zǒng xù běi dí xià
○總敘北狄下
shǐ jì yuē: táng yú yǐ shàng, yǒu shān róng xiǎn yǔn hūn zhōu. jìn zhuó yuē: yáo shí hūn zhōu, zhōu yuē xiǎn yǔn, qín yuē xiōng nú.
《史記》曰:唐虞以上,有山戎、獫狁、葷粥。(晉灼曰:堯時葷粥,周曰獫狁,秦曰匈奴。)
yòu yuē: wǔ wáng fá zhòu, ér yíng luò yì, fù jū yú fēng hào. fàng zhú róng dí jīng luò zhī běi, shí rù gòng, mìng yuē huāng fú.
又曰:武王伐紂,而營洛邑,復居於豐鎬。放逐戎狄涇洛之北,時入貢,命曰荒服。
yòu yuē: zhào wǔ líng wáng běi pò lín hú lóu fán, zhú zhǎng chéng, zì dài bàng yīn shān xià zhì gāo què zài shuò fāng. wèi sāi, ér zhì yún zhōng yàn mén dài jùn.
又曰:趙武靈王北破林胡、樓煩,築長城,自代傍陰山下至高闕(在朔方。)為塞,而置雲中、雁門、代郡。
hàn shū yuē: shān róng fá yàn, gào jí yú qí. huán gōng běi fá shān róng, shān róng zǒu.
《漢書》曰:山戎伐燕,告急於齊。桓公北伐山戎,山戎走。
yòu yuē: jìn wén gōng rǎng róng dí, jū yú xī hé yín yín yīn qì. luò zhī jiān, hào yuē chì dí bái dí. shī gǔ yuē: chūn qiū suǒ shū, jìn shī miè chì dí lù shì, xī quē huò bái dí zi zhě.
又曰:晉文公攘戎翟,居於西河圁(圁音器。)洛之間,號曰赤翟、白翟。(師古曰:《春秋》所書,晉師滅赤狄潞氏,郗缺獲白狄子者。)
yòu yuē: jìn běi yǒu lín hú lóu fán zhī róng, yàn běi yǒu dōng hú shān róng. fú qián yuē: wū huán zhī xiān yě, hòu wèi xiān bēi.
又曰:晉北有林胡、樓煩之戎,燕北有東胡、山戎。(服虔曰:烏桓之先也,後為鮮卑。)
yòu yuē: jìn dào gōng shǐ wèi jiàng hé róng dí, róng dí cháo jìn. hòu bǎi yú nián, zhào xiāng zi yú jù zhù ér pò zhī, bìng dài yǐ lín hú háo. háo, yīn mò bó fǎn. hòu yǔ hán wèi gòng miè zhì bó, fēn jìn dì ér yǒu zhī, zé zhào yǒu dài jù zhù yǐ běi, ér wèi yǒu xī hé shàng jùn, yǐ yǔ róng jiè biān.
又曰:晉悼公使魏絳和戎翟,戎翟朝晉。後百餘年,趙襄子逾句注而破之,並代以臨胡貉。(貉,音莫伯反。)後與韓、魏共滅智伯,分晉地而有之,則趙有代、句注以北,而魏有西河、上郡,以與戎界邊。
yòu yuē: qín miè liù guó, ér shǐ huáng dì shǐ méng tián jiāng shù shí wàn zhòng běi jī hú, xī shōu hé nán dì, yīn hé wèi sāi, zhú sì shí sì xiàn chéng lín hé, xǐ zhé shù yǐ chōng zhī. yǒu zuì zhé lìng xū zhī, xǐ zhé zhě lìng jū zhī. ér tōng zhí dào, zì jiǔ yuán zhì yún yáng, yīn biān shān xiǎn, qiàn xī gǔ, kě shàn zhě shàn zhī, shàn, bǔ yě. qǐ lín táo zhì liáo dōng wàn yú lǐ. yòu dù hé, jù yáng shān běi jiǎ zhōng. běi jiǎ, dì míng. dāng shì shí, dōng hú qiáng ér ròu zhī shèng.
又曰:秦滅六國,而始皇帝使蒙恬將數十萬眾北擊胡,悉收河南地,因河為塞,築四十四縣城臨河,徙謫戍以充之。(有罪謫令戌之,徙謫者令居之。)而通直道,自九原至雲陽,因邊山險,塹溪谷,可繕者繕之,(繕,補也。)起臨洮至遼東萬餘里。又渡河,據陽山、北假中。(北假,地名。)當是時,東胡強而月氏盛。
yòu yuē: mǎo yuē máo tóu, hú xīng yě. mǎo bì jiān wèi tiān jiē. hú háo yuè zhī zhān qiú yǐn xī zhī mín, mǎo zhǔ zhī.
