kǒng què
孔雀
jiāo zhǐ luó zhōu wáng xuān yàn
交趾 羅州 王軒燕
hàn yàn hú yàn qiān suì yàn jìn ruì yuán dào kāng fàn zhì
漢燕 胡燕 千歲燕 晉瑞 元道康 范質
zhè gū
鷓鴣
fēi shù fēi nán xiàng wú chǔ zhè gū
飛數 飛南向 吳楚鷓鴣
què gē fù
鵲(鴿附)
zhī tài suì zhāng hào tiáo zhī guó lí jǐng yì zhāng chāng qī cuī yuán qī qián líng gē xìn jī
知太歲 張 顥 條支國 黎景逸 張昌期 崔圓妻 乾陵 鴿信雞
chén cāng bǎo jī chǔ jī wèi nǚ zhǎng míng jī chén míng jī sūn xiū wú qīng guǎng zhōu cì shǐ
陳倉寶雞 楚雞 衛女 長鳴雞 沉鳴雞 孫休 吳清 廣州刺史
zhù jī gōng zhū zōng dài jùn tíng gāo yí tiān hòu wèi hào hé féi fù rén
祝雞公 朱綜 代郡亭 高嶷 天后 衛鎬 合肥富人
kǒng què
孔雀
jiāo zhǐ
交趾
jiāo zhǐ jùn rén duō yǎng kǒng què, huò yí rén yǐ chōng kǒu fù, huò shā zhī yǐ wèi pú là. rén yòu yǎng qí chú wèi méi, páng shī wǎng gǔ, bǔ yě kǒng què. cì qí fēi xià, zé qiān wǎng héng yǎn zhī, cǎi qí jīn cuì máo, zhuāng wèi shàn fú. huò quán zhū, shēng jié qí wěi, yǐ wèi fāng wù. yún, shēng qǔ zé jīn cuì zhī sè bù jiǎn ěr. chū lǐng biǎo lù yì
交趾郡人多養孔雀,或遺人以充口腹,或殺之以為脯臘。人又養其雛為媒,旁施網罟,捕野孔雀。伺其飛下,則牽網橫掩之,采其金翠毛,裝為扇拂。或全株,生截其尾,以為方物。雲,生取則金翠之色不減耳。(出《嶺表錄異》)
luó zhōu
羅州
luó zhōu shān zhōng duō kǒng què, qún fēi zhě shù shí wèi ǒu. cí zhě wěi duǎn, wú jīn cuì. xióng zhě shēng sān nián, yǒu xiǎo wěi, wǔ nián chéng dà wěi. shǐ chūn ér shēng, sān sì yuè hòu fù diāo, yǔ huā è xiāng róng shuāi. rán zì xǐ qí wěi ér shén dù, fán yù shān qī, bì xiān zé yǒu zhì wěi zhī dì, rán hòu zhǐ yān. nán rén shēng bǔ zhě, hòu shén yǔ, wǎng qín zhī, wěi zhān ér zhòng, bù néng gāo xiáng, rén suī zhì. qiě ài qí wěi, kǒng rén suǒ shāng, bù fù qiān xiáng yě. suī xún yǎng pō jiǔ, jiàn měi fù rén hǎo yī shang yǔ tóng zǐ sī fú zhě, bì zhú ér zhuó zhī. fāng shí mèi jǐng, wén guǎn xián shēng gē, bì shū zhāng chì wěi, pàn dì ér wǔ, ruò yǒu yì yān. shān gǔ yí mín pēng ér shí zhī, wèi rú é, jiě bǎi dú. rén shí qí ròu, yǐn yào bù néng yù bìng. qí xuè yǔ qí shǒu, jiě dà dú. nán rén dé qí luǎn, shǐ jī fú zhī jí chéng. qí jiǎo shāo qū, qí míng ruò yuē dōu hù. tǔ rén qǔ qí wěi zhě, chí dāo yú cóng huáng kě yǐn zhī chù zì bì, cì guò, jí duàn qí wěi, ruò bù jí duàn, huí shǒu yī gù, jīn cuì wú fù guāng cǎi. chū jì wén
羅州山中多孔雀,群飛者數十為偶。雌者尾短,無金翠。雄者生三年,有小尾,五年成大尾。始春而生,三四月後復凋,與花萼相榮衰。然自喜其尾而甚妬,凡欲山棲,必先擇有置尾之地,然後止焉。南人生捕者,候甚雨,往擒之,尾沾而重,不能高翔,人雖至。且愛其尾,恐人所傷,不復騫翔也。雖馴養頗久,見美婦人好衣裳與童子絲服者,必逐而啄之。芳時媚景,聞管弦笙歌,必舒張翅尾,盼睇而舞,若有意焉。山谷夷民烹而食之,味如鵝,解百毒。人食其肉,飲藥不能愈病。其血與其首,解大毒。南人得其卵,使雞伏之即成。其腳稍屈,其鳴若曰「都護」。土人取其尾者,持刀於叢篁可隱之處自蔽,伺過,急斷其尾,若不即斷,回首一顧,金翠無復光彩。(出《紀聞》)
wáng xuān
王軒
lú zhào zhù zài jīng nán hǎi, jiàn cóng shì wáng xuān yǒu kǒng què. yī rì nú lái gào yuē: shé pán kǒng què, qiě dú sǐ yǐ. xuān lìng jiù zhī, qí zǒu zú xiào ér bù jiù, xuān nù, zú yún: shé yǔ kǒng què ǒu. chū jì wén
盧肇住在京南海,見從事王軒有孔雀。一日奴來告曰:「蛇盤孔雀,且毒死矣。」軒令救之,其走卒笑而不救,軒怒,卒云:「蛇與孔雀偶。」(出《紀聞》)
hàn yàn
漢燕
rù ní wèi kē, shēng duō shāo xiǎo zhě hàn yàn. táo shèng lì zhù běn cǎo yún, zǐ xiōng qīng xiǎo zhě shì yuè yàn, xiōng bān hēi shēng dà zhě shì hú yàn. qí zuò cháo xǐ zhǎng, yuè yàn bù rù yào yòng. yuè yǔ hàn, yì xiǎo chāi ěr. chū shì shuō
