měi fù rén yí guāng lì juān zhào fēi yàn xuē líng yún sūn liàng jī cháo shū shǔ gān hòu shí chóng bì xuān fēng zhè dōng wǔ nǚ
美妇人 夷光 丽娟 赵飞燕 薛灵芸 孙亮姬朝姝 蜀甘后 石崇婢翾风 浙东舞女
dù fù chē wǔ zi qī duàn shì wáng dǎo qī dù lán xiāng rèn guī qī yáng hóng wǔ qī fáng rú fù qī lǐ tíng bì qī
妒妇车武子妻 段氏 王导妻 杜兰香 任瑰妻 杨弘武妻 房孺复妻 李廷璧妻
zhāng hè qī wú zōng wén shǔ gōng chén qín qí jiāng
张褐妻 吴宗文 蜀功臣 秦骑将
měi fù rén
美妇人
yí guāng
夷光
yuè móu miè wú, chù tiān xià qí bǎo měi rén yì wèi, yǐ jìn yú wú. dé yīn fēng zhī yáo, gǔ huáng zhī jì, xiāng yuán zhī shàn yòu yǒu měi nǚ, yī míng yí guāng, èr míng xiū míng, yǐ gòng yú wú. wú chǔ yú jiāo huā zhī fáng, guàn xì zhū yǐ wéi lián huǎng, cháo xià yǐ bì jǐng, xī juǎn yǐ dài yuè. èr rén dāng xuān bìng zuò, lǐ jìng jìng zhuāng yú zhū huǎng zhī nèi. qiè kuī zhě mò bù dòng xīn jīng hún, wèi zhī" shén rén". wú wáng fū chāi mù zhī, ruò shuāng luán zhī zài qīng wù, zhǐ shuǐ zhī yàng qiū qú. yāo huò jì shēn, dài yú guó zhèng. jí yuè bīng rù guó. nǎi bào èr rén yǐ táo wú yuàn. yuè jūn jì rù, jiàn èr rén zài zhú shù xià, jiē yán" shén nǚ". wàng ér bù qīn. jīn wú chéng shé mén nèi yǒu zhé zhū, shàng wèi cí shén nǚ zhī chù. chū wáng zǐ nián shí yí jì
越谋灭吴,畜天下奇宝、美人、异味,以进于吴。得阴峰之瑶,古皇之骥,湘沅之鱓;又有美女,一名夷光,二名修明,以贡于吴。吴处于椒花之房,贯细珠以为帘幌,朝下以蔽景,夕卷以待月。二人当轩并坐,理镜靓妆于珠幌之内。窃窥者莫不动心惊魂,谓之"神人"。吴王夫差目之,若双鸾之在轻雾,沚水之漾秋蕖。妖惑既深,怠于国政。及越兵入国。乃抱二人以逃吴苑。越军既入,见二人在竹树下,皆言"神女"。望而不侵。今吴城蛇门内有折株,尚为祠神女之处。(出《王子年拾遗记》)
lì juān
丽娟
hàn wǔ dì suǒ xìng gōng rén, míng yuē lì juān, nián shǐ shí sì. yù fū róu ruǎn, chuī qì rú lán, shēn qīng ruò, bù yù yī yīng fú, kǒng shāng wèi hén. měi gē, lǐ yán nián hé zhī. yú zhī shēng diàn páng, chàng huí fēng zhī qū, tíng zhōng shù wèi zhī fān luò. cháng zhì juān yú liú lí zhàng, kǒng gòu wū tǐ yě. cháng kǒng gòu wū tǐ yě cháng liù zì yuán kòng quē, jù huáng běn bǔ yǐ yī dài xì juān bèi, bì yú zhòng mù zhōng, kǒng suí fēng qǐ. juān juān yuán zuò mèi, jù huáng běn gǎi yǐ hǔ pò wèi pèi, zhì yī qún lǐ, bù shǐ rén zhī, nǎi yán gǔ jié zì míng, xiāng yǔ wèi shén guài yě. yǐ hǔ pò wèi pèi zhì wéi shén guài yě èr shí wǔ zì yuán kòng quē, jù huáng běn bǔ, chū dòng míng jì
汉武帝所幸宫人,名曰丽娟,年始十四。玉肤柔软,吹气如兰,身轻弱,不欲衣缨拂,恐伤为痕。每歌,李延年和之。于□芝生殿旁,唱回风之曲,庭中树为之翻落。常致娟于琉璃帐,恐垢污体也。常(恐垢污体也常六字原空缺,据黄本补)以衣带系娟被,闭于重幕中,恐随风起。娟(娟原作媚,据黄本改)以琥珀为佩,置衣裙里,不使人知,乃言骨节自鸣,相与为神怪也。(以琥珀为佩至为神怪也二十五字原空缺,据黄本补,出《洞冥记》)
zhào fēi yàn
赵飞燕
hàn zhào fēi yàn tǐ qīng yāo ruò, shàn xíng bù jìn tuì. nǚ dì zhāo yí, bù néng jí yě. dàn ruò gǔ fēng jī, yóu xiào yǔ. èr rén bìng sè rú hóng yù, dāng shí dì yī, shàn shū shū zì yuán kòng quē. jù huáng běn bǔ. chǒng hòu gōng. chū xī jīng zá jì
汉赵飞燕体轻腰弱,善行步进退。女弟昭仪,不能及也。但弱骨丰肌,尤笑语。二人并色如红玉,当时第一,擅殊(殊字原空缺。据黄本补。)宠后宫。(出《西京杂记》)
