jiàn zhēng liù
○谏诤六
zhōu shū yuē: wēi zǐ kāi zhě, zhòu zhī xiōng yě. zhòu bù dào, shù jiàn bù tīng. dù zhòu zhōng bù kě jiàn, yù sǐ zhī. jí qù, wèi néng jué, nǎi wèn tài shī jī zǐ, shǎo shī bǐ gàn yuē:" zhòu miǎn yú jiǔ, fù rén zhī yán shì yòng, ruò shè shuǐ wú jīn yá." jī zǐ yuē:" jīn chéng dé zhì guó, guó zhì shēn sǐ bù hèn, wèi sǐ zhōng bù zhì, bù rú qù zhī." kūn nǎi wèi xiàng chuáng. jī zǐ yuē:" bǐ wèi yù chuáng, zé sī yuǎn fāng zhēn guài zhī wù ér yù zhī yǐ. wéi rén chén zhě, jiàn bù tīng, shì zhāng jūn zhī è." nǎi bèi fā yáng kuáng. bǐ gàn yuē:" jūn yǒu guò bù yǐ sǐ zhēng, zé bǎi xìng hé gū yǐ." nǎi zhí yán jiàn. zhòu nù, kū shì qí xīn. wēi zǐ yuē:" fù yǒu guò, sān jiàn bù tīng, zé hào qì ér suí zhī chén sān jiàn bù tīng, zé qí yì kě yǐ qù yǐ."
《周书》曰:微子开者,纣之兄也。纣不道,数谏不听。度纣终不可谏,欲死之。及去,未能决,乃问太师箕子,少师比干曰:"纣湎於酒,妇人之言是用,若涉水无津涯。"箕子曰:"今诚得治国,国治身死不恨,为死终不治,不如去之。"琨乃为象床。箕子曰:"彼为玉床,则思远方珍怪之物而御之矣。为人臣者,谏不听,是彰君之恶。"乃被发佯狂。比干曰:"君有过不以死争,则百姓何辜矣。"乃直言谏。纣怒,刳视其心。微子曰:"父有过,三谏不听,则号泣而随之;臣三谏不听,则其义可以去矣。"
yòu yuē: xǔ wǎn. wèi xiāng wáng yù wèi zhōng tiān zhī tái, jiè yuē:" gǎn jiàn zhě sǐ." wǎn nǎi fù cāo chuí ér rù yuē:" chén wén dài wáng jiāng wèi zhōng tiān zhī tái, yuàn jiā yī lì yān." wáng yuē:" hé yě?" duì yuē:" chén wén tiān dì xiāng qù wàn wǔ qiān lǐ, jīn wáng yīn ér bàn zhī, dāng gāo qī qiān wǔ bǎi lǐ, jī zhǐ dāng guǎng bā qiān lǐ. jǐn wáng zhī dì, bù zú yǐ wéi. dài wáng bì yù wèi zhī, xiān qǐ bīng yǐ fá zhū hóu, jí sì yí jǐn yǒu, dì nǎi zú yǐ. rán yǐ lín mù zhī jī, rén tú zhī zhòng, cāng lǐn zhī shū, dāng gěi qí wài, nǎi kě yǐ zuò." xiāng wáng mò rán, wú yǐ yīng zhī, nǎi bà.
又曰:许绾。魏襄王欲为中天之台,诫曰:"敢谏者死。"绾乃负操捶而入曰:"臣闻大王将为中天之台,愿加一力焉。"王曰:"何也?"对曰:"臣闻天地相去万五千里,今王因而半之,当高七千五百里,基址当广八千里。尽王之地,不足以为。大王必欲为之,先起兵以伐诸侯,及四夷尽有,地乃足矣。然以林木之积,人徒之众,仓廪之输,当给其外,乃可以作。"襄王默然,无以应之,乃罢。
yòu yuē: duàn guī. zhī bó qǐng dì yú hán kāng zi, kāng zi yù wù yǔ, guī jiàn yuē:" bù kě. fū zhī bó zhī wéi rén, hǎo lì ér zhì, fù lái qǐng dì ér wù yǔ, zé bì jiǎn yú wǒ yǐ. ruò yǔ zhī, bǐ yòu pī yè dì yú tā guó, tā guó bù tīng, bì xiàng zhī yǐ bīng. rán zé, yǔ kě yǐ miǎn yú huàn, ér dài shì zhī biàn." kāng zǐ yuē:" shàn." yīn shǐ shǐ zhě fēng wàn jiā zhī xiàn yī yǔ zhī bó, zhī bó dà yuè. fù qǐng dì yú zhào, bù yǔ, guǒ yīn yuē hán wèi ér fá, wéi jìn yáng sān nián. hòu hán wèi yīng zhī, suì miè zhī bó.
又曰:段规。知伯请地於韩康子,康子欲勿与,规谏曰:"不可。夫知伯之为人,好利而鸷,复来请地而勿与,则必简x於我矣。若与之,彼又〈丕页〉地於他国,他国不听,必向之以兵。然则,与可以免於患,而待事之变。"康子曰:"善。"因使使者封万家之县一与知伯,知伯大悦。复请地於赵,不与,果阴约韩、魏而伐,围晋阳三年。后韩、魏应之,遂灭知伯。
yòu yuē: tián yīng, qí xuān wáng dì, fēng jìng guō jūn yú xuē. yīng zì wēi wáng yǐ lái, rèn zhí yǒu gōng, gù fēng zhī. jìng guō jūn yīng jiāng chéng xuē, kè duō jiàn zhě. yīng wèi yè zhě, yǒu jiàn zhě wù tōng. yú shì rén yǒu qǐng jiàn zhě yuē:" chén qǐng sān yán ér yǐ yǐ, ruò guò sān yán, chén zé qǐng pēng." jìng guō jūn jiàn zhī, kè qū jìn, yuē:" hǎi dà yú." yīn fǎn zǒu. jūn bù jiě, yuē:" gèng yán zhī." kè duì yuē:" jūn fū bù wén hǎi dà yú hū? wǎng bù néng zhǐ, diào bù néng qiān, hū ér shī shuǐ, zé lóu yǐ dé zhì yān. jīn qí, yì jūn zhī shuǐ yě. ruò zhǎng yǒu qí, xī yǐ xuē wèi? jūn ruò yī dàn shī qí, suī lóng xuē zhī chéng dào tiān, yóu wú yì yě." jūn yuē:" shàn." suì bù chéng xuē.
又曰:田婴,齐宣王弟,封靖郭君於薛。婴自威王以来,任职有功,故封之。靖郭君婴将城薛,客多谏者。婴谓谒者,有谏者勿通。於是人有请见者曰:"臣请三言而已矣,若过三言,臣则请烹。"靖郭君见之,客趋进,曰:"海大鱼。"因返走。君不解,曰:"更言之。"客对曰:"君夫不闻海大鱼乎?网不能止,钓不能牵,忽而失水,则蝼蚁得志焉。今齐,亦君之水也。若长有齐,奚以薛为?君若一旦失齐,虽隆薛之城到天,犹无益也。"君曰:"善。"遂不城薛。
yòu yuē: bù xìng, bù wén qí guò. fú zài shòu jiàn, jī zài ài mín, gù zài qīn xián.
又曰:不幸,不闻其过。福在受谏,基在爱民,固在亲贤。
zhàn guó cè yuē: qí wáng yǒu xìng chén jiǔ rén, jiǔ rén yù shāng ān píng jūn tián dān. tián dān zhī yǔ wáng, jūn chén wú lǐ, yīn jié zhū hóu zhī xióng jùn, qí yì yù yǒu wéi yě. diāo bó cóng chǔ lái, wáng shāng zhū qián, jiǔ hān, wáng yuē:" zhào xiāng tián dān." diāo bó bì xí qǐ shǒu yuē:" wáng è dé cǐ wáng guó zhī yán hū? rén chén zhī gōng qǐ yǒu hòu yú ān píng jūn hū?" wáng nǎi shā jiǔ zǐ, yì fēng ān píng jūn.
《战国策》曰:齐王有幸臣九人,九人欲伤安平君田单。田单之与王,君臣无礼,阴结诸侯之雄俊,其意欲有为也。貂勃从楚来,王觞诸前,酒酣,王曰:"召相田单。"貂勃避席稽首曰:"王恶得此亡国之言乎?人臣之功岂有厚於安平君乎?"王乃煞九子,益封安平君。
yòu yuē: xiān shēng wáng chù zào mén ér gē, yù jiàn yú xuān wáng, xuān wáng shǐ yè zhě yán rù. wáng chù qū jiàn wáng wèi hǎo shì, wáng qū jiàn chù wèi hǎo shì, yú wáng hé rú? shǐ zhě hái bào, xuān wáng yīn qū ér yíng zhī yú mén, yǔ rù. yuē:" guǎ rén wén xiān shēng zhí yán zhèng jiàn bù huì." wáng chù yuē:" shēng yú luàn shì, shì luàn jūn, yān gǎn zhí yán zhèng jiàn?" xuān wáng fèn rán zuò sè, bù shuō. yǒu jiàn, wáng chù yuē:" xī xiān jūn huán gōng suǒ hǎo zhě wǔ, tiān zǐ shòu jí, lì wèi fāng bó. jīn wáng yǒu sì yān." xuān wáng shuō, yuē:" guǎ rén yú lòu, yān néng yǒu sì?" wáng chù yuē:" xiān jūn hǎo mǎ hǎo gǒu hǎo jiǔ hào sè, wáng yì hǎo zhī, xiān jūn hǎo shì, wáng bù hǎo shì." xuān wáng yuē:" dāng jīn zhī shì wú shì, guǎ rén hé hǎo?" chù wèi wáng yuē:" shì wú qí jì lù ěr, wáng sì yǐ bèi shì wú dōng guō hán lú shì zhī quǎn, wáng zǒu quǎn yǐ bèi wú máo qiáng xī shī zhī jì wáng gōng yǐ chōng. wáng yì fú hǎo shì yě, hé huàn wú shì?"
又曰:先生王歜造门而歌,欲见於宣王,宣王使谒者延入。王歜趋见王为好势,王趋见歜为好士,於王何如?使者还报,宣王因趋而迎之於门,与入。曰:"寡人闻先生直言正谏不讳。"王歜曰:"生於乱世,事乱君,焉敢直言正谏?"宣王忿然作色,不说。有间,王歜曰:"昔先君桓公所好者五,天子受籍,立为方伯。今王有四焉。"宣王说,曰:"寡人愚陋,焉能有四?"王歜曰:"先君好马、好狗、好酒、好色,王亦好之,先君好士,王不好士。"宣王曰:"当今之世无士,寡人何好?"歜谓王曰:"世无骐骥騄耳,王驷已备;世无东郭韩、卢氏之犬,王走犬已备;无毛嫱、西施之妓、王宫已充。王亦弗好士也,何患无士?"
zhàn guó cè yuē: zhào dàn fá yàn, sū dài wéi yàn wáng wèi zhào huì wáng yuē:" jīn zhě lái, guò chuān, bàng fāng chū pù, ér yù zhuó qí ròu, bàng hé ér yǎn qí zhuó. yù yuē:" jīn rì bù yǔ, míng rì bù yǔ, bàng jiāng wèi pú." bàng yì wèi yù yuē:" jīn rì bù chū, míng rì bù chū, bì jiàn sǐ yù." liǎng zhě bù kěn xiāng shě. yú fù dé ér bìng qín zhī. jīn zhào qiě fá yàn, yān zhào jiǔ xiāng jiāo, yǐ bì dà zhòng, chén kǒng qiáng qín zhī wèi yú fù yě." huì wáng yuē:" shàn." nǎi zhǐ zhī.