蓐泥為窠,聲多稍小者漢燕。陶勝力注《本草》雲,紫胸輕小者是越燕,胸斑黑聲大者是胡燕。其作巢喜長,越燕不入藥用。越與漢,亦小差耳。(出《世說》)
hú yàn
胡燕
fán hú bái diāo shǔ zhī lèi, yàn jiàn zhī zé máo tuō, huò yàn zhé yú shuǐ dǐ. jiù shuō yàn bù rù shì, qǔ tóng wèi nán nǚ gè yī, tóu jǐng zhōng, yàn bì lái. xiōng bān hēi shēng dà, míng hú yàn, qí kē yǒu róng pǐ sù zhě. chū yǒu yáng zá zǔ
凡狐白貂鼠之類,燕見之則毛脫,或燕蟄於水底。舊說燕不入室,取桐為男女各一,投井中,燕必來。胸斑黑聲大,名胡燕,其窠有容匹素者。(出《酉陽雜俎》)
qiān suì yàn
千歲燕
qí lǔ zhī jiān, wèi yàn wèi yǐ, zuò cháo bì wù jǐ. xuán zhōng jì yún, qiān suì zhī yàn hù běi xiàng. shù yì yào yún, wǔ bǎi suì yàn shēng hú rán. chū yǒu yáng zá zǔ
齊魯之間,謂燕為乙,作巢避戊己。《玄中記》雲,千歲之燕戶北向。《述異要》雲,五百歲燕生鬍髯。(出《酉陽雜俎》)
jìn ruì
晉瑞
wèi chán jìn suì, běi què xià yǒu bái guāng rú niǎo què zhī zhuàng, shí yǒu fēi xiáng qù lái. yǒu sī jí wén zòu, dì shǐ luó zhě zhāng zhī, dé yī bái yàn, yǐ wèi shén wù, yǐ jīn wèi lóng, zhì yú gōng nèi, xún rì bù zhī suǒ zài. lùn zhě yún: jīn dé zhī ruì. xī shī kuàng shí, yǒu bái yàn lái cháo, jiǎn ruì yīng tú, guǒ rú suǒ lùn. shī kuàng, jìn rén yě, gǔ jīn zhī yì xiāng fú yān. chū shí yí lù
魏禪晉歲,北闕下有白光如鳥雀之狀,時有飛翔去來。有司即聞奏,帝使羅者張之,得一白燕,以為神物,以金為籠,致於宮內,旬日不知所在。論者云:「金德之瑞。」昔師曠時,有白燕來巢,檢瑞應圖,果如所論。師曠,晉人也,古今之議相符焉。(出《拾遺錄》)
yuán dào kāng
元道康
hòu wèi yuán dào kāng zì jǐng yí, jū lín lǜ shān, yún qī yōu gǔ, jìng yǎn héng máo, bù xià rén jiān, yú èr shí zài. fú ěr zhī mù, yǐ yú qí zhì. gāo huān wèi chéng xiàng, qián hòu sān pì bù jiù. dào kāng yǐ shí fāng luàn, bù yù yīng zhī. zhì gāo yáng, yòu zhēng, yì bù qǐ. dào kāng shū zhāi cháng yǒu shuāng yàn wèi cháo, suì suì wèi cháng bù zhì. dào kāng yǐ lián zhēng bù qù, yòu yòu yuán zuò yǒu, jù míng chāo běn gǎi. jù jiàn huò, huò yuán zuò yì, jù míng chāo běn gǎi. bù jué jiē zī. shì xī, qiū yuè lǎng rán, qīng fēng sà zhì. dào kāng xiàng yuè wēi sī, hū wén yàn hū kāng zì yún: jǐng yí, qīng běn dàn rán wèi lè, jīn hé chóu sī zhī shēn yé? dào kāng jīng yì, nǎi zhī shì yàn. yòu yuē: jǐng yí jǐng yí, lè yǐ zhōng shēn. kāng yuē: ěr wèi qín ér yǔ, hé cháo wǒ wū? yàn yuē: wǒ wèi shàng dì suǒ zuì, zàn wèi qín ěr. yǐ qīng shèng dé, gù lái xiāng yī. dào kāng yuē: wǒ wàng lì, bù shòu rén jiān, suǒ yǐ bì guān fú dào, níng chāng qí dé, wèi qīng suǒ wèi? yàn yuē: hǎi nèi qī yǐn, jǐn míng yù ěr. dú qīng zhī dào, zhuō rán xiāo wài, suǒ yǐ shén qí jìng shǔ, wàn líng guī dé. yàn yuē: wǒ lái rì zhòu shí, wǎng qián xī xiāng bào. dào kāng nǎi cè zhàng nán xī, yǐ cì qí zhì. jí zhòu, jiàn èr yàn zì běi lǐng fēi lái ér tóu jiàn xià, yī huā wèi qīng yī tóng zǐ, yī huā wèi qīng yī nǚ zǐ. qián lái wèi dào kāng yuē: jīn wǒ biàn guī, yǐ qīng xiàng mìng, gù lái cǐ huà. rán wú yǐ liú bié, qīng yǒu yǐn zhì, yōu yīn jiàn jiā, qīng zhī shòu gèng sì shí suì, yǐ cǐ xiāng bào. yán qì, fù wèi shuāng yàn fēi qù, bù zhī suǒ wǎng. shí dào kāng yǐ nián sì shí, hòu guǒ zhōng bā shí yī.
