shàng fāng zòu lè wèi dào diào nòng, shàng suì pāi zhī. gù lè gōng yī qí jié, zòu qǔ zi, míng dào diào zi. shí zhái zhū wáng, duō jiě yīn shēng. chàng yōu zá xì jiē yǒu zhī, yǐ bèi shàng xìng qí yuàn, yíng jià zuò lè. jìn zhōng hū wèi yīn shēng láng jūn. chū lú shì zá shuō
懿宗一日召樂工,上方奏樂為《道調弄》,上遂拍之。故樂工依其節,奏曲子,名《道調子》。十宅諸王,多解音聲。倡優雜戲皆有之,以備上幸其院,迎駕作樂。禁中呼為音聲郎君。(出《盧氏雜說》)
wáng lìng yán
王令言
suí yáng dì xìng jiāng dū shí, lè gōng wáng lìng yán zi zì nèi guī. lìng yán wèn qí zi: jīn rì suǒ jìn qǔ zi hé? yuē: ān gōng zǐ. lìng yán mìng qí zi zòu zhī, yuē: rǔ bù xū suí jià qù, cǐ qǔ zi wú gōng shēng, shàng bì bù huí. guǒ rú qí yán. chū lú shì zá shuō
隋煬帝幸江都時,樂工王令言子自內歸。令言問其子:今日所進曲子何?曰:安公子。令言命其子奏之,曰:汝不須隨駕去,此曲子無宮聲,上必不回。果如其言。(出《盧氏雜說》)
níng wáng xiàn
寧王獻
xī liáng zhōu sú hǎo yīn lè, zhì xīn qǔ yuē liáng zhōu. kāi yuán zhōng, liè shàng xiàn zhī, shàng zhào zhū wáng yú biàn diàn tóng guān yān. qū zhōng, zhōng yuán zuò jiāng, jù míng chāo běn gǎi zhū wáng bài hè, dǎo wǔ chēng shàn, dú níng wáng bù bài. shàng gù wèn zhī, níng wáng jìn yuē: cǐ qū suī jiā. chén yǒu suǒ wén yān. fū yīn yě, shǐ zhī yú gōng, sàn zhī yú shāng, chéng zhī yú jiǎo zhēng yǔ, mò bù gēn dì ér xí yú gōng shāng yě. sī qū yě, gōng lí ér shǎo, zhēng shāng luàn ér jiā bào. chén wén gōng jūn yě, shāng chén yě. gōng bù shèng zé jūn shì bēi, shāng yǒu yú zé chén shì jiàn. bēi zé bī xià, jiàn zé fàn shàng. fā yú hū wēi, xíng yú yīn shēng bō zhī yú yǒng gē, jiàn zhī yú rén shì. chén kǒng yī rì yǒu bō yuè zhī huò, bèi bī zhī huàn, mò bù zhào yú sī qū yě. shàng wén zhī mò rán. jí ān shǐ luàn zuò, huá xià dǐng fèi, suǒ yǐ jiàn níng wáng shěn yīn zhī miào yě. chū kāi tiān chuán xìn jì
西涼州俗好音樂,制新曲曰《涼州》。開元中,列上獻之,上召諸王於便殿同觀焉。曲終,(終原作江,據明抄本改)諸王拜賀,蹈舞稱善,獨寧王不拜。上顧問之,寧王進曰:此曲雖佳。臣有所聞焉。夫音也,始之於宮,散之於商,成之於角徵羽,莫不根蒂而襲於宮商也。斯曲也,宮離而少,徵商亂而加暴。臣聞宮君也,商臣也。宮不勝則君勢卑,商有餘則臣事僭。卑則逼下,僭則犯上。發於忽微,形於音聲;播之於詠歌,見之於人事。臣恐一日有播越之禍,悖逼之患,莫不兆於斯曲也。上聞之默然。及安史亂作,華夏鼎沸,所以見寧王審音之妙也。(出《開天傳信記》)
wáng rén yù
王仁裕
hòu táng qīng tài zhī chū, wáng rén yù cóng shì liáng yuàn, shí fàn gōng yán guāng shī zhī. chūn zhēng yuè, jiāo yě shàng hán, yǐn zhū mù liáo, jiàn cháo kè yú zhé liǔ tíng. lè zé yú yǔ, ér xiǎng tiě dú yǒu gōng shēng, pō jiāng càn zhí, jìng bù xié hé. wáng dú yà zhī, sī wèi róng pàn lǐ dài fū shì guǎn jì táng yuán wài xiàn yuē: jīn rì bì yǒu zhōu zhāng zhī shì, gài lè yīn bù hé. jīn zhū yīn jǔ yǔ, ér dú kòu jīn yǒu gōng shēng. qiě yǔ wèi shuǐ, gōng wèi tǔ, shuǐ tǔ xiāng kè, dé wú yōu hū? yú shí yán sàn, cháo kè xī guī. fàn gōng yǐn bīn kè, xiè yīng huǒ, liè yú wáng pó diàn běi. wèi bēn mǎ suǒ zhuì, bù jiù yú huāng bēi. zì chén sì zhì wǔ hòu, jué ér fù sū. lè yīn xiān zhī, liáng kě zhì yǐ. chū yù táng xián huà
後唐清泰之初,王仁裕從事梁苑,時范公延光師之。春正月,郊野尚寒,引諸幕寮,餞朝客於折柳亭。樂則於羽,而響鐵獨有宮聲,泊將摻執,竟不諧和。王獨訝之,私謂戎判李大夫式、管記唐員外獻曰:今日必有譸張之事,蓋樂音不和。今諸音舉羽,而獨扣金有宮聲。且羽為水,宮為土,水土相剋,得無憂乎?於時筵散,朝客西歸。范公引賓客,紲鷹火,獵於王婆店北。為奔馬所墜,不救於荒陂。自辰巳至午後,絕而復甦。樂音先知,良可至矣。(出《玉堂閒話》)
gē
歌
qín qīng hán é
秦青韓娥
xuē tán xué ōu yú qín qīng, wèi qióng qīng zhī jì, zì wèi jǐn zhī, suì cí qù guī. qín qīng fú zhǐ. jiàn yú jiāo qú, fǔ jié bēi gē, shēng zhèn lín mù, xiǎng è xíng yún. tán xiè qiú fǎn, zhōng shēn bù gǎn yán zhī. qín qīng gù wèi qí yǒu yuē: xī hán é dōng zhī qí, guì liáng. guò yōng mén, yù gē jiǎ shí. jì qù ér yú yīn rào liáng, sān rì bù jué, zuǒ yòu yǐ qí rén fú qù. guò nì lǚ, lǚ rén rǔ zhī. hán é yīn màn shēng āi kū, yī lǐ lǎo yòu bēi chóu tì qì xiāng duì, sān rì bù shí. jù zhuī ér xiè zhī, é fù màn shēng zhǎng gē, yī lǐ lǎo yòu xǐ huān qiá wǔ, fú néng zì jìn. nǎi hòu lù ér qiǎn zhī. gù yōng mén zhī rén, zhì jīn shàn gē shàn kū, xiào é zhī yí shēng yě. chū bó wù zhì
