yáng hù wáng liàn xiàng jìng nǚ cuī yàn wǔ qí wáng fàn tài huá gōng zhǔ mǎ jiā ér cǎi niáng liú sān fù yuán guān
羊祜 王練 向靖女 崔彥武 岐王范 太華公主 馬家兒 采娘 劉三復 圓觀
yáng hù
羊祜
jìn yáng hù sān suì shí, rǔ mǔ bào xíng. nǎi lìng yú dōng lín shù kǒng zhōng tàn dé jīn huán. dōng lín zhī rén yún: wú ér qī suì duò jǐng sǐ, céng nòng jīn huán, shī qí chù suǒ. nǎi yàn hù qián shēn, dōng lín zi yě. chū dú yì jì
晉羊祜三歲時,乳母抱行。乃令於東鄰樹孔中探得金環。東鄰之人云:「吾兒七歲墮井死,曾弄金環,失其處所。」乃驗祜前身,東鄰子也。(出《獨異記》)
wáng liàn
王練
wáng liàn zì xuán míng, láng yá rén, sòng shì zhōng. fù mín, zì xī yǎn, jìn zhōng shū lìng. xiāng shí yǒu yī hú shā mén, měi zhān mín fēng cǎi, shén jìng yuè zhī, zhé yǔ tóng xué yún: ruò wǒ hòu shēng, dé wèi cǐ rén zuò zi, yú jìn yuàn yì zú yǐ. mín wén ér xì zhī yuē: fǎ shī cái xíng, zhèng kě wèi dì zǐ ěr. qǐng zhī, shā mén bìng wáng, wáng hòu suì yú ér liàn shēng yān. shǐ néng yán, biàn jiě wài guó yǔ. jí jué guó qí zhēn, tóng qì zhū bèi, shēng suǒ bù jiàn, wèi wén qí míng, jí ér míng zhī, shí qí chǎn chū. yòu zì rán qīn ài zhū hú, guò yú hàn rén. xián wèi shā mén shěn qí xiān shēn, gù mín zì zhī yuē ā liàn, suì wèi dà míng yún. chū míng xiáng jì
王練字玄明,瑯琊人,宋侍中。父珉,字悉琰,晉中書令。相識有一胡沙門,每瞻珉風采,甚敬悅之,輒語同學云:「若我後生,得為此人作子,於近願亦足矣。」珉聞而戲之曰:「法師才行,正可為弟子耳。」頃之,沙門病亡,亡後歲余而練生焉。始能言,便解外國語。及絕國奇珍,銅器珠貝,生所不見,未聞其名,即而名之,識其產出。又自然親愛諸胡,過於漢人。咸謂沙門審其先身,故珉字之曰阿練,遂為大名雲。(出《冥祥記》)
xiàng jìng nǚ
向靖女
xiàng jìng zì fèng rén, hé nèi rén yě. zài wú xìng jùn yǒu yī nǚ, shù suì ér wáng. nǚ shǐ bìng shí, nòng xiǎo dāo zi, mǔ duó qǔ bù yǔ, shāng mǔ shǒu. sàng hòu yī nián, mǔ yòu chǎn yī nǚ. nǚ nián sì suì, wèi mǔ yuē: qián shí dāo zi hé zài? mǔ yuē wú yě. nǚ yuē: xī zhēng dāo zi, gù shāng mǔ shǒu, yún hé wú yé? mǔ shén jīng guài, jù yǐ gào jìng. jìng yuē: xiān dāo zi yóu zài bù? mǔ yuē: tòng niàn qián nǚ, gù bù lù zhī. jìng yuē: kě gèng qǔ shù gè dāo zi, hé zhì yī chù, lìng nǚ zì shí. nǚ jiàn dà xǐ, jí qǔ xiān zhě. chū míng xiáng jì
向靖字奉仁,河內人也。在吳興郡有一女,數歲而亡。女始病時,弄小刀子,母奪取不與,傷母手。喪後一年,母又產一女。女年四歲,謂母曰:「前時刀子何在?」母曰無也。女曰:「昔爭刀子,故傷母手,云何無耶?」母甚驚怪,具以告靖。靖曰:「先刀子猶在不?」母曰:「痛念前女,故不錄之。」靖曰:「可更取數個刀子,合置一處,令女自識。」女見大喜,即取先者。(出《冥詳記》)
cuī yàn wǔ
崔彥武
suí kāi huáng zhōng, wèi zhōu cì shǐ bó líng cuī yàn wǔ, yīn xíng bù zhì yī yì, è rán jīng xǐ. wèi cóng zhě yuē: wú xī cháng zài cǐ zhōng wèi fù rén, jīn zhī jiā chù. yīn chéng mǎ rù xiū xiàng, qū qǔ zhì yī jiā, mìng kòu mén. zhǔ rén gōng nián lǎo, zǒu chū bài yè. yàn wǔ rù jiā, xiān shēng qí táng, shì dōng bì shàng, qù dì liù qī chǐ, yǒu gāo lóng chù. kè wèi zhǔ rén yuē: wú zhě suǒ dú fǎ huá jīng bìng jīn chāi wǔ zhī, cáng cǐ bì zhōng gāo chù shì yě. qí jīng dì qī juàn wěi hòu zhǐ, huǒ shāo shī wén zì. wú jīn měi sòng cǐ jīng, zhì dì qī juàn wěi, héng wàng shī, bù néng jì dé. yīn lìng zuǒ yòu záo bì, guǒ dé jīng hán, kāi dì qī juàn wěi jí jīn chāi, bìng rú qí yán. zhǔ rén tì qì yuē: jǐ qī cún rì, cháng sòng cǐ jīng, chāi yì shì qí wù wù yuán zuò chù, jù míng chāo běn gǎi. yàn wǔ zhǐ tíng qián huái shù: wú yù chǎn shí, zì jiě fā zhì cǐ shù kōng zhōng. shì lìng rén tàn shù zhōng, guǒ dé fā. yú shì zhǔ rén bēi xǐ. yàn wǔ liú yī wù, hòu gěi zhǔ rén ér qù. chū míng zá lù
隋開皇中,魏州刺史博陵崔彥武,因行部至一邑,愕然驚喜。謂從者曰:「吾昔常在此中為婦人,今知家處。」因乘馬入修巷,屈曲至一家,命叩門。主人公年老,走出拜謁。彥武入家,先升其堂,視東壁上,去地六七尺,有高隆處。客謂主人曰:「吾者所讀《法華經》並金釵五隻,藏此壁中高處是也。其經第七卷尾後紙,火燒失文字。吾今每誦此經,至第七卷尾,恆忘失,不能記得。」因令左右鑿壁,果得經函,開第七卷尾及金釵,並如其言。主人涕泣曰:「己妻存日,常誦此經,釵亦是其物(「物」原作「處」,據明抄本改)。」彥武指庭前槐樹:「吾欲產時,自解發置此樹空中。」試令人探樹中,果得發。於是主人悲喜。彥武留衣物,厚給主人而去。(出《冥雜錄》)
qí wáng fàn
岐王范
kāi yuán chū, qí wáng fàn yǐ wú zi, qiú yè dào shì jìng néng wèi zòu tiān cáo. wén tiān cáo bào dá yún: fàn yè wú zi. jìng néng yòu dié tiān cáo, wèi fàn qiú zi. tiān cáo lìng èr rén qǔ jìng ài sì sēng wèi qí wáng zǐ, guǐ wù zhì shàn huì sì dà dé fáng. dà dé yún: cǐ gù yīng wù, wǒ xiū dōu shuài tiān yè, bù dāng wèi guì rén zuò zi. dāng jìng ài sì sēng mǒu yǐ ěr. guǐ suì bù jiàn, jìng yǐ cǐ wáng. jīng yī nián, qí wáng shēng zǐ. nián liù qī suì, héng qiú jìng ài sì lǐ bài, wáng yì zhī qí shì. rèn yì yóu lì, zhì běn yuàn, ruò yǒu sù. jí nián shí yú, jìng bù xíng shàn, wéi hǎo chí dàn, dàn sì yuàn zhū gē dài jǐn ěr. chū guǎng yì jì
