měi fù rén　 yí guāng　 lì juān　 zhào fēi yàn　 xuē líng yún　 sūn liàng jī cháo shū　 shǔ gān hòu　 shí chóng bì xuān fēng　 zhè dōng wǔ nǚ
美婦人　夷光　麗娟　趙飛燕　薛靈芸　孫亮姬朝姝　蜀甘後　石崇婢翾風　浙東舞女

  dù fù chē wǔ zi qī　 duàn shì　 wáng dǎo qī　 dù lán xiāng　 rèn guī qī　 yáng hóng wǔ qī　 fáng rú fù qī　 lǐ tíng bì qī
 妒婦車武子妻　段氏　王導妻　杜蘭香　任瑰妻　楊弘武妻　房孺復妻　李廷璧妻

  zhāng hè qī　 wú zōng wén　 shǔ gōng chén　 qín qí jiāng
 張褐妻　吳宗文　蜀功臣　秦騎將

  měi fù rén
 美婦人

  yí guāng
 夷光

  yuè móu miè wú, chù tiān xià qí bǎo měi rén yì wèi, yǐ jìn yú wú. dé yīn fēng zhī yáo, gǔ huáng zhī jì, xiāng yuán zhī shàn yòu yǒu měi nǚ, yī míng yí guāng, èr míng xiū míng, yǐ gòng yú wú. wú chù yú jiāo huā zhī fáng, guàn xì zhū yǐ wèi lián huǎng, cháo xià yǐ bì jǐng, xī juǎn yǐ dài yuè. èr rén dāng xuān bìng zuò, lǐ jìng jìng zhuāng yú zhū huǎng zhī nèi. qiè kuī zhě mò bù dòng xīn jīng hún, wèi zhī" shén rén". wú wáng fū chāi mù zhī, ruò shuāng luán zhī zài qīng wù, zhǐ shuǐ zhī yàng qiū qú. yāo huò jì shēn, dài yú guó zhèng. jí yuè bīng rù guó. nǎi bào èr rén yǐ táo wú yuàn. yuè jūn jì rù, jiàn èr rén zài zhú shù xià, jiē yán" shén nǚ". wàng ér bù qīn. jīn wú chéng shé mén nèi yǒu zhé zhū, shàng wèi cí shén nǚ zhī chù. chū wáng zǐ nián shí yí jì
 越謀滅吳，畜天下奇寶、美人、異味，以進於吳。得陰峰之瑤，古皇之驥，湘沅之鱓；又有美女，一名夷光，二名修明，以貢於吳。吳處於椒花之房，貫細珠以為簾幌，朝下以蔽景，夕卷以待月。二人當軒並坐，理鏡靚妝於珠幌之內。竊窺者莫不動心驚魂，謂之"神人"。吳王夫差目之，若雙鸞之在輕霧，沚水之漾秋蕖。妖惑既深，怠於國政。及越兵入國。乃抱二人以逃吳苑。越軍既入，見二人在竹樹下，皆言"神女"。望而不侵。今吳城蛇門內有折株，尚為祠神女之處。（出《王子年拾遺記》）

  lì juān
 麗娟

  hàn wǔ dì suǒ xìng gōng rén, míng yuē lì juān, nián shǐ shí sì. yù fū róu ruǎn, chuī qì rú lán, shēn qīng ruò, bù yù yī yīng fú, kǒng shāng wèi hén. měi gē, lǐ yán nián hé zhī. yú zhī shēng diàn páng, chàng huí fēng zhī qū, tíng zhōng shù wèi zhī fān luò. cháng zhì juān yú liú lí zhàng, kǒng gòu wū tǐ yě. cháng kǒng gòu wū tǐ yě cháng liù zì yuán kòng quē, jù huáng běn bǔ yǐ yī dài xì juān bèi, bì yú zhòng mù zhōng, kǒng suí fēng qǐ. juān juān yuán zuò mèi, jù huáng běn gǎi yǐ hǔ pò wèi pèi, zhì yī qún lǐ, bù shǐ rén zhī, nǎi yán gǔ jié zì míng, xiāng yǔ wèi shén guài yě. yǐ hǔ pò wèi pèi zhì wèi shén guài yě èr shí wǔ zì yuán kòng quē, jù huáng běn bǔ, chū dòng míng jì
 漢武帝所幸宮人，名曰麗娟，年始十四。玉膚柔軟，吹氣如蘭，身輕弱，不欲衣纓拂，恐傷為痕。每歌，李延年和之。於□芝生殿旁，唱迴風之曲，庭中樹為之翻落。常致娟於琉璃帳，恐垢污體也。常（恐垢污體也常六字原空缺，據黃本補）以衣帶系娟被，閉於重幕中，恐隨風起。娟（娟原作媚，據黃本改）以琥珀為佩，置衣裙里，不使人知，乃言骨節自鳴，相與為神怪也。（以琥珀為佩至為神怪也二十五字原空缺，據黃本補，出《洞冥記》）

  zhào fēi yàn
 趙飛燕

  hàn zhào fēi yàn tǐ qīng yāo ruò, shàn xíng bù jìn tuì. nǚ dì zhāo yí, bù néng jí yě. dàn ruò gǔ fēng jī, yóu xiào yǔ. èr rén bìng sè rú hóng yù, dāng shí dì yī, shàn shū shū zì yuán kòng quē. jù huáng běn bǔ. chǒng hòu gōng. chū xī jīng zá jì
 漢趙飛燕體輕腰弱，善行步進退。女弟昭儀，不能及也。但弱骨豐肌，尤笑語。二人並色如紅玉，當時第一，擅殊（殊字原空缺。據黃本補。）寵後宮。（出《西京雜記》）