《战国策》曰:赵旦伐燕,苏代为燕王谓赵惠王曰:"今者来,过川,蚌方出曝,而鹬啄其肉,蚌合而掩其啄。鹬曰:"今日不雨,明日不雨,蚌将为脯。"蚌亦谓鹬曰:"今日不出,明日不出,必见死鹬。"两者不肯相舍。渔父得而并禽之。今赵且伐燕,燕赵久相交,以弊大众,臣恐强秦之为渔父也。"惠王曰:"善。"乃止之。
yòu yuē: zhào tài hòu xīn yòng shì, qín jí zhēng zhī. zhào shì qiú jiù yú qí, qí yuē:" bì yǐ cháng ān jūn wèi zhì, bīng nǎi chū." tài hòu bù kěn, tài chén qiáng jiàn. tài hòu wèi zuǒ yòu:" yǒu fù yán lìng cháng ān jūn wèi zhì zhě, lǎo fù bì tuò qí miàn!" yòu shī chù lóng yán yuàn jiàn tài hòu, shèng qì ér xū zhī. rù ér xú qū, yuē:" lǎo chén jiàn xī shū qí, zuì shǎo, bù xiào. ér shuāi qiè ài lián zhī, yuàn lìng dé bǔ hēi yī zhī shù, yǐ wèi wáng gōng." tài hòu jìng nuò, wèn nián jǐ hé yǐ? duì yuē:" shí wǔ suì yǐ." tài hòu yuē:" zhàng fū yì ài lián shǎo zǐ." duì yuē:" shén yú fù rén." tài hòu yuē:" fù rén yì shén!" duì yuē:" zuǒ yòu chén qiè yǐ wéi yù zhī ài yàn hòu, xián yú cháng ān jūn." yuē:" guò yǐ."" ǎo zhī sòng yàn hòu, shí jì cí zé zhù zhī yuē: bì bù shǐ fǎn. qǐ fēi jì cháng jiǔ wèi zǐ sūn xiāng jì wèi wáng yě! jīn ǎo zūn cháng ān jūn zhī wèi, ér fēng zhī yǐ gāo yú zhī dì, yǔ zhī zhòng qì, ér bù jí jīn lìng yǒu gōng yú guó. shān líng bēng, cháng ān jūn hé yǐ zì tuō yú zhào? lǎo chén yǐ ǎo wèi cháng ān jūn jì duǎn yě. gù yǐ wéi qí ài bù ruò yàn hòu." tài hòu yuē:" nuò! wéi jūn suǒ shǐ zhī." yú shì wèi cháng ān jūn yuē chē bǎi chéng, zhì yú qí, qí bīng nǎi chū.
又曰:赵太后新用事,秦急征之。赵氏求救於齐,齐曰:"必以长安君为质,兵乃出。"太后不肯,太臣强谏。太后谓左右:"有复言令长安君为质者,老妇必唾其面!"右师触龙言愿见太后,盛气而须之。入而徐趋,曰:"老臣贱息舒旗,最少,不肖。而衰窃爱怜之,愿令得补黑衣之数,以卫王宫。"太后敬诺,问年几何矣?对曰:"十五岁矣。"太后曰:"丈夫亦爱怜少子。"对曰:"甚於妇人。"太后曰:"妇人异甚!"对曰:"左右臣窃以为妪之爱燕后,贤於长安君。"曰:"过矣。""媪之送燕后,时祭祠则祝之曰:必不使反。岂非计长久为子孙相继为王也!今媪尊长安君之位,而封之以膏腴之地,与之重器,而不及今令有功於国。山陵崩,长安君何以自托於赵?老臣以媪为长安君计短也。故以为其爱不若燕后。"太后曰:"诺!惟君所使之。"於是为长安君约车百乘,质於齐,齐兵乃出。
bǔ yì lǐ chuán yuē: wèi líng gōng zhī shí, qú bó yù xián ér bù yòng, mí zi xiá bù xiào ér rèn shì. shǐ yóu huàn zhī, shù yán qú bó yù xián ér bù tīng, bìng qiě sǐ, wèi qí zǐ yuē:" wǒ sǐ zé zhì sāng yú běi táng, wú shēng bù néng jìn qú bó yù ér tuì mí zi xiá, shì bù néng zhèng jūn yě. shēng bù néng zhèng jūn zhě, sǐ bù dàng chéng lǐ, ér zhì shī yú běi táng yú shì zú yǐ." líng gōng wǎng diào, wèn qí gù, qí zi yǐ fù yán wén líng gōng, líng gōng shī róng yuē:" wú shī yǐ." lì zhào qú bó yù ér jìn zhī, zhào mí zi xiá ér tuì zhī, xǐ sàng yú táng, chéng lǐ ér hòu qù. wèi guó yǐ zhì, shǐ yóu zhī lì yě. shǐ yóu yǐ shī jiàn, kě wèi zhōng bù shuāi yǐ.
《补逸礼传》曰:卫灵公之时,蘧伯玉贤而不用,弥子瑕不肖而任事。史鱿患之,数言蘧伯玉贤而不听,病且死,谓其子曰:"我死则治丧於北堂,吾生不能进蘧伯玉而退弥子瑕,是不能正君也。生不能正君者,死不当成礼,而致尸於北堂於是足矣。"灵公往吊,问其故,其子以父言闻灵公,灵公失容曰:"吾失矣。"立召蘧伯玉而进之,召弥子瑕而退之,徙丧於堂,成礼而后去。卫国以治,史鱿之力也。史鱿以尸谏,可谓忠不衰矣。
xiào jīng yuán shén qì yuē: sān jiàn, dài fàng, fù sān nián juàn juàn suǒ yǐ zhě, chén wèi jūn jiàn, ruò yán yǒu guò ér fàng yǐ. suǒ jiàn shì suì yǐ xíng zhě, suì qù bù liú. fán dài fàng zhě, jì jūn yòng ěr. shì yǐ xíng, zāi jiù jiāng zhì, wú wéi liú zhī. chén dài fàng yú jiāo, jūn bù jué qí lù zhě, yì bù yù qù. dào bù hé, gù qù ěr. yǐ qí zōng miào, cì zhī huán, jí hái zhī, jué zé qù.