xuē líng yún
薛灵芸
wèi wén dì suǒ ài měi rén xuē líng yún, cháng shān rén yě. fù míng yè, wèi cuó xiāng tíng cháng, mǔ chén shì, suí yè shě yú tíng bàng jū. shēng qióng jiàn, zhì yè, měi jù lín fù jī, yǐ jī yǐ yuán zuò yǐ jī, jù míng chāo běn gǎi má gǎo zì zhào. líng yún nián shí wǔ, róng mào jué shì, lǘ zhōng shào nián duō yǐ yè shí lái kuī, zhōng bù dé jiàn. xián xī yuán nián, gǔ xí chū shǒu cháng shān jùn, wén tíng cháng yǒu měi nǚ ér jiā shén pín. shí wén dì xuǎn liáng jiā zǐ nǚ, yǐ rù liù gōng, xí yǐ qiān jīn bǎo lù pìn zhī. jì dé, biàn yǐ xiàn wén dì. líng yún wén bié fù mǔ, xū xī lèi rì, lèi xià zhān yī. zhì shēng chē jiù lù zhī shí, yǐ yù tuò hú shèng lèi, hú zhōng jí rú hóng sè. jì fā cháng shān, jí zhì jīng shī, hú zhōng lèi níng rú xuè. dì qiǎn chē shí chéng, yǐ yíng líng yún. chē jiē lòu bǎo wèi lún, dān huà qí gǔ. è qián yǒu zá bǎo, wèi lóng fèng xián bǎi zǐ líng, qiāng hé míng, xiǎng yú lín yě. jià qīng sè pián tí zhī niú, rì xíng sān bǎi lǐ. cǐ niú shī tú guó suǒ xiàn, zú rú mǎ tí yě. dào cè shāo shí yè zhī xiāng, cǐ shí chóng dié, zhuàng rú yún mǔ, qí qì pì è lì zhī jí, fù tí guó suǒ xiàn yě. líng yún wèi zhì jīng shī shù shí lǐ, gāo zhú zhī guāng, xiāng xù bù miè. chē tú yē lù, chén qǐ bì yú xīng yuè, shí rén wèi wèi" chén xiāo". yòu zhù tǔ wèi tái, jī gāo sān shí zhàng, liè zhú yú tái xià, ér míng yuē" zhú tái", yuǎn wàng rú liè xīng zhī zhuì dì. yòu yú dà dào zhī páng, yī lǐ zhì yī tóng biǎo, gāo wǔ chǐ, yǐ zhì lǐ shù. gù xíng zhě gē yuē:" qīng huái jiā dào duō chén āi, lóng lóu fèng què wàng cuī wéi. qīng fēng xì yǔ zá xiāng lái, tǔ shàng chū jīn huǒ zhào tái cǐ shàng qī zì, shì yāo cí yě." shí wéi tóng zhù, yǐ zhì lǐ shù yú dào cè, shì" tǔ shàng chū jīn" zhī yì yǐ zhú zhì tái, ér zé huǒ zài tǔ xià zhī yì. hàn huǒ dé wáng, wèi tǔ wèi wáng, huǒ fú ér tǔ xìng yě, tǔ shàng chū jīn, wèi miè ér jìn xìng yě. líng yún wèi zhì jīng shī shí lǐ, dì chéng diāo yù zhī niǎn, yǐ wàng chē tú zhī shèng, tàn yuē:" xī zhě yán' cháo wèi xíng yún, mù wèi xíng yǔ', jīn fēi yún fēi yǔ, fēi cháo fēi mù." yīn gǎi líng yún zhī míng wéi" yè lái". rù gōng chéng chǒng ài. wài guó xiàn huǒ zhū lóng luán zhī chāi, dì yuē:" míng zhū fěi cuì shàng bù shèng, kuàng hū lóng fèng zhī zhòng!" nǎi zhǐ ér bù jìn. yè lái miào yú nǚ gōng, suī chǔ yú shēn wéi zhòng wò zhī nèi, bù yòng dēng zhú, cái zhì lì chéng. fēi yè lái suǒ féng zhì, dì bù fú yě. gōng zhōng hào yuē" shén zhēn". chū wáng zǐ nián shí yí jì