  xuē líng yún
 薛靈芸

  wèi wén dì suǒ ài měi rén xuē líng yún, cháng shān rén yě. fù míng yè, wèi zàn xiāng tíng zhǎng, mǔ chén shì, suí yè shě yú tíng bàng jū. shēng qióng jiàn, zhì yè, měi jù lín fù jī, yǐ jī yǐ yuán zuò yǐ jī, jù míng chāo běn gǎi má gǎo zì zhào. líng yún nián shí wǔ, róng mào jué shì, lǘ zhōng shào nián duō yǐ yè shí lái kuī, zhōng bù dé jiàn. xián xī yuán nián, gǔ xí chū shǒu cháng shān jùn, wén tíng zhǎng yǒu měi nǚ ér jiā shén pín. shí wén dì xuǎn liáng jiā zǐ nǚ, yǐ rù liù gōng, xí yǐ qiān jīn bǎo lù pìn zhī. jì dé, biàn yǐ xiàn wén dì. líng yún wén bié fù mǔ, xū xī lèi rì, lèi xià zhān yī. zhì shēng chē jiù lù zhī shí, yǐ yù tuò hú shèng lèi, hú zhōng jí rú hóng sè. jì fā cháng shān, jí zhì jīng shī, hú zhōng lèi níng rú xuè. dì qiǎn chē shí chéng, yǐ yíng líng yún. chē jiē lòu bǎo wèi lún, dān huà qí gǔ. è qián yǒu zá bǎo, wèi lóng fèng xián bǎi zǐ líng, qiāng hé míng, xiǎng yú lín yě. jià qīng sè pián tí zhī niú, rì xíng sān bǎi lǐ. cǐ niú shī tú guó suǒ xiàn, zú rú mǎ tí yě. dào cè shāo shí yè zhī xiāng, cǐ shí zhòng dié, zhuàng rú yún mǔ, qí qì pì è lì zhī jí, fù tí guó suǒ xiàn yě. líng yún wèi zhì jīng shī shù shí lǐ, gāo zhú zhī guāng, xiāng xù bù miè. chē tú yē lù, chén qǐ bì yú xīng yuè, shí rén wèi wèi" chén xiāo". yòu zhú tǔ wèi tái, jī gāo sān shí zhàng, liè zhú yú tái xià, ér míng yuē" zhú tái", yuǎn wàng rú liè xīng zhī zhuì dì. yòu yú dà dào zhī páng, yī lǐ zhì yī tóng biǎo, gāo wǔ chǐ, yǐ zhì lǐ shù. gù xíng zhě gē yuē:" qīng huái jiā dào duō chén āi, lóng lóu fèng què wàng cuī wéi. qīng fēng xì yǔ zá xiāng lái, tǔ shàng chū jīn huǒ zhào tái cǐ shàng qī zì, shì yāo cí yě." shí wèi tóng zhù, yǐ zhì lǐ shù yú dào cè, shì" tǔ shàng chū jīn" zhī yì yǐ zhú zhì tái, ér zé huǒ zài tǔ xià zhī yì. hàn huǒ dé wáng, wèi tǔ wèi wáng, huǒ fú ér tǔ xìng yě, tǔ shàng chū jīn, wèi miè ér jìn xìng yě. líng yún wèi zhì jīng shī shí lǐ, dì chéng diāo yù zhī niǎn, yǐ wàng chē tú zhī shèng, tàn yuē:" xī zhě yán' cháo wèi xíng yún, mù wèi xíng yǔ', jīn fēi yún fēi yǔ, fēi cháo fēi mù." yīn gǎi líng yún zhī míng wèi" yè lái". rù gōng chéng chǒng ài. wài guó xiàn huǒ zhū lóng luán zhī chāi, dì yuē:" míng zhū fěi cuì shàng bù shèng, kuàng hū lóng fèng zhī zhòng!" nǎi zhǐ ér bù jìn. yè lái miào yú nǚ gōng, suī chù yú shēn wéi zhòng wò zhī nèi, bù yòng dēng zhú, cái zhì lì chéng. fēi yè lái suǒ fèng zhì, dì bù fú yě. gōng zhōng hào yuē" shén zhēn". chū wáng zǐ nián shí yí jì
 魏文帝所愛美人薛靈芸，常山人也。父名鄴，為酇鄉亭長，母陳氏，隨鄴舍於亭傍居。生窮賤，至夜，每聚鄰婦績，以（績以原作以績，據明抄本改）麻藁自照。靈芸年十五，容貌絕世，閭中少年多以夜時來窺，終不得見。咸熙元年，谷習出守常山郡，聞亭長有美女而家甚貧。時文帝選良家子女，以入六宮，習以千金寶賂聘之。既得，便以獻文帝。靈芸聞別父母，歔欷累日，淚下沾衣。至升車就路之時，以玉唾壺盛淚，壺中即如紅色。既發常山，及至京師，壺中淚凝如血。帝遣車十乘，以迎靈芸。車皆鏤寶為輪，丹畫其轂。軛前有雜寶，為龍鳳銜百子鈴，鏘和鳴，響於林野。駕青色駢蹄之牛，日行三百里。此牛屍塗國所獻，足如馬蹄也。道側燒石葉之香，此石重疊，狀如雲母，其氣辟惡厲之疾，腹題國所獻也。靈芸未至京師數十里，膏燭之光，相續不滅。車徒噎路，塵起蔽於星月，時人謂為"塵霄"。又築土為台，基高三十丈，列燭於台下，而名曰"燭台"，遠望如列星之墜地。又於大道之旁，一里致一銅表，高五尺，以志里數。故行者歌曰："青槐夾道多塵埃，龍樓鳳闕望崔嵬。清風細雨雜香來，土上出金火照台（此上七字，是妖辭也）。"時為銅柱，以志里數於道側，是"土上出金"之義；以燭致台，而則火在土下之義。漢火德王，魏土魏王，火伏而土興也，土上出金，魏滅而晉興也。靈芸未至京師十里，帝乘雕玉之輦，以望車徒之盛，嘆曰："昔者言'朝為行雲，暮為行雨'，今非雲非雨，非朝非暮。"因改靈芸之名為"夜來"。入宮乘寵愛。外國獻火珠龍鸞之釵，帝曰："明珠翡翠尚不勝，況乎龍鳳之重！"乃止而不進。夜來妙於女功，雖處於深帷重幄之內，不用燈燭，裁製立成。非夜來所縫製，帝不服也。宮中號曰"神針"。（出《王子年拾遺記》）

