jiàn jiè shàng
○鉴戒上
yì yuē: fáng huàn yuē jiè.
《易》曰:防患曰戒。
yòu yuē: jūn zǐ zhōng rì qián qián, xī tì ruò. lì, wú jiù.
又曰:君子终日乾乾,夕惕若。厉,无咎。
yòu yuē: jiàn qún lóng wú shǒu. jí.
又曰:见群龙无首。吉。
yòu yuē: lǚ shuāng, jiān bīng zhì.
又曰:履霜,坚冰至。
yòu yuē: jī shàn zhī jiā bì yǒu yú qìng, jī bù shàn zhī jiā bì yǒu yú yāng.
又曰:积善之家必有馀庆,积不善之家必有馀殃。
yòu yuē: qí wáng qí wáng, xì yú bāo sāng.
又曰:其亡其亡,系於苞桑。
yòu yuē: dāng yōu qí huǐ lìn zhī shí, qí jiè bù kě màn yě.
又曰:当忧其悔吝之时,其介不可慢也。
yòu yuē: yán xíng zhě, jūn zǐ zhī shū jī. shū jī zhī fā, róng rǔ zhī zhǔ yě, kě bù shèn hū!
又曰:言行者,君子之枢机。枢机之发,荣辱之主也,可不慎乎!
shàng shū yuē: jīng jīng yè yè, yī rì èr rì wàn jī.
《尚书》曰:兢兢业业,一日二日万机。
yòu yuē: wú jī zhī yán wù tīng, fú xún zhī móu wù yōng.
又曰:无稽之言勿听,弗询之谋勿庸。
yòu yuē: bù jīn xì xíng, zhōng lèi dà dé.
又曰:不矜细行,终累大德。
yòu yuē: gōng chóng wéi zhì, yè guǎng wéi qín, wèi fú qī jiāo, lù fú qī chǐ.
又曰:功崇惟志,业广惟勤,位弗期骄,禄弗期侈。
yòu yuē: xiān wáng kè jǐn tiān jiè.
又曰:先王克谨天戒。
yòu yuē: zuò dé xīn yì rì xiū, zuò wěi xīn láo rì zhuō.
又曰:作德心逸日休,作伪心劳日拙。
yòu yuē: jiè jù wú yú, wǎng shī fǎ dù.
又曰:戒惧无虞,罔失法度。
yòu yuē: lǐn hū, ruò xiǔ suǒ zhī yù liù mǎ.
又曰:懔乎,若朽索之驭六马。
yòu yuē: dé wéi yī, dòng wǎng fú jí dé èr sān, dòng wǎng fú xiōng.
又曰:德惟一,动罔弗吉;德二三,动罔弗凶。
máo shī yuē: zhuì zhuì xiǎo xīn, rú lín yú gǔ.
《毛诗》曰:惴惴小心,如临于谷。
yòu yuē: zhàn zhàn jīng jīng, rú lín shēn yuān, rú lǚ bó bīng.
又曰:战战兢兢,如临深渊,如履薄冰。
yòu yuē: wú niàn ěr zǔ, yù xiū jué dé.
又曰:无念尔祖,聿修厥德。
yòu yuē: bái guī zhī diàn shàng kě mó, sī yán zhī diàn bù kě wèi.
又曰:白圭之玷尚可磨,斯言之玷不可为。
zuǒ zhuàn yuē: jìn rù chǔ jūn, sān rì gǔ. fàn xuān zi lì yú róng mǎ zhī qián, yuē:" jūn yòu ruò, zhū chén bù nìng, hé yǐ jí cǐ? tiān mìng bù yú cháng, yǒu dé zhī wèi yě. jūn qí jiè zhī!"
《左传》曰:晋入楚军,三日穀。范宣子立於戎马之前,曰:"君幼弱,诸臣不佞,何以及此?天命不于常,有德之谓也。君其戒之!"
yòu yuē: huò fú wú mén, wéi rén zì zhào.
又曰:祸福无门,惟人自召。
yòu yuē: zāng sūn yún: jì sūn zhī ài wǒ, jí zhěn yě mèng sūn zhī è wǒ, yào shí yě. měi zhěn bù rú è shí, mèng sūn sǐ, wú wáng wú rì yǐ.
又曰:臧孙云:季孙之爱我,疾疹也;孟孙之恶我,药石也。美疹不如恶石,孟孙死,吾亡无日矣。
yòu yuē: wú gōng zǐ zhá lái pìn, jiàn shū sūn mù zi, yuè zhī. wèi mù zǐ yuē:" zi qí bù de sǐ hū? hǎo shàn bù néng zé rén. wú wén jūn zǐ wù zài zé rén, wú zi wèi lǔ zōng qīng, ér rèn qí dà zhèng, bù shèn suǒ jǔ, hé yǐ kān zhī? huò bì jí zi!" pìn yú zhèng, jiàn zǐ chǎn, rú jiù xiāng shí, yǔ zhī gǎo dài, zǐ chǎn xiàn zhù yī yān. wèi zǐ chǎn yuē:" zhèng zhī zhí zhèng zhě chǐ, nán jiāng zhì yǐ! zhèng bì jí zi. zi wéi zhèng, shèn yǐ lǐ. bù rán, zhèng guó jiāng bài." shì jìn, shuō shū xiàng yuē:" wú zi miǎn zhī! jūn chǐ ér duō liáng, dài fū jiē fù, zhèng jiāng zài jiā. wú zi zhí, bì sī zì miǎn yú nán."
又曰:吴公子札来聘,见叔孙穆子,悦之。谓穆子曰:"子其不得死乎?好善不能择人。吾闻君子务在择人,吾子为鲁宗卿,而任其大政,不慎所举,何以堪之?祸必及子!"聘於郑,见子产,如旧相识,与之缟带,子产献纻衣焉。谓子产曰:"郑之执政者侈,难将至矣!政必及子。子为政,慎以礼。不然,郑国将败。"適晋,说叔向曰:"吾子勉之!君侈而多良,大夫皆富,政将在家。吾子直,必思自免於难。"
yòu yuē: zhèng kǎo fù sān mìng yì gōng, gù dǐng míng yún:" yī mìng ér lóu, zài mìng ér yǔ, sān mìng ér fǔ. xún qiáng ér zǒu, yì mò yǔ gǎn wǔ."
又曰:正考父三命益恭,故鼎铭云:"一命而偻,再命而伛,三命而俯。循墙而走,亦莫予敢侮。"
lǐ yuē: wú bù jìng. yǎn ruò sī. ān dìng cí.
《礼》曰:毋不敬。俨若思。安定辞。
yòu yuē: áo bù kě zhǎng, yù bù kě zòng, zhì bù kě mǎn, lè bù kě jí.
又曰:敖不可长,欲不可纵,志不可满,乐不可极。
yòu yuē: ān ān ér néng qiān. lín cái wú gǒu dé, lín nàn wú gǒu miǎn. hěn wú qiú shèng, fēn wú qiú duō.
又曰:安安而能迁。临财无苟得,临难无苟免。很毋求胜,分毋求多。
yòu yuē: bù dēng gāo, bù lín shēn, bù gǒu zī, bù gǒu xiào. xiào zǐ bù fú àn, bù dēng wēi, jù rǔ qīn yě.
又曰:不登高,不临深,不苟訾,不苟笑。孝子不服暗,不登危,惧辱亲也。
yòu yuē: guǎn zhòng lòu guǐ zhū hóng, shān jié zǎo zhuō, jūn zǐ yǐ wéi làn yǐ. yàn píng zhòng cí qí xiān rén, tún jiān bù yǎn dòu, huàn yī zhuó guàn yǐ cháo, jūn zǐ yǐ wéi ài yǐ. shì gù jūn zǐ zhī xíng lǐ yě, bù kě bù shèn yě.
又曰:管仲镂簋、朱纮,山节、藻棁,君子以为滥矣。晏平仲祠其先人,豚肩不掩豆,浣衣濯冠以朝,君子以为隘矣。是故君子之行礼也,不可不慎也。
yòu yuē: mò jiàn hū yǐn, mò xiǎn hū wēi, gù jūn zǐ shèn qí dú yě.
又曰:莫见乎隐,莫显乎微,故君子慎其独也。
xiào jīng yuē: zài shàng bù jiāo, gāo ér bù wēi zhì jié jǐn dù, mǎn ér bù yì.
《孝经》曰:在上不骄,高而不危;制节谨度,满而不溢。
lún yǔ yuē: jūn zǐ yǒu sān jiè: shǎo zhī shí jiè zhī zài sè, jí qí zhuàng yě jiè zhī zài dòu, jí qí lǎo yě jiè zhī zài dé.
《论语》曰:君子有三戒:少之时戒之在色,及其壮也戒之在斗,及其老也戒之在得。
yòu yuē: rú yǒu zhōu gōng zhī cái zhī měi, shǐ jiāo qiě lìn, qí yú bù zú guān yě yǐ.
又曰:如有周公之才之美,使骄且吝,其馀不足观也已。
yòu yuē: sān sī ér hòu xíng, zài sī kě yǐ.
又曰:三思而后行,再思可矣。
jiā yǔ yuē: kǒng zǐ zhī zhōu, guān yú tài miào, yòu jiē zhī qián yǒu jīn rén yān, sān jiān qí kǒu ér míng qí bèi yuē:" gǔ zhī shèn yán zhī rén yě, jiè zhī zāi. wú duō yán, duō yán duō bài wú duō shì, duō shì duō huàn. ān lè bì jiè, wú xíng suǒ huǐ. wù wèi hé shāng, qí huò jiāng zhǎng wù wèi hé hài, qí huò jiāng dà wù wèi mò wén, shén jiāng cì rén. yíng yíng bù miè, yán yán nài hé juān juān bù yōng, zhōng wèi jiāng hé mián mián bù jué, jiāng chéng wǎng luó. háo mò bù zā, jiāng xún fǔ kē. chéng néng shèn zhī, fú zhī yín yě kǒu shì hé shāng, huò zhī mén yě. qiáng liáng zhě bù dé qí sǐ, hào shèng zhě bì yù qí dí. dào zēng zhǔ rén, mín yuàn qí shàng. jūn zǐ zhī tiān xià zhī bù kě shàng yě, gù xià zhī zhī zhòng zhī bù kě xiān yě, gù hòu zhī. wēn gōng shèn dé, shǐ rén mù zhī zhí cí chí xià, rén mò yú zhī. rén jiē qū bǐ, wǒ dú shǒu cǐ." kǒng zǐ gù wèi zǐ dì yuē:" cǐ yán suī bǐ, ér zhōng shì qíng." yòu kǒng zǐ guān yú zhōu miào ér yǒu yī qì yān. kǒng zǐ wèn shǒu miào zhě yuē:" cǐ wèi hé qì?" duì yuē:" gài wèi yòu zuò zhī qì." kǒng zǐ yuē:" wú wén yòu zuò zhī qì mǎn zé fù, xū zé yī, zhōng zé zhèng, yǒu zhī hū?" duì yuē:" rán." kǒng zǐ shǐ zǐ lù qǔ shuǐ ér shì zhī, mǎn zé fù, zhōng zé zhèng, xū zé yī, kǒng zǐ kuì rán tàn yuē:" wū hū! è yǒu mǎn ér bù fù zhě zāi!" zǐ lù yuē:" gǎn wèn chí mǎn yǒu dào hū?" kǒng zǐ yuē:" chí mǎn zhī dào, yì ér sǔn zhī." zǐ lù yuē:" sǔn zhī, yǒu dào hū?" kǒng zǐ yuē:" gāo ér néng xià, mǎn ér néng xū, fù ér néng jiǎn, guì ér néng bēi, zhì ér néng yú, yǒng ér néng qiè, biàn ér néng nè, bó ér néng qiǎn, míng ér néng àn, shì wèi sǔn ér bù jí. néng xíng cǐ dào, wéi zhì dé zhě jí zhī. yì yuē: bù sǔn ér yì zhī, zì sǔn ér zhōng yì gù yě."
《家语》曰:孔子之周,观於太庙,右阶之前有金人焉,三缄其口而铭其背曰:"古之慎言之人也,戒之哉。无多言,多言多败;无多事,多事多患。安乐必戒,无行所悔。勿谓何伤,其祸将长;勿谓何害,其祸将大;勿谓莫闻,神将伺人。荧荧不灭,炎炎奈何;涓涓不壅,终为江河;绵绵不绝,将成网罗。毫末不紥,将寻斧柯。诚能慎之,福之垠也;口是何伤,祸之门也。强梁者不得其死,好胜者必遇其敌。盗憎主人,民怨其上。君子知天下之不可上也,故下之;知众之不可先也,故后之。温恭慎德,使人慕之;执雌持下,人莫逾之。人皆趋彼,我独守此。"孔子顾谓子弟曰:"此言虽鄙,而中事情。"又孔子观於周庙而有欹器焉。孔子问守庙者曰:"此谓何器?"对曰:"盖谓右坐之器。"孔子曰:"吾闻右坐之器满则覆,虚则欹,中则正,有之乎?"对曰:"然。"孔子使子路取水而试之,满则覆,中则正,虚则欹,孔子喟然叹曰:"呜呼!恶有满而不覆者哉!"子路曰:"敢问持满有道乎?"孔子曰:"持满之道,挹而损之。"子路曰:"损之,有道乎?"孔子曰:"高而能下,满而能虚,富而能俭,贵而能卑,智而能愚,勇而能怯,辩而能讷,博而能浅,明而能暗,是谓损而不极。能行此道,惟至德者及之。《易》曰:不损而益之,自损而终益故也。"
jiā yǔ yuē: kǒng zǐ xíng yóu zhōng lù, wén kū zhě shēng shén bēi. kǒng zǐ qū zhī qián, yǒu yì rén zhě shǎo jìn jiàn zhī wú qiū zi yě, yōng suǒ dài suǒ ér kū. kǒng zǐ pì chē ér xià, wèn yuē:" fū zǐ yǒu sàng yě, hé kū zhī bēi yě?" wú qiū zi duì yuē:" wú yǒu sān shī." kǒng zǐ yuē:" yuàn wén sān shī." wú qiū zǐ yuē:" wú shǎo hào xué wèn, zhōu tōng tiān xià, hái hòu wú qīn wáng, yī shī yě. shì jūn jiāo shē, jiàn bù suí, shì èr shī yě. hòu jiāo yǒu ér hòu jué, sān shī yě. shù yù jìng ér fēng bù zhǐ, zi yù yǎng ér qīn bù dài. wǎng ér bù lái zhě nián yě, bù kě dé zài jiàn zhě qīn yě. qǐng cóng cǐ cí." zé zì wěn ér sǐ. kǒng zǐ yuē:" dì zǐ jì zhī, cǐ zú yǐ wéi jiè yǐ." yú shì dì zǐ guī yǎng qīn zhě shí sān rén.
《家语》曰:孔子行游中路,闻哭者声甚悲。孔子驱之前,有异人者少进见之;吾丘子也,拥锁带索而哭。孔子辟车而下,问曰:"夫子有丧也,何哭之悲也?"吾丘子对曰:"吾有三失。"孔子曰:"愿闻三失。"吾丘子曰:"吾少好学问,周通天下,还后吾亲亡,一失也。事君骄奢,谏不遂,是二失也。厚交友而后绝,三失也。树欲静而风不止,子欲养而亲不待。往而不来者年也,不可得再见者亲也。请从此辞。"则自刎而死。孔子曰:"弟子记之,此足以为戒矣。"於是弟子归养亲者十三人。
yòu yuē: zēng zǐ yuē:" xiá shén zé jiǎn, zhuāng shén zé bù qīn. shì gù jūn zǐ xiá zú yǐ jiāo qíng, zhuāng zú yǐ chéng lǐ ér yǐ." kǒng zǐ wén sī yán yě, yuē:" èr sān zi zhì zhī! shú wèi cān yě ér bù zhī lǐ zhě hū?"
