jiàn zhèng liù
○諫諍六
zhōu shū yuē: wēi zǐ kāi zhě, zhòu zhī xiōng yě. zhòu bù dào, shù jiàn bù tīng. dù zhòu zhōng bù kě jiàn, yù sǐ zhī. jí qù, wèi néng jué, nǎi wèn tài shī jī zǐ, shǎo shī bǐ gàn yuē:" zhòu miǎn yú jiǔ, fù rén zhī yán shì yòng, ruò shè shuǐ wú jīn yá." jī zǐ yuē:" jīn chéng dé zhì guó, guó zhì shēn sǐ bù hèn, wèi sǐ zhōng bù zhì, bù rú qù zhī." kūn nǎi wèi xiàng chuáng. jī zǐ yuē:" bǐ wèi yù chuáng, zé sī yuǎn fāng zhēn guài zhī wù ér yù zhī yǐ. wèi rén chén zhě, jiàn bù tīng, shì zhāng jūn zhī è." nǎi bèi fà yáng kuáng. bǐ gàn yuē:" jūn yǒu guò bù yǐ sǐ zhēng, zé bǎi xìng hé gū yǐ." nǎi zhí yán jiàn. zhòu nù, kū shì qí xīn. wēi zǐ yuē:" fù yǒu guò, sān jiàn bù tīng, zé hào qì ér suí zhī chén sān jiàn bù tīng, zé qí yì kě yǐ qù yǐ."
《周書》曰:微子開者,紂之兄也。紂不道,數諫不聽。度紂終不可諫,欲死之。及去,未能決,乃問太師箕子,少師比干曰:"紂湎於酒,婦人之言是用,若涉水無津涯。"箕子曰:"今誠得治國,國治身死不恨,為死終不治,不如去之。"琨乃為象床。箕子曰:"彼為玉床,則思遠方珍怪之物而御之矣。為人臣者,諫不聽,是彰君之惡。"乃被髮佯狂。比干曰:"君有過不以死爭,則百姓何辜矣。"乃直言諫。紂怒,刳視其心。微子曰:"父有過,三諫不聽,則號泣而隨之;臣三諫不聽,則其義可以去矣。"
yòu yuē: xǔ wǎn. wèi xiāng wáng yù wèi zhōng tiān zhī tái, jiè yuē:" gǎn jiàn zhě sǐ." wǎn nǎi fù cāo chuí ér rù yuē:" chén wén dài wáng jiāng wèi zhōng tiān zhī tái, yuàn jiā yī lì yān." wáng yuē:" hé yě?" duì yuē:" chén wén tiān dì xiāng qù wàn wǔ qiān lǐ, jīn wáng yīn ér bàn zhī, dāng gāo qī qiān wǔ bǎi lǐ, jī zhǐ dāng guǎng bā qiān lǐ. jǐn wáng zhī dì, bù zú yǐ wèi. dài wáng bì yù wèi zhī, xiān qǐ bīng yǐ fá zhū hóu, jí sì yí jǐn yǒu, dì nǎi zú yǐ. rán yǐ lín mù zhī jī, rén tú zhī zhòng, cāng lǐn zhī shū, dāng gěi qí wài, nǎi kě yǐ zuò." xiāng wáng mò rán, wú yǐ yīng zhī, nǎi bà.
又曰:許綰。魏襄王欲為中天之台,誡曰:"敢諫者死。"綰乃負操捶而入曰:"臣聞大王將為中天之台,願加一力焉。"王曰:"何也?"對曰:"臣聞天地相去萬五千里,今王因而半之,當高七千五百里,基址當廣八千里。盡王之地,不足以為。大王必欲為之,先起兵以伐諸侯,及四夷盡有,地乃足矣。然以林木之積,人徒之眾,倉廩之輸,當給其外,乃可以作。"襄王默然,無以應之,乃罷。
yòu yuē: duàn guī. zhī bó qǐng dì yú hán kāng zi, kāng zi yù wù yǔ, guī jiàn yuē:" bù kě. fū zhī bó zhī wèi rén, hǎo lì ér zhì, fù lái qǐng dì ér wù yǔ, zé bì jiǎn yú wǒ yǐ. ruò yǔ zhī, bǐ yòu pī yè dì yú tā guó, tā guó bù tīng, bì xiàng zhī yǐ bīng. rán zé, yǔ kě yǐ miǎn yú huàn, ér dài shì zhī biàn." kāng zǐ yuē:" shàn." yīn shǐ shǐ zhě fēng wàn jiā zhī xiàn yī yǔ zhī bó, zhī bó dà yuè. fù qǐng dì yú zhào, bù yǔ, guǒ yīn yuē hán wèi ér fá, wéi jìn yáng sān nián. hòu hán wèi yīng zhī, suì miè zhī bó.
又曰:段規。知伯請地於韓康子,康子欲勿與,規諫曰:"不可。夫知伯之為人,好利而鷙,復來請地而勿與,則必簡x於我矣。若與之,彼又〈丕頁〉地於他國,他國不聽,必向之以兵。然則,與可以免於患,而待事之變。"康子曰:"善。"因使使者封萬家之縣一與知伯,知伯大悅。復請地於趙,不與,果陰約韓、魏而伐,圍晉陽三年。後韓、魏應之,遂滅知伯。
yòu yuē: tián yīng, qí xuān wáng dì, fēng jìng guō jūn yú xuē. yīng zì wēi wáng yǐ lái, rèn zhí yǒu gōng, gù fēng zhī. jìng guō jūn yīng jiāng chéng xuē, kè duō jiàn zhě. yīng wèi yè zhě, yǒu jiàn zhě wù tōng. yú shì rén yǒu qǐng jiàn zhě yuē:" chén qǐng sān yán ér yǐ yǐ, ruò guò sān yán, chén zé qǐng pēng." jìng guō jūn jiàn zhī, kè qū jìn, yuē:" hǎi dà yú." yīn fǎn zǒu. jūn bù jiě, yuē:" gèng yán zhī." kè duì yuē:" jūn fū bù wén hǎi dà yú hū? wǎng bù néng zhǐ, diào bù néng qiān, hū ér shī shuǐ, zé lóu yǐ dé zhì yān. jīn qí, yì jūn zhī shuǐ yě. ruò zhǎng yǒu qí, xī yǐ xuē wèi? jūn ruò yī dàn shī qí, suī lóng xuē zhī chéng dào tiān, yóu wú yì yě." jūn yuē:" shàn." suì bù chéng xuē.
