zǒng xù běi dí xià
○总叙北狄下
shǐ jì yuē: táng yú yǐ shàng, yǒu shān róng xiǎn yǔn xūn yù. jìn zhuó yuē: yáo shí xūn yù, zhōu yuē xiǎn yǔn, qín yuē xiōng nú.
《史记》曰:唐虞以上,有山戎、猃狁、荤粥。(晋灼曰:尧时荤粥,周曰猃狁,秦曰匈奴。)
yòu yuē: wǔ wáng fá zhòu, ér yíng luò yì, fù jū yú fēng hào. fàng zhú róng dí jīng luò zhī běi, shí rù gòng, mìng yuē huāng fú.
又曰:武王伐纣,而营洛邑,复居於丰镐。放逐戎狄泾洛之北,时入贡,命曰荒服。
yòu yuē: zhào wǔ líng wáng běi pò lín hú lóu fán, zhù cháng chéng, zì dài bàng yīn shān xià zhì gāo quē zài shuò fāng. wèi sāi, ér zhì yún zhōng yàn mén dài jùn.
又曰:赵武灵王北破林胡、楼烦,筑长城,自代傍阴山下至高阙(在朔方。)为塞,而置云中、雁门、代郡。
hàn shū yuē: shān róng fá yàn, gào jí yú qí. huán gōng běi fá shān róng, shān róng zǒu.
《汉书》曰:山戎伐燕,告急于齐。桓公北伐山戎,山戎走。
yòu yuē: jìn wén gōng rǎng róng dí, jū yú xī hé yín yín yīn qì. luò zhī jiān, hào yuē chì dí bái dí. shī gǔ yuē: chūn qiū suǒ shū, jìn shī miè chì dí lù shì, xī quē huò bái dí zi zhě.
又曰:晋文公攘戎翟,居于西河圁(圁音器。)洛之间,号曰赤翟、白翟。(师古曰:《春秋》所书,晋师灭赤狄潞氏,郗缺获白狄子者。)
yòu yuē: jìn běi yǒu lín hú lóu fán zhī róng, yàn běi yǒu dōng hú shān róng. fú qián yuē: wū huán zhī xiān yě, hòu wèi xiān bēi.
又曰:晋北有林胡、楼烦之戎,燕北有东胡、山戎。(服虔曰:乌桓之先也,后为鲜卑。)
yòu yuē: jìn dào gōng shǐ wèi jiàng hé róng dí, róng dí cháo jìn. hòu bǎi yú nián, zhào xiāng zi yú jù zhù ér pò zhī, bìng dài yǐ lín hú háo. háo, yīn mò bó fǎn. hòu yǔ hán wèi gòng miè zhì bó, fēn jìn dì ér yǒu zhī, zé zhào yǒu dài jù zhù yǐ běi, ér wèi yǒu xī hé shàng jùn, yǐ yǔ róng jiè biān.
又曰:晋悼公使魏绛和戎翟,戎翟朝晋。后百馀年,赵襄子逾句注而破之,并代以临胡貉。(貉,音莫伯反。)后与韩、魏共灭智伯,分晋地而有之,则赵有代、句注以北,而魏有西河、上郡,以与戎界边。
yòu yuē: qín miè liù guó, ér shǐ huáng dì shǐ méng tián jiāng shù shí wàn zhòng běi jī hú, xī shōu hé nán dì, yīn hé wèi sāi, zhù sì shí sì xiàn chéng lín hé, xǐ zhé shù yǐ chōng zhī. yǒu zuì zhé lìng xū zhī, xǐ zhé zhě lìng jū zhī. ér tōng zhí dào, zì jiǔ yuán zhì yún yáng, yīn biān shān xiǎn, qiàn xī gǔ, kě shàn zhě shàn zhī, shàn, bǔ yě. qǐ lín táo zhì liáo dōng wàn yú lǐ. yòu dù hé, jù yáng shān běi jiǎ zhōng. běi jiǎ, dì míng. dàng shì shí, dōng hú qiáng ér ròu zhī shèng.
又曰:秦灭六国,而始皇帝使蒙恬将数十万众北击胡,悉收河南地,因河为塞,筑四十四县城临河,徙谪戍以充之。(有罪谪令戌之,徙谪者令居之。)而通直道,自九原至云阳,因边山险,堑溪谷,可缮者缮之,(缮,补也。)起临洮至辽东万馀里。又渡河,据阳山、北假中。(北假,地名。)当是时,东胡强而月氏盛。
yòu yuē: mǎo yuē máo tóu, hú xīng yě. mǎo bì jiān wèi tiān jiē. hú háo yuè zhī zhān qiú yǐn xī zhī mín, mǎo zhǔ zhī.
又曰:昴曰旄头,胡星也。昴、毕间为天街。胡貉、月支旃裘引兮之民,昴主之。
yòu yuē: yáng xióng shàng shū: běi dì zhī dí, wǔ dì suǒ bù néng chén, sān wáng suǒ bù néng zhì.
又曰:扬雄上书:北地之狄,五帝所不能臣,三王所不能制。
yòu yuē: qián shì qǐ lè qīng wú liàng zhī fèi, yì wú zuì zhī rén, kuài xīn yú láng wàng zhī běi zāi? xiōng nú zhōng dì míng. yǐ wéi bù yī láo zhě bù jiǔ yì, bù zàn fèi zhě bù yǒng níng. shì yǐ rěn bǎi wàn zhī shī, yǐ cuī è hǔ zhī huì, yùn fǔ kù zhī cái, tián lú shān zhī hè, ér bù huǐ yě. lú shān, xiōng nú zhōng shān yě.
又曰:前世岂乐倾无量之费,役无罪之人,快心於狼望之北哉?(匈奴中地名。)以为不一劳者不久佚,不暂费者不永宁。是以忍百万之师,以摧饿虎之喙,运府库之财,填卢山之壑,而不悔也。(卢山,匈奴中山也。)
yòu yuē: dí bù fú, zhōng guó wèi dé gāo zhěn ān qǐn yě.
又曰:狄不服,中国未得高枕安寝也。
yòu yuē: wài guó tiān xìng fèn zhì zhì, hěn yě, yīn zhú èr fǎn. xíng róng kuí jiàn, fù lì hù qì, nán huà yǐ shàn, yì lì yǐ è, lì wèi fù shǔ zhī, è wèi wēi yě. qí qiáng nán qū, qí hé nán de. gù wèi fú zhī shí, láo shī yuǎn gōng.
又曰:外国天性忿鸷、(鸷,很也,音竹二反。)形容魁健,负力怙气,难化以善,易隶以恶,(隶谓附属之,恶谓威也。)其强难诎,其和难得。故未服之时,劳师远攻。
yòu yuē: dí, zhēn zhōng guó zhī jiān dí yě.
又曰:狄,真中国之坚敌也。
yòu yuē: wáng mǎng zhēng xiōng nú, yán yóu jiàn yuē:" zhōu qín hàn zhēng zhī, jiē wèi dé shàng cè zhě yě. zhōu dé zhòng cè, hàn dé xià cè, qín wú cè yān. zhōu xuān wáng shí, xiǎn yǔn nèi qīn, zhì yú jīng yáng, mìng jiāng zhēng zhī, jǐn jìng ér hái. qí shì róng dí zhī qīn jìng, ér pì yóu wén méng zhī shì ōu zhī ér yǐ. gù tiān xià chēng míng, shì wèi zhōng cè. hàn wǔ dì xuǎn jiāng liàn bīng, yuē jī qīng liáng, shēn rù yuǎn shù, yuē, shǎo yě, shǎo jī zhuāng. suī yǒu kè huò zhī gōng, hú zhé bào zhī, bīng lián huò jié sān shí yú nián, zhōng guó pí hào, xiōng nú yì chuàng ài, chuàng yīn chū xiàng fǎn, ài dú rì yì fǎn. ér tiān xià chēng wǔ, shì wéi xià cè. qín shǐ huáng bù rěn xiǎo chǐ, ér qīng mín lì, zhù cháng chéng zhī gù, yán mào wàn lǐ. mào, zhǎng yě, yīn mào. zhuǎn shū zhī xíng, qǐ yú fù hǎi, jiāng fén jì wán, zhōng guó nèi jié, yǐ sàng shè jì, shì wèi wú cè. jīn tiān xià bǐ nián jī jǐn, fā sān shí wàn zhòng, jù sān bǎi rì liáng, bīng xiān zhì zhě jù jū bào lù, shì bù kě yòng, yī nán yě biān jì kōng xū, nèi diào jùn guó, bù xiāng jí shǔ, cǐ èr nán yě jì yī rén sān bǎi rì shí, yòng bèi shí bā hú, fēi niú lì bù néng shèng. hú dì shā lǔ, duō fá shuǐ cǎo, jūn chū wèi mǎn bǎi rì, niú bì wù gù, cǐ sān nán yě hú dì qiū dōng shén hán, chūn xià shén fēng, shí bèi yǐn shuǐ, shī yǒu jí yì, cǐ sì nán yě zī zhòng zì suí, zé qīng ruì zhě shǎo, xìng ér féng lǔ, wēi dài bù cè, cǐ wǔ nán yě." mǎng bù tīng.