  sūn liàng jī cháo shū
 孫亮姬朝姝

  sūn liàng zuò lǜ liú lí píng fēng, shén báo ér yíng chè, měi yú yuè xià qīng yè shū zhī. cháng ài chǒng sì jī, jiē zhèn gǔ jué sè: yī míng cháo shū, èr míng lì jū, sān míng luò zhēn, sì míng jié huá. shǐ sì rén zuò píng fēng nèi, ér wài wàng zhī, rú wú gé, wéi xiāng qì bù tōng yú wài. wèi sì rén hé sì qì xiāng, cǐ xiāng shū fāng yì guó suǒ xiàn, fán jīng suì jiàn niè yàn xī zhī chù, xiāng qì zhān yī, lì nián mí shèng, bǎi huàn bù xiē, yīn míng bǎi zhuó xiāng. huò yǐ rén míng xiāng, gù yǒu zhāo shū lì jū luò zhēn jié huá xiāng. liàng měi yóu, cǐ sì rén jiē tóng yǔ xí, shǐ lái shì, jiē yǐ xiāng míng qián hòu wèi cì, bù dé xiāng luàn. suǒ jū shì wèi sī xiāng mèi qǐn. chū wáng zǐ nián shí yí jì
 孫亮作綠琉璃屏風，甚薄而瑩澈，每於月下清夜舒之。嘗愛寵四姬，皆振古絕色：一名朝姝，二名麗居，三名洛珍，四名潔華。使四人坐屏風內，而外望之，如無隔，唯香氣不通於外。為四人合四氣香，此香殊方異國所獻，凡經歲踐躡宴息之處，香氣沾衣，歷年彌盛，百浣不歇，因名《百濯香》。或以人名香，故有朝姝、麗居、洛珍、潔華香。亮每游，此四人皆同與席，使來侍，皆以香名前後為次，不得相亂。所居室為《思香媚寢》。（出《王子年拾遺記》）

  shǔ gān hòu
 蜀甘後

  shǔ xiān zhǔ gān hòu, pèi rén, shēng yú jiàn wēi. lǐ zhōng xiāng zhě yún:" cǐ nǚ hòu guì, wèi jí gōng yē". jí hòu shēng ér tǐ mào tè yì, nián zhì shí bā, yù zhì róu jī, tài mèi róng yě. xiān zhǔ zhì hòu yú bái xiāo zhàng zhōng, yú hù wài wàng zhě, rú yuè xià jù xuě. hé nán xiàn yù rén, gāo sān chǐ, nǎi qǔ yù rén zhì hòu cè, zhòu zé jiǎng shuō jūn móu, xī zé yōng hòu ér wán yù rén. cháng chēng yù zhī suǒ guì, bǐ dé jūn zǐ, kuàng wèi rén xíng, ér kě bù wán hū? gān hòu yǔ yù rén jié bái qí rùn, guān zhě dài xiāng luàn huò. bì chǒng zhě fēi wéi jí gān hòu, ér yì dù yù rén. hòu cháng yù zuó huǐ huài zhī, nǎi jiè xiān zhǔ yuē:" xī zi hǎn bù yǐ yù wèi bǎo, chūn qiū měi zhī, jīn wú wèi wèi miè, ān yǐ yāo wán jīng huái. fán wū huò shēng yí. wù fù jìn yān." xiān zhǔ nǎi chè yù rén xiàng, bì zhě jiē tuì. dāng shí jūn zǐ yǐ gān hòu wèi shén zhì fù rén. chū wáng zǐ nián shí yí jì
 蜀先主甘後，沛人，生於賤微。里中相者云："此女後貴，位極宮掖"。及後生而體貌特異，年至十八，玉質柔肌，態媚容冶。先主致後於白綃帳中，於戶外望者，如月下聚雪。河南獻玉人，高三尺，乃取玉人致後側，晝則講說軍謀，夕則擁後而玩玉人。常稱玉之所貴，比德君子，況為人形，而可不玩乎？甘後與玉人潔白齊潤，觀者殆相亂惑。嬖寵者非唯嫉甘後，而亦妬玉人。後常欲琢毀壞之，乃戒先主曰："昔子罕不以玉為寶，《春秋》美之，今吳、魏未滅，安以妖玩經懷。凡誣惑生疑。勿復進焉。"先主乃撤玉人像，嬖者皆退。當時君子以甘後為神智婦人。（出《王子年拾遺記》）