後魏元道康字景怡,居林慮山,雲棲幽谷,靜掩衡茅,不下人間,逾二十載。服餌芝木,以娛其志。高歡為丞相,前後三辟不就。道康以時方亂,不欲應之。至高洋,又征,亦不起。道康書齋常有雙燕為巢,歲歲未嘗不至。道康以連征不去,又(「又」原作「有」,據明抄本改。)懼見禍,(「禍」原作「抑」,據明抄本改。)不覺嗟咨。是夕,秋月朗然,清風颯至。道康向月微思,忽聞燕呼康字云:「景怡,卿本澹然為樂,今何愁思之深耶?」道康驚異,乃知是燕。又曰:「景怡景怡,樂以終身。」康曰:「爾為禽而語,何巢我屋?」燕曰:「我為上帝所罪,暫為禽耳。以卿盛德,故來相依。」道康曰:「我忘利,不售人間,所以閉關服道,寧昌其德,為卿所謂?」燕曰:「海內棲隱,盡名譽耳。獨卿知道,卓然囂外,所以神祇敬屬,萬靈歸德。」燕曰:「我來日晝時,往前溪相報。」道康乃策杖南溪,以伺其至。及晝,見二燕自北嶺飛來而投澗下,一化為青衣童子,一化為青衣女子。前來謂道康曰:「今我便歸,以卿相命,故來此化。然無以留別,卿有隱志,幽陰見嘉,卿之壽更四十歲,以此相報。」言訖,復為雙燕飛去,不知所往。時道康已年四十,後果終八十一。
fàn zhì
范質
hàn hù bù shì láng fàn zhì yán, cháng yǒu yàn cháo yú shè xià, yù shù chú, yǐ bǔ shí yǐ. qí cí zhě wèi māo suǒ bó shí zhī, xióng zhě zhōu jiū, jiǔ zhī fāng qù. jí shí yòu yǔ yī yàn wèi pǐ ér zhì, bǔ chú rú gù. bù shù rì, zhū chú xiāng cì duò dì, wǎn zhuǎn ér jiāng. ér tóng pōu fù shì zhī, zé yǒu jí lí zi zài sù zhōng, gài wèi jì ǒu zhě suǒ hài. chū yù táng xián huà
漢戶部侍郎范質言,嘗有燕巢於舍下,育數雛,已哺食矣。其雌者為貓所搏食之,雄者啁啾,久之方去。即時又與一燕為匹而至,哺雛如故。不數日,諸雛相次墮地,宛轉而僵。兒童剖腹視之,則有蒺藜子在嗉中,蓋為繼偶者所害。(出《玉堂閒話》)
zhè gū
鷓鴣
fēi shù
飛數
zhè gū fēi shù zhú yuè, rú zhēng yuè, yī fēi ér zhǐ yú kē zhōng, bù fù qǐ yǐ. shí èr yuè shí èr qǐ, zuì nán cǎi, nán rén shè wǎng qǔ zhī. chū yǒu yáng zá zǔ
鷓鴣飛數逐月,如正月,一飛而止於窠中,不復起矣。十二月十二起,最難采,南人設網取之。(出《酉陽雜俎》)
fēi nán xiàng
飛南向
zhè gū shì cí zhì, fēi dàn nán, bù xiàng běi. yáng fú jiāo zhōu yì wù zhì yún: niǎo xiàng cí zhì, míng zhè gū, qí zhì huái nán, bù sī běi cú. chū kuàng zhì, míng chāo běn zuò chū guǎng jì
鷓鴣似雌雉,飛但南,不向北。楊孚《交州異物志》云:「鳥像雌雉,名鷓鴣,其志懷南,不思北徂。」(出《曠志》,明抄本作出《廣記》)
wú chǔ zhè gū
吳楚鷓鴣
zhè gū, wú chǔ zhī yě xī yǒu. lǐng nán piān duō cǐ niǎo. ròu bái ér cuì, yuǎn shèng jī zhì. néng jiě yě gé bìng jūn dú, yì qián yǒu bái yuán diǎn, bèi shàng jiān zǐ chì máo. qí dà rú yě jī, duō duì tí. nán yuè zhì yún: zhè gū suī dōng xī huí xiáng, rán kāi chì zhī shǐ, bì xiān nán zhù. qí míng zì hū shè míng chāo běn shè zuò dù báo zhōu. yòu běn cǎo yún: zì hū gōu zhōu gé zhé. lǐ qún yù shān xíng wén zhè gū shī yún: fāng chuān jié qū qí qū lù, yòu tīng gōu zhōu gé zhé shēng. chū lǐng nán lù yì
鷓鴣,吳楚之野悉有。嶺南偏多此鳥。肉白而脆,遠勝雞雉。能解冶葛並菌毒,臆前有白圓點,背上間紫赤毛。其大如野雞,多對啼。《南越志》云:「鷓鴣雖東西迴翔,然開翅之始,必先南翥。其鳴自呼『社(明抄本「社」作「杜」)薄州。』」又《本草》云:「自呼『鉤輈格磔。』」李群玉《山行聞鷓鴣》詩云:「方穿詰曲崎嶇路,又聽鉤輈格磔聲。」(出《嶺南錄異》)
què zhī tài suì
鵲知太歲