又曰:王莽征匈奴,严尤谏曰:"周、秦、汉征之,皆未得上策者也。周得中策,汉得下策,秦无策焉。周宣王时,猃狁内侵,至于泾阳,命将征之,尽境而还。其视戎狄之侵境,而譬犹蚊虻之螫欧之而已。故天下称明,是为中策。汉武帝选将练兵,约赍轻粮,深入远戍,(约,少也,少赍装。)虽有克获之功,胡辄报之,兵连祸结三十馀年,中国疲耗,匈奴亦创艾,(创音初向反,艾读日乂反。)而天下称武,是为下策。秦始皇不忍小耻,而轻民力,筑长城之固,延袤万里。(袤,长也,音茂。)转输之行,起於负海,疆坟既完,中国内竭,以丧社稷,是为无策。今天下比年饥馑,发三十万众,具三百日粮,兵先至者聚居暴露,势不可用,一难也;边既空虚,内调郡国,不相及属,此二难也;计一人三百日食,用糒十八斛,非牛力不能胜。胡地沙卤,多乏水草,军出未满百日,牛必物故,此三难也;胡地秋冬甚寒,春夏甚风,食糒饮水,师有疾疫,此四难也;辎重自随,则轻锐者少,幸而逢虏,危殆不测,此五难也。"莽不听。
yòu yuē: yí dí zhī wéi huàn yě, gù zì hàn xìng, zhōng yán jiā móu zhī chén, hé cháng bù yùn chóu cè, xiāng yǔ zhēng yú miào táng zhī shàng hū? gāo zǔ shí zé liú jìng, lǚ hòu shí fán kuài jì bù, xiào wén shí jiǎ yì cháo cuò, xiào wǔ shí yǒu wáng huī hán ān guó zhū mǎi chén gōng sūn hóng dǒng zhòng shū, rén chí suǒ jiàn, gè yǒu yì tóng. rán zǒng qí yào guī, liǎng kē ér yǐ: jìn shēn zhī rú zé shǒu hé qīn, jiè zhòu zhī shì zé yán zhēng fá, jiē piān jiàn yī shí zhī lì hài yě.
又曰:夷狄之为患也,故自汉兴,忠言嘉谋之臣,曷尝不运筹策,相与争於庙堂之上乎?高祖时则刘敬,吕后时樊哙、季布,孝文时贾谊、朝错,孝武时有王恢、韩安国、朱买臣、公孙弘、董仲舒,人持所见,各有异同。然总其要归,两科而已:搢绅之儒则守和亲,介胄之士则言征伐,皆偏见一时之利害也。
yòu yuē: wén dì xǐ liù jùn liáng jiā cái lì zhī shì, liù shào wèi lǒng xī tiān shuǐ ān dìng běi dì shàng jùn xī hé yě. qí ān dìng tiān shuǐ xī hé, wǔ dì suǒ zhì ěr, shǐ běn qí tǔ dì ér zhuī yán zhī. jù tiān xià jīng bīng, jūn yú guǎng wǔ, gù wèn féng táng, yǔ lùn jiàng shuài, kuì rán tàn xī, sī gǔ míng chén, cǐ hé qīn wú yì zhī míng xiào yě.
又曰:文帝徙六郡良家材力之士,(六邵谓陇西、天水、安定、北地、上郡、西河也。其安定、天水、西河,武帝所置耳,史本其土地而追言之。)聚天下精兵,军於广武,顾问冯唐,与论将帅,喟然叹息,思古名臣,此和亲无益之明效也。
yòu yuē: dǒng zhòng shū yǐ xiōng nú kě yuè yǐ hòu lì, jié zhī yú tiān ěr. gù yǔ zhī hòu lì yǐ méi qí yì, yǔ méng yú tiān yǐ jiān qí yuē, zhì qí ài zǐ yǐ lèi qí xīn. shǐ biān chéng shǒu jìng zhī mín, fù xiōng huǎn dài, zhì zǐ yàn bǔ, hú mǎ bù kuī yú cháng chéng, ér yǔ xí bù xíng yú zhōng guó, bù yì biàn yú tiān xià hū?
又曰:董仲舒以匈奴可悦以厚利,结之於天耳。故与之厚利以没其意,与盟於天以坚其约,质其爱子以累其心。使边城守境之民,父兄缓带,稚子咽哺,胡马不窥於长城,而羽檄不行於中国,不亦便於天下乎?
yòu yuē: xiào wǔ shí, suī zhēng fá kè huò, ér shì mǎ wù gù yì lüè xiāng dāng suī kāi hé nán zhī yě, jiàn shuò fāng zhī jùn, yì qì zào yáng zhī běi jiǔ bǎi yú lǐ xiōng nú rén mín měi lái jiàng hàn, chán yú yì zhé jū liú hàn shǐ yǐ xiāng bào fù, qí jié ào shàng rú sī.
又曰:孝武时,虽征伐克获,而士马物故亦略相当;虽开河南之野,建朔方之郡,亦弃造阳之北九百馀里;匈奴人民每来降汉,单于亦辄拘留汉使以相报复,其桀骜尚如斯。
yòu yuē: xiào xuān zhī shì, chán yú chén fú, sān shì chēng fān, bīn yú hàn tíng. shì shí biān chéng yàn bì, niú mǎ bù yě.
