fèn shuǐ
○瀵水
ěr yǎ yuē: fèn shuǐ chū wěi xià. fèn, fū wèn qiè. fén yīn yǒu shuǐ kǒu rú chē lún, míng wèi fèn. wěi yóu dǐ yě.
《爾雅》曰:瀵水出尾下。(瀵,敷問切。汾陰有水口如車輪,名為瀵。尾猶底也。)
liè zǐ yuē: yǔ zhī zhì shuǐ ér shī tú, miù zhī yī guó, qí míng zhōng běi, bù zhī jì pàn, wú fēng yǔ shuāng lù yú qín cǎo mù. guó zhōng yǒu shān míng hú lǐng, dǐng yǒu xué, zhuàng ruò yuán huán, míng yuē zī xué. yǒu shuǐ yǒng chū yuē shén fèn, chòu guò lán jiāo, wèi guò láo lǐ, yī yuán fēn wèi sì, guó rén yǐn shén fèn, lì zhì píng hé, guò zé zuì, jīng xún nǎi xǐng yě.
《列子》曰:禹之治水而失塗,謬之一國,其名終北,不知際畔,無風雨霜露魚禽草木。國中有山名壺嶺,頂有穴,狀若圓環,名曰滋穴。有水湧出曰神瀵,臭過蘭椒,味過醪醴,一源分為四,國人飲神瀵,力志平和,過則醉,經旬乃醒也。
pù bù shuǐ
瀑布水
shuǐ jīng zhù yuē: luò shuǐ yòu nán rù shān, pù bù fēi liáng xuán hé zhù hè, bēng tuān shí xǔ zhàng, wèi zhī mǎ luò shān.
《水經注》曰:漯水又南入山,瀑布飛梁懸河注壑,崩湍十許丈,謂之馬落山。
yōu míng lù yuē: héng shān sān fēng zuì wèi sǒng jié, zì fēi qīng jì sù cháo, bù kě wàng jiàn. fēng xià yǒu quán fēi liú rú shū yī pǐ juàn, fēn yìng qīng lín, zhí zhù shān xià, suī xiān luó bù dòng, qí shàng xiāo xiāo héng qī qīng fēng yě.
《幽明錄》曰:衡山三峰最為竦桀,自非清霽素朝,不可望見。峰下有泉飛流如舒一匹絹,分映青林,直注山下,雖纖羅不動,其上翛翛恆淒清風也。
lín hǎi jì yuē: jùn xī běi yǒu bái hú shān, shān yǒu chí shuǐ xuán zhù, yáo wàng jiàn rú dào guà bái hú, yīn yǐ míng shān, shàng yǒu shēn hú, hú zhōng yòu yǒu yú, rú èr bǎi hú chuán dà, zhǎng èr zhàng xǔ.
《臨海記》曰:郡西北有白鵠山,山有池水懸注,遙望見如倒掛白鵠,因以名山,上有深湖,湖中又有魚,如二百斛船大,長二丈許。
luó fú shān jì yuē: luó lǐng zhī nán yǒu pù bù, guà quán sì shí yú zhàng.
《羅浮山記》曰:羅嶺之南有瀑布,掛泉四十餘丈。
zhōu jǐng shì lú shān jì yuē: quán zài huáng lóng nán shù lǐ, jí pù bù shuǐ yě, tǔ rén wèi zhī quán hú. qí shuǐ chū shān fù, guà liú sān sì bǎi zhàng, fēi tuān yú lín fēng biǎo chū, wàng zhī ruò xuán suǒ, zhù shuǐ chù shí xī chéng jǐng, qí shēn bù cè yě.
周景式《廬山記》曰:泉在黃龍南數里,即瀑布水也,土人謂之泉湖。其水出山腹,掛流三四百丈,飛湍於林峰表出,望之若懸索,注水處石悉成井,其深不測也。
hé shàng zhī qīng shǔ diàn fù yuē: shēn bō bēn shàng, pù bù xuán xià.
何尚之《清暑殿賦》曰:深波奔上,瀑布懸下。
sūn xìng gōng tiān tāi shān fù yuē: chì chéng xiá qǐ yǐ jiàn biāo, pù bù fēi liú ér jiè dào.
孫興公《天台山賦》曰:赤城霞起以建標,瀑布飛流而界道。
zhú fǎ zhēn dēng luó shān shū yuē: zēng chéng xiàn yǒu shí gōu, shēn guǎng sān zhàng, yǒu liǎng pù bù jiē tóng zhù cǐ gōu. xiāng chuán yún shì xiān rén liú bēi chí shuǐ.
竺法真《登羅山疏》曰:增城縣有石溝,深廣三丈,有兩瀑布皆同注此溝。相傳雲是仙人流杯池水。
wēn quán
○溫泉
huá yáng guó zhì yuē: qióng dōu xiàn nán yǒu wēn quán, dōng xià zhǎng rè, qí yuán kě tāng jī tún, xià liú zǎo xǐ zhì sù bìng, yú duō è shuǐ, shuǐ shén zì sī, bù kě huì wū, jí chén luàn fā zhào miàn, shǐ rén è jí.
《華陽國志》曰:邛都縣南有溫泉,冬夏長熱,其源可湯雞豚,下流澡洗治宿病,餘多惡水,水神自司,不可穢污,及沉亂發照面,使人惡疾。
yōu míng lù yuē: shǐ xìng líng shuǐ yuán yǒu tāng quán, měi zhì shuāng xuě, jiàn qí shàng zhēng qì gāo shù shí zhàng, shēng wù tóu zhī, xū yú biàn shú.
《幽明錄》曰:始興靈水源有湯泉,每至霜雪,見其上蒸氣高數十丈,生物投之,須臾便熟。
wú lù yuē: shǐ xìng xiàn yǒu shǐ xìng shān, shān chū wēn quán, kě yǐ yuè jī.
《吳錄》曰:始興縣有始興山,山出溫泉,可以瀹雞。
shān hǎi jīng yuē: wēn shuǐ chū kōng dòng shān, shān zài lín fén, nán rù hé, jìng yáng běi yě.
《山海經》曰:溫水出空峒山,山在臨汾,南入河,逕陽北也。
yōu míng lù yuē: ài xiàn fǔ shān yǒu wēn lěng èr quán, tóng chū yī shān zhī zú, liǎng quán fā yuán xiāng qù shù chǐ, rè quán kě yǐ yuè jī, lěng quán cháng ruò bīng shēng.
《幽明錄》曰:艾縣輔山有溫冷二泉,同出一山之足,兩泉發源相去數尺,熱泉可以瀹雞,冷泉常若冰生。
bó wù jì yuē: bù zhōu shān liù chuān zhī shuǐ, wēn rú tāng yě.
《博物記》曰:不周山六川之水,溫如湯也。
xīn shì sān qín jì yuē: shǐ huáng shēng shí, zuò gé dào zhì lí shān bā shí lǐ, rén xíng qiáo shàng, chē xíng qiáo xià, jīn shí zhù jiàn cún. xī yǒu wēn quán, sú yún shǐ huáng yǔ shén nǚ xì, bù yǐ lǐ, nǚ tuò zhī zé shēng chuāng, shǐ huáng bù xiè, shén nǚ wèi chū wēn quán, hòu rén yīn xǐ yù.
《辛氏三秦記》曰:始皇生時,作閣道至驪山八十里,人行橋上,車行橋下,金石柱見存。西有溫泉,俗雲始皇與神女戲,不以禮,女唾之則生瘡,始皇怖謝,神女為出溫泉,後人因洗浴。
jiāng chéng dì jì yuē: dōng nán sān shí wǔ lǐ yǒu tāng quán, bàn lěng bàn wēn, gòng tóng yī hè.
《江乘地記》曰:東南三十五里有湯泉,半冷半溫,共同一壑。
shèng hóng zhī jīng zhōu jì yuē: xīn dū xiàn yǒu wēn quán, dōng yuè, wèi zhì shù lǐ, yáo jiàn bái qì rú yān, shàng xià jiāo yìng, zhuàng rú qǐ shū. yòu yǒu chē lún shuāng yuán xíng, shì rén chuán, xī yǒu yù nǚ chéng chē zì tóu cǐ quán, rén shí jiàn nǚ zǐ zī yí guāng lì, wǎng lái shū hū. rén zào quán yǒu yī shēng, zé fèi cóng xià chū, ér bù kě zhǐ yě.
盛弘之《荊州記》曰:新都縣有溫泉,冬月,未至數里,遙見白氣如煙,上下交映,狀如綺疏。又有車輪雙轅形,世人傳,昔有玉女乘車自投此泉,人時見女子姿儀光麗,往來倏忽。人造泉有一聲,則沸從下出,而不可止也。
yòu yuē: zǎo yáng xiàn jiè yǒu wēn quán, qí xià yǒu tián, zī yǐ jìn guàn, yī nián sān shú.
又曰:棗陽縣界有溫泉,其下有田,資以浸灌,一年三熟。
wáng fú ān chéng jì yuē: yí yáng xiàn nán xiāng yǒu wēn quán yān, yǐ shēng jī luǎn tóu qí zhōng, shú rú zhǔ yě.
王孚《安城記》曰:宜陽縣南鄉有溫泉焉,以生雞卵投其中,熟如煮也。
fú chēn qí dì jì yuē: qū chéng dōng qī shí lǐ yǒu wēn shuǐ, shuǐ rú tāng fèi, kě liáo bǎi bìng, zhǔ wù wú bù shú yě.
伏琛《齊地記》曰:曲城東七十里有溫水,水如湯沸,可療百病,煮物無不熟也。
shuǐ jīng zhù yuē: wēn shuǐ chū tài yī shān, qí shuǐ fèi yǒng rú tāng. dù yàn huí yuē, kě zhì bǎi bìng, shuǐ qīng zé bìng yù, shì zhuó zé wú yàn.
《水經注》曰:溫水出太一山,其水沸涌如湯。杜彥回曰,可治百病,水清則病癒,世濁則無驗。
huáng
○潢
shuō wén yuē: huáng, jī shuǐ chí yě.
《說文》曰:潢,積水池也。
yàn zǐ chūn qīu yuē: jǐng gōng yǔ yàn zǐ lì qū huáng zhī shàng, gōng wàng jiàn qí guó, wèn yàn zǐ yuē:" hòu shì shú jiāng jiàn yǒu qí zhě?" yàn zǐ duì yuē:" fēi jiàn chén zhī suǒ gǎn yì."
《晏子春秋》曰:景公與晏子立曲潢之上,公望見齊國,問晏子曰:"後世孰將踐有齊者?"晏子對曰:"非賤臣之所敢議。"
jīn
○津
lùn yǔ yuē: zhǎng jǔ jié nì ǒu ér gēng, kǒng zǐ guò zhī, shǐ zǐ lù wèn jīn yān. zhǎng jǔ yuē:" fū zhí yú zhě wèi shuí?" zǐ lù yuē:" wèi kǒng qiū." yuē:" shì lǔ kǒng qiū yǔ?" yuē:" shì yě." yuē:" shì zhī jīn yǐ." yán shù zhōu liú, zì zhī jīn chù.
《論語》曰:長沮、桀溺耦而耕,孔子過之,使子路問津焉。長沮曰:"夫執輿者為誰?"子路曰:"為孔丘。"曰:"是魯孔丘與?"曰:"是也。"曰:"是知津矣。"(言數周流,自知津處。)
jìn shū yuē: léi huàn zú, zi huá wèi zhōu cóng shì, chí jiàn xíng jīng yán píng jīn, hū yú yāo jiān yuè chū duò shuǐ, shǐ rén tóu shuǐ qǔ zhī, bù jiàn jiàn, dàn jiàn liǎng lóng, gè zhǎng shù zhàng, pán yíng yǒu wén zhāng, tóu zhě jù ér fǎn. xū yú, guāng cǎi zhào shuǐ, bō làng jīng fèi.
《晉書》曰:雷煥卒,子華為州從事,持劍行經延平津,忽於腰間躍出墮水,使人投水取之,不見劍,但見兩龍,各長數丈,蟠縈有文章,投者懼而返。須臾,光彩照水,波浪驚沸。
cuī hóng shí liù guó chūn qiū yuē: shí hǔ qǐ hé qiáo yú líng chāng jīn, cǎi shí wèi zhōng jì, shí wú dà xiǎo zhé suí liú, yòng gōng wǔ bǎi yú wàn ér zhōng bù chéng. hǔ qiǎn sàn qí shì láng cuī shōu chén bì zhōng liú gào shén, yǐ, dì zhèn shuǐ liú mò bù qīng huài, yā sǐ zhě bǎi yú rén. hǔ shén nù, nǎi zhǎn gōng jiàng, zhǐ zuò ér hái.
崔鴻《十六國春秋》曰:石虎起河橋於靈昌津,採石為中濟,石無大小輒隨流,用功五百餘萬而終不成。虎遣散騎侍郎崔收沉璧中流告神,已,地震水流莫不傾壞,壓死者百餘人。虎甚怒,乃斬工匠,止作而還。
yòu yuē: mù róng dé zhēng yuè dù lí yáng jīn, liú sī bīng hé, yè lìng hán guǐ yán yú dé yuē:" guāng wǔ dù hū tuó, sī bīng zì hé dài wáng jì hé, tiān qiáo zì chéng. líng mìng suǒ fú, zhēng zhào yǐ jiàn." dé dà yuè, gǎi lí yáng jīn wèi tiān qiáo jīn.
又曰:慕容德正月渡黎陽津,流澌冰合,鄴令韓軌言於德曰:"光武渡滹沱,澌冰自合;大王濟河,天橋自成。靈命所扶,徵兆已見。"德大悅,改黎陽津為天橋津。
jùn guó zhì yuē: shǎn zhōu píng lù xiàn xiǎo píng jīn, zhāng ràng jié xiàn dì chù. nán àn yǒu gōu chén lěi, wǔ wáng fá zhòu, bā bǎi zhū hóu huì chù.
《郡國志》曰:陝州平陸縣小平津,張讓劫獻帝處。南岸有勾陳壘,武王伐紂,八百諸侯會處。
yòu yuē: dù yù zào hé qiáo yú fù píng, jí cǐ yě.
又曰:杜預造河橋於富平,即此也。
yòu yuē: cáo zhōu lí hú xiàn yǒu yán jīn, dàn tái zǐ yǔ tóu bì duàn jiāo chù.
又曰:曹州離狐縣有延津,澹臺子羽投璧斷蛟處。
lì shàn zhǎng zhù shuǐ jīng yuē: jiù dōng jùn bái mǎ xiàn shén mǎ tíng, yǒu shén mǎ sì, qù bái mǎ jīn kě èr shí xǔ lǐ, dōng nán qù bái mǎ xiàn gù chéng kě wǔ shí lǐ. kāi shān tú suǒ wèi bái mǎ shān yě, shān shàng cháng yǒu bái mǎ qún xíng, bēi míng zé hé jué, chí zǒu zé shān bēng.
酈善長注《水經》曰:舊東郡白馬縣神馬亭,有神馬寺,去白馬津可二十許里,東南去白馬縣故城可五十里。《開山圖》所謂白馬山也,山上常有白馬群行,悲鳴則河決,馳走則山崩。
yòu yuē: lǚ wàng, dōng hǎi rén yě, lǎo ér wú yù, yǐ diào gàn zhōu. lǚ wàng xíng nián wǔ shí, mài shí jí jīn, qī shí zé tú niú zhāo gē, xíng nián jiǔ shí, shēn wèi dì shī.
