yáng hù wáng liàn xiàng jìng nǚ cuī yàn wǔ qí wáng fàn tài huá gōng zhǔ mǎ jiā ér cǎi niáng liú sān fù yuán guān
羊祜 王练 向靖女 崔彦武 岐王范 太华公主 马家儿 采娘 刘三复 圆观
yáng hù
羊祜
jìn yáng hù sān suì shí, rǔ mǔ bào xíng. nǎi lìng yú dōng lín shù kǒng zhōng tàn dé jīn huán. dōng lín zhī rén yún:" wú ér qī suì duò jǐng sǐ, céng nòng jīn huán, shī qí chù suǒ." nǎi yàn hù qián shēn, dōng lín zi yě. chū dú yì jì
晋羊祜三岁时,乳母抱行。乃令于东邻树孔中探得金环。东邻之人云:“吾儿七岁堕井死,曾弄金环,失其处所。”乃验祜前身,东邻子也。(出《独异记》)
wáng liàn
王练
wáng liàn zì xuán míng, láng yá rén, sòng shì zhōng. fù mín, zì xī yǎn, jìn zhōng shū lìng. xiāng shí yǒu yī hú shā mén, měi zhān mín fēng cǎi, shén jìng yuè zhī, zhé yǔ tóng xué yún:" ruò wǒ hòu shēng, dé wèi cǐ rén zuò zi, yú jìn yuàn yì zú yǐ." mín wén ér xì zhī yuē:" fǎ shī cái xíng, zhèng kě wèi dì zǐ ěr." qǐng zhī, shā mén bìng wáng, wáng hòu suì yú ér liàn shēng yān. shǐ néng yán, biàn jiě wài guó yǔ. jí jué guó qí zhēn, tóng qì zhū bèi, shēng suǒ bú jiàn, wèi wén qí míng, jí ér míng zhī, shí qí chǎn chū. yòu zì rán qīn ài zhū hú, guò yú hàn rén. xián wèi shā mén shěn qí xiān shēn, gù mín zì zhī yuē ā liàn, suì wèi dà míng yún. chū míng xiáng jì
王练字玄明,瑯琊人,宋侍中。父珉,字悉琰,晋中书令。相识有一胡沙门,每瞻珉风采,甚敬悦之,辄语同学云:“若我后生,得为此人作子,于近愿亦足矣。”珉闻而戏之曰:“法师才行,正可为弟子耳。”顷之,沙门病亡,亡后岁余而练生焉。始能言,便解外国语。及绝国奇珍,铜器珠贝,生所不见,未闻其名,即而名之,识其产出。又自然亲爱诸胡,过于汉人。咸谓沙门审其先身,故珉字之曰阿练,遂为大名云。(出《冥祥记》)
xiàng jìng nǚ
向靖女
xiàng jìng zì fèng rén, hé nèi rén yě. zài wú xīng jùn yǒu yī nǚ, shù suì ér wáng. nǚ shǐ bìng shí, nòng xiǎo dāo zi, mǔ duó qǔ bù yǔ, shāng mǔ shǒu. sàng hòu yī nián, mǔ yòu chǎn yī nǚ. nǚ nián sì suì, wèi mǔ yuē:" qián shí dāo zi hé zài?" mǔ yuē wú yě. nǚ yuē:" xī zhēng dāo zi, gù shāng mǔ shǒu, yún hé wú yé?" mǔ shén jīng guài, jù yǐ gào jìng. jìng yuē:" xiān dāo zi yóu zài bù?" mǔ yuē:" tòng niàn qián nǚ, gù bù lù zhī." jìng yuē:" kě gèng qǔ shù gè dāo zi, hé zhì yī chù, lìng nǚ zì shí." nǚ jiàn dà xǐ, jí qǔ xiān zhě. chū míng xiáng jì
向靖字奉仁,河内人也。在吴兴郡有一女,数岁而亡。女始病时,弄小刀子,母夺取不与,伤母手。丧后一年,母又产一女。女年四岁,谓母曰:“前时刀子何在?”母曰无也。女曰:“昔争刀子,故伤母手,云何无耶?”母甚惊怪,具以告靖。靖曰:“先刀子犹在不?”母曰:“痛念前女,故不录之。”靖曰:“可更取数个刀子,合置一处,令女自识。”女见大喜,即取先者。(出《冥详记》)
cuī yàn wǔ
崔彦武
suí kāi huáng zhōng, wèi zhōu cì shǐ bó líng cuī yàn wǔ, yīn xíng bù zhì yī yì, è rán jīng xǐ. wèi cóng zhě yuē:" wú xī cháng zài cǐ zhōng wèi fù rén, jīn zhī jiā chù." yīn chéng mǎ rù xiū xiàng, qū qǔ zhì yī jiā, mìng kòu mén. zhǔ rén gōng nián lǎo, zǒu chū bài yè. yàn wǔ rù jiā, xiān shēng qí táng, shì dōng bì shàng, qù dì liù qī chǐ, yǒu gāo lóng chù. kè wèi zhǔ rén yuē:" wú zhě suǒ dú fǎ huá jīng bìng jīn chāi wǔ zhǐ, cáng cǐ bì zhōng gāo chù shì yě. qí jīng dì qī juàn wěi hòu zhǐ, huǒ shāo shī wén zì. wú jīn měi sòng cǐ jīng, zhì dì qī juàn wěi, héng wàng shī, bù néng jì de." yīn lìng zuǒ yòu záo bì, guǒ dé jīng hán, kāi dì qī juàn wěi jí jīn chāi, bìng rú qí yán. zhǔ rén tì qì yuē:" jǐ qī cún rì, cháng sòng cǐ jīng, chāi yì shì qí wù" wù" yuán zuò" chù", jù míng chāo běn gǎi." yàn wǔ zhǐ tíng qián huái shù:" wú yù chǎn shí, zì jiě fā zhì cǐ shù kōng zhōng." shì lìng rén tàn shù zhōng, guǒ dé fā. yú shì zhǔ rén bēi xǐ. yàn wǔ liú yī wù, hòu gěi zhǔ rén ér qù. chū míng zá lù
隋开皇中,魏州刺史博陵崔彦武,因行部至一邑,愕然惊喜。谓从者曰:“吾昔常在此中为妇人,今知家处。”因乘马入修巷,屈曲至一家,命叩门。主人公年老,走出拜谒。彦武入家,先升其堂,视东壁上,去地六七尺,有高隆处。客谓主人曰:“吾者所读《法华经》并金钗五只,藏此壁中高处是也。其经第七卷尾后纸,火烧失文字。吾今每诵此经,至第七卷尾,恒忘失,不能记得。”因令左右凿壁,果得经函,开第七卷尾及金钗,并如其言。主人涕泣曰:“己妻存日,常诵此经,钗亦是其物(“物”原作“处”,据明抄本改)。”彦武指庭前槐树:“吾欲产时,自解发置此树空中。”试令人探树中,果得发。于是主人悲喜。彦武留衣物,厚给主人而去。(出《冥杂录》)
qí wáng fàn
岐王范
kāi yuán chū, qí wáng fàn yǐ wú zi, qiú yè dào shì jìng néng wéi zòu tiān cáo. wén tiān cáo bào dá yún:" fàn yè wú zi." jìng néng yòu dié tiān cáo, wèi fàn qiú zi. tiān cáo lìng èr rén qǔ jìng ài sì sēng wèi qí wáng zǐ, guǐ wù zhì shàn huì sì dà dé fáng. dà dé yún:" cǐ gù yīng wù, wǒ xiū dōu shuài tiān yè, bù dàng wèi guì rén zuò zi. dāng jìng ài sì sēng mǒu yǐ ěr." guǐ suì bú jiàn, jìng yǐ cǐ wáng. jīng yī nián, qí wáng shēng zǐ. nián liù qī suì, héng qiú jìng ài sì lǐ bài, wáng yì zhī qí shì. rèn yì yóu lì, zhì běn yuàn, ruò yǒu sù. jí nián shí yú, jìng bù xíng shàn, wéi hǎo chí dàn, dàn sì yuàn zhū gē dài jǐn ěr. chū guǎng yì jì