又曰:孝宣之世,单于臣服,三世称藩,宾於汉庭。是时边城晏闭,牛马布野。
yòu yuē: wáng mǎng cuàn wèi, shǐ kāi biān xì, dān yú yóu shì guī yuàn zì jué, mǎng zhǎn qí shì zi, biān jìng zhī huò gòu yǐ.
又曰:王莽篡位,始开边隙,单於由是归怨自绝,莽斩其侍子,边境之祸构矣。
yòu yuē: xiāo wàng zhī yuē:" róng dí huāng fú, yán qí lái fú huāng hū wú cháng, shí zhì shí qù. yí dài yǐ kè lǐ."
又曰:萧望之曰:"戎狄荒服,言其来服荒忽无常,时至时去。宜待以客礼。"
yòu yuē: yí dí zhī rén, yǐn shí bù tóng, yán yǔ bù tōng, pì jū běi chuí hán lù zhī yě, zhú cǎo suí chù, shè liè wéi shēng, gé yǐ shān gǔ, yōng yǐ shā mù, tiān dì suǒ yǐ jué wài nèi yě.
又曰:夷狄之人,饮食不同,言语不通,僻居北垂寒露之野,逐草随畜,射猎为生,隔以山谷,雍以沙幕,天地所以绝外内也。
yòu yuē: cháo cuò shàng shū yuē:" zhàn shèng zhī wēi mín qì bǎi bèi, bài bīng zhī zú mò shì bù fù. zì gāo hòu yǐ lái, lǒng xī sān kùn yú xiōng nú yǐ, mín qì pò shāng, wáng yǒu shèng yì."
又曰:晁错上书曰:"战胜之威民气百倍,败兵之卒没世不复。自高后以来,陇西三困於匈奴矣,民气破伤,亡有胜意。"
yòu yuē: yǐ mán yí gōng mán yí, zhōng guó zhī xíng yě. jīn xiōng nú dì xíng jì yì yǔ zhōng guó yì, shàng xià shān bǎn, chū rù xī jiàn, zhōng guó zhī mǎ fú yǔ. yǔ, rú yě. xiǎn dào qīng zè, qiě chí qiě shè, zhōng guó zhī qí fú yǔ yě. fēng yǔ bà láo, jī kě bù kùn, zhōng guó zhī rén bù yǔ yě. cǐ xiōng nú zhī zhǎng jì yě.
又曰:以蛮夷攻蛮夷,中国之形也。今匈奴地形、技艺与中国异,上下山阪,出入溪涧,中国之马弗与。(与,如也。)险道倾仄,且驰且射,中国之骑弗与也。风雨罢劳,饥渴不困,中国之人不与也。此匈奴之长技也。
yòu yuē: cái guān zōu fā, shǐ dào tóng de, zōu wèi shǐ zhī shàn zhě yě, chūn qiū zuò" zōu" zì. fā shǐ cì shè, gù zhōng zé tóng de. zé xiōng nú zhī gé sì mù jiàn fú néng zhī yě. gé sì, yǐ pí zuò, rú kǎi. chūn bèi yī, jiàn yǐ mù méi, zuò rú dùn.
又曰:材官驺发,矢道同的,(驺谓矢之善者也,《春秋》作"菆"字。发矢次射,故中则同的。)则匈奴之革笥木荐弗能支也。(革笥,以皮作,如铠。春被衣,荐以木枚,作如盾。)
yòu yuē: hú háo zhī dì, jī yīn zhī chù yě, mù pí sān cùn, bīng hòu liù chǐ, shí ròu ér yǐn lào, qí rén mì lǐ, niǎo shòu cuì máo, mì lǐ, wèi qí féi yě. cuì, xì máo. qí xìng nài hán.
又曰:胡貉之地,积阴之处也,木皮三寸,冰厚六尺,食肉而饮酪,其人密理,鸟兽毳毛,(密理,谓其肥也。毳,细毛。)其性耐寒。
yòu yuē: hú rén yī shí zhī yè bù zhe yú dì, zhe, zhí lüè fǎn. qí shì yì yǐ rǎo luàn biān jìng. hé yǐ míng zhī? hú rén rú fēi niǎo zǒu shòu, guǎng yě měi cǎo gān shuǐ zé zhǐ, cǎo jǐn shuǐ jié zé yí, yǐ shì guān zhī, wǎng lái zhuǎn xǐ, shí zhì shí qù, cǐ hú rén zhī shēng yè, ér zhōng guó zhī suǒ yǐ bù kě lí nán mǔ yě.