  shí chóng bì xuān fēng
 石崇婢翾風

  shí jì lún suǒ ài bì, míng xuān fēng, wèi mò, yú hú zhōng mǎi dé zhī. nián shǐ shí suì, shǐ fáng nèi yǎng zhī, zhì nián shí wǔ, wú yǒu bǐ qí róng mào, tè yǐ zī tài jiàn měi. miào bié yù shēng, néng guān jīn sè. shí shì zhī fù, cái bǐ wáng jiā, jiāo shē dāng shì. zhēn bǎo guī qí, shì rú wǎ lì, jù rú fèn tǔ, jiē shū fāng yì guó suǒ de, mò yǒu biàn shí qí chù zhě. shǐ xuān fēng bié qí shēng sè, bìng zhī qí suǒ chū zhī dì, yán:" xī fāng běi fāng, yù shēng chén zhòng ér xìng wēn rùn, pèi fú yì rén xìng líng dōng fāng nán fāng, yù shēng qīng jié ér xìng qīng liáng, pèi fú zhě lì rén jīng shén." shí shì shì rén měi yàn zhě shù qiān rén, xuān fēng zuì yǐ wén cí shàn ài. shí chóng cháng yǔ zhī yuē:" wú bǎi nián zhī hòu, dāng zhǐ bái rì, yǐ rǔ wèi xùn." dá yuē:" shēng ài sǐ lí, bù rú wú ài, qiè dé wèi xùn, shēn qí hé xiǔ!" yú shì mí jiàn chǒng ài. chóng cháng zé měi róng zī xiāng lèi zhě shù shí rén, zhuāng shì yī fú, dà xiǎo yī děng, shǐ hū shì bù xiāng fēn bié, cháng shì yú cè. shǐ xuān fēng diào yù yǐ fù gōng rén, wèi dào lóng zhī pèi, yíng jīn wèi fèng guān zhī chāi, kè yù wèi dào lóng zhī shì, zhù jīn xiàng fèng huáng zhī xíng. jié xiù rào yíng ér wǔ, zhòu yè xiāng jiē, wèi zhī" cháng wǔ". ruò yǒu suǒ zhào zhě, bù hū xìng míng, xī tīng pèi shēng, shì chāi sè, yù shēng qīng zhě jū qián, jīn sè yàn zhě jū hòu, yǐ wèi xíng cì ér jìn yě. shǐ shù shí rén gè hán yì xiāng, shǐ xíng ér xiào yǔ, zé kǒu qì cóng fēng ér yáng. yòu shāi chén shuǐ zhī xiāng rú chén mò, bù zhì xiàng chuáng shàng, shǐ suǒ ài jiàn zhī wú jī, jí cì zhēn zhū bǎi lì ruò yǒu jī zhě, zé jié qí yǐn shí, lìng tǐ qīng ruò. nǎi guī zhōng xiāng xì yuē:" ěr fēi xì gǔ qīng qū, nà de bǎi lì zhēn zhū?" jí xuān fēng nián zhì sān shí, miào nián zhě zhēng jí zhī, huò yán" hú nǚ bù kě wèi qún", jìng xiāng pái huǐ. chóng shòu zèn rùn zhī yán, jí tuì xuān fēng wèi fáng lǎo, shǐ zhǔ qún shǎo. nǎi huái yuàn duì ér zuò wǔ yán shī, shī yuē:" chūn huá shuí bù xiàn? zú shāng qiū luò shí gěng yè zhuī zì qì, bǐ tuì qǐ suǒ qī? guì fēn tú zì dù, shī ài zài é méi zuò jiàn fāng shí xiē, qiáo cuì kōng zì chī." shí shì fáng zhōng bìng gē cǐ wèi lè qū, zhì jìn mò nǎi zhǐ. chū　 wáng zǐ nián shí yí jì
 石季倫所愛婢，名翾風，魏末，於胡中買得之。年始十歲，使房內養之，至年十五，無有比其容貌，特以姿態見美。妙別玉聲，能觀金色。石氏之富，財比王家，驕奢當世。珍寶瑰奇，視如瓦礫，聚如糞土，皆殊方異國所得，莫有辨識其處者。使翾風別其聲色，並知其所出之地，言："西方北方，玉聲沉重而性溫潤，佩服益人性靈；東方南方，玉聲清潔而性清涼，佩服者利人精神。"石氏侍人美艷者數千人，翾風最以文辭擅愛。石崇常語之曰："吾百年之後，當指白日，以汝為殉。"答曰："生愛死離，不如無愛，妾得為殉，身其何朽！"於是彌見寵愛。崇常擇美容姿相類者數十人，裝飾衣服，大小一等，使忽視不相分別，常侍於側。使翾風調玉以付工人，為倒龍之珮，縈金為鳳冠之釵，刻玉為倒龍之勢，鑄金象鳳凰之形。結袖繞楹而舞，晝夜相接，謂之"常舞"。若有所召者，不呼姓名，悉聽珮聲，視釵色，玉聲輕者居前，金色艷者居後，以為行次而進也。使數十人各含異香，使行而笑語，則口氣從風而揚。又篩沉水之香如塵末，布致象床上，使所愛踐之無跡，即賜珍珠百粒；若有跡者，則節其飲食，令體輕弱。乃閨中相戲曰："爾非細骨輕軀，那得百粒真珠？"及翾風年至三十，妙年者爭嫉之，或言"胡女不可為群"，競相排毀。崇受譖潤之言，即退翾風為房老，使主群少。乃懷怨懟而作五言詩，詩曰："春華誰不羨？卒傷秋落時；哽咽追自泣，鄙退豈所期？桂芬徒自蠹，失愛在蛾眉；坐見芳時歇，憔悴空自嗤。"石氏房中並歌此為樂曲，至晉末乃止。（出　王子年拾遺記））