又曰:昴曰旄頭,胡星也。昴、畢間為天街。胡貉、月支旃裘引兮之民,昴主之。
yòu yuē: yáng xióng shàng shū: běi dì zhī dí, wǔ dì suǒ bù néng chén, sān wáng suǒ bù néng zhì.
又曰:揚雄上書:北地之狄,五帝所不能臣,三王所不能制。
yòu yuē: qián shì qǐ lè qīng wú liàng zhī fèi, yì wú zuì zhī rén, kuài xīn yú láng wàng zhī běi zāi? xiōng nú zhōng dì míng. yǐ wèi bù yī láo zhě bù jiǔ yì, bù zàn fèi zhě bù yǒng níng. shì yǐ rěn bǎi wàn zhī shī, yǐ cuī è hǔ zhī huì, yùn fǔ kù zhī cái, tián lú shān zhī hè, ér bù huǐ yě. lú shān, xiōng nú zhōng shān yě.
又曰:前世豈樂傾無量之費,役無罪之人,快心於狼望之北哉?(匈奴中地名。)以為不一勞者不久佚,不暫費者不永寧。是以忍百萬之師,以摧餓虎之喙,運府庫之財,填盧山之壑,而不悔也。(盧山,匈奴中山也。)
yòu yuē: dí bù fú, zhōng guó wèi dé gāo zhěn ān qǐn yě.
又曰:狄不服,中國未得高枕安寢也。
yòu yuē: wài guó tiān xìng fèn zhì zhì, hěn yě, yīn zhú èr fǎn. xíng róng kuí jiàn, fù lì hù qì, nán huà yǐ shàn, yì lì yǐ è, lì wèi fù shǔ zhī, è wèi wēi yě. qí qiáng nán qū, qí hé nán dé. gù wèi fú zhī shí, láo shī yuǎn gōng.
又曰:外國天性忿鷙、(鷙,很也,音竹二反。)形容魁健,負力怙氣,難化以善,易隸以惡,(隸謂附屬之,惡謂威也。)其強難詘,其和難得。故未服之時,勞師遠攻。
yòu yuē: dí, zhēn zhōng guó zhī jiān dí yě.
又曰:狄,真中國之堅敵也。
yòu yuē: wáng mǎng zhēng xiōng nú, yán yóu jiàn yuē:" zhōu qín hàn zhēng zhī, jiē wèi dé shàng cè zhě yě. zhōu dé zhòng cè, hàn dé xià cè, qín wú cè yān. zhōu xuān wáng shí, xiǎn yǔn nèi qīn, zhì yú jīng yáng, mìng jiāng zhēng zhī, jǐn jìng ér hái. qí shì róng dí zhī qīn jìng, ér pì yóu wén méng zhī shì ōu zhī ér yǐ. gù tiān xià chēng míng, shì wèi zhōng cè. hàn wǔ dì xuǎn jiāng liàn bīng, yuē jī qīng liáng, shēn rù yuǎn shù, yuē, shǎo yě, shǎo jī zhuāng. suī yǒu kè huò zhī gōng, hú zhé bào zhī, bīng lián huò jié sān shí yú nián, zhōng guó pí hào, xiōng nú yì chuàng ài, chuàng yīn chū xiàng fǎn, ài dú rì yì fǎn. ér tiān xià chēng wǔ, shì wèi xià cè. qín shǐ huáng bù rěn xiǎo chǐ, ér qīng mín lì, zhú zhǎng chéng zhī gù, yán mào wàn lǐ. mào, zhǎng yě, yīn mào. zhuǎn shū zhī xíng, qǐ yú fù hǎi, jiāng fén jì wán, zhōng guó nèi jié, yǐ sàng shè jì, shì wèi wú cè. jīn tiān xià bǐ nián jī jǐn, fā sān shí wàn zhòng, jù sān bǎi rì liáng, bīng xiān zhì zhě jù jū bào lù, shì bù kě yòng, yī nán yě biān jì kōng xū, nèi diào jùn guó, bù xiāng jí shǔ, cǐ èr nán yě jì yī rén sān bǎi rì shí, yòng bèi shí bā hú, fēi niú lì bù néng shèng. hú dì shā lǔ, duō fá shuǐ cǎo, jūn chū wèi mǎn bǎi rì, niú bì wù gù, cǐ sān nán yě hú dì qiū dōng shén hán, chūn xià shén fēng, shí bèi yǐn shuǐ, shī yǒu jí yì, cǐ sì nán yě zī zhòng zì suí, zé qīng ruì zhě shǎo, xìng ér féng lǔ, wēi dài bù cè, cǐ wǔ nán yě." mǎng bù tīng.