又曰:胡人衣食之业不著於地,(著,直略反。)其势易以扰乱边境。何以明之?胡人如飞鸟走兽,广野美草甘水则止,草尽水竭则移,以是观之,往来转徙,时至时去,此胡人之生业,而中国之所以不可离南亩也。
yòu yuē: xiōng nú yù lì wēi zhě, shǐ yú zhé jiāo. qiū qì zhì, jiāo kě zhé, gōng nǔ kě yòng. xiōng nú cháng yǐ wéi hòu ér chū bīng.
又曰:匈奴欲立威者,始於折胶。(秋气至,胶可折,弓弩可用。匈奴常以为候而出兵。)
hòu hàn shū yuē: gěng bǐng shàng yán yuē:" jīn běi lǔ fēn zhēng, yǐ yí fá yí, guó jiā zhī lì."
《后汉书》曰:耿秉上言曰:"今北虏分争,以夷伐夷,国家之利。"
yòu yuē: wén xiōng nú chuán lùn yuē:" bìng bīng qióng tǎo, yǎn qí mì xué, niè běi zhuī bēn sān qiān yú lǐ, pò lóng cí, fén jì mù, míng gōng fēng shí, jì hū ér xuán."
又曰:闻《匈奴传论》曰:"并兵穷讨,掩其密穴,蹑北追奔三千馀里,破龙祠,焚罽幕,铭功封石,偈呼而旋。"
yòu yuē: wáng mǎng shí, lú fāng zhà chēng wǔ dì zhī hòu, bēn xiōng nú shí èr nián, fāng yǔ jiǎ lǎn gòng gōng yún zhōng, jiǔ bù xià. qí jiāng suí yù dé fāng zhī zhòng, yù yì quē, bài yù wèi wǔ yuán tài shǒu, fēng juān hú hóu. juān wèi záo. záo zhī yě.
又曰:王莽时,卢芳诈称武帝之后,奔匈奴十二年,芳与贾览共攻云中,久不下。其将随昱得芳之众,昱诣阙,拜昱为五原太守,封镌胡侯。(镌谓凿。凿之也。)
jìn shū yuē: qián hàn mò, xiōng nú dà luàn, wǔ chán yú zhēng lì, ér hū hán xié chán yú shī qí guó, xié nǎi lǜ bù luò rù chén yú hàn. jiā qí yì, pōu bīng zhōu běi jiè yǐ ān zhī. yú shì xiōng nú wǔ qiān yú luò rù jū shuò fāng zhū jùn, yǔ hàn rén zá chǔ. hòu hàn mò, qún chén jìng yán: hú rù wěi duō, yí xiān wèi qí suǒ. jiàn ān zhōng, wèi wǔ dì shǐ fēn qí zhòng wèi wǔ bù, bù lì qí zhōng guì zhě wèi shuài, fù gǎi shuài wèi dū wèi. qí zuǒ bù dū wèi suǒ tǒng kě wàn yú luò, jū yú tài yuán yòu bù dū wèi kě liù qiān yú luò, jū yú qí xiàn nán bù dū wèi kě sān qiān yú luò, jū yú pú zi xiàn běi bù dū wèi kě sì qiān yú luò, jū xīn xīng xiàn zhōng bù dū wèi kě liù qiān yú luò, jū tài líng xiàn.
《晋书》曰:前汉末,匈奴大乱,五单于争立,而呼韩邪单于失其国,携乃率部落入臣於汉。嘉其意,剖并州北界以安之。於是匈奴五千馀落入居朔方诸郡,与汉人杂处。后汉末,群臣竞言:胡入猥多,宜先为其所。建安中,魏武帝始分其众为五部,部立其中贵者为帅,复改帅为都尉。其左部都尉所统可万馀落,居於太原;右部都尉可六千馀落,居於祁县;南部都尉可三千馀落,居於蒲子县;北部都尉可四千馀落,居新兴县;中部都尉可六千馀落,居太陵县。
yòu yuē: jìn wǔ dì jiàn zuò hòu, xiōng nú èr wàn yú luò guī huà, dì fù nà zhī, shǐ jū hé xī gù yí yáng chéng xià, hòu fù yǔ jìn rén zá jū. yóu shì píng yáng xī hé xīn xīng shàng dǎng lè píng, mí bù yǒu yān.