《孝经援神契》曰:三谏,待放,复三年眷眷所以者,臣为君谏,若言有过而放矣。所谏事遂以行者,遂去不留。凡待放者,冀君用耳。事以行,灾咎将至,无为留之。臣待放於郊,君不绝其禄者,亦不欲去。道不合,故去耳。以其宗庙,赐之环,即还之,玦则去。
guó yǔ yuē: zhōu líng wáng èr shí èr nián, gǔ luò dòu, jiāng huǐ wáng gōng. wáng yù yōng zhī, tài zǐ jìn yuē:" bù kě. jìn wén gǔ zhī zhǎng rén zhě, bù duò shān, bù chóng sǒu, bù fáng chuān, bù dòu zé."
《国语》曰:周灵王二十二年,穀、雒斗,将毁王宫。王欲壅之,太子晋曰:"不可。晋闻古之长人者,不堕山,不崇薮,不防川,不窦泽。"
guó yǔ yuē: wú fá yuè, yuè wáng lìng zhū jī yǐng xíng chéng yú wú, yuē:" jūn wáng bù yǐ biān chuí shǐ zhī, ér rǔ jūn shì, shǐ kòu lìng yān. ruò yù kòu zhī hào lìng. gōu jiàn qǐng yī jiè dí nǚ zhí jī zhǒu, yī jiè dí nán fèng pán yí, yí, wò qì yě. yǐ suí zhū yù, chūn qiū gòng xiàn, bù xiè wáng fǔ. yàn yuē: hú mái zhī ér hú gǔ zhī, shì wú chéng gōng yě. jīn dài wáng jì fēng zhí yuè guó, ér yòu yì zhī, yì, zhǎn. shì wú láo yě." wú wáng yuē:" wú jiāng xǔ yuè, xiè chéng." shēn xū shēn xū, chǔ chén wǔ yuán jiàn yuē:" bù kě xǔ. dài fū zhǒng yǒng yǐ shàn móu, jiāng hái wán wú guó yú gǔ zhǎng zhī shàng, yǐ dé qí zhì, gù wǎn yuē qí cí yǐ cóng wáng zhì. wèi huī fú tuī, wèi shé jiāng ruò hé?" huī duǎn shé zhǎng. wú wáng bù tīng, nǎi xǔ méng.
《国语》曰:吴伐越,越王令诸稽郢行成於吴,曰:"君王不以鞭箠使之,而辱军士,使寇令焉。(若御寇之号令。)勾践请一介嫡女执箕帚,一介嫡男奉盘匜,(匜,沃器也。)以随诸御,春秋贡献,不懈王府。谚曰:狐埋之而狐榾之,是无成功也。今大王既封植越国,而又刈之,(刈,斩。)是无劳也。"吴王曰:"吾将许越,谢成。"申胥(申胥,楚臣五员)谏曰:"不可许。大夫种勇以善谋,将还玩吴国於股掌之上,以得其志,故婉约其辞以从王志。为虺弗推,为蛇将若何?"(虺短蛇长。)吴王不听,乃许盟。
guó yǔ yuē: lǔ wǔ gōng yǐ kuò yǔ xì jiàn xuān wáng, wǔ gōng, áo yě. kuò, wǔ gōng zhǎng zǐ bó yù yě. wáng mìng lì xì, fán zhòng shān fù jiàn fán xuān wáng qīng shì shān fù zhī suǒ fēng yě, zhòng shān fù fán mù zhòng yě. yuē:" bù kě lì yě! bù shùn bì fàn wáng mìng, fàn wáng mìng bì zhū, gù chū mìng bù kě bù shèn yě. mìng zhī bù xíng, zhèng zhī bù lì, xíng ér bù shùn, mín jiāng qì shàng. fū xià shì shàng, shǎo shì zhǎng, suǒ yǐ wéi shùn yě. jīn tiān zǐ lì zhū hóu ér wéi qí shǎo, shì jiào nì yě. tiān zǐ qí tú zhī!"
《国语》曰:鲁武公以括与戏见宣王,(武公,敖也。括,武公长子伯御也。)王命立戏,樊仲山父谏(樊宣王卿士山父之所封也,仲山父樊穆仲也。)曰:"不可立也!不顺必犯王命,犯王命必诛,故出命不可不慎也。命之不行,政之不立,行而不顺,民将弃上。夫下事上,少事长,所以为顺也。今天子立诸侯而违其少,是教逆也。天子其图之!"
yòu yuē: xuān wáng jì sàng nán guó zhī shī, nǎi liào mín yú tài yuán. zhòng shān fù jiàn yuē:" mín bù kě liào yě! wú gù ér liào mín, tiān zhī è yě, hài yú zhèng ér fáng yú hòu sì." wáng zú liào zhī, jí yōu wáng nǎi miè.
又曰:宣王既丧南国之师,乃料民于太原。仲山父谏曰:"民不可料也!无故而料民,天之恶也,害於政而妨於后嗣。"王卒料之,及幽王乃灭。
fěng jiàn mù. guó yǔ yuē: jìn píng gōng shè yàn, bù sǐ, shǐ jiān xiāng bó zhī, shī. gōng nù, jū jiāng shā zhī. shū xiàng wén zhī, yuē:" jūn bì shā zhī. xī wú xiān jūn táng shū shè sì yú tú lín, yì, yǐ wéi dà jiǎ, yǐ fēng yú jìn. jīn jūn sì wú xiān jūn, shè yàn bù sǐ, bó zhī bù dé, shì yáng wú jūn zhī chǐ zhě yě. jūn bì sù shā zhī, wú lìng yuǎn wén." jūn yán niǔ ní, nǎi zǒu shè zhī.