薛談學謳於秦青,未窮青之技,自謂盡之,遂辭去歸。秦青弗止。餞於郊衢,撫節悲歌,聲振林木,響遏行雲。談謝求返,終身不敢言知。秦青顧謂其友曰:昔韓娥東之齊,匱糧。過雍門,鬻歌假食。既去而餘音繞樑,三日不絕,左右以其人弗去。過逆旅,旅人辱之。韓娥因曼聲哀哭,一里老幼悲愁涕泣相對,三日不食。遽追而謝之,娥復曼聲長歌,一里老幼喜歡拤舞,弗能自禁。乃厚賂而遣之。故雍門之人,至今善歌善哭,効娥之遺聲也。(出《博物志》)
qī fū rén
戚夫人
hàn qī fū rén shàn wèi qiào xiù zhé yāo zhī wǔ, gē chū sài rù sāi wàng guī zhī qū. shì bì shù bǎi rén jiē wèi zhī, hòu gōng qí chàng, cháng rù yún xiāo. chū xī jīng zá jì
漢戚夫人善為翹袖折腰之舞,歌《出塞》《入塞》《望歸》之曲。侍婢數百人皆為之,後宮齊唱,常入雲霄。(出《西京雜記》)
lǐ guī nián
李龜年
táng kāi yuán zhōng, lè gōng lǐ guī nián péng nián hè nián xiōng dì sān rén jiē yǒu cái xué shèng míng. péng nián shàn wǔ, hè nián guī nián néng gē, yóu miào zhì wèi chuān. tè chéng gù yù, yú dōng dōu dà qǐ dì zhái. jiàn chǐ zhī zhì, yú yú gōng hóu. zhái zài dōng dōu tōng yuǎn lǐ, zhōng táng zhì dù, jiǎ yú dū xià. jīn péi jìn gōng yí yú dìng dǐng mén nán bié shù, hào lǜ yě táng qí hòu guī nián liú luò jiāng nán, měi yù liáng chén shèng shǎng, wèi rén gē shù què, zuò zhōng wén zhī, mò bù yǎn qì bà jiǔ. zé dù fǔ cháng zèng shī, suǒ wèi qí wáng zhái lǐ xún cháng jiàn, cuī jiǔ táng qián jǐ dù wén. zhèng zhí jiāng nán hǎo fēng jǐng, luò huā shí jié yòu féng jūn. cuī jiǔ táng diàn zhōng jiān cuī dí zhōng shū lìng shí zhī dì yě. chū míng huáng zá lù
唐開元中,樂工李龜年、彭年、鶴年兄弟三人皆有才學盛名。彭年善舞,鶴年、龜年能歌,尤妙制《渭川》。特承顧遇,於東都大起第宅。僭侈之制,逾於公侯。宅在東都通遠里,中堂制度,甲於都下。(今裴晉公移於定鼎門南別墅,號綠野堂)其後龜年流落江南,每遇良辰勝賞,為人歌數闋,座中聞之,莫不掩泣罷酒。則杜甫嘗贈詩,所謂歧王宅里尋常見,崔九堂前幾度聞。正值江南好風景,落花時節又逢君。崔九堂殿中監崔滌、中書令湜之弟也。(出《明皇雜錄》)
yòu lǐ guī nián
又 李龜年
kāi yuán zhōng, jìn zhōng chū zhòng mù sháo yào, jí jīn mǔ dān yě. kāi yuán tiān bǎo huā mù jì yún, jìn zhōng hū mù sháo yào wèi mǔ dān dé sì běn, hóng zǐ qiǎn hóng tōng bái zhě. shàng yīn yí zhí yú xìng qìng chí dōng chén xiāng tíng qián. huì huā fāng fán kāi, shàng chéng zhào yè bái, tài zhēn fēi yǐ bù niǎn cóng. zhào tè xuǎn lí yuán dì zǐ zhōng yóu zhě, dé lè shí liù bù. lǐ guī nián yǐ gē shàn yī shí zhī míng, shǒu pěng tán bǎn, yā zhòng lè qián, jiāng gē zhī. shàng yuē: shǎng míng huā, duì fēi zǐ, yān yòng jiù lè cí wèi? suì mìng guī nián chí jīn huā jiān, xuān cì lǐ bái, lì jìn qīng píng diào cí sān zhāng. bái xīn rán chéng zhǐ, yóu kǔ sù chéng wèi jiě, yīn yuán bǐ fù zhī. cí yuē: yún xiǎng yī shang huā xiǎng róng, chūn fēng xiǎo fú lù huá nóng. ruò fēi qún yù shān tóu jiàn, huì xiàng yáo tái yuè xià féng. yī zhī hóng yàn lù níng xiāng, yún yǔ wū shān wǎng duàn cháng. jiè wèn hàn gōng shuí dé shì, kě lián fēi yàn yǐ xīn zhuāng. míng huā qīng guó liǎng xiāng huān, zhǎng dé jūn wáng dài xiào kàn. jiě shì chūn fēng wú xiàn hèn, chén xiāng tíng běi yǐ lán gān. guī nián jù yǐ cí jìn. shàng mìng lí yuán dì zǐ, yuē lüè diào fǔ sī zhú, suì cù guī nián yǐ gē. tài zhēn fēi chí bō lí qī bǎo zhǎn, zhuó xī liáng zhōu pú táo jiǔ, xiào lǐng gē yì shén hòu. shàng yīn diào yù dí yǐ yǐ qū, měi qū biàn jiāng huàn, zé chí qí shēng yǐ mèi zhī. tài zhēn yǐn bà, liǎn xiù jīn zhòng bài shàng. guī nián cháng yǔ yú wǔ wáng, dú yì yǐ gē dé zì shèng zhě, wú chū yú cǐ, yì yì yī shí zhī jí zhì ěr. shàng zì shì gù lǐ hàn lín, yóu yì yú tā xué shì. huì gāo lì shì zhōng yǐ tuō xuē wèi shēn chǐ. yì rì, tài zhēn fēi zhòng yín qián cí, lì shì xì yuē: cǐ wèi fēi zǐ yuàn lǐ bái, shēn rù gǔ suǐ. hé fǎn quán quán rú shì? tài zhēn yīn jīng yuē: hé hàn lín xué shì néng rǔ rén rú sī? lì shì yuē: yǐ fēi yàn zhǐ fēi zǐ, shì jiàn zhī shén yǐ. tài zhēn pō shēn rán zhī. shàng cháng sān yù mìng lǐ bái guān, zú wèi gōng zhōng suǒ hàn ér zhǐ. chū sōng chuāng lù