又曰:晋武帝践祚后,匈奴二万馀落归化,帝复纳之,使居河西故宜阳城下,后复与晋人杂居。由是平阳、西河、新兴、上党、乐平,靡不有焉。
yòu shì yù shǐ guō qīn shàng shū yuē: róng dí qiáng guǎng, lì gǔ wéi huàn. wèi chū, zhì xī běi zhū jùn, jiē wèi róng jū. jīn suī fú cóng, ruò bǎi nián zhī hòu, yǒu fēng chén zhī jǐng, hú qí zì píng yáng shàng dǎng bù sān rì ér zhì mèng jīn, běi dì xī hé tài yuán féng yì ān dìng shàng jùn, jǐn wèi dí tíng yǐ. yí jí píng wú zhī wēi, móu chén měng jiàng zhī lüè, chū běi dì xī hé ān dìng, fù shàng jùn, shí féng yì. yú píng yáng yǐ běi zhū xiàn, mù qǔ sǐ zuì, xǐ sān hé sān wèi sì wàn jiā yǐ chōng zhī, yì bù luàn huá, jiàn xǐ píng yáng héng nóng wèi jùn jīng zhào shàng dǎng zá hú, jùn sì yí chū rù zhī fáng, míng xiān wáng huāng fú zhī zhì, wàn shì zhī cháng cè yě.
又侍御史郭钦上疏曰:戎狄强犷,历古为患。魏初,置西北诸郡,皆为戎居。今虽服从,若百年之后,有风尘之警,胡骑自平阳、上党不三日而至孟津,北地、西河、太原、冯翊、安定、上郡,尽为狄庭矣。宜及平吴之威,谋臣猛将之略,出北地、西河、安定,复上郡,实冯翊。於平阳以北诸县,募取死罪,徙三河三魏四万家以充之,裔不乱华,渐徙平阳、恒农、魏郡、京兆、上党杂胡,峻四夷出入之防,明先王荒服之制,万世之长策也。
yòu yuē: tài kāng qī nián, yǒu wēi shā hú lǜ bù luò lái jiàng.
又曰:太康七年,有萎莎胡率部落来降。
yòu yuē: běi dí yǐ bù luò wèi lèi, qí rù jū sāi zhě, yǒu xiān zhī zhǒng, yǒu wū tán zhǒng, yǒu chì lēi zhǒng, yǒu hàn zhì zhǒng, yǒu wēi shā zhǒng, yǒu chì shā zhǒng, yǒu yù bǐng zhǒng, yǒu wěi tóng zhǒng, yǒu dà lóu zhǒng, bù xiāng zá cuò.
又曰:北狄以部落为类,其入居塞者,有鲜支种,有乌谭种,有赤勒种,有捍蛭种,有萎莎种,有赤莎种,有郁鞞种,有委童种,有大楼种,不相杂错。
yòu yuē: qí guó hào zuǒ xián wáng yòu xián wáng zuǒ yì lí wáng yòu yì lí wáng zuǒ yú liù wáng yòu yú liù wáng zuǒ jiàn shàng wáng yòu jiàn shàng wáng zuǒ shuò fāng wáng yòu shuò fāng wáng zuǒ dú lù wáng yòu dú lù wáng zuǒ xiǎn lù wáng yòu xiǎn lù wáng zuǒ ān lè wáng yòu ān lè wáng, fán shí liù děng, jiē yòng chán yú qīn zǐ dì.
又曰:其国号左贤王、右贤王、左弈蠡王、右弈蠡王、左於六王、右於六王、左渐尚王、右渐尚王、左朔方王、右朔方王、左独鹿王、右独鹿王、左显鹿王、右显鹿王、左安乐王、右安乐王,凡十六等,皆用单于亲子弟。
jiǎ yì xīn shū yuē: chén wén qiáng guó zhàn zhì, wáng zhě zhàn yì, dì zhě zhàn dé. gù tāng zhù wǎng ér hàn yīn jiàng, wǔ sān miáo ér nán mán fú. jīn hàn, dì guó yě, yí yǐ hòu dé huái sì yí, dūn gǎn bù chéng dì yì? bì xià wèi chén jiàn sān biǎo, shè wǔ ěr, yǐ cǐ yǔ chán yú zhēng, zé xià xiōng nú yóu zhèn gǎo yě. chén qiě yǐ shì shì yù tiān zǐ zhī yán, shǐ xiōng nú dà zhòng xìn bì xià yě, ruò rì chū zhī zhuó zhuó, gù wén jūn yī yán, suī yǒu wēi yuǎn qí zhì bù yí, chóu chóu zhī rén, qí xīn bù dài, ruò cǐ zé xìn yù yǐ, yī biǎo yě. chén yòu qiě yǐ shì shì yù bì xià zhī ài, lìng xiōng nú zhī