sǒu
○藪

shuō wén yuē: sǒu, dà zé yě.
《說文》曰：藪，大澤也。

zhōu lǐ yuē: yáng zhōu zhī zé sǒu yuē jù qū, jīng zhōu zhī zé sǒu yuē yún mèng, yù zhōu zhī zé sǒu yuē fǔ tián, qīng zhōu zhī zé sǒu yuē mèng zhū, yǎn zhōu zhī zé sǒu yuē dà yě, yōng zhōu zhī zé sǒu yuē xián pú, yōu zhōu zhī zé yuē yī wú lǘ, jì zhōu zhī zé yuē zhāo yú qí. yú hòu qí wàng, jiē guān míng yě.
《周禮》曰：揚州之澤藪曰具區，荊州之澤藪曰云夢，豫州之澤藪曰甫田，青州之澤藪曰孟諸，兗州之澤藪曰大野，雍州之澤藪曰弦蒲，幽州之澤曰醫無閭，冀州之澤曰昭餘祁。(虞候、祈望，皆官名也。)

guó yǔ yuē: gǔ luò dòu, jiāng huǐ wáng gōng, wáng yù yōng zhī. tài zǐ jìn jiàn yuē:" gǔ zhī zhǎng mín zhě bù huī shān, bù chóng sǒu, bù fáng chuān, bù dòu zé. fū shān, tǔ zhī jù yě sǒu, wù zhī guī yě."
《國語》曰：穀、洛斗，將毀王宮，王欲壅之。太子晉諫曰："古之長民者不隳山，不崇藪，不防川，不竇澤。夫山，土之聚也；藪，物之歸也。"

yòu yuē: qí hòu bó yǔ niàn qián zhī fēi dù, dù, fǎ yě. lí gǎi zhì liàng, xiàng wù tiān dì, bǐ lèi bǎi zé, yí zhī yú mín, ér dù zhī yú qún shēng, gòng zhī cóng sūn, sì yuè zuǒ yān. gāo gāo xià xià, shū chuān dǎo zhì, zhōng shuǐ fēng wù, fēng zhí jiǔ sǒu, mì yuè jiǔ yuán, zhái jū jiǔ ào, ào nèi, jiǔ zhōu zhī nèi, jiē kě zhái jū yě. hé tōng sì hǎi. gù tiān wú fú yīn, dì wú sàn yáng, shuǐ wú chén qì, huǒ wú zāi chǎn, shén wú jiān xíng, mín wú yín xīn, shí wú nì shù, wù wú hài shēng, shuài xiàng yǔ zhī gōng, dù zhī yú guǐ yí, mò bù jiā jī, kè yàn dì xīn. huáng tiān jiā zhī, zuò yǐ tiān xià.
又曰：其後伯禹念前之非度，(度，法也。)釐改制量，象物天地，比類百則，儀之於民，而度之於群生，共之從孫，四岳左焉。高高下下，疏川導滯，鍾水豐物，豐殖九藪，汨越九原，宅居九隩，(隩內，九州之內，皆可宅居也。)合通四海。故天無伏陰，地無散陽，水無沉氣，火無災燀，神無間行，民無淫心，時無逆數，物無害生，帥象禹之功，度之於軌儀，莫不嘉績，克厭帝心。皇天嘉之，祚以天下。

ěr yǎ yuē: lǔ yǒu dà yě, jīn gāo píng jù yě xiàn dōng běi dà zé. jìn yǒu dà lù, jīn jù lù běi guǎng hé zé. qín yǒu yáng yū, yīn ōu. jīn zài fú fēng qiān xiàn xī yě. sòng yǒu mèng zhū, jīn zài liáng guó suī yáng xiàn dōng běi yě. chǔ yǒu yún mèng, jīn nán jùn huá róng xiàn dōng nán bā qiū hú shì yě. wú yuè zhī jiān yǒu jù qū, jīn wú xiàn nán tài hú, jí zhèn zé yě. zhèng yǒu fǔ tián, jīn xíng yáng zhōng mù xiàn xī fǔ tián zé. zhōu yǒu jiāo huò, yīn hù. jīn fú fēng chí xiàn yáng hù zhōng shì yě. wèi zhī shí sǒu.
《爾雅》曰：魯有大野，(今高平鉅野縣東北大澤。)晉有大陸，(今鉅鹿北廣河澤。)秦有楊紆，(音謳。今在扶風汧縣西也。)宋有孟諸，(今在梁國睢陽縣東北也。)楚有雲夢，(今南郡華容縣東南巴丘湖是也。)吳越之間有具區，(今吳縣南太湖，即震澤也。)鄭有甫田，(今滎陽中牟縣西甫田澤。)周有焦獲，(音互。今扶風池縣陽瓠中是也。)謂之十藪。

hàn shū yuē: sī mǎ xiàng rú yù bā shǔ fù lǎo wén yún jiāo diāo péng yǐ xiáng yú liáo kuò zhī yǔ, ér luó zhě yóu shì yú sǒu zé.
《漢書》曰：司馬相如諭巴蜀父老文雲鷦雕鵬已翔於寥廓之宇，而羅者猶視於藪澤。

