jiàn
○涧
shì míng yuē: jiàn zhě, yán zài liǎng shān jiān yě.
《释名》曰:涧者,言在两山间也。
shī yuē: zhì zhì sī gàn. zhì zhì, liú xíng yě. gàn, jiàn yě.
《诗》曰:秩秩斯干。(秩秩,流行也。干,涧也。)
yòu yuē: yú yǐ cǎi píng, yú jiàn zhī zhōng.
又曰:于以采苹,于涧之中。
yòu yuē: yú yǐ cǎi píng, nán jiàn zhī bīn.
又曰:于以采蘋,南涧之滨。
yòu yuē: kǎo pán zài jiàn, shuò rén zhī kuān.
又曰:考盘在涧,硕人之宽。
ěr yǎ yuē: liǎng shān jiā shuǐ yuē jiàn.
《尔雅》曰:两山夹水曰涧。
hàn shū yuē: pèi gōng yǔ xiàng jí lín guǎng wǔ jiàn ér yǔ, shù jí shí zuì.
《汉书》曰:沛公与项籍临广武涧而语,数籍十罪。
dōng guān hàn jì yuē: gěng gōng yǐ shū lè chéng bàng yǒu shuǐ, xǐ jū zhī, xiōng nú lái gōng, jué qí jiàn shuǐ, lì zé mǎ fèn zhī yǐn zhī.
《东观汉记》曰:耿恭以疏勒城傍有水,徙居之,匈奴来攻,绝其涧水,吏笮马粪汁饮之。
shuǐ jīng zhù yuē: luò shuǐ dōng běi liú, zhù yú gōng lù jiàn, dàn shì sú yīn é, hào zhī yuē guāng lù jiàn, fēi yě.
《水经注》曰:洛水东北流,注于公路涧,但世俗音讹,号之曰光禄涧,非也。
yì yuàn yuē: fú jiān wèi mù róng chōng suǒ xí, jiān chí guā mǎ duò ér luò jiàn, zhuī bīng jǐ jí, jì wú yóu chū, mǎ jí chí chú lín jiàn, chuí kòng yǔ jiān, jiān bù néng jí, mǎ yòu guì shòu yān, jiān pān zhī dé dēng àn ér zǒu.
《异苑》曰:苻坚为慕容冲所袭,坚驰騧马堕而落涧,追兵几及,计无由出,马即踟蹰临涧,垂鞚与坚,坚不能及,马又跪授焉,坚攀之得登岸而走。
yōu míng lù yuē: rén yǒu shān xíng zhuì jiàn zhě, wú chū lù, jī è jǐn sǐ, jiàn guī shé shén duō, zhāo mù yǐn jǐng xiàng sì fāng, rén yīn xué zhī, suì bù fù jī, tǐ shū qīng biàn, néng dēng yán àn. jīng shù nián hòu, sǒng shēn jǔ bì, suì chāo chū jiàn shàng, jí biàn huán jiā, yán sè yuè zé, pō gèng cōng huì. jì shí gǔ dàn zī wèi, bǎi rì fù qí běn zhì.
《幽明录》曰:人有山行坠涧者,无出路,饥饿仅死,见龟蛇甚多,朝暮引颈向四方,人因学之,遂不复饥,体殊轻便,能登岩岸。经数年后,竦身举臂,遂超出涧上,即便还家,颜色悦泽,颇更聪慧。洎食穀啖滋味,百日复其本质。
jùn guó zhì yuē: hàn wǔ yuán fēng èr nián, yǒu bái yáng chū yōng jiàn, chū chū yī yáng, yě zhōng fù rén dà jīng pāi shǒu, yáng yīn zhǐ. jīn sú shēng yáng jìn fù rén pāi shǒu shì yě.
《郡国志》曰:汉武元封二年,有白羊出庸涧,初出一羊,野中妇人大惊拍手,羊因止。今俗生羊禁妇人拍手是也。
yòu shuǐ jīng yuē: wú fáng xiàn shān xī yǒu bái yáng yuān, yuān shuǐ chū yáng.
又《水经》曰:吴房县山溪有白羊渊,渊水出羊。
yòu yuē: chì sōng jiàn zài dōng yáng, chì sōng zǐ yóu jīn huà shān, yǐ huǒ zì shāo ér huà, gù shān shàng yǒu chì sōng zǐ zhī cí, jiàn zì shān chū, gù yuē chì sōng jiàn.
又曰:赤松涧在东阳,赤松子游金华山,以火自烧而化,故山上有赤松子之祠,涧自山出,故曰赤松涧。
shí dào zhì yuē: guǎng wǔ jiàn, zài jīn xíng zé xiàn xī.
《十道志》曰:广武涧,在今荥泽县西。
yòu xī zhēng jì yuē: sān huáng shān shàng yǒu èr chéng, wèi dōng xī guǎng wǔ chéng, xiāng qù èr bǎi yú bù, suí hé shuǐ cóng zhōng dōng nán liú, jīn wú shuǐ. jīn chéng dōng yǒu gāo tán, jí xiàng yǔ zuò tài gōng yú shàng yǐ shì hàn jūn chù, yī wèi hóng gōu.
又《西征记》曰:三皇山上有二城,谓东西广武城,相去二百馀步,隋河水从中东南流,今无水。今城东有高坛,即项羽坐太公於上以示汉军处,一谓鸿沟。
lú shì sōng shān jì yuē: bàn mǎ jiàn, rén huò yún bǎi mǎ jiàn, yì yuē bài mǎ jiàn. gù lǎo chuán, wáng zǐ jìn dé xiān ér mǎ hái, guó rén sī zhī bú jiàn, nǎi bài qí mǎ yú cǐ yě.
