lè dà pú lí yuán lè tài zhēn fēi tiān bǎo yuè zhāng wéi gāo yú dí wén zōng shěn ā qiào yì zōng wáng lìng yán
乐 大酺 梨园乐 太真妃 天宝乐章 韦皋 于頔 文宗 沈阿翘 懿宗 王令言
níng wáng xiàn wáng rén yù
宁王献 王仁裕
gē qín qīng hán é qī fū rén lǐ guī nián lǐ gǔn hán huì mǐ jiā róng
歌 秦青韩娥 戚夫人 李龟年 李衮 韩会 米嘉荣
dí zhāo huá guǎn táng xuán zōng hàn zhōng wáng yǔ lǐ mò xǔ yún fēng lǚ xiāng yún bì lì lǐ wèi lè
笛 昭华管 唐玄宗 汉中王瑀 李謩 许云封 吕乡筠 觱篥 李蔚乐
dà pú
大酺
táng xuán zōng zài dōng luò, dà pú yú wǔ fèng lóu xià. mìng sān bǎi lǐ nèi xiàn lìng cì shǐ, lǜ qí shēng yuè lái fù quē zhě. huò wèi lìng jiào qí shèng fù ér shǎng fá yān. shí hé nèi jùn shǒu lìng yuè gōng shù bǎi rén yú chē shàng, jiē yī yǐ jǐn xiù fú xiāng zhī niú, méng yǐ hǔ pí, jí wèi xī xiàng xíng zhuàng, guān zhě hài mù. shí yuán lǔ shān qiǎn yuè gōng shù shí rén lián mèi gē yú wěi, yú wěi lǔ shān zhī wén yě. xuán zōng wén ér yì zhī, zhēng qí cí, nǎi tàn yuē: xián rén zhī yán yě. qí hòu shàng wèi zǎi chén yuē: hé nèi zhī rén, qí zài tú tàn hū. cù mìng zhēng hái, ér shòu yǐ sàn zhì. měi cì yàn shè pú huì, zé shàng yù qín zhèng lóu. jīn wú jí sì jūn bīng shì, wèi míng chén zhàng, shèng liè qí zhì, jiē bèi huáng jīn jiǎ, yī duǎn hòu xiù páo. tài cháng chén lè, wèi wèi zhāng mù hòu. zhū fān qiú zhǎng jiù shí fǔ xiàn. jiào fāng dà chén: shān chē hàn chuán, xún zhuàng zǒu suǒ, wán jiàn jué dǐ, xì mǎ dòu jī. yòu lìng gōng nǚ shù bǎi shì yǐ zhū cuì, yī yǐ jǐn xiù, zì wéi zhōng chū, jī léi gǔ, wèi pò zhèn lè tài píng lè shàng yuán lè. yòu yǐn dà xiàng xī niú rù chǎng, huò bài wǔ, dòng zhōng yīn lǜ. měi zhēng yuè wàng yè, yòu yù qín zhèng lóu guān zuò yuè. guì chén qī lǐ, guān shè kàn lóu. yè lán, jí qiǎn gōng nǚ yú lóu qián gē wǔ yǐ yú zhī. chū míng huáng zá lù
唐玄宗在东洛,大酺于五凤楼下。命三百里内县令刺史,率其声乐来赴阙者。或谓令较其胜负而赏罚焉。时河内郡守令乐工数百人于车上,皆衣以锦绣;伏厢之牛,蒙以虎皮,及为犀象形状,观者骇目。时元鲁山遣乐工数十人联袂歌于蒍,于蒍鲁山之文也。玄宗闻而异之,征其词,乃叹曰:贤人之言也。其后上谓宰臣曰:河内之人,其在涂炭乎。促命征还,而授以散秩。每赐宴设酺会,则上御勤政楼。金吾及四军兵士,未明陈仗,盛列旗帜,皆被黄金甲,衣短后绣袍。太常陈乐,卫尉张幕后。诸番酋长就食府县。教坊大陈:山车旱船,寻撞走索,丸剑角抵,戏马斗鸡。又令宫女数百饰以珠翠,衣以锦绣,自帷中出,击雷鼓,为《破阵乐》、《太平乐》、《上元乐》。又引大象犀牛入场,或拜舞,动中音律。每正月望夜,又御勤政楼观作乐。贵臣戚里,官设看楼。夜阑,即遣宫女于楼前歌舞以娱之。(出《明皇杂录》)
lí yuán lè
梨园乐
tiān bǎo zhōng, xuán zōng mìng gōng nǚ shù bǎi rén wéi lí yuán dì zǐ, jiē jū yí chūn běi yuàn. shàng sù xiǎo yīn lǜ, shí yǒu mǎ xiān qī lǐ guī nián hè huái zhì jiē dòng zhī lǜ dù. ān lù shān zì fàn yáng rù jìn, yì xiàn bái yù xiāo guǎn shù bǎi shì, jiē chén yú lí yuán. zì shì yīn xiǎng dài bù lèi rén jiān. chū tán bīn lù
天宝中,玄宗命宫女数百人为梨园弟子,皆居宜春北院。上素晓音律,时有马仙期、李龟年、贺怀智皆洞知律度。安禄山自范阳入觐,亦献白玉箫管数百事,皆陈于梨园。自是音响殆不类人间。(出《谭宾录》)
tài zhēn fēi
太真妃
tài zhēn fēi duō qǔ yì, zuì shàn jī qìng. fǔ bó zhī yīn, líng líng rán duō xīn shēng, suī tài cháng lí yuán zhī néng rén, mò néng jiā yě. xuán zōng lìng cǎi lán tián lǜ yù zhuó wèi qìng, shàng fāng zào sǔn jù liú sū zhī shǔ, jiē yǐ jīn diàn zhū cuì zhēn guài zhī wù zá shì zhī. yòu zhù jīn wèi èr shī zi, ná jué téng fèn zhī zhuàng, gè zhòng èr bǎi yú jīn, yǐ wéi fū. qí tā cǎi huì xuàn lì, zhì zuò jīng miào, yī shí wú bǐ yě. jí shàng xìng shǔ huí jīng shī, yuè qì duō wáng shī, dú yù qìng ǒu zài. shàng gù zhī qī rán, bù rěn zhì yú qián, cù lìng zài sòng tài cháng sì. zhì jīn cáng yú tài lè shǔ zhèng shēng kù zhě shì yě. chū kāi yuán zhù xìn jì
太真妃多曲艺,最善击磬。拊搏之音,玲玲然多新声,虽太常梨园之能人,莫能加也。玄宗令采蓝田绿玉琢为磬,尚方造簨簴流苏之属,皆以金钿珠翠珍怪之物杂饰之。又铸金为二狮子,拿攫腾奋之状,各重二百余斤,以为趺。其他彩绘绚丽,制作精妙,一时无比也。及上幸蜀回京师,乐器多亡失,独玉磬偶在。上顾之凄然,不忍置于前,促令载送太常寺。至今藏于太乐署正声库者是也。(出《开元住信记》)
tiān bǎo yuè zhāng
天宝乐章
tiān bǎo zhōng, yuè zhāng duō yǐ biān dì wéi míng. ruò liáng zhōu gān zhōu yī zhōu zhī lèi shì yān. qí qū biàn fán fán yuán zuò xì, jù míng chāo běn gǎi shēng, míng rù pò. hòu qí dì jǐn wèi xī fān suǒ méi pò, nǎi qí zhào yǐ. chū chuán zài lù
天宝中,乐章多以边地为名。若《凉州》、《甘州》、《伊州》之类是焉。其曲遍繁(繁原作系,据明抄本改)声,名入破。后其地尽为西蕃所没破,乃其兆矣。(出《传载录》)
wéi gāo
韦皋
wéi gāo zhèn xī chuān, jìn fèng shèng yuè qǔ, jiān yǔ wǔ rén qǔ pǔ tóng jìn. dào jīng, yú liú dǐ àn yuè, jiào fāng shù rén qián kuī, yīn dé xiān jìn. chū lú shì zá shuō
韦皋镇西川,进奉圣乐曲,兼与舞人曲谱同进。到京,于留邸按阅,教坊数人潜窥,因得先进。(出《卢氏杂说》)
yú dí
于頔