fēng sú tōng yuē: sǒu, hòu yě. cǎo mù yú biē suǒ yǐ hòu yǎng rén jūn yǔ bǎi xìng yě.
《風俗通》曰：藪，厚也。草木魚鱉所以厚養人君與百姓也。

lǚ shì chūn qiū yuē: zhāo yú qí, yī míng dà zhāo, yòu míng ōu zé. zhōu lǐ bīng zhōu sǒu, sú míng yān chéng pō shì. àn sǒu zì tài yuán qí xiàn lián yán xī jiē zhì cǐ.
《呂氏春秋》曰：昭餘祁，一名大昭，又名漚澤。《周禮》并州藪，俗名鄢城泊是。按藪自太原祁縣連延西接至此。

guān zhōng jì yuē: xián pú sǒu, àn zhōu lǐ zhí fāng shì yōng zhōu, qí sǒu yuē xián pú.
《關中記》曰：弦蒲藪，案《周禮職方氏》雍州，其藪曰弦蒲。

jìn tài kāng dì zhì yún: qiān zé yǒu pú gǔ xiāng xián zhōng gǔ, nǎi yōng zhōu zhī xián pú yě. àn hàn shū dì lǐ zhì qǔ pú sǒu jí xián pú sǒu shì yān.
《晉太康地誌》云：汧澤有蒲谷鄉弦中谷，乃雍州之弦蒲也。按《漢書地理志》取蒲藪即弦蒲藪是焉。

shuǐ jīng zhù yuē: qiān shuǐ, yuán chū qiān shān pú gǔ xiāng yōng zhōng gǔ, jué wèi xián pú sǒu.
《水經注》曰：汧水，源出汧山蒲谷鄉雍中谷，決為弦蒲藪。

zé
○澤

shì míng yuē: xià yǒu shuǐ yuē zé, yán rùn zé yě.
《釋名》曰：下有水曰澤，言潤澤也。

yòu yuē: shuǐ yì chū suǒ wèi zé yuē zhǎng, shuǐ tíng chù rú shǒu zhǎng zhōng yě. jīn yǎn zhōu rén wèi zé yuē zhǎng.
又曰：水泆出所為澤曰掌，水停處如手掌中也。今兗州人謂澤曰掌。

shuō wén yuē: ào zé zài kūn lún xū xià. hé zé zài shān yáng hú lù nán.
《說文》曰：坳澤在崑崙墟下。荷澤在山陽胡陸南。

yì yuē: lì zé, duì, jūn zǐ yǐ péng yǒu jiǎng xí.
《易》曰：麗澤，兌，君子以朋友講習。

yòu yuē: zé zhōng yǒu léi, suí, jūn zǐ yǐ xiāng huì rù yàn xī.
又曰：澤中有雷，隨，君子以鄉晦入宴息。

yòu yuē: shàng tiān xià zé, lǚ, jūn zǐ yǐ biàn shàng xià, dìng mín zhì.
又曰：上天下澤，履，君子以辨上下，定民志。

yòu yuē: zé shàng yǒu dì, lín, jūn zǐ yǐ jiào sī wú qióng, róng bǎo mín wú jiāng.
又曰：澤上有地，臨，君子以教思無窮，容保民無疆。

yòu yuē: shān shàng yǒu zé, xián, jūn zǐ yǐ xū shòu rén.
又曰：山上有澤，咸，君子以虛受人。

yòu yuē: shàng huǒ xià zé, kuí, jūn zǐ yǐ tóng ér yì.
又曰：上火下澤，睽，君子以同而異。

yòu yuē: zé shàng yǒu léi, guī mèi, jūn zǐ yǐ yǒng zhōng zhī bì.
又曰：澤上有雷，歸妹，君子以永終知敝。

yòu yuē: shān xià yǒu zé, sǔn, jūn zǐ yǐ chéng fèn zhì yù.
又曰：山下有澤，損，君子以懲忿窒欲。

yòu yuē: zé shàng yú dì, cuì, jūn zǐ yǐ chú róng qì, jiè bù yú.
又曰：澤上於地，萃，君子以除戎器，戒不虞。

yòu yuē: zé shàng yǒu shuǐ, jié, jūn zǐ yǐ zhì shù dù, yì dé xíng.
又曰：澤上有水，節，君子以制數度，議德行。

yòu yuē: zé zhōng yǒu huǒ, gé, jūn zǐ yǐ zhì lì míng shí.
又曰：澤中有火，革，君子以治歷明時。

yòu yuē: zé shàng yǒu fēng, zhōng fú, jūn zǐ yǐ yì yù huǎn sǐ.
又曰：澤上有風，中孚，君子以議獄緩死。

yòu yuē: zé miè mù, dà guò, jūn zǐ yǐ dú lì bù jù, dùn shì wú mèn.
又曰：澤滅木，大過，君子以獨立不懼，遁世無悶。