què zhī tài suì zhī suǒ zài, bó wù zhì yún: què kē bèi tài suì. cǐ fēi cái zhì, rèn zì rán ěr. huái nán zǐ yuē: què shí suì duō fēng, qù qù zì yuán quē. jù míng chāo běn bǔ. qiáo mù, cháo bàng zhī. chū shuō wén
鵲知太歲之所在,《博物志》云:「鵲窠背太歲。」此非才智,任自然爾。《淮南子》曰:「鵲識歲多風,去(去字原缺。據明抄本補。)喬木,巢傍枝。」(出《說文》)
yòu què gòu kē, qǔ zài shù miǎo zhī, bù qǔ duò dì zhě, yòu chán zhī shòu luǎn. duān wǔ rì wǔ shí, fén qí cháo, jiǔ bìng zhě, jí lì yù. chū yǒu yáng zá zǔ
又鵲構窠,取在樹杪枝,不取墮地者,又纏枝受卵。端午日午時,焚其巢,灸病者,疾立愈。(出《酉陽雜俎》)
zhāng hào
張顥
cháng shān zhāng hào wèi liáng xiāng, tiān xīn yǔ hòu, yǒu niǎo rú shān què, shāo xià duò dì, mín shí qǔ, jí huà wèi yī yuán shí. hào chuí pò zhī, dé yī jīn yìn, wén yuē zhōng xiào hóu yìn. hào yǐ shàng wén. cáng zhī mì fǔ. hào hòu guān zhì tài wèi, hòu yì láng rǔ nán fán xíng yí xiào shū dōng guān, shàng biǎo yán: yáo shùn zhī shí, cháng yǒu cǐ guān, jīn tiān jiàng yìn, yí yīng fù.
常山張顥為梁相,天新雨後,有鳥如山鵲,稍下墮地,民拾取,即化為一圓石。顥椎破之,得一金印,文曰「忠孝侯印。」顥以上聞。藏之秘府。顥後官至太尉,後議郎汝南樊行夷校書東觀,上表言:「堯舜之時,嘗有此官,今天降印,宜應復。」
tiáo zhī guó
條支國
zhāng dì yǒng níng yuán nián, tiáo zhī guó yǒu lái jìn yì ruì, yǒu niǎo míng zhī què, xíng gāo qī chǐ, jiě rén yán. qí guó tài píng, zhī què qún xiáng. xī hàn wǔ shí, sì yí bīn fú, yǒu zhì cǐ què, xún shàn. yǒu jí lè shì, zé gǔ yì xiáng míng. àn zhuāng zhōu yún: diāo líng zhī què, gài qí lèi yě. chū shí yí jì
章帝永寧元年,條支國有來進異瑞,有鳥名鳷鵲,形高七尺,解人言。其國太平,鳷鵲群翔。昔漢武時,四夷賓服,有致此鵲,馴善。有吉樂事,則鼓翼翔鳴。按莊周云:「雕陵之鵲,蓋其類也。」(出《拾遺記》)
lí jǐng yì
黎景逸
táng zhēn guān mò, nán kāng lí jǐng yì jū yú kōng qīng shān, cháng yǒu què cháo qí cè, měi fàn shí wèi zhī. hòu lín jìn shī bù zhě, wū jǐng yì dào zhī, xì nán kāng yù. yuè yú, hé bù chéng, yù xùn zhī, qí què zhǐ yú yù lóu, xiàng jǐng yì huān xǐ, yǐ chuán yǔ zhī zhuàng. qí rì chuán yǒu shè, guān sī jié qí lái, yún: lù féng xuán yī sù jīn rén suǒ shuō. sān rì ér shè guǒ zhì, jǐng yì hái shān, nǎi zhī xuán yī sù jīn zhě, què zhī suǒ chuán. chū cháo yě qiān zài
唐貞觀末,南康黎景逸居於空青山,常有鵲巢其側,每飯食餧之。後鄰近失布者,誣景逸盜之,系南康獄。月余,劾不承,欲訊之,其鵲止於獄樓,向景逸歡喜,以傳語之狀。其日傳有赦,官司詰其來,云:「路逢玄衣素衿人所說。」三日而赦果至,景逸還山,乃知玄衣素衿者,鵲之所傳。(出《朝野僉載》)
zhāng chāng qī
張昌期
rǔ zhōu cì shǐ zhāng chāng qī, yì zhī dì yě, shì chǒng jiāo guì, kù bào qún liáo. liáng xiàn yǒu rén bái yún, yǒu bái què jiàn. chāng qī lìng sī hù yáng chǔ yù bǔ zhī, bù rén yǒu yào zi qī shí lóng yǐ, yǐ là tú zhǎo. zhì lín jiàn bái què, yǒu qún què suí zhī, jiàn yào bèng sàn, wéi bái zhě cún yān. yào sǒng shēn qǔ zhī, yī wú sǔn shāng, ér lóng sòng zhī. chāng qī xiào yuē: cǐ què shú jūn mìng yě. yù kòu tóu yuē: cǐ tiān huó yù, bù rán, tóu hé fù hǎi, bù gǎn jiàn gōng. bài xiè ér qù. chū cháo yě qiān zài