又曰:田嬰,齊宣王弟,封靖郭君於薛。嬰自威王以來,任職有功,故封之。靖郭君嬰將城薛,客多諫者。嬰謂謁者,有諫者勿通。於是人有請見者曰:"臣請三言而已矣,若過三言,臣則請烹。"靖郭君見之,客趨進,曰:"海大魚。"因返走。君不解,曰:"更言之。"客對曰:"君夫不聞海大魚乎?網不能止,釣不能牽,忽而失水,則螻蟻得志焉。今齊,亦君之水也。若長有齊,奚以薛為?君若一旦失齊,雖隆薛之城到天,猶無益也。"君曰:"善。"遂不城薛。
yòu yuē: bù xìng, bù wén qí guò. fú zài shòu jiàn, jī zài ài mín, gù zài qīn xián.
又曰:不幸,不聞其過。福在受諫,基在愛民,固在親賢。
zhàn guó cè yuē: qí wáng yǒu xìng chén jiǔ rén, jiǔ rén yù shāng ān píng jūn tián dān. tián dān zhī yǔ wáng, jūn chén wú lǐ, yīn jié zhū hóu zhī xióng jùn, qí yì yù yǒu wèi yě. diāo bó cóng chǔ lái, wáng shāng zhū qián, jiǔ hān, wáng yuē:" zhào xiāng tián dān." diāo bó bì xí qǐ shǒu yuē:" wáng è dé cǐ wáng guó zhī yán hū? rén chén zhī gōng qǐ yǒu hòu yú ān píng jūn hū?" wáng nǎi shā jiǔ zǐ, yì fēng ān píng jūn.
《戰國策》曰:齊王有幸臣九人,九人慾傷安平君田單。田單之與王,君臣無禮,陰結諸侯之雄俊,其意欲有為也。貂勃從楚來,王觴諸前,酒酣,王曰:"召相田單。"貂勃避席稽首曰:"王惡得此亡國之言乎?人臣之功豈有厚於安平君乎?"王乃煞九子,益封安平君。
yòu yuē: xiān shēng wáng chù zào mén ér gē, yù jiàn yú xuān wáng, xuān wáng shǐ yè zhě yán rù. wáng chù qū jiàn wáng wèi hǎo shì, wáng qū jiàn chù wèi hǎo shì, yú wáng hé rú? shǐ zhě hái bào, xuān wáng yīn qū ér yíng zhī yú mén, yǔ rù. yuē:" guǎ rén wén xiān shēng zhí yán zhèng jiàn bù huì." wáng chù yuē:" shēng yú luàn shì, shì luàn jūn, yān gǎn zhí yán zhèng jiàn?" xuān wáng fèn rán zuò sè, bù shuō. yǒu jiān, wáng chù yuē:" xī xiān jūn huán gōng suǒ hǎo zhě wǔ, tiān zǐ shòu jí, lì wèi fāng bó. jīn wáng yǒu sì yān." xuān wáng shuō, yuē:" guǎ rén yú lòu, yān néng yǒu sì?" wáng chù yuē:" xiān jūn hǎo mǎ hǎo gǒu hǎo jiǔ hào sè, wáng yì hǎo zhī, xiān jūn hǎo shì, wáng bù hǎo shì." xuān wáng yuē:" dāng jīn zhī shì wú shì, guǎ rén hé hǎo?" chù wèi wáng yuē:" shì wú qí jì lù ěr, wáng sì yǐ bèi shì wú dōng guō hán lú shì zhī quǎn, wáng zǒu quǎn yǐ bèi wú máo qiáng xī shī zhī jì wáng gōng yǐ chōng. wáng yì fú hǎo shì yě, hé huàn wú shì?"
又曰:先生王歜造門而歌,欲見於宣王,宣王使謁者延入。王歜趨見王為好勢,王趨見歜為好士,於王何如?使者還報,宣王因趨而迎之於門,與入。曰:"寡人聞先生直言正諫不諱。"王歜曰:"生於亂世,事亂君,焉敢直言正諫?"宣王忿然作色,不說。有間,王歜曰:"昔先君桓公所好者五,天子受籍,立為方伯。今王有四焉。"宣王說,曰:"寡人愚陋,焉能有四?"王歜曰:"先君好馬、好狗、好酒、好色,王亦好之,先君好士,王不好士。"宣王曰:"當今之世無士,寡人何好?"歜謂王曰:"世無騏驥騄耳,王駟已備;世無東郭韓、盧氏之犬,王走犬已備;無毛嬙、西施之妓、王宮已充。王亦弗好士也,何患無士?"
zhàn guó cè yuē: zhào dàn fá yàn, sū dài wèi yàn wáng wèi zhào huì wáng yuē:" jīn zhě lái, guò chuān, bàng fāng chū pù, ér yù zhuó qí ròu, bàng hé ér yǎn qí zhuó. yù yuē:" jīn rì bù yǔ, míng rì bù yǔ, bàng jiāng wèi pú." bàng yì wèi yù yuē:" jīn rì bù chū, míng rì bù chū, bì jiàn sǐ yù." liǎng zhě bù kěn xiāng shě. yú fù dé ér bìng qín zhī. jīn zhào qiě fá yàn, yàn zhào jiǔ xiāng jiāo, yǐ bì dà zhòng, chén kǒng qiáng qín zhī wèi yú fù yě." huì wáng yuē:" shàn." nǎi zhǐ zhī.