yú sī kōng dí yīn wéi tài wèi fèng shèng lè, yì zhuàn shùn shèng lè yǐ jìn. měi yàn, bì shǐ zòu zhī. qí qū jiāng bàn, xíng zhuì jiē fú, ér yī rén wǔ yú zhōng yāng. mù kè wéi shòu xiào yuē: hé yòng qióng bīng dú wǔ. suī huī xié, yì gè yǒu wéi yě. dí yòu lìng nǚ jì wèi yòu wǔ, xióng jiàn zhuàng miào, hào sūn wǔ shùn shèng lè. chū guó shǐ bǔ
于司空頔因韦太尉奉圣乐,亦撰《顺圣乐》以进。每宴,必使奏之。其曲将半,行缀皆伏,而一人舞于中央。幕客韦绶笑曰:何用穷兵独舞。虽诙谐,亦各有为也。頔又令女妓为侑舞,雄健壮妙,号《孙武顺圣乐》。(出《国史补》)
wén zōng
文宗
wén zōng shàn chuī xiǎo guǎn. shí fǎ shī wén xù wèi rù nèi dà dé, yī rì dé zuì liú zhī. dì zǐ rù nèi, shōu shí yuàn zhōng jí rù jiā jù bèi, yóu zuò fǎ shī jiǎng shēng. shàng cǎi qí shēng wèi qǔ zi, hào wén xù zi. chū lú shì zá shuō
文宗善吹小管。时法师文溆为入内大德,一日得罪流之。弟子入内,收拾院中籍入家具辈,犹作法师讲声。上采其声为曲子,号《文溆子》。(出《卢氏杂说》)
shěn ā qiào
沈阿翘
wén zōng shí, yǒu gōng rén shěn ā qiào wèi shàng wǔ hé mǎn zǐ. shēng cí fēng tài, lǜ jiē wǎn chàng. qū bà, shàng cì jīn bì huán, jí wèn qí cóng lái, ā qiào yuē: qiè běn wú yuán jì zhī jì. yuán jì bài, yīn yǐ shēng dé wèi gōng é. suì zì jìn bái yù fāng xiǎng, yún: běn wú yuán jì suǒ yǒu yě. guāng míng jié líng, kě zhào shí shù bù. yán qí chuí jí xī yě, fán wù yǒu shēng, nǎi xiǎng qí zhōng yān. jià zé yún tán xiāng yě, ér wén cǎi ruò yún xiá zhī zhuàng, fēn fù zhe rén, zé mí yuè bù sàn. zhì dù jīng miào, gù fēi zhōng guó suǒ yǒu. shàng yīn lìng ā qiào zòu liáng zhōu qǔ, yīn yùn qīng yuè, tīng zhě wú bù chuàng rán. shàng wèi zhī yuē: tiān shàng lè. réng xuǎn nèi rén, yǔ ā qiào wèi dì zǐ. chū dù yáng zá biān
文宗时,有宫人沈阿翘为上舞《河满子》。声词风态,率皆宛畅。曲罢,上赐金臂环,即问其从来,阿翘曰:妾本吴元济之妓。元济败,因以声得为宫娥。遂自进白玉方响,云:本吴元济所有也。光明洁泠,可照十数步。言其槌即犀也,凡物有声,乃响其中焉。架则云檀香也,而文彩若云霞之状,芬馥著人,则弥月不散。制度精妙,故非中国所有。上因令阿翘奏《凉州曲》,音韻清越,听者无不怆然。上谓之曰:天上乐。仍选内人,与阿翘为弟子。(出《杜阳杂编》)
yì zōng
懿宗
yì zōng yī rì zhào yuè gōng, shàng fāng zòu yuè wèi dào tiáo nòng, shàng suì pāi zhī. gù yuè gōng yī qí jié, zòu qǔ zi, míng dào diào zi. shí zhái zhū wáng, duō jiě yīn shēng. chàng yōu zá xì jiē yǒu zhī, yǐ bèi shàng xìng qí yuàn, yíng jià zuò yuè. jìn zhōng hū wèi yīn shēng láng jūn. chū lú shì zá shuō
懿宗一日召乐工,上方奏乐为《道调弄》,上遂拍之。故乐工依其节,奏曲子,名《道调子》。十宅诸王,多解音声。倡优杂戏皆有之,以备上幸其院,迎驾作乐。禁中呼为音声郎君。(出《卢氏杂说》)
wáng lìng yán
王令言
suí yáng dì xìng jiāng dū shí, yuè gōng wáng lìng yán zi zì nèi guī. lìng yán wèn qí zi: jīn rì suǒ jìn qǔ zi hé? yuē: ān gōng zǐ. lìng yán mìng qí zi zòu zhī, yuē: rǔ bù xū suí jià qù, cǐ qǔ zi wú gōng shēng, shàng bì bù huí. guǒ rú qí yán. chū lú shì zá shuō
隋炀帝幸江都时,乐工王令言子自内归。令言问其子:今日所进曲子何?曰:安公子。令言命其子奏之,曰:汝不须随驾去,此曲子无宫声,上必不回。果如其言。(出《卢氏杂说》)
níng wáng xiàn
宁王献
xī liáng zhōu sú hǎo yīn yuè, zhì xīn qǔ yuē liáng zhōu. kāi yuán zhōng, liè shàng xiàn zhī, shàng zhào zhū wáng yú biàn diàn tóng guān yān. qū zhōng, zhōng yuán zuò jiāng, jù míng chāo běn gǎi zhū wáng bài hè, dǎo wǔ chēng shàn, dú níng wáng bù bài. shàng gù wèn zhī, níng wáng jìn yuē: cǐ qū suī jiā. chén yǒu suǒ wén yān. fū yīn yě, shǐ zhī yú gōng, sàn zhī yú shāng, chéng zhī yú jiǎo zhēng yǔ, mò bù gēn dì ér xí yú gōng shāng yě. sī qū yě, gōng lí ér shǎo, zhēng shāng luàn ér jiā bào. chén wén gōng jūn yě, shāng chén yě. gōng bù shèng zé jūn shì bēi, shāng yǒu yú zé chén shì jiàn. bēi zé bī xià, jiàn zé fàn shàng. fā yú hū wēi, xíng yú yīn shēng bō zhī yú yǒng gē, jiàn zhī yú rén shì. chén kǒng yī rì yǒu bō yuè zhī huò, bèi bī zhī huàn, mò bù zhào yú sī qū yě. shàng wén zhī mò rán. jí ān shǐ luàn zuò, huá xià dǐng fèi, suǒ yǐ jiàn níng wáng shěn yīn zhī miào yě. chū kāi tiān chuán xìn jì
西凉州俗好音乐,制新曲曰《凉州》。开元中,列上献之,上召诸王于便殿同观焉。曲终,(终原作江,据明抄本改)诸王拜贺,蹈舞称善,独宁王不拜。上顾问之,宁王进曰:此曲虽佳。臣有所闻焉。夫音也,始之于宫,散之于商,成之于角徵羽,莫不根蒂而袭于宫商也。斯曲也,宫离而少,徵商乱而加暴。臣闻宫君也,商臣也。宫不胜则君势卑,商有余则臣事僭。卑则逼下,僭则犯上。发于忽微,形于音声;播之于咏歌,见之于人事。臣恐一日有播越之祸,悖逼之患,莫不兆于斯曲也。上闻之默然。及安史乱作,华夏鼎沸,所以见宁王审音之妙也。(出《开天传信记》)
wáng rén yù
王仁裕
hòu táng qīng tài zhī chū, wáng rén yù cóng shì liáng yuàn, shí fàn gōng yán guāng shī zhī. chūn zhēng yuè, jiāo yě shàng hán, yǐn zhū mù liáo, jiàn cháo kè yú zhé liǔ tíng. lè zé yú yǔ, ér xiǎng tiě dú yǒu gōng shēng, pō jiāng càn zhí, jìng bù xié hé. wáng dú yà zhī, sī wèi róng pàn lǐ dài fū shì guǎn jì táng yuán wài xiàn yuē: jīn rì bì yǒu zhōu zhāng zhī shì, gài yuè yīn bù hé. jīn zhū yīn jǔ yǔ, ér dú kòu jīn yǒu gōng shēng. qiě yǔ wèi shuǐ, gōng wèi tǔ, shuǐ tǔ xiāng kè, dé wú yōu hū? yú shí yán sàn, cháo kè xī guī. fàn gōng yǐn bīn kè, xiè yīng huǒ, liè yú wáng pó diàn běi. wèi bēn mǎ suǒ zhuì, bù jiù yú huāng bēi. zì chén sì zhì wǔ hòu, jué ér fù sū. yuè yīn xiān zhī, liáng kě zhì yǐ. chū yù táng xián huà