汝州刺史張昌期,易之弟也,恃寵驕貴,酷暴群僚。梁縣有人白雲,有白鵲見。昌期令司戶楊楚玉捕之,部人有鷂子七十籠矣,以蠟塗爪。至林見白鵲,有群鵲隨之,見鷂迸散,唯白者存焉。鷂竦身取之,一無損傷,而籠送之。昌期笑曰:「此鵲贖君命也。」玉叩頭曰:「此天活玉,不然,投河赴海,不敢見公。」拜謝而去。(出《朝野僉載》)
cuī yuán qī
崔圓妻
què kē zhōng bì yǒu dòng. cuī yuán xiàng gōng qī zài jiā shí, yǔ zǐ mèi yú hòu yuán jiàn yī què gòu kē, gòng xián yī mù, dà rú bǐ guǎn, zhǎng chǐ yú, ān kē zhōng, zhòng xī bù jiàn. sú yán jiàn què shàng liáng bì guì. chū yǒu yáng zá zǔ
鵲窠中必有棟。崔圓相公妻在家時,與姊妹於後園見一鵲構窠,共銜一木,大如筆管,長尺余,安窠中,眾悉不見。俗言見鵲上樑必貴。(出《酉陽雜俎》)
qián líng
乾陵
dà lì bā nián, qián líng shàng xiān guān zhī zūn diàn, yǒu shuāng què xián chái jí ní, bǔ qì xì huài shí wǔ chù. zǎi chén biǎo hè zhī. chū yǒu yáng zá zǔ
大曆八年,乾陵上仙觀之尊殿,有雙鵲銜柴及泥,補葺隙壞十五處。宰臣表賀之。(出《酉陽雜俎》)
gē xìn
鴿信
lǐ chéng zhèng fù lǐ yán, bō sī bó shàng duō yǎng gē, gē néng fēi xíng shù qiān lǐ, zhé fàng yī zhī zhì jiā, yǐ wèi píng ān xìn. chū yǒu yáng zá zǔ
理丞鄭復禮言,波斯舶上多養鴿,鴿能飛行數千里,輒放一隻至家,以為平安信。(出《酉陽雜俎》)
jī
雞
chén cāng bǎo jī
陳倉寶雞
qín mù gōng shí, chén cāng rén jué dì dé wù, ruò yáng fēi yáng, ruò zhū fēi zhū, qiān yǐ xiàn mù gōng. dào féng èr tóng zǐ yuē: cǐ wèi ǎo shù, cháng zài dì zhōng, shí sǐ rén nǎo. ruò yù shā zhī, yǐ bǎi chā qí shǒu. ǎo yuē: cǐ èr tóng zǐ míng wèi jī bǎo, dé xióng zhě wáng, dé cí zhě bó. chén cāng rén shě zhī, zhú èr tóng zǐ, èr tóng huà wèi zhì, fēi rù yú lín. chén cāng rén gào mù gōng, fā tú dà liè, guǒ dé qí cí, yòu huà wèi shí, zhì zhī qiān wèi zhī jiān. zhì wén gōng lì cí, míng chén bǎo. xióng zhě fēi nán jí, jīn nán yáng zhì fēi xiàn, jí qí dì yě. chū liè yì chuán
秦穆公時,陳倉人掘地得物,若羊非羊,若豬非豬,牽以獻穆公。道逢二童子曰:「此為媼述,常在地中,食死人腦。若欲殺之,以柏插其首。」媼曰:「此二童子名為雞寶,得雄者王,得雌者伯。」陳倉人舍之,逐二童子,二童化為雉,飛入於林。陳倉人告穆公,發徒大獵,果得其雌,又化為石,置之汧渭之間。至文公立祠,名陳寶。雄者飛南集,今南陽雉飛縣,即其地也。(出《列異傳》)
chǔ jī
楚雞
chǔ rén yǒu dān shān jī zhě, lù rén wèn yuē: hé niǎo yě? dān zhě qī zhī yuē: fèng huáng yě. lù rén yuē: wǒ wén yǒu fèng huáng jiǔ yǐ, jīn zhēn jiàn zhī. rǔ mài zhī hū? yuē: rán. nǎi chóu qiān jīn, fú yǔ. qǐng jiā bèi, nǎi yǔ zhī. fāng jiāng xiàn chǔ wáng, jīng sù ér niǎo sǐ. lù rén bù huáng xī qí jīn, wéi hèn bù dé yǐ xiàn ěr. guó rén chuán zhī, xián yǐ wèi zhēn fèng ér guì, yí yù xiàn zhī. suì wén yú chǔ wáng, wáng gǎn qí yù xiàn jǐ yě, zhào ér hòu cì zhī, guò mǎi fèng zhī zhí shí bèi yǐ. chū xiào lín