開元初,岐王范以無子,求葉道士淨能為奏天曹。聞天曹報答云:「范業無子。」淨能又牒天曹,為范求子。天曹令二人取敬愛寺僧為岐王子,鬼誤至善慧寺大德房。大德云:「此故應誤,我修兜率天業,不當為貴人作子。當敬愛寺僧某乙耳。」鬼遂不見,竟以此亡。經一年,岐王生子。年六七歲,恆求敬愛寺禮拜,王亦知其事。任意遊歷,至本院,若有素。及年十餘,竟不行善,唯好持彈,彈寺院諸鴿迨盡耳。(出《廣異記》)
tài huá gōng zhǔ
太華公主
shì chuán tài huá gōng zhǔ zhě, gāo zōng wáng huáng hòu hòu shēn, suī wèi wǔ fēi suǒ shēng, ér wèi cháng huān yán, jiàn fēi zhé chēn. nián shù suì, hū qiú niàn zhū. zuǒ yòu wèn hé dé cǐ wù, héng yán yǒu, dàn zhū rén bù zhī. shǐ huáng hòu suī è zhōng, rán qí suǒ jū zhī diàn, jí píng sù wán nòng jù zài. hòu bǎo mǔ bào gōng zhǔ cóng diàn suǒ guò, yīn huí zhǐ yún: wǒ zhū zài diàn bǎo zhàng dōng běi jiǎo. shǐ rén qiú zhī, guǒ dé yān. chū guǎng yì jì
世傳太華公主者,高宗王皇后後身,雖為武妃所生,而未嘗歡顏,見妃輒嗔。年數歲,忽求念珠。左右問何得此物,恆言有,但諸人不知。始皇后雖惡終,然其所居之殿,及平素玩弄俱在。後保母抱公主從殿所過,因回指云:「我珠在殿寶帳東北角。」使人求之,果得焉。(出《廣異記》)
mǎ jiā ér
馬家兒
xiāng zhōu fǔ yáng xiàn zhì lì sì sēng xuán gāo, sú xìng zhào shì. qí xiōng zi, xiān shēn yú tóng cūn mǎ jiā wèi ér, zhì zhēn guān mò sǐ. lín sǐ zhī jì, gù wèi mǔ yuē: ér yú zhào zōng jiā yǒu sù yīn yuán, sǐ hòu dāng yǔ zōng wèi sūn. zōng jí yǔ qí tóng cūn yě. qí mǔ fú xìn, nǎi yǐ mò diǎn ér yòu zhǒu. zhào jiā qī yòu mèng cǐ ér lái yún: dāng yǔ niáng wèi xī. yīn ér yǒu shēn. mèng zhōng suǒ jiàn, wǎn rán mǎ jiā zhī zǐ. chǎn qì, yàn qí hēi zǐ, hái zài jiù chù. jí ér nián sān suì, wú rén dǎo yǐn, nǎi zì xiàng mǎ jiā, yún: cǐ shì ér jiù shě yě. chū fǎ yuàn zhū lín
相州滏陽縣智力寺僧玄高,俗姓趙氏。其兄子,先身於同村馬家為兒,至貞觀末死。臨死之際,顧謂母曰:「兒於趙宗家有宿因緣,死後當與宗為孫。」宗即與其同村也。其母弗信,乃以墨點兒右肘。趙家妻又夢此兒來云:「當與娘為息。」因而有娠。夢中所見,宛然馬家之子。產訖,驗其黑子,還在舊處。及兒年三歲,無人導引,乃自向馬家,云:「此是兒舊舍也。」(出《法苑珠林》)
cǎi niáng
采娘
zhèng shì sù zōng shí wèi rùn zhōu cì shǐ, xiōng kǎn, sǎo zhāng shì. nǚ nián shí liù, míng cǎi niáng. shū shèn yǒu yí. qī xī yè, chén xiāng yán, qí yú zhī nǚ. shì yè, mèng yún yú yǔ gài bì kōng, zhù chē mìng cǎi niáng yuē: wú zhī nǚ, rǔ qiú hé fú? yuē: yuàn gōng qiǎo ěr. nǎi yí yī jīn zhēn, zhǎng cùn yú, zhuì yú zhǐ shàng, zhì qún dài zhōng. lìng sān rì wù yǔ, rǔ dāng qí qiǎo. bù ěr, huà chéng nán zǐ. jīng èr rì, yǐ gào qí mǔ. mǔ yì ér guān zhī, zé kōng zhǐ yǐ yǐ yuán zuò yǐ, jù míng chāo běn gǎi, qí zhēn jī yóu zài. zhāng shù nǚ jiē zú, cǎi niáng hū bìng ér bù yán. zhāng shì yǒu shēn, tàn yuē: nán nǚ wǔ rén yǐ, jiē yāo yāo yuán zuò yòu, jù míng chāo běn gǎi, fù huái hé wèi? jiāng fú yào yǐ sǔn zhī, yào zhì jiāng fú, cǎi niáng hūn yǎn zhī nèi, hū chēng shā rén. mǔ jīng ér wèn zhī, yuē: mǒu zhī shēn zhōng, dāng wèi nán zǐ, mǔ zhī suǒ huái shì yě. wén yào zhì qíng jí, shì yǐ hū ěr. mǔ yì zhī, nǎi bù fú yào. cǎi niáng xún zú, jì zàng, mǔ bēi niàn, nǎi shōu cháng suǒ xì zhī wù ér nì zhī. wèi yú yuè, suì shēng yī nán. rén yǒu dòng suǒ nì zhī wù, ér tí kū. zhāng shì kū nǚ, qí ér yì kū. bà jí zhǐ. jí néng yán, cháng shōu xì nòng zhī wù. guān zhì zhù shǐ. chū shǐ yí
鄭氏肅宗時為潤州刺史,兄偘,嫂張氏。女年十六,名采娘。淑慎有儀。七夕夜,陳香筵,祈於織女。是夜,夢雲輿羽蓋蔽空,駐車命采娘曰:「吾織女,汝求何福?」曰:「願工巧耳。」乃遺一金針,長寸余,綴於紙上,置裙帶中。令三日勿語,汝當奇巧。不爾,化成男子。經二日,以告其母。母異而觀之,則空紙矣(「矣」原作「以」,據明抄本改),其針跡猶在。張數女皆卒,采娘忽病而不言。張氏有娠,嘆曰:「男女五人矣,皆夭(「夭」原作「幼」,據明抄本改),復懷何為?」將服藥以損之,藥至將服,采娘昏奄之內,忽稱殺人。母驚而問之,曰:「某之身終,當為男子,母之所懷是也。聞藥至情急,是以呼耳。」母異之,乃不服藥。采娘尋卒,既葬,母悲念,乃收常所戲之物而匿之。未逾月,遂生一男。人有動所匿之物,兒啼哭。張氏哭女,其兒亦哭。罷即止。及能言,常收戲弄之物。官至柱史。(出《史遺》)
liú sān fù
劉三復
liú sān fù zhě, yǐ wén zhāng jiàn zhī yú lǐ dé yù. dé yù zài zhè xī, qiǎn yì què qiú shì. jí dēng dì, lì rèn tái gé. sān fù néng jì sān shēng shì, yún, céng wèi mǎ, mǎ cháng huàn kě, wàng yì sī, shāng qí tí zé lián xīn tòng. hòu sān fù chéng mǎ, qiāo què zhī dì, bì wèi huǎn pèi, yǒu shí bì qù zhī. qí jiā bù shī mén xiàn, lǜ shāng mǎ tí yě. qí zi yè, chì cì jí dì. dēng láng miào, shàng biǎo xuě dé yù. yǐ zhū yá líng shū, guī zàng luò zhōng, bào xiān ēn yě. shì dài fū měi zhī. chū běi mèng suǒ yán
劉三復者,以文章見知於李德裕。德裕在浙西,遣詣闕求試。及登第,歷任台閣。三復能記三生事,雲,曾為馬,馬常患渴,望驛嘶,傷其蹄則連心痛。後三復乘馬,磽确之地,必為緩轡,有石必去之。其家不施門限,慮傷馬蹄也。其子鄴,敕賜及第。登廊廟,上表雪德裕。以朱崖靈樞,歸葬洛中,報先恩也。士大夫美之。(出《北夢瑣言》)
yuán guān
圓觀