后唐清泰之初,王仁裕从事梁苑,时范公延光师之。春正月,郊野尚寒,引诸幕寮,饯朝客于折柳亭。乐则于羽,而响铁独有宫声,泊将掺执,竟不谐和。王独讶之,私谓戎判李大夫式、管记唐员外献曰:今日必有诪张之事,盖乐音不和。今诸音举羽,而独扣金有宫声。且羽为水,宫为土,水土相克,得无忧乎?于时筵散,朝客西归。范公引宾客,绁鹰火,猎于王婆店北。为奔马所坠,不救于荒陂。自辰巳至午后,绝而复苏。乐音先知,良可至矣。(出《玉堂闲话》)
gē
歌
qín qīng hán é
秦青韩娥
xuē tán xué ōu yú qín qīng, wèi qióng qīng zhī jì, zì wèi jǐn zhī, suì cí qù guī. qín qīng fú zhǐ. jiàn yú jiāo qú, fǔ jié bēi gē, shēng zhèn lín mù, xiǎng è xíng yún. tán xiè qiú fǎn, zhōng shēn bù gǎn yán zhī. qín qīng gù wèi qí yǒu yuē: xī hán é dōng zhī qí, kuì liáng. guò yōng mén, yù gē jiǎ shí. jì qù ér yú yīn rǎo liáng, sān rì bù jué, zuǒ yòu yǐ qí rén fú qù. guò nì lǚ, lǚ rén rǔ zhī. hán é yīn màn shēng āi kū, yī lǐ lǎo yòu bēi chóu tì qì xiāng duì, sān rì bù shí. jù zhuī ér xiè zhī, é fù màn shēng cháng gē, yī lǐ lǎo yòu xǐ huān qiá wǔ, fú néng zì jìn. nǎi hòu lù ér qiǎn zhī. gù yōng mén zhī rén, zhì jīn shàn gē shàn kū, xiào é zhī yí shēng yě. chū bó wù zhì
薛谈学讴于秦青,未穷青之技,自谓尽之,遂辞去归。秦青弗止。饯于郊衢,抚节悲歌,声振林木,响遏行云。谈谢求返,终身不敢言知。秦青顾谓其友曰:昔韩娥东之齐,匮粮。过雍门,鬻歌假食。既去而余音绕梁,三日不绝,左右以其人弗去。过逆旅,旅人辱之。韩娥因曼声哀哭,一里老幼悲愁涕泣相对,三日不食。遽追而谢之,娥复曼声长歌,一里老幼喜欢拤舞,弗能自禁。乃厚赂而遣之。故雍门之人,至今善歌善哭,効娥之遗声也。(出《博物志》)
qī fū rén
戚夫人
hàn qī fū rén shàn wèi qiào xiù zhé yāo zhī wǔ, gē chū sài rù sāi wàng guī zhī qū. shì bì shù bǎi rén jiē wèi zhī, hòu gōng qí chàng, cháng rù yún xiāo. chū xī jīng zá jì
汉戚夫人善为翘袖折腰之舞,歌《出塞》《入塞》《望归》之曲。侍婢数百人皆为之,后宫齐唱,常入云霄。(出《西京杂记》)
lǐ guī nián
李龟年
táng kāi yuán zhōng, yuè gōng lǐ guī nián péng nián hè nián xiōng dì sān rén jiē yǒu cái xué shèng míng. péng nián shàn wǔ, hè nián guī nián néng gē, yóu miào zhì wèi chuān. tè chéng gù yù, yú dōng dōu dà qǐ dì zhái. jiàn chǐ zhī zhì, yú yú gōng hóu. zhái zài dōng dōu tōng yuǎn lǐ, zhōng táng zhì dù, jiǎ yú dū xià. jīn péi jìn gōng yí yú dìng dǐng mén nán bié shù, hào lǜ yě táng qí hòu guī nián liú luò jiāng nán, měi yù liáng chén shèng shǎng, wéi rén gē shù què, zuò zhōng wén zhī, mò bù yǎn qì bà jiǔ. zé dù fǔ cháng zèng shī, suǒ wèi qí wáng zhái lǐ xún cháng jiàn, cuī jiǔ táng qián jǐ dù wén. zhèng zhí jiāng nán hǎo fēng jǐng, luò huā shí jié yòu féng jūn. cuī jiǔ táng diàn zhōng jiān cuī dí zhōng shū lìng shí zhī dì yě. chū míng huáng zá lù
唐开元中,乐工李龟年、彭年、鹤年兄弟三人皆有才学盛名。彭年善舞,鹤年、龟年能歌,尤妙制《渭川》。特承顾遇,于东都大起第宅。僭侈之制,逾于公侯。宅在东都通远里,中堂制度,甲于都下。(今裴晋公移于定鼎门南别墅,号绿野堂)其后龟年流落江南,每遇良辰胜赏,为人歌数阕,座中闻之,莫不掩泣罢酒。则杜甫尝赠诗,所谓歧王宅里寻常见,崔九堂前几度闻。正值江南好风景,落花时节又逢君。崔九堂殿中监崔涤、中书令湜之弟也。(出《明皇杂录》)
yòu lǐ guī nián
又 李龟年
kāi yuán zhōng, jìn zhōng chū zhòng mù sháo yào, jí jīn mǔ dān yě. kāi yuán tiān bǎo huā mù jì yún, jìn zhōng hū mù sháo yào wèi mǔ dān dé sì běn, hóng zǐ qiǎn hóng tōng bái zhě. shàng yīn yí zhí yú xīng qìng chí dōng chén xiāng tíng qián. huì huā fāng fán kāi, shàng chéng zhào yè bái, tài zhēn fēi yǐ bù niǎn cóng. zhào tè xuǎn lí yuán dì zǐ zhōng yóu zhě, dé lè shí liù bù. lǐ guī nián yǐ gē shàn yī shí zhī míng, shǒu pěng tán bǎn, yā zhòng lè qián, jiāng gē zhī. shàng yuē: shǎng míng huā, duì fēi zǐ, yān yòng jiù lè cí wèi? suì mìng guī nián chí jīn huā jiān, xuān cì lǐ bái, lì jìn qīng píng diào cí sān zhāng. bái xīn rán chéng zhǐ, yóu kǔ sù chéng wèi jiě, yīn yuán bǐ fù zhī. cí yuē: yún xiǎng yī shang huā xiǎng róng, chūn fēng xiǎo fú lù huá nóng. ruò fēi qún yù shān tóu jiàn, huì xiàng yáo tái yuè xià féng. yī zhī hóng yàn lù níng xiāng, yún yǔ wū shān wǎng duàn cháng. jiè wèn hàn gōng shuí dé shì, kě lián fēi yàn yǐ xīn zhuāng. míng huā qīng guó liǎng xiāng huān, zhǎng de jūn wáng dài xiào kàn. jiě shì chūn fēng wú xiàn hèn, chén xiāng tíng běi yǐ lán gān. guī nián jù yǐ cí jìn. shàng mìng lí yuán dì zǐ, yuē lüè diào fǔ sī zhú, suì cù guī nián yǐ gē. tài zhēn fēi chí bō lí qī bǎo zhǎn, zhuó xī liáng zhōu pú táo jiǔ, xiào lǐng gē yì shén hòu. shàng yīn diào yù dí yǐ yǐ qū, měi qū biàn jiāng huàn, zé chí qí shēng yǐ mèi zhī. tài zhēn yǐn bà, liǎn xiù jīn zhòng bài shàng. guī nián cháng yǔ yú wǔ wáng, dú yì yǐ gē dé zì shèng zhě, wú chū yú cǐ, yì yì yī shí zhī jí zhì ěr. shàng zì shì gù lǐ hàn lín, yóu yì yú tā xué shì. huì gāo lì shì zhōng yǐ tuō xuē wèi shēn chǐ. yì rì, tài zhēn fēi zhòng yín qián cí, lì shì xì yuē: cǐ wèi fēi zǐ yuàn lǐ bái, shēn rù gǔ suǐ. hé fǎn quán quán rú shì? tài zhēn yīn jīng yuē: hé hàn lín xué shì néng rǔ rén rú sī? lì shì yuē: yǐ fēi yàn zhǐ fēi zǐ, shì jiàn zhī shén yǐ. tài zhēn pō shēn rán zhī. shàng cháng sān yù mìng lǐ bái guān, zú wèi gōng zhōng suǒ hàn ér zhǐ. chū sōng chuāng lù
开元中,禁中初重木芍药,即今牡丹也。(开元《天宝花木记》云,禁中呼木芍药为牡丹)得四本,红、紫、浅红、通白者。上因移植于兴庆池东沉香亭前。会花方繁开,上乘照夜白,太真妃以步辇从。诏特选梨园弟子中尤者,得乐十六部。李龟年以歌擅一时之名,手捧檀板,押众乐前,将歌之。上曰:赏名花,对妃子,焉用旧乐词为?遂命龟年持金花笺,宣赐李白,立进《清平调》辞三章。白欣然承旨,犹苦宿酲未解,因援笔赋之。辞曰:云想衣裳花想容,春风晓拂露华浓。若非群玉山头见,会向瑶台月下逢。一支红艳露凝香,云雨巫山枉断肠。借问汉宫谁得似,可怜飞燕倚新荘。名花倾国两相欢,长得君王带笑看。解释春风无限恨,沉香亭北倚栏杆。龟年遽以辞进。上命梨园弟子,约略调抚丝竹,遂促龟年以歌。太真妃持玻璃七宝盏,酌西凉州葡萄酒,笑领歌意甚厚。上因调玉笛以倚曲,每曲遍将换,则迟其声以媚之。太真饮罢,敛绣巾重拜上。龟年常语于五王,独忆以歌得自胜者,无出于此,抑亦一时之极致耳。上自是顾李翰林,尤异于他学士。会高力士终以脱靴为深耻。异日,太真妃重吟前词,力士戏曰:此为妃子怨李白,深入骨髓。何反拳拳如是?太真因惊曰:何翰林学士能辱人如斯?力士曰:以飞燕指妃子,是贱之甚矣。太真颇深然之。上尝三欲命李白官,卒为宫中所捍而止。(出《松窗录》)
yòu lǐ guī nián
又 李龟年
kāi yuán nián jiān, gōng zhōng gāng gāng kàn zhòng mù sháo yào, jiù shì xiàn jīn de mǔ dān. dé dào sì gè pǐn zhǒng: hóng zǐ qiǎn hóng tōng bái. yīn wèi jiāng zhèi xiē mǔ dān yí zhí zài tè wèi tài zhēn fēi xīn jiàn chéng de chén xiāng tíng biān, yòu zhí huā huì fán kāi, xuán zōng huáng dì chéng zhào yè bái bǎo mǎ, tài zhēn fēi chéng bù niǎn xiāng suí, qián wǎng shěn xiāng tíng pàn guān shǎng mǔ dān. xià zhào tè xuǎn lí yuán dì zǐ zhōng de yōu xiù de gē shǒu chàng gē, dé yuè qǔ shí liù bù. lǐ guī nián yǐ chàng gē néng shǒu ér míng zào yī shí. tā shǒu pěng tán bǎn, zhàn zài zhòng gē shǒu qián biān, gāng yào chàng gē. xuán zōng shuō: guān shǎng míng huā, miàn duì ài fēi, zěn me néng yòng jiù qū jiù cí chàng ne? yú shì, mìng lǐ guī nián chí yù yòng jīn huā jiān, xuān zhào lǐ bái jìn gōng, ràng tā lì kè xiě chū qīng píng diào sān zhāng. lǐ bái xīn rán jiē shòu le zhè gè rèn wù. zhè shí lǐ bái zuó yè hē zuì le jiǔ xiàn zài hái méi yǒu wán quán xǐng jiǔ ne. zhī jiàn tā lüè yī chén sī, jí tí bǐ yī huī ér jiù, xiě chéng qīng píng diào sān zhāng. zhèi xiē cí shì: yún xiǎng yī shang huā xiǎng róng, chūn fēng xiǎo fú lù huá nóng. ruò fēi qún yù shān tóu jiàn, huì xiàng yáo tái yuè xià féng. yī zhī hóng yàn lù níng xiāng. yún yǔ wū shān wǎng duàn cháng. jiè wèn hàn gōng shuí dé shì, kě lián fēi yàn yǐ xīn zhuāng. míng huā qīng guó liǎng xiāng huān, zhǎng de jūn wáng dài xiào kàn. jiě shì chūn fēng wú xiàn hèn, chén xiāng tíng běi yǐ lán gān. lǐ bái xiě bà, guī nián lì jí jìn xiàn. xuán zōng huáng dì mìng lìng lí yuán dì zǐ yuē lüè diào fǔ sī zhú bàn zòu, cuī cù lǐ guī nián yǐn hóu chàng zhī. tài zhēn fēi yáng yù huán shǒu chí bō lí qī bǎo bēi, zhuó yǐn xī yù liáng zhōu gòng fèng de pú táo měi jiǔ, mǎn liǎn hán xiào dì lǐng huì zhe gē zhōng de qíng yì. xuán zōng qīn chuī yù dí wèi lǐ guī nián bàn zòu. měi chuī wán yī qǔ jiāng huàn xīn qǔ shí, gù yì tuō cháng dí shēng qǔ yuè tài zhēn fēi. tài zhēn fēi yǐn wán jiǔ, shōu qǐ xiù pà liǎng cì bài xiè huáng shàng de ēn chǒng. lǐ guī nián cháng jiāng cǐ shì jiǎng gěi wǔ wáng tīng. huí xiǎng yī xià, yǐ chàng gē ér yíng de zhè me gāo de shēng yù de, hái méi yǒu chāo guò zhè cì de ne. zhè yě shì yī shí de jí zhì a! xuán zōng huáng dì qīn zì gù juàn lǐ bái, yóu qí yǒu bié yú qí tā xué shì. shǐ de nèi gōng zǒng guǎn dà tài jiàn gāo lì shì shēn shēn dì rèn wéi huáng shàng ràng tā gěi lǐ bái tuō xuē shì qí chǐ dà rǔ. hòu lái yǒu yì tiān, tài zhēn fēi zhòng yín lǐ bái de qīng píng diào shí, gāo lì shì gù zuò xì yán shuō: wèi zhèi xiē wāi cí, niáng niáng nǐ yīng gāi yuàn hèn lǐ bái nà xiǎo zi shēn rù gǔ suǐ, zěn me hái niàn niàn bù wàng ne? tài zhēn fēi jīng yì bù jiě dì wèn: nǐ zěn me néng shuō lǐ hàn lín yòng shī wǔ rǔ wǒ ne? gāo lì shì shuō: lǐ bái nà xiǎo zi yòng zhào fēi yàn zhǐ dài niáng niáng nǐ, shì zuò jiàn nǐ le. zhào fēi yàn hòu lái shī chǒng yòu yǒu bié huān, zhè bú shì jiè tā lái wǔ rǔ niáng niáng nǐ me? tài zhēn fēi tīng hòu hěn yǐ wéi rán, yú shì kāi shǐ qiān nù yú lǐ bái. xuán zōng huáng dì céng yǒu sān cì yù bài lǐ bái wèi guān, dōu yīn zài gōng lǐ zāo dào tài zhēn fēi gāo lì shì de zǔ ài ér zuò bà.
开元年间,宫中刚刚看重木芍药,就是现今的牡丹。得到四个品种:红、紫、浅红、通白。因为将这些牡丹移植在特为太真妃新建成的沉香亭边,又值花会繁开,玄宗皇帝乘照夜白宝马,太真妃乘步辇相随,前往沈香亭畔观赏牡丹。下诏特选梨园弟子中的优秀的歌手唱歌,得乐曲十六部。李龟年以唱歌能手而名噪一时。他手捧檀板,站在众歌手前边,刚要唱歌。玄宗说:观赏名花,面对爱妃,怎么能用旧曲旧词唱呢?于是,命李龟年持御用金花笺,宣召李白进宫,让他立刻写出《清平调》三章。李白欣然接受了这个任务。这时李白昨夜喝醉了酒现在还没有完全醒酒呢。只见他略一沉思,即提笔一挥而就,写成《清平调》三章。这些词是:云想衣裳花想容,春风晓拂露华浓。若非群玉山头见,会向瑶台月下逢。一支红艳露凝香。云雨巫山枉断肠。借问汉宫谁得似,可怜飞燕倚新荘。名花倾国两相欢,长得君王带笑看。解释春风无限恨,沉香亭北倚栏杆。李白写罢,龟年立即进献。玄宗皇帝命令梨园弟子约略调抚丝竹伴奏,催促李龟年引喉唱之。太真妃杨玉环手持玻璃七宝杯,酌饮西域凉州供奉的葡萄美酒,满脸含笑地领会着歌中的情意。玄宗亲吹玉笛为李龟年伴奏。每吹完一曲将换新曲时,故意拖长笛声取悦太真妃。太真妃饮完酒,收起绣帕两次拜谢皇上的恩宠。李龟年常将此事讲给五王听。回想一下,以唱歌而赢得这么高的声誉的,还没有超过这次的呢。这也是一时的极致啊!玄宗皇帝亲自顾眷李白,尤其有别于其他学士。使得内宫总管大太监高力士深深地认为皇上让他给李白脱靴是奇耻大辱。后来有一天,太真妃重吟李白的《清平调》时,高力士故作戏言说:为这些歪词,娘娘你应该怨恨李白那小子深入骨髓,怎么还念念不忘呢?太真妃惊异不解地问:你怎么能说李翰林用诗侮辱我呢?高力士说:李白那小子用赵飞燕指代娘娘你,是作贱你了。赵飞燕后来失宠又有别欢,这不是借她来侮辱娘娘你么?太真妃听后很以为然,于是开始迁怒于李白。玄宗皇帝曾有三次欲拜李白为官,都因在宫里遭到太真妃、高力士的阻碍而作罢。
lǐ gǔn
李衮
lǐ gǔn shàn gē yú jiāng wài, míng dòng jīng shī. cuī zhāo rù cháo, mì zài ér zhì. nǎi yāo bīn kè, qǐng dì yī bù lè jí jīng yì zhī míng chàng, yǐ wéi shèng huì. zhāo yán yǒu biǎo dì, qǐng dēng mò zuò, lìng gǔn bì yī ér chū, mǎn zuò chī xiào zhī. shǎo qǐng mìng jiǔ, zhāo yuē: qǐng biǎo dì gē. zuò zhōng yòu xiào. jí hóu zhuàn yī shēng, lè rén jiē dà jīng yuē: shì lǐ bā láng yě. luó bài zhī. chū guó shǐ bǔ
李衮善歌于江外,名动京师。崔昭入朝,密载而至。乃邀宾客,请第一部乐及京邑之名倡,以为盛会。昭言有表弟,请登末座,令衮弊衣而出,满坐嗤笑之。少顷命酒,昭曰:请表弟歌。坐中又笑。及喉啭一声,乐人皆大惊曰:是李八郎也。罗拜之。(出《国史补》)
hán huì
韩会
hán huì shàn gē, jué miào. míng bèi hào wèi sì kuí, huì wèi kuí tóu. chū guó shǐ bǔ
韩会善歌,绝妙。名辈号为四夔,会为夔头。(出《国史补》)
mǐ jiā róng
米嘉荣
gē qǔ zhī miào, qí lái jiǔ yǐ. yuán hé zhōng, guó lè yǒu mǐ jiā róng hé kān, jìn yǒu chén bù xián. bù xián zi yì nú, yī èr shí nián lái jué bù wén shàn chàng, shèng yǐ pāi dàn xíng yú shì. pāi dàn qǐ yú lǐ kě jiǔ. míng chāo běn jiǔ zuò jí yì zōng cháo ēn zé qǔ zi, bié zhào shí kū zhào shí zhī míng. liú shàng shū yǔ xī yǔ mǐ jiā róng shī yún: sān cháo gòng fèng mǐ jiā róng, néng biàn xīn shēng zuò jiù shēng. yú jīn hòu bèi qīng qián bèi, hǎo rǎn zī xū shì hòu shēng. yòu zì biǎn suǒ guī jīng, wén hé kān gē yuē: èr shí nián lái bié dì jīng, zhòng wén tiān lè bù shèng qíng. jiù rén wéi yǒu hé kān zài, gèng qǐng yīn qín chàng wèi chéng. chū lú shì zá shuō
歌曲之妙,其来久矣。元和中,国乐有米嘉荣、何戡,近有陈不嫌。不嫌子意奴,一二十年来绝不闻善唱,盛以拍弹行于世。拍弹起于李可久。(明抄本久作及)懿宗朝恩泽曲子,《别赵十》、《哭赵十》之名。刘尚书禹锡《与米嘉荣》诗云:三朝供奉米嘉荣,能变新声作旧声。于今后辈轻前辈,好染髭须事后生。又自贬所归京,《闻何戡歌》曰:二十年来别帝京,重闻天乐不胜情。旧人唯有何戡在,更请殷勤唱渭城。(出《卢氏杂说》)
dí
笛
zhāo huá guǎn
昭华管
qín xián yáng gōng yǒu yù dí zhǎng èr chǐ sān cùn, èr shí liù kǒng. chuī zhī zé jiàn chē mǎ shān lín, yǐn yǐn xiāng cì, xī yì bú jiàn, míng yuē zhāo huá zhī guǎn. chū xī jīng zá jì
秦咸阳宫有玉笛长二尺三寸,二十六孔。吹之则见车马山林,隐隐相次,息亦不见,名曰昭华之管。(出《西京杂记》)
táng xuán zōng
唐玄宗
xuán zōng cháng zuò cháo shí, yǐ shǒu zhǐ shàng xià àn qí fù. cháo tuì, gāo lì shì jìn yuē: bì xià xiàng lái shù yǐ shǒu zhǐ àn qí fù, qǐ fēi shèng tǐ xiǎo bù ān yé? xuán zōng yuē: fēi yě. wú zuó yè mèng yóu yuè gōng, zhū xiān yú yú yǐ shàng qīng zhī lè. liú liàng qīng yuè, dài fēi rén suǒ wén yě. hān zuì jiǔ zhī, hé zòu qīng lè. yǐ sòng wú guī. qí qū qī chǔ dòng rén, yǎo yǎo zài ěr. wú xiàng yǐ yù dí xún, jǐn dé yǐ. zuò cháo zhī jì, lǜ huò yí wàng, gù huái yù dí, shí yǐ shàng xià xún zhī. fēi bù ān yě. lì shì zài bài hè yuē: fēi cháng zhī shì yě, yuàn bì xià wèi chén yī zòu zhī. shàng shì zòu, qí yīn liáo liáo rán, bù kě míng yě. lì shì yòu zòu bài, qiě qǐng qí míng. shàng xiào yuē: cǐ qū míng zǐ yún huí. zài yú yuè zhāng, jīn tài cháng kè shí zài yān. chū kāi tiān chuán xìn jì
玄宗尝坐朝时,以手指上下按其腹。朝退,高力士进曰:陛下向来数以手指按其腹,岂非圣体小不安耶?玄宗曰:非也。吾昨夜梦游月宫,诸仙娱余以上清之乐。流亮清越,殆非人所闻也。酣醉久之,合奏清乐。以送吾归。其曲凄楚动人,杳杳在耳。吾向以玉笛寻,尽得矣。坐朝之际,虑或遗忘,故怀玉笛,时以上下寻之。非不安也。力士再拜贺曰:非常之事也,愿陛下为臣一奏之。上试奏,其音寥寥然,不可名也。力士又奏拜,且请其名。上笑曰:此曲名《紫云回》。载于乐章,今太常刻石在焉。(出《开天传信记》)
hàn zhōng wáng yǔ
汉中王瑀
hàn zhōng wáng yǔ wèi tài qīng. zǎo qǐ cháo, wén yǒng xīng lǐ rén chuī dí, wèn shì tài cháng lè rén fǒu. yuē: rán. yǐ hòu yīn yuè lè ér huàn zhī, wèn yuē: hé dé mǒu rì wò chuī dí yé. chū zhuàn jì
汉中王瑀为太卿。早起朝,闻永兴里人吹笛,问是太常乐人否。曰:然。已后因阅乐而唤之,问曰:何得某日卧吹笛耶。(出《传记》)
mò
謩
lǐ zhōu hǎo shì cháng dé cūn shè yān zhú, jié wèi dí, jiān rú tiě shí. yǐ yí lǐ mò. mò chuī dí, tiān xià dì yī. yuè yè fàn jiāng, yǔ tóng zhōu rén chuī, liáo liàng yì fā. é yǒu kè yú àn, hū zhōu qǐng zài. jì zhì, qǐng dí ér chuī, shèn wéi jīng miào, shān shí kě liè. mò píng shēng wèi cháng jiàn. jí rù pò, hū xī pán pǐ, yīng zhǐ fěn suì. kè sàn, bù zhī suǒ zhī. zhōu rén zhe jì, yí qí jiāo lóng yě. mò cháng qiū yè chuī dí yú guā zhōu, jí zài shén ài. chū fā diào, qún dòng jiē xī jí shù zòu, wēi fēng sà rán lì zhì. yǒu qǐng, zhōu rù gǔ kè, yǒu yuàn tàn bēi qì zhī shēng. chū guó shǐ bǔ