開元中,禁中初重木芍藥,即今牡丹也。(開元《天寶花木記》雲,禁中呼木芍藥為牡丹)得四本,紅、紫、淺紅、通白者。上因移植於興慶池東沉香亭前。會花方繁開,上乘照夜白,太真妃以步輦從。詔特選梨園弟子中尤者,得樂十六部。李龜年以歌擅一時之名,手捧檀板,押眾樂前,將歌之。上曰:賞名花,對妃子,焉用舊樂詞為?遂命龜年持金花箋,宣賜李白,立進《清平調》辭三章。白欣然承旨,猶苦宿酲未解,因援筆賦之。辭曰:雲想衣裳花想容,春風曉拂露華濃。若非群玉山頭見,會向瑤台月下逢。一支紅艷露凝香,雲雨巫山枉斷腸。借問漢宮誰得似,可憐飛燕倚新荘。名花傾國兩相歡,長得君王帶笑看。解釋春風無限恨,沉香亭北倚欄杆。龜年遽以辭進。上命梨園弟子,約略調撫絲竹,遂促龜年以歌。太真妃持玻璃七寶盞,酌西涼州葡萄酒,笑領歌意甚厚。上因調玉笛以倚曲,每曲遍將換,則遲其聲以媚之。太真飲罷,斂繡巾重拜上。龜年常語於五王,獨憶以歌得自勝者,無出於此,抑亦一時之極致耳。上自是顧李翰林,尤異於他學士。會高力士終以脫靴為深恥。異日,太真妃重吟前詞,力士戲曰:此為妃子怨李白,深入骨髓。何反拳拳如是?太真因驚曰:何翰林學士能辱人如斯?力士曰:以飛燕指妃子,是賤之甚矣。太真頗深然之。上嘗三欲命李白官,卒為宮中所捍而止。(出《松窗錄》)
yòu lǐ guī nián
又 李龜年
kāi yuán nián jiān, gōng zhōng gāng gāng kàn zhòng mù sháo yào, jiù shì xiàn jīn de mǔ dān. dé dào sì gè pǐn zhǒng: hóng zǐ qiǎn hóng tōng bái. yīn wèi jiāng zhè xiē mǔ dān yí zhí zài tè wèi tài zhēn fēi xīn jiàn chéng de chén xiāng tíng biān, yòu zhí huā huì fán kāi, xuán zōng huáng dì chéng zhào yè bái bǎo mǎ, tài zhēn fēi chéng bù niǎn xiāng suí, qián wǎng shěn xiāng tíng pàn guān shǎng mǔ dān. xià zhào tè xuǎn lí yuán dì zǐ zhōng de yōu xiù de gē shǒu chàng gē, dé lè qū shí liù bù. lǐ guī nián yǐ chàng gē néng shǒu ér míng zào yī shí. tā shǒu pěng tán bǎn, zhàn zài zhòng gē shǒu qián biān, gāng yào chàng gē. xuán zōng shuō: guān shǎng míng huā, miàn duì ài fēi, zěn me néng yòng jiù qū jiù cí chàng ne? yú shì, mìng lǐ guī nián chí yù yòng jīn huā jiān, xuān zhào lǐ bái jìn gōng, ràng tā lì kè xiě chū qīng píng diào sān zhāng. lǐ bái xīn rán jiē shòu le zhè gè rèn wù. zhè shí lǐ bái zuó yè hē zuì le jiǔ xiàn zài hái méi yǒu wán quán xǐng jiǔ ne. zhǐ jiàn tā lüè yī chén sī, jí tí bǐ yī huī ér jiù, xiě chéng qīng píng diào sān zhāng. zhè xiē cí shì: yún xiǎng yī shang huā xiǎng róng, chūn fēng xiǎo fú lù huá nóng. ruò fēi qún yù shān tóu jiàn, huì xiàng yáo tái yuè xià féng. yī zhī hóng yàn lù níng xiāng. yún yǔ wū shān wǎng duàn cháng. jiè wèn hàn gōng shuí dé shì, kě lián fēi yàn yǐ xīn zhuāng. míng huā qīng guó liǎng xiāng huān, zhǎng dé jūn wáng dài xiào kàn. jiě shì chūn fēng wú xiàn hèn, chén xiāng tíng běi yǐ lán gān. lǐ bái xiě bà, guī nián lì jí jìn xiàn. xuán zōng huáng dì mìng lìng lí yuán dì zǐ yuē lüè diào fǔ sī zhú bàn zòu, cuī cù lǐ guī nián yǐn hóu chàng zhī. tài zhēn fēi yáng yù huán shǒu chí bō lí qī bǎo bēi, zhuó yǐn xī yù liáng zhōu gòng fèng de pú táo měi jiǔ, mǎn liǎn hán xiào dì lǐng huì zhe gē zhōng de qíng yì. xuán zōng qīn chuī yù dí wèi lǐ guī nián bàn zòu. měi chuī wán yī qǔ jiāng huàn xīn qǔ shí, gù yì tuō zhǎng dí shēng qǔ yuè tài zhēn fēi. tài zhēn fēi yǐn wán jiǔ, shōu qǐ xiù pà liǎng cì bài xiè huáng shàng de ēn chǒng. lǐ guī nián cháng jiāng cǐ shì jiǎng gěi wǔ wáng tīng. huí xiǎng yī xià, yǐ chàng gē ér yíng dé zhè me gāo de shēng yù de, hái méi yǒu chāo guò zhè cì de ne. zhè yě shì yī shí de jí zhì a! xuán zōng huáng dì qīn zì gù juàn lǐ bái, yóu qí yǒu bié yú qí tā xué shì. shǐ de nèi gōng zǒng guǎn dà tài jiān gāo lì shì shēn shēn dì rèn wèi huáng shàng ràng tā gěi lǐ bái tuō xuē shì qí chǐ dà rǔ. hòu lái yǒu yì tiān, tài zhēn fēi zhòng yín lǐ bái de qīng píng diào shí, gāo lì shì gù zuò xì yán shuō: wèi zhè xiē wāi cí, niáng niáng nǐ yīng gāi yuàn hèn lǐ bái nà xiǎo zi shēn rù gǔ suǐ, zěn me hái niàn niàn bù wàng ne? tài zhēn fēi jīng yì bù jiě dì wèn: nǐ zěn me néng shuō lǐ hàn lín yòng shī wǔ rǔ wǒ ne? gāo lì shì shuō: lǐ bái nà xiǎo zi yòng zhào fēi yàn zhǐ dài niáng niáng nǐ, shì zuò jiàn nǐ le. zhào fēi yàn hòu lái shī chǒng yòu yǒu bié huān, zhè bú shì jiè tā lái wǔ rǔ niáng niáng nǐ me? tài zhēn fēi tīng hòu hěn yǐ wèi rán, yú shì kāi shǐ qiān nù yú lǐ bái. xuán zōng huáng dì céng yǒu sān cì yù bài lǐ bái wèi guān, dōu yīn zài gōng lǐ zāo dào tài zhēn fēi gāo lì shì de zǔ ài ér zuò bà.
開元年間,宮中剛剛看重木芍藥,就是現今的牡丹。得到四個品種:紅、紫、淺紅、通白。因為將這些牡丹移植在特為太真妃新建成的沉香亭邊,又值花會繁開,玄宗皇帝乘照夜白寶馬,太真妃乘步輦相隨,前往沈香亭畔觀賞牡丹。下詔特選梨園弟子中的優秀的歌手唱歌,得樂曲十六部。李龜年以唱歌能手而名噪一時。他手捧檀板,站在眾歌手前邊,剛要唱歌。玄宗說:觀賞名花,面對愛妃,怎麼能用舊曲舊詞唱呢?於是,命李龜年持御用金花箋,宣召李白進宮,讓他立刻寫出《清平調》三章。李白欣然接受了這個任務。這時李白昨夜喝醉了酒現在還沒有完全醒酒呢。只見他略一沉思,即提筆一揮而就,寫成《清平調》三章。這些詞是:雲想衣裳花想容,春風曉拂露華濃。若非群玉山頭見,會向瑤台月下逢。一支紅艷露凝香。雲雨巫山枉斷腸。借問漢宮誰得似,可憐飛燕倚新荘。名花傾國兩相歡,長得君王帶笑看。解釋春風無限恨,沉香亭北倚欄杆。李白寫罷,龜年立即進獻。玄宗皇帝命令梨園弟子約略調撫絲竹伴奏,催促李龜年引喉唱之。太真妃楊玉環手持玻璃七寶杯,酌飲西域涼州供奉的葡萄美酒,滿臉含笑地領會着歌中的情意。玄宗親吹玉笛為李龜年伴奏。每吹完一曲將換新曲時,故意拖長笛聲取悅太真妃。太真妃飲完酒,收起繡帕兩次拜謝皇上的恩寵。李龜年常將此事講給五王聽。回想一下,以唱歌而贏得這麼高的聲譽的,還沒有超過這次的呢。這也是一時的極致啊!玄宗皇帝親自顧眷李白,尤其有別於其他學士。使得內宮總管大太監高力士深深地認為皇上讓他給李白脫靴是奇恥大辱。後來有一天,太真妃重吟李白的《清平調》時,高力士故作戲言說:為這些歪詞,娘娘你應該怨恨李白那小子深入骨髓,怎麼還念念不忘呢?太真妃驚異不解地問:你怎麼能說李翰林用詩侮辱我呢?高力士說:李白那小子用趙飛燕指代娘娘你,是作賤你了。趙飛燕後來失寵又有別歡,這不是借她來侮辱娘娘你麼?太真妃聽後很以為然,於是開始遷怒於李白。玄宗皇帝曾有三次欲拜李白為官,都因在宮裡遭到太真妃、高力士的阻礙而作罷。
lǐ gǔn
李袞
lǐ gǔn shàn gē yú jiāng wài, míng dòng jīng shī. cuī zhāo rù cháo, mì zài ér zhì. nǎi yāo bīn kè, qǐng dì yī bù lè jí jīng yì zhī míng chàng, yǐ wèi shèng huì. zhāo yán yǒu biǎo dì, qǐng dēng mò zuò, lìng gǔn bì yī ér chū, mǎn zuò chī xiào zhī. shǎo qǐng mìng jiǔ, zhāo yuē: qǐng biǎo dì gē. zuò zhōng yòu xiào. jí hóu zhuàn yī shēng, lè rén jiē dà jīng yuē: shì lǐ bā láng yě. luó bài zhī. chū guó shǐ bǔ
李袞善歌於江外,名動京師。崔昭入朝,密載而至。乃邀賓客,請第一部樂及京邑之名倡,以為盛會。昭言有表弟,請登末座,令袞弊衣而出,滿坐嗤笑之。少頃命酒,昭曰:請表弟歌。坐中又笑。及喉囀一聲,樂人皆大驚曰:是李八郎也。羅拜之。(出《國史補》)
hán huì
韓會
hán huì shàn gē, jué miào. míng bèi hào wèi sì kuí, huì wèi kuí tóu. chū guó shǐ bǔ
韓會善歌,絕妙。名輩號為四夔,會為夔頭。(出《國史補》)
mǐ jiā róng
米嘉榮
gē qǔ zhī miào, qí lái jiǔ yǐ. yuán hé zhōng, guó lè yǒu mǐ jiā róng hé kān, jìn yǒu chén bù xián. bù xián zi yì nú, yī èr shí nián lái jué bù wén shàn chàng, shèng yǐ pāi dàn xíng yú shì. pāi dàn qǐ yú lǐ kě jiǔ. míng chāo běn jiǔ zuò jí yì zōng cháo ēn zé qǔ zi, bié zhào shí kū zhào shí zhī míng. liú shàng shū yǔ xī yǔ mǐ jiā róng shī yún: sān cháo gòng fèng mǐ jiā róng, néng biàn xīn shēng zuò jiù shēng. yú jīn hòu bèi qīng qián bèi, hǎo rǎn zī xū shì hòu shēng. yòu zì biǎn suǒ guī jīng, wén hé kān gē yuē: èr shí nián lái bié dì jīng, zhòng wén tiān lè bù shèng qíng. jiù rén wéi yǒu hé kān zài, gèng qǐng yīn qín chàng wèi chéng. chū lú shì zá shuō
歌曲之妙,其來久矣。元和中,國樂有米嘉榮、何戡,近有陳不嫌。不嫌子意奴,一二十年來絕不聞善唱,盛以拍彈行於世。拍彈起於李可久。(明抄本久作及)懿宗朝恩澤曲子,《別趙十》、《哭趙十》之名。劉尚書禹錫《與米嘉榮》詩云:三朝供奉米嘉榮,能變新聲作舊聲。於今後輩輕前輩,好染髭鬚事後生。又自貶所歸京,《聞何戡歌》曰:二十年來別帝京,重聞天樂不勝情。舊人唯有何戡在,更請殷勤唱渭城。(出《盧氏雜說》)
dí
笛
zhāo huá guǎn
昭華管
qín xián yáng gōng yǒu yù dí zhǎng èr chǐ sān cùn, èr shí liù kǒng. chuī zhī zé jiàn chē mǎ shān lín, yǐn yǐn xiāng cì, xī yì bù jiàn, míng yuē zhāo huá zhī guǎn. chū xī jīng zá jì
秦咸陽宮有玉笛長二尺三寸,二十六孔。吹之則見車馬山林,隱隱相次,息亦不見,名曰昭華之管。(出《西京雜記》)
táng xuán zōng
唐玄宗
xuán zōng cháng zuò cháo shí, yǐ shǒu zhǐ shàng xià àn qí fù. cháo tuì, gāo lì shì jìn yuē: bì xià xiàng lái shù yǐ shǒu zhǐ àn qí fù, qǐ fēi shèng tǐ xiǎo bù ān yé? xuán zōng yuē: fēi yě. wú zuó yè mèng yóu yuè gōng, zhū xiān yú yú yǐ shàng qīng zhī lè. liú liàng qīng yuè, dài fēi rén suǒ wén yě. hān zuì jiǔ zhī, hé zòu qīng lè. yǐ sòng wú guī. qí qū qī chǔ dòng rén, yǎo yǎo zài ěr. wú xiàng yǐ yù dí xún, jǐn dé yǐ. zuò cháo zhī jì, lǜ huò yí wàng, gù huái yù dí, shí yǐ shàng xià xún zhī. fēi bù ān yě. lì shì zài bài hè yuē: fēi cháng zhī shì yě, yuàn bì xià wèi chén yī zòu zhī. shàng shì zòu, qí yīn liáo liáo rán, bù kě míng yě. lì shì yòu zòu bài, qiě qǐng qí míng. shàng xiào yuē: cǐ qū míng zǐ yún huí. zài yú lè zhāng, jīn tài cháng kè shí zài yān. chū kāi tiān chuán xìn jì
玄宗嘗坐朝時,以手指上下按其腹。朝退,高力士進曰:陛下向來數以手指按其腹,豈非聖體小不安耶?玄宗曰:非也。吾昨夜夢遊月宮,諸仙娛余以上清之樂。流亮清越,殆非人所聞也。酣醉久之,合奏清樂。以送吾歸。其曲淒楚動人,杳杳在耳。吾向以玉笛尋,盡得矣。坐朝之際,慮或遺忘,故懷玉笛,時以上下尋之。非不安也。力士再拜賀曰:非常之事也,願陛下為臣一奏之。上試奏,其音寥寥然,不可名也。力士又奏拜,且請其名。上笑曰:此曲名《紫雲回》。載於樂章,今太常刻石在焉。(出《開天傳信記》)
hàn zhōng wáng yǔ
漢中王瑀
hàn zhōng wáng yǔ wèi tài qīng. zǎo qǐ cháo, wén yǒng xìng lǐ rén chuī dí, wèn shì tài cháng lè rén fǒu. yuē: rán. yǐ hòu yīn yuè lè ér huàn zhī, wèn yuē: hé dé mǒu rì wò chuī dí yé. chū chuán jì
漢中王瑀為太卿。早起朝,聞永興里人吹笛,問是太常樂人否。曰:然。已後因閱樂而喚之,問曰:何得某日臥吹笛耶。(出《傳記》)
mò
謩
lǐ zhōu hǎo shì cháng dé cūn shè yān zhú, jié wèi dí, jiān rú tiě shí. yǐ yí lǐ mò. mò chuī dí, tiān xià dì yī. yuè yè fàn jiāng, yǔ tóng zhōu rén chuī, liáo liàng yì fā. é yǒu kè yú àn, hū zhōu qǐng zài. jì zhì, qǐng dí ér chuī, shén wèi jīng miào, shān shí kě liè. mò píng shēng wèi cháng jiàn. jí rù pò, hū xī pán pǐ, yīng zhǐ fěn suì. kè sàn, bù zhī suǒ zhī. zhōu rén zhe jì, yí qí jiāo lóng yě. mò cháng qiū yè chuī dí yú guā zhōu, jí zài shén ài. chū fā diào, qún dòng jiē xī jí shù zòu, wēi fēng sà rán lì zhì. yǒu qǐng, zhōu rù jiǎ kè, yǒu yuàn tàn bēi qì zhī shēng. chū guó shǐ bǔ
李舟好事嘗得村舍煙竹,截為笛,堅如鐵石。以遺李謩。謩吹笛,天下第一。月夜泛江,與同舟人吹,寥亮逸發。俄有客於岸,呼舟請載。既至,請笛而吹,甚為精妙,山石可裂。謩平生未嘗見。及入破,呼吸盤擗,應指粉碎。客散,不知所之。舟人著記,疑其蛟龍也。謩嘗秋夜吹笛於瓜州,楫載甚隘。初發調,群動皆息;及數奏,微風颯然立至。有頃,舟入賈客,有怨嘆悲泣之聲。(出《國史補》)
yòu mò, kāi yuán zhōng chuī dí wèi dì yī bù, jìn dài wú bǐ. yǒu gù, zì jiào fāng qǐng jiǎ zhì yuè zhōu, gōng sī gèng yàn, yǐ guān qí miào. shí zhōu kè jǔ jìn shì zhě shí rén, jiē yǒu zī yè, nǎi jù èr qiān wén tóng huì jìng hú, yù yāo lǐ shēng hú shàng chuī zhī, xiǎng qí fēng yùn, yóu jìng rén shén. yǐ fèi duō rén shǎo, suì xiāng yuē gè zhào yī kè. huì zhōng yǒu yī rén, yǐ rì wǎn fāng jì dé, bù huáng tā qǐng. qí lín jū yǒu dú gū shēng zhě nián lǎo, jiǔ chù tián yě, rén shì bù zhī, máo wū shù jiān, cháng hū wèi dú gū zhàng. zhì shì suì yǐ yīng mìng. dào huì suǒ, chéng bō wàn qǐng, jǐng wù jiē qí. lǐ shēng fú dí, jiàn yí zhōu yú hú xīn. shí qīng yún méng lóng, wēi fēng fú liú, bō lán dǒu qǐ. lǐ shēng pěng dí, qí shēng shǐ fā zhī hòu, hūn yē qí kāi, shuǐ mù sēn rán, fǎng fú rú yǒu shén guǐ zhī lái. zuò kè jiē gèng zàn yǒng zhī, yǐ wèi jūn tiān zhī lè bù rú yě. dú gū shēng nǎi wú yī yán, huì zhě jiē nù. lǐ shēng wèi qīng jǐ, yì shén fèn zhī. liáng jiǔ, yòu jìng sī zuò yī qǔ, gèng jiā miào jué, wú bù shǎng hài. dú gū shēng yòu wú yán. lín jū zhào zhì zhě shén cán huǐ, bái yú zhòng yuē: dú gū cūn luò yōu chù, chéng guō xī zhì. yīn lè zhī lèi, lǜ suǒ bù tōng. huì kè tóng qiào zé zhī, dú gū shēng bù dá, dàn wēi xiào ér yǐ. lǐ shēng yuē: gōng rú shì, shì qīng báo wèi? míng chāo běn wèi zuò jì fù shì hǎo shǒu? dú gū shēng nǎi xú yuē: gōng ān zhī pū bù huì yě? zuò kè jiē wèi lǐ shēng gǎi róng xiè zhī. dú gū yuē: gōng shì chuī liáng zhōu. zhì qū zhōng, dú gū shēng yuē: gōng yì shén néng miào, rán shēng diào zá yí lè, dé wú yǒu guī zī zhī lǚ hū? lǐ shēng dà hài, qǐ bài yuē: zhàng rén shén jué, mǒu yì bù zì zhī, běn shī shí guī zī zhī rén yě. yòu yuē: dì shí sān dié wù rù shuǐ diào, zú xià zhī zhī hū? lǐ shēng yuē: mǒu wán méng, shí bù jué. dú gū shēng nǎi qǔ chuī zhī. lǐ shēng gèng yǒu yī dí, fú shì yǐ jìn. dú gū shì zhī yuē: cǐ dōu bù kān qǔ, zhí zhě cū tōng ěr. nǎi huàn zhī, yuē: cǐ zhì rù pò, bì liè, dé wú lìn xī fǒu? lǐ shēng yuē: bù gǎn. suì chuī. shēng fā rù yún, sì zuò zhèn kuàng, lǐ shēng cù jí bù gǎn dòng. zhì dì shí sān dié, jiē shì miù wù zhī chù, jìng fú jiāng bài. jí rù pò, dí suì bài liè, bù fù zhōng qū. lǐ shēng zài bài. zhòng jiē tiē xī, nǎi sàn. míng dàn, lǐ shēng bìng huì kè jiē wǎng hòu zhī, zhì zé wéi máo shè shàng cún, dú gū shēng bù jiàn yǐ. yuè rén zhī zhě jiē fǎng zhī, jìng bù zhī qí suǒ qù. chū yì shǐ