楚人有擔山雞者,路人問曰:「何鳥也?」擔者欺之曰:「鳳皇也。」路人曰:「我聞有鳳皇久矣,今真見之。汝賣之乎?」曰:「然。」乃酬千金,弗與。請加倍,乃與之。方將獻楚王,經宿而鳥死。路人不遑惜其金,惟恨不得以獻耳。國人傳之,咸以為真鳳而貴,宜欲獻之。遂聞於楚王,王感其欲獻己也,召而厚賜之,過買鳳之直十倍矣。(出《笑林》)
wèi nǚ
衛女
zhì cháo fēi cāo zhě, wèi nǚ fù mǔ suǒ zuò yě. wèi hóu nǚ jià yú qí tài zǐ, zhōng dào wén tài zǐ sǐ, wèn fù mǔ yuē: hé rú? fù mǔ yuē: qiě wǎng fù fù yuán zuò dāng, jù míng chāo běn gǎi. sàng. sàng bì, bù kěn guī, zhōng zhī yǐ sǐ. fù mǔ huǐ zhī, qǔ nǚ suǒ zì cāo qín, yú zhǒng shàng gǔ zhī. hū yǒu èr zhì jù chū mù zhōng, fù mǔ fǔ cí zhì yuē: nǚ guǒ wèi zhì yé? yán wèi zú, jù fēi ér qǐ, hū rán bù jiàn. fù mǔ bēi tòng, shòu qín zuò cāo, gù yuē zhì cháo fēi. chū yáng xióng qín qīng yīng
《雉朝飛》操者,衛女傅母所作也。衛侯女嫁於齊太子,中道聞太子死,問傅母曰:「何如?」傅母曰:「且往赴(「赴」原作「當」,據明抄本改。)喪。」喪畢,不肯歸,終之以死。傅母悔之,取女所自操琴,於冢上鼓之。忽有二雉俱出墓中,傅母撫雌雉曰:「女果為雉耶?」言未卒,俱飛而起,忽然不見。傅母悲痛,授琴作操,故曰《雉朝飛》。(出楊雄《琴清英》)
zhǎng míng jī
長鳴雞
hàn chéng dì shí, jiāo zhǐ yuè juàn xiàn zhǎng míng jī cì chén jī, jí xià lòu yàn zhī, guǐ kè wú chà. zhǎng míng yī shí qǐng bù jué, zhǎng jù shàn dòu. chū xī jīng zá jì
漢成帝時,交趾越雋獻長鳴雞伺晨雞,即下漏驗之,晷刻無差。長鳴一食頃不絕,長距善斗。(出《西京雜記》)
chén míng jī
沉鳴雞
jiàn ān sān nián, xū tú xiàn chén míng shí jī, sè rú dān, dà rú yàn. cháng zài dì zhōng, yīng shí ér míng, shēng néng yuǎn chè. qí guó wén qí míng, nǎi shā shēng yǐ sì zhī. dāng shēng chù jué dì, dé cǐ jī. ruò tiān xià píng, xiáng fēi xié háng, yǐ wèi jiā ruì, yì wèi bǎo jī. qí guó wú jī, rén tīng dì zhōng, yǐ hòu guǐ kè. dào shī yún: xī xiān rén xiāng jūn cǎi shí, rù xué shù lǐ, dé dān shí jī, chōng suì wèi yào. fú zhě lìng rén yǒu shēng qì, hòu tiān ér sǐ. xī hàn wǔ bǎo dǐng yuán nián, sì fāng gòng zhēn guài, yǒu hǔ pò yàn, zhì zhī jìng shì, zì rán míng xiáng, cǐ zhī lèi yě. luò shū yún: xū tú zhī bǎo, tǔ dé zhī zhēng. dà wèi jiā ruì yān. chū wáng zǐ nián shí yí jì
建安三年,胥圖獻沉鳴石雞,色如丹,大如燕。常在地中,應時而鳴,聲能遠徹。其國聞其鳴,乃殺牲以祀之。當聲處掘地,得此雞。若天下平,翔飛頡頏,以為嘉瑞,亦謂寶雞。其國無雞,人聽地中,以候晷刻。道師云:「昔仙人相君採石,入穴數里,得丹石雞,舂碎為藥。服者令人有聲氣,後天而死。」昔漢武寶鼎元年,四方貢珍怪,有琥珀燕,置之靜室,自然鳴翔,此之類也。《洛書》云:「胥圖之寶,土德之徵。大魏嘉瑞焉。」(出王子年《拾遺記》)
sūn xiū
孫休
sūn xiū hǎo shè zhì, zhì qí shí, zé chén wǎng xī fǎn. qún chén mò bù shàng jiàn yuē: cǐ xiǎo wù, hé zú shén dān? dá yuē: suī wèi xiǎo wù, gěng jiè guò rén, zhèn zhī suǒ yǐ hǎo yě. chū yǔ lín