yòu yuē: zé wú shuǐ, kùn, jūn zǐ yǐ zhì mìng suì zhì.
又曰：澤無水，困，君子以致命遂志。

yòu yuē: xiàng yuē: zé shàng yú tiān, guài, jūn zǐ yǐ shī lù jí xià, jū dé zé jì.
又曰：象曰：澤上於天，夬，君子以施祿及下，居德則忌。

hé tú yuē yuē: dà jī chū léi zé, huá xū lǚ zhī shēng fú xī. léi zé, zé yě.
《河圖曰》曰：大跡出雷澤，華胥履之生伏犧。(雷澤，澤也。)

shū yuē: léi xià jì zé, wáng yōng jǔ huì tóng. kǒng ān guó zhù yuē: léi xià, zé míng.
《書》曰：雷夏既澤，〈王雝〉沮會同。(孔安國注曰：雷夏，澤名。)

shū dà chuán yuē: shùn yú yú léi zé. zhèng xuán zhù yuē: léi zé, jīn shǔ jì yīn.
《書大傳》曰：舜漁於雷澤。(鄭玄注曰：雷澤，今屬濟陰。)

shī yuē: bǐ zé zhī bēi, yǒu pú yǔ hé.
《詩》曰：彼澤之陂，有蒲與荷。

zhōu lǐ yuē: chuān zé, qí dòng wù yí lín wù, qí zhí wù yí gāo wù, qí mín hēi ér jīn.
《周禮》曰：川澤，其動物宜鱗物，其植物宜膏物，其民黑而津。

yòu yuē: zé yú, zhǎng guó zé zhī zhèng lìng, wèi zhī lì jìn, shǐ qí dì zhī rén shǒu qí cái wù, yǐ shí rù yú wáng fǔ, bān qí yú yú wàn mín.
又曰：澤虞，掌國澤之政令，為之厲禁，使其地之人守其財物，以時入於王府，頒其餘於萬民。

lǐ yuē: tǎ jì yú, rán hòu yú rén rù zé liáng.
《禮》曰：獺祭魚，然後虞人入澤梁。

lǐ jī mìng zhēng yuē: wáng zhě, dé lǐ zhī zhì zhě, zé gǔ yǒu zhū niǎo bái yù, chì shé chì lóng chū yān.
《禮稽命征》曰：王者，德禮之制者，澤谷有朱鳥白玉，赤蛇赤龍出焉。

chuán yuē: xuān shí wǔ nián, jìn hóu jiù sòng. bó zōng yuē:" bù kě. gǔ rén yǒu yán, yuē suī biān zhī zhǎng, bù jí mǎ fù. tiān fāng shòu chǔ, wèi kě yǔ zhēng, suī jìn zhī qiáng, néng wéi tiān hū? yàn yuē gāo xià zài xīn, dù shí zhì zhì. chuān zé nà wū, shòu wū zhuó yě. shān sǒu cáng jí. jūn qí dài zhī."
《傳》曰：宣十五年，晉侯救宋。伯宗曰："不可。古人有言，曰雖鞭之長，不及馬腹。天方授楚，未可與爭，雖晉之強，能違天乎？諺曰高下在心，(度時制置。)川澤納污，(受污濁也。)山藪藏疾。……君其待之。"

yòu yuē: wèi hóu chū bēn qí, sūn shì zhuī zhī, bài gōng tú yú kē zé. jì běi dōng ā xiàn xī nán yǒu dà zé shì yě.
又曰：衛侯出奔齊，孫氏追之，敗公徒於柯澤。(濟北東阿縣西南有大澤是也。)

yòu yuē: shū xiàng mǔ yuē:" shēn shān dà zé, shí shēng lóng shé."
又曰：叔向母曰："深山大澤，實生龍蛇。"

guǎng yǎ yuē: fāng zé, jì dì yě.
《廣雅》曰：方澤，祭地也。

tài gōng jīn guì yuē: xià jié zhī shí, yǒu qín shān zhī shuǐ, jié cháng yǐ shí yuè fā mín záo shān chuān líng, tōng yú hé. mín jiàn yuē:" mèng dōng záo shān chuān líng, shì xiè tiān qì, fā dì cáng, tiān zǐ shī zǐ dào, hòu bì yǒu bài." jié shā zhī. qī nián, líng shān yī dàn bēng wèi dà zé.
《太公金匱》曰：夏桀之時，有芩山之水，桀常以十月發民鑿山穿陵，通於河。民諫曰："孟冬鑿山穿陵，是泄天氣，發地藏，天子失子道，後必有敗。"桀殺之。期年，苓山一旦崩為大澤。

zhàn guó cè yuē: chún yú kūn yī rì jiàn qī rén yú qí xuān wáng. wáng yuē:" qiān lǐ ér yī shì, shì bǐ jiān ér lì, bǎi shì ér yī shèng, ruò suí zhǒng ér zhì." chún yú kūn yuē:" jīn qiú jié gěng yú jǔ zé, zé lěi shì bù dé yī yǐ." jié gěng, shān zhōng zhī cǎo.
《戰國策》曰：淳于髡一日見七人於齊宣王。王曰："千里而一士，是比肩而立，百世而一聖，若隨踵而至。"淳于髡曰："今求桔梗於沮澤，則累世不得一矣。"(桔梗，山中之草。)

shǐ jì yuē: chén yú yǔ zhāng ěr xiāng shī, yú jiě yìn shòu fù ěr, wáng rù zé zhōng bǔ yú.
《史記》曰：陳餘與張耳相失，余解印綬付耳，亡入澤中捕魚。

yòu yuē: fēng chán shū yún: shàng jiāo yōng, tōng huí zhōng dào, chūn zhì míng zé.
又曰：《封禪書》云：上郊雍，通回中道，春至鳴澤。

hàn shū yuē: gāo zǔ yǐ tíng zhǎng sòng tú lí shān, tú dào wáng, dào fēng xī zé zhōng tíng yǐn, yè jiē jiě zòng, yuē:" gōng děng jiē qù, wú yì cóng cǐ shì yǐ."
《漢書》曰：高祖以亭長送徒驪山，徒道亡，到豐西澤中停飲，夜皆解縱，曰："公等皆去，吾亦從此逝矣。"

yòu yuē: qín shǐ huáng dì cháng yuē, dōng nán yǒu tiān zǐ qì. yú shì, dōng yóu yǐ yàn dāng zhī. gāo zǔ jí zì yí wáng nì, yǐn yán shí zhī jiān, lǚ hòu yǔ rén jù qiú, cháng dé zhī, gāo zǔ guài ér wèn zhī, lǚ hòu yuē:" jì suǒ jū, shàng cháng yǒu yún qì, gù cóng wǎng, cháng dé jì." gāo zǔ xīn xǐ, pèi zhōng zǐ dì huò wén zhī, duō yù fù zhě.
又曰：秦始皇帝常曰，東南有天子氣。於是，東遊以厭當之。高祖即自疑亡匿，隱岩石之間，呂后與人俱求，常得之，高祖怪而問之，呂后曰："季所居，上常有雲氣，故從往，常得季。"高祖心喜，沛中子弟或聞之，多欲附者。

xī yù chuán yuē: kāng jū guó xī běi èr qiān lǐ yǒu yǎn cài guó, kòng xián shí wàn, lín dà zé ér jū.
《西域傳》曰：康居國西北二千里有奄蔡國，控弦十萬，臨大澤而居。

yòu yuē: hé yǒu liǎng yuán, hé dōng zhù yán zé, yī míng chāng pú hǎi, qù yù mén guān sān bǎi lǐ, guǎng lún sì bǎi lǐ, shuǐ dōng xià bù jiǎn, jiē yǐ wèi qián xíng dì xià.
又曰：河有兩源，合東注鹽澤，一名昌蒲海，去玉門關三百里，廣輪四百里，水冬夏不減，皆以為潛行地下。

xù hàn shū yuē: wú yòu cháng mù shǐ yú zhǎng yuán zé zhōng.
《續漢書》曰：吳祐嘗牧豕於長垣澤中。

jìn zhōng xìng shū yuē: liú láo zhī zhì wǔ qiáo zé zhōng bài jī, bīng shì dài jǐn, láo zhī mǎ chāo wǔ zhàng jiàn dé miǎn.
《晉中興書》曰：劉牢之至五橋澤中敗績，兵士殆盡，牢之馬超五丈澗得免。

jìn shū yuē: táo kǎn shǎo shí, yú yú léi zé, cháng wǎng dé yī zhī suō, yǐ guà yú bì, yǒu qǐng léi yǔ zhì, suì wèi lóng ér qù.
《晉書》曰：陶侃少時，漁於雷澤，嘗網得一織梭，以掛於壁，有頃雷雨至，遂為龍而去。

mù tiān zǐ chuán yuē: tiān zǐ běi zhēng, shě yú zhū zé.
《穆天子傳》曰：天子北征，舍於珠澤。

shān hǎi jīng yuē: jì zé. hòu jì shén suǒ píng, yīn yǐ wèi míng yě.
《山海經》曰：稷澤。(后稷神所憑，因以為名也。)

dì wáng shì jì yuē: què shān zhī dì, yī xī wèi dà zé, ér shēn jiǔ chǐ.
《帝王世紀》曰：雀山之地，一夕為大澤，而深九尺。

dài yán zhī xī zhēng jì yuē: jù zé, lǔ zhī xī jiè, kǒng zǐ huò lín chù.
戴延之《西征記》曰：巨澤，魯之西界，孔子獲麟處。

guǎn zǐ yuē: běi zé shāo huǒ zhào tái xià. guǎn zǐ yuē:" wàn chéng zhī guó, bù kě wú xīn ér chuī. jīn běi zé shāo, nóng fū dé mài qí xīn ráo, yī shù shí bèi."
《管子》曰：北澤燒火照台下。管子曰："萬乘之國，不可無薪而炊。今北澤燒，農夫得賣其薪蕘，一束十倍。"