zì shì yě, gǒu hú miàn ér róng zhuàng zhě, qí zì yǐ wéi jiàn ài yú tiān zǐ yě, yóu ruò zi zhī yú cí mǔ yě. ruò cǐ zé ài yù yǐ, yī biǎo yě. chén yòu qiě yǐ shì shì yù bì xià zhī hǎo, lìng hú rén zhī zì shì yě, gǒu qí xiào zhī suǒ zhǎng yǔ qí suǒ gōng, kě yǐ dàng tiān zi zhī yì, ruò cǐ zé hǎo yù yǐ, yī biǎo yě. ài rén zhī zhuàng, hǎo rén zhī yì, ài yǒu shí yǐ nuò, kě qī shí sǐ yī shēng, bǐ bì jiāng zhì, cǐ wèi sān biǎo. xiōng nú hǎo zhī, lái zhě jiā zhǎng yǐ shàng bì yī xiù, jiā shǎo zhě nǎi yī wén jǐn, wèi yín chē wǔ chéng, dà diāo huà zhī, jià sì mǎ, zài lǜ gài, cóng shù qí, yù cān chéng, qiě suī chán yú zhī chū rù yě, bù qīng dōu cǐ yǐ. lìng xiōng nú jiàng zhě, shí shí dé cǐ ér cì zhī, yī guó wén zhī jiàn zhī zhě, xī xīn ér xiāng gào, rén rén jì xìng, yǐ wéi wú zhì kě yǐ dé cǐ, jiāng yǐ huái qí mù, yī ěr yě. xiōng nú zhī shǐ zhì zhě, ruò dà jiàng zhě yě, dà zhòng zhī jù yě, shàng bì yǒu suǒ zhào cì shí yān. fàn wù shèng měi, zì zhì xī hǎi, fāng shù chǐ yú qián, lìng yī rén zuò cǐ, hú rén yù guān zhě gù bǎi shù zài páng, dé cì zhě zhī xǐ yě, qiě xiào qiě fàn, wèi jiē suǒ shì ér suǒ wèi cháng de yě. jīn lái zhě, shí shí dé cǐ ér xiǎng zhī, yī guó wén zhī zhě jiàn zhī zhě, chuí xián ér xiāng gào, rén zì yǐ wú zhì yì jiāng dé cǐ, jiāng cǐ huái qí kǒu, yī ěr yě. jiàng zhě ruò shǐ zhě zhì yě, bì shǐ rén yǒu suǒ zhào kè yān, hú rén zhī yù guān zhě wù jìn. lìng fù fù bái hēi xiù yī ér shì qí táng zhě èr sān shí rén, huò báo huò yǎn, wèi qí hú xì, shǐ yuè fǔ chuī xiāo gǔ táo. lìng shǐ jiàng zhě shí dé cǐ ér lè, yī guó wén zhī zhě jiàn zhī zhě, rén rén wéi kǒng qí hòu zhì yě. yǐ cǐ huái qí ěr, yī ěr yě. fán jiàng zhě, bì xià bì yǒu suǒ fù, lìng yǒu gāo táng suì yǔ shàn chú dà qūn, jiù yǒu biān mǎ, kù yǒu zhèn chē, shí shí dà jù, zhào hú kè xiǎng hú, lìng qí jū chǔ lè jiē guò qí lǜ, chū qí chán yú. huò shí shí cì cǐ, xiōng nú yī guó qīng xīn ér jì, rén rén jí jí qí shí. jiāng yǐ cǐ huái qí fù, yī ěr yě. yú lái jiàng zhě, shàng bì shí shí yǒu suǒ zhào xìng fǔ xún ér hòu dé rù guān. yú hú yīng ér guì rén zǐ hǎo kě ài, yǒu shù shí rén, wèi xiù yī, chū zé cóng chū, rù zé cóng rù, zé gèng shì hú yīng ér, dé jìn shì hú guì rén, dé zuǒ jiǔ shàng qián, shǐ fù jiǔ qián, chū xiù yī, jù dài fú, shí yǐ cì zhī, lìng shù rén dé cǐ ér jū zhī, yī guó wén zhě jiàn zhě, rén rén wéi kǒng hòu zhì yě. yǐ cǐ huái qí xīn, yī ěr yě.