又謩,開元中吹笛為第一部,近代無比。有故,自教坊請假至越州,公私更宴,以觀其妙。時州客舉進士者十人,皆有資業,乃醵二千文同會鏡湖,欲邀李生湖上吹之,想其風韻,尤敬人神。以費多人少,遂相約各召一客。會中有一人,以日晚方記得,不遑他請。其鄰居有獨孤生者年老,久處田野,人事不知,茅屋數間,嘗呼為獨孤丈。至是遂以應命。到會所,澄波萬頃,景物皆奇。李生拂笛,漸移舟於湖心。時輕雲朦朧,微風拂流,波瀾陡起。李生捧笛,其聲始發之後,昏噎齊開,水木森然,仿佛如有神鬼之來。坐客皆更贊詠之,以為鈞天之樂不如也。獨孤生乃無一言,會者皆怒。李生為輕己,意甚忿之。良久,又靜思作一曲,更加妙絕,無不賞駭。獨孤生又無言。鄰居召至者甚慚悔,白於眾曰:獨孤村落幽處,城郭稀至。音樂之類,率所不通。會客同誚責之,獨孤生不答,但微笑而已。李生曰:公如是,是輕薄為?(明抄本為作技)復是好手?獨孤生乃徐曰:公安知仆不會也?坐客皆為李生改容謝之。獨孤曰:公試吹《涼州》。至曲終,獨孤生曰:公亦甚能妙,然聲調雜夷樂,得無有龜茲之侶乎?李生大駭,起拜曰:丈人神絕,某亦不自知,本師實龜茲之人也。又曰:第十三疊誤入水調,足下知之乎?李生曰:某頑蒙,實不覺。獨孤生乃取吹之。李生更有一笛,拂試以進。獨孤視之曰:此都不堪取,執者粗通耳。乃換之,曰:此至入破,必裂,得無吝惜否?李生曰:不敢。遂吹。聲發入雲,四座震況,李生蹙踖不敢動。至第十三疊,揭示謬誤之處,敬伏將拜。及入破,笛遂敗裂,不復終曲。李生再拜。眾皆貼息,乃散。明旦,李生並會客皆往候之,至則唯茅舍尚存,獨孤生不見矣。越人知者皆訪之,竟不知其所去。(出《逸史》)
xǔ yún fēng
許雲封
xǔ yún fēng, lè gōng zhī dí zhě. zhēn yuán chū, wéi yīng wù zì lán tái láng chū wèi hé zhōu mù, fēi suǒ yí yuàn, pō bù dé zhì. qīng zhōu dōng xià, yè pō líng bì yì. shí yún tiān chū yíng, dí lù níng lěng, zhōu zhōng yín piáo, míng chāo běn piáo zuò fēng, yí dāng zuò fěng jiāng yǐ shǔ cí. hū wén yún fēng dí shēng, jiē tàn liáng jiǔ. wéi gōng dòng xiǎo yīn lǜ, wèi qí dí shēng, kù sì tiān bǎo zhōng lí yuán fǎ qǔ lǐ mò suǒ chuī zhě. suì zhào yún fēng wèn zhī, nǎi shì lǐ mò wài sūn yě. yún fēng yuē: mǒu rèn chéng jiù tǔ, duō nián bù guī. tiān bǎo gǎi yuán, chū shēng yī yuè. shí dōng fēng huí, jià cì zhì rèn chéng. wài zǔ wén mǒu chū shēng, xiāng jiàn shén xǐ, nǎi bào yì lǐ bái xué shì, qǐ zhuàn lìng míng. lǐ gōng fāng zuò qí tíng, gāo shēng mìng jiǔ. dāng lú hè lán shì nián qiě jiǔ shí yú, yāo lǐ zhì yǐn yú lóu shàng. wài zǔ sòng jiǔ, lǐ gōng wò guǎn zuì shū mǒu xiōng qián yuē:' shù xià bǐ hé rén, bù yǔ zhēn wú hǎo. yǔ ruò jí rì zhōng, yān fēi xiè chéng bǎo.' wài zǔ cí yuē:' běn yú lǐ shì qǐ míng, jīn bù jiě suǒ shū zhī yǔ.' lǐ gōng yuē: cǐ jí míng zài qí jiān yě. shù xià rén shì mù zǐ, mù zǐ lǐ zì yě. bù yǔ shì mò yán, mò yán mò yě. hǎo shì nǚ zǐ, nǚ zǐ wài sūn yě. yǔ jí rì zhōng, shì yán wǔ, yán wǔ xǔ yě. yān fēi xiè chéng bǎo, shì yún chū fēng zhōng, nǎi shì yún fēng yě. jí lǐ mò wài shēng xǔ yún fēng yě. hòu suì míng zhī. mǒu cái shǐ shí nián, shēn biàn gū lì. yīn chéng yì mǎ, xī rù zhǎng ān. wài zǔ mǐn yǐ yuǎn lái, lìng chǐ zhū jiù xué yè. wèi mǒu xìng zhī yīn lǜ, jiào yǐ héng dí. měi yī qǔ chéng, bì fǔ bèi shǎng tàn. zhí lí yuán fǎ bù zhì xiǎo bù yīn shēng, fán sān shí yú rén, jiē shí wǔ yǐ xià. tiān bǎo shí sì zài liù yuè rì, shí lí shān zhù bì, shì guì fēi dàn chén. shàng mìng xiǎo bù yīn shēng, lè zhǎng shēng diàn. réng zòu xīn qǔ, wèi yǒu míng. huì nán hǎi jìn lì zhī, yīn yǐ qū míng lì zhī xiāng. zuǒ yòu huān hū, shēng dòng shān gǔ. qí nián ān lù shān pàn, chē jià hái jīng. zì hòu jù féng lí luàn, piāo liú nán hǎi, jìn sì shí zài. jīn zhě jìn fǎng zhū qīn, jiāng dǐ lóng qiū. wéi gōng yuē: wǒ yǒu rǔ mǔ zhī zǐ, qí míng qiān jīn, cháng yú tiān bǎo zhōng shòu dí lǐ gòng fèng. yì chéng shēn sǐ, měi suǒ bēi jiē. jiù chuī zhī dí, jí lǐ jūn suǒ cì yě. suì náng chū jiù dí. yún fēng guì pěng bēi qiè, fǔ ér guān zhī yuē: xìn shì jiā dí, dàn fēi wài zǔ suǒ chuī zhě. nǎi wèi wéi gōng yuē: zhú shēng yún mèng zhī nán, jiàn zài kē tíng zhī xià. yǐ jīn nián qī yuè wàng qián shēng, míng nián qī yuè wàng qián fá, guò qī bù fá. zé qí yīn zhì. wèi qī ér fá, zé qí yīn fú. fú zhě wài zé zhōng gàn, gàn zhě shòu qì bù quán, qì bù quán