又曰:呂望,東海人也,老而無遇,以釣干周。呂望行年五十,賣食棘津,七十則屠牛朝歌,行年九十,身為帝師。
yòu yuē: hóng nóng jùn yǒu dòu jīn, shuō zhě xián yún, hàn wǔ wēi xíng xiāng gǔ yù rǔ, gǎn dòu qí qī shēn shí, jì fǎn, hòu lài shǎng yān, cì yǐ hé jīn, lìng qí yù dù. jīn dòu jīn shì yě.
又曰:弘農郡有竇津,說者咸雲,漢武微行相谷遇辱,感竇其妻深識,既反,厚賚賞焉,賜以河津,令其鬻渡。今竇津是也。
yòu yuē: yún zhōng dìng xiāng zhī jiān yǒu jīn, yuē jūn zǐ jì. xī hàn huán dì shí sān nián, xī xìng yú zhōng, dōng xíng dài dì, luò yáng dà jiǎ jī jīn huò suí dì hòu xíng, yè mí shī dào, wǎng tóu jīn zhǎng, jīn zhǎng sòng zhī dù hé, jiǎ rén zú sǐ, jīn zhǎng mái zhī. qí zi xún qiú fù sàng, fā zhǒng jǔ shī, zī fèi yī wú suǒ sǔn, qí zi xī yǐ jīn yǔ zhī, jīn zhǎng bù shòu. shì wén yú dì, dì yuē:" jūn zǐ yě". jí míng qí jīn wèi jūn zǐ jì.
又曰:雲中、定襄之間有津,曰君子濟。昔漢桓帝十三年,西幸榆中,東行代地,洛陽大賈齎金貨隨帝後行,夜迷失道,往投津長,津長送之渡河,賈人卒死,津長埋之。其子尋求父喪,發冢舉屍,資費一無所損,其子悉以金與之,津長不受。事聞於帝,帝曰:"君子也"。即名其津為君子濟。
yòu yuē: hé shuǐ dōng běi wèi zhǎng shòu jīn.
又曰:河水東北為長壽津。
shù zhēng jì yuē: liáng chéng zhì hé shòu jīn liù shí lǐ, hé zhī gù dú zài yān.
《述征記》曰:涼城至河壽津六十里,河之故瀆在焉。
yì yuàn yuē: shí lè yuán chū shí yī nián, fá liú yào yú luò yáng, cóng dà hé nán jì, shí dòng jiāng hé, jūn zhì ér bīng zì pàn, zhōu jí wú ài, suì shēng qín yào, wèi shì shén líng zhī zhù, gǎi míng líng chāng jīn.
《異苑》曰:石勒元初十一年,伐劉曜於洛陽,從大河南濟,時凍將合,軍至而冰自泮,舟楫無閡,遂生擒曜,謂是神靈之助,改名靈昌津。
wú yuè chūn qiū yuē: gōu jiàn rù wú, wú wáng qiǎn zhī, yuè wáng fú bù gǎn qǐ, wú wáng suì yǐn shàng chē, fàn lǐ wèi zhí yù, zhì sān jīn zhī shàng, yǎng tiān zhǎng tàn, lèi xià zhān jīn, yuē:" jiē hū! gū è yě, bù yì fù shēng dù cǐ jīn!"
《吳越春秋》曰:勾踐入吳,吳王遣之,越王伏不敢起,吳王遂引上車,范蠡為執御,至三津之上,仰天長嘆,淚下沾襟,曰:"嗟乎!孤厄也,不意復生渡此津!"
zhǔ
○渚
shì míng yuē: zhǔ, zhē yě, néng zhē shuǐ cóng bàng huí yě.
《釋名》曰:渚,遮也,能遮水從傍回也。
shī yún: hóng fēi zūn zhǔ, gōng guī wú suǒ, yú rǔ xìn chù.
《詩》云:鴻飛遵渚,公歸無所,於汝信處。
yòu yuē: yú qián zài yuān, huò zài yú zhǔ.
又曰:魚潛在淵,或在於渚。
yòu yuē: fú yī zài zhǔ, gōng shī lái yàn lái chù.
又曰:鳧鷖在渚,公屍來燕來處。
guǎng yǎ yuē: zhǔ, chù yě.