又曰:王莽征匈奴,嚴尤諫曰:"周、秦、漢征之,皆未得上策者也。周得中策,漢得下策,秦無策焉。周宣王時,獫狁內侵,至於涇陽,命將征之,盡境而還。其視戎狄之侵境,而譬猶蚊虻之螫歐之而已。故天下稱明,是為中策。漢武帝選將練兵,約齎輕糧,深入遠戍,(約,少也,少齎裝。)雖有克獲之功,胡輒報之,兵連禍結三十餘年,中國疲耗,匈奴亦創艾,(創音初向反,艾讀日乂反。)而天下稱武,是為下策。秦始皇不忍小恥,而輕民力,築長城之固,延袤萬里。(袤,長也,音茂。)轉輸之行,起於負海,疆墳既完,中國內竭,以喪社稷,是為無策。今天下比年饑饉,發三十萬眾,具三百日糧,兵先至者聚居暴露,勢不可用,一難也;邊既空虛,內調郡國,不相及屬,此二難也;計一人三百日食,用糒十八斛,非牛力不能勝。胡地沙鹵,多乏水草,軍出未滿百日,牛必物故,此三難也;胡地秋冬甚寒,春夏甚風,食糒飲水,師有疾疫,此四難也;輜重自隨,則輕銳者少,幸而逢虜,危殆不測,此五難也。"莽不聽。
yòu yuē: yí dí zhī wèi huàn yě, gù zì hàn xìng, zhōng yán jiā móu zhī chén, hé cháng bù yùn chóu cè, xiāng yǔ zhēng yú miào táng zhī shàng hū? gāo zǔ shí zé liú jìng, lǚ hòu shí fán kuài jì bù, xiào wén shí jiǎ yì cháo cuò, xiào wǔ shí yǒu wáng huī hán ān guó zhū mǎi chén gōng sūn hóng dǒng zhòng shū, rén chí suǒ jiàn, gè yǒu yì tóng. rán zǒng qí yào guī, liǎng kē ér yǐ: jìn shēn zhī rú zé shǒu hé qīn, jiè zhòu zhī shì zé yán zhēng fá, jiē piān jiàn yī shí zhī lì hài yě.
又曰:夷狄之為患也,故自漢興,忠言嘉謀之臣,曷嘗不運籌策,相與爭於廟堂之上乎?高祖時則劉敬,呂后時樊噲、季布,孝文時賈誼、朝錯,孝武時有王恢、韓安國、朱買臣、公孫弘、董仲舒,人持所見,各有異同。然總其要歸,兩科而已:搢紳之儒則守和親,介冑之士則言征伐,皆偏見一時之利害也。
yòu yuē: wén dì xǐ liù jùn liáng jiā cái lì zhī shì, liù shào wèi lǒng xī tiān shuǐ ān dìng běi dì shàng jùn xī hé yě. qí ān dìng tiān shuǐ xī hé, wǔ dì suǒ zhì ěr, shǐ běn qí tǔ dì ér zhuī yán zhī. jù tiān xià jīng bīng, jūn yú guǎng wǔ, gù wèn féng táng, yǔ lùn jiāng shuài, kuì rán tàn xī, sī gǔ míng chén, cǐ hé qīn wú yì zhī míng xiào yě.
又曰:文帝徙六郡良家材力之士,(六邵謂隴西、天水、安定、北地、上郡、西河也。其安定、天水、西河,武帝所置耳,史本其土地而追言之。)聚天下精兵,軍於廣武,顧問馮唐,與論將帥,喟然嘆息,思古名臣,此和親無益之明效也。
yòu yuē: dǒng zhòng shū yǐ xiōng nú kě yuè yǐ hòu lì, jié zhī yú tiān ěr. gù yǔ zhī hòu lì yǐ méi qí yì, yǔ méng yú tiān yǐ jiān qí yuē, zhì qí ài zi yǐ lèi qí xīn. shǐ biān chéng shǒu jìng zhī mín, fù xiōng huǎn dài, zhì zǐ yàn bǔ, hú mǎ bù kuī yú zhǎng chéng, ér yǔ xí bù xíng yú zhōng guó, bù yì biàn yú tiān xià hū?
又曰:董仲舒以匈奴可悅以厚利,結之於天耳。故與之厚利以沒其意,與盟於天以堅其約,質其愛子以累其心。使邊城守境之民,父兄緩帶,稚子咽哺,胡馬不窺於長城,而羽檄不行於中國,不亦便於天下乎?
yòu yuē: xiào wǔ shí, suī zhēng fá kè huò, ér shì mǎ wù gù yì lüè xiāng dāng suī kāi hé nán zhī yě, jiàn shuò fāng zhī jùn, yì qì zào yáng zhī běi jiǔ bǎi yú lǐ xiōng nú rén mín měi lái jiàng hàn, dān yú yì zhé jū liú hàn shǐ yǐ xiāng bào fù, qí jié ào shàng rú sī.
又曰:孝武時,雖征伐克獲,而士馬物故亦略相當;雖開河南之野,建朔方之郡,亦棄造陽之北九百餘里;匈奴人民每來降漢,單于亦輒拘留漢使以相報復,其桀驁尚如斯。
yòu yuē: xiào xuān zhī shì, dān yú chén fú, sān shì chēng fān, bīn yú hàn tíng. shì shí biān chéng yàn bì, niú mǎ bù yě.
又曰:孝宣之世,單于臣服,三世稱藩,賓於漢庭。是時邊城晏閉,牛馬布野。
yòu yuē: wáng mǎng cuàn wèi, shǐ kāi biān xì, dān yú yóu shì guī yuàn zì jué, mǎng zhǎn qí shì zi, biān jìng zhī huò gòu yǐ.
又曰:王莽篡位,始開邊隙,單於由是歸怨自絕,莽斬其侍子,邊境之禍構矣。
yòu yuē: xiāo wàng zhī yuē:" róng dí huāng fú, yán qí lái fú huāng hū wú cháng, shí zhì shí qù. yí dài yǐ kè lǐ."
又曰:蕭望之曰:"戎狄荒服,言其來服荒忽無常,時至時去。宜待以客禮。"
yòu yuē: yí dí zhī rén, yǐn shí bù tóng, yán yǔ bù tōng, pì jū běi chuí hán lù zhī yě, zhú cǎo suí chù, shè liè wèi shēng, gé yǐ shān gǔ, yōng yǐ shā mù, tiān dì suǒ yǐ jué wài nèi yě.
又曰:夷狄之人,飲食不同,言語不通,僻居北垂寒露之野,逐草隨畜,射獵為生,隔以山谷,雍以沙幕,天地所以絕外內也。
yòu yuē: cháo cuò shàng shū yuē:" zhàn shèng zhī wēi mín qì bǎi bèi, bài bīng zhī zú méi shì bù fù. zì gāo hòu yǐ lái, lǒng xī sān kùn yú xiōng nú yǐ, mín qì pò shāng, wáng yǒu shèng yì."
又曰:晁錯上書曰:"戰勝之威民氣百倍,敗兵之卒沒世不復。自高后以來,隴西三困於匈奴矣,民氣破傷,亡有勝意。"
yòu yuē: yǐ mán yí gōng mán yí, zhōng guó zhī xíng yě. jīn xiōng nú dì xíng jì yì yǔ zhōng guó yì, shàng xià shān bǎn, chū rù xī jiàn, zhōng guó zhī mǎ fú yǔ. yǔ, rú yě. xiǎn dào qīng zè, qiě chí qiě shè, zhōng guó zhī qí fú yǔ yě. fēng yǔ bà láo, jī kě bù kùn, zhōng guó zhī rén bù yǔ yě. cǐ xiōng nú zhī zhǎng jì yě.
又曰:以蠻夷攻蠻夷,中國之形也。今匈奴地形、技藝與中國異,上下山阪,出入溪澗,中國之馬弗與。(與,如也。)險道傾仄,且馳且射,中國之騎弗與也。風雨罷勞,饑渴不困,中國之人不與也。此匈奴之長技也。
yòu yuē: cái guān zōu fā, shǐ dào tóng de, zōu wèi shǐ zhī shàn zhě yě, chūn qiū zuò" zōu" zì. fā shǐ cì shè, gù zhōng zé tóng de. zé xiōng nú zhī gé sì mù jiàn fú néng zhī yě. gé sì, yǐ pí zuò, rú kǎi. chūn bèi yī, jiàn yǐ mù méi, zuò rú dùn.
又曰:材官騶發,矢道同的,(騶謂矢之善者也,《春秋》作"菆"字。發矢次射,故中則同的。)則匈奴之革笥木薦弗能支也。(革笥,以皮作,如鎧。春被衣,薦以木枚,作如盾。)
yòu yuē: hú háo zhī dì, jī yīn zhī chù yě, mù pí sān cùn, bīng hòu liù chǐ, shí ròu ér yǐn lào, qí rén mì lǐ, niǎo shòu cuì máo, mì lǐ, wèi qí féi yě. cuì, xì máo. qí xìng nài hán.
又曰:胡貉之地,積陰之處也,木皮三寸,冰厚六尺,食肉而飲酪,其人密理,鳥獸毳毛,(密理,謂其肥也。毳,細毛。)其性耐寒。
yòu yuē: hú rén yī shí zhī yè bù zhe yú dì, zhe, zhí lüè fǎn. qí shì yì yǐ rǎo luàn biān jìng. hé yǐ míng zhī? hú rén rú fēi niǎo zǒu shòu, guǎng yě měi cǎo gān shuǐ zé zhǐ, cǎo jǐn shuǐ jié zé yí, yǐ shì guān zhī, wǎng lái zhuǎn xǐ, shí zhì shí qù, cǐ hú rén zhī shēng yè, ér zhōng guó zhī suǒ yǐ bù kě lí nán mǔ yě.
又曰:胡人衣食之業不著於地,(著,直略反。)其勢易以擾亂邊境。何以明之?胡人如飛鳥走獸,廣野美草甘水則止,草盡水竭則移,以是觀之,往來轉徙,時至時去,此胡人之生業,而中國之所以不可離南畝也。
yòu yuē: xiōng nú yù lì wēi zhě, shǐ yú zhé jiāo. qiū qì zhì, jiāo kě zhé, gōng nǔ kě yòng. xiōng nú cháng yǐ wèi hòu ér chū bīng.
又曰:匈奴欲立威者,始於折膠。(秋氣至,膠可折,弓弩可用。匈奴常以為候而出兵。)
hòu hàn shū yuē: gěng bǐng shàng yán yuē:" jīn běi lǔ fēn zhēng, yǐ yí fá yí, guó jiā zhī lì."
《後漢書》曰:耿秉上言曰:"今北虜分爭,以夷伐夷,國家之利。"
yòu yuē: wén xiōng nú chuán lùn yuē:" bìng bīng qióng tǎo, yǎn qí mì xué, niè běi zhuī bēn sān qiān yú lǐ, pò lóng cí, fén jì mù, míng gōng fēng shí, jì hū ér xuán."
又曰:聞《匈奴傳論》曰:"並兵窮討,掩其密穴,躡北追奔三千餘里,破龍祠,焚罽幕,銘功封石,偈呼而旋。"
yòu yuē: wáng mǎng shí, lú fāng zhà chēng wǔ dì zhī hòu, bēn xiōng nú shí èr nián, fāng yǔ jiǎ lǎn gòng gōng yún zhōng, jiǔ bù xià. qí jiāng suí yù dé fāng zhī zhòng, yù yì què, bài yù wèi wǔ yuán tài shǒu, fēng juān hú hóu. juān wèi záo. záo zhī yě.
又曰:王莽時,盧芳詐稱武帝之後,奔匈奴十二年,芳與賈覽共攻雲中,久不下。其將隨昱得芳之眾,昱詣闕,拜昱為五原太守,封鐫胡侯。(鐫謂鑿。鑿之也。)
jìn shū yuē: qián hàn mò, xiōng nú dà luàn, wǔ dān yú zhēng lì, ér hū hán xié dān yú shī qí guó, xié nǎi lǜ bù luò rù chén yú hàn. jiā qí yì, pōu bīng zhōu běi jiè yǐ ān zhī. yú shì xiōng nú wǔ qiān yú luò rù jū shuò fāng zhū jùn, yǔ hàn rén zá chù. hòu hàn mò, qún chén jìng yán: hú rù wěi duō, yí xiān wèi qí suǒ. jiàn ān zhōng, wèi wǔ dì shǐ fēn qí zhòng wèi wǔ bù, bù lì qí zhōng guì zhě wèi shuài, fù gǎi shuài wèi dū wèi. qí zuǒ bù dū wèi suǒ tǒng kě wàn yú luò, jū yú tài yuán yòu bù dū wèi kě liù qiān yú luò, jū yú qí xiàn nán bù dū wèi kě sān qiān yú luò, jū yú pú zi xiàn běi bù dū wèi kě sì qiān yú luò, jū xīn xìng xiàn zhōng bù dū wèi kě liù qiān yú luò, jū tài líng xiàn.
《晉書》曰:前漢末,匈奴大亂,五單于爭立,而呼韓邪單于失其國,攜乃率部落入臣於漢。嘉其意,剖并州北界以安之。於是匈奴五千餘落入居朔方諸郡,與漢人雜處。後漢末,群臣競言:胡入猥多,宜先為其所。建安中,魏武帝始分其眾為五部,部立其中貴者為帥,復改帥為都尉。其左部都尉所統可萬餘落,居於太原;右部都尉可六千餘落,居於祁縣;南部都尉可三千餘落,居於蒲子縣;北部都尉可四千餘落,居新興縣;中部都尉可六千餘落,居太陵縣。
yòu yuē: jìn wǔ dì jiàn zuò hòu, xiōng nú èr wàn yú luò guī huà, dì fù nà zhī, shǐ jū hé xī gù yí yáng chéng xià, hòu fù yǔ jìn rén zá jū. yóu shì píng yáng xī hé xīn xìng shàng dǎng lè píng, mí bù yǒu yān.