孫休好射雉,至其時,則晨往夕返。群臣莫不上諫曰:「此小物,何足甚耽?」答曰:「雖為小物,耿介過人,朕之所以好也。」(出《語林》)
wú qīng
吳清
xú zhōu mín wú qīng, yǐ tài yuán wǔ nián bèi chà wèi zhēng. mín shā jī qiú fú, zhǔ jī tóu zài pán zhōng, hū rán ér míng, qí shēng shén zhǎng. hòu pò zéi shuài shào bǎo, bǎo lín zhèn zhàn sǐ. qí shí jiāng shī láng jí, mò zhī néng shí. qīng jiàn yī rén zhe bái páo, yí shì zhǔ shuài, suì qǔ yǐ wén. tuī xiào zhī, nǎi shì bǎo shǒu. qīng yǐ gōng bài qīng hé tài shǒu, yuè zì shén wǔ, jù shēng róng wèi. jī zhī yāo, gèng wèi jí xiáng. chū zhēn yì jì
徐州民吳清,以太元五年被差為征。民殺雞求福,煮雞頭在盤中,忽然而鳴,其聲甚長。後破賊帥邵寶,寶臨陣戰死。其時殭屍狼藉,莫之能識。清見一人著白袍,疑是主帥,遂取以聞。推校之,乃是寶首。清以功拜清河太守,越自什伍,遽升榮位。雞之妖,更為吉祥。(出《甄異記》)
guǎng zhōu cì shǐ
廣州刺史
guǎng zhōu cì shǐ sàng hái, qí dà ér ān jí, yuán jiā sān nián bìng sǐ, dì èr ér, sì nián fù bìng sǐ. huò jiào yǐ yī xióng jī zhì guān zhōng, cǐ jī měi zhì tiān yù xiǎo, zhé zài guān lǐ míng sān shēng, shén bēi chè, bù yì qī zhōng míng, yī yuè rì hòu, bù fù wén shēng. chū qí xié jì
廣州刺史喪還,其大兒安吉,元嘉三年病死,第二兒,四年復病死。或教以一雄雞置棺中,此雞每至天欲曉,輒在棺里鳴三聲,甚悲徹,不異棲中鳴,一月日後,不復聞聲。(出《齊諧記》)
zhù jī gōng
祝雞公
zhù jī gōng zhě, luò yáng rén yě. jū shī xiāng běi shān xià, yǎng jī bǎi yú nián, jī jiē yǒu míng zì, qiān yú tóu. mù qī shù xià, zhòu fàng sàn zhī. yù qǔ hū míng, jí zhǒng bié ér zhì. mài jī jí zi, dé qiān yú wàn, zhé zhì qián qù. zhī wú, zuò yǎng chí yú. hòu dēng wú shān, jī què shù bǎi, cháng chū qí páng. chū liè xiān chuán
祝雞公者,洛陽人也。居屍鄉北山下,養雞百餘年,雞皆有名字,千餘頭。暮棲樹下,晝放散之。欲取呼名,即種別而至。賣雞及子,得千餘萬,輒置錢去。之吳,作養池魚。後登吳山,雞雀數百,常出其旁。(出《列仙傳》)
zhū zōng
朱綜
lín huái zhū zōng zāo mǔ nán, héng wài chù zhù. nèi yǒu bìng, yīn jiàn qián fù. fù zì yuán quē, jù míng chāo běn bǔ. fù yuē: sàng lǐ zhī zhòng, bù fán shù hái. zōng yuē: zì tú dú yǐ lái, hé shí zhì nèi? fù yún: jūn lái duō yǐ. zōng zhī shì mèi, chì fù bì, hòu lái, biàn jí bì hù zhí zhī. jí lái, dēng wǎng fù shì, cǐ wù bù dé qù, jù biàn lǎo bái xióng jī. tuī wèn shì jiā jī, shā zhī suì jué. chū liú yì qìng yōu míng lù
臨淮朱綜遭母難,恆外處住。內有病,因見前婦。(「婦」字原缺,據明抄本補。)婦曰:「喪禮之重,不煩數還。」綜曰:「自荼毒已來,何時至內?」婦云:「君來多矣。」綜知是魅,敕婦婢,候來,便即閉戶執之。及來,登往赴視,此物不得去,遽變老白雄雞。推問是家雞,殺之遂絕。(出劉義慶《幽明錄》)
dài jùn tíng
代郡亭