贾谊《新书》曰:臣闻强国战智,王者战义,帝者战德。故汤祝网而汉阴降,舞三苗而南蛮服。今汉,帝国也,宜以厚德怀四夷,敦敢不承帝意?陛下为臣建三表,设五饵,以此与单于争,则下匈奴犹振槁也。臣且以事势谕天子之言,使匈奴大众信陛下也,若日出之灼灼,故闻君一言,虽有微远其志不疑,仇仇之人,其心不殆,若此则信谕矣,一表也。臣又且以事势谕陛下之爱,令匈奴之自视也,苟胡面而戎状者,其自以为见爱於天子也,犹弱子之於慈母也。若此则爱谕矣,一表也。臣又且以事势谕陛下之好,令胡人之自视也,苟其校之所长与其所工,可以当天子之意,若此则好谕矣,一表也。爱人之状,好人之役,爱有实以诺,可期十死一生,彼必将至,此谓三表。匈奴好之,来者家长以上必衣绣,家少者乃衣文锦,为银车五乘,大雕画之,驾四马,载绿盖,从数骑,御骖乘,且虽单于之出入也,不轻都此矣。令匈奴降者,时时得此而赐之,一国闻之见之者,希心而相告,人人冀幸,以为吾至可以得此,将以怀其目,一饵也。匈奴之使至者,若大降者也,大众之聚也,上必有所召赐食焉。饭物盛美,胾炙醯醢,方数尺於前,令一人坐此,胡人欲观者固百数在旁,得赐者之喜也,且笑且饭,味皆所嗜而所未尝得也。今来者,时时得此而飨之,一国闻之者、见之者,垂涎而相告,人自以吾至亦将得此,将此怀其口,一饵也。降者若使者至也,必使人有所召客焉,胡人之欲观者勿禁。令妇傅白黑绣衣而侍其堂者二三十人,或薄或掩,为其胡戏,使乐府吹箫鼓鞀。令使、降者时得此而乐,一国闻之者、见之者,人人惟恐其后至也。以此怀其耳,一饵也。凡降者,陛下必有所富,令有高堂邃宇、善厨大囷,厩有编马,库有阵车,时时大具,召胡客飨胡,令其居处乐皆过其虑,出其单于。或时时赐此,匈奴一国倾心而冀,人人汲汲其时。将以此怀其腹,一饵也。於来降者,上必时时有所召幸拊循而后得入官。於胡婴儿贵人子好可爱,有数十人,为绣衣,出则从出,入则从入,则更侍胡婴儿,得近侍胡贵人,得佐酒上前,使付酒钱,出绣衣,具带服,时以赐之,令数人得此而居之,一国闻者、见者,人人惟恐后至也。以此怀其心,一饵也。
jìn zhōng xīng shū yuē: běi dí, qí dì nán jiē yān zhào, běi bìng shā mò, dōng jiān jiǔ yí, xī jiè liù róng. shì shì zì xiāng jūn chén, bù bǐng zhōng guó zhēng shuò.
《晋中兴书》曰:北狄,其地南接燕赵,北并沙漠,东渐九夷,西界六戎。世世自相君臣,不禀中国正朔。
xī yù jì yuē: zhū hú sú, hūn yīn xiāng rán xǔ zhě, xiān sòng tóng xīn zhǐ huán.
《西域记》曰:诸胡俗,婚姻相然许者,先送同心指环。
cuī bào gǔ jīn zhù yuē: qín suǒ zhù cháng chéng, tǔ sè rú zǐ, hàn sāi yì rán, gù chēng zǐ sāi yān.
崔豹《古今注》曰:秦所筑长城,土色如紫,汉塞亦然,故称紫塞焉。
lǐ líng bào sū wǔ shū yuē: zhōng rì wú dǔ, dàn jiàn yì lèi, wéi zhàng cuì mù yǐ yù fēng yǔ.
李陵《报苏武书》曰:终日无睹,但见异类,韦帐毳幕以御风雨。
yòu yuē: chū lǐ yì zhī xiāng, rù wú zhī zhī sú.
又曰:出礼义之乡,入无知之俗。
yòu yuē: hú jiā hù dòng, mù mǎ bēi míng, yín xiào chéng qún, biān shēng sì qǐ.
又曰:胡笳互动,牧马悲鸣,吟啸成群,边声四起。
bān gù yàn rán shān míng yuē: shuò wáng shī xī zhēng huāng yì, jiǎo xiōng nú xī jié hǎi wài. fēng shén qiū xī jiàn lóng jié, xī dì zài xī zhèn wàn shì.
班固《燕然山铭》曰:铄王师兮征荒裔,剿匈奴兮截海外。封神丘兮建隆碣,熙帝载兮振万世。
gǔ shī yuē: hú mǎ yī běi fēng, yuè niǎo cháo nán zhī.
古诗曰:胡马依北风,越鸟巢南枝。
gǔ hú wú rén xíng yuē: wàng hú dì, hé xiǎn shān zé. duàn hú tóu, pú hú yì!
《古胡无人行》曰:望胡地,何险〈山则〉。断胡头,脯胡臆!
lù jī yuè fǔ shī yuē: qū mǎ zhì yīn shān, shān gāo mǎ bù qián. jiè wèn yān shān hòu, jìn lǔ zài yàn rán.
陆机《乐府诗》曰:驱马陟阴山,山高马不前。借问燕山候,劲虏在燕然。
gǔ shī yuē: chū zì jì běi mén, yáo wàng hú dì sāng.
古诗曰:出自蓟北门,遥望胡地桑。
chén lín yuè fǔ shī yuē: yìn mǎ cháng chéng kū, shuǐ hán shāng mǎ gǔ.
陈琳《乐府诗》曰:饮马长城窟,水寒伤马骨。
cài yǎn shī yuē: biān tíng yǔ huá yì, hú fēng chūn xī qǐ.
蔡琰诗曰:边亭与华异,胡风春夕起。