《廣雅》曰:渚,處也。
jìn shū yuē: wēn jiào zhì niú zhǔ jī, shuǐ shēn bù kě cè, shì yún qí xià duō guài wù, jiào suì huǐ xī jiǎo ér zhào zhī. xū yú, jiàn shuǐ zú fù shuǐ, qí xíng yì zhuàng, huò chéng chē mǎ chì yī zhě. jiào qí yè mèng rén wèi jǐ yuē:" yǔ jūn yōu míng yì lù, hé yì xiāng zhào yě?" yì shén è zhī. jiào xiān yǒu chǐ jí, zhì shì bá zhī zhōng fēng, zhì zhèn wèi xún ér zú.
《晉書》曰:溫嶠至牛渚磯,水深不可測,世雲其下多怪物,嶠遂毀犀角而照之。須臾,見水族覆水,奇形異狀,或乘車馬赤衣者。嶠其夜夢人謂己曰:"與君幽明異路,何意相照也?"意甚惡之。嶠先有齒疾,至是拔之中風,至鎮未旬而卒。
yòu yuē: yīn xiàn, jiàn yuán zhōng wèi yù zhāng tài shǒu, qù jùn, jùn rén duō fù shū yī bǎi yú fēng, xíng zhì jiāng xī shí tóu zhǔ àn, yǐ shū zhì shuǐ zhōng, zhù yuē:" chén zhě zì chén, fú zhě zì fú, yīn hóng qiáo fēi shì zhì shū yóu." gù shí rén hào wèi tóu shū zhǔ.
又曰:殷羨,建元中為豫章太守,去郡,郡人多附書一百餘封,行至江西石頭渚岸,以書擲水中,祝曰:"沉者自沉,浮者自浮,殷洪喬非是致書郵。"故時人號為投書渚。
wú xìng jì yuē: wū chéng xī fēng zhǔ zhě, fáng fēng shì guó yě.
《吳興記》曰:烏程西風渚者,防風氏國也。
yōu míng lù yuē: huái nán niú zhǔ jīn shuǐ jí shēn, wú kě suàn jì, rén jiàn yī jīn niú, xíng shén guī zhuàng, yǐ jīn wèi suǒ bàn.
《幽明錄》曰:淮南牛渚津水極深,無可算計,人見一金牛,形甚瑰壯,以金為鎖絆。
wén xuǎn shī yuē: shuāng yàn yóu lán zhǔ
《文選》詩曰:雙燕遊蘭渚
yù
○潏
shì míng yuē: yù, shù yě, yàn shǐ shuǐ yù shù yě, yú liáng shuǐ duì zhī lèi yě.
《釋名》曰:潏,術也,堰使水郁術也,魚梁水碓之類也。
ěr yǎ yuē: rén suǒ wèi yuē yù. jiān wèi shè rén yuē: rén lì shuǐ wèi jū zhǐ.
《爾雅》曰:人所為曰潏。(犍為舍人曰:人力水為居止。)
zhǐ
○沚
shì míng yuē: zhǐ, zhǐ yě, shuǐ kě yǐ zhǐ xī qí shàng yě. guǎng yǎ tóng.
《釋名》曰:沚,止也,水可以止息其上也。(《廣雅》同。)
shī yuē: sù huí cóng zhī, wǎn zài shuǐ zhōng zhǐ.
《詩》曰:溯回從之,宛在水中沚。
yòu yuē: jīng jīng zhě é, zài bǐ zhōng zhǐ.
又曰:菁菁者莪,在彼中沚。
chuán yuē: jiàn xī zhǎo zhǐ zhī máo, huáng wū xíng lǎo zhī shuǐ, kě jiàn yú guǐ shén, kě xiū yú wáng gōng.
《傳》曰:澗溪沼沚之毛,潢污行潦之水,可薦於鬼神,可羞於王公。
chí
○坻
shuō wén yuē: qín wèi líng fù yuē chí.
《說文》曰:秦謂陵阜曰坻。
shì míng yuē: chí, chí yě, néng xiǎo è shuǐ shǐ liú chí yě.