又曰:曾子曰:"狎甚则简,庄甚则不亲。是故君子狎足以交情,庄足以成礼而已。"孔子闻斯言也,曰:"二三子志之!孰为参也而不知礼者乎?"
yòu yuē: wèi sūn wén zi dé zuì yú xiàn gōng, jū qī. gōng zú, wèi zàng, wén zi jī zhōng yān. yán líng jì zǐ shì jìn, guò wén zhī yuē:" yì zāi, fū zǐ zhī zài cǐ yě! yóu yàn zhī cháo yú mù, jù yóu wèi yě, yòu hé lè yān? jūn yòu zài bìn kě hū?" wén zi yú shì zhōng shēn bù tīng qín sè. kǒng zǐ wén zhī yuē:" jì zǐ néng yǐ yì zhèng rén, wén zi néng kè jǐ fù yì, kě wèi shàn jī shàn gǎi yǐ."
又曰:卫孙文子得罪於献公,居戚。公卒,未葬,文子击锺焉。延陵季子適晋,过闻之曰:"异哉,夫子之在此也!犹燕之巢於幕,惧犹未也,又何乐焉?君又在殡可乎?"文子於是终身不听琴瑟。孔子闻之曰:"季子能以义正人,文子能克己复义,可谓善讥善改矣。"
guó yǔ yuē:" zhī xiāng zi wèi shì měi, shì zhú xī yān. zhī bó yuē:" shì měi fū!" duì yuē:" měi zé měi yǐ, yì chén yì yǒu jù yě." yuē:" hé jù?" duì yuē:" chén yǐ bǐng bǐ shì jūn. jì yǒu zhī yuē:' fū gāo shān jùn yuán. bù shēng cǎo mù sōng bǎi zhī dì, qí tǔ bù féi.' jīn tǔ mù shèng, chén jù qí bù ān rén yě." shì chéng, sān nián ér zhī shì wáng.
《国语》曰:"知襄子为室美,士窋夕焉。知伯曰:"室美夫!"对曰:"美则美矣,抑臣亦有惧也。"曰:"何惧?"对曰:"臣以秉笔事君。记有之曰:'夫高山峻原。不生草木;松柏之地,其土不肥。'今土木胜,臣惧其不安人也。"室成,三年而知氏亡。
hàn shū: zhāng ān shì zēng sūn bó sì, měi dēng gé diàn, cháng yuē:" sāng huò wèi wǒ jiè, qǐ bù hòu zāi!"
《汉书》:张安世曾孙勃嗣,每登阁殿,常曰:"桑、霍为我诫,岂不厚哉!"
yòu yuē: jùn bù yí, zì màn qiàn, bó hǎi rén yě. wèi jùn wén xué, jìn tuì bì yǐ lǐ, míng wén zhōu jùn. wǔ dì mò, jùn guó dào zéi qún qǐ, bào shèng zhī wèi zhí zhǐ shǐ zhě, yī xiù yī, chí fǔ bǔ dào. sù wén bù yí xián, zhì bó hǎi, qiǎn lì qǐng yǔ xiāng jiàn, xǐ lǚ yíng zhī. zuò dìng, bù yí jù dì yuē:" qiè fú hǎi bīn, wén bào gōng zǐ jiù yǐ, nǎi jīn chéng yán jiē cí. fán wèi lì, tài gāng zé zhé, tài ruǎn zé fèi, wēi xíng shī zhī yǐ ēn, rán hòu shù gōng yáng míng, yǒng zhōng tiān lù." shèng zhī nà qí jiè, shēn jiē yǐ lǐ.
又曰:俊不疑,字曼倩,渤海人也。为郡文学,进退必以礼,名闻州郡。武帝末,郡国盗贼群起,暴胜之为直指使者,衣绣衣,持斧捕盗。素闻不疑贤,至渤海,遣吏请与相见,屣履迎之。坐定,不疑据地曰:"窃伏海濒,闻暴公子旧矣,乃今承颜接辞。凡为吏,太刚则折,太软则废,威行施之以恩,然后树功扬名,永终天禄。"胜之纳其诫,深接以礼。
yòu yuē: yáng yùn shī jué wèi, jū chǔ zhì chǎn yè, qǐ shì zhái. qí yǒu rén ān dìng shǒu sūn huì zōng, yǔ shū jiè zhī yuē:" dà chén fèi tuì, dāng hé mén huáng kǒng, wèi kě lián zhī yì, bù dàng tōng bīn kè, yǒu yù chēng yě." yùn nèi huái bù fú, jiāo shē bù huǐ, zuò yāo zhǎn.
又曰:杨惲失爵位,居处治产业,起室宅。其友人安定守孙会宗,与书诫之曰:"大臣废退,当阖门惶恐,为可怜之意,不当通宾客,有誉称也。"惲内怀不服,骄奢不悔,坐腰斩。
wàng qián liè yuē: xuán dì shí, jīng fáng yǐ yán zāi yì shù zhào jiàn, yòu wèi lì kǎo kè shì zòu zhī, yīn wèn shàng yuē:" yōu lì zhī jūn hé yǐ wēi, suǒ rèn zhě hé rén yě?" shàng yuē:" zhǔ bù míng ér rèn qiǎo nìng." fáng yuē:" zhī qiǎo nìng ér rèn zhī xié, jiāng yǐ wéi xián ér rèn zhī yé?" shàng yuē:" xián zhī." fáng yuē:" rán zé hé yǐ zhī qí bù xián yě?" yuē:" yǐ qí shí luàn ér jūn wēi zhī zhī." fáng yuē:" jīn zhì hū, luàn hū?" shàng yuē:" luàn." fáng yuē:" rán zé yǒu suǒ rèn hū?" shàng yuē:" xìng qí wèi zhì yú bǐ yě." fáng yuē:" chén kǒng hòu shì zhī shì jīn, yóu jīn zhī shì gǔ yě." xuán dì mò rán yǐ.
