lǐ zǐ cháng yuán ān yán zūn lǐ chóng wèi xiān shēng lǐ yì chēn jiǎng héng wáng jǐng lǐ jié péi zi yún guō zhèng yī zhāng chǔ jīn dǒng xíng chéng zhāng zhuó zhāng sōng shòu sū wú míng zhào juān yuán zī
李子萇 袁安 嚴遵 李崇 魏先生 李義琛 蔣恆 王璥 李傑 裴子云 郭正一 張楚金 董行成 張鷟 張松壽 蘇無名 趙涓 袁滋
lǐ zǐ cháng
李子萇
hàn lǐ zǐ cháng wèi zhèng, yù zhī qiú qíng. yǐ wú jiǎ wèi rén, xiàng qiú rén xíng, záo dì wèi xiàn, yǐ lú wèi guō, wò mù qiú qí zhōng. qiú zuì zhèng shì, mù qiú bù dòng qiú yuān qīn duó, mù qiú dòng chū. bù zhī qiú zhī jīng shén zhe mù rén xié? jiāng tiān shén zhī qì dòng mù qiú yě! chū lùn héng
漢李子萇為政,欲知囚情。以梧檟為人,象囚人形,鑿地為陷,以蘆為郭,臥木囚其中。囚罪正是,木囚不動;囚冤侵奪,木囚動出。不知囚之精神著木人邪?將天神之氣動木囚也!(出《論衡》)
yuán ān
袁安
hàn yuán ān wèi chǔ xiāng. huì chǔ wáng zuò shì, píng xiāng qiān yǐn, jū xì xì zì yuán què, jù míng chāo běn xǔ běn huáng běn gǎi zhě qiān yú rén. dú chǔ héng bào, qiú jiē zì wū. lì sān nián ér yù bù jué, zuò lüè yōu ér sǐ zhě bǎi yú rén. tiān yòng yán hàn, chì dì qiān lǐ. ān shòu bài, jí kòng pèi ér xíng. jì dào, jué yù shì, rén rén jù lù cí zhuàng, běn fēi shǒu móu, wèi wáng suǒ yǐn, yīng shí lǐ qiǎn. yī rì zhī zhōng, yán qiān rén zhī mìng. qí shí gān liǎng pāng pèi, suì dà fēng rěn. chū rǔ nán xiān xián chuán
漢袁安為楚相。會楚王坐事,平相牽引,拘系(系字原闕,據明抄本、許本、黃本改)者千餘人。毒楚橫暴,囚皆自誣。歷三年而獄不決,坐掠幽而死者百餘人。天用炎旱,赤地千里。安授拜,即控轡而行。既到,決獄事,人人具錄辭狀,本非首謀,為王所引,應時理遣。一日之中,延千人之命。其時甘兩滂霈,歲大豐稔。(出《汝南先賢傳》)
yán zūn
嚴遵
yán zūn wèi yáng zhōu cì shǐ, xíng bù, wén dào bàng nǚ zǐ kū ér shēng bù āi. wèn zhī, wáng fū zāo shāo sǐ. zūn chì lì yú shī dào, lìng rén shǒu zhī yuē: dāng yǒu wù wǎng. gèng rì, yǒu yíng jù tóu suǒ. zūn lìng pī shì, tiě zhuī guàn dǐng. kǎo wèn, yǐ yín shā fū. chū yì dōu qí jiù chuán
嚴遵為揚州刺史,行部,聞道傍女子哭而聲不哀。問之,亡夫遭燒死。遵敕吏輿屍到,令人守之曰:當有物往。更日,有蠅聚頭所。遵令披視,銕錐貫頂。考問,以淫殺夫。(出《益都耆舊傳》)
lǐ chóng
李崇
běi qí dùn qiū lǐ chóng, chén liú gōng dàn zhī zǐ. gāo zǔ shí, wèi yǎn zhōu cì shǐ. yǎn zhōu bǐ duō jié dào, chóng nǎi cūn zhì yī lóu, lóu xuán yī gǔ, dào fā zhī chù, chuí gǔ luàn jī. sì miàn zhū cūn, shǐ wén zhě wō gǔ yī tòng, cì wén zhě fù wō yǐ wèi jié, é qǐng zhī jiān, shēng bù bǎi lǐ. fú qí xiǎn yào, wú bù qín huò. zhū zhōu zhì gǔ, zì cǐ shǐ yě. shì zōng shí, chú yáng zhōu cì shǐ. chóng míng chá shěn, jiān xié dàn zhī, hào yuē wò hǔ. chū tán sǒu
北齊頓丘李崇,陳留公誕之子。高祖時,為兗州刺史。兗州比多劫盜,崇乃村置一樓,樓懸一鼓,盜發之處,槌鼓亂擊。四面諸村,始聞者撾鼓一通,次聞者復撾以為節,俄頃之間,聲布百里。伏其險要,無不擒獲。諸州置鼓,自此始也。世宗時,除揚州刺史。崇明察審,奸邪憚之,號曰臥虎。(出《談藪》)
wèi xiān shēng
魏先生
wèi xiān shēng shēng yú zhōu, jiā yú sòng, rú shū zhī wài, xiáng jiū lè zhāng. suí chū, chū yóu guān yòu. zhí tài cháng kǎo lè, yì zhě wèi píng, wén xiān shēng lái, jìng wǎng yè wèn. xiān shēng nǎi qǔ píng chén lè qì, yǔ lè guān lín míng chāo běn lín zuò sū kuí cài zi yuán děng, xiáng qí lǜ dù, rán hòu jīn shí sī zhú, xián dé qí suǒ, nèi zhì qīng shāng shǔ yān. tài lè guān liǎn bó èr bǎi duàn yǐ chóu zhī, xiān shēng bù fù rù shì, suì guī liáng sòng, yǐ qín jiǔ wèi yú. jí suí mò bīng xìng, chàng xuán gǎn zhàn bài, móu zhǔ lǐ mì wáng mìng yàn mén, biàn xìng míng yǐ jiào shòu. xiān shēng tóng qí xiāng qū, yóu shì suì xiāng lái wǎng. cháng lùn zhōng lǜ, lǐ mì pō néng. xiān shēng yīn xì zhī yuē: guān wú zi qì jǔ ér mù luàn, xīn yáo ér yǔ tōu. qì jǔ zhě xīn pò bài mù luàn zhě wú suǒ zhǔ xīn yáo zhě shén wèi dìng yǔ tōu zhě sī yǒu móu yú rén. jīn fāng bǔ pú shān dǎng, dé fēi zhǎng zhě hū? lǐ gōng jīng qǐ, zhuō xiān shēng shǒu yuē: jì néng zhī wǒ, qǐ bù néng jiù wǒ yú? xiān shēng yuē: wú zi wú dì wáng guī mó, fēi jiāng shuài cái lüè, nǎi luàn shì zhī xióng jié ěr. lǐ gōng yuē: wèi wú biàn xī xíng cáng, yì dāng yóu cǐ ér tuì. xiān shēng yuē: fū wèi dì wáng zhě, chǒng luó tiān dì, yí fàn gǔ jīn. wài zé rì yòng ér bù zhī, zhōng zé suì gōng ér zì lì. yáo xún sì yuè, jǔ gǔn ér jí yǔ shān, cǐ nǎi chū yú wú sī hàn rèn sān jié, nà liáng ér wéi gāi xià, yì chū yú wú sī yě. gù fèng yǒu zhǎo wěn ér bù shī, lín yǒu tí tū ér yǒng fèi zhě, néng fù qí dào, ér yǒng zì jí yú shí zhě, cǐ dì wáng guī mó yě. fán wèi jiāng shuài zhě, mù jiàn tài yī qí, qū wú zhàn zhī shī, fá yǒu mín zhī zuì. nǎi diāo gē jì shòu, yù nǔ sī zhāng, chéng fù jī zhī yǒu yán, nà jì liáng zhī yóu zài. suǒ yǐ wù qí yàn kào, zhì yì dài láo, xiū qí tún tián. guān xìn xìn zì yuán què, jù míng chāo běn bǔ ér dòng. suì shǐ fēng shēng hǔ xiào, bù kě kàng qí wēi, yún qǐ lóng xiāng, bù kě rǎng qí shì. zhòng ní yuē: wǒ zhàn zé kè, mèng kē yún:' fū shuí yǔ dí?' cǐ jiāng shuài zhī cái yě. zhì yǒu zhōng qí cái zhì, dòng yǐ jī qián, gōng yú guó zé wèi shuài chén, sī yú jǐ zé yuē luàn dào. sī yú jǐ zhě, bì lüè qǔ cái sè, tú qí chéng chí. zhū hài wèi qián xí zhī bīn, fán kuài wèi shēng táng zhī kè. cháo wén xī sǐ, gōng sūn zhōng bài yú yì zhōng níng wǒ fù rén, cáo cāo qǐ jiān yú tiān xià. shì wàng niǎn qiān jīn zhī kuàng, chén yī fàn zhī ēn, yǒu gǎn xiè zhī rén, wú huái guī zhī zhòng. qiě lǔ shǐ zhī jiè yuē dù dé, lián shān zhī wén yuē dài shí. shàng yù móu yú rén, bù néng huì yú jǐ. tiān rén yàn luàn, lì shù yǒu guī. shí yǔ jiàng ér ǎo shùn chú, tài yáng shēng ér céng bīng shì. yǐn shéng fù hǔ, nán xī fēi tù zhī mén, fù shuǐ chí píng, qǐ shì ān shēng zhī dì? wú cháng wàng qì fén jìn, yǒu shèng rén shēng. néng wǎng shì zhī, fù guì kě qǔ. lǐ gōng fú yī ér yán yuē: suí shì yǐ shì shā qǔ tiān xià, wú jiā yǐ xūn dé jū rén biǎo. zhèn bì yī hū, zhòng bì xiǎng yīng. tí bīng shí fá, hé wǎng bù xià. dào héng kě yǐ qǔ sì hǎi, bù xíng yì zú wáng yī fāng. wěi zhì yú shí, chéng suǒ wèi rěn. rǔ zhēn shù rú, bù zú yǐ jì shì. suì jué wèi shēng. yīn yù huái fù shī, wèi xiāng lì fā jué, lǐ gōng tuō shēn xī zǒu, suǒ zài shōu bīng. běi yī lí yáng, ér nán jù luò kǒu, lián yíng bǎi wàn, yǔ wáng chōng zhēng héng, shǒu wěi sān nián, zhōng jiàn bài fù. zhuī sī wèi shēng zhī yán, jí rì suì guī yú táng. nǎi shòu sī nóng zhī guān. hòu fù táo lín zhī pàn. wèi shēng de dào zhī shì, bù zhì qí míng, gài wén zhēn zhī zōng qīn yě. chū gān zé yáo