《釋名》曰:坻,遲也,能小遏水使流遲也。
jiǎ yì fú niǎo fù yuē: chéng liú yuán shì xī, dé chí zé zhǐ.
賈誼《鵩鳥賦》曰:乘流爰逝兮,得坻則止。
méi
○湄
shén xiān chuán yuē: hé shàng gōng, hàn jǐng dì shí jié cǎo wèi ān yú hé zhī méi, cháng dú lǎo zi, dì bù jiě lǎo zi, shù shì qiǎn wèn, gōng bù dá. dì jià cóng zhī, gōng jí yuè shēn kōng zhōng yǐ.
《神仙傳》曰:河上公,漢景帝時結草為庵於河之湄,常讀《老子》,帝不解《老子》,數事遣問,公不答。帝駕從之,公即躍身空中矣。
fén
○濆
shuō wén yuē: fén, shuǐ yá yě.
《說文》曰:濆,水涯也。
shī yuē: rǔ fén, dào huà xíng yě, wén wáng zhī huà xíng hū rǔ fén zhī guó yě. zūn bǐ rǔ fén, fá qí tiáo méi.
《詩》曰:汝墳,道化行也,文王之化行乎汝墳之國也。遵彼汝墳,伐其條枚。
yòu yuē: bǐ fén jù rù, yán cǎi qí mò.
又曰:彼汾沮洳,言采其莫。
sì
○涘
shuō wén yuē: sì, shuǐ yá yě.
《說文》曰:涘,水涯也。
shī yuē: mián mián gé lěi, zài hé zhī sì.
《詩》曰:綿綿葛藟,在河之涘。
yòu yuē: suǒ wèi yī rén, zài shuǐ zhī sì.
又曰:所謂伊人,在水之涘。
bō
○波
shì míng yuē: fēng chuī shuǐ chéng wén wèi lán. lán, lián yě, bō tǐ zhuǎn liú xiāng jí lián yě. xiǎo bō yuē lún, lún, lún yě. shuǐ wén xiāng cì yǒu lún lǐ yě.
《釋名》曰:風吹水成文為瀾。瀾,連也,波體轉流相及連也。小波曰淪,淪,倫也。水文相次有倫理也。
shī yuē: yǒu shǐ bái dí, zhēng shè bō yǐ.
《詩》曰:有豕白蹢,烝涉波矣。
wèi zhì yuē: wèi míng dì zhì guǎng líng, lín jiāng guān bīng, jiàn bō tāo xiōng yǒng, tàn yuē:" cǐ tiān suǒ yǐ xiàn nán běi yě." suì guī.
《魏志》曰:魏明帝至廣陵,臨江觀兵,見波濤洶湧,嘆曰:"此天所以限南北也。"遂歸。
yòu yuē: xú xuān cóng wén dì yú guǎng líng, liù jūn chéng zhōu, fēng làng bào qǐ, dì chuán huí dào, xuān shí bìng zài hòu, líng bō dú qián, qún liáo wú zhì zhě, dì zhuàng zhī, qiān shàng shū.
又曰:徐宣從文帝於廣陵,六軍乘舟,風浪暴起,帝船回倒,宣時病在後,凌波獨前,群僚無至者,帝壯之,遷尚書。
yì dōu qí jiù chuán yuē: zhāng bà wèi huì jī tài shǒu, rù hǎi bǔ zéi, zāo jí fēng huì míng, bō shuǐ yǒng qǐ, shì zú jīng bái bà, bà yuē:" wú dé kǒng, tài shǒu fèng fǎ zhuī zéi, fēng bì bù wèi hài." xū yú fēng jìng bō zhǐ.