魏文帝所爱美人薛灵芸,常山人也。父名邺,为酂乡亭长,母陈氏,随邺舍于亭傍居。生穷贱,至夜,每聚邻妇绩,以(绩以原作以绩,据明抄本改)麻藁自照。灵芸年十五,容貌绝世,闾中少年多以夜时来窥,终不得见。咸熙元年,谷习出守常山郡,闻亭长有美女而家甚贫。时文帝选良家子女,以入六宫,习以千金宝赂聘之。既得,便以献文帝。灵芸闻别父母,歔欷累日,泪下沾衣。至升车就路之时,以玉唾壶盛泪,壶中即如红色。既发常山,及至京师,壶中泪凝如血。帝遣车十乘,以迎灵芸。车皆镂宝为轮,丹画其毂。轭前有杂宝,为龙凤衔百子铃,锵和鸣,响于林野。驾青色骈蹄之牛,日行三百里。此牛尸涂国所献,足如马蹄也。道侧烧石叶之香,此石重叠,状如云母,其气辟恶厉之疾,腹题国所献也。灵芸未至京师数十里,膏烛之光,相续不灭。车徒噎路,尘起蔽于星月,时人谓为"尘霄"。又筑土为台,基高三十丈,列烛于台下,而名曰"烛台",远望如列星之坠地。又于大道之旁,一里致一铜表,高五尺,以志里数。故行者歌曰:"青槐夹道多尘埃,龙楼凤阙望崔嵬。清风细雨杂香来,土上出金火照台(此上七字,是妖辞也)。"时为铜柱,以志里数于道侧,是"土上出金"之义;以烛致台,而则火在土下之义。汉火德王,魏土魏王,火伏而土兴也,土上出金,魏灭而晋兴也。灵芸未至京师十里,帝乘雕玉之辇,以望车徒之盛,叹曰:"昔者言'朝为行云,暮为行雨',今非云非雨,非朝非暮。"因改灵芸之名为"夜来"。入宫乘宠爱。外国献火珠龙鸾之钗,帝曰:"明珠翡翠尚不胜,况乎龙凤之重!"乃止而不进。夜来妙于女功,虽处于深帷重幄之内,不用灯烛,裁制立成。非夜来所缝制,帝不服也。宫中号曰"神针"。(出《王子年拾遗记》)
sūn liàng jī cháo shū
孙亮姬朝姝
sūn liàng zuò lǜ liú lí píng fēng, shén báo ér yíng chè, měi yú yuè xià qīng yè shū zhī. cháng ài chǒng sì jī, jiē zhèn gǔ jué sè: yī míng cháo shū, èr míng lì jū, sān míng luò zhēn, sì míng jié huá. shǐ sì rén zuò píng fēng nèi, ér wài wàng zhī, rú wú gé, wéi xiāng qì bù tōng yú wài. wèi sì rén hé sì qì xiāng, cǐ xiāng shū fāng yì guó suǒ xiàn, fán jīng suì jiàn niè yàn xī zhī chù, xiāng qì zhān yī, lì nián mí shèng, bǎi huàn bù xiē, yīn míng bǎi zhuó xiāng. huò yǐ rén míng xiāng, gù yǒu zhāo shū lì jū luò zhēn jié huá xiāng. liàng měi yóu, cǐ sì rén jiē tóng yǔ xí, shǐ lái shì, jiē yǐ xiāng míng qián hòu wèi cì, bù dé xiāng luàn. suǒ jū shì wèi sī xiāng mèi qǐn. chū wáng zǐ nián shí yí jì
孙亮作绿琉璃屏风,甚薄而莹澈,每于月下清夜舒之。尝爱宠四姬,皆振古绝色:一名朝姝,二名丽居,三名洛珍,四名洁华。使四人坐屏风内,而外望之,如无隔,唯香气不通于外。为四人合四气香,此香殊方异国所献,凡经岁践蹑宴息之处,香气沾衣,历年弥盛,百浣不歇,因名《百濯香》。或以人名香,故有朝姝、丽居、洛珍、洁华香。亮每游,此四人皆同与席,使来侍,皆以香名前后为次,不得相乱。所居室为《思香媚寝》。(出《王子年拾遗记》)
shǔ gān hòu
蜀甘后
shǔ xiān zhǔ gān hòu, pèi rén, shēng yú jiàn wēi. lǐ zhōng xiāng zhě yún:" cǐ nǚ hòu guì, wèi jí gōng yè". jí hòu shēng ér tǐ mào tè yì, nián zhì shí bā, yù zhì róu jī, tài mèi róng yě. xiān zhǔ zhì hòu yú bái xiāo zhàng zhōng, yú hù wài wàng zhě, rú yuè xià jù xuě. hé nán xiàn yù rén, gāo sān chǐ, nǎi qǔ yù rén zhì hòu cè, zhòu zé jiǎng shuō jūn móu, xī zé yōng hòu ér wán yù rén. cháng chēng yù zhī suǒ guì, bǐ dé jūn zǐ, kuàng wéi rén xíng, ér kě bù wán hū? gān hòu yǔ yù rén jié bái qí rùn, guān zhě dài xiāng luàn huò. bì chǒng zhě fēi wéi jí gān hòu, ér yì dù yù rén. hòu cháng yù zuó huǐ huài zhī, nǎi jiè xiān zhǔ yuē:" xī zi hǎn bù yǐ yù wèi bǎo, chūn qiū měi zhī, jīn wú wèi wèi miè, ān yǐ yāo wán jīng huái. fán wū huò shēng yí. wù fù jìn yān." xiān zhǔ nǎi chè yù rén xiàng, bì zhě jiē tuì. dāng shí jūn zǐ yǐ gān hòu wèi shén zhì fù rén. chū wáng zǐ nián shí yí jì
蜀先主甘后,沛人,生于贱微。里中相者云:"此女后贵,位极宫掖"。及后生而体貌特异,年至十八,玉质柔肌,态媚容冶。先主致后于白绡帐中,于户外望者,如月下聚雪。河南献玉人,高三尺,乃取玉人致后侧,昼则讲说军谋,夕则拥后而玩玉人。常称玉之所贵,比德君子,况为人形,而可不玩乎?甘后与玉人洁白齐润,观者殆相乱惑。嬖宠者非唯嫉甘后,而亦妬玉人。后常欲琢毁坏之,乃戒先主曰:"昔子罕不以玉为宝,《春秋》美之,今吴、魏未灭,安以妖玩经怀。凡诬惑生疑。勿复进焉。"先主乃撤玉人像,嬖者皆退。当时君子以甘后为神智妇人。(出《王子年拾遗记》)