yuán guān zhě, dà lì mò, luò yáng huì lín sì sēng. néng shì tián yuán, fù yǒu sù bó. fàn xué zhī wài, yīn lǜ guàn tōng. shí rén yǐ fù sēng wèi míng, ér mò zhī suǒ zì yě. lǐ jiàn yì yuán, gōng qīng zhī zǐ, dāng tiān bǎo zhī jì, yǐ yóu yàn gē jiǔ wèi wù. fù chéng jū shǒu, xiàn yú zéi zhōng, nǎi tuō sù bù yī, zhǐ yú huì lín sì, xī jiāng jiā yè wèi sì gōng cái. sì rén rì gěi yī qì shí yī bēi yǐn ér yǐ. bù zhì pú shǐ, jué qí zhī wén. wéi yǔ yuán guān wèi wàng yán jiāo, cù xī jìng huà, zì dàn jí hūn. shí rén yǐ qīng zhuó bù lún, pō zhāo jī qiào. rú cǐ sān shí nián. èr gōng yī dàn yuē yóu shǔ zhōu, dǐ qīng chéng é méi, tóng fǎng dào qiú yào. yuán guān yù yóu zhǎng ān, chū xié gǔ lǐ gōng yù shàng jīng zhōu, chū chū zì yuán quē, jù míng chāo běn bǔ. sān xiá. zhēng cǐ liǎng tú, bàn nián wèi jué. lǐ gōng yuē: wú yǐ jué shì shì, qǐ qǔ tú liǎng jīng? yuán guān yuē: xíng gù bù yóu rén, qǐng chū cóng sān xiá ér qù. suì zì jīng jiāng shàng xiá. xíng cì nán jì, wéi zhōu shān xià. jiàn fù nǚ shù rén, tiáo dá jǐn dāng, fù wèng wèng yuán zuò rén, jù míng chāo běn gǎi ér jí. yuán guān wàng ér qì xià yuē: mǒu bù yù zhì cǐ, kǒng jiàn qí fù rén yě. lǐ gōng jīng wèn yuē: zì cǐ xiá lái, cǐ tú bù shǎo, hé dú qì cǐ shù rén? yuán guān yuē: qí zhōng yùn fù xìng wáng zhě, shì mǒu tuō shēn zhī suǒ. yú sān zài, shàng wèi miǎn huái, yǐ mǒu wèi lái zhī gù yě. jīn jì jiàn yǐ, jí mìng yǒu suǒ guī. shì shì suǒ wèi xún huán yě. wèi gōng yuē: qǐng jiǎ yǐ fú zhòu, qiǎn mǒu sù shēng. shǎo zhù xíng zhōu, zàng mǒu shān xià. yù ér sān rì, yì fǎng lín. ruò xiāng gù yī xiào, jí qí rèn gōng yě. gèng hòu shí èr nián, zhōng qiū yuè yè, háng zhōu tiān zhú sì wài, yǔ gōng xiāng jiàn gōng xiāng jiàn yuán zuò xiāng jiàn gōng, jù míng chāo běn gǎi. zhī qī yě. lǐ gōng suì huǐ cǐ xíng, wèi zhī yī tòng. suì zhào fù rén, gào yǐ fāng shū. qí fù rén xǐ yuè hái jiā, qǐng zhī, qīn zú bì zhì. yǐ kū yú jiǔ xiàn yú shuǐ bīn, lǐ gōng wǎng wèi shòu zhū zì, yuán guān jù tāng mù, xīn qí yī zhuāng. shì xī, yuán guān wáng ér yùn fù chǎn yǐ. lǐ gōng sān rì wǎng guān xīn ér, qiǎng bǎo jiù míng, guǒ zhì yī xiào. lǐ gōng qì xià, jù gào yú wáng. wáng nǎi duō chū jiā cái, hòu zàng yuán guān. míng rì, lǐ gōng huí zhào, yán guī huì lín. xún jiān