  zhè dōng wǔ nǚ
 浙東舞女

  bǎo lì èr nián, zhè dōng gòng wǔ nǚ èr rén: yī yuē fēi yàn, yī yuē qīng fēng. xiū méi yī shǒu, lán qì róng yě. dōng bù kuàng yī, xià wú hàn tǐ. suǒ shí duō lì zhī fěi shí, jīn xiè lóng nǎo zhī lèi. dài qīng jīn zhī guān, píng luó yī wú fèng ér chéng. qí wén zhī qiǎo, rén wèi néng shí. qīng jīn guàn yǐ jīn sī jié zhī, wèi luán hè zhī zhuàng, réng shì yǐ wǔ cǎi xì zhū, líng lóng xiāng xù, kě gāo yī chǐ, chèng zhī wú sān èr qián, shàng gèng zuó yù fú róng yǐ wèi dǐng míng chāo běn wú dǐng zì. èr nǚ gē wǔ tái, měi yè gē wǔ yī fā, rú luán fèng zhī yīn, bǎi niǎo mò bù xiáng jí qí shàng, jí yú tíng jì. wǔ tài yàn yì, fēi rén jiān suǒ yǒu. měi gē bà, shàng lìng nèi rén cáng zhī jīn wū bǎo zhàng, gài kǒng fēng rì gù yě. yóu shì gōng zhōng nǚ yuē:" bǎo zhàng xiāng chóng chóng, yī shuāng hóng fú róng." chū dù yáng zá biān
 寶曆二年，浙東貢舞女二人：一曰飛燕，一曰輕風。修眉黟首，蘭氣融冶。冬不纊衣，夏無汗體。所食多荔枝榧實，金屑龍腦之類。帶輕金之冠，軿羅衣無縫而成。其文織巧，人未能識。輕金冠以金絲結之，為鸞鶴之狀，仍飾以五彩細珠，玲瓏相續，可高一尺，秤之無三二錢，上更琢玉芙蓉以為頂（明抄本無頂字）。二女歌舞台，每夜歌舞一發，如鸞鳳之音，百鳥莫不翔集其上，及於庭際。舞態艷逸，非人間所有。每歌罷，上令內人藏之金屋寶帳，蓋恐風日故也。由是宮中女曰："寶帳香重重，一雙紅芙蓉。"（出《杜陽雜編》）

dù fù
妒婦

  chē wǔ zi qī
 車武子妻

  sú shuō, chē wǔ zi qī dà dù. hū qí fù xiōng sù, qǔ yī jiàng qún yī, guà píng fēng shàng. qí fù bá dāo jìng shàng chuáng, fā bèi, nǎi qí xiōng yě, cán ér tuì. chū yào lù
 俗說，車武子妻大妒。呼其婦兄宿，取一絳裙衣，掛屏風上。其婦拔刀徑上床，發被，乃其兄也，慚而退。（出《要錄》）

  duàn shì
 段氏

  lín jì yǒu dù fù jīn. chuán yán jìn tài shǐ zhōng, liú bó yù qī duàn shì zì míng guāng, xìng dù jì. bó yù cháng yú qī qián sòng luò shén fù. yǔ qí qī yuē:" qǔ fù dé rú cǐ, wú wú hàn yān." míng guāng yuē:" jūn hé dé yǐ shuǐ shén měi ér yù qīng wǒ? wú sǐ, hé huàn bù wèi shuǐ shén." qí yè nǎi zì chén ér sǐ. sǐ hòu qī rì, mèng jiàn yǔ bó yù yuē:" jūn běn yuàn shén, wú jīn dé wèi shén yǐ". bó yù suì zhōng shēn bù fù dù shuǐ. yǒu fù rén dù cǐ jīn zhě, jiē huài yī wǎng zhuāng, rán hòu gǎn jì. bù ěr, fēng bō bào fā. chǒu fù suī suī xià yuán yǒu bù zì, jù míng chāo běn shān zhuāng shì ér dù, qí shén yì bù dù yě. fù rén dù hé wú fēng làng zhě, yǐ wèi chǒu bù néng zhì shuǐ shén. chǒu fù huì zhī, mò bù jiē zì huǐ xíng róng, yǐ sāi chī xiào yě. gù qí rén yǔ yuē:" yù qiú hǎo fù, lì zài jīn kǒu. fù rén shuǐ bàng, hǎo chǒu zì zhāng." chū yǒu yáng zá zǔ
 臨濟有妒婦津。傳言晉太始中，劉伯玉妻段氏字明光，性妒忌。伯玉嘗於妻前誦《洛神賦》。語其妻曰："取婦得如此，吾無憾焉。"明光曰："君何得以水神美而欲輕我？吾死，何患不為水神。"其夜乃自沉而死。死後七日，夢見與伯玉曰："君本願神，吾今得為神矣"。伯玉遂終身不復渡水。有婦人渡此津者，皆壞衣枉妝，然後敢濟。不爾，風波暴發。醜婦雖（雖下原有不字，據明抄本刪）妝飾而渡，其神亦不妒也。婦人渡河無風浪者，以為丑不能致水神。醜婦諱之，莫不皆自毀形容，以塞嗤笑也。故齊人語曰："欲求好婦，立在津口。婦人水傍，好醜自彰。"（出《酉陽雜俎》）