魏先生生於周,家於宋,儒書之外,詳究樂章。隋初,出遊關右。值太常考樂,議者未平,聞先生來,競往謁問。先生乃取平陳樂器,與樂官林(明抄本林作蘇)夔、蔡子元等,詳其律度,然後金石絲竹,鹹得其所,內致清商署焉。太樂官斂帛二百段以酬之,先生不復入仕,遂歸梁宋,以琴酒為娛。及隋末兵興,暢玄感戰敗,謀主李密亡命雁門,變姓名以教授。先生同其鄉曲,由是遂相來往。常論鐘律,李密頗能。先生因戲之曰:觀吾子氣沮而目亂,心搖而語偷。氣沮者新破敗;目亂者無所主;心搖者神未定;語偷者思有謀於人。今方捕蒲山黨,得非長者乎?李公驚起,捉先生手曰:既能知我,豈不能救我歟?先生曰:吾子無帝王規模,非將帥才略,乃亂世之雄傑耳。李公曰:為吾辯析行藏,亦當由此而退。先生曰:夫為帝王者,寵羅天地,儀範古今。外則日用而不知,中則歲功而自立。堯詢四岳,舉鯀而殛羽山,此乃出於無私;漢任三傑,納良而圍垓下,亦出於無私也。故鳳有爪吻而不施,麟有蹄突而永廢者,能付其道,而永自集於時者,此帝王規模也。凡為將帥者,幕建太一旗,驅無戰之師,伐有民之罪。乃凋戈既授,玉弩斯張,誠負羈之有言,那季良之猶在。所以務其宴犒,致逸待勞,修其屯田。觀釁(釁字原闕,據明抄本補)而動。遂使風生虎嘯,不可抗其威,雲起龍驤,不可攘其勢。仲尼曰:我戰則克,孟柯云:'夫誰與敵?'此將帥之才也。至有衷其才智,動以機鈐,公於國則為帥臣,私於己則曰亂盜。私於己者,必掠取財色,屠其城池。朱亥為前席之賓,樊噲為升堂之客。朝聞夕死,公孫終敗於邑中;寧我負人,曹操豈兼於天下。是忘輦千金之貺,陳一飯之恩,有感謝之人,無懷歸之眾。且魯史之誡曰度德,連山之文曰待時。尚欲謀於人,不能惠於己。天人厭亂,歷數有歸。時雨降而襖蕣除,太陽升而層冰釋。引繩縛虎,難希飛兔之門,赴水持瓶,豈是安生之地?吾嘗望氣汾晉,有聖人生。能往事之,富貴可取。李公拂衣而言曰:隋氏以弒殺取天下,吾家以勛德居人表。振臂一呼,眾必響應。提兵時伐,何往不下。道行可以取四海,不行亦足王一方。委質於時,誠所未忍。汝真豎儒,不足以計事。遂絕魏生。因寓懷賦詩,為鄉吏發覺,李公脫身西走,所在收兵。北依黎陽,而南據洛口,連營百萬,與王充爭衡,首尾三年,終見敗覆。追思魏生之言,即日遂歸於唐。乃授司農之官。後復桃林之叛。魏生得道之士,不志其名,蓋文真之宗親也。(出《甘澤謠》)
lǐ yì chēn
李義琛
tài zōng cháo, wén chéng gōng zhǔ zì tǔ bō gòng jīn shù bǎi, zhì qí zhōu yù dào. qián hòu fā shǐ àn wèn, wú huò zéi zhě. tài zōng zhào zhū yù shǐ mù zhī, tè mìng lǐ yì chēn qián yuē: qīng shén qīng jùn bá, zàn láo qīng tuī zhú, bì dāng huò zéi. chēn shòu mìng, shī yǐ mì jì, shù rì jǐn huò zéi yǐ. tài zōng xǐ, tè jiā qī jiē, xī jīn èr shí liǎng. chū yù shǐ tái jì
太宗朝,文成公主自吐蕃貢金數百,至岐州遇盜。前後發使案問,無獲賊者。太宗召諸御史目之,特命李義琛前曰:卿神清俊拔,暫勞卿推逐,必當獲賊。琛受命,施以密計,數日盡獲賊矣。太宗喜,特加七階,錫金二十兩。(出《御史台記》)
jiǎng héng
蔣恆
zhēn guān zhōng, wèi zhōu bǎn qiáo diàn zhǔ zhāng dí qī guī níng. yǒu wèi zhōu sān wèi yáng zhēn děng sān rén tóu sù, wǔ gēng zǎo fā. yè yǒu rén qǔ sān wèi dāo shā zhāng dí, qí dāo què nèi qiào zhōng, zhēn děng bù zhī zhī. zhì míng, diàn rén zhuī zhēn děng, shì nǎi yǒu xuè hén, qiú jìn kǎo xùn. zhēn děng kǔ dú, suì zì wū. shàng yí zhī, chà yù shǐ jiǎng héng fù tuī. zhì, zǒng zhuī diàn rén shí wǔ yǐ shàng jí. wèi rén bù zú, qiě sàn. wéi liú yī lǎo pó nián bā shí yǐ shàng, wǎn fàng chū. lìng yù diǎn mì chān zhī. yuē: pó chū, dāng yǒu yī rén yǔ pó yǔ zhě, jí jì qǔ xìng míng, wù lìng lòu xiè. guǒ yǒu yī rén gòng yǔ, jí jì zhī. míng rì fù ěr, qí rén yòu wèn pó: shǐ rén zuò hé tuī kān. rú shì zhě sān rì, bìng shì cǐ rén. héng zǒng zhuī jí nán nǚ sān bǎi yú rén. jiù zhōng huàn yǔ lǎo pó yǔ zhě yī rén chū, yú bìng fàng sàn. wèn zhī jù fú. yún: yǔ dí qī jiān shā yǒu shí. zòu zhī, chì cì bó èr bǎi duàn, chú shì yù shǐ. chū cháo yě qiān zài
貞觀中,衛州板橋店主張迪妻歸寧。有衛州三衛楊真等三人投宿,五更早發。夜有人取三衛刀殺張迪,其刀卻內鞘中,真等不之知。至明,店人追真等,視乃有血痕,囚禁拷訊。真等苦毒,遂自誣。上疑之,差御史蔣恆覆推。至,總追店人十五已上集。為人不足,且散。惟留一老婆年八十已上,晚放出。令獄典密覘之。曰:婆出,當有一人與婆語者,即記取姓名,勿令漏泄。果有一人共語,即記之。明日復爾,其人又問婆:使人作何推勘。如是者三日,並是此人。恆總追集男女三百餘人。就中喚與老婆語者一人出,余並放散。問之具伏。云:與迪妻姦殺有實。奏之,敕賜帛二百段,除侍御史。(出《朝野僉載》)
wáng jǐng
王璥
zhēn guān zhōng, zuǒ chéng lǐ xíng lián. dì xíng quán, qián qī zǐ zhōng, jǐng qí hòu mǔ, suì sī jiāng qián cáng. yún chì zhuī rù nèi, xíng lián bù zhī, nǎi jìn zhuàng. fèng chì tuī jié jùn jí, qí hòu mǔ zhà yǐ lǐng zhōng lēi xiàng, wò jiē zhōng. zhǎng ān xiàn jié zhī, yún: yǒu rén zhà xuān chì huàn qù, yī zǐ páo rén jiàn liú shù sù, bù zhī xìng míng, lēi xiàng sòng zhì jiē zhōng. zhōng huáng kǒng, sī jiù bo wèn, bèi bù liáng rén yí zhī, zhí sòng xiàn. xiàn wèi wáng jǐng yǐn jiù fáng nèi, tuī wèn bù chéng. jǐng xiān lìng yī rén fú àn rù xià tīng zhī, lìng yī rén bào yún zhǎng shǐ huàn, jǐng suǒ fáng mén ér qù. zǐ mǔ xiāng wèi yuē: bì bù dé chéng. bìng sī mì zhī yǔ. jǐng zhì kāi mén, àn xià rén yì qǐ. mǔ zǐ dà jīng. bìng jù chéng, fú fǎ. chū cháo yě qiān zài
貞觀中,左丞李行廉。弟行詮,前妻子忠,璥其後母,遂私將潛藏。雲敕追入內,行廉不知,乃進狀。奉敕推詰峻急,其後母詐以領中勒項,臥街中。長安縣詰之,云:有人詐宣敕喚去,一紫袍人見留數宿,不知姓名,勒項送置街中。忠惶恐,私就卜問,被不良人疑之,執送縣。縣尉王璥引就房內,推問不承。璥先令一人伏案褥下聽之,令一人報雲;長使喚,璥鎖房門而去。子母相謂曰:必不得承。並私密之語。璥至開門,案下人亦起。母子大驚。並具承,伏法。(出《朝野僉載》)
lǐ jié
李傑
lǐ jié wèi hé nán yǐn. yǒu guǎ fù gào qí zi bù xiào. qí zi bù néng zì lǐ, dàn yún. dé zuì yú mǔ, sǐ suǒ gān fēn. jié chá qí zhuàng, fēi bù xiào zǐ. wèi guǎ fù yuē: rǔ guǎ jū, wéi yǒu yī zi, jīn gào zhī, zuì zhì sǐ, dé wú huǐ hū? guǎ fù yuē: zi wú lài, bù shùn mǔ, níng fù xī hū? jié yuē: shěn rú cǐ, kě mǎi guān mù, lái qǔ ér shī. yīn shǐ rén chān qí hòu. guǎ fù jì chū, wèi yī dào shì yuē: shì le yǐ. é chí guān zhì, jié shàng jì yǒu huǐ, zài sān yù zhī, guǎ fù zhí yì rú chū. dào shì lì yú mén wài, mì lìng qín zhī. yī xùn chéng fú, yǔ guǎ fù sī tōng, cháng wèi ér suǒ zhì, gù yù chú zhī. jié fàng qí zi, zhàng shā dào shì jí guǎ fù, biàn tóng guān shèng zhī. chū guó shǐ yì zuǎn
李傑為河南尹。有寡婦告其子不孝。其子不能自理,但云。得罪於母,死所甘分。傑察其狀,非不孝子。謂寡婦曰:汝寡居,唯有一子,今告之,罪至死,得無悔乎?寡婦曰:子無賴,不順母,寧復惜乎?傑曰:審如此,可買棺木,來取兒屍。因使人覘其後。寡婦既出,謂一道士曰:事了矣。俄持棺至,傑尚冀有悔,再三喻之,寡婦執意如初。道士立於門外,密令擒之。一訊承伏,與寡婦私通,常為兒所制,故欲除之。傑放其子,杖殺道士及寡婦,便同棺盛之。(出《國史異纂》)
péi zi yún
裴子云
wèi zhōu xīn xiāng xiàn lìng péi zi yún hào qí cè. bù rén wáng jìng shù biān, liú zì niú liù tóu yú jiù lǐ jìn chù. yǎng wǔ nián, chǎn dú sān shí tóu. lì shí guàn yǐ shàng, jìng hái suǒ niú. liǎng tóu yǐ sǐ, zhǐ hái sì tóu lǎo niú, yú bìng fēi rǔ niú shēng, zǒng bù kěn hái. jìng fèn zhī, tóu xiàn chén dié. zi yún lìng sòng jìng fù yù jìn, jiào zhuī dào niú zéi lǐ jìn. jìn huáng bù zhì xiàn, chì zhī yuē: zéi yǐn rǔ tóng dào niú sān shí tóu, cáng yú rǔ jiā. huàn zéi gòng duì. nǎi yǐ bù shān lóng jìng tóu, lì nán qiáng zhī xià. jìn jí, nǎi tǔ yí yún: sān shí tóu niú, zǒng shì wài shēng zì niú suǒ shēng, shí fēi dào dé. yún qiǎn qù bù shān, jìn jiàn shì jìng yuē, cǐ shì wài shēng yě. yún yuē: ruò shì, jí hái tā niú. jìn mò rán. yún yuē: wǔ nián yǎng niú xīn kǔ, yǔ shù tóu, yú bìng hái jìng. yī xiàn fú qí jīng chá. chū cháo yě qiān zài
衛州新鄉縣令裴子云好奇策。部人王敬戍邊,留牸牛六頭於舅李進處。養五年,產犢三十頭。例十貫已上,敬還索牛。兩頭已死,只還四頭老牛,余並非汝牛生,總不肯還。敬忿之,投縣陳牒。子云令送敬付獄禁,叫追盜牛賊李進。進惶怖至縣,叱之曰:賊引汝同盜牛三十頭,藏於汝家。喚賊共對。乃以布衫籠敬頭,立南牆之下。進急,乃吐疑云:三十頭牛,總是外甥牸牛所生,實非盜得。雲遣去布衫,進見是敬曰,此是外甥也。雲曰:若是,即還他牛。進默然。雲曰:五年養牛辛苦,與數頭,余並還敬。一縣服其精察。(出《朝野僉載》)
guō zhèng yī
郭正一