zé qí zhú yāo. fán fā yáng yī shēng, chū rù jiǔ xī. gǔ zhī zhì yīn zhě, yī dié shí èr jié, yī jié shí èr qiāo. jīn zhī míng lè yě, zhì rú luò méi liú yùn, gǎn jīn gǔ zhī yóu rén, zhé liǔ chuán qíng, bēi yù guān zhī shù kè. chéng wèi qīng xiǎng, qiě yì zhì yīn, wú yǐ jiàng shén ér qí fú yě. qí yǐ yāo zhī zhú, yù zhì yīn bì pò, suǒ yǐ zhī fēi wài zǔ suǒ chuī zhě. wéi gōng yuē: yù jīng rǔ jiàn, dí pò wú shāng. yún fēng nǎi pěng dí chuī liù zhōu biàn, yī dié wèi jǐn, huō rán zhōng liè. wéi gōng jīng tàn jiǔ zhī, suì lǐ yún fēng yú qū bù. chū gān zé yáo
許雲封,樂工之笛者。貞元初,韋應物自蘭台郎出為和州牧,非所宜願,頗不得志。輕舟東下,夜泊靈璧驛。時雲天初瑩,狄露凝冷,舟中吟瓢,(明抄本瓢作凮,疑當作諷)將以屬詞。忽聞雲封笛聲,嗟嘆良久。韋公洞曉音律,謂其笛聲,酷似天寶中梨園法曲李謩所吹者。遂召雲封問之,乃是李謩外孫也。雲封曰:某任城舊土,多年不歸。天寶改元,初生一月。時東封回,駕次至任城。外祖聞某初生,相見甚喜,乃抱詣李白學士,乞撰令名。李公方坐旗亭,高聲命酒。當爐賀蘭氏年且九十餘,邀李置飲於樓上。外祖送酒,李公握管醉書某胸前曰:'樹下彼何人,不語真吾好。語若及日中,煙霏謝成寶。'外祖辭曰:'本於李氏乞名,今不解所書之語。'李公曰:此即名在其間也。樹下人是木子,木子李字也。不語是莫言,莫言謩也。好是女子,女子外孫也。語及日中,是言午,言午許也。煙霏謝成寶,是雲出封中,乃是雲封也。即李謩外生許雲封也。後遂名之。某才始十年,身便孤立。因乘義馬,西入長安。外祖憫以遠來,令齒諸舅學業。謂某性知音律,教以橫笛。每一曲成,必撫背賞嘆。值梨園法部置小部音聲,凡三十餘人,皆十五以下。天寶十四載六月日,時驪山駐蹕,是貴妃誕辰。上命小部音聲,樂長生殿。仍奏新曲,未有名。會南海進荔枝,因以曲名《荔枝香》。左右歡呼,聲動山谷。其年安祿山叛,車駕還京。自後俱逢離亂,漂流南海,近四十載。今者近訪諸親,將抵龍丘。韋公曰:我有乳母之子,其名千金,嘗於天寶中受笛李供奉。藝成身死,每所悲嗟。舊吹之笛,即李君所賜也。遂囊出舊笛。雲封跪捧悲切,撫而觀之曰:信是佳笛,但非外祖所吹者。乃為韋公曰:竹生雲夢之南,鑒在柯亭之下。以今年七月望前生,明年七月望前伐,過期不伐。則其音窒。未期而伐,則其音浮。浮者外澤中干,干者受氣不全,氣不全則其竹夭。凡發揚一聲,出入九息。古之至音者,一疊十二節,一節十二敲。今之名樂也,至如落梅流韻,感金谷之遊人,折柳傳情,悲玉關之戍客。誠為清響,且異至音,無以降神而祈福也。其已夭之竹,遇至音必破,所以知非外祖所吹者。韋公曰:欲旌汝鑒,笛破無傷。雲封乃捧笛吹《六州遍》,一疊未盡,騞然中裂。韋公驚嘆久之,遂禮雲封於曲部。(出《甘澤謠》)
lǚ xiāng yún
呂鄉筠
dòng tíng jiǎ kè lǚ xiāng yún cháng yǐ huò zhí fàn jiāng xī míng chāo běn jiāng xī zuò shān hǎi zá huò, zhú shén yī zhī lì. lì wài yǒu xiàn, jí shī pín qīn qī, cì jí pín rén, gèng wú yú zhù. shàn chuī dí, měi yù hǎo shān shuǐ, wú bù wéi zhōu tàn tǎo, chuī dí ér qù. cháng yú zhōng chūn yuè yè, pō yú jūn shān cè, mìng zūn jiǔ dú yǐn, yǐn yī bēi ér chuī dí shù qū. hū jiàn bō shàng yǒu yú zhōu ér lái zhě, jiàn jìn, nǎi yī lǎo fù bìn méi pó rán, qù jiù yì cháng. xiāng yún zhì dí qǐ lì, yíng shàng zhōu. lǎo fù wéi yú zhōu yú xiāng yún zhōu ér shàng, gè wèn suǒ yí. lǎo fù yuē: wén jūn dí shēng liáo liàng, qū diào fēi cháng, wǒ shì yǐ lái. xiāng yún yǐn zhī shù bēi, lǎo fù yuē: lǎo rén shǎo yè dí, zi kě jiào hū? xiāng yún sù suǒ dān wèi, qǐ bài, yuàn wèi mò xué. lǎo fù suì yú huái xiù jiān chū dí sān guǎn. qí yī dà rú hé gǒng qí cì dà rú cháng rén zhī xù zhě qí yī jué xiǎo rú xì bǐ guǎn. xiāng yún fù bài qǐng lǎo fù yī chuī, lǎo fù yuē: qí dà zhě bù kě fā, cì zhě yì rán, qí xiǎo zhě wèi zi chuī yī qǔ. bù zhī dé zhōng fǒu. xiāng yún yuē: yuàn wén qí bù kě fā zhě. lǎo fù yuē: qí dì yī zhě zài zhū tiān, duì zhū shàng dì, huò yuán jūn, huò shàng yuán fū rén, hé shàng tiān zhī lè ér chuī zhī. ruò yú rén jiān chuī zhī, rén xiāo dì chāi, rì yuè wú guāng, wǔ xīng shī cì, shān yuè bēng yí, bù xiá yán qí yú yě. dì èr zhě duì zhū dòng fǔ xiān rén péng lái gū shè kūn qiū wáng mǔ jí zhū zhēn jūn děng, hé xiān lè ér chuī zhī, ruò rén jiān chuī zhī, fēi shā zǒu shí, xiáng niǎo zhuì dì, zǒu shòu nǎo liè, wǔ xīng nèi cuò, zhì yòu zhèn sǐ, rén mín chán lù, bù xiá yán yú yě. qí xiǎo zhě, shì lǎo shēn yǔ péng chái kě lè zhě. shù lèi zá ér tīng zhī, chuī de bù ān. míng chāo běn ān zuò fáng wèi zhī kě zhōng qū fǒu. yán bì, chōu dí chuī sān shēng, hú shàng fēng dòng, bō tāo hàng yàng, yú biē tiào pēn. xiāng yún jí tóng pú kǒng sǒng zhé kuàng. wǔ shēng liù shēng, jūn shān shàng niǎo shòu jiào zào, yuè sè hūn mèi, zhōu jí dà kǒng. lǎo fù suì zhǐ. yǐn mǎn shù bēi, nǎi yín yuē: hú zhōng lǎo rén dú huáng lǎo, shǒu yuán zǐ lěi zuò cuì cǎo. chūn zhì bù zhī xiāng shuǐ shēn, rì mù wàng què bā líng dào. yòu yǐn shù bēi, wèi xiāng yún yuē: míng nián shè, yǔ jūn qī yú cǐ. suì zhào yú zhōu ér qù, yǐn yǐn jiàn méi yú bō jiān. zhì míng nián qiū, xiāng yún shí xún yú yún shān cì zhī, zhōng bù fù jiàn yě. chū bó yì zhì