开元初,岐王范以无子,求叶道士净能为奏天曹。闻天曹报答云:“范业无子。”净能又牒天曹,为范求子。天曹令二人取敬爱寺僧为岐王子,鬼误至善慧寺大德房。大德云:“此故应误,我修兜率天业,不当为贵人作子。当敬爱寺僧某乙耳。”鬼遂不见,竟以此亡。经一年,岐王生子。年六七岁,恒求敬爱寺礼拜,王亦知其事。任意游历,至本院,若有素。及年十余,竟不行善,唯好持弹,弹寺院诸鸽迨尽耳。(出《广异记》)
tài huá gōng zhǔ
太华公主
shì chuán tài huá gōng zhǔ zhě, gāo zōng wáng huáng hòu hòu shēn, suī wèi wǔ fēi suǒ shēng, ér wèi cháng huān yán, jiàn fēi zhé chēn. nián shù suì, hū qiú niàn zhū. zuǒ yòu wèn hé dé cǐ wù, héng yán yǒu, dàn zhū rén bù zhī. shǐ huáng hòu suī è zhōng, rán qí suǒ jū zhī diàn, jí píng sù wán nòng jù zài. hòu bǎo mǔ bào gōng zhǔ cóng diàn suǒ guò, yīn huí zhǐ yún:" wǒ zhū zài diàn bǎo zhàng dōng běi jiǎo." shǐ rén qiú zhī, guǒ dé yān. chū guǎng yì jì
世传太华公主者,高宗王皇后后身,虽为武妃所生,而未尝欢颜,见妃辄嗔。年数岁,忽求念珠。左右问何得此物,恒言有,但诸人不知。始皇后虽恶终,然其所居之殿,及平素玩弄俱在。后保母抱公主从殿所过,因回指云:“我珠在殿宝帐东北角。”使人求之,果得焉。(出《广异记》)
mǎ jiā ér
马家儿
xiāng zhōu fǔ yáng xiàn zhì lì sì sēng xuán gāo, sú xìng zhào shì. qí xiōng zi, xiān shēn yú tóng cūn mǎ jiā wèi ér, zhì zhēn guān mò sǐ. lín sǐ zhī jì, gù wèi mǔ yuē:" ér yú zhào zōng jiā yǒu sù yīn yuán, sǐ hòu dāng yǔ zōng wèi sūn." zōng jí yǔ qí tóng cūn yě. qí mǔ fú xìn, nǎi yǐ mò diǎn ér yòu zhǒu. zhào jiā qī yòu mèng cǐ ér lái yún:" dāng yǔ niáng wèi xī." yīn ér yǒu shēn. mèng zhōng suǒ jiàn, wǎn rán mǎ jiā zhī zǐ. chǎn qì, yàn qí hēi zǐ, hái zài jiù chù. jí ér nián sān suì, wú rén dǎo yǐn, nǎi zì xiàng mǎ jiā, yún:" cǐ shì ér jiù shě yě." chū fǎ yuàn zhū lín
相州滏阳县智力寺僧玄高,俗姓赵氏。其兄子,先身于同村马家为儿,至贞观末死。临死之际,顾谓母曰:“儿于赵宗家有宿因缘,死后当与宗为孙。”宗即与其同村也。其母弗信,乃以墨点儿右肘。赵家妻又梦此儿来云:“当与娘为息。”因而有娠。梦中所见,宛然马家之子。产讫,验其黑子,还在旧处。及儿年三岁,无人导引,乃自向马家,云:“此是儿旧舍也。”(出《法苑珠林》)
cǎi niáng
采娘
zhèng shì sù zōng shí wéi rùn zhōu cì shǐ, xiōng kǎn, sǎo zhāng shì. nǚ nián shí liù, míng cǎi niáng. shū shèn yǒu yí. qī xī yè, chén xiāng yán, qí yú zhī nǚ. shì yè, mèng yún yú yǔ gài bì kōng, zhù chē mìng cǎi niáng yuē:" wú zhī nǚ, rǔ qiú hé fú?" yuē:" yuàn gōng qiǎo ěr." nǎi yí yī jīn zhēn, zhǎng cùn yú, zhuì yú zhǐ shàng, zhì qún dài zhōng. lìng sān rì wù yǔ, rǔ dāng qí qiǎo. bù ěr, huà chéng nán zǐ. jīng èr rì, yǐ gào qí mǔ. mǔ yì ér guān zhī, zé kōng zhǐ yǐ" yǐ" yuán zuò" yǐ", jù míng chāo běn gǎi, qí zhēn jī yóu zài. zhāng shù nǚ jiē zú, cǎi niáng hū bìng ér bù yán. zhāng shì yǒu shēn, tàn yuē:" nán nǚ wǔ rén yǐ, jiē yāo" yāo" yuán zuò" yòu", jù míng chāo běn gǎi, fù huái hé wéi?" jiāng fú yào yǐ sǔn zhī, yào zhì jiāng fú, cǎi niáng hūn yǎn zhī nèi, hū chēng shā rén. mǔ jīng ér wèn zhī, yuē:" mǒu zhī shēn zhōng, dāng wèi nán zǐ, mǔ zhī suǒ huái shì yě. wén yào zhì qíng jí, shì yǐ hū ěr." mǔ yì zhī, nǎi bù fú yào. cǎi niáng xún zú, jì zàng, mǔ bēi niàn, nǎi shōu cháng suǒ xì zhī wù ér nì zhī. wèi yú yuè, suì shēng yī nán. rén yǒu dòng suǒ nì zhī wù, ér tí kū. zhāng shì kū nǚ, qí ér yì kū. bà jí zhǐ. jí néng yán, cháng shōu xì nòng zhī wù. guān zhì zhù shǐ. chū shǐ yí
郑氏肃宗时为润州刺史,兄偘,嫂张氏。女年十六,名采娘。淑慎有仪。七夕夜,陈香筵,祈于织女。是夜,梦云舆羽盖蔽空,驻车命采娘曰:“吾织女,汝求何福?”曰:“愿工巧耳。”乃遗一金针,长寸余,缀于纸上,置裙带中。令三日勿语,汝当奇巧。不尔,化成男子。经二日,以告其母。母异而观之,则空纸矣(“矣”原作“以”,据明抄本改),其针迹犹在。张数女皆卒,采娘忽病而不言。张氏有娠,叹曰:“男女五人矣,皆夭(“夭”原作“幼”,据明抄本改),复怀何为?”将服药以损之,药至将服,采娘昏奄之内,忽称杀人。母惊而问之,曰:“某之身终,当为男子,母之所怀是也。闻药至情急,是以呼耳。”母异之,乃不服药。采娘寻卒,既葬,母悲念,乃收常所戏之物而匿之。未逾月,遂生一男。人有动所匿之物,儿啼哭。张氏哭女,其儿亦哭。罢即止。及能言,常收戏弄之物。官至柱史。(出《史遗》)
liú sān fù
刘三复
liú sān fù zhě, yǐ wén zhāng jiàn zhī yú lǐ dé yù. dé yù zài zhè xī, qiǎn yì quē qiú shì. jí dēng dì, lì rèn tái gé. sān fù néng jì sān shēng shì, yún, céng wèi mǎ, mǎ cháng huàn kě, wàng yì sī, shāng qí tí zé lián xīn tòng. hòu sān fù chéng mǎ, qiāo què zhī dì, bì wèi huǎn pèi, yǒu shí bì qù zhī. qí jiā bù shī mén xiàn, lǜ shāng mǎ tí yě. qí zi yè, chì cì jí dì. dēng láng miào, shàng biǎo xuě dé yù. yǐ zhū yá líng shū, guī zàng luò zhōng, bào xiān ēn yě. shì dài fū měi zhī. chū běi mèng suǒ yán
刘三复者,以文章见知于李德裕。德裕在浙西,遣诣阙求试。及登第,历任台阁。三复能记三生事,云,曾为马,马常患渴,望驿嘶,伤其蹄则连心痛。后三复乘马,硗确之地,必为缓辔,有石必去之。其家不施门限,虑伤马蹄也。其子邺,敕赐及第。登廊庙,上表雪德裕。以朱崖灵枢,归葬洛中,报先恩也。士大夫美之。(出《北梦琐言》)
yuán guān
圆观