望前列曰:玄帝时,京房以言灾异数召见,又为吏考课事奏之,因问上曰:"幽、厉之君何以危,所任者何人也?"上曰:"主不明而任巧佞。"房曰:"知巧佞而任之邪,将以为贤而任之耶?"上曰:"贤之。"房曰:"然则何以知其不贤也?"曰:"以其时乱而君危知之。"房曰:"今治乎,乱乎?"上曰:"乱。"房曰:"然则有所任乎?"上曰:"幸其未至於彼也。"房曰:"臣恐后世之视今,犹今之视古也。"玄帝默然矣。
yòu yuē: hán yán shòu shàn wéi zhèng, zuò fǎ qì shì, lì mín shù qiān rén sòng zhì wèi chéng, lǎo xiǎo fú chí chē gū, zhēng fèng jiǔ zhì. yán shòu bù rěn jù nì, wèi yǐn jiǔ shí yú. shǐ chuán lì fēn xiè, lì mín bǎi xìng mò bù liú tì. yán shòu sān zi jiē wèi láng lì. lín sǐ, shǔ qí zi wù wèi lì, yǐ jǐ wèi jiè. zi jiē yǐ fù yán qù guān.
又曰:韩延寿善为政,坐法弃市,吏民数千人送至渭城,老小扶持车毂,争奉酒炙。延寿不忍拒逆,为饮酒石馀。使椽吏分谢,吏民百姓莫不流涕。延寿三子皆为郎吏。临死,属其子勿为吏,以己为戒。子皆以父言去官。
dōng guān hàn jì yuē: féng qín qiān sī tú. shì shí sān gōng duō jiàn zuì tuì, shàng yù lìng yǐ shàn zì zhōng, nǎi yīn yàn jiàn cóng róng jiè zhī yuē:" zhū fú shàng bù zhōng yú jūn, xià líng lì tóng liè, zhōng yǐ zhòng shāng, fàng zhú shòu zhū, suī fù jiā shǎng cì, bù zú yǐ cháng bù zī zhī shēn. zhōng chén xiào zǐ jiàn zhào qián shì, yǐ wěn jiàn jiè. néng jìn zhōng yú guó, shì jūn wú èr, zé jué shǎng, xiān hū dāng shì míng lì yú bù xiǔ, kě bù miǎn zāi!"
《东观汉记》曰:冯勤迁司徒。是时三公多见罪退,上欲令以善自终,乃因宴见从容戒之曰:"朱浮上不忠於君,下陵轹同列,终以中伤,放逐受诛,虽复加赏赐,不足以偿不訾之身。忠臣孝子鉴照前世,以吻鉴戒。能尽忠於国,事君无二,则爵赏,先乎当世名利於不朽,可不勉哉!"
yòu yuē: fán hóng wéi rén qiān shèn, cháng jiè qí zǐ yuē:" fù guì yíng yì, wèi yǒu néng zhōng zhě. tiān dào è mǎn ér hǎo qiān, qián shì guì qī míng jiè yě. bǎo shēn quán jǐ, qǐ bù lè zāi!"
又曰:樊弘为人谦慎,常戒其子曰:"富贵盈溢,未有能终者。天道恶满而好谦,前世贵戚明戒也。保身全己,岂不乐哉!"
hòu hàn shū yuē: bān chāo wèi dū hù, yǐ rèn shàng dài chāo, shàng wèi chāo yuē:" jūn zài wài guó sān shí yú nián, ér xiǎo rén wěi chéng jūn hòu, yí yǐ huì zhī." chāo yuē:" sài wài lì shì, běn fēi xiào zǐ shùn sūn, jiē yǐ zuì guò xǐ bǔ biān tún, ér mán yí huái niǎo shòu zhī xīn, nán yǎng yì bài. jīn jūn qíng yán jí, shuǐ qīng wú dà yú, chá zhèng bù dé xià, yí dàng yì jiǎn yì, kuān xiǎo guò, shéng dà zuì ér yǐ."
《后汉书》曰:班超为都护,以任尚代超,尚谓超曰:"君在外国三十馀年,而小人猥承君后,宜以诲之。"超曰:"塞外吏士,本非孝子顺孙,皆以罪过徙补边屯,而蛮夷怀鸟兽之心,难养易败。今君情严急,水清无大鱼,察政不得下,宜荡佚简易,宽小过,绳大罪而已。"
yòu yuē: mǎ yuán chū tún xiāng guó. zhào bǎi guān zǔ dào. yuán wèi huáng mén shì láng liáng sōng dòu gù yuē:" fán rén guì fù, dāng shǐ kě jiàn, rú qīng děng yù bù kě fù jiàn, jū gāo zì chí, miǎn sī bǐ yán." sōng hòu guǒ guì mǎn zhì zāi, gù yì jǐ bù miǎn.