讽谏木。《国语》曰:晋平公射鷃,不死,使坚襄搏之,失。公怒,拘将煞之。叔向闻之,曰:"君必煞之。昔吾先君唐叔射兕於徒林,殪,以为大甲,以封於晋。今君嗣吾先君,射鷃不死,搏之不得,是扬吾君之耻者也。君必速杀之,无令远闻。"君颜忸怩,乃走赦之。
shuō yuàn yuē: qí jǐng gōng yóu yú hǎi shàng ér lè zhī, liù yuè bù guī, lìng zuǒ yòu yuē:" gǎn yǒu xiān yán guī zhě, zhì sǐ bù shè!" yán zhú qū jìn jiàn yuē:" jūn lè zhì hǎi shàng ér liù yuè bù guī, bǐ tǎng yǒu zhì guó zhě, jūn qiě ān dé lè cǐ hǎi yě." jǐng gōng yuán jǐ jiāng zhǎn zhī, yán zhú jìn, fǔ yī dài zhī, yuē:" jūn xī bù zhuó yě? xī zhě jié shā guān lóng féng, zhòu shā wáng zǐ bǐ gàn. jūn zhī xián, fēi bǐ èr zhǔ yě chén zhī cái, yì fēi bǐ èr zi yě. jūn xī bù zhuó? yǐ chén cān cǐ èr rén zhě, bù yì kě hū?" jǐng gōng shuō, suì guī. zhōng dào wén guó rén móu bù nèi yǐ.
《说苑》曰:齐景公游於海上而乐之,六月不归,令左右曰:"敢有先言归者,致死不赦!"颜烛趋进谏曰:"君乐治海上而六月不归,彼倘有治国者,君且安得乐此海也。"景公援戟将斩之,颜烛进,抚衣待之,曰:"君奚不斫也?昔者桀杀关龙逢,纣杀王子比干。君之贤,非比二主也;臣之材,亦非比二子也。君奚不斫?以臣参此二人者,不亦可乎?"景公说,遂归。中道闻国人谋不内矣。
yòu yuē: wú wáng yù fá jīng, shè rén shǎo rú zǐ yù jiàn bù gǎn, zé huái wán cāo dàn yóu yú hòu yòu, lù zhān qí yī, wáng yuē:" hé zhān yī rú cǐ?" duì yuē:" yú shàng yǒu chán, gāo jū ér míng, bù zhī táng láng zài qí hòu táng láng yù qǔ chán, bù zhī huáng què zài qí bàng huáng què yán jǐng zhuó táng láng, ér bù zhī dàn wán zài qí xià chén yù dàn què, bù zhī lù zhān yī. rú cǐ sān zhě, jiē wù yù de qí lì, ér bù gù qí hòu huàn yě." wáng yuē:" shàn zāi!" nǎi bà bīng.
又曰:吴王欲伐荆,舍人少孺子欲谏不敢,则怀丸操弹游於后囿,露沾其衣,王曰:"何沾衣如此?"对曰:"榆上有蝉,高居而鸣,不知螳螂在其后;螳螂欲取蝉,不知黄雀在其傍;黄雀延颈啄螳螂,而不知弹丸在其下;臣欲弹雀,不知露沾衣。如此三者,皆务欲得其利,而不顾其后患也。"王曰:"善哉!"乃罢兵。
yòu yuē: jìn píng gōng hǎo lè, duō qí fù liǎn, bù zhì chéng guō, gǎn yǒu jiàn zhě sǐ, guó rén yōu zhī. yǒu jiù fàn zhě, jiàn mén dài fū yuē:" chén wén zhǔ jūn hǎo lè, gù yǐ lè jiàn." mén dài fū rù yán:" jìn rén jiù fàn yù yǐ lè jiàn." píng gōng yuē:" nèi zhī." zhǐ zuò diàn shàng, zé chū zhōng qìng yú sè. zuò yǒu qǐng, píng gōng yuē:" kè zi wéi lè." jiù fàn duì yuē:" chén bù néng wéi lè, chén shàn yǐn." píng gōng zhào yǐn shì shí èr rén, jiù fàn yuē:" yǐn chén qiè yuàn mèi sǐ yù." píng gōng yuē:" nuò." jiù fàn shēn qí zuǒ bì ér qū wǔ zhǐ. píng gōng wèn yú yǐn guān yuē:" zhàn zhī wèi hé?" yǐn guān jiē yuē:" bù zhī." píng gōng yuē:" guī zhī." jiù fàn zé shēn qí yī zhǐ yuē:" shì yī yě, biàn yóu zhě huà ér hòu chéng mén èr yě, zhù liáng yī xiù, shì mín wú hè sān yě, zhū rú yǒu yú jiǔ ér sǐ shì kě sì yě, mín yǒu jī sè ér mǎ yǒu sù shú wǔ yě, jìn chén bù gǎn jiàn, yuǎn chén bù dé dá." píng gōng yuē:" shàn." nǎi píng zhōng gǔ, chú yú sè, suì yǔ jiù fàn zhì guó.
又曰:晋平公好乐,多其赋敛,不治城郭,敢有谏者死,国人忧之。有咎犯者,见门大夫曰:"臣闻主君好乐,故以乐见。"门大夫入言:"晋人咎犯欲以乐见。"平公曰:"内之。"止坐殿上,则出钟磬竽瑟。坐有顷,平公曰:"客子为乐。"咎犯对曰:"臣不能为乐,臣善隐。"平公召隐士十二人,咎犯曰:"隐臣窃愿昧死御。"平公曰:"诺。"咎犯申其左臂而诎五指。平公问於隐官曰:"占之为何?"隐官皆曰:"不知。"平公曰:"归之。"咎犯则申其一指曰:"是一也,便游赭画而后城门;二也,柱梁衣绣,士民无褐;三也,侏儒有馀酒而死士渴;四也,民有饥色而马有粟秫;五也,近臣不敢谏,远臣不得达。"平公曰:"善。"乃屏钟鼓,除竽瑟,遂与咎犯治国。
yòu yuē: méi chéng shàng shū jiàn wú wáng yuē:" fú shēng yǒu jī, huò shēng yǒu tāi, nà qí jī, jué qí tāi, huò hé cóng lái zāi? tài shān zhī liū chuān shí, dān jí zhī gěng duàn gàn. shuǐ fēi shí zhī zuān, shéng fēi mù zhī jù yě, jiàn mó shǐ zhī rán. fū zhū zhū ér chēng zhī, zhì shí bì chà cùn cùn ér dù zhī, zhì zhàng bì guò. shí chēng zhàng liáng, jìng ér guǎ shī. shí wéi zhī mù, shǐ shēng yú niè, kě fēn ér jué, kě zhuó ér bá, jù qí wèi shēng, xiān qí wèi xíng. mó lóng kǒu dǐ lì, bú jiàn qí sǔn, yǒu shí ér jǐn zhòng shù chù zhǎng, bú jiàn qí yì, yǒu shí ér dà jī dé xún xíng, bù zhī qí shàn, yǒu shí ér yòng qì yì bèi lǐ, bù zhī qí è, yǒu shí ér wáng. chén chéng yuàn dài wáng shú jì ér shēn xíng zhī, cǐ bǎi wáng bù yì zhī dào." wú wáng bù tīng, zú sǐ dān tú.