yuán guān zhě, dà lì mò, luò yáng huì lín sì sēng. néng shì tián yuán, fù yǒu sù bó. fàn xué zhī wài, yīn lǜ guàn tōng. shí rén yǐ fù sēng wéi míng, ér mò zhī suǒ zì yě. lǐ jiàn yì yuán, gōng qīng zhī zǐ, dàng tiān bǎo zhī jì, yǐ yóu yàn gē jiǔ wèi wù. fù chéng jū shǒu, xiàn yú zéi zhōng, nǎi tuō sù bù yī, zhǐ yú huì lín sì, xī jiāng jiā yè wèi sì gōng cái. sì rén rì gěi yī qì shí yī bēi yǐn ér yǐ. bù zhì pū shǐ, jué qí zhī wén. wéi yǔ yuán guān wèi wàng yán jiāo, cù xī jìng huà, zì dàn jí hūn. shí rén yǐ qīng zhuó bù lún, pō zhāo jī qiào. rú cǐ sān shí nián. èr gōng yī dàn yuē yóu shǔ zhōu, dǐ qīng chéng é méi, tóng fǎng dào qiú yào. yuán guān yù yóu cháng ān, chū xié gǔ lǐ gōng yù shàng jīng zhōu, chū" chū" zì yuán quē, jù míng chāo běn bǔ. sān xiá. zhēng cǐ liǎng tú, bàn nián wèi jué. lǐ gōng yuē:" wú yǐ jué shì shì, qǐ qǔ tú liǎng jīng?" yuán guān yuē:" xíng gù bù yóu rén, qǐng chū cóng sān xiá ér qù." suì zì jīng jiāng shàng xiá. xíng cì nán jì, wéi zhōu shān xià. jiàn fù nǚ shù rén, tiáo dá jǐn dāng, fù wèng" wèng" yuán zuò" rén", jù míng chāo běn gǎi ér jí. yuán guān wàng ér qì xià yuē:" mǒu bù yù zhì cǐ, kǒng jiàn qí fù rén yě." lǐ gōng jīng wèn yuē:" zì cǐ xiá lái, cǐ tú bù shǎo, hé dú qì cǐ shù rén?" yuán guān yuē:" qí zhōng yùn fù xìng wáng zhě, shì mǒu tuō shēn zhī suǒ. yú sān zài, shàng wèi miǎn huái, yǐ mǒu wèi lái zhī gù yě. jīn jì jiàn yǐ, jí mìng yǒu suǒ guī. shì shì suǒ wèi xún huán yě." wèi gōng yuē:" qǐng jià yǐ fú zhòu, qiǎn mǒu sù shēng. shǎo zhù xíng zhōu, zàng mǒu shān xià. yù ér sān rì, yì fǎng lín. ruò xiāng gù yī xiào, jí qí rèn gōng yě. gèng hòu shí èr nián, zhōng qiū yuè yè, háng zhōu tiān zhú sì wài, yǔ gōng xiāng jiàn" gōng xiāng jiàn" yuán zuò" xiāng jiàn gōng", jù míng chāo běn gǎi. zhī qī yě." lǐ gōng suì huǐ cǐ xíng, wèi zhī yī tòng. suì zhào fù rén, gào yǐ fāng shū. qí fù rén xǐ yuè huán jiā, qǐng zhī, qīn zú bì zhì. yǐ kū yú jiǔ xiàn yú shuǐ bīn, lǐ gōng wǎng wèi shòu zhū zì, yuán guān jù tāng mù, xīn qí yī zhuāng. shì xī, yuán guān wáng ér yùn fù chǎn yǐ. lǐ gōng sān rì wǎng guān xīn ér, qiǎng bǎo jiù míng, guǒ zhì yī xiào. lǐ gōng qì xià, jù gào yú wáng. wáng nǎi duō chū jiā cái, hòu zàng yuán guān. míng rì, lǐ gōng huí zhào, yán guī huì lín. xún jiān