又曰:马援出屯襄国。诏百官祖道。援谓黄门侍郎梁松、窦固曰:"凡人贵富,当使可贱,如卿等欲不可复贱,居高自持,勉思鄙言。"松后果贵满致灾,固亦几不免。
hòu liè yuē: mǎ yuán xiōng zi yán dūn bìng xǐ, tōng qīng xiá. yuán qián zài jiāo zhǐ, yí shū jiè zhī yuē:" wú yù rǔ cáo wén rén guò shī, rú wén fù mǔ zhī míng, ěr kě dé wén, ér kǒu bù kě dé yán yě. hǎo lùn yì rén cháng duǎn, shì fēi zhèng fǎ, cǐ wú suǒ dà è yě. níng sǐ bù yuàn wén zǐ sūn yǒu cǐ xíng."
后列曰:马援兄子严、敦并喜,通轻侠。援前在交趾,遗书戒之曰:"吾欲汝曹闻人过失,如闻父母之名,耳可得闻,而口不可得言也。好论议人长短,是非正法,此吾所大恶也。宁死不愿闻子孙有此行。"
yòu yuē: xú zhì cháng wèi tài wèi huáng qióng suǒ pì, bù jiù. jí qióng zú guī zàng, zhì nǎi fù liáng tú bù dào jiāng xià fù zhī, shè jī jiǔ báo jì, kū zú ér qù, bù gào xìng míng. shí huì zhě sì fāng míng shì guō lín zōng děng shù qiān rén, wén zhī, yí qí zhì yě, nǎi xuǎn néng yán shēng máo róng qīng qí zhuī zhī. jí yú tú, róng wèi shè fàn, gòng yán jià sè zhī shì. lín jué qù, wèi yuē:" wèi wǒ xiè guō lín zōng, dà shà jiāng diān, fēi yī shéng suǒ wéi, hé wéi xī xī bù huáng níng chǔ yě?"
又曰:徐稚尝为太尉黄琼所辟,不就。及琼卒归葬,稚乃负粮徒步到江夏赴之,设鸡酒薄祭,哭卒而去,不告姓名。时会者四方名士郭林宗等数千人,闻之,疑其稚也,乃选能言生茅容轻骑追之。及於涂,容为设饭,共言稼穑之事。临决去,谓曰:"为我谢郭林宗,大厦将颠,非一绳所维,何为栖栖不遑宁处也?"
wèi zhì yuē: fù gǔ yǔ zhōng huì cóng píng guàn qiū jiǎn hòu, huì yǒu zì jīn sè, gǔ jiè zhī yuē:" zi zhì dà liàng xiǎo, ér xūn yè nán wéi yě, kě bù shèn zāi!"
《魏志》曰:傅嘏与锺会从平毌丘俭后,会有自矜色,嘏戒之曰:"子志大量小,而勋业难为也,可不慎哉!"
yòu yuē: lì bù shàng shū hé yàn yì guǎn lù, wèn yuē:" lián mèng qīng shéng shù tóu, lái zài bí shàng, qū zhī bù kěn qù, yǒu hé yì gù?" lù yuē:" jīn jūn hóu wèi chóng shān yuè, shì ruò léi tíng, ér huái dé zhě xiān, wèi wēi zhě zhòng, dài fēi xiǎo xīn yì yì duō fú zhī rén. yòu bí zhě gěn, cǐ tiān zhōng zhī shān, gāo ér bù wēi, suǒ yǐ zhǎng shǒu fù yě. jīn yǒu yíng jí yān, wèi jùn zhě diān, qīng háo zhě wáng, bù kě bù shèn!"
又曰:吏部尚书何晏诣管辂,问曰:"连梦青绳数头,来在鼻上,驱之不肯去,有何意故?"辂曰:"今君侯位重山岳,势若雷霆,而怀德者鲜,畏威者众,殆非小心翼翼多福之人。又鼻者艮,此天中之山,高而不危,所以长守富也。今有蝇集焉,位峻者颠,轻毫者亡,不可不慎!"
yòu yuē: cáo shuǎng yǐn shí yī fú, nǐ yú shèng yú, shàn qǔ wǔ kù jìn bīng. cáo xī shēn yǐ wéi yōu, shù jiàn zhǐ zhī. yòu zhù shū sān piān, chén jiāo yín yíng yì zhī zhì huò bài, cí zhǐ shén qiè, bù gǎn chì shuǎng, tuō jiè zhū zǐ yǐ shì shuǎng. shuǎng zhī qí wèi jǐ fā yě, shén bù yuè. xī huò shí yǐ jiàn yù bù nà, tì sì ér qǐ.
又曰:曹爽饮食衣服,拟於乘舆,擅取武库禁兵。曹羲深以为忧,数谏止之。又著书三篇,陈骄淫盈溢之致祸败,辞旨甚切,不敢斥爽,托戒诸子以示爽。爽知其为己发也,甚不悦。羲或时以谏喻不纳,涕泗而起。
wú zhì yuē: sūn quán měi tián liè, cháng chéng mǎ shè hǔ, hǔ cháng tū qián pān chí mǎ ān. zhāng zhāo biàn sè ér qián yuē:" jiāng jūn hé yòng bù dàng ěr? fū wéi rén jūn, wèi néng jià yù yīng xióng, qū shǐ qún xián, qǐ wèi chí zhú yú yuán yě, xiào yǒng yú měng shòu zhě hū?"