zhōng shū shè rén guō zhèng yī pò píng rǎng, dé yī gāo lì bì, míng yù sù, jí shū yàn, lìng zhuān zhī cái wù kù. zhèng yī yè xū jiāng shuǐ zhōu, fēi yù sù zhǔ zhī bù kě. yù sù nǎi dú zhī ér jìn. zhèng yī jí yuē: cǐ bì yào wǒ! suǒ tǔ jiāng gān cǎo fú zhī, liáng jiǔ nǎi jiě. mì bì bù dé, bìng shī jīn yín qì wù yú shí shì. lù zòu, chì lìng zhǎng ān wàn nián zhuō, bù liáng jí làn, qiú zéi dǐng fèi, sān rì bù huò. bù liáng zhǔ shuài wèi chǎng yǒu cè lüè, qǔ shě rén jiā nú, xuǎn nián shào duān zhèng zhě sān rén, bù shān lóng tóu zhì jiē. fù wèi shì sì rén, wèn shí rì nèi yǐ lái, hé rén mì shè rén jiā. wèi shì yún: yǒu tóu huà gāo lì liú shū, qiǎn fù shè rén zhuō mǎ nú. shū jiàn zài. jiǎn yún: jīn chéng fāng zhōng yǒu yī kōng zhái, gèng wú yǔ. bù liáng wǎng jīn chéng fāng kōng zhái, bìng sōu zhī. zhì yī zhái, fēng suǒ shén mì. dǎ suǒ pò kāi zhī, bì jí gāo lì bìng zài qí zhōng. kǎo wèn, nǎi shì tóu huà gāo lì gòng zhuō mǎ nú cáng zhī. fèng chì zhǎn yú dōng shì. chū cháo yě qiān zài
中書舍人郭正一破平壤,得一高麗婢,名玉素,極姝艷,令專知財物庫。正一夜須漿水粥,非玉素煮之不可。玉素乃毒之而進。正一急曰:此婢藥我!索土漿甘草服之,良久乃解。覓婢不得,並失金銀器物餘十事。錄奏,敕令長安萬年捉,不良脊爛,求賊鼎沸,三日不獲。不良主帥魏昶有策略,取捨人家奴,選年少端正者三人,布衫籠頭至街。縛衛士四人,問十日內已來,何人覓舍人家。衛士云:有投化高麗留書,遣付舍人捉馬奴。書見在。檢云:金城坊中有一空宅,更無語。不良往金城坊空宅,並搜之。至一宅,封鎖甚密。打鎖破開之,婢及高麗並在其中。拷問,乃是投化高麗共捉馬奴藏之。奉敕斬於東市。(出《朝野僉載》)
zhāng chǔ jīn
張楚金
chuí gǒng nián, zé tiān jiān guó, luó zhī shì qǐ. hú zhōu zuǒ shǐ jiāng chēn qǔ cì shǐ péi guāng pàn shū, gē zì hé chéng wén lǐ, zhà wèi xú jìng yè fǎn shū yǐ gào. chāi shǐ tuī guāng, kuǎn shū shì guāng shū, yí yǔ fēi guāng yǔ. qián hòu sān shǐ tuī, bù néng jué. chì lìng chà néng tuī shì rén, kān dāng qǔ shí. qiān yuē: zhāng chǔ jīn kě, nǎi shǐ zhī. chǔ jīn yōu mèn, yǎng wò xī chuāng. rì dào, xiàng kàn zhī, zì shì. bǔ zuò píng kàn zé bù jué, xiàng rì zé jiàn zhī. lìng huàn zhōu guān jí, suǒ yī wèng shuǐ, lìng chēn tóu shū yú shuǐ zhōng, zì yī yī jiě sàn. chēn kòu tóu fú zuì. chì lìng jué yī bǎi, rán hòu zhǎn zhī. shǎng chǔ jīn juàn bǎi pǐ. chū cháo yě qiān zài
垂拱年,則天監國,羅織事起。湖州佐史江琛取刺史裴光判書,割字合成文理,詐為徐敬業反書以告。差使推光,款書是光書,疑語非光語。前後三使推,不能決。敕令差能推事人,勘當取實。僉曰:張楚金可,乃使之。楚金憂悶,仰臥西窗。日到,向看之,字似。補作平看則不覺,向日則見之。令喚州官集,索一瓮水,令琛投書於水中,字一一解散。琛叩頭伏罪。敕令決一百,然後斬之。賞楚金絹百匹。(出《朝野僉載》)
dǒng xíng chéng
董行成
huái zhōu hé nèi xiàn dǒng xíng chéng néng cè zéi. yǒu yī rén cóng hé yáng zhǎng diàn, dào xíng rén lǘ yī tóu bìng pí dài. tiān yù xiǎo, zhì huái zhōu. xíng chéng zhì jiē zhōng jiàn zhī, chì yuē: gè zéi zhù! jí xià lǘ lái, suì chéng fú. rén wèn hé yǐ zhī zhī? xíng chéng yuē: cǐ lǘ xíng jí ér hàn, fēi zhǎng xíng yě jiàn rén zé yǐn jiāng yuǎn guò, qiè yě yǐ cǐ zhī zhī. zhuō sòng xiàn. yǒu qǐng, lǘ zhǔ xún zōng zhì, jiē rú qí yán. chū cháo yě qiān zài
懷州河內縣董行成能策賊。有一人從河陽長店,盜行人驢一頭並皮袋。天欲曉,至懷州。行成至街中見之,叱曰:個賊住!即下驢來,遂承伏。人問何以知之?行成曰:此驢行急而汗,非長行也;見人則引韁遠過,怯也;以此知之。捉送縣。有頃,驢主尋蹤至,皆如其言。(出《朝野僉載》)
zhāng zhuó
張鷟
zhāng zhuó wèi hé yáng xiàn wèi rì, yǒu gòu jià rén lǚ yuán wěi zuò cāng dū féng chén shū, dào tiào cāng lì. chén bù rèn shū, yuán nǎi jiān zhí, bù néng dìng. zhuó qǔ lǚ yuán gào dié, kuò liǎng tóu, wéi liú yī zì, wèn: shì rǔ shū, jí zhù shì zì, bú shì, jí zhù fēi zì. yuán nǎi zhù yuē fēi. qù kuò, jí shì yuán dié, qiě jué wǔ xià. yòu kuò zhà féng chén shū shàng yī zì, yǐ wèn zhī, zhù yuē shì. qù kuò, nǎi zhà shū yě. yuán lián xiàng chì, kòu tóu fú zuì. yòu yǒu yī kè, lǘ jiāng duàn, bìng ān shī, sān rì fǎng bù huò, gào xiàn. zhuó tuī kān jí. yè fàng lǘ chū, ér cáng qí ān, kě zhí wǔ qiān qián. zhuó yuē: cǐ kě zhī yě. lìng jiāng què lóng tóu fàng zhī, lǘ xiàng jiù wèi chù. zhuó lìng sōu qí jiā, qí ān yú cǎo jī xià de zhī. rén fú qí néng. yuán què chū chù, jīn jiàn cháo yě qiān zài
張鷟為河陽縣尉日,有構架人呂元偽作倉督馮忱書,盜糶倉栗。忱不認書,元乃堅執,不能定。鷟取呂元告牒,括兩頭,唯留一字,問:是汝書,即注是字,不是,即注非字。元乃注曰非。去括,即是元牒,且決五下。又括詐馮忱書上一字,以問之,注曰是。去括,乃詐書也。元連項赤,叩頭伏罪。又有一客,驢韁斷,並鞍失,三日訪不獲,告縣。鷟推勘急。夜放驢出,而藏其鞍,可直五千錢。鷟曰:此可知也。令將卻籠頭放之,驢向舊餵處。鷟令搜其家,其鞍於草積下得之。人伏其能。(原闕出處,今見《朝野僉載》)
zhāng sōng shòu
張松壽
zhāng sōng shòu wèi zhǎng ān lìng, shí kūn míng chí cè yǒu jié shā. fèng chì, rì nèi xū huò zéi, rú wéi, suǒ yóu kē zuì. shòu zhì xíng jié chù, xún zōng xù. jiàn yī lǎo pó yú shù xià mài shí. zhì, yǐ cóng qí tuó lái rù xiàn, gōng yǐ jiǔ shí. jīng sān rì, hái yǐ mǎ sòng jiù zuò chù. lìng yī fù xīn rén kàn, yǒu rén gòng pó yǔ, jí zhuō lái. xū yú, yī rén lái wèn: míng fǔ ruò wèi tuī zhú? jí bèi bù shān lóng tóu, sòng xiàn. yī wèn jù chéng, bìng zāng bìng huò. shí rén yǐ wèi shén míng. chū cháo yě qiān zài
張松壽為長安令,時昆明池側有劫殺。奉敕,日內須獲賊,如違,所由科罪。壽至行劫處,尋蹤緒。見一老婆於樹下賣食。至,以從騎馱來入縣,供以酒食。經三日,還以馬送舊坐處。令一腹心人看,有人共婆語,即捉來。須臾,一人來問:明府若為推逐?即被布衫籠頭,送縣。一問具承,並贓並獲。時人以為神明。(出《朝野僉載》)
sū wú míng
蘇無名
tiān hòu shí, shǎng cì tài píng gōng zhǔ xì qì bǎo wù liǎng shí hé, suǒ zhí huáng jīn qiān yì. gōng zhǔ nà zhī cáng zhōng, suì yú qǔ zhī, jǐn wèi dào suǒ jiāng yǐ. gōng zhǔ yán zhī, tiān hòu dà nù. zhào luò zhōu zhǎng shǐ wèi yuē: sān rì bù dé dào, zuì. zhǎng shǐ jù, wèi liǎng xiàn zhǔ dào guān yuē: liǎng rì bù dé zéi, sǐ. wèi wèi lì zú yóu jiǎo yuē: yī rì bì qín zhī, qín bù dé, xiān sǐ. lì zú yóu jiǎo jù, jì wú suǒ chū. qú zhōng yù hú zhōu bié jià sū wú míng, xiāng yǔ qǐng zhī zhì xiàn. yóu jiǎo bái wèi: dé dào wù zhě lái yǐ. wú míng jù jìn zhì jiē, wèi yíng wèn gù. wú míng yuē: wú hú zhōu bié jià yě. rù jì zài zī. wèi hū lì zú, hé wū rǔ bié jià? wú míng xiào yuē: jūn wú nù lì zú, yì yǒu yóu yě. wú míng lì guān suǒ zài, qín jiān tī fú yǒu míng. měi tōu, zhì wú míng qián, wú dé guò zhě. cǐ bèi yīng xiān wén, gù jiāng lái, shù jiě wéi ěr. wèi xǐ, qǐng qí fāng. wú míng yuē: yǔ jūn zhì fǔ, jūn kě xiān rù bái zhī. wèi bái qí gù, zhǎng shǐ dà yuè. jiàng jiē zhí qí shǒu yuē: jīn rì yù gōng, què cì wú mìng, qǐng suì qí yóu. wú míng yuē: qǐng yǔ jūn qiú jiàn duì yù jiē, nǎi yán zhī. yú shì tiān hòu zhào zhī, wèi yuē: qīng dé zéi hū? wú míng yuē: ruò wěi chén qǔ zéi, wú jū rì yuè, qiě kuān fǔ xiàn, lìng bù zhuī qiú, réng yǐ liǎng xiàn qín dào lì zú, jǐn yǐ fù chén, chén wèi bì xià qǔ zhī, yì bù chū shù shí rì ěr. tiān hòu xǔ zhī. wú míng jiè shǐ zú: huǎn zé xiāng wén. yuè yú, zhí hán shí. wú míng jǐn zhào lì zú, yuē yuē: shí rén wǔ rén wèi lǚ, yú dōng mén běi mén cì zhī. jiàn yǒu hú rén yǔ dǎng shí yú, jiē yī shuāi dié, xiāng suí chū fù běi máng zhě, kě zhǒng zhī ér bào. lì zú cì zhī, guǒ dé. chí bái wú míng. wǎng shì zhī, wèn cì zhě: zhū hú hé ruò? cì zhě yuē: hú zhì yī xīn