dài jùn jiè zhōng yī tíng, zuò guài bù kě zhǐ. yǒu zhū shēng zhuàng yǒng zhě, mù xíng, yù zhǐ tíng sù, tíng lì zhǐ zhī. zhū shēng yuē: wǒ zì néng xiāo cǐ. nǎi zhù sù shí. yè zhū shēng qián zuò, chū yī shǒu, chuī wǔ kǒng dí, zhū shēng xiào wèi guǐ yuē: rǔ zhǐ zhǐ yuán zuò shàng, jù míng chāo běn gǎi. yǒu yī shǒu, nà de biàn dí, wǒ wèi rǔ chuī lái. guǐ yún: qīng wèi wǒ shǎo zhǐ yé? nǎi fù yǐn shǒu, jí yǒu shù shí zhǐ chū, zhū shēng zhī qí kě jī, yīn bá jiàn kǎn zhī, dé lǎo xióng jī. chū yōu míng lù
代郡界中一亭,作怪不可止。有諸生壯勇者,暮行,欲止亭宿,亭吏止之。諸生曰:「我自能消此。」乃住宿食。夜諸生前坐,出一手,吹五孔笛,諸生笑謂鬼曰:「汝止(「止」原作「上」,據明抄本改。)有一手,那得遍笛,我為汝吹來。」鬼云:「卿為我少指耶?」乃復引手,即有數十指出,諸生知其可擊,因拔劍砍之,得老雄雞。(出《幽明錄》)
gāo yí
高嶷
táng bó hǎi gāo yí jù fù, hū huàn yuè yú rì, tiē rán ér zú, xīn shàng réng nuǎn, jīng rì ér sū. yún, yǒu yī bái yī rén, miǎo mù, bǎ dié míng sī, sòng shā qí qī zǐ. yí duì yuán bù shí cǐ lǎo rén, míng guān yún: jūn mìng wèi jǐn, qiě fàng guī. suì wù bái yī rén nǎi shì jiā zhōng lǎo xiā má jī yě, lìng shè shā, mèi suì jué.
唐渤海高嶷巨富,忽患月余日,帖然而卒,心上仍暖,經日而蘇。雲,有一白衣人,眇目,把牒冥司,訟殺其妻子。嶷對元不識此老人,冥官云:「君命未盡,且放歸。」遂悟白衣人乃是家中老瞎麻雞也,令射殺,魅遂絕。
tiān hòu
天后
táng wén míng yǐ hòu, tiān xià zhū zhōu, jìn cí jī biàn wèi xióng zhě shén duō, huò bàn yǐ huà, bàn wèi huà, nǎi zé tiān zhèng wèi zhī zhào.
唐文明已後,天下諸州,進雌雞變為雄者甚多,或半已化,半未化,乃則天正位之兆。
wèi hào
衛鎬
wèi hào wèi xiàn guān, xià xiàn, zhì lǐ rén wáng xìng zài jiā, fāng jiǎ mèi, mèng yī wū yī fù rén yǐn shí shù xiǎo ér, zhe huáng yī, xián yán qǐ mìng, kòu tóu zài sān, sī xū yòu zhì. hào shén è qí shì, suì cuī shí yù qián. shì hào suǒ qīn zhě bào yuē: wáng xìng zài jiā qióng, wú wù shè zhuàn, yǒu yī jī, jiàn bào ér, yǐ dé shí yú rì, jiāng yù shā zhī. hào fāng wù, wū yī fù rén guǒ wū jī yě, suì mìng jiě fàng. shì yè fù mèng, gǎn xīn rán ér qù. bìng chū cháo yě qiān zài
衛鎬為縣官,下縣,至里人王幸在家,方假寐,夢一烏衣婦人引十數小兒,著黃衣,咸言乞命,叩頭再三,斯須又至。鎬甚惡其事,遂催食慾前。適鎬所親者報曰:「王幸在家窮,無物設饌,有一雞,見抱兒,已得十餘日,將欲殺之。」鎬方悟,烏衣婦人果烏雞也,遂命解放。是夜復夢,感欣然而去。(並出《朝野僉載》)
hé féi fù rén
合肥富人
hé féi yǒu fù rén liú mǒu, hǎo shí jī, měi shā jī, bì xiān yuè shuāng zú, zhì mù guì zhōng, xuè lì jǐn lì, nǎi pēng, yǐ wèi qù xīng qì. mǒu hòu bìng, shēng chuāng yú bìn, jì yù, fù shēng xiǎo jī zú yú chuāng bān zhōng. měi jīn zhì, bì shāng qí zú, shāng jí liú xiě bèi miàn, tòng chǔ jìng rì. rú shì jī suì, wú rì bù shāng, jìng yǐ shì zú. chū jī shén lù
合肥有富人劉某,好食雞,每殺雞,必先刖雙足,置木櫃中,血瀝盡力,乃烹,以為去腥氣。某後病,生瘡於鬢,既愈,復生小雞足於瘡瘢中。每巾櫛,必傷其足,傷即流血被面,痛楚竟日。如是積歲,無日不傷,竟以是卒。(出《稽神錄》)