yòu yuē: hé zé shù bǎi suì shuǐ bù jué zhě, shēng qìng jì, qí zhuàng ruò rén, zhǎng sì cùn, huáng yī huáng guān, dài huáng gài, chéng shuǐ niǎo, hǎo jí chí, yǐ qí míng hū zhī, kě shǐ qiān lǐ wài, yī rì fǎn bào, cǐ hé zé zhī jīng yě.
又曰：涸澤數百歲水不絕者，生慶忌，其狀若人，長四寸，黃衣黃冠，戴黃蓋，乘水鳥，好疾馳，以其名呼之，可使千里外，一日反報，此涸澤之精也。

wén zǐ yuē: gāo mò gāo yú tiān, xià mò xià yú zé, tiān gāo zé xià, shèng rén fǎ zhī.
《文子》曰：高莫高於天，下莫下於澤，天高澤下，聖人法之。

hán fēi zǐ yuē: lǔ rén shāo jī zé. tiān běi fēng, huǒ nán yǐ, kǒng shāo guó. āi gōng jù, zì jiāng zhòng qū jiù zhī.
《韓非子》曰：魯人燒積澤。天北風，火南倚，恐燒國。哀公懼，自將眾趨救之。

xīn xù yuē: jìn gōng zhú shòu yú dàng, rù dà zé, mí bù zhī suǒ chū, wèn yú zhě, sòng chū zé, yīn yǐ jiàn zhī. gōng lìng jì qí míng, yú zhě yuē:" gōng jí fǎn guó, chén yì fǎn yú suǒ."
《新序》曰：晉公逐獸於碭，入大澤，迷不知所出，問漁者，送出澤，因以諫之。公令記其名，漁者曰："公亟反國，臣亦反漁所。"

yòu yuē: chǔ wēi wáng wèn yú sòng yù yuē:" xiān shēng qí yǒu yí xíng yě, hé shì mín zhòng shù bù yù zhī shén?" sòng yù duì yuē:" jīng yú cháo fā kūn lún zhī xū, mù sù yú mèng zhū, fū chǐ zé zhī ní, qǐ néng yǔ zhī liàng jiāng hǎi zhī dà zāi? shì sú zhī mín, yòu ān zhī chén zhī suǒ wèi zāi?
又曰：楚威王問於宋玉曰："先生其有遺行也，何士民眾庶不譽之甚？"宋玉對曰："鯨魚朝發崑崙之墟，暮宿於孟諸，夫尺澤之鯢，豈能與之量江海之大哉？世俗之民，又安知臣之所為哉？

fēng sú tōng yuē: shuǐ cǎo jiāo yuē zé, yán rùn wàn wù yǐ fù mín yòng.
《風俗通》曰：水草交曰澤，言潤萬物以阜民用。

shuǐ jīng zhù yuē: lù wēn shū, jù lù xiàn zhī dōng lǐ rén, lǐ jiān mén shǐ wēn shū mù yáng zé zhōng, qǔ pú yè yòng xiě shū, jí cǐ zé yě.
《水經注》曰：路溫舒，鉅鹿縣之東里人，里監門使溫舒牧羊澤中，取蒲葉用寫書，即此澤也。

yòu yuē: ào zé, hé shuǐ zhī suǒ qián yě, qí yuán hún hún pào pào zhě yě. dōng qù yù mén yáng guān yī qiān sān bǎi lǐ, guǎng lún sì bǎi lǐ. qí shuǐ chéng tíng, dōng xià bù jiǎn. qí zhōng huí tuān léi lún zhuǎn, wèi yǐn lún zhī mài, dāng qí huán liú zhī shàng, fēi qín fèn hé yú xiāo zhōng zhě, wú bù zhuì yú yuān bō. jí hé shuǐ zhī suǒ qián, ér chū yú jī shí yě.
又曰：坳澤，河水之所潛也，其源渾渾泡泡者也。東去玉門陽關一千三百里，廣輪四百里。其水澄停，冬夏不減。其中洄湍雷輪轉，為隱淪之脈，當其圜流之上，飛禽奮翮於霄中者，無不墜於淵波。即河水之所潛，而出於積石也。

yòu yuē: xú zhōu fēng xī zé, jí gāo zǔ zhǎn bái shé zhī suǒ.
又曰：徐州豐西澤，即高祖斬白蛇之所。

yòu yuē: zhōng mù xiàn pǔ tián zé, běi yǔ yáng wǔ fēn, shuǐ zé duō má huáng cǎo, gù shù zhēng jì yuē:" jiàn xiàn jìng biàn dǔ sī huì, sī huì qióng, zé zhī yú jiè." jīn suī bù néng rán, liàng yì fēi miù. shī suǒ wèi" dōng yǒu fǔ cǎo" yě. huáng wǔ zǐ yuē:" zhèng zhī yǒu yuán pǔ, yóu qín zhī yǒu jù yòu." zé zài zhōng mù xiàn, xī xiàn zhǎng chéng, dōng jí guān dù, běi pèi qú shuǐ, dōng xī sì shí xǔ lǐ, nán běi èr shí xǔ lǐ, zhōng yǒu shā gāng, shàng xià èr shí sì pǔ, jīn liú jìng tōng, yuān tán xiāng jiē, gè yǒu míng yān. yǒu dà zhǎn xiǎo zhǎn, yǒu dà huī xiǎo huī yì lǔ liàn qiū dà bái yáng xiǎo bái yáng sàn xià yú zhōng yáng juàn dà hú xiǎo hú lóng zé mì luó dà āi xiǎo āi dà zhǎng xiǎo zhǎng dà suō xiǎo suō bó qiū dà gài niú yǎn děng pǔ, shuǐ shèng zé běi zhù, qú yì zé nán bō. gù zhú shū jì nián yún: liáng huì chéng wáng shí wǔ nián, rù hé shuǐ yú fǔ tián. yòu wèi dà gōu ér yǐn fǔ shuǐ zhě yě.
又曰：中牟縣圃田澤，北與陽武分，水澤多麻黃草，故《述征記》曰："踐縣境便睹斯卉，斯卉窮，則知逾界。"今雖不能然，諒亦非謬。《詩》所謂"東有甫草"也。皇武子曰："鄭之有原圃，猶秦之有具囿。"澤在中牟縣，西限長城，東極官渡，北佩渠水，東西四十許里，南北二十許里，中有沙岡，上下二十四浦，津流逕通，淵潭相接，各有名焉。有大斬、小斬，有大灰、小灰、義魯、練秋、大白楊、小白楊、散嚇、禺中、羊圈、大鵠、小鵠、龍澤、蜜羅、大哀、小哀、大長、小長、大縮、小縮、伯丘、大蓋、牛眼等浦，水盛則北注，渠溢則南播。故《竹書紀年》云：梁惠成王十五年，入河水於甫田。又為大溝而引甫水者也。

tú jīng yuē: jìn yǒu dà lù, lǚ shì chūn qiū yún: jìn zhī dà lù, yóu zhào zhī jù lù yě. àn suí tú jīng yún: dà lù dà lù dà hé, jí yī zé ér yì míng yě. hàn shū yún: lù wēn shū qǔ pú yú cǐ yě. zé yì shàng shū yún:" nà yú dà lù", shì cǐ yě.
《圖經》曰：晉有大陸，《呂氏春秋》云：晉之大陸，猶趙之鉅鹿也。按《隋圖經》云：大陸、大鹿、大河，即一澤而異名也。《漢書》云：路溫舒取蒲於此也。澤亦《尚書》云："納於大麓"，是此也。

hé nán tú jīng yuē: guǎng chéng zé, zài liáng xiàn xī sì shí lǐ.
《河南圖經》曰：廣成澤，在梁縣西四十里。

hòu hàn shū yún: ān dì yǒng chū yuán nián, yǐ guǎng chéng yóu liè dì jiǎ yǔ pín rén, yú shí mǎ róng zuò guǎng chéng sòng yún:" dà hàn zhī chū jī yě, kuí jué líng yòu, yíng yú nán jiāo, yòu luán sān tú, zuǒ zhěn sōng yuè, miàn jù héng yīn, jī bèi wáng wū, jìn yǐ bō zhà, yǎn yǐ róng luò, jīn shān shí lín, yīn qǐ hū zhōng, shén quán cè chū, dān shuǐ huáng chí, guài shí fú qìng, kūn hū qí bēi." shì cǐ zé yě. suí dà yè zhōng, zhì mǎ mù yān. yì míng guǎng bēi, qí guàn gài zhī lì, zhì jīn bǎi xìng lài zhī.
《後漢書》云：安帝永初元年，以廣成遊獵地假與貧人，於時馬融作《廣成頌》云："大漢之初基也，揆厥靈囿，營於南郊，右曫三途，左枕嵩岳，面據衡陰，箕背王屋，浸以波溠，演以榮洛，金山石林，殷起乎中，神泉側出，丹水湟池，怪石浮磬，焜乎其陂。"是此澤也。隋大業中，置馬牧焉。亦名廣陂，其灌溉之利，至今百姓賴之。

yú dì zhì yuē: zǐ zé zài wáng chéng xī běi sān shí lǐ, yǔ jīn gǔ xiāng jìn. yòu jùn guó zhì yún:" zé jí jīn gǔ yě, yǒu jīn shuǐ chū yān, gù wèi zhī jīn gǔ, jìn shí jì lún bié shù zài yān.
《輿地誌》曰：梓澤在王城西北三十里，與金谷相近。又《郡國志》云："澤即金谷也，有金水出焉，故謂之金谷，晉石季倫別墅在焉。

bēi
○陂

shuō wén yuē: bēi, chí yě.
《說文》曰：陂，池也。

shū yuē: jiǔ chuān dí yuán, jiǔ zé jì bēi. bēi, zé yě.
《書》曰：九川滌源，九澤既陂。(陂，澤也。)