又曰:晉武帝踐祚後,匈奴二萬餘落歸化,帝復納之,使居河西故宜陽城下,後復與晉人雜居。由是平陽、西河、新興、上黨、樂平,靡不有焉。
yòu shì yù shǐ guō qīn shàng shū yuē: róng dí qiáng guǎng, lì gǔ wèi huàn. wèi chū, zhì xī běi zhū jùn, jiē wèi róng jū. jīn suī fú cóng, ruò bǎi nián zhī hòu, yǒu fēng chén zhī jǐng, hú qí zì píng yáng shàng dǎng bù sān rì ér zhì mèng jīn, běi dì xī hé tài yuán féng yì ān dìng shàng jùn, jǐn wèi dí tíng yǐ. yí jí píng wú zhī wēi, móu chén měng jiāng zhī lüè, chū běi dì xī hé ān dìng, fù shàng jùn, shí féng yì. yú píng yáng yǐ běi zhū xiàn, mù qǔ sǐ zuì, xǐ sān hé sān wèi sì wàn jiā yǐ chōng zhī, yì bù luàn huá, jiàn xǐ píng yáng héng nóng wèi jùn jīng zhào shàng dǎng zá hú, jùn sì yí chū rù zhī fáng, míng xiān wáng huāng fú zhī zhì, wàn shì zhī zhǎng cè yě.
又侍御史郭欽上疏曰:戎狄強獷,歷古為患。魏初,置西北諸郡,皆為戎居。今雖服從,若百年之後,有風塵之警,胡騎自平陽、上黨不三日而至孟津,北地、西河、太原、馮翊、安定、上郡,盡為狄庭矣。宜及平吳之威,謀臣猛將之略,出北地、西河、安定,復上郡,實馮翊。於平陽以北諸縣,募取死罪,徙三河三魏四萬家以充之,裔不亂華,漸徙平陽、恆農、魏郡、京兆、上黨雜胡,峻四夷出入之防,明先王荒服之制,萬世之長策也。
yòu yuē: tài kāng qī nián, yǒu wēi shā hú lǜ bù luò lái jiàng.
又曰:太康七年,有萎莎胡率部落來降。
yòu yuē: běi dí yǐ bù luò wèi lèi, qí rù jū sāi zhě, yǒu xiān zhī zhǒng, yǒu wū tán zhǒng, yǒu chì lēi zhǒng, yǒu hàn zhì zhǒng, yǒu wēi shā zhǒng, yǒu chì shā zhǒng, yǒu yù bǐng zhǒng, yǒu wěi tóng zhǒng, yǒu dà lóu zhǒng, bù xiāng zá cuò.
又曰:北狄以部落為類,其入居塞者,有鮮支種,有烏譚種,有赤勒種,有捍蛭種,有萎莎種,有赤莎種,有郁鞞種,有委童種,有大樓種,不相雜錯。
yòu yuē: qí guó hào zuǒ xián wáng yòu xián wáng zuǒ yì lí wáng yòu yì lí wáng zuǒ yú liù wáng yòu yú liù wáng zuǒ jiàn shàng wáng yòu jiàn shàng wáng zuǒ shuò fāng wáng yòu shuò fāng wáng zuǒ dú lù wáng yòu dú lù wáng zuǒ xiǎn lù wáng yòu xiǎn lù wáng zuǒ ān lè wáng yòu ān lè wáng, fán shí liù děng, jiē yòng dān yú qīn zǐ dì.
又曰:其國號左賢王、右賢王、左弈蠡王、右弈蠡王、左於六王、右於六王、左漸尚王、右漸尚王、左朔方王、右朔方王、左獨鹿王、右獨鹿王、左顯鹿王、右顯鹿王、左安樂王、右安樂王,凡十六等,皆用單于親子弟。
jiǎ yì xīn shū yuē: chén wén qiáng guó zhàn zhì, wáng zhě zhàn yì, dì zhě zhàn dé. gù tāng zhù wǎng ér hàn yīn jiàng, wǔ sān miáo ér nán mán fú. jīn hàn, dì guó yě, yí yǐ hòu dé huái sì yí, dūn gǎn bù chéng dì yì? bì xià wèi chén jiàn sān biǎo, shè wǔ ěr, yǐ cǐ yǔ dān yú zhēng, zé xià xiōng nú yóu zhèn gǎo yě. chén qiě yǐ shì shì yù tiān zǐ zhī yán, shǐ xiōng nú dà zhòng xìn bì xià yě, ruò rì chū zhī zhuó zhuó, gù wén jūn yī yán, suī yǒu wēi yuǎn qí zhì bù yí, chóu chóu zhī rén, qí xīn bù dài, ruò cǐ zé xìn yù yǐ, yī biǎo yě. chén yòu qiě yǐ shì shì yù bì xià zhī ài, lìng xiōng nú zhī zì shì yě, gǒu hú miàn ér róng zhuàng zhě, qí zì yǐ wèi jiàn ài yú tiān zǐ yě, yóu ruò zi zhī yú cí mǔ yě. ruò cǐ zé ài yù yǐ, yī biǎo yě. chén yòu qiě yǐ shì shì yù bì xià zhī hǎo, lìng hú rén zhī zì shì yě, gǒu qí xiào zhī suǒ zhǎng yǔ qí suǒ gōng, kě yǐ dāng tiān zǐ zhī yì, ruò cǐ zé hǎo yù yǐ, yī biǎo yě. ài rén zhī zhuàng, hǎo rén zhī yì, ài yǒu shí yǐ nuò, kě qī shí sǐ yī shēng, bǐ bì jiāng zhì, cǐ wèi sān biǎo. xiōng nú hǎo zhī, lái zhě jiā zhǎng yǐ shàng bì yī xiù, jiā shǎo zhě nǎi yī wén jǐn, wèi yín chē wǔ chéng, dà diāo huà zhī, jià sì mǎ, zài lǜ gài, cóng shù qí, yù cān chéng, qiě suī dān yú zhī chū rù yě, bù qīng dōu cǐ yǐ. lìng xiōng nú jiàng zhě, shí shí dé cǐ ér cì zhī, yī guó wén zhī jiàn zhī zhě, xī xīn ér xiāng gào, rén rén jì xìng, yǐ wèi wú zhì kě yǐ dé cǐ, jiāng yǐ huái qí mù, yī ěr yě. xiōng nú zhī shǐ zhì zhě, ruò dà jiàng zhě yě, dà zhòng zhī jù yě, shàng bì yǒu suǒ zhào cì shí yān. fàn wù shèng měi, zì zhì xī hǎi, fāng shù chǐ yú qián, lìng yī rén zuò cǐ, hú rén yù guān zhě gù bǎi shù zài páng, dé cì zhě zhī xǐ yě, qiě xiào qiě fàn, wèi jiē suǒ shì ér suǒ wèi cháng de yě. jīn lái zhě, shí shí dé cǐ ér xiǎng zhī, yī guó wén zhī zhě jiàn zhī zhě, chuí xián ér xiāng gào, rén zì yǐ wú zhì yì jiāng dé cǐ, jiāng cǐ huái qí kǒu, yī ěr yě. jiàng zhě ruò shǐ zhě zhì yě, bì shǐ rén yǒu suǒ zhào kè yān, hú rén zhī yù guān zhě wù jìn. lìng fù fù bái hēi xiù yī ér shì qí táng zhě èr sān shí rén, huò báo huò yǎn, wèi qí hú xì, shǐ lè fǔ chuī xiāo gǔ táo. lìng shǐ jiàng zhě shí dé cǐ ér lè, yī guó wén zhī zhě jiàn zhī zhě, rén rén wéi kǒng qí hòu zhì yě. yǐ cǐ huái qí ěr, yī ěr yě. fán jiàng zhě, bì xià bì yǒu suǒ fù, lìng yǒu gāo táng suì yǔ shàn chú dà qūn, jiù yǒu biān mǎ, kù yǒu zhèn chē, shí shí dà jù, zhào hú kè xiǎng hú, lìng qí jū chù lè jiē guò qí lǜ, chū qí dān yú. huò shí shí cì cǐ, xiōng nú yī guó qīng xīn ér jì, rén rén jí jí qí shí. jiāng yǐ cǐ huái qí fù, yī ěr yě. yú lái jiàng zhě, shàng bì shí shí yǒu suǒ zhào xìng fǔ xún ér hòu dé rù guān. yú hú yīng ér guì rén zǐ hǎo kě ài, yǒu shù shí rén, wèi xiù yī, chū zé cóng chū, rù zé cóng rù, zé gèng shì hú yīng ér, dé jìn shì hú guì rén, dé zuǒ jiǔ shàng qián, shǐ fù jiǔ qián, chū xiù yī, jù dài fú, shí yǐ cì zhī, lìng shù rén dé cǐ ér jū zhī, yī guó wén zhě jiàn zhě, rén rén wéi kǒng hòu zhì yě. yǐ cǐ huái qí xīn, yī ěr yě.