《吴志》曰:孙权每田猎,常乘马射虎,虎尝突前攀持马鞍。张昭变色而前曰:"将军何用不当尔?夫为人君,谓能驾御英雄,驱使群贤,岂谓驰逐於原野,校勇於猛兽者乎?"
jiāng biǎo chuán yuē: sūn quán zhēng hé féi hái, wèi zhāng liáo suǒ xí, jī zhì wēi dài. hè qí shí lǜ sān qiān bīng zài nán jīn yíng quán. quán jì jiù dà chuán, huì zhū jiàng yǐn yàn, qí xià xí tì qì ér yán yuē:" zhì zūn rén zhǔ, dāng chí zhòng. jīn rì zhī shì, jǐ zhì huò bài, qún xià zhèn xī, ruò wú tiān dì, yuàn yǐ cǐ wéi zhōng shēn jiè." quán zì qián shì qí lèi yuē:" dà cán! jǐn yǐ kè xīn, fēi dàn shū shēn yě."
《江表传》曰:孙权征合肥还,为张辽所袭,几至危殆。贺齐时率三千兵在南津迎权。权既就大船,会诸将饮宴,齐下席涕泣而言曰:"至尊人主,当持重。今日之事,几致祸败,群下震悕,若无天地,愿以此为终身戒。"权自前拭其泪曰:"大惭!谨以刻心,非但书绅也。"
wáng yǐn jìn shū yuē: yǔ gǔn xiōng nǚ fāng jiāng jià, měi fú jù yǐ. gǔn yì jīng sháo wèi jī zhǒu yān. zhào zhū zǐ jí zhī yú táng, nán nǚ yǐ bān, ér mìng fāng:" lái! rǔ shǎo gū, rǔ yì rǔ yù, bù rǔ cī xiá. jīn rǔ jiāng shì rén, shì jiù gū, sǎ sǎo tíng nèi, fù rén dào yě, gù cì rǔ yǐ. fěi qì zhī měi, yù rǔ zhī wēn gōng zhāo xī, suī xiū wù xiū yě."
王隐《晋书》曰:庾衮兄女芳将嫁,美服具矣。衮刈荆苕为箕帚焉。召诸子集之於堂,男女以班,而命芳:"来!汝少孤,汝逸汝豫,不汝疵瑕。今汝将適人,事舅姑,洒扫庭内,妇人道也,故赐汝以。匪器之美,欲汝之温恭朝夕,虽休勿休也。"
jìn shū yuē: zhào wáng lún cuàn wèi, jī shào wèi shì zhōng. huì dì fù zuò, shào jū běn zhí, shàng shū yuē:" yuàn bì xià wú wàng jīn yōng, dà sī mǎ wú wàng yǐng shàng, dà jiàng wú wàng huáng qiáo, zé huò luàn zhī méng, wú yóu ér zhào."
《晋书》曰:赵王伦篡位,嵇绍为侍中。惠帝复祚,绍居本职,上疏曰:"愿陛下无忘金墉,大司马无忘颍上,大将无忘黄桥,则祸乱之萌,无由而兆。"
suí shū yuē: hè ruò bì, fù dūn, yǐ wǔ liè zhī míng, shì zhōu wèi jīn zhōu zǒng guǎn, yǔ wén hù jì ér hài zhī. lín xíng hū bì, wèi zhī yuē:" wú bì yù píng jiāng nán, rán cǐ xīn bù guǒ, rǔ dàng chéng wú zhì. qiě wú yǐ shé sǐ, rǔ bù kě bù sī." yīn yǐn zhuī cì bì shé chū xuè, jiè yǐ shèn kǒu.
《隋书》曰:贺若弼,父敦,以武烈知名,仕周为金州总管,宇文护忌而害之。临刑呼弼,谓之曰:"吾必欲平江南,然此心不果,汝当成吾志。且吾以舌死,汝不可不思。"因引锥刺弼舌出血,诫以慎口。
táng shū yuē: tài zōng cháng wèi zhǎng sūn wú jì děng yuē:" zhèn wén zhǔ xián chén zhí, rén bù zì zhī, gōng zhí miàn lùn, gōng zhèn dé shī." wú jì zòu yán:" bì xià wǔ gōng wén dé, kuà jué gǔ jīn, fā hào shī lìng, shì jiē lì wù. xiào jīng yún:' jiāng shùn qí měi.' chén shùn zhī bù xiá, shí bú jiàn bì xià yǒu suǒ qiān shī." tài zōng yuē:" zhèn jì wén jǐ guò, gōng nǎi wàng xiāng yú yuè. zhèn jīn miàn tán gōng děng de shī, yǐ wéi jiàn jiè. yán zhī zhě wú guò, wén zhī zhě kě yǐ zì gǎi." yīn mù wú jì yuē:" shàn bì xián yí, yìng duì mǐn sù, qiú zhī gǔ rén, yì dāng wú bǐ ér zǒng bīng gōng zhàn, fēi suǒ zhǎng yě. gāo shì lián shè liè gǔ jīn, xīn shù cōng wù, lín nàn jì bù gǎi jié, wèi guān yì wú péng dǎng suǒ shǎo zhě gǔ gěng guī jiàn ěr. táng jiǎn yán cí jùn lì, shàn hé jiě rén, jiǔ bēi liú xíng, fā yán qǐ chǐ shì zhèn sān shí zài, suì wú yī yán lùn guó jiā dé shī. yáng shī dào xìng xíng jué shàn, zì wú qiān guò, wú qíng shí qiè nuò, wèi shén gèng shì, jí huǎn bù kě dé lì. cén wén běn xìng guò dūn hòu, wén zhāng zì qí suǒ zhǎng ér chí lùn héng jù jīng yuǎn, zì dāng bù fù yú wù. liú jì xìng zuì jiān zhēn, yán duō lì yì rán qí yì shàng rán nuò yú péng yǒu, néng zì bǔ quē, yì hé yǐ shàng. mǎ zhōu jiàn shì mǐn sù, xìng shén zhēn zhèng, yú lùn liàng rén wù, zhí dào ér xíng, zhèn bǐ rèn shǐ, duō suǒ chēng yì. chǔ suì liáng xué wèn shāo zhǎng, xìng yì jiān zhèng, jì xiě zhōng chéng, shén qīn fù yú zhèn, pì rú fēi niǎo yī rén, zì jiā lián ài."