《戰國策》曰:趙旦伐燕,蘇代為燕王謂趙惠王曰:"今者來,過川,蚌方出曝,而鷸啄其肉,蚌合而掩其啄。鷸曰:"今日不雨,明日不雨,蚌將為脯。"蚌亦謂鷸曰:"今日不出,明日不出,必見死鷸。"兩者不肯相舍。漁父得而並禽之。今趙且伐燕,燕趙久相交,以弊大眾,臣恐強秦之為漁父也。"惠王曰:"善。"乃止之。
yòu yuē: zhào tài hòu xīn yòng shì, qín jí zhēng zhī. zhào shì qiú jiù yú qí, qí yuē:" bì yǐ zhǎng ān jūn wèi zhì, bīng nǎi chū." tài hòu bù kěn, tài chén qiáng jiàn. tài hòu wèi zuǒ yòu:" yǒu fù yán lìng zhǎng ān jūn wèi zhì zhě, lǎo fù bì tuò qí miàn!" yòu shī chù lóng yán yuàn jiàn tài hòu, shèng qì ér xū zhī. rù ér xú qū, yuē:" lǎo chén jiàn xī shū qí, zuì shǎo, bù xiào. ér shuāi qiè ài lián zhī, yuàn lìng dé bǔ hēi yī zhī shù, yǐ wèi wáng gōng." tài hòu jìng nuò, wèn nián jǐ hé yǐ? duì yuē:" shí wǔ suì yǐ." tài hòu yuē:" zhàng fū yì ài lián shǎo zǐ." duì yuē:" shén yú fù rén." tài hòu yuē:" fù rén yì shén!" duì yuē:" zuǒ yòu chén qiè yǐ wèi yù zhī ài yàn hòu, xián yú zhǎng ān jūn." yuē:" guò yǐ."" ǎo zhī sòng yàn hòu, shí jì cí zé zhù zhī yuē: bì bù shǐ fǎn. qǐ fēi jì zhǎng jiǔ wèi zi sūn xiāng jì wèi wáng yě! jīn ǎo zūn zhǎng ān jūn zhī wèi, ér fēng zhī yǐ gāo yú zhī dì, yǔ zhī zhòng qì, ér bù jí jīn lìng yǒu gōng yú guó. shān líng bēng, zhǎng ān jūn hé yǐ zì tuō yú zhào? lǎo chén yǐ ǎo wèi zhǎng ān jūn jì duǎn yě. gù yǐ wèi qí ài bù ruò yàn hòu." tài hòu yuē:" nuò! wéi jūn suǒ shǐ zhī." yú shì wèi zhǎng ān jūn yuē chē bǎi chéng, zhì yú qí, qí bīng nǎi chū.
又曰:趙太后新用事,秦急征之。趙氏求救於齊,齊曰:"必以長安君為質,兵乃出。"太后不肯,太臣強諫。太后謂左右:"有復言令長安君為質者,老婦必唾其面!"右師觸龍言願見太后,盛氣而須之。入而徐趨,曰:"老臣賤息舒旗,最少,不肖。而衰竊愛憐之,願令得補黑衣之數,以衛王宮。"太后敬諾,問年幾何矣?對曰:"十五歲矣。"太后曰:"丈夫亦愛憐少子。"對曰:"甚於婦人。"太后曰:"婦人異甚!"對曰:"左右臣竊以為嫗之愛燕後,賢於長安君。"曰:"過矣。""媼之送燕後,時祭祠則祝之曰:必不使反。豈非計長久為子孫相繼為王也!今媼尊長安君之位,而封之以膏腴之地,與之重器,而不及今令有功於國。山陵崩,長安君何以自托於趙?老臣以媼為長安君計短也。故以為其愛不若燕後。"太后曰:"諾!惟君所使之。"於是為長安君約車百乘,質於齊,齊兵乃出。
bǔ yì lǐ chuán yuē: wèi líng gōng zhī shí, qú bó yù xián ér bù yòng, mí zi xiá bù xiào ér rèn shì. shǐ yóu huàn zhī, shù yán qú bó yù xián ér bù tīng, bìng qiě sǐ, wèi qí zǐ yuē:" wǒ sǐ zé zhì sàng yú běi táng, wú shēng bù néng jìn qú bó yù ér tuì mí zi xiá, shì bù néng zhèng jūn yě. shēng bù néng zhèng jūn zhě, sǐ bù dāng chéng lǐ, ér zhì shī yú běi táng yú shì zú yǐ." líng gōng wǎng diào, wèn qí gù, qí zi yǐ fù yán wén líng gōng, líng gōng shī róng yuē:" wú shī yǐ." lì zhào qú bó yù ér jìn zhī, zhào mí zi xiá ér tuì zhī, xǐ sàng yú táng, chéng lǐ ér hòu qù. wèi guó yǐ zhì, shǐ yóu zhī lì yě. shǐ yóu yǐ shī jiàn, kě wèi zhōng bù shuāi yǐ.
《補逸禮傳》曰:衛靈公之時,蘧伯玉賢而不用,彌子瑕不肖而任事。史魷患之,數言蘧伯玉賢而不聽,病且死,謂其子曰:"我死則治喪於北堂,吾生不能進蘧伯玉而退彌子瑕,是不能正君也。生不能正君者,死不當成禮,而致屍於北堂於是足矣。"靈公往吊,問其故,其子以父言聞靈公,靈公失容曰:"吾失矣。"立召蘧伯玉而進之,召彌子瑕而退之,徙喪於堂,成禮而後去。衛國以治,史魷之力也。史魷以尸諫,可謂忠不衰矣。
xiào jīng yuán shén qì yuē: sān jiàn, dài fàng, fù sān nián juàn juàn suǒ yǐ zhě, chén wèi jūn jiàn, ruò yán yǒu guò ér fàng yǐ. suǒ jiàn shì suì yǐ xíng zhě, suì qù bù liú. fán dài fàng zhě, jì jūn yòng ěr. shì yǐ xíng, zāi jiù jiāng zhì, wú wèi liú zhī. chén dài fàng yú jiāo, jūn bù jué qí lù zhě, yì bù yù qù. dào bù hé, gù qù ěr. yǐ qí zōng miào, cì zhī huán, jí hái zhī, jué zé qù.
《孝經援神契》曰:三諫,待放,復三年眷眷所以者,臣為君諫,若言有過而放矣。所諫事遂以行者,遂去不留。凡待放者,冀君用耳。事以行,災咎將至,無為留之。臣待放於郊,君不絕其祿者,亦不欲去。道不合,故去耳。以其宗廟,賜之環,即還之,玦則去。
guó yǔ yuē: zhōu líng wáng èr shí èr nián, gǔ luò dòu, jiāng huǐ wáng gōng. wáng yù yōng zhī, tài zǐ jìn yuē:" bù kě. jìn wén gǔ zhī zhǎng rén zhě, bù duò shān, bù chóng sǒu, bù fáng chuān, bù dòu zé."
《國語》曰:周靈王二十二年,穀、雒斗,將毀王宮。王欲壅之,太子晉曰:"不可。晉聞古之長人者,不墮山,不崇藪,不防川,不竇澤。"
guó yǔ yuē: wú fá yuè, yuè wáng lìng zhū jī yǐng xíng chéng yú wú, yuē:" jūn wáng bù yǐ biān chuí shǐ zhī, ér rǔ jūn shì, shǐ kòu lìng yān. ruò yù kòu zhī hào lìng. gōu jiàn qǐng yī jiè dí nǚ zhí jī zhǒu, yī jiè dí nán fèng pán yí, yí, wò qì yě. yǐ suí zhū yù, chūn qiū gòng xiàn, bù xiè wáng fǔ. yàn yuē: hú mái zhī ér hú gǔ zhī, shì wú chéng gōng yě. jīn dài wáng jì fēng zhí yuè guó, ér yòu yì zhī, yì, zhǎn. shì wú láo yě." wú wáng yuē:" wú jiāng xǔ yuè, xiè chéng." shēn xū shēn xū, chǔ chén wǔ yuán jiàn yuē:" bù kě xǔ. dài fū zhǒng yǒng yǐ shàn móu, jiāng hái wán wú guó yú gǔ zhǎng zhī shàng, yǐ dé qí zhì, gù wǎn yuē qí cí yǐ cóng wáng zhì. wèi huī fú tuī, wèi shé jiāng ruò hé?" huī duǎn shé zhǎng. wú wáng bù tīng, nǎi xǔ méng.
《國語》曰:吳伐越,越王令諸稽郢行成於吳,曰:"君王不以鞭箠使之,而辱軍士,使寇令焉。(若禦寇之號令。)勾踐請一介嫡女執箕帚,一介嫡男奉盤匜,(匜,沃器也。)以隨諸御,春秋貢獻,不懈王府。諺曰:狐埋之而狐榾之,是無成功也。今大王既封植越國,而又刈之,(刈,斬。)是無勞也。"吳王曰:"吾將許越,謝成。"申胥(申胥,楚臣五員)諫曰:"不可許。大夫種勇以善謀,將還玩吳國於股掌之上,以得其志,故婉約其辭以從王志。為虺弗推,為蛇將若何?"(虺短蛇長。)吳王不聽,乃許盟。
guó yǔ yuē: lǔ wǔ gōng yǐ kuò yǔ xì jiàn xuān wáng, wǔ gōng, áo yě. kuò, wǔ gōng zhǎng zi bó yù yě. wáng mìng lì xì, fán zhòng shān fù jiàn fán xuān wáng qīng shì shān fù zhī suǒ fēng yě, zhòng shān fù fán mù zhòng yě. yuē:" bù kě lì yě! bù shùn bì fàn wáng mìng, fàn wáng mìng bì zhū, gù chū mìng bù kě bù shèn yě. mìng zhī bù xíng, zhèng zhī bù lì, xíng ér bù shùn, mín jiāng qì shàng. fū xià shì shàng, shǎo shì zhǎng, suǒ yǐ wèi shùn yě. jīn tiān zǐ lì zhū hóu ér wéi qí shǎo, shì jiào nì yě. tiān zǐ qí tú zhī!"
《國語》曰:魯武公以括與戲見宣王,(武公,敖也。括,武公長子伯御也。)王命立戲,樊仲山父諫(樊宣王卿士山父之所封也,仲山父樊穆仲也。)曰:"不可立也!不順必犯王命,犯王命必誅,故出命不可不慎也。命之不行,政之不立,行而不順,民將棄上。夫下事上,少事長,所以為順也。今天子立諸侯而違其少,是教逆也。天子其圖之!"
yòu yuē: xuān wáng jì sàng nán guó zhī shī, nǎi liào mín yú tài yuán. zhòng shān fù jiàn yuē:" mín bù kě liào yě! wú gù ér liào mín, tiān zhī è yě, hài yú zhèng ér fáng yú hòu sì." wáng zú liào zhī, jí yōu wáng nǎi miè.
又曰:宣王既喪南國之師,乃料民於太原。仲山父諫曰:"民不可料也!無故而料民,天之惡也,害於政而妨於後嗣。"王卒料之,及幽王乃滅。
fěng jiàn mù. guó yǔ yuē: jìn píng gōng shè yàn, bù sǐ, shǐ jiān xiāng bó zhī, shī. gōng nù, jū jiāng shā zhī. shū xiàng wén zhī, yuē:" jūn bì shā zhī. xī wú xiān jūn táng shū shè sì yú tú lín, yì, yǐ wèi dà jiǎ, yǐ fēng yú jìn. jīn jūn sì wú xiān jūn, shè yàn bù sǐ, bó zhī bù dé, shì yáng wú jūn zhī chǐ zhě yě. jūn bì sù shā zhī, wú lìng yuǎn wén." jūn yán niǔ ní, nǎi zǒu shè zhī.