guān jiā, fāng zhī yǐ yǒu lǐ mìng. hòu shí èr nián qiū bā yuè, zhí yì yú háng, fù qí suǒ yuē. shí tiān zhú sì, shān yǔ chū qíng, yuè sè mǎn chuān, wú chǔ xún fǎng. hū wén gě hóng chuān pàn, yǒu mù shù gē zhú zhī cí zhě, chéng niú kòu" kòu" yuán zuò" chì", jù míng chāo běn gǎi. jiǎo, shuāng jì duǎn yī, é zhì sì qián, nǎi yuán guān yě. lǐ gōng jiù yè yuē:" guān gōng jiàn fǒu?" què wèn lǐ gōng yuē:" zhēn xìn shì yǐ. yǔ gōng shū tú, shèn wù xiāng jìn. sú yuán wèi jǐn, dàn yuàn qín xiū, qín xiū bù duò, jí suì xiāng jiàn." lǐ gōng yǐ wú yóu xù huà, wàng zhī shān rán. yuán guān yòu chàng zhú zhī, bù bù qián qù. shān cháng shuǐ yuǎn, shàng wén gē shēng, cí qiē yùn gāo, mò zhī suǒ wèi. chū dào sì qián gē yuē:" sān shēng shí shàng jiù jīng hún, shǎng yuè yín fēng bú yào lùn. cán kuì qíng rén yuǎn xiāng fǎng, cǐ shēn suī yì xìng cháng cún." yòu gē yuē:" shēn qián shēn hòu shì máng máng, yù huà yīn yuán kǒng duàn cháng. wú yuè xī shān xún jǐ biàn, què huí yān zhào shàng qú táng." hòu sān nián, lǐ gōng bài jiàn yí dài fū, èr nián wáng. chū gān zé yáo
圆观者,大历末,洛阳惠林寺僧。能事田园,富有粟帛。梵学之外,音律贯通。时人以富僧为名,而莫知所自也。李谏议源,公卿之子,当天宝之际,以游宴歌酒为务。父憕居守,陷于贼中,乃脱粟布衣,止于惠林寺,悉将家业为寺公财。寺人日给一器食一杯饮而已。不置仆使,绝其知闻。唯与圆观为忘言交,促膝静话,自旦及昏。时人以清浊不伦,颇招讥诮。如此三十年。二公一旦约游蜀州,抵青城峨嵋,同访道求药。圆观欲游长安,出斜谷;李公欲上荆州,出(“出”字原缺,据明抄本补。)三峡。争此两途,半年未诀。李公曰:“吾已绝世事,岂取途两京?”圆观曰:“行固不由人,请出从三峡而去。”遂自荆江上峡。行次南洎,维舟山下。见妇女数人,鞗达锦铛,负瓮(“瓮”原作“人”,据明抄本改)而汲。圆观望而泣下曰:“某不欲至此,恐见其妇人也。”李公惊问曰:“自此峡来,此徒不少,何独泣此数人?”圆观曰:“其中孕妇姓王者,是某托身之所。逾三载,尚未娩怀,以某未来之故也。今既见矣,即命有所归。释氏所谓循环也。”谓公曰:“请假以符咒,遣某速生。少驻行舟,葬某山下。浴儿三日,亦访临。若相顾一笑,即其认公也。更后十二年,中秋月夜,杭州天竺寺外,与公相见(“公相见”原作“相见公”,据明抄本改。)之期也。”李公遂悔此行,为之一恸。遂召妇人,告以方书。其妇人喜跃还家,顷之,亲族毕至。以枯鱼酒献于水滨,李公往为授朱字,圆观具汤沐,新其衣装。是夕,圆观亡而孕妇产矣。李公三日往观新儿,襁褓就明,果致一笑。李公泣下,具告于王。王乃多出家财,厚葬圆观。明日,李公回棹,言归惠林。询间观家,方知已有理命。后十二年秋八月,直诣余杭,赴其所约。时天竺寺,山雨初晴,月色满川,无处寻访。忽闻葛洪川畔,有牧竖歌竹枝词者,乘牛叩(“叩”原作“叱”,据明抄本改。)角,双髻短衣,俄至寺前,乃圆观也。李公就谒曰:“观公健否?”却问李公曰:“真信士矣。与公殊途,慎勿相近。俗缘未尽,但愿勤修,勤修不堕,即遂相见。”李公以无由叙话,望之潸然。圆观又唱竹枝,步步前去。山长水远,尚闻歌声,词切韵高,莫知所谓。初到寺前歌曰:“三生石上旧精魂,赏月吟风不要论。惭愧情人远相访,此身虽异性长存。”又歌曰:“身前身后事茫茫,欲话因缘恐断肠。吴越溪山寻己遍,却回烟棹上瞿塘。”后三年,李公拜谏仪大夫,二年亡。(出《甘泽谣》)