shí chóng bì xuān fēng
石崇婢翾风
shí jì lún suǒ ài bì, míng xuān fēng, wèi mò, yú hú zhōng mǎi dé zhī. nián shǐ shí suì, shǐ fáng nèi yǎng zhī, zhì nián shí wǔ, wú yǒu bǐ qí róng mào, tè yǐ zī tài jiàn měi. miào bié yù shēng, néng guān jīn sè. shí shì zhī fù, cái bǐ wáng jiā, jiāo shē dāng shì. zhēn bǎo guī qí, shì rú wǎ lì, jù rú fèn tǔ, jiē shū fāng yì guó suǒ de, mò yǒu biàn shí qí chù zhě. shǐ xuān fēng bié qí shēng sè, bìng zhī qí suǒ chū zhī dì, yán:" xī fāng běi fāng, yù shēng chén zhòng ér xìng wēn rùn, pèi fú yì rén xìng líng dōng fāng nán fāng, yù shēng qīng jié ér xìng qīng liáng, pèi fú zhě lì rén jīng shén." shí shì shì rén měi yàn zhě shù qiān rén, xuān fēng zuì yǐ wén cí shàn ài. shí chóng cháng yǔ zhī yuē:" wú bǎi nián zhī hòu, dāng zhǐ bái rì, yǐ rǔ wèi xùn." dá yuē:" shēng ài sǐ lí, bù rú wú ài, qiè dé wèi xùn, shēn qí hé xiǔ!" yú shì mí jiàn chǒng ài. chóng cháng zé měi róng zī xiāng lèi zhě shù shí rén, zhuāng shì yī fú, dà xiǎo yī děng, shǐ hū shì bù xiāng fēn bié, cháng shì yú cè. shǐ xuān fēng diào yù yǐ fù gōng rén, wèi dào lóng zhī pèi, yíng jīn wèi fèng guān zhī chāi, kè yù wèi dào lóng zhī shì, zhù jīn xiàng fèng huáng zhī xíng. jié xiù rào yíng ér wǔ, zhòu yè xiāng jiē, wèi zhī" cháng wǔ". ruò yǒu suǒ zhào zhě, bù hū xìng míng, xī tīng pèi shēng, shì chāi sè, yù shēng qīng zhě jū qián, jīn sè yàn zhě jū hòu, yǐ wéi xíng cì ér jìn yě. shǐ shù shí rén gè hán yì xiāng, shǐ xíng ér xiào yǔ, zé kǒu qì cóng fēng ér yáng. yòu shāi chén shuǐ zhī xiāng rú chén mò, bù zhì xiàng chuáng shàng, shǐ suǒ ài jiàn zhī wú jī, jí cì zhēn zhū bǎi lì ruò yǒu jī zhě, zé jié qí yǐn shí, lìng tǐ qīng ruò. nǎi guī zhōng xiāng xì yuē:" ěr fēi xì gǔ qīng qū, nà de bǎi lì zhēn zhū?" jí xuān fēng nián zhì sān shí, miào nián zhě zhēng jí zhī, huò yán" hú nǚ bù kě wèi qún", jìng xiāng pái huǐ. chóng shòu zèn rùn zhī yán, jí tuì xuān fēng wèi fáng lǎo, shǐ zhǔ qún shǎo. nǎi huái yuàn duì ér zuò wǔ yán shī, shī yuē:" chūn huá shuí bù xiàn? zú shāng qiū luò shí gěng yè zhuī zì qì, bǐ tuì qǐ suǒ qī? guì fēn tú zì dù, shī ài zài é méi zuò jiàn fāng shí xiē, qiáo cuì kōng zì chī." shí shì fáng zhōng bìng gē cǐ wéi lè qū, zhì jìn mò nǎi zhǐ. chū wáng zǐ nián shí yí jì
石季伦所爱婢,名翾风,魏末,于胡中买得之。年始十岁,使房内养之,至年十五,无有比其容貌,特以姿态见美。妙别玉声,能观金色。石氏之富,财比王家,骄奢当世。珍宝瑰奇,视如瓦砾,聚如粪土,皆殊方异国所得,莫有辨识其处者。使翾风别其声色,并知其所出之地,言:"西方北方,玉声沉重而性温润,佩服益人性灵;东方南方,玉声清洁而性清凉,佩服者利人精神。"石氏侍人美艳者数千人,翾风最以文辞擅爱。石崇常语之曰:"吾百年之后,当指白日,以汝为殉。"答曰:"生爱死离,不如无爱,妾得为殉,身其何朽!"于是弥见宠爱。崇常择美容姿相类者数十人,装饰衣服,大小一等,使忽视不相分别,常侍于侧。使翾风调玉以付工人,为倒龙之珮,萦金为凤冠之钗,刻玉为倒龙之势,铸金象凤凰之形。结袖绕楹而舞,昼夜相接,谓之"常舞"。若有所召者,不呼姓名,悉听珮声,视钗色,玉声轻者居前,金色艳者居后,以为行次而进也。使数十人各含异香,使行而笑语,则口气从风而扬。又筛沉水之香如尘末,布致象床上,使所爱践之无迹,即赐珍珠百粒;若有迹者,则节其饮食,令体轻弱。乃闺中相戏曰:"尔非细骨轻躯,那得百粒真珠?"及翾风年至三十,妙年者争嫉之,或言"胡女不可为群",竞相排毁。崇受谮润之言,即退翾风为房老,使主群少。乃怀怨怼而作五言诗,诗曰:"春华谁不羡?卒伤秋落时;哽咽追自泣,鄙退岂所期?桂芬徒自蠹,失爱在蛾眉;坐见芳时歇,憔悴空自嗤。"石氏房中并歌此为乐曲,至晋末乃止。(出 王子年拾遗记))