李舟好事尝得村舍烟竹,截为笛,坚如铁石。以遗李謩。謩吹笛,天下第一。月夜泛江,与同舟人吹,寥亮逸发。俄有客于岸,呼舟请载。既至,请笛而吹,甚为精妙,山石可裂。謩平生未尝见。及入破,呼吸盘擗,应指粉碎。客散,不知所之。舟人著记,疑其蛟龙也。謩尝秋夜吹笛于瓜州,楫载甚隘。初发调,群动皆息;及数奏,微风飒然立至。有顷,舟入贾客,有怨叹悲泣之声。(出《国史补》)
yòu mò, kāi yuán zhōng chuī dí wèi dì yī bù, jìn dài wú bǐ. yǒu gù, zì jiào fāng qǐng jià zhì yuè zhōu, gōng sī gèng yàn, yǐ guān qí miào. shí zhōu kè jǔ jìn shì zhě shí rén, jiē yǒu zī yè, nǎi jù èr qiān wén tóng huì jìng hú, yù yāo lǐ shēng hú shàng chuī zhī, xiǎng qí fēng yùn, yóu jìng rén shén. yǐ fèi duō rén shǎo, suì xiāng yuē gè zhào yī kè. huì zhōng yǒu yī rén, yǐ rì wǎn fāng jì de, bù huáng tā qǐng. qí lín jū yǒu dú gū shēng zhě nián lǎo, jiǔ chù tián yě, rén shì bù zhī, máo wū shù jiān, cháng hū wèi dú gū zhàng. zhì shì suì yǐ yīng mìng. dào huì suǒ, chéng bō wàn qǐng, jǐng wù jiē qí. lǐ shēng fú dí, jiàn yí zhōu yú hú xīn. shí qīng yún méng lóng, wēi fēng fú liú, bō lán dǒu qǐ. lǐ shēng pěng dí, qí shēng shǐ fā zhī hòu, hūn yē qí kāi, shuǐ mù sēn rán, fǎng fú rú yǒu shén guǐ zhī lái. zuò kè jiē gèng zàn yǒng zhī, yǐ wéi jūn tiān zhī lè bù rú yě. dú gū shēng nǎi wú yī yán, huì zhě jiē nù. lǐ shēng wèi qīng jǐ, yì shén fèn zhī. liáng jiǔ, yòu jìng sī zuò yī qǔ, gèng jiā miào jué, wú bù shǎng hài. dú gū shēng yòu wú yán. lín jū zhào zhì zhě shén cán huǐ, bái yú zhòng yuē: dú gū cūn luò yōu chù, chéng guō xī zhì. yīn yuè zhī lèi, lǜ suǒ bù tōng. huì kè tóng qiào zé zhī, dú gū shēng bù dá, dàn wēi xiào ér yǐ. lǐ shēng yuē: gōng rú shì, shì qīng bó wèi? míng chāo běn wèi zuò jì fù shì hǎo shǒu? dú gū shēng nǎi xú yuē: gōng ān zhī pū bú huì yě? zuò kè jiē wèi lǐ shēng gǎi róng xiè zhī. dú gū yuē: gōng shì chuī liáng zhōu. zhì qū zhōng, dú gū shēng yuē: gōng yì shén néng miào, rán shēng diào zá yí lè, dé wú yǒu qiū cí zhī lǚ hū? lǐ shēng dà hài, qǐ bài yuē: zhàng rén shén jué, mǒu yì bù zì zhī, běn shī shí qiū cí zhī rén yě. yòu yuē: dì shí sān dié wù rù shuǐ diào, zú xià zhī zhī hū? lǐ shēng yuē: mǒu wán méng, shí bù jué. dú gū shēng nǎi qǔ chuī zhī. lǐ shēng gèng yǒu yī dí, fú shì yǐ jìn. dú gū shì zhī yuē: cǐ dōu bù kān qǔ, zhí zhě cū tōng ěr. nǎi huàn zhī, yuē: cǐ zhì rù pò, bì liè, dé wú lìn xī fǒu? lǐ shēng yuē: bù gǎn. suì chuī. shēng fā rù yún, sì zuò zhèn kuàng, lǐ shēng cù jí bù gǎn dòng. zhì dì shí sān dié, jiē shì miù wù zhī chù, jìng fú jiāng bài. jí rù pò, dí suì bài liè, bù fù zhōng qū. lǐ shēng zài bài. zhòng jiē tiē xī, nǎi sàn. míng dàn, lǐ shēng bìng huì kè jiē wǎng hòu zhī, zhì zé wéi máo shè shàng cún, dú gū shēng bú jiàn yǐ. yuè rén zhī zhě jiē fǎng zhī, jìng bù zhī qí suǒ qù. chū yì shǐ
又謩,开元中吹笛为第一部,近代无比。有故,自教坊请假至越州,公私更宴,以观其妙。时州客举进士者十人,皆有资业,乃醵二千文同会镜湖,欲邀李生湖上吹之,想其风韵,尤敬人神。以费多人少,遂相约各召一客。会中有一人,以日晚方记得,不遑他请。其邻居有独孤生者年老,久处田野,人事不知,茅屋数间,尝呼为独孤丈。至是遂以应命。到会所,澄波万顷,景物皆奇。李生拂笛,渐移舟于湖心。时轻云朦胧,微风拂流,波澜陡起。李生捧笛,其声始发之后,昏噎齐开,水木森然,仿佛如有神鬼之来。坐客皆更赞咏之,以为钧天之乐不如也。独孤生乃无一言,会者皆怒。李生为轻己,意甚忿之。良久,又静思作一曲,更加妙绝,无不赏骇。独孤生又无言。邻居召至者甚惭悔,白於众曰:独孤村落幽处,城郭稀至。音乐之类,率所不通。会客同诮责之,独孤生不答,但微笑而已。李生曰:公如是,是轻薄为?(明抄本为作技)复是好手?独孤生乃徐曰:公安知仆不会也?坐客皆为李生改容谢之。独孤曰:公试吹《凉州》。至曲终,独孤生曰:公亦甚能妙,然声调杂夷乐,得无有龟兹之侣乎?李生大骇,起拜曰:丈人神绝,某亦不自知,本师实龟兹之人也。又曰:第十三叠误入水调,足下知之乎?李生曰:某顽蒙,实不觉。独孤生乃取吹之。李生更有一笛,拂试以进。独孤视之曰:此都不堪取,执者粗通耳。乃换之,曰:此至入破,必裂,得无吝惜否?李生曰:不敢。遂吹。声发入云,四座震況,李生蹙踖不敢动。至第十三叠,揭示谬误之处,敬伏将拜。及入破,笛遂败裂,不复终曲。李生再拜。众皆贴息,乃散。明旦,李生并会客皆往候之,至则唯茅舍尚存,独孤生不见矣。越人知者皆访之,竟不知其所去。(出《逸史》)
xǔ yún fēng
许云封
xǔ yún fēng, yuè gōng zhī dí zhě. zhēn yuán chū, wéi yìng wù zì lán tái láng chū wèi hé zhōu mù, fēi suǒ yí yuàn, pō bù dé zhì. qīng zhōu dōng xià, yè pō líng bì yì. shí yún tiān chū yíng, dí lù níng lěng, zhōu zhōng yín piáo, míng chāo běn piáo zuò fēng, yí dàng zuò fěng jiāng yǐ shǔ cí. hū wén yún fēng dí shēng, jiē tàn liáng jiǔ. wéi gōng dòng xiǎo yīn lǜ, wèi qí dí shēng, kù sì tiān bǎo zhōng lí yuán fǎ qǔ lǐ mò suǒ chuī zhě. suì zhào yún fēng wèn zhī, nǎi shì lǐ mò wài sūn yě. yún fēng yuē: mǒu rèn chéng jiù tǔ, duō nián bù guī. tiān bǎo gǎi yuán, chū shēng yī yuè. shí dōng fēng huí, jià cì zhì rèn chéng. wài zǔ wén mǒu chū shēng, xiāng jiàn shén xǐ, nǎi bào yì lǐ bái xué shì, qǐ zhuàn lìng míng. lǐ gōng fāng zuò qí tíng, gāo shēng mìng jiǔ. dāng lú hè lán shì nián qiě jiǔ shí yú, yāo lǐ zhì yǐn yú lóu shàng. wài zǔ sòng