又曰:枚乘上书谏吴王曰:"福生有基,祸生有胎,纳其基,绝其胎,祸何从来哉?泰山之溜穿石,殚极之绠断幹。水非石之钻,绳非木之锯也,渐摩使之然。夫铢铢而称之,至石必差;寸寸而度之,至丈必过。石称丈量,径而寡失。十围之木,始生于蘖,可分而绝,可擢而拔,据其未生,先其未形。磨{龙口}砥砺,不见其损,有时而尽;种树畜长,不见其益,有时而大;积德循行,不知其善,有时而用;弃义背理,不知其恶,有时而亡。臣乘愿大王熟计而身行之,此百王不易之道。"吴王不听,卒死丹徒。
yòu yuē: jìn líng gōng zào jiǔ céng tái, fèi yòng qiān yì, wèi zuǒ yòu yuē:" gǎn yǒu jiàn zhě zhǎn." xún xī wén zhī, shàng shū qiú jiàn. líng gōng zhāng nǔ chí shǐ jiàn zhī, wèi yuē:" zi yù jiàn yé?" xī yuē:" bù gǎn jiàn yě. chén néng lèi shí èr bó qí, jiā jiǔ jī zǐ qí shàng." gōng yuē:" zi wèi guǎ rén zuò zhī." xī jí zhèng yán sè, dìng zhì yì, yǐ qí zǐ zhì xià, jiā jiǔ jī zǐ qí shàng, zuǒ yòu shè xī. líng gōng fú fú, qì xī bù xù. gōng yuē:" wēi zāi, wēi zāi!" xī yuē:" shì bù wēi yě, fù yǒu wēi yú cǐ zhě." gōng yuē:" yuàn fù jiàn zhī." xī yuē:" jiǔ céng zhī tái sān nián bù chéng, nán bù dé gēng, nǚ bù dé zhī, guó yǒu kòng xū, lín guó móu yì jiāng yù xīng bīng, shè jì wáng miè, jūn yù hé wàng?" líng gōng yuē:" guǎ rén zhī guò, nǎi zhǐ yú cǐ." jí huài jiǔ céng zhī tái.
又曰:晋灵公造九层台,费用千亿,谓左右曰:"敢有谏者斩。"荀息闻之,上书求见。灵公张弩持矢见之,谓曰:"子欲谏耶?"息曰:"不敢谏也。臣能累十二博棋,加九鸡子其上。"公曰:"子为寡人作之。"息即正颜色,定志意,以棋子置下,加九鸡子其上,左右慑息。灵公扶伏,气息不续。公曰:"危哉,危哉!"息曰:"是不危也,复有危於此者。"公曰:"愿复见之。"息曰:"九层之台三年不成,男不得耕,女不得织,国有空虚,邻国谋议将欲兴兵,社稷亡灭,君欲何望?"灵公曰:"寡人之过,乃止于此。"即坏九层之台。
yòu yuē: qín shǐ huáng shí hóu shēng jiàn, shǐ huáng wàng jiàn hóu shēng, dà nù. hóu shēng yuē:" bì xià zhī yín, wàn wàn dān zhū ér qiān qiān jié zhòu, chén kǒng bì xià zhī qiān wáng céng bù yī cún." shǐ huáng mò rán jiǔ zhī, yuē:" rǔ hé bù zǎo yán?" hóu shēng yuē:" bì xià zhī zì xián zì jiàn, shàng wǔ wǔ dì, xià líng sān wáng, qì sù piáo, jiù mò jì, bì xià wáng zhēng jiàn jiǔ yǐ. chén děng kǒng yán zhī wú yì ér zì wèi qǔ sǐ yě, gù táo ér bù gǎn yán."
又曰:秦始皇时侯生谏,始皇望见侯生,大怒。侯生曰:"陛下之淫,万万丹朱而千千桀纣,臣恐陛下之千亡曾不一存。"始皇默然久之,曰:"汝何不早言?"侯生曰:"陛下之自贤自健,上侮五帝,下陵三王,弃素朴,就末伎,陛下亡徵见久矣。臣等恐言之无益而自为取死也,故逃而不敢言。"
yòu yuē: chǔ zhuāng wáng fá yáng xià, shī jiǔ ér bù bà, qún chén yù jiàn ér bù gǎn. zhuāng wáng liè yú yún mèng, jiāo jǔ jiàn yuē:" wáng suǒ yǐ duō de shòu zhě, mǎ yě, ér fèi wáng guó wáng, wáng zhī mǎ qǐ kě zāi?" wáng yuē:" shàn. bù gǔ zhī qū qiáng guó zhī kě yǐ zhǎng zhū hóu yě. zhī de dì kě yǐ wéi fù yě, wáng qí mín zhī bù yòng yě." míng rì, yǐn zhū dài fū jiǔ, jiāo jǔ wèi shàng kè. bà yáng xià zhī shī.
又曰:楚庄王伐阳夏,师久而不罢,群臣欲谏而不敢。庄王猎於云梦,椒举谏曰:"王所以多得兽者,马也,而废王国亡,王之马岂可哉?"王曰:"善。不穀知屈强国之可以长诸侯也。知得地可以为富也,亡其民之不用也。"明日,饮诸大夫酒,椒举为上客。罢阳夏之师。
yàn zǐ chūn qīu yuē: jǐng gōng wèi zhǎng lái, yīn lái, shě yě. jiāng yù měi zhī. yǒu fēng yǔ zuò, gōng yǔ yàn zǐ rù zuò, yǐn jiǔ, zhì táng shàng zhī lè. jiǔ hān, yàn zǐ zuò gē yuē:" suì xī bù dé huò, qiū fēng zhì xī cǎo líng luò. fēng yǔ zhī, fú shā zhī, mí bì zhī." gē zhōng, gù ér liú tì, zhāng yè ér wǔ. gōng zhǐ zhī yuē:" jīn rì fū zǐ yǒu cì jī guǎ rén zhī zuì." suì fèi jiǔ bà yì.
《晏子春秋》曰:景公为长庲,(音来,舍也。)将欲美之。有风雨作,公与晏子入坐,饮酒,致堂上之乐。酒酣,晏子作歌曰:"穗兮不得获,秋风至兮草零落。风雨之,拂煞之,靡弊之。"歌终,顾而流涕,张掖而舞。公止之曰:"今日夫子有赐讥寡人之罪。"遂废酒罢役。
yòu yuē: qí jǐng gōng shǐ rén yǎng ài mǎ bào bìng sǐ, jǐng gōng nù, lìng rén chí dāo yù shā yǎng mǎ zhě. shì shí, yàn zǐ shì qián, zuǒ yòu zhí dāo ér jìn, yàn zǐ zhǐ zhī ér wèn:" gǔ zhě yáo shùn zhī jiě rén cóng hé tǐ shǐ?" gōng jù rán yuē:" cóng guǎ rén shǐ." suì zhǐ bù zhī jiě. gōng yuē:" yǐ shǔ yù." yàn zǐ yuē:" qǐng shù zhī, shǐ zì zhī qí zuì rán hòu shā zhī yù." gōng yuē:" kě." yàn zǐ shù zhī yuē:" ěr yǒu zuì sān: gōng shǐ rǔ yǎng mǎ, rǔ shā zhī, dāng sǐ zuì yī yòu shā gōng zhī suǒ ài mǎ, dāng sǐ zuì èr shǐ gōng yī mǎ zhī gù ér shā rén, bǎi xìng wén zhī bì yuàn wú jūn, zhū hóu wén zhī bì qīng wú guó, rǔ yī shā gōng mǎ, shǐ gōng yuàn jī yú bǎi xìng, bīng ruò yú lín guó, rǔ dāng sǐ zuì sān. lìng yǐ shǔ yù." gōng kuì rán yuē:" shè zhī."
又曰:齐景公使人养爱马暴病死,景公怒,令人持刀欲煞养马者。是时,晏子侍前,左右执刀而进,晏子止之而问:"古者尧舜支解人从何体始?"公惧然曰:"从寡人始。"遂止不支解。公曰:"以属狱。"晏子曰:"请数之,使自知其罪然后煞之狱。"公曰:"可。"晏子数之曰:"尔有罪三:公使汝养马,汝煞之,当死罪一;又煞公之所爱马,当死罪二;使公一马之故而煞人,百姓闻之必怨吾君,诸侯闻之必轻吾国,汝一煞公马,使公怨积於百姓,兵弱於邻国,汝当死罪三。令以属狱。"公喟然曰:"赦之。"
yòu yuē: jǐng gōng zhù lù qǐn zhī tái, sān nián wèi xī ér yòu wèi zōu zhī zhǎng tú. yàn zǐ jiàn, gōng zhǎn bǎn ér qù zhī.
又曰:景公筑路寝之台,三年未息而又为邹之长涂。晏子谏,公斩板而去之。
yòu yuē: jǐng gōng yǒu ài huái, lìng lì jǐn shǒu zhī. lìng fàn huái zhě xíng, shāng huái zhě sǐ. yǒu bù wén lìng, guò ér fàn zhī zhě, jiāng jiā zuì yān. yàn zǐ jiàn yuē:" yīng wén qióng rén cái lì, yǐ cóng shì yù, wèi zhī bào chóng wán hǎo wēi yán, wèi zhī nì xíng shā bù chēng, wèi zhī zéi. sān zhě, shǒu guó zhī dà yāng yě. jūn xiǎng guó dé xíng wèi jiàn yú mín, ér sān pì zhe yú guó, yīng kǒng qí bù kě yǐ lì guó zǐ rén yě." gōng yuē:" shàn." chū fàn huái zhī qiú.
又曰:景公有爱槐,令吏谨守之。令犯槐者刑,伤槐者死。有不闻令,过而犯之者,将加罪焉。晏子谏曰:"婴闻穷人财力,以从嗜欲,谓之暴;崇玩好威严,谓之逆;形煞不称,谓之贼。三者,守国之大殃也。君飨国德行未见於民,而三辟著於国,婴恐其不可以莅国子人也。"公曰:"善。"出犯槐之囚。
yàn zǐ yuē: jǐng gōng tián yú shǔ liáng, shí yǒu bā rì ér bù fǎn. yàn zǐ yīn hòu zì wǎng jiàn gōng, bǐ zhì, yì guān bù zhèng, bù gé yì guān, wàng yóu ér chí. gōng wàng jiàn yàn zǐ, yuē:" hé qí jù, guó jiā dé wú gù hū?" yàn zǐ duì yuē:" guó rén jiē yǐ jūn ān yú yě, bù ān yú guó, hǎo shòu ér è mín." gōng yuē:" guǎ rén zhī yǒu zi, yóu xīn zhī yǒu sì zhī yě. xīn yǒu sì zhī, gù xīn dé yì yān, qǐ bù kě zāi?" yàn zǐ duì yuē:" yīng wén zhī yǔ jūn yán yì. nǎi ruò xīn zhī yǒu sì zhī ér xīn dé yì yān zé kě, jīn sì zhī wú xīn yě shí yǒu bā rì yǐ, bù yì jiǔ hū?" gōng yú shì bà tián guī.