shī yuē: bǐ zé zhī bēi, yǒu pú yǔ hé.
《詩》曰：彼澤之陂，有蒲與荷。

shǐ jì yuē: gāo zǔ mǔ yún liú ǎo, cháng xī dà zé zhī bēi, mèng yǔ shén yù, shí léi diàn huì míng, jiàn jiāo lóng yú qí shàng, sì ér yǒu shēn, suì chǎn gāo zǔ.
《史記》曰：高祖母雲劉媼，嘗息大澤之陂，夢與神遇，時雷電晦冥，見蛟龍於其上，巳而有娠，遂產高祖。

yòu yuē: níng chéng dǐ zuì dé tuō, nǎi zhà chí chuán chū guān guī jiā, chēng yuē:" shì bù zhì èr qiān dàn, jiǎ bù zhì qiān wàn, ān kě bǐ rén hū?" nǎi shì dài, mǎi bēi tián qiān yú qǐng, jiǎ pín mín, yì shù qiān jiā yān.
又曰：寧成抵罪得脫，乃詐馳傳出關歸家，稱曰："仕不至二千石，賈不至千萬，安可比人乎？"乃貰貸，買陂田千餘頃，假貧民，役數千家焉。

hàn shū yuē: rǔ nán jiù yǒu hóng xì dà bēi, jùn yǐ wèi ráo, chéng dì shí, guān dōng shù shuǐ, bēi yì wèi hài. dí fāng jìn wèi zhēng xiāng, yǐ wèi jué qù bēi shuǐ, qí dì féi měi, shěng dī fáng zhī fèi, suì zòu bà zhī. jí dí shì bài hòu, xiāng lǐ guī è yú fāng jìn, yán fāng jìn qǐng bēi xià liáng tián bù dé ér zòu bà bēi. gù yě wáng yún: wáng mǎng shí cháng kǔ hàn, yīn zhuī yuàn fāng jìn, tóng yáo yún:" huài bēi shuí? dí zi wēi. fàn wǒ dòu, shí měi yù. kuí fǎn hū fù, bēi dāng fù. shuí yán zhě? liǎng huáng hú." jiàn wǔ zhōng, tài shǒu dèng chén shǐ xǔ yáng diǎn fù hóng qiè, yǐ yáng wèi dōu shuǐ yuàn. yáng yuē:" xī chéng dì mèng shàng tiān, tiān dì nù yuē: hé gù huài wǒ zhuó lóng chí." yú shì, nǎi yīn gāo xià xíng shèng, qǐ táng sì bǎi yú lǐ, shù nián nǎi lì.
《漢書》曰：汝南舊有鴻隙大陂，郡以為饒，成帝時，關東數水，陂溢為害。翟方進為烝相，以為決去陂水，其地肥美，省堤防之費，遂奏罷之。及翟氏敗後，鄉里歸惡於方進，言方進請陂下良田不得而奏罷陂。顧野王云：王莽時嘗苦旱，因追怨方進，童謠云："壞陂誰？翟子威。飯我豆，食美芋。魁反乎覆，陂當復。誰言者？兩黃鵠。"建武中，太守鄧晨使許陽典復鴻郄，以陽為都水掾。陽曰："昔成帝夢上天，天帝怒曰：何故壞我濯龍池。"於是，乃因高下形勝，起塘四百餘里，數年乃立。

xù hàn shū yuē: guō lín zōng jiāo rǔ nán huáng shū dù, xiān guò yuán fèng gāo, bù sù ér qù, xìn cóng huáng xiàn, lèi rì fāng hái. tài yuē:" shū dù zhī liàng, wāng wāng ruò wàn qǐng zhī bēi, chéng zhī bù qīng, rǎo zhī bù zhuó, bù kě liàng yě."
《續漢書》曰：郭林宗交汝南黃叔度，先過袁奉高，不宿而去，信從黃憲，累日方還。泰曰："叔度之量，汪汪若萬頃之陂，澄之不清，擾之不濁，不可量也。"

xiè chéng hòu hàn shū yuē: rǔ nán xǔ yáng, xiǎo yǐ shù chéng dì mài, tài shǒu dèng chén shǔ wèi píng shuǐ yuàn, shǐ zhì hóng qiè bēi, bēi chéng, rén zèn yáng yán qǔ qián, chén xì yáng yú yù, hù zì kāi, xiè zì jiě, chén shì zhī chū, shí rì mù, bēi shàng yǒu huǒ guāng yǐn qián, qīng dé zhī gǎn yě.
謝承《後漢書》曰：汝南許陽，曉以術承地脈，太守鄧晨署為平水掾，使治鴻郄陂，陂成，人譖陽言取錢，晨系陽於獄，戶自開，械自解，晨釋之出，時日暮，陂上有火光引前，清德之感也。

wèi lüè yuē: míng dì chū cì mó bēi, yǒu lóng jiàn yú jǐng zhōng, dì chū guān lóng, yīn gǎi mó bēi wèi lóng bēi.
《魏略》曰：明帝出次摩陂，有龍見於井中，帝出觀龍，因改摩陂為龍陂。

yì yuàn yuē: dōng xiāng tài hú, wú gēng shēn suì yú cǐ yǒu yī jūn shì wǔ bǎi rén, jiāng pò yàn qǔ yú, xiān yǐ jiǔ ròu qí shén, yuē lìng shuǐ hé. yè mèng rén yún, táng shuǐ sù jié, ruò jiàn jù lín, shèn wù shā yě yòu yǒu tóng fǔ, bìng bù kě fā. míng wǎng jué shuǐ, xī rán ér jǐn, dé bái yú, xíng zhuàng fēi cháng, xiǎo rén tān lì, pōu ér zhì zhī, jiàn zuó suǒ jì yú shí chōng yì cháng nèi. xū yú fù dé fǔ, yòu qǔ fā, shuǐ biàn bào chū, wǔ bǎi rén yī shí méi nì. wéi dū jiān dé cún, jù shuō shì zhuàng, yú jīn yóu míng cǐ hú wèi wǔ bǎi bēi.
《異苑》曰：東鄉太湖，吳庚申歲於此有一軍士五百人，將破堰取魚，先以酒肉祈神，約令水涸。夜夢人云，塘水速竭，若見巨鱗，慎勿殺也；又有銅釜，並不可發。明往決水，翕然而盡，得白魚，形狀非常，小人貪利，剖而治之，見昨所祭餘食充溢腸內。須臾復得釜，又取發，水便暴出，五百人一時沒溺。惟督監得存，具說事狀，於今猶名此湖為五百陂。

rǔ nán xiān xián chuán yuē: zhèng jìng qù lì, yǐn jū yú yǐ bēi zhī yáng, yǐ yú diào zì yú, dàn qín yǒng shī, cháng fāng zuò yú bēi cè, suí qǐ liǔ zhī yīn, pù máo mí wèi xí.
《汝南先賢傳》曰：鄭敬去吏，隱居於蟻陂之陽，以漁釣自娛，彈琴詠詩，常方坐於陂側，隨杞柳之蔭，鋪茅蘼為席。

huái nán zǐ yuē: pì ruò tóng bēi ér gài tián, qí shòu shuǐ jūn yě.
《淮南子》曰：譬若同陂而溉田，其受水均也。

sūn chuò zǐ yuē: hǎi rén yuē, héng hǎi yǒu yú, yī xī wàn qǐng zhī bēi.
《孫綽子》曰：海人曰，橫海有魚，一吸萬頃之陂。

bào piáo zǐ yuē: gé xiān gōng měi jiǔ zuì, cháng rù jiā mén qián bēi shuǐ zhōng wò, jìng rì nǎi chū.
《抱朴子》曰：葛仙公每酒醉，常入家門前陂水中臥，竟日乃出。

fāng yú jì yuē: xīn cài xiàn gé bēi, fèi zhǎng fáng huà zhú zhī suǒ, hòu hàn yú cǐ lì gé bēi xiàn.
《方輿記》曰：新蔡縣葛陂，費長房化竹之所，後漢於此立葛陂縣。

hé nán tú jīng yuē: luò shuǐ, zì yuàn nèi shàng yáng gōng nán mí jìn dōng zhù, dāng yǔ wén kǎi bǎn zhú zhī shí, yīn zhú xié dī, jīn dōng běi liú. shuǐ héng zuò yàn jiǔ suǒ, xíng rú yǎn yuè, wèi zhī yuè bēi.
《河南圖經》曰：洛水，自苑內上陽宮南彌浸東注，當宇文愷版築之時，因築斜堤，今東北流。水衡作堰九所，形如偃月，謂之月陂。

shòu chūn tú jīng yuē: què pí zài ān fēng xiàn. huái nán zǐ yuē:" chǔ xiāng zuò qī sī zhī bēi, guàn yú lóu zhī yě." yòu yú dì zhì cuī shí yuè lìng yún, sūn shū áo zuò qī sī bēi, jí cǐ shì yě. gù hàn wáng jǐng wèi lú jiāng tài shǒu, chóng xiū qǐ zhī, jìng nèi fēng gěi. yòu àn què pí shàng chéng pì shuǐ, nán zì huò shān xiàn běi jiè zōu yú shí rù, hào yuē háo shuǐ shì. běi liú zhù bēi zhōng, fán jīng bǎi lǐ, guàn sì wàn qǐng.
《壽春圖經》曰：芍陂在安豐縣。《淮南子》曰："楚相作期思之陂，灌雩婁之野。"又《輿地誌》、崔實《月令》雲，孫叔敖作期思陂，即此是也。故漢王景為廬江太守，重修起之，境內豐給。又按芍陂上承渒水，南自霍山縣北界騶虞石入，號曰濠水是。北流注陂中，凡經百里，灌四萬頃。