  wáng dǎo qī
 王導妻

  wáng dǎo qī cáo shì shén dù jì, zhì chéng xiàng bù dé yǒu shì yù, nǎi zhì zuǒ yòu xiǎo rén. yǒu pīn shǎo zhě, bì jiā qiào zé. nǎi mì yíng bié guǎn, zhòng qiè luó liè, yǒu shù nán. cáo shì zhī, dà jīng huì, nǎi jiāng huáng mén jí bì èr shí rén, rén chí shí dāo, yù chū tǎo xún. wáng gōng jù mìng jià, huàn chí, nǎi qīn yǐ chén wěi bǐng zhù yù zhě dǎ niú, láng bèi bēn chí, nǎi dé xiān zhì zhì yuán zuò qù, jù míng chāo běn gǎi. sī tú cài mó wén, nǎi yì wáng wèi yuē:" cháo tíng yù jiā gōng jiǔ xī, zhī fǒu?" wáng zì xù móu shì shuō qīng dǐ piān zhù. móu zuò qiān. zhì, cài yuē:" bù wén yú wù, wéi wén duǎn yuán dú chē, zhǎng bǐng chén wěi ěr. dǎo dà cán." chū lú jì
 王導妻曹氏甚妒忌，制丞相不得有侍御，乃至左右小人。有姘少者，必加誚責。乃密營別館，眾妾羅列，有數男。曹氏知，大驚恚，乃將黃門及婢二十人，人持食刀，欲出討尋。王公遽命駕，患遲，乃親以塵尾柄助御者打牛，狼狽奔馳，乃得先至（至原作去，據明抄本改）。司徒蔡謨聞，乃詣王謂曰："朝廷欲加公九錫，知否？"王自敘謀（《世說·輕詆》篇注。謀作謙。）志，蔡曰："不聞余物，惟聞短轅犢車，長柄塵尾耳。導大慚。"（出《爐》記）

  dù lán xiāng
 杜蘭香

  dù lán xiāng jiàng zhāng shuò. shuò qī wú zi, qǔ qiè. qī dù wú yǐ, shuò wèi xiāng:" rú cǐ yún hé?" xiāng yuē:" cǐ yì zhì ěr." yán zú ér shuò qī huàn chuàng wěi dùn. shuò yuē:" qī jiāng sǐ rú hé?" xiāng yuē:" cǐ chuàng suǒ yǐ zhì dù, chuàng yǐ yì dāng chài." shù rì zhī jiān, chuàng sǔn ér qī wú dù xīn, suì shēng shù nán. chū dù lán xiāng liè chuán
 杜蘭香降張碩。碩妻無子，娶妾。妻妒無已，碩謂香："如此云何？"香曰："此易治耳。"言卒而碩妻患創委頓。碩曰："妻將死如何？"香曰："此創所以治妒，創已亦當瘥。"數日之間，創損而妻無妒心，遂生數男。（出《杜蘭香列傳》）

  rèn guī qī
 任瑰妻

  táng chū, bīng bù shàng shū rèn guī. chì cì gōng nǚ èr, nǚ jiē guó sè. qī dù, làn èr nǚ tóu fà tū jǐn. tài zōng wén zhī, lìng shàng gōng jī jīn hú píng jiǔ cì zhī, yún:" yǐn zhī lì sǐ. guī sān pǐn, hé zhì jī yìng. ěr hòu bù dù, bù xū yǐn zhī ruò dù jí yǐn." liǔ shì bài chì qì yuē:" qiè yǔ guī jié fà fū qī, jù chū wēi jiàn, gèng xiāng fǔ yì, suì zhì róng guān. guī jīn duō nèi bì, chéng bù rú sǐ." suì yǐn jǐn. rán fēi zhèn yě, jì shuì xǐng. dì wèi guī yuē:" qí xìng rú cǐ, zhèn yì dāng wèi zhī." yīn zhào èr nǚ, lìng bié zhái ān zhì. chū cháo yě qiān zài
 唐初，兵部尚書任瑰。敕賜宮女二，女皆國色。妻妬，爛二女頭髮禿盡。太宗聞之，令上宮齎金胡瓶酒賜之，云："飲之立死。瑰三品，合置姬媵。爾後不妬，不須飲之；若妬即飲。"柳氏拜敕訖曰："妾與瑰結髮夫妻，俱出微賤，更相輔翼，遂致榮官。瑰今多內嬖，誠不如死。"遂飲盡。然非鴆也，既睡醒。帝謂瑰曰："其性如此，朕亦當畏之。"因詔二女，令別宅安置。（出《朝野僉載》）

  yòu fáng xuán líng fū rén zhì dù. tài zōng jiāng cì měi rén, lǚ cí bù shòu. nǎi lìng huáng hòu zhào fū rén, yǔ yǐ yìng qiè zhī liú, lìng yǒu cháng zhì. qiě sī kōng nián jìn chí mù, dì yù yǒu yōu chóng zhī yì. fū rén zhí xīn bù huí. dì nǎi lìng wèi yuē:" níng bù dù ér shēng, níng dù ér sǐ." yuē:" qiè níng dù ér sǐ." nǎi qiǎn zhuó yī zhī jiǔ yǔ zhī yuē:" ruò rán, kě yǐn cǐ yī jiū." yī jǔ biàn jǐn, wú suǒ liú nán. dì yuē:" wǒ shàng wèi jiàn, hé kuàng yú xuán líng hū?" chū guó shǐ yì zuǎn
 又房玄齡夫人至妒。太宗將賜美人，屢辭不受。乃令皇后召夫人，語以媵妾之流，令有常制。且司空年近遲暮，帝欲有優崇之意。夫人執心不回。帝乃令謂曰："寧不妒而生，寧妒而死。"曰："妾寧妒而死。"乃遣酌一卮酒與之曰："若然，可飲此一鳩。"一舉便盡，無所留難。帝曰："我尚畏見，何況於玄齡乎？"（出《國史異纂》）

yáng hóng wǔ qī
楊弘武妻

yáng hóng wǔ wèi sī róng shǎo cháng bó, gāo zōng wèi zhī yuē:" mǒu rén hé yīn, zhé shòu cǐ zhí." duì yuē:" chén qī wéi shì xìng gāng hàn, zuó yǐ cǐ jiàn shǔ, chén ruò bù cóng, kǒng yǒu hòu huàn." dì jiā bù yǐn, xiào ér qiǎn zhī. chū guó shǐ yì zuǎn
楊弘武為司戎少常伯，高宗謂之曰："某人何因，輒授此職。"對曰："臣妻韋氏性剛悍，昨以此見屬，臣若不從，恐有後患。"帝嘉不隱，笑而遣之。（出《國史異纂》）

  fáng rú fù qī
 房孺復妻

  fáng rú fù qī shì xìng dù jì, zuǒ yòu bì bù dé nóng zhuāng gāo jì jiàn. gěi yān zhī yī dòu, fěn yī qián. yǒu yī bì xīn mǎi, zhuāng shāo jiā, cuī nù wèi yuē:" rǔ hǎo zhuāng yé? wú wèi rǔ zhuāng." nǎi lìng kè qí méi, yǐ qīng tián zhī, shāo suǒ héng, zhuó qí liǎng yǎn jiǎo, pí suí jiāo juǎn, yǐ zhū fù zhī. jí jiā luò, bān rú zhuāng yān. chū yǒu yáng zá zǔ
 房孺復妻氏性妒忌，左右婢不得濃妝高髻見。給胭脂一豆，粉一錢。有一婢新買，妝稍佳，崔怒謂曰："汝好妝耶？吾為汝妝。"乃令刻其眉，以青填之，燒鏁桁，灼其兩眼角，皮隨焦卷，以朱傅之。及痂落，瘢如妝焉。（出《酉陽雜俎》）

  lǐ tíng bì qī
 李廷璧妻

  lǐ tíng bì èr shí nián yīng jǔ, fāng yú shǔ zhōng cè míng. gē piān mí lì. shī yùn jīng néng. cháng wèi shū zhōu jūn zú. qí qī cāi dù. yī rì líng gé lián yàn, sān xiāo bù guī, qī dá yì yún, lái bì rèn zhī. qì gào zhōu mù, xǐ jū fó sì, jiā chén huì jī, yīn yǒng chóu shī yuē:" dào lái nán qiǎn qù nán liú, zhe gǔ zhān xīn wàn shì xiū. pān yuè chóu sī shēng bìn lǐ, jié yú bēi sè shàng méi tóu. zhǎng tú shī jǐn kōng qí mǎ, yuǎn yàn shēng chū dú yǐ lóu. gèng yǒu xiāng sī bù xiāng jiàn, jiǔ xǐng dēng bèi yuè rú gōu." chū shū qíng jí
 李廷璧二十年應舉，方於蜀中策名。歌篇靡麗。詩韻精能。嘗為舒州軍卒。其妻猜妒。一日鈴閣連宴，三宵不歸，妻達意雲，來必刃之。泣告州牧，徙居佛寺，浹辰晦跡，因《詠愁》詩曰："到來難遣去難留，着骨粘心萬事休。潘岳愁絲生鬢里，婕妤悲色上眉頭。長途詩盡空騎馬，遠雁聲初獨倚樓。更有相思不相見，酒醒燈背月如鈎。"（出《抒情集》）

zhāng hè qī hè yuán zuò yáng, jù běi mèng suǒ yán gǎi, xià tóng
張褐妻（褐原作揚，據北夢瑣言改，下同）

  zhāng hè shàng shū diǎn jìn zhōu, wài zhù suǒ ài yíng jì, shēng yī zi. qí nèi sū shì dù jì, bù gǎn qǔ guī. nǎi yǔ suǒ shàn zhāng chù shì wèi zi, jū jiāng jīn jiān, cháng zhì shū tí, wèn qí cún wáng, zī yǐ qián bó. jí jiàn chéng zhǎng., qí dú shū. yǒu rén gào yǐ fēi chù shì zhī zǐ, ěr fù zài cháo guān gāo. yīn qiè qí fù yǔ zhāng chù shì jiān zhá, bù gào ér dùn guī jīng guó. hè yǐ sǐ, zhì zhái mén, tóng pú wú yǒu shí zhě, dàn yún jiāng huái láng jūn, xiōng dì jiē è rán. qí dí mǔ sū fū rén qì ér wèi zhū zǐ yuē:" chéng yǒu cǐ zi, wú zhī zhī yǐ. wǒ shào nián wú duān, zhì qí fù zǐ sǐ shēng yǒng gé, wǒ zuì yǐ." jiā juàn zhòng qì, qǔ rù zhái, chǐ zhū xiōng zhī liè, míng rén guī. yǒu wén xué, xiū cí yīng jìn shì jǔ, jí dì, lì shì yù shǐ. yīn fèng shǐ jiāng zhè ér sǐ. chū běi mèng suǒ yán
 張褐尚書典晉州，外貯所愛營妓，生一子。其內蘇氏妒忌，不敢取歸。乃與所善張處士為子，居江津間，常致書題，問其存亡，資以錢帛。及漸成長。，其讀書。有人告以非處士之子，爾父在朝官高。因竊其父與張處士緘札，不告而遁歸京國。褐已死，至宅門，僮僕無有識者，但云江淮郎君，兄弟皆愕然。其嫡母蘇夫人泣而謂諸子曰："誠有此子，吾知之矣。我少年無端，致其父子死生永隔，我罪矣。"家眷眾泣，取入宅，齒諸兄之列，名仁龜。有文學，修詞應進士舉，及第，歷侍御史。因奉使江浙而死。（出《北夢瑣言》