zhǒng, shè diàn, kū ér bù āi. yì chè diàn, jí xún xíng zhǒng páng, xiāng shì ér xiào. wú míng xǐ yuē: dé zhī yǐ. yīn shǐ lì zú, jǐn zhí zhū hú, ér fā qí zhǒng. zhǒng kāi, gē guān shì zhī, guān zhōng jǐn bǎo wù yě. zòu zhī, tiān hòu wèn wú míng: qīng hé cái zhì guò rén, ér dé cǐ dào? duì yuē: chén fēi yǒu tā jì, dàn shí dào ěr. dāng chén dào dōu zhī rì, jí cǐ hú chū zàng zhī shí. chén yì jiàn jí zhī shì tōu, dàn bù zhī qí zàng wù chù. jīn hán jié bài sǎo, jì bì chū chéng, xún qí suǒ zhī, zú zhī qí mù. zéi jì shè diàn ér kū bù āi, míng suǒ zàng fēi rén yě. diàn ér kū bì, xún zhǒng xiāng shì ér xiào, xǐ mù wú sǔn shāng yě. xiàng ruò bì xià pò cù fǔ xiàn, cǐ cǐ zì yuán què, jù míng chāo běn bǔ zéi jì jí. bì qǔ zhī ér táo, jīn zhě gèng bù zhuī qiú, zì rán yì huǎn, gù wèi jiāng chū. tiān hòu yuē: shàn. cì jīn bó, jiā zhì èr děng. chū jì wén
天后時,賞賜太平公主細器寶物兩食合,所直黃金千鎰。公主納之藏中,歲余取之,盡為盜所將矣。公主言之,天后大怒。召洛州長史謂曰:三日不得盜,罪。長史懼,謂兩縣主盜官曰:兩日不得賊,死。尉謂吏卒游徼曰:一日必擒之,擒不得,先死。吏卒游徼懼,計無所出。衢中遇湖州別駕蘇無名,相與請之至縣。游徼白尉:得盜物者來矣。無名遽進至階,尉迎問故。無名曰:吾湖州別駕也。入計在茲。尉呼吏卒,何誣辱別駕?無名笑曰:君無怒吏卒,抑有由也。無名歷官所在,擒奸擿伏有名。每偷,至無名前,無得過者。此輩應先聞,故將來,庶解圍耳。尉喜,請其方。無名曰:與君至府,君可先入白之。尉白其故,長史大悅。降階執其手曰:今日遇公,卻賜吾命,請遂其由。無名曰:請與君求見對玉階,乃言之。於是天后召之,謂曰:卿得賊乎?無名曰:若委臣取賊,無拘日月,且寬府縣,令不追求,仍以兩縣擒盜吏卒,盡以付臣,臣為陛下取之,亦不出數十日耳。天后許之。無名戒使卒:緩則相聞。月余,值寒食。無名盡召吏卒,約曰:十人五人為侶,於東門北門伺之。見有胡人與黨十餘,皆衣衰絰,相隨出赴北邙者,可踵之而報。吏卒伺之,果得。馳白無名。往視之,問伺者:諸胡何若?伺者曰:胡至一新冢,設奠,哭而不哀。亦撤奠,即巡行冢旁,相視而笑。無名喜曰:得之矣。因使吏卒,盡執諸胡,而發其冢。冢開,割棺視之,棺中盡寶物也。奏之,天后問無名:卿何才智過人,而得此盜?對曰:臣非有他計,但識盜耳。當臣到都之日,即此胡出葬之時。臣亦見即知是偷,但不知其葬物處。今寒節拜掃,計必出城,尋其所之,足知其墓。賊既設奠而哭不哀,明所葬非人也。奠而哭畢,巡冢相視而笑,喜墓無損傷也。向若陛下迫促府縣,此(此字原闕,據明抄本補)賊計急。必取之而逃,今者更不追求,自然意緩,故未將出。天后曰:善。賜金帛,加秩二等。(出《紀聞》)
zhào juān
趙涓
yǒng tài chū, jìn zhōng shī huǒ, fén wū shì shù shí jiān, yǔ dōng gōng shāo pò jìn, dài zōng shēn jīng yí zhī. zhào juān wèi xún shǐ, lìng jí xùn. juān zhōu lì àn yàn, nǎi shàng zhí zhōng guān yí huǒ suǒ zhì yě. tuī jū míng shěn, pō jǐn shì qíng, dài zōng shén jiā shǎng yān. dé zōng zài dōng gōng, cháng gǎn juān zhī jiū lǐ xiáng xì. jí diǎn qú zhōu, nián lǎo, hán huàng zòu qǐng miǎn qí guān. dé zōng jiàn qí míng, wèi zǎi xiàng yuē: qǐ fēi yǒng tài chū yù shǐ zhào juān hū? duì yuē: rán. jí rì bài shàng shū zuǒ chéng. chū tán bīn lù
永泰初,禁中失火,焚屋室數十間,與東宮稍迫近,代宗深驚疑之。趙涓為巡使,令即訊。涓周立案驗,乃上直中官遺火所致也。推鞫明審,頗盡事情,代宗甚嘉賞焉。德宗在東宮,常感涓之究理詳細。及典衢州,年老,韓滉奏請免其官。德宗見其名,謂宰相曰:豈非永泰初御史趙涓乎?對曰:然。即日拜尚書左丞。(出《譚賓錄》)
yuán zī
袁滋
lǐ qiān gōng miǎn zhèn fèng xiáng, yǒu shǔ yì biān méng yīn nòu tián, dé mǎ tí jīn yī wèng. hàn shū wǔ dì zhào yún: dōng yuè jiàn jīn, wén yǒu bái lín shén mǎ zhī ruì. yí yǐ huáng jīn zhù lín zhǐ niǎo tí jīn, yǐ yè ruì zhēng. gài zhù jīn xiàng mǎ tí zhī zhuàng. qí hòu mín jiān duō xiào zhī. lǐ mín sòng yú xiàn shǔ. gōng dié jiāng zhì fǔ tíng. zǎi yì zhě xǐ huò zī bǎo, yù zì yǐ wèi shū jī. lǜ gōng cáng zhǔ shǒu bù yán, yīn shǐ shí yú sī shì. xìn sù, yǔ guān lì zhòng kāi shì zhī, zé jiē wèi kuài yǐ. wèng jīn chū tǔ zhī jì, xiāng shè xī lái guān yàn, jù wèi biàn gèng, mí bù jīng hài. yǐ zhuàng wén yú fǔ zhǔ. yì zhě qiān yún: jiān jì huàn zhī. suì qiǎn lǐ cáo yuàn yǔ jūn lì shù rén, jiù jū qí àn. yú shì huò jīn lǐ shè, xián gòng zhèng. zǎi yì zhě wèi zhòng suǒ jǐ, yōng jǔ mò néng zì yóu. jì ér jié rǔ zī shén, suì yǐ yì jīn fú zuì. cí kuǎn jù cún, wèi qióng yǐn yòng zhī suǒ. lìng jū zhí pū lì, xié yǐ xíng pì. huò yún cáng yú fèn rǎng, huò yún tóu yú shuǐ zhōng. fēn yún wǎng náo. jié chéng, jù sī bèi yù, yǐ àn shàng wén. qiān gōng lǎn zhī yì nù. é ér yīn yǒu yàn, tíng bēi yǔ jí sī shì. liè zuò bīn kè, xián gòng tán xuè. huò yún xiào qí rén zhī jué, huò yún yǒu yáng zhèn zhī pǐ. tán xiào yí shí, yǐ wèi qū qiè chuān yú, wú zú yà yě. shí yuán xiāng guó zī yì zài mù zhōng, fǔ shǒu lüè wú cí duì. lǐ gōng mù zhī shù sì yuē: zǎi yì zhě fēi pàn guān yì qīn hū? yuán xiāng yuē: yǔ zhī wú sù. lǐ gōng yuē: wén bǐ zhī zuì, hé bù lè shén hū? yuán xiāng yuē: shén yí cǐ shì wèi liǎo, biàn qǐng xiāng xiāng zì yuán què, jù míng chāo běn bǔ gōng xiáng zhī. qiān gōng yuē: huàn jīn zhī zhuàng jí míng, ruò yán wèi liǎo, dāng bié yǒu suǒ jiàn, fēi pàn guān mò tàn qíng wěi. yuán xiāng yuē: nuò. yīn bǐ yí yù yú fǔ zhōng àn wèn. nǎi lìng yuè wèng jiān, dé èr bǎi wǔ shí yú kuài, jié qí chū huò zhě, jí běn zhì cún yān. suì yú liè sì suǒ jīn, róng xiě yǔ kuài xíng xiāng děng. jì chéng, shǐ chèng qí bàn, yǐ jí sān bǎi jīn yǐ. xún qí fù dān rén lì, nǎi èr nóng fū, yǐ zhú yú zhì xiàn jìng. jì qí jīn dà shù, fēi èr rén yǐ zhú dān kě jǔ, míng qí jí lù zhī shí, jīn yǐ huà wèi tǔ yǐ. yú shì qún yí dà huō. zǎi yì zhě suì huò qīng xuě. qiān gōng tàn fú wú yǐ, měi yán cái zhì bù rú. qí hòu lǚ lì qīng tú, zhì dé zōng cháo wèi zǎi xiàng. yú cháng wén jīn bǎo cáng yú tǔ zhōng, ǒu jiàn zhě huò biàn qí zhì. dōng dōu dūn huà fāng yǒu lín dé fèi guān, diàn xī jiē tuí huǐ. xián tōng zhōng, bì chéng xiāng guó, bié lìng yíng zào, jiàn jī zhǐ jiān, dé jù wèng, jiē zhù bái yín. niǎn cái zhě yǔ gōng jiàng sān sì shí rén, dāng zhòu, jù wèi guān zhōng suǒ qǔ, suì niǎn cái mù gài zhī, yǐ cì hūn hēi. jí yè, gè yǐ yī fú bāo guǒ ér guī. míng dàn kāi zhī, rú jiān tǔ xuē chéng wèi yín tǐng. suǒ shuō yǔ cǐ zhèng tóng. yuán wú chū chù, míng chāo běn zuò chū xiàn èr zì, àn jiàn jù tán lù juǎn shàng
李汧公勉鎮鳳翔,有屬邑編甿因耨田,得馬蹄金一瓮。(漢書武帝詔云:東嶽見金,文有白麟神馬之瑞。宜以黃金鑄麟趾褭蹄金,以葉瑞徵。蓋鑄金象馬蹄之狀。其後民間多效之。)里民送於縣署。公牒將置府庭。宰邑者喜獲茲寶,欲自以為殊績。慮公藏主守不嚴,因使實於私室。信宿,與官吏重開視之,則皆為塊矣。瓮金出土之際,鄉社悉來觀驗,遽為變更,靡不驚駭。以狀聞於府主。議者僉云:奸計換之。遂遣理曹掾與軍吏數人,就鞠其案。於是獲金里社,咸共證。宰邑者為眾所擠,擁沮莫能自由。既而詰辱滋甚,遂以易金伏罪。詞款具存,未窮隱用之所。令拘縶仆隸,脅以刑辟。或雲藏於糞壤,或雲投於水中。紛紜枉撓。結成,具司備獄,以案上聞。汧公覽之亦怒。俄而因有宴,停杯語及斯事。列坐賓客,咸共談謔。或雲效齊人之攫,或雲有楊震之癖。談笑移時,以為胠篋穿窬,無足訝也。時袁相國滋亦在幕中,俯首略無詞對。李公目之數四曰:宰邑者非判官懿親乎?袁相曰:與之無素。李公曰:聞彼之罪,何不樂甚乎?袁相曰:甚疑此事未了,便請相(相字原闕,據明抄本補)公詳之。汧公曰:換金之狀極明,若言未了,當別有所見,非判官莫探情偽。袁相曰:諾。因俾移獄於府中案問。乃令閱瓮間,得二百五十餘塊,詰其初獲者,即本質存焉。遂於列肆索金,鎔寫與塊形相等。既成,始秤其半,已及三百斤矣。詢其負擔人力,乃二農夫,以竹舁至縣境。計其金大數,非二人以竹擔可舉,明其即路之時,金已化為土矣。於是群疑大豁。宰邑者遂獲清雪。汧公嘆伏無已,每言才智不如。其後履歷清途,至德宗朝為宰相。愚常聞金寶藏於土中,偶見者或變其質。東都敦化坊有麟德廢觀,殿悉皆頹毀。咸通中,畢誠相國,別令營造,建基址間,得巨瓮,皆貯白銀。輦材者與工匠三四十人,當晝,懼為官中所取,遂輦材木蓋之,以伺昏黑。及夜,各以衣服包裹而歸。明旦開之,如堅土削成為銀梃。所說與此正同。(原無出處,明抄本作出獻二字,按見《劇談錄》卷上)