jiǔ, lǐ gōng wò guǎn zuì shū mǒu xiōng qián yuē:' shù xià bǐ hé rén, bù yǔ zhēn wú hǎo. yǔ ruò jí rì zhōng, yān fēi xiè chéng bǎo.' wài zǔ cí yuē:' běn yú lǐ shì qǐ míng, jīn bù jiě suǒ shū zhī yǔ.' lǐ gōng yuē: cǐ jí míng zài qí jiān yě. shù xià rén shì mù zǐ, mù zǐ lǐ zì yě. bù yǔ shì mò yán, mò yán mò yě. hǎo shì nǚ zǐ, nǚ zǐ wài sūn yě. yǔ jí rì zhōng, shì yán wǔ, yán wǔ xǔ yě. yān fēi xiè chéng bǎo, shì yún chū fēng zhōng, nǎi shì yún fēng yě. jí lǐ mò wài shēng xǔ yún fēng yě. hòu suì míng zhī. mǒu cái shǐ shí nián, shēn biàn gū lì. yīn chéng yì mǎ, xī rù cháng ān. wài zǔ mǐn yǐ yuǎn lái, lìng chǐ zhū jiù xué yè. wèi mǒu xìng zhī yīn lǜ, jiào yǐ héng dí. měi yī qǔ chéng, bì fǔ bèi shǎng tàn. zhí lí yuán fǎ bù zhì xiǎo bù yīn shēng, fán sān shí yú rén, jiē shí wǔ yǐ xià. tiān bǎo shí sì zài liù yuè rì, shí lí shān zhù bì, shì guì fēi dàn chén. shàng mìng xiǎo bù yīn shēng, lè cháng shēng diàn. réng zòu xīn qǔ, wèi yǒu míng. huì nán hǎi jìn lì zhī, yīn yǐ qū míng lì zhī xiāng. zuǒ yòu huān hū, shēng dòng shān gǔ. qí nián ān lù shān pàn, chē jià hái jīng. zì hòu jù féng lí luàn, piāo liú nán hǎi, jìn sì shí zài. jīn zhě jìn fǎng zhū qīn, jiāng dǐ lóng qiū. wéi gōng yuē: wǒ yǒu rǔ mǔ zhī zǐ, qí míng qiān jīn, cháng yú tiān bǎo zhōng shòu dí lǐ gòng fèng. yì chéng shēn sǐ, měi suǒ bēi jiē. jiù chuī zhī dí, jí lǐ jūn suǒ cì yě. suì náng chū jiù dí. yún fēng guì pěng bēi qiè, fǔ ér guān zhī yuē: xìn shì jiā dí, dàn fēi wài zǔ suǒ chuī zhě. nǎi wèi wéi gōng yuē: zhú shēng yún mèng zhī nán, jiàn zài kē tíng zhī xià. yǐ jīn nián qī yuè wàng qián shēng, míng nián qī yuè wàng qián fá, guò qī bù fá. zé qí yīn zhì. wèi qī ér fá, zé qí yīn fú. fú zhě wài zé zhōng gàn, gàn zhě shòu qì bù quán, qì bù quán zé qí zhú yāo. fán fā yáng yī shēng, chū rù jiǔ xī. gǔ zhī zhì yīn zhě, yī dié shí èr jié, yī jié shí èr qiāo. jīn zhī míng lè yě, zhì rú luò méi liú yùn, gǎn jīn gǔ zhī yóu rén, zhé liǔ chuán qíng, bēi yù guān zhī shù kè. chéng wèi qīng xiǎng, qiě yì zhì yīn, wú yǐ jiàng shén ér qí fú yě. qí yǐ yāo zhī zhú, yù zhì yīn bì pò, suǒ yǐ zhī fēi wài zǔ suǒ chuī zhě. wéi gōng yuē: yù jīng rǔ jiàn, dí pò wú shāng. yún fēng nǎi pěng dí chuī liù zhōu biàn, yī dié wèi jǐn, huō rán zhōng liè. wéi gōng jīng tàn jiǔ zhī, suì lǐ yún fēng yú qū bù. chū gān zé yáo
许云封,乐工之笛者。贞元初,韦应物自兰台郎出为和州牧,非所宜愿,颇不得志。轻舟东下,夜泊灵璧驿。时云天初莹,狄露凝冷,舟中吟瓢,(明抄本瓢作凮,疑当作讽)将以属词。忽闻云封笛声,嗟叹良久。韦公洞晓音律,谓其笛声,酷似天宝中梨园法曲李謩所吹者。遂召云封问之,乃是李謩外孙也。云封曰:某任城旧土,多年不归。天宝改元,初生一月。时东封回,驾次至任城。外祖闻某初生,相见甚喜,乃抱诣李白学士,乞撰令名。李公方坐旗亭,高声命酒。当炉贺兰氏年且九十余,邀李置饮于楼上。外祖送酒,李公握管醉书某胸前曰:'树下彼何人,不语真吾好。语若及日中,烟霏谢成宝。'外祖辞曰:'本于李氏乞名,今不解所书之语。'李公曰:此即名在其间也。树下人是木子,木子李字也。不语是莫言,莫言謩也。好是女子,女子外孙也。语及日中,是言午,言午许也。烟霏谢成宝,是云出封中,乃是云封也。即李謩外生许云封也。后遂名之。某才始十年,身便孤立。因乘义马,西入长安。外祖悯以远来,令齿诸舅学业。谓某性知音律,教以横笛。每一曲成,必抚背赏叹。值梨园法部置小部音声,凡三十余人,皆十五以下。天宝十四载六月日,时骊山驻跸,是贵妃诞辰。上命小部音声,乐长生殿。仍奏新曲,未有名。会南海进荔枝,因以曲名《荔枝香》。左右欢呼,声动山谷。其年安禄山叛,车驾还京。自后俱逢离乱,漂流南海,近四十载。今者近访诸亲,将抵龙丘。韦公曰:我有乳母之子,其名千金,尝于天宝中受笛李供奉。艺成身死,每所悲嗟。旧吹之笛,即李君所赐也。遂囊出旧笛。云封跪捧悲切,抚而观之曰:信是佳笛,但非外祖所吹者。乃为韦公曰:竹生云梦之南,鉴在柯亭之下。以今年七月望前生,明年七月望前伐,过期不伐。则其音窒。未期而伐,则其音浮。浮者外泽中干,干者受气不全,气不全则其竹夭。凡发扬一声,出入九息。古之至音者,一叠十二节,一节十二敲。今之名乐也,至如落梅流韵,感金谷之游人,折柳传情,悲玉关之戍客。诚为清响,且异至音,无以降神而祈福也。其已夭之竹,遇至音必破,所以知非外祖所吹者。韦公曰:欲旌汝鉴,笛破无伤。云封乃捧笛吹《六州遍》,一叠未尽,騞然中裂。韦公惊叹久之,遂礼云封于曲部。(出《甘泽谣》)
lǚ xiāng yún
吕乡筠
dòng tíng gǔ kè lǚ xiāng yún cháng yǐ huò zhí fàn jiāng xī míng chāo běn jiāng xī zuò shān hǎi zá huò, zhú shén yī zhī lì. lì wài yǒu xiàn, jí shī pín qīn qī, cì jí pín rén, gèng wú yú zhù. shàn chuī dí, měi yù hǎo shān shuǐ, wú bù wéi zhōu tàn tǎo, chuī dí ér qù. cháng yú zhōng chūn yuè yè, pō yú jūn shān cè, mìng zūn jiǔ dú yǐn, yǐn yī bēi ér chuī dí shù qū. hū jiàn bō shàng yǒu yú zhōu ér lái zhě, jiàn jìn, nǎi yī lǎo fù bìn méi pó rán, qù jiù yì cháng. xiāng yún zhì dí qǐ lì, yíng shàng zhōu. lǎo fù wéi yú zhōu yú xiāng yún zhōu ér shàng, gè wèn suǒ yí. lǎo fù yuē: wén jūn dí shēng liáo liàng, qǔ diào fēi cháng, wǒ shì yǐ lái. xiāng yún yǐn zhī shù bēi, lǎo fù yuē: lǎo rén shǎo yè dí, zi kě jiào hū? xiāng yún sù suǒ dān wèi, qǐ bài, yuàn wèi mò xué. lǎo fù suì yú huái xiù jiān chū dí sān guǎn. qí yī dà rú hé gǒng qí cì dà rú cháng rén zhī xù zhě qí yī jué xiǎo rú xì bǐ guǎn. xiāng yún fù bài qǐng lǎo fù yī chuī, lǎo fù yuē: qí dà zhě bù kě fā, cì zhě yì rán, qí xiǎo zhě wèi zi chuī yī qǔ. bù zhī dé zhōng fǒu. xiāng yún yuē: yuàn wén qí bù kě fā zhě. lǎo fù yuē: qí dì yī zhě zài zhū