諷諫木。《國語》曰:晉平公射鷃,不死,使堅襄搏之,失。公怒,拘將煞之。叔向聞之,曰:"君必煞之。昔吾先君唐叔射兕於徒林,殪,以為大甲,以封於晉。今君嗣吾先君,射鷃不死,搏之不得,是揚吾君之恥者也。君必速殺之,無令遠聞。"君顏忸怩,乃走赦之。
shuō yuàn yuē: qí jǐng gōng yóu yú hǎi shàng ér lè zhī, liù yuè bù guī, lìng zuǒ yòu yuē:" gǎn yǒu xiān yán guī zhě, zhì sǐ bù shè!" yán zhú qū jìn jiàn yuē:" jūn lè zhì hǎi shàng ér liù yuè bù guī, bǐ tǎng yǒu zhì guó zhě, jūn qiě ān dé lè cǐ hǎi yě." jǐng gōng yuán jǐ jiāng zhǎn zhī, yán zhú jìn, fǔ yī dài zhī, yuē:" jūn xī bù zhuó yě? xī zhě jié shā guān lóng féng, zhòu shā wáng zǐ bǐ gàn. jūn zhī xián, fēi bǐ èr zhǔ yě chén zhī cái, yì fēi bǐ èr zi yě. jūn xī bù zhuó? yǐ chén cān cǐ èr rén zhě, bù yì kě hū?" jǐng gōng shuō, suì guī. zhōng dào wén guó rén móu bù nèi yǐ.
《說苑》曰:齊景公游於海上而樂之,六月不歸,令左右曰:"敢有先言歸者,致死不赦!"顏燭趨進諫曰:"君樂治海上而六月不歸,彼倘有治國者,君且安得樂此海也。"景公援戟將斬之,顏燭進,撫衣待之,曰:"君奚不斫也?昔者桀殺關龍逢,紂殺王子比干。君之賢,非比二主也;臣之材,亦非比二子也。君奚不斫?以臣參此二人者,不亦可乎?"景公說,遂歸。中道聞國人謀不內矣。
yòu yuē: wú wáng yù fá jīng, shè rén shǎo rú zǐ yù jiàn bù gǎn, zé huái wán cāo dàn yóu yú hòu yòu, lù zhān qí yī, wáng yuē:" hé zhān yī rú cǐ?" duì yuē:" yú shàng yǒu chán, gāo jū ér míng, bù zhī táng láng zài qí hòu táng láng yù qǔ chán, bù zhī huáng què zài qí bàng huáng què yán jǐng zhuó táng láng, ér bù zhī dàn wán zài qí xià chén yù dàn què, bù zhī lù zhān yī. rú cǐ sān zhě, jiē wù yù de qí lì, ér bù gù qí hòu huàn yě." wáng yuē:" shàn zāi!" nǎi bà bīng.
又曰:吳王欲伐荊,舍人少孺子欲諫不敢,則懷丸操彈游於後囿,露沾其衣,王曰:"何沾衣如此?"對曰:"榆上有蟬,高居而鳴,不知螳螂在其後;螳螂欲取蟬,不知黃雀在其傍;黃雀延頸啄螳螂,而不知彈丸在其下;臣欲彈雀,不知露沾衣。如此三者,皆務欲得其利,而不顧其後患也。"王曰:"善哉!"乃罷兵。
yòu yuē: jìn píng gōng hǎo lè, duō qí fù liǎn, bù zhì chéng guō, gǎn yǒu jiàn zhě sǐ, guó rén yōu zhī. yǒu jiù fàn zhě, jiàn mén dài fū yuē:" chén wén zhǔ jūn hǎo lè, gù yǐ lè jiàn." mén dài fū rù yán:" jìn rén jiù fàn yù yǐ lè jiàn." píng gōng yuē:" nèi zhī." zhǐ zuò diàn shàng, zé chū zhōng qìng yú sè. zuò yǒu qǐng, píng gōng yuē:" kè zi wèi lè." jiù fàn duì yuē:" chén bù néng wèi lè, chén shàn yǐn." píng gōng zhào yǐn shì shí èr rén, jiù fàn yuē:" yǐn chén qiè yuàn mèi sǐ yù." píng gōng yuē:" nuò." jiù fàn shēn qí zuǒ bì ér qū wǔ zhǐ. píng gōng wèn yú yǐn guān yuē:" zhàn zhī wèi hé?" yǐn guān jiē yuē:" bù zhī." píng gōng yuē:" guī zhī." jiù fàn zé shēn qí yī zhǐ yuē:" shì yī yě, biàn yóu zhě huà ér hòu chéng mén èr yě, zhù liáng yī xiù, shì mín wú hè sān yě, zhū rú yǒu yú jiǔ ér sǐ shì kě sì yě, mín yǒu jī sè ér mǎ yǒu sù shú wǔ yě, jìn chén bù gǎn jiàn, yuǎn chén bù dé dá." píng gōng yuē:" shàn." nǎi píng zhōng gǔ, chú yú sè, suì yǔ jiù fàn zhì guó.
又曰:晉平公好樂,多其賦斂,不治城郭,敢有諫者死,國人憂之。有咎犯者,見門大夫曰:"臣聞主君好樂,故以樂見。"門大夫入言:"晉人咎犯欲以樂見。"平公曰:"內之。"止坐殿上,則出鐘磬竽瑟。坐有頃,平公曰:"客子為樂。"咎犯對曰:"臣不能為樂,臣善隱。"平公召隱士十二人,咎犯曰:"隱臣竊願昧死御。"平公曰:"諾。"咎犯申其左臂而詘五指。平公問於隱官曰:"占之為何?"隱官皆曰:"不知。"平公曰:"歸之。"咎犯則申其一指曰:"是一也,便游赭畫而後城門;二也,柱樑衣繡,士民無褐;三也,侏儒有餘酒而死士渴;四也,民有飢色而馬有粟秫;五也,近臣不敢諫,遠臣不得達。"平公曰:"善。"乃屏鐘鼓,除竽瑟,遂與咎犯治國。
yòu yuē: méi chéng shàng shū jiàn wú wáng yuē:" fú shēng yǒu jī, huò shēng yǒu tāi, nà qí jī, jué qí tāi, huò hé cóng lái zāi? tài shān zhī liū chuān shí, dān jí zhī gěng duàn gàn. shuǐ fēi shí zhī zuān, shéng fēi mù zhī jù yě, jiàn mó shǐ zhī rán. fū zhū zhū ér chēng zhī, zhì shí bì chà cùn cùn ér dù zhī, zhì zhàng bì guò. shí chēng zhàng liáng, jìng ér guǎ shī. shí wéi zhī mù, shǐ shēng yú niè, kě fēn ér jué, kě zhuó ér bá, jù qí wèi shēng, xiān qí wèi xíng. mó lóng kǒu dǐ lì, bù jiàn qí sǔn, yǒu shí ér jǐn zhǒng shù chù zhǎng, bù jiàn qí yì, yǒu shí ér dà jī dé xún xíng, bù zhī qí shàn, yǒu shí ér yòng qì yì bèi lǐ, bù zhī qí è, yǒu shí ér wáng. chén chéng yuàn dài wáng shú jì ér shēn xíng zhī, cǐ bǎi wáng bù yì zhī dào." wú wáng bù tīng, zú sǐ dān tú.