《晏子》曰:景公畋於署梁,十有八日而不返。晏子因后自往见公,比至,衣冠不正,不革衣冠,望游而驰。公望见晏子,曰:"何其遽,国家得无故乎?"晏子对曰:"国人皆以君安於野,不安於国,好兽而恶民。"公曰:"寡人之有子,犹心之有四支也。心有四支,故心得佚焉,岂不可哉?"晏子对曰:"婴闻之与君言异。乃若心之有四支而心得佚焉则可,今四支无心也十有八日矣,不亦久乎?"公于是罢田归。
yòu yuē: chǔ wū wēi dào yì kuǎn yǐ jiàn jǐng gōng, shì zuò sān rì, jǐng gōng shuō zhī. chǔ wū yuē:" gōng míng shén zhī zhǔ, dì wáng zhī jūn yě. gōng jí wèi shí yǒu qī nián yǐ, shì wèi dà jì zhě, shén míng wèi zhì yě, qǐng zhì wǔ dì yǐ míng jūn dé." jǐng gōng zài bài qǐ shǒu. chǔ wū yuē:" qǐng xún guó jiāo yǐ guān dì wèi." zhì yú niú shān ér bù gǎn dēng, yuē:" wǔ dì zhī wèi zài yú guó nán, qǐng qí jù ér hòu dēng zhī." gōng mìng bǎi guān gōng qí jù, yì kuǎn shì shì. yàn zǐ wén zhī, ér jiàn yú gōng yuē:" gǔ zhě bù màn xíng ér fán jì, bù qīng shēn ér shì wū. jīn zhèng luàn ér xíng pì, qì xián ér yòng wū. dì wáng zhī zài shēn yě, ér qiú dì wáng, bù yì nán hū?"
又曰:楚巫微道裔款以见景公,侍坐三日,景公说之。楚巫曰:"公明神之主,帝王之君也。公即位十有七年矣,事未大济者,神明未至也,请致五帝以明君德。"景公再拜稽首。楚巫曰:"请巡国郊以观帝位。"至於牛山而不敢登,曰:"五帝之位在於国南,请齐具而后登之。"公命百官供齐具,裔款视事。晏子闻之,而见於公曰:"古者不慢行而繁祭,不轻身而恃巫。今政乱而行辟,弃贤而用巫。帝王之在身也,而求帝王,不亦难乎?"
yòu yuē: jǐng gōng shè niǎo, yě rén hài zhī. gōng jí lìng lì zhū zhī. yàn zǐ yuē:" yě rén bù zhī yě. chén wén zhī, shǎng wú gōng wèi zhī luàn, zuì bù zhī wèi zhī nüè, liǎng zhě xiān wáng zhī jìn yě." gōng yuē:" shàn." zì ěr yǐ lái, wèi yǒu niǎo shòu zhī jìn.
又曰:景公射鸟,野人骇之。公即令吏诛之。晏子曰:"野人不知也。臣闻之,赏无功谓之乱,罪不知谓之虐,两者先王之禁也。"公曰:"善。"自尔以来,未有鸟兽之禁。
yòu yuē: jǐng gōng wèi jù guān cháng yī yǐ tīng cháo, rì yàn bù bà. yàn zǐ jìn yuē:" rì yàn yǐ, jūn tuō fú jiù yàn." gōng yuē:" nuò, guǎ rén shòu lìng." tuì cháo, suì qù yì guān, bù fù fú yě.
又曰:景公为巨冠长衣以听朝,日晏不罢。晏子进曰:"日宴矣,君脱服就晏。"公曰:"诺,寡人受令。"退朝,遂去衣冠,不复服也。
xiāo fāng děng sān shí guó chūn qiū yuē: qín wáng fú jiān xuán zhū lián yú zhèng diàn yǐ cháo qún chén, gōng yǔ fú yù wù jí zhēn shì zhī qí, shàng shū qiān bù láng péi xuán lüè jiàn yuē:" yuàn bì xià zūn cǎi chuán zhī bù zhuó, bǐ qióng shì ér bù jū." jiān xiào yuē:" fēi qīng zhī zhōng, zhèn hé yóu wén guò hū?"
萧方等《三十国春秋》曰:秦王苻坚悬珠帘于正殿以朝群臣,宫宇服御物极珍饰之奇,尚书佥部郎裴玄略谏曰:"愿陛下遵采椽之不斫,鄙琼室而不居。"坚笑曰:"非卿之忠,朕何由闻过乎?"
zhào yè wú yuè chūn qiū yuē: wú wáng jì shā zi xū, wèn tài zǎi yuē:" zi xū shù yǐ yuè jiàn, suì yǐ sàng shēn. cóng sǐ yǐ lái, ruò yǒu suǒ wáng, jīn yù cí zhī, hé rì kě yě?" yuē:" sān yuè guǐ wèi kě yě." jí fū chāi chū guó, cí zi xū jiāng shuǐ zhī bīn, nǎi yán yuē:" guǎ rén xī rì bù tīng xiàng guó zhī yán, zhì lìng xiàng guó yuǎn tóu jiāng hǎi zì wáng."
赵晔《吴越春秋》曰:吴王既煞子胥,问太宰曰:"子胥数以越谏,遂以丧身。从死以来,若有所亡,今欲祠之,何日可也?"曰:"三月癸未可也。"及夫差出国,祠子胥江水之滨,乃言曰:"寡人昔日不听相国之言,至令相国远投江海自亡。"
sī mǎ biāo jiǔ zhōu chūn qiū yuē: cáo gōng zhēng sūn quán, cān jūn xú gàn jiàn yuē:" jīn wèi chéng wáng mìng zhě, wú yǔ shǔ yě, wéi míng gōng sī yú shùn wǔ gàn qī zhī yì, quán wēi yǎng dé, yǐ dào zhì shèng, gōng bù cóng jūn, suì wú gōng."
司马彪《九州春秋》曰:曹公征孙权,参军徐幹谏曰:"今未承王命者,吴与蜀也,惟明公思虞舜舞干戚之义,全威养德,以道制胜,公不从军,遂无功。"