《唐书》曰:太宗尝谓长孙无忌等曰:"朕闻主贤臣直,人不自知,公直面论,攻朕得失。"无忌奏言:"陛下武功文德,跨绝古今,发号施令,事皆利物。《孝经》云:'将顺其美。'臣顺之不暇,实不见陛下有所愆失。"太宗曰:"朕冀闻己过,公乃妄相谀悦。朕今面谈公等得失,以为鉴诫。言之者无过,闻之者可以自改。"因目无忌曰:"善避嫌疑,应对敏速,求之古人,亦当无比;而总兵攻战,非所长也。高士廉涉猎古今,心术聪悟,临难既不改节,为官亦无朋党;所少者骨鲠规谏耳。唐俭言辞俊利,善和解人,酒杯流行,发言启齿;事朕三十载,遂无一言论国家得失。杨师道性行绝善,自无愆过,无情实怯懦,未甚更事,急缓不可得力。岑文本性过敦厚,文章自其所长;而持论恒据经远,自当不负於物。刘洎性最坚贞,言多利益;然其意尚然诺於朋友,能自补阙,亦何以尚。马周见事敏速,性甚贞正,於论量人物,直道而行,朕比任使,多所称意。褚遂良学问稍长,性亦坚正,既写忠诚,甚亲附於朕,譬如飞鸟依人,自加怜爱。"
yòu yuē: yán lì běn suī yǒu yīng wù zhī cái. ér yóu shàn tú huà, gōng yú xiě zhēn, qín fǔ shí bā xué shì tú jí zhēn guān zhōng líng yān gé gōng chén tú, bìng lì běn zhī jī yě, shí rén xián chēng qí miào. tài zōng cháng yǔ shì chén xué shì fàn zhōu yú chūn yuàn, chí zhōng yǒu yì niǎo suí bō róng yǔ, tài zōng jī shǎng shù, cì zhào zuò zhě wèi yǒng, zhào lì běn lìng xiě yān. shí gé wài fù hū yún:" huà shī yán lì běn." shí yǐ wéi zhǔ jué láng zhōng, bēn zǒu liú hàn, fǔ fú chí cè, shǒu huī dān fěn, zhān wàng zuò bīn, bù shèng kuì nǎn. tuì jiè qí zǐ yuē:" wú shǎo hǎo dú shū, xìng miǎn qiáng miàn, yuán qíng rǎn hàn, pō jí chái liú. wéi yǐ dān qīng jiàn zhī, gōng sī yì zhī wù, rǔ mò dà yān! rǔ yí shēn jiè, wù xí cǐ mò jì." lì běn wéi xìng suǒ hǎo, yù bà bù néng yě. jí wèi yòu xiāng, yǔ zuǒ xiāng jiāng kè duì zhǎng shū mì. kè jì lì rèn jiāng jūn, lì gōng sài wài lì běn wéi shàn yú tú huà, fēi zǎi fǔ zhī qì. gù shí rén yǐ qiān zì wén wèi yǔ yuē:" zuǒ xiāng xuān wēi shā mò, yòu xiāng chí yù dān qīng."
又曰:阎立本虽有应务之才。而尤善图画,工於写真,《秦府十八学士图》及贞观中《凌烟阁功臣图》,并立本之迹也,时人咸称其妙。太宗尝与侍臣学士泛舟於春苑,池中有异鸟随波容与,太宗击赏数,赐诏座者为咏,召立本令写焉。时阁外傅呼云:"画师阎立本。"时以为主爵郎中,奔走流汗,俯伏池侧,手挥丹粉,瞻望座宾,不胜愧赧。退戒其子曰:"吾少好读书,幸免墙面,缘情染翰,颇及侪流。惟以丹青见知,躬厮役之务,辱莫大焉!汝宜深戒,勿习此末伎。"立本为性所好,欲罢不能也。及为右相,与左相姜恪对掌枢密。恪既历任将军,立功塞外;立本惟善於图画,非宰辅之器。故时人以《千字文》为语曰:"左相宣威沙漠,右相驰誉丹青。"
táng shū yuē: fáng xuán líng cháng jiè zhū zǐ yǐ jiāo shē chén nì, bì bù kě yǐ dì wàng líng rén, jí gǔ jīn shèng xián jiā jiè, shū yú píng fēng, lìng gè qǔ yī jù, wèi yuē:" ruò néng liú yì, zú yǐ bǎo shēn chéng míng." yòu yún:" yuán jiā lěi yè zhōng jié, shì wú suǒ xiàng, rǔ jí yí shī zhī."
《唐书》曰:房玄龄尝诫诸子以骄奢沉溺,必不可以地望陵人,集古今圣贤家戒,书於屏风,令各取一具,谓曰:"若能留意,足以保身成名。"又云:"袁家累叶忠节,是吾所向,汝即宜师之。"