tiān, duì zhū shàng dì, huò yuán jūn, huò shàng yuán fū rén, hé shàng tiān zhī lè ér chuī zhī. ruò yú rén jiān chuī zhī, rén xiāo dì chāi, rì yuè wú guāng, wǔ xīng shī cì, shān yuè bēng yí, bù xiá yán qí yú yě. dì èr zhě duì zhū dòng fǔ xiān rén péng lái gū shè kūn qiū wáng mǔ jí zhū zhēn jūn děng, hé xiān lè ér chuī zhī, ruò rén jiān chuī zhī, fēi shā zǒu shí, xiáng niǎo zhuì dì, zǒu shòu nǎo liè, wǔ xīng nèi cuò, zhì yòu zhèn sǐ, rén mín chán lù, bù xiá yán yú yě. qí xiǎo zhě, shì lǎo shēn yǔ péng chái kě lè zhě. shù lèi zá ér tīng zhī, chuī de bù ān. míng chāo běn ān zuò fáng wèi zhī kě zhōng qū fǒu. yán bì, chōu dí chuī sān shēng, hú shàng fēng dòng, bō tāo hàng yàng, yú biē tiào pēn. xiāng yún jí tóng pú kǒng sǒng zhé kuàng. wǔ shēng liù shēng, jūn shān shàng niǎo shòu jiào zào, yuè sè hūn mèi, zhōu jí dà kǒng. lǎo fù suì zhǐ. yǐn mǎn shù bēi, nǎi yín yuē: hú zhōng lǎo rén dú huáng lǎo, shǒu yuán zǐ lěi zuò cuì cǎo. chūn zhì bù zhī xiāng shuǐ shēn, rì mù wàng què bā líng dào. yòu yǐn shù bēi, wèi xiāng yún yuē: míng nián shè, yǔ jūn qī yú cǐ. suì zhào yú zhōu ér qù, yǐn yǐn jiàn méi yú bō jiān. zhì míng nián qiū, xiāng yún shí xún yú yún shān cì zhī, zhōng bù fù jiàn yě. chū bó yì zhì
洞庭贾客吕乡筠常以货殖贩江西(明抄本江西作山海)杂货,逐什一之利。利外有羡,即施贫亲戚,次及贫人,更无余贮。善吹笛,每遇好山水,无不维舟探讨,吹笛而去。尝于中春月夜,泊于君山侧,命樽酒独饮,饮一杯而吹笛数曲。忽见波上有渔舟而来者,渐近,乃一老父鬓眉皤然,去就异常。乡筠置笛起立,迎上舟。老父维渔舟于乡筠舟而上,各问所宜。老父曰:闻君笛声嘹亮,曲调非常,我是以来。乡筠饮之数杯,老父曰:老人少业笛,子可教乎?乡筠素所耽味,起拜,愿为末学。老父遂于怀袖间出笛三管。其一大如合拱;其次大如常人之蓄者;其一绝小如细笔管。乡筠复拜请老父一吹,老父曰:其大者不可发,次者亦然,其小者为子吹一曲。不知得终否。乡筠曰:愿闻其不可发者。老父曰:其第一者在诸天,对诸上帝,或元君,或上元夫人,合上天之乐而吹之。若于人间吹之,人消地拆,日月无光,五星失次,山岳崩圯,不暇言其余也。第二者对诸洞府仙人、蓬莱姑射、昆丘王母、及诸真君等,合仙乐而吹之,若人间吹之,飞沙走石,翔鸟坠地,走兽脑裂,五星内错,稚幼振死,人民緾路,不暇言余也。其小者,是老身与朋侪可乐者。庶类杂而听之,吹的不安。(明抄本安作妨)未知可终曲否。言毕,抽笛吹三声,湖上风动,波涛沆瀁,鱼鳖跳喷。乡筠及童仆恐耸詟況。五声六声,君山上鸟兽叫噪,月色昏昧,舟楫大恐。老父遂止。引满数杯,乃吟曰:湖中老人读黄老,手援紫藟坐翠草。春至不知湘水深,日暮忘却巴陵道。又饮数杯,谓乡筠曰:明年社,与君期于此。遂棹渔舟而去,隐隐渐没于波间。至明年秋,乡筠十旬于筠山伺之,终不复见也。(出《博异志》)
bì lì lǐ wèi
觱篥李蔚
xián tōng zhōng, chéng xiàng lǐ wèi bài duān kuí rì. zì dà liáng yí zhèn huái hǎi, zhèng jī rì wén. wèi qī zhōu, róng jiā shuǐ tǔ, yí fēng yì sú, shén qià qún qíng. jì péng mén luàn cháng zhī hòu, fān zhèn chuāng yí wèi píng, gōng àn pèi gōng jǐ ér zhì zhī. bǔ zhuì tuí huǐ, zhěng qì huài gāng, gōng wú xū rì. yǐ qí jùn guǎ shèng yóu zhī dì, qiě fēng tíng yuè guān, jì yǐ huāng liáng huā pǔ diào tái, wèi qiè shēn zhǐ. yī dàn, mìng yú xì mǎ tíng xī, lián yù gōu xié dào, kāi chuàng chí zhǎo, gòu qì tíng tái. huī jīn jì bì, hào yuē shǎng xīn. zāi péi huā mù, xù yǎng yuǎn fāng qí qín yì chù, bì cuì qí suǒ. fāng chūn jiǔ xún, jū rén shì nǚ dé yǐ yóu guān. yī dàn, wén zhè yòu xiǎo xiào xuē yáng táo, lín yā dù zhī yùn mǐ rù chéng. gōng xǐ qí xìng míng, yǒu tóng nǎng rì zhū yá lǐ xiāng zuǒ yòu zhě. suì lìng shì xún zhī, guǒ shì jiù rén yǐ. gōng shén xǐ, rú huò gǔ wù, nǎi mìng yá tíng xiǎo jiàng dài yā yùn liáng, liú zhǐ bié guǎn. yī rì, gōng zhào yáng táo yóu, xún qí suǒ wén, jí wǎng rì lú guǎn zhī shì. xuē yīn xiàn zhū yá lǐ xiāng lù chàng yuán bái suǒ zhuàn gē yī zhóu. gōng yì xǐ zhī. cì chū lú guǎn, yú zī tíng zòu zhī. qí guǎn jué wēi. měi yú yī bì lì zhōng. cháng róng sān guǎn yě. míng chāo běn sān zuò yī. shēng rú tiān jì zì rán ér lái, qíng sī kuān xián. gōng dà jiā shǎng zhī, yì zèng qí shī bù jì, zhōng piān yún xū xīn xiān zhì yàn xián yú, fèng chuī lóng yín dìng bù rú. míng chāo běn zhōng zuò quán yú shì xī lài shén fēng. chū qí èr zi, jiē shòu láo pén cuì zhí. chū gōng gòu chí tíng bì, wèi yǒu jiā míng, yīn mù yuē shǎng xīn. zhū cóng shì yǐ gōng jìn huì, gài shǎng zì yǒu shàng zì yě gōng yuē: xuān fù yán zhēng bù yán zài, yán zài bù yán zhēng. qiě fēi nèi guān gōng qiè, hé bì qí yí zāi. suì bù gǎi zuò. qí tíng zì qín bì luàn nì, nǎi wèi chú huàn zhī dì. jiē hū! gōng sūn hóng zhī dōng gé, liú qū máo hòu wèi mǎ jiù, yì hé yì zāi! chū guì yuàn cóng tán
咸通中,丞相李蔚拜端揆日。自大梁移镇淮海,政绩日闻。未期周,荣加水土,移风易俗,甚洽群情。洎彭门乱常之后,藩镇疮痍未平,公按辔恭己而治之。补缀颓毁,整葺坏纲,功无虚日。以其郡寡胜游之地,且风亭月观,既以荒凉;花圃钓台,未惬深旨。一旦,命于戏马亭西,连玉钩斜道,开剏池沼,构葺亭台。挥斤既毕,号曰赏心。栽培花木,蓄养远方奇禽异畜,毕萃其所。芳春九旬,居人士女得以游观。一旦,闻浙右小校薛阳陶,临押度支运米入城。公喜其姓名,有同曩日朱崖李相左右者。遂令试询之,果是旧人矣。公甚喜,如获古物,乃命衙庭小将代押运粮,留止别馆。一日,公召阳陶游,询其所闻,及往日芦管之事。薛因献朱崖李相、陆畅、元、白所撰歌一轴。公益喜之。次出芦管,于兹亭奏之。(其管绝微。每于一觱篥中。常容三管也。明抄本三作一。)声如天际自然而来,情思宽闲。公大加赏之,(亦赠其诗不记,终篇云;虚心纤质雁衔余,凤吹龙吟定不如。明抄本终作全)于是锡赉甚丰。出其二子,皆授牢盆倅职。初公构池亭毕,未有嘉名,因目曰赏心。诸从事以公近讳,(盖赏字有尚字也)公曰:宣父言征不言在,言在不言征。且非内官宫妾,何避其疑哉。遂不改作。其亭自秦毕乱逆,乃为刍豢之地。嗟呼!公孙弘之东阁,刘屈牦后为马厩,亦何异哉!(出《桂苑丛谈》)