賈誼《新書》曰:臣聞強國戰智,王者戰義,帝者戰德。故湯祝網而漢陰降,舞三苗而南蠻服。今漢,帝國也,宜以厚德懷四夷,敦敢不承帝意?陛下為臣建三表,設五餌,以此與單于爭,則下匈奴猶振槁也。臣且以事勢諭天子之言,使匈奴大眾信陛下也,若日出之灼灼,故聞君一言,雖有微遠其志不疑,仇仇之人,其心不殆,若此則信諭矣,一表也。臣又且以事勢諭陛下之愛,令匈奴之自視也,苟胡面而戎狀者,其自以為見愛於天子也,猶弱子之於慈母也。若此則愛諭矣,一表也。臣又且以事勢諭陛下之好,令胡人之自視也,苟其校之所長與其所工,可以當天子之意,若此則好諭矣,一表也。愛人之狀,好人之役,愛有實以諾,可期十死一生,彼必將至,此謂三表。匈奴好之,來者家長以上必衣繡,家少者乃衣文錦,為銀車五乘,大雕畫之,駕四馬,載綠蓋,從數騎,御驂乘,且雖單于之出入也,不輕都此矣。令匈奴降者,時時得此而賜之,一國聞之見之者,希心而相告,人人冀幸,以為吾至可以得此,將以懷其目,一餌也。匈奴之使至者,若大降者也,大眾之聚也,上必有所召賜食焉。飯物盛美,胾炙醯醢,方數尺於前,令一人坐此,胡人慾觀者固百數在旁,得賜者之喜也,且笑且飯,味皆所嗜而所未嘗得也。今來者,時時得此而饗之,一國聞之者、見之者,垂涎而相告,人自以吾至亦將得此,將此懷其口,一餌也。降者若使者至也,必使人有所召客焉,胡人之欲觀者勿禁。令婦傅白黑繡衣而侍其堂者二三十人,或薄或掩,為其胡戲,使樂府吹簫鼓鞀。令使、降者時得此而樂,一國聞之者、見之者,人人惟恐其後至也。以此懷其耳,一餌也。凡降者,陛下必有所富,令有高堂邃宇、善廚大囷,廄有編馬,庫有陣車,時時大具,召胡客饗胡,令其居處樂皆過其慮,出其單于。或時時賜此,匈奴一國傾心而冀,人人汲汲其時。將以此懷其腹,一餌也。於來降者,上必時時有所召幸拊循而後得入官。於胡嬰兒貴人子好可愛,有數十人,為繡衣,出則從出,入則從入,則更侍胡嬰兒,得近侍胡貴人,得佐酒上前,使付酒錢,出繡衣,具帶服,時以賜之,令數人得此而居之,一國聞者、見者,人人惟恐後至也。以此懷其心,一餌也。
jìn zhōng xìng shū yuē: běi dí, qí dì nán jiē yàn zhào, běi bìng shā mò, dōng jiàn jiǔ yí, xī jiè liù róng. shì shì zì xiāng jūn chén, bù bǐng zhōng guó zhēng shuò.
《晉中興書》曰:北狄,其地南接燕趙,北並沙漠,東漸九夷,西界六戎。世世自相君臣,不稟中國正朔。
xī yù jì yuē: zhū hú sú, hūn yīn xiāng rán xǔ zhě, xiān sòng tóng xīn zhǐ huán.
《西域記》曰:諸胡俗,婚姻相然許者,先送同心指環。
cuī bào gǔ jīn zhù yuē: qín suǒ zhú zhǎng chéng, tǔ sè rú zǐ, hàn sāi yì rán, gù chēng zǐ sāi yān.
崔豹《古今注》曰:秦所築長城,土色如紫,漢塞亦然,故稱紫塞焉。
lǐ líng bào sū wǔ shū yuē: zhōng rì wú dǔ, dàn jiàn yì lèi, wéi zhàng cuì mù yǐ yù fēng yǔ.
李陵《報蘇武書》曰:終日無睹,但見異類,韋帳毳幕以御風雨。
yòu yuē: chū lǐ yì zhī xiāng, rù wú zhī zhī sú.
又曰:出禮義之鄉,入無知之俗。
yòu yuē: hú jiā hù dòng, mù mǎ bēi míng, yín xiào chéng qún, biān shēng sì qǐ.
又曰:胡笳互動,牧馬悲鳴,吟嘯成群,邊聲四起。
bān gù yàn rán shān míng yuē: shuò wáng shī xī zhēng huāng yì, jiǎo xiōng nú xī jié hǎi wài. fēng shén qiū xī jiàn lóng jié, xī dì zài xī zhèn wàn shì.
班固《燕然山銘》曰:鑠王師兮征荒裔,剿匈奴兮截海外。封神丘兮建隆碣,熙帝載兮振萬世。
gǔ shī yuē: hú mǎ yī běi fēng, yuè niǎo cháo nán zhī.
古詩曰:胡馬依北風,越鳥巢南枝。
gǔ hú wú rén xíng yuē: wàng hú dì, hé xiǎn shān zé. duàn hú tóu, pú hú yì!
《古胡無人行》曰:望胡地,何險〈山則〉。斷胡頭,脯胡臆!
lù jī lè fǔ shī yuē: qū mǎ zhì yīn shān, shān gāo mǎ bù qián. jiè wèn yān shān hòu, jìn lǔ zài yàn rán.
陸機《樂府詩》曰:驅馬陟陰山,山高馬不前。借問燕山候,勁虜在燕然。
gǔ shī yuē: chū zì jì běi mén, yáo wàng hú dì sāng.
古詩曰:出自薊北門,遙望胡地桑。
chén lín lè fǔ shī yuē: yǐn mǎ zhǎng chéng kū, shuǐ hán shāng mǎ gǔ.
陳琳《樂府詩》曰:飲馬長城窟,水寒傷馬骨。
cài yǎn shī yuē: biān tíng yǔ huá yì, hú fēng chūn xī qǐ.
蔡琰詩曰:邊亭與華異,胡風春夕起。