《益都耆舊傳》曰:張霸為會稽太守,入海捕賊,遭疾風晦冥,波水湧起,士卒驚白霸,霸曰:"無得恐,太守奉法追賊,風必不為害。"須臾風靜波止。
zhuāng zǐ yuē: kǒng zǐ yóu hū yǔ zī wéi zhī lín, xiū zuò hū xìng tán zhī shàng, yǒu yú fù zhě, kǒng zǐ yuē:" qí shèng rén yǔ?" nǎi xià qiú zhī. yú fù yǔ qì cì chuán ér qù, yán yuán wěi jiān, yán yuān hái chē, zǐ lù shòu suī, kǒng zǐ bù gù, dài shuǐ bō dìng, bù wén ná yīn, ér hòu gǎn chéng. ná, chuán zhào yě.
《莊子》曰:孔子游乎與緇帷之林,休坐乎杏壇之上,有漁父者,孔子曰:"其聖人與?"乃下求之。漁父語訖刺船而去,延緣葦間,顏淵還車,子路授綏,孔子不顧,待水波定,不聞挐音,而後敢乘。(挐,船棹也。)
huái nán zǐ yuē: wǔ wáng fá zhòu, dù méng jīn, yáng hóu zhī bō nì rú jī, jí fēng huì míng, rén mǎ bù xiāng jiàn. yú shì, wǔ wáng zuǒ cāo huáng yuè, yòu zhí bái máo, chēn mù ér huī zhī yuē:" yú zài, tiān xià shuí gǎn hài wú yì zhě!" yú shì fēng jì bō bà.
《淮南子》曰:武王伐紂,渡盟津,陽侯之波逆如擊,疾風晦冥,人馬不相見。於是,武王左操黃鉞,右執白旄,瞋目而麾之曰:"余在,天下誰敢害吾意者!"於是風霽波罷。
yòu yuē: chǔ guó zhī rén yǒu chéng chuán ér yù dà fēng zhě, bō zhì ér kǒng, zì tóu yú shuǐ. fēi bù tān shēng ér wèi sǐ, huò kǒng sǐ ér wàng shēng yě.
又曰:楚國之人有乘船而遇大風者,波至而恐,自投於水。非不貪生而畏死,或恐死而忘生也。
shì shuō yuē: huán xuān wǔ zài nán zhōu, yǔ huì jī wáng huì yú lì zhōu, yú shí yàng zhōu jiāng cè, xiè gōng yì zài, kuáng fēng hū qǐ, bō làng gǔ yǒng, fēi rén lì suǒ zhì, huán yǒu jù sè, huì jī wáng yì wēi yì, wéi xiè gōng yí rán zì ruò. qǐng jiān fēng zhǐ, huán wèn xiè yuē:" xiàng nà de bù jù?" xiè xú xiào dá yuē:" hé yǒu sān cái tóng jǐn lǐ."
《世說》曰:桓宣武在南州,與會稽王會於溧洲,於時漾舟江側,謝公亦在,狂風忽起,波浪鼓涌,非人力所制,桓有懼色,會稽王亦微異,惟謝公怡然自若。頃間風止,桓問謝曰:"向那得不懼?"謝徐笑答曰:"何有三才同盡理。"
kǒng cóng zǐ yuē: zi shùn wèi hán wáng yuē:" hú yuè zhī rén tóng zhōu jì jiāng, zhōng liú yù fēng bō, qí xiāng jiù rú zuǒ yòu shǒu, suǒ huàn tóng yě."
《孔叢子》曰:子順謂韓王曰:"胡越之人同舟濟江,中流遇風波,其相救如左右手,所患同也。"
guǎng yǎ yuē: yáng hóu, tāo dà bō yě.
《廣雅》曰:陽侯,濤大波也。
zhàn guó cè yuē: huò wèi gōng shū yuē:" chéng zhōu lòu ér bù sāi, zé zhōu chén yǐ sāi lòu zhōu ér qīng yáng hóu zhī bō, zé zhōu fù yǐ. jīn gōng zì yǐ biàn yú xuē gōng, shì sāi lòu zhōu ér qīng yáng hóu zhī bō yě.
《戰國策》曰:或謂公叔曰:"乘舟漏而不塞,則舟沉矣;塞漏舟而輕陽侯之波,則舟覆矣。今公自以辯於薛公,是塞漏舟而輕陽侯之波也。