洞庭賈客呂鄉筠常以貨殖販江西(明抄本江西作山海)雜貨,逐什一之利。利外有羨,即施貧親戚,次及貧人,更無餘貯。善吹笛,每遇好山水,無不維舟探討,吹笛而去。嘗於中春月夜,泊於君山側,命樽酒獨飲,飲一杯而吹笛數曲。忽見波上有漁舟而來者,漸近,乃一老父鬢眉皤然,去就異常。鄉筠置笛起立,迎上舟。老父維漁舟於鄉筠舟而上,各問所宜。老父曰:聞君笛聲嘹亮,曲調非常,我是以來。鄉筠飲之數杯,老父曰:老人少業笛,子可教乎?鄉筠素所耽味,起拜,願為末學。老父遂於懷袖間出笛三管。其一大如合拱;其次大如常人之蓄者;其一絕小如細筆管。鄉筠復拜請老父一吹,老父曰:其大者不可發,次者亦然,其小者為子吹一曲。不知得終否。鄉筠曰:願聞其不可發者。老父曰:其第一者在諸天,對諸上帝,或元君,或上元夫人,合上天之樂而吹之。若於人間吹之,人消地拆,日月無光,五星失次,山嶽崩圯,不暇言其餘也。第二者對諸洞府仙人、蓬萊姑射、昆丘王母、及諸真君等,合仙樂而吹之,若人間吹之,飛沙走石,翔鳥墜地,走獸腦裂,五星內錯,稚幼振死,人民緾路,不暇言余也。其小者,是老身與朋儕可樂者。庶類雜而聽之,吹的不安。(明抄本安作妨)未知可終曲否。言畢,抽笛吹三聲,湖上風動,波濤沆瀁,魚鱉跳噴。鄉筠及童僕恐聳讋況。五聲六聲,君山上鳥獸叫噪,月色昏昧,舟楫大恐。老父遂止。引滿數杯,乃吟曰:湖中老人讀黃老,手援紫藟坐翠草。春至不知湘水深,日暮忘卻巴陵道。又飲數杯,謂鄉筠曰:明年社,與君期於此。遂棹漁舟而去,隱隱漸沒于波間。至明年秋,鄉筠十旬於筠山伺之,終不復見也。(出《博異志》)
bì lì lǐ wèi
觱篥李蔚
xián tōng zhōng, chéng xiàng lǐ wèi bài duān kuí rì. zì dà liáng yí zhèn huái hǎi, zhèng jī rì wén. wèi qī zhōu, róng jiā shuǐ tǔ, yí fēng yì sú, shén qià qún qíng. jì péng mén luàn cháng zhī hòu, fān zhèn chuāng yí wèi píng, gōng àn pèi gōng jǐ ér zhì zhī. bǔ zhuì tuí huǐ, zhěng qì huài gāng, gōng wú xū rì. yǐ qí jùn guǎ shèng yóu zhī dì, qiě fēng tíng yuè guān, jì yǐ huāng liáng huā pǔ diào tái, wèi qiè shēn zhǐ. yī dàn, mìng yú xì mǎ tíng xī, lián yù gōu xié dào, kāi chuàng chí zhǎo, gòu qì tíng tái. huī jīn jì bì, hào yuē shǎng xīn. zāi péi huā mù, xù yǎng yuǎn fāng qí qín yì chù, bì cuì qí suǒ. fāng chūn jiǔ xún, jū rén shì nǚ dé yǐ yóu guān. yī dàn, wén zhè yòu xiǎo xiào xuē yáng táo, lín yā dù zhī yùn mǐ rù chéng. gōng xǐ qí xìng míng, yǒu tóng nǎng rì zhū yá lǐ xiāng zuǒ yòu zhě. suì lìng shì xún zhī, guǒ shì jiù rén yǐ. gōng shén xǐ, rú huò gǔ wù, nǎi mìng yá tíng xiǎo jiāng dài yā yùn liáng, liú zhǐ bié guǎn. yī rì, gōng zhào yáng táo yóu, xún qí suǒ wén, jí wǎng rì lú guǎn zhī shì. xuē yīn xiàn zhū yá lǐ xiāng lù chàng yuán bái suǒ zhuàn gē yī zhóu. gōng yì xǐ zhī. cì chū lú guǎn, yú zī tíng zòu zhī. qí guǎn jué wēi. měi yú yī bì lì zhōng. cháng róng sān guǎn yě. míng chāo běn sān zuò yī. shēng rú tiān jì zì rán ér lái, qíng sī kuān xián. gōng dà jiā shǎng zhī, yì zèng qí shī bù jì, zhōng piān yún xū xīn xiān zhì yàn xián yú, fèng chuī lóng yín dìng bù rú. míng chāo běn zhōng zuò quán yú shì xī lài shén fēng. chū qí èr zi, jiē shòu láo pén cuì zhí. chū gōng gòu chí tíng bì, wèi yǒu jiā míng, yīn mù yuē shǎng xīn. zhū cóng shì yǐ gōng jìn huì, gài shǎng zì yǒu shàng zì yě gōng yuē: xuān fù yán zhēng bù yán zài, yán zài bù yán zhēng. qiě fēi nèi guān gōng qiè, hé bì qí yí zāi. suì bù gǎi zuò. qí tíng zì qín bì luàn nì, nǎi wèi chú huàn zhī dì. jiē hū! gōng sūn hóng zhī dōng gé, liú qū máo hòu wèi mǎ jiù, yì hé yì zāi! chū guì yuàn cóng tán
咸通中,丞相李蔚拜端揆日。自大梁移鎮淮海,政績日聞。未期周,榮加水土,移風易俗,甚洽群情。洎彭門亂常之後,藩鎮瘡痍未平,公按轡恭己而治之。補綴頹毀,整葺壞綱,功無虛日。以其郡寡勝游之地,且風亭月觀,既以荒涼;花圃釣台,未愜深旨。一旦,命於戲馬亭西,連玉鈎斜道,開剏池沼,構葺亭台。揮斤既畢,號曰賞心。栽培花木,蓄養遠方奇禽異畜,畢萃其所。芳春九旬,居人士女得以游觀。一旦,聞浙右小校薛陽陶,臨押度支運米入城。公喜其姓名,有同曩日朱崖李相左右者。遂令試詢之,果是舊人矣。公甚喜,如獲古物,乃命衙庭小將代押運糧,留止別館。一日,公召陽陶游,詢其所聞,及往日蘆管之事。薛因獻朱崖李相、陸暢、元、白所撰歌一軸。公益喜之。次出蘆管,於茲亭奏之。(其管絕微。每於一觱篥中。常容三管也。明抄本三作一。)聲如天際自然而來,情思寬閒。公大加賞之,(亦贈其詩不記,終篇雲;虛心纖質雁銜余,鳳吹龍吟定不如。明抄本終作全)於是錫賚甚豐。出其二子,皆授牢盆倅職。初公構池亭畢,未有嘉名,因目曰賞心。諸從事以公近諱,(蓋賞字有尚字也)公曰:宣父言征不言在,言在不言征。且非內官宮妾,何避其疑哉。遂不改作。其亭自秦畢亂逆,乃為芻豢之地。嗟呼!公孫弘之東閣,劉屈氂後為馬廄,亦何異哉!(出《桂苑叢談》)