又曰:枚乘上書諫吳王曰:"福生有基,禍生有胎,納其基,絕其胎,禍何從來哉?泰山之溜穿石,殫極之綆斷幹。水非石之鑽,繩非木之鋸也,漸摩使之然。夫銖銖而稱之,至石必差;寸寸而度之,至丈必過。石稱丈量,徑而寡失。十圍之木,始生於櫱,可分而絕,可擢而拔,據其未生,先其未形。磨{龍口}砥礪,不見其損,有時而盡;種樹畜長,不見其益,有時而大;積德循行,不知其善,有時而用;棄義背理,不知其惡,有時而亡。臣乘願大王熟計而身行之,此百王不易之道。"吳王不聽,卒死丹徒。
yòu yuē: jìn líng gōng zào jiǔ céng tái, fèi yòng qiān yì, wèi zuǒ yòu yuē:" gǎn yǒu jiàn zhě zhǎn." xún xī wén zhī, shàng shū qiú jiàn. líng gōng zhāng nǔ chí shǐ jiàn zhī, wèi yuē:" zi yù jiàn yé?" xī yuē:" bù gǎn jiàn yě. chén néng lèi shí èr bó qí, jiā jiǔ jī zi qí shàng." gōng yuē:" zi wèi guǎ rén zuò zhī." xī jí zhèng yán sè, dìng zhì yì, yǐ qí zǐ zhì xià, jiā jiǔ jī zi qí shàng, zuǒ yòu shè xī. líng gōng fú fú, qì xī bù xù. gōng yuē:" wēi zāi, wēi zāi!" xī yuē:" shì bù wēi yě, fù yǒu wēi yú cǐ zhě." gōng yuē:" yuàn fù jiàn zhī." xī yuē:" jiǔ céng zhī tái sān nián bù chéng, nán bù dé gēng, nǚ bù dé zhī, guó yǒu kòng xū, lín guó móu yì jiāng yù xìng bīng, shè jì wáng miè, jūn yù hé wàng?" líng gōng yuē:" guǎ rén zhī guò, nǎi zhǐ yú cǐ." jí huài jiǔ céng zhī tái.
又曰:晉靈公造九層台,費用千億,謂左右曰:"敢有諫者斬。"荀息聞之,上書求見。靈公張弩持矢見之,謂曰:"子欲諫耶?"息曰:"不敢諫也。臣能累十二博棋,加九雞子其上。"公曰:"子為寡人作之。"息即正顏色,定志意,以棋子置下,加九雞子其上,左右懾息。靈公扶伏,氣息不續。公曰:"危哉,危哉!"息曰:"是不危也,復有危於此者。"公曰:"願復見之。"息曰:"九層之台三年不成,男不得耕,女不得織,國有空虛,鄰國謀議將欲興兵,社稷亡滅,君欲何望?"靈公曰:"寡人之過,乃止於此。"即壞九層之台。
yòu yuē: qín shǐ huáng shí hóu shēng jiàn, shǐ huáng wàng jiàn hóu shēng, dà nù. hóu shēng yuē:" bì xià zhī yín, wàn wàn dān zhū ér qiān qiān jié zhòu, chén kǒng bì xià zhī qiān wáng céng bù yī cún." shǐ huáng mò rán jiǔ zhī, yuē:" rǔ hé bù zǎo yán?" hóu shēng yuē:" bì xià zhī zì xián zì jiàn, shàng wǔ wǔ dì, xià líng sān wáng, qì sù pǔ, jiù mò jì, bì xià wáng zhēng jiàn jiǔ yǐ. chén děng kǒng yán zhī wú yì ér zì wèi qǔ sǐ yě, gù táo ér bù gǎn yán."
又曰:秦始皇時侯生諫,始皇望見侯生,大怒。侯生曰:"陛下之淫,萬萬丹朱而千千桀紂,臣恐陛下之千亡曾不一存。"始皇默然久之,曰:"汝何不早言?"侯生曰:"陛下之自賢自健,上侮五帝,下陵三王,棄素樸,就末伎,陛下亡徵見久矣。臣等恐言之無益而自為取死也,故逃而不敢言。"
yòu yuē: chǔ zhuāng wáng fá yáng xià, shī jiǔ ér bù bà, qún chén yù jiàn ér bù gǎn. zhuāng wáng liè yú yún mèng, jiāo jǔ jiàn yuē:" wáng suǒ yǐ duō de shòu zhě, mǎ yě, ér fèi wáng guó wáng, wáng zhī mǎ qǐ kě zāi?" wáng yuē:" shàn. bù gǔ zhī qū qiáng guó zhī kě yǐ zhǎng zhū hóu yě. zhī de dì kě yǐ wèi fù yě, wáng qí mín zhī bù yòng yě." míng rì, yǐn zhū dài fū jiǔ, jiāo jǔ wèi shàng kè. bà yáng xià zhī shī.