  wú zōng wén
 吳宗文

  wáng shǔ wú zōng wén, yǐ gōng xūn jì lǐng míng jùn, shào nián fù guì, qí jiā jī pū lè jì shí shù bèi, jiē qí jīng xuǎn yě. qí qī dù, měi yàng yàng bù qiè qí zhì. hū yī rì, gǔ dòng qū cháo, yǐ xíng shù fāng, hū bào yún" fàng cháo". suì mì jiè cóng zhě, qián rù, biàn xìng zhī. zhì shí yú bèi, suì jù fù ér zú. chū wáng shì jiàn wén
 王蜀吳宗文，以功勳繼領名郡，少年富貴，其家姬仆樂妓十數輩，皆其精選也。其妻妒，每怏怏不愜其志。忽一日，鼓動趨朝，已行數坊，忽報雲"放朝"。遂密戒從者，潛入，遍幸之。至十餘輩，遂據腹而卒。（出《王氏見聞》）

  shǔ gōng chén
 蜀功臣

  shǔ yǒu gōng chén wàng qí míng, qí qī dù jì. jiā chù jì lè shén duō, jū cháng jí gé jué zhī. huò yàn yǐn, jí shǐ gé lián zòu lè, mǒu wèi cháng jiàn yě. qí qī zuǒ yòu, cháng lìng lǎo chǒu zhě shì zhī. mǒu cháng dú chù, gèng wú shì zhě, ér jū dì qì fú shèng shén. hòu qī bìng shén, yǔ qí fū yuē:" wǒ sǐ, ruò jìn bì qiè, lì dāng qǔ zhī." jí shǔ kuàng, mǒu nǎi zhào zhū jī, rì yè hān yǐn wèi lè. yǒu zhǎng yī bì, yóu shǔ yì, jí xìng zhī. fāng qǐn xī, hū yǒu shēng rú pī lì, wéi zhàng jiē liè, mǒu yīn jīng chéng jí ér sǐ. chū wáng shì jiàn wén
 蜀有功臣忘其名，其妻妒忌。家畜妓樂甚多，居常即隔絕之。或宴飲，即使隔簾奏樂，某未嘗見也。其妻左右，常令老丑者侍之。某嘗獨處，更無侍者，而居第器服盛甚。後妻病甚，語其夫曰："我死，若近婢妾，立當取之。"及屬壙，某乃召諸姬，日夜酣飲為樂。有掌衣婢，尤屬意，即幸之。方寢息，忽有聲如霹靂，帷帳皆裂，某因驚成疾而死。（出《王氏見聞》）

  qín qí jiāng
 秦騎將

  qín qí jiāng shí mǒu zhě, shén yǒu zhàn gōng. qí qī hàn qiě dù, shí cháng huàn zhī. hòu qí qī dú chù, nǎi yè qiǎn rén cì zhī. qī shǒu jiē qí rèn, hào jiù jiào hǎn. bì qiè gòng jī zéi, suì zhé xín ér qù, jìng bù néng hài. fù shí zhǐ jiē shāng. hòu shù nián, qín wáng rù shǔ, shǔ qiǎn shí jiāng bīng, tún yú bāo liáng, fù yú jūn zhōng mù xiá shì, jiù jiā cì zhī. bāo shǔ xiàng qù shù qiān lǐ, xiá shì yú shì xié rèn, huái jiā shū, zhì qí mén yuē:" bāo zhōng xìn zhì, lìng miàn jiàn fū rén." fū rén xǐ chū jiàn, xiá bài ér shòu qí shū, pěng jiē zhī jì, huī rèn zhuó zhī. qī yǒu yī nǚ yuè chū, jǔ shǒu jiē rèn, xiāng chí jiǔ zhī, jìng bù néng hài. wài rén wén ér jiù zhī, nǚ shí zhǐ bìng shāng. hòu shí nián, shǔ wáng, guī qín bāng, jìng yǔ qí fū xié lǎo, sǐ yú yǒu xià. chū yù táng xián huà
 秦騎將石某者，甚有戰功。其妻悍且妒，石常患之。後其妻獨處，乃夜遣人刺之。妻手接其刃，號救叫喊。婢妾共擊賊，遂折鐔而去，竟不能害。婦十指皆傷。後數年，秦亡入蜀，蜀遣石將兵，屯於褒梁，復於軍中募俠士，就家刺之。褒蜀相去數千里，俠士於是挾刃，懷家書，至其門曰："褒中信至，令面見夫人。"夫人喜出見，俠拜而授其書，捧接之際，揮刃斫之。妻有一女躍出，舉手接刃，相持久之，竟不能害。外人聞而救之，女十指並傷。後十年，蜀亡，歸秦邦，竟與其夫偕老，死於牖下。（出《玉堂閒話》）