zhè dōng wǔ nǚ
浙东舞女
bǎo lì èr nián, zhè dōng gòng wǔ nǚ èr rén: yī yuē fēi yàn, yī yuē qīng fēng. xiū méi yī shǒu, lán qì róng yě. dōng bù kuàng yī, xià wú hàn tǐ. suǒ shí duō lì zhī fěi shí, jīn xiè lóng nǎo zhī lèi. dài qīng jīn zhī guān, píng luó yī wú fèng ér chéng. qí wén zhī qiǎo, rén wèi néng shí. qīng jīn guàn yǐ jīn sī jié zhī, wèi luán hè zhī zhuàng, réng shì yǐ wǔ cǎi xì zhū, líng lóng xiāng xù, kě gāo yī chǐ, chèng zhī wú sān èr qián, shàng gèng zuó yù fú róng yǐ wéi dǐng míng chāo běn wú dǐng zì. èr nǚ gē wǔ tái, měi yè gē wǔ yī fà, rú luán fèng zhī yīn, bǎi niǎo mò bù xiáng jí qí shàng, jí yú tíng jì. wǔ tài yàn yì, fēi rén jiān suǒ yǒu. měi gē bà, shàng lìng nèi rén cáng zhī jīn wū bǎo zhàng, gài kǒng fēng rì gù yě. yóu shì gōng zhōng nǚ yuē:" bǎo zhàng xiāng chóng chóng, yī shuāng hóng fú róng." chū dù yáng zá biān
宝历二年,浙东贡舞女二人:一曰飞燕,一曰轻风。修眉黟首,兰气融冶。冬不纩衣,夏无汗体。所食多荔枝榧实,金屑龙脑之类。带轻金之冠,軿罗衣无缝而成。其文织巧,人未能识。轻金冠以金丝结之,为鸾鹤之状,仍饰以五彩细珠,玲珑相续,可高一尺,秤之无三二钱,上更琢玉芙蓉以为顶(明抄本无顶字)。二女歌舞台,每夜歌舞一发,如鸾凤之音,百鸟莫不翔集其上,及于庭际。舞态艳逸,非人间所有。每歌罢,上令内人藏之金屋宝帐,盖恐风日故也。由是宫中女曰:"宝帐香重重,一双红芙蓉。"(出《杜阳杂编》)
dù fù
妒妇
chē wǔ zi qī
车武子妻
sú shuō, chē wǔ zi qī dà dù. hū qí fù xiōng sù, qǔ yī jiàng qún yī, guà píng fēng shàng. qí fù bá dāo jìng shàng chuáng, fā bèi, nǎi qí xiōng yě, cán ér tuì. chū yào lù
俗说,车武子妻大妒。呼其妇兄宿,取一绛裙衣,挂屏风上。其妇拔刀径上床,发被,乃其兄也,惭而退。(出《要录》)
duàn shì
段氏
lín jì yǒu dù fù jīn. chuán yán jìn tài shǐ zhōng, liú bó yù qī duàn shì zì míng guāng, xìng dù jì. bó yù cháng yú qī qián sòng luò shén fù. yǔ qí qī yuē:" qǔ fù dé rú cǐ, wú wú hàn yān." míng guāng yuē:" jūn hé dé yǐ shuǐ shén měi ér yù qīng wǒ? wú sǐ, hé huàn bù wéi shuǐ shén." qí yè nǎi zì chén ér sǐ. sǐ hòu qī rì, mèng jiàn yǔ bó yù yuē:" jūn běn yuàn shén, wú jīn dé wèi shén yǐ". bó yù suì zhōng shēn bù fù dù shuǐ. yǒu fù rén dù cǐ jīn zhě, jiē huài yī wǎng zhuāng, rán hòu gǎn jì. bù ěr, fēng bō bào fā. chǒu fù suī suī xià yuán yǒu bù zì, jù míng chāo běn shān zhuāng shì ér dù, qí shén yì bù dù yě. fù rén dù hé wú fēng làng zhě, yǐ wéi chǒu bù néng zhì shuǐ shén. chǒu fù huì zhī, mò bù jiē zì huǐ xíng róng, yǐ sāi chī xiào yě. gù qí rén yǔ yuē:" yù qiú hǎo fù, lì zài jīn kǒu. fù rén shuǐ bàng, hǎo chǒu zì zhāng." chū yǒu yáng zá zǔ
临济有妒妇津。传言晋太始中,刘伯玉妻段氏字明光,性妒忌。伯玉尝于妻前诵《洛神赋》。语其妻曰:"取妇得如此,吾无憾焉。"明光曰:"君何得以水神美而欲轻我?吾死,何患不为水神。"其夜乃自沉而死。死后七日,梦见与伯玉曰:"君本愿神,吾今得为神矣"。伯玉遂终身不复渡水。有妇人渡此津者,皆坏衣枉妆,然后敢济。不尔,风波暴发。丑妇虽(虽下原有不字,据明抄本删)妆饰而渡,其神亦不妒也。妇人渡河无风浪者,以为丑不能致水神。丑妇讳之,莫不皆自毁形容,以塞嗤笑也。故齐人语曰:"欲求好妇,立在津口。妇人水傍,好丑自彰。"(出《酉阳杂俎》)
wáng dǎo qī
王导妻
wáng dǎo qī cáo shì shén dù jì, zhì chéng xiàng bù dé yǒu shì yù, nǎi zhì zuǒ yòu xiǎo rén. yǒu pīn shǎo zhě, bì jiā qiào zé. nǎi mì yíng bié guǎn, zhòng qiè luó liè, yǒu shù nán. cáo shì zhī, dà jīng huì, nǎi jiāng huáng mén jí bì èr shí rén, rén chí shí dāo, yù chū tǎo xún. wáng gōng jù mìng jià, huàn chí, nǎi qīn yǐ chén wěi bǐng zhù yù zhě dǎ niú, láng bèi bēn chí, nǎi dé xiān zhì zhì yuán zuò qù, jù míng chāo běn gǎi. sī tú cài mó wén, nǎi yì wáng wèi yuē:" cháo tíng yù jiā gōng jiǔ xī, zhī fǒu?" wáng zì xù móu shì shuō qīng dǐ piān zhù. móu zuò qiān. zhì, cài yuē:" bù wén yú wù, wéi wén duǎn yuán dú chē, cháng bǐng chén wěi ěr. dǎo dà cán." chū lú jì
王导妻曹氏甚妒忌,制丞相不得有侍御,乃至左右小人。有姘少者,必加诮责。乃密营别馆,众妾罗列,有数男。曹氏知,大惊恚,乃将黄门及婢二十人,人持食刀,欲出讨寻。王公遽命驾,患迟,乃亲以尘尾柄助御者打牛,狼狈奔驰,乃得先至(至原作去,据明抄本改)。司徒蔡谟闻,乃诣王谓曰:"朝廷欲加公九锡,知否?"王自叙谋(《世说·轻诋》篇注。谋作谦。)志,蔡曰:"不闻余物,惟闻短辕犊车,长柄尘尾耳。导大惭。"(出《炉》记)
dù lán xiāng
杜兰香
dù lán xiāng jiàng zhāng shuò. shuò qī wú zi, qǔ qiè. qī dù wú yǐ, shuò wèi xiāng:" rú cǐ yún hé?" xiāng yuē:" cǐ yì zhì ěr." yán zú ér shuò qī huàn chuàng wěi dùn. shuò yuē:" qī jiāng sǐ rú hé?" xiāng yuē:" cǐ chuàng suǒ yǐ zhì dù, chuàng yǐ yì dāng chài." shù rì zhī jiān, chuàng sǔn ér qī wú dù xīn, suì shēng shù nán. chū dù lán xiāng liè zhuàn
杜兰香降张硕。硕妻无子,娶妾。妻妒无已,硕谓香:"如此云何?"香曰:"此易治耳。"言卒而硕妻患创委顿。硕曰:"妻将死如何?"香曰:"此创所以治妒,创已亦当瘥。"数日之间,创损而妻无妒心,遂生数男。(出《杜兰香列传》)
rèn guī qī
任瑰妻
táng chū, bīng bù shàng shū rèn guī. chì cì gōng nǚ èr, nǚ jiē guó sè. qī dù, làn èr nǚ tóu fà tū jǐn. tài zōng wén zhī, lìng shàng gōng jī jīn hú píng jiǔ cì zhī, yún:" yǐn zhī lì sǐ. guī sān pǐn, hé zhì jī yìng. ěr hòu bù dù, bù xū yǐn zhī ruò dù jí yǐn." liǔ shì bài chì qì yuē:" qiè yǔ guī jié fà fū qī, jù chū wēi jiàn, gèng xiāng fǔ yì, suì zhì róng guān. guī jīn duō nèi bì, chéng bù rú sǐ." suì yǐn jǐn. rán fēi zhèn yě, jì shuì xǐng. dì wèi guī yuē:" qí xìng rú cǐ, zhèn yì dāng wèi zhī." yīn zhào èr nǚ, lìng bié zhái ān zhì. chū cháo yě qiān zài
唐初,兵部尚书任瑰。敕赐宫女二,女皆国色。妻妬,烂二女头发秃尽。太宗闻之,令上宫赍金胡瓶酒赐之,云:"饮之立死。瑰三品,合置姬媵。尔后不妬,不须饮之;若妬即饮。"柳氏拜敕讫曰:"妾与瑰结发夫妻,俱出微贱,更相辅翼,遂致荣官。瑰今多内嬖,诚不如死。"遂饮尽。然非鸩也,既睡醒。帝谓瑰曰:"其性如此,朕亦当畏之。"因诏二女,令别宅安置。(出《朝野佥载》)
yòu fáng xuán líng fū rén zhì dù. tài zōng jiāng cì měi rén, lǚ cí bù shòu. nǎi lìng huáng hòu zhào fū rén, yǔ yǐ yìng qiè zhī liú, lìng yǒu cháng zhì. qiě sī kōng nián jìn chí mù, dì yù yǒu yōu chóng zhī yì. fū rén zhí xīn bù huí. dì nǎi lìng wèi yuē:" níng bù dù ér shēng, níng dù ér sǐ." yuē:" qiè níng dù ér sǐ." nǎi qiǎn zhuó yī zhī jiǔ yǔ zhī yuē:" ruò rán, kě yǐn cǐ yī jiū." yī jǔ biàn jǐn, wú suǒ liú nàn. dì yuē:" wǒ shàng wèi jiàn, hé kuàng yú xuán líng hū?" chū guó shǐ yì zuǎn