又曰:楚莊王伐陽夏,師久而不罷,群臣欲諫而不敢。莊王獵於雲夢,椒舉諫曰:"王所以多得獸者,馬也,而廢王國亡,王之馬豈可哉?"王曰:"善。不穀知屈強國之可以長諸侯也。知得地可以為富也,亡其民之不用也。"明日,飲諸大夫酒,椒舉為上客。罷陽夏之師。
yàn zǐ chūn qīu yuē: jǐng gōng wèi zhǎng lái, yīn lái, shě yě. jiāng yù měi zhī. yǒu fēng yǔ zuò, gōng yǔ yàn zǐ rù zuò, yǐn jiǔ, zhì táng shàng zhī lè. jiǔ hān, yàn zǐ zuò gē yuē:" suì xī bù dé huò, qiū fēng zhì xī cǎo líng luò. fēng yǔ zhī, fú shā zhī, mí bì zhī." gē zhōng, gù ér liú tì, zhāng yē ér wǔ. gōng zhǐ zhī yuē:" jīn rì fū zǐ yǒu cì jī guǎ rén zhī zuì." suì fèi jiǔ bà yì.
《晏子春秋》曰:景公為長庲,(音來,舍也。)將欲美之。有風雨作,公與晏子入坐,飲酒,致堂上之樂。酒酣,晏子作歌曰:"穗兮不得獲,秋風至兮草零落。風雨之,拂煞之,靡弊之。"歌終,顧而流涕,張掖而舞。公止之曰:"今日夫子有賜譏寡人之罪。"遂廢酒罷役。
yòu yuē: qí jǐng gōng shǐ rén yǎng ài mǎ bào bìng sǐ, jǐng gōng nù, lìng rén chí dāo yù shā yǎng mǎ zhě. shì shí, yàn zǐ shì qián, zuǒ yòu zhí dāo ér jìn, yàn zǐ zhǐ zhī ér wèn:" gǔ zhě yáo shùn zhī jiě rén cóng hé tǐ shǐ?" gōng jù rán yuē:" cóng guǎ rén shǐ." suì zhǐ bù zhī jiě. gōng yuē:" yǐ shǔ yù." yàn zǐ yuē:" qǐng shù zhī, shǐ zì zhī qí zuì rán hòu shā zhī yù." gōng yuē:" kě." yàn zǐ shù zhī yuē:" ěr yǒu zuì sān: gōng shǐ rǔ yǎng mǎ, rǔ shā zhī, dāng sǐ zuì yī yòu shā gōng zhī suǒ ài mǎ, dāng sǐ zuì èr shǐ gōng yī mǎ zhī gù ér shā rén, bǎi xìng wén zhī bì yuàn wú jūn, zhū hóu wén zhī bì qīng wú guó, rǔ yī shā gōng mǎ, shǐ gōng yuàn jī yú bǎi xìng, bīng ruò yú lín guó, rǔ dāng sǐ zuì sān. lìng yǐ shǔ yù." gōng kuì rán yuē:" shè zhī."
又曰:齊景公使人養愛馬暴病死,景公怒,令人持刀欲煞養馬者。是時,晏子侍前,左右執刀而進,晏子止之而問:"古者堯舜支解人從何體始?"公懼然曰:"從寡人始。"遂止不支解。公曰:"以屬獄。"晏子曰:"請數之,使自知其罪然後煞之獄。"公曰:"可。"晏子數之曰:"爾有罪三:公使汝養馬,汝煞之,當死罪一;又煞公之所愛馬,當死罪二;使公一馬之故而煞人,百姓聞之必怨吾君,諸侯聞之必輕吾國,汝一煞公馬,使公怨積於百姓,兵弱於鄰國,汝當死罪三。令以屬獄。"公喟然曰:"赦之。"
yòu yuē: jǐng gōng zhú lù qǐn zhī tái, sān nián wèi xī ér yòu wèi zōu zhī zhǎng tú. yàn zǐ jiàn, gōng zhǎn bǎn ér qù zhī.
又曰:景公築路寢之台,三年未息而又為鄒之長塗。晏子諫,公斬板而去之。
yòu yuē: jǐng gōng yǒu ài huái, lìng lì jǐn shǒu zhī. lìng fàn huái zhě xíng, shāng huái zhě sǐ. yǒu bù wén lìng, guò ér fàn zhī zhě, jiāng jiā zuì yān. yàn zǐ jiàn yuē:" yīng wén qióng rén cái lì, yǐ cóng shì yù, wèi zhī bào chóng wán hǎo wēi yán, wèi zhī nì xíng shā bù chēng, wèi zhī zéi. sān zhě, shǒu guó zhī dà yāng yě. jūn xiǎng guó dé xíng wèi jiàn yú mín, ér sān pì zhe yú guó, yīng kǒng qí bù kě yǐ lì guó zi rén yě." gōng yuē:" shàn." chū fàn huái zhī qiú.
又曰:景公有愛槐,令吏謹守之。令犯槐者刑,傷槐者死。有不聞令,過而犯之者,將加罪焉。晏子諫曰:"嬰聞窮人財力,以從嗜欲,謂之暴;崇玩好威嚴,謂之逆;形煞不稱,謂之賊。三者,守國之大殃也。君饗國德行未見於民,而三辟著於國,嬰恐其不可以蒞國子人也。"公曰:"善。"出犯槐之囚。
yàn zǐ yuē: jǐng gōng tián yú shǔ liáng, shí yǒu bā rì ér bù fǎn. yàn zǐ yīn hòu zì wǎng jiàn gōng, bǐ zhì, yì guān bù zhèng, bù gé yì guān, wàng yóu ér chí. gōng wàng jiàn yàn zǐ, yuē:" hé qí jù, guó jiā dé wú gù hū?" yàn zǐ duì yuē:" guó rén jiē yǐ jūn ān yú yě, bù ān yú guó, hǎo shòu ér è mín." gōng yuē:" guǎ rén zhī yǒu zi, yóu xīn zhī yǒu sì zhī yě. xīn yǒu sì zhī, gù xīn dé yì yān, qǐ bù kě zāi?" yàn zǐ duì yuē:" yīng wén zhī yǔ jūn yán yì. nǎi ruò xīn zhī yǒu sì zhī ér xīn dé yì yān zé kě, jīn sì zhī wú xīn yě shí yǒu bā rì yǐ, bù yì jiǔ hū?" gōng yú shì bà tián guī.