guān jiā, fāng zhī yǐ yǒu lǐ mìng. hòu shí èr nián qiū bā yuè, zhí yì yú háng, fù qí suǒ yuē. shí tiān zhú sì, shān yǔ chū qíng, yuè sè mǎn chuān, wú chù xún fǎng. hū wén gě hóng chuān pàn, yǒu mù shù gē zhú zhī cí zhě, chéng niú kòu kòu yuán zuò chì, jù míng chāo běn gǎi. jiǎo, shuāng jì duǎn yī, é zhì sì qián, nǎi yuán guān yě. lǐ gōng jiù yè yuē: guān gōng jiàn fǒu? què wèn lǐ gōng yuē: zhēn xìn shì yǐ. yǔ gōng shū tú, shèn wù xiāng jìn. sú yuán wèi jǐn, dàn yuàn qín xiū, qín xiū bù duò, jí suì xiāng jiàn. lǐ gōng yǐ wú yóu xù huà, wàng zhī shān rán. yuán guān yòu chàng zhú zhī, bù bù qián qù. shān zhǎng shuǐ yuǎn, shàng wén gē shēng, cí qiè yùn gāo, mò zhī suǒ wèi. chū dào sì qián gē yuē: sān shēng shí shàng jiù jīng hún, shǎng yuè yín fēng bú yào lùn. cán kuì qíng rén yuǎn xiāng fǎng, cǐ shēn suī yì xìng zhǎng cún. yòu gē yuē: shēn qián shēn hòu shì máng máng, yù huà yīn yuán kǒng duàn cháng. wú yuè xī shān xún jǐ biàn, què huí yān zhào shàng qú táng. hòu sān nián, lǐ gōng bài jiàn yí dài fū, èr nián wáng. chū gān zé yáo
圓觀者,大曆末,洛陽惠林寺僧。能事田園,富有粟帛。梵學之外,音律貫通。時人以富僧為名,而莫知所自也。李諫議源,公卿之子,當天寶之際,以游宴歌酒為務。父憕居守,陷於賊中,乃脫粟布衣,止於惠林寺,悉將家業為寺公財。寺人日給一器食一杯飲而已。不置僕使,絕其知聞。唯與圓觀為忘言交,促膝靜話,自旦及昏。時人以清濁不倫,頗招譏誚。如此三十年。二公一旦約游蜀州,抵青城峨嵋,同訪道求藥。圓觀欲游長安,出斜谷;李公欲上荊州,出(「出」字原缺,據明抄本補。)三峽。爭此兩途,半年未訣。李公曰:「吾已絕世事,豈取途兩京?」圓觀曰:「行固不由人,請出從三峽而去。」遂自荊江上峽。行次南洎,維舟山下。見婦女數人,鞗達錦鐺,負瓮(「瓮」原作「人」,據明抄本改)而汲。圓觀望而泣下曰:「某不欲至此,恐見其婦人也。」李公驚問曰:「自此峽來,此徒不少,何獨泣此數人?」圓觀曰:「其中孕婦姓王者,是某託身之所。逾三載,尚未娩懷,以某未來之故也。今既見矣,即命有所歸。釋氏所謂循環也。」謂公曰:「請假以符咒,遣某速生。少駐行舟,葬某山下。浴兒三日,亦訪臨。若相顧一笑,即其認公也。更後十二年,中秋月夜,杭州天竺寺外,與公相見(「公相見」原作「相見公」,據明抄本改。)之期也。」李公遂悔此行,為之一慟。遂召婦人,告以方書。其婦人喜躍還家,頃之,親族畢至。以枯魚酒獻於水濱,李公往為授朱字,圓觀具湯沐,新其衣裝。是夕,圓觀亡而孕婦產矣。李公三日往觀新兒,襁褓就明,果致一笑。李公泣下,具告於王。王乃多出家財,厚葬圓觀。明日,李公回棹,言歸惠林。詢間觀家,方知已有理命。後十二年秋八月,直詣餘杭,赴其所約。時天竺寺,山雨初晴,月色滿川,無處尋訪。忽聞葛洪川畔,有牧豎歌竹枝詞者,乘牛叩(「叩」原作「叱」,據明抄本改。)角,雙髻短衣,俄至寺前,乃圓觀也。李公就謁曰:「觀公健否?」卻問李公曰:「真信士矣。與公殊途,慎勿相近。俗緣未盡,但願勤修,勤修不墮,即遂相見。」李公以無由敘話,望之潸然。圓觀又唱竹枝,步步前去。山長水遠,尚聞歌聲,詞切韻高,莫知所謂。初到寺前歌曰:「三生石上舊精魂,賞月吟風不要論。慚愧情人遠相訪,此身雖異性長存。」又歌曰:「身前身後事茫茫,欲話因緣恐斷腸。吳越溪山尋己遍,卻回煙棹上瞿塘。」後三年,李公拜諫儀大夫,二年亡。(出《甘澤謠》)