又房玄龄夫人至妒。太宗将赐美人,屡辞不受。乃令皇后召夫人,语以媵妾之流,令有常制。且司空年近迟暮,帝欲有优崇之意。夫人执心不回。帝乃令谓曰:"宁不妒而生,宁妒而死。"曰:"妾宁妒而死。"乃遣酌一卮酒与之曰:"若然,可饮此一鸠。"一举便尽,无所留难。帝曰:"我尚畏见,何况于玄龄乎?"(出《国史异纂》)
yáng hóng wǔ qī
杨弘武妻
yáng hóng wǔ wèi sī róng shǎo cháng bó, gāo zōng wèi zhī yuē:" mǒu rén hé yīn, zhé shòu cǐ zhí." duì yuē:" chén qī wéi shì xìng gāng hàn, zuó yǐ cǐ jiàn shǔ, chén ruò bù cóng, kǒng yǒu hòu huàn." dì jiā bù yǐn, xiào ér qiǎn zhī. chū guó shǐ yì zuǎn
杨弘武为司戎少常伯,高宗谓之曰:"某人何因,辄授此职。"对曰:"臣妻韦氏性刚悍,昨以此见属,臣若不从,恐有后患。"帝嘉不隐,笑而遣之。(出《国史异纂》)
fáng rú fù qī
房孺复妻
fáng rú fù qī shì xìng dù jì, zuǒ yòu bì bù dé nóng zhuāng gāo jì jiàn. gěi yān zhī yī dòu, fěn yī qián. yǒu yī bì xīn mǎi, zhuāng shāo jiā, cuī nù wèi yuē:" rǔ hǎo zhuāng yé? wú wèi rǔ zhuāng." nǎi lìng kè qí méi, yǐ qīng tián zhī, shāo suǒ héng, zhuó qí liǎng yǎn jiǎo, pí suí jiāo juǎn, yǐ zhū fù zhī. jí jiā luò, bān rú zhuāng yān. chū yǒu yáng zá zǔ
房孺复妻氏性妒忌,左右婢不得浓妆高髻见。给胭脂一豆,粉一钱。有一婢新买,妆稍佳,崔怒谓曰:"汝好妆耶?吾为汝妆。"乃令刻其眉,以青填之,烧鏁桁,灼其两眼角,皮随焦卷,以朱傅之。及痂落,瘢如妆焉。(出《酉阳杂俎》)
lǐ tíng bì qī
李廷璧妻
lǐ tíng bì èr shí nián yìng jǔ, fāng yú shǔ zhōng cè míng. gē piān mǐ lì. shī yùn jīng néng. cháng wèi shū zhōu jūn zú. qí qī cāi dù. yī rì líng gé lián yàn, sān xiāo bù guī, qī dá yì yún, lái bì rèn zhī. qì gào zhōu mù, xǐ jū fó sì, jiā chén huì jī, yīn yǒng chóu shī yuē:" dào lái nán qiǎn qù nán liú, zhe gǔ zhān xīn wàn shì xiū. pān yuè chóu sī shēng bìn lǐ, jié yú bēi sè shàng méi tóu. cháng tú shī jǐn kōng qí mǎ, yuǎn yàn shēng chū dú yǐ lóu. gèng yǒu xiāng sī bù xiāng jiàn, jiǔ xǐng dēng bèi yuè rú gōu." chū shū qíng jí
李廷璧二十年应举,方于蜀中策名。歌篇靡丽。诗韵精能。尝为舒州军卒。其妻猜妒。一日铃阁连宴,三宵不归,妻达意云,来必刃之。泣告州牧,徙居佛寺,浃辰晦迹,因《咏愁》诗曰:"到来难遣去难留,着骨粘心万事休。潘岳愁丝生鬓里,婕妤悲色上眉头。长途诗尽空骑马,远雁声初独倚楼。更有相思不相见,酒醒灯背月如钩。"(出《抒情集》)
zhāng hè qī hè yuán zuò yáng, jù běi mèng suǒ yán gǎi, xià tóng
张褐妻(褐原作扬,据北梦琐言改,下同)
zhāng hè shàng shū diǎn jìn zhōu, wài zhù suǒ ài yíng jì, shēng yī zi. qí nèi sū shì dù jì, bù gǎn qǔ guī. nǎi yǔ suǒ shàn zhāng chǔ shì wèi zi, jū jiāng jīn jiān, cháng zhì shū tí, wèn qí cún wáng, zī yǐ qián bó. jí jiàn chéng zhǎng., qí dú shū. yǒu rén gào yǐ fēi chǔ shì zhī zǐ, ěr fù zài cháo guān gāo. yīn qiè qí fù yǔ zhāng chǔ shì jiān zhá, bù gào ér dùn guī jīng guó. hè yǐ sǐ, zhì zhái mén, tóng pú wú yǒu shí zhě, dàn yún jiāng huái láng jūn, xiōng dì jiē è rán. qí dí mǔ sū fū rén qì ér wèi zhū zǐ yuē:" chéng yǒu cǐ zi, wú zhī zhī yǐ. wǒ shào nián wú duān, zhì qí fù zǐ sǐ shēng yǒng gé, wǒ zuì yǐ." jiā juàn zhòng qì, qǔ rù zhái, chǐ zhū xiōng zhī liè, míng rén guī. yǒu wén xué, xiū cí yīng jìn shì jǔ, jí dì, lì shì yù shǐ. yīn fèng shǐ jiāng zhè ér sǐ. chū běi mèng suǒ yán
张褐尚书典晋州,外贮所爱营妓,生一子。其内苏氏妒忌,不敢取归。乃与所善张处士为子,居江津间,常致书题,问其存亡,资以钱帛。及渐成长。,其读书。有人告以非处士之子,尔父在朝官高。因窃其父与张处士缄札,不告而遁归京国。褐已死,至宅门,僮仆无有识者,但云江淮郎君,兄弟皆愕然。其嫡母苏夫人泣而谓诸子曰:"诚有此子,吾知之矣。我少年无端,致其父子死生永隔,我罪矣。"家眷众泣,取入宅,齿诸兄之列,名仁龟。有文学,修词应进士举,及第,历侍御史。因奉使江浙而死。(出《北梦琐言》
wú zōng wén
吴宗文
wáng shǔ wú zōng wén, yǐ gōng xūn jì lǐng míng jùn, shào nián fù guì, qí jiā jī pū lè jì shí shù bèi, jiē qí jīng xuǎn yě. qí qī dù, měi yàng yàng bù qiè qí zhì. hū yī rì, gǔ dòng qū cháo, yǐ xíng shù fāng, hū bào yún" fàng cháo". suì mì jiè cóng zhě, qián rù, biàn xìng zhī. zhì shí yú bèi, suì jù fù ér zú. chū wáng shì jiàn wén
王蜀吴宗文,以功勳继领名郡,少年富贵,其家姬仆乐妓十数辈,皆其精选也。其妻妒,每怏怏不惬其志。忽一日,鼓动趋朝,已行数坊,忽报云"放朝"。遂密戒从者,潜入,遍幸之。至十余辈,遂据腹而卒。(出《王氏见闻》)
shǔ gōng chén
蜀功臣
shǔ yǒu gōng chén wàng qí míng, qí qī dù jì. jiā chù jì lè shén duō, jū cháng jí gé jué zhī. huò yàn yǐn, jí shǐ gé lián zòu yuè, mǒu wèi cháng jiàn yě. qí qī zuǒ yòu, cháng lìng lǎo chǒu zhě shì zhī. mǒu cháng dú chǔ, gèng wú shì zhě, ér jū dì qì fú shèng shén. hòu qī bìng shén, yǔ qí fū yuē:" wǒ sǐ, ruò jìn bì qiè, lì dāng qǔ zhī." jí shǔ kuàng, mǒu nǎi zhào zhū jī, rì yè hān yǐn wéi lè. yǒu zhǎng yī bì, yóu zhǔ yì, jí xìng zhī. fāng qǐn xī, hū yǒu shēng rú pī lì, wéi zhàng jiē liè, mǒu yīn jīng chéng jí ér sǐ. chū wáng shì jiàn wén
蜀有功臣忘其名,其妻妒忌。家畜妓乐甚多,居常即隔绝之。或宴饮,即使隔帘奏乐,某未尝见也。其妻左右,常令老丑者侍之。某尝独处,更无侍者,而居第器服盛甚。后妻病甚,语其夫曰:"我死,若近婢妾,立当取之。"及属圹,某乃召诸姬,日夜酣饮为乐。有掌衣婢,尤属意,即幸之。方寝息,忽有声如霹雳,帷帐皆裂,某因惊成疾而死。(出《王氏见闻》)
qín qí jiāng
秦骑将
qín qí jiāng shí mǒu zhě, shén yǒu zhàn gōng. qí qī hàn qiě dù, shí cháng huàn zhī. hòu qí qī dú chǔ, nǎi yè qiǎn rén cì zhī. qī shǒu jiē qí rèn, hào jiù jiào hǎn. bì qiè gòng jī zéi, suì zhé chán ér qù, jìng bù néng hài. fù shí zhǐ jiē shāng. hòu shù nián, qín wáng rù shǔ, shǔ qiǎn shí jiāng bīng, tún yú bāo liáng, fù yú jūn zhōng mù xiá shì, jiù jiā cì zhī. bāo shǔ xiàng qù shù qiān lǐ, xiá shì yú shì xié rèn, huái jiā shū, zhì qí mén yuē:" bāo zhōng xìn zhì, lìng miàn jiàn fū rén." fū rén xǐ chū jiàn, xiá bài ér shòu qí shū, pěng jiē zhī jì, huī rèn zhuó zhī. qī yǒu yī nǚ yuè chū, jǔ shǒu jiē rèn, xiāng chí jiǔ zhī, jìng bù néng hài. wài rén wén ér jiù zhī, nǚ shí zhǐ bìng shāng. hòu shí nián, shǔ wáng, guī qín bāng, jìng yǔ qí fū xié lǎo, sǐ yú yǒu xià. chū yù táng xián huà
秦骑将石某者,甚有战功。其妻悍且妒,石常患之。后其妻独处,乃夜遣人刺之。妻手接其刃,号救叫喊。婢妾共击贼,遂折镡而去,竟不能害。妇十指皆伤。后数年,秦亡入蜀,蜀遣石将兵,屯于褒梁,复于军中募侠士,就家刺之。褒蜀相去数千里,侠士于是挟刃,怀家书,至其门曰:"褒中信至,令面见夫人。"夫人喜出见,侠拜而授其书,捧接之际,挥刃斫之。妻有一女跃出,举手接刃,相持久之,竟不能害。外人闻而救之,女十指并伤。后十年,蜀亡,归秦邦,竟与其夫偕老,死于牖下。(出《玉堂闲话》)