《晏子》曰:景公畋於署梁,十有八日而不返。晏子因後自往見公,比至,衣冠不正,不革衣冠,望游而馳。公望見晏子,曰:"何其遽,國家得無故乎?"晏子對曰:"國人皆以君安於野,不安於國,好獸而惡民。"公曰:"寡人之有子,猶心之有四支也。心有四支,故心得佚焉,豈不可哉?"晏子對曰:"嬰聞之與君言異。乃若心之有四支而心得佚焉則可,今四支無心也十有八日矣,不亦久乎?"公於是罷田歸。
yòu yuē: chǔ wū wēi dào yì kuǎn yǐ jiàn jǐng gōng, shì zuò sān rì, jǐng gōng shuō zhī. chǔ wū yuē:" gōng míng shén zhī zhǔ, dì wáng zhī jūn yě. gōng jí wèi shí yǒu qī nián yǐ, shì wèi dà jì zhě, shén míng wèi zhì yě, qǐng zhì wǔ dì yǐ míng jūn dé." jǐng gōng zài bài qǐ shǒu. chǔ wū yuē:" qǐng xún guó jiāo yǐ guān dì wèi." zhì yú niú shān ér bù gǎn dēng, yuē:" wǔ dì zhī wèi zài yú guó nán, qǐng qí jù ér hòu dēng zhī." gōng mìng bǎi guān gōng qí jù, yì kuǎn shì shì. yàn zǐ wén zhī, ér jiàn yú gōng yuē:" gǔ zhě bù màn xíng ér fán jì, bù qīng shēn ér shì wū. jīn zhèng luàn ér xíng pì, qì xián ér yòng wū. dì wáng zhī zài shēn yě, ér qiú dì wáng, bù yì nán hū?"
又曰:楚巫微道裔款以見景公,侍坐三日,景公說之。楚巫曰:"公明神之主,帝王之君也。公即位十有七年矣,事未大濟者,神明未至也,請致五帝以明君德。"景公再拜稽首。楚巫曰:"請巡國郊以觀帝位。"至於牛山而不敢登,曰:"五帝之位在於國南,請齊具而後登之。"公命百官供齊具,裔款視事。晏子聞之,而見於公曰:"古者不慢行而繁祭,不輕身而恃巫。今政亂而行辟,棄賢而用巫。帝王之在身也,而求帝王,不亦難乎?"
yòu yuē: jǐng gōng shè niǎo, yě rén hài zhī. gōng jí lìng lì zhū zhī. yàn zǐ yuē:" yě rén bù zhī yě. chén wén zhī, shǎng wú gōng wèi zhī luàn, zuì bù zhī wèi zhī nüè, liǎng zhě xiān wáng zhī jìn yě." gōng yuē:" shàn." zì ěr yǐ lái, wèi yǒu niǎo shòu zhī jìn.
又曰:景公射鳥,野人駭之。公即令吏誅之。晏子曰:"野人不知也。臣聞之,賞無功謂之亂,罪不知謂之虐,兩者先王之禁也。"公曰:"善。"自爾以來,未有鳥獸之禁。
yòu yuē: jǐng gōng wèi jù guān zhǎng yī yǐ tīng cháo, rì yàn bù bà. yàn zǐ jìn yuē:" rì yàn yǐ, jūn tuō fú jiù yàn." gōng yuē:" nuò, guǎ rén shòu lìng." tuì cháo, suì qù yì guān, bù fù fú yě.
又曰:景公為巨冠長衣以聽朝,日晏不罷。晏子進曰:"日宴矣,君脫服就晏。"公曰:"諾,寡人受令。"退朝,遂去衣冠,不復服也。
xiāo fāng děng sān shí guó chūn qiū yuē: qín wáng fú jiān xuán zhū lián yú zhèng diàn yǐ cháo qún chén, gōng yǔ fú yù wù jí zhēn shì zhī qí, shàng shū qiān bù láng péi xuán lüè jiàn yuē:" yuàn bì xià zūn cǎi chuán zhī bù zhuó, bǐ qióng shì ér bù jū." jiān xiào yuē:" fēi qīng zhī zhōng, zhèn hé yóu wén guò hū?"
蕭方等《三十國春秋》曰:秦王苻堅懸珠簾於正殿以朝群臣,宮宇服御物極珍飾之奇,尚書僉部郎裴玄略諫曰:"願陛下遵采椽之不斫,鄙瓊室而不居。"堅笑曰:"非卿之忠,朕何由聞過乎?"
zhào yè wú yuè chūn qiū yuē: wú wáng jì shā zi xū, wèn tài zǎi yuē:" zi xū shù yǐ yuè jiàn, suì yǐ sàng shēn. cóng sǐ yǐ lái, ruò yǒu suǒ wáng, jīn yù cí zhī, hé rì kě yě?" yuē:" sān yuè guǐ wèi kě yě." jí fū chāi chū guó, cí zi xū jiāng shuǐ zhī bīn, nǎi yán yuē:" guǎ rén xī rì bù tīng xiāng guó zhī yán, zhì lìng xiāng guó yuǎn tóu jiāng hǎi zì wáng."
趙曄《吳越春秋》曰:吳王既煞子胥,問太宰曰:"子胥數以越諫,遂以喪身。從死以來,若有所亡,今欲祠之,何日可也?"曰:"三月癸未可也。"及夫差出國,祠子胥江水之濱,乃言曰:"寡人昔日不聽相國之言,至令相國遠投江海自亡。"
sī mǎ biāo jiǔ zhōu chūn qiū yuē: cáo gōng zhēng sūn quán, cān jūn xú gàn jiàn yuē:" jīn wèi chéng wáng mìng zhě, wú yǔ shǔ yě, wéi míng gōng sī yú shùn wǔ gàn qī zhī yì, quán wēi yǎng dé, yǐ dào zhì shèng, gōng bù cóng jūn, suì wú gōng."
司馬彪《九州春秋》曰:曹公征孫權,參軍徐幹諫曰:"今未承王命者,吳與蜀也,惟明公思虞舜舞干戚之義,全威養德,以道制勝,公不從軍,遂無功。"