卢氏《嵩山记》曰:半马涧,人或云百马涧,亦曰拜马涧。故老传,王子晋得仙而马还,国人思之不见,乃拜其马於此也。
hán zǐ yuē: dǒng ān yú wèi zhào shàng dì shǒu, xíng shí fù shān, jiàn shēn jiàn shēn bǎi rèn, wèn qí yù zuǒ yòu yuē:" rén cháng yǒu rù cǐ hū!" yuē:" wú yǒu."" yīng ér kuáng lóng rén rù cǐ hū?" yuē:" wú yǒu."" niú mǎ quǎn zhì rù cǐ hū?" yuē:" wú yǒu." ān yú tàn yuē:" wú néng zhì yǐ, shǐ wú fǎ zhī wú shè, yóu rù jiàn zhī bì sǐ, zé mín mò zhī fàn yě."
《韩子》曰:董安于为赵上地守,行石阜山,见深涧深百仞,问其御左右曰:"人尝有入此乎!"曰:"无有。""婴儿狂聋人入此乎?"曰:"无有。""牛马犬彘入此乎?"曰:"无有。"安于叹曰:"吾能治矣,使吾法之无赦,犹入涧之必死,则民莫之犯也。"
zhōu
○洲
shī yuē: guān guān jū jiū, zài hé zhī zhōu. sì fāng yǒu shuǐ, zhōng yāng dú gāo kě jū yě.
《诗》曰:关关雎鸠,在河之洲。(四方有水,中央独高可居也。)
ěr yǎ yuē: shuǐ zhōng kě jū zhě yuē zhōu.
《尔雅》曰:水中可居者曰洲。
shǐ jì yuē: yuè wáng gōu jiàn píng wú, xǐ fū chāi yú yǒng dōng. wéi zhāo yuē:" jí jù zhāng dōng xī kǒu wài zhōu shì yě."
《史记》曰:越王勾践平吴,徙夫差於甬东。韦昭曰:"即句章东溪口外洲是也。"
jìn shū yuē: yīn zhòng kān wèi jīng zhōu cì shǐ. xiān shì, zhòng kān yóu yú jiāng bīn, jiàn liú guān jiē ér zàng yān, xún rì jiān, mén qián zhī gōu hū qǐ chéng àn. qí xī yǒu rén guò zhòng kān, zì chēng xú bó, yún gǎn jūn zhī huì, wú yǐ bào yě. zhòng kān yīn wèn mén qián zhī àn shì hé xiáng hū? duì yuē:" shuǐ zhōng yǒu àn, qí míng wéi zhōu, jūn jiāng wèi zhōu." yán zhōng ér méi. zhì shì guǒ lín jīng zhōu.
《晋书》曰:殷仲堪为荆州刺史。先是,仲堪游於江滨,见流棺接而葬焉,旬日间,门前之沟忽起成岸。其夕有人过仲堪,自称徐伯,云感君之惠,无以报也。仲堪因问门前之岸是何祥乎?对曰:"水中有岸,其名为洲,君将为州。"言终而没。至是果临荆州。
wáng yǐn jìn shū yuē: zhū yá zài dà hǎi zhōng, yáo wàng zhū yá, zhōu dà rú jūn, jǔ fān yī rì yī yè zhì zhōu, zhōu zā èr qiān lǐ, jìng dù qī bā bǎi lǐ, kě shí wàn jiā, nǚ duō jiāo hǎo, cháng fà měi fà.
王隐《晋书》曰:朱崖在大海中,遥望朱崖,洲大如菌,举帆一日一夜至洲,周匝二千里,径度七八百里,可十万家,女多姣好,长发美发。
wú lù dì lǐ zhì yuē: wú fù chūn xiàn yǒu shā zhǎng, wǔ liè wèi jùn lì, fù fǔ, xiāng rén jiàn zhī, huì yú shā shàng, fù lǎo yuē:" cǐ shā xiá ér zhǎng, jūn hòu dāng wèi cháng shā tài shǒu." hòu guǒ rán, yīn míng sūn zhōu.
《吴录地理志》曰:吴富春县有沙涨,武烈为郡吏,赴府,乡人饯之,会於沙上,父老曰:"此沙狭而长,君后当为长沙太守。"后果然,因名孙洲。
wú zhì yuē: sūn quán qiǎn wèi wēn zhū gě zhí jiāng jiǎ shì wàn rén, fú hǎi qiú yí zhōu jí dǎn zhōu zài hǎi zhōng, zhǎng lǎo chuán yán, qín shǐ huáng dì qiǎn fāng shì xú fú jiāng tóng nán nǚ shù qiān rén rù hǎi qiú péng lái shén xiān jí xiān yào, zhǐ cǐ bù fǎn, shì shì xiàng chéng yǒu wàn jiā, qí shàng rén mín shí yǒu zhì kuài jī huò shì.
《吴志》曰:孙权遣卫温、诸葛直将甲士万人,浮海求夷洲及亶洲在海中,长老传言,秦始皇帝遣方士徐福将童男女数千人入海求蓬莱神仙及仙药,止此不返,世世相承有万家,其上人民时有至会稽货市。
suí tú jīng yuē: hàn shuǐ jìng pí pá gǔ zhì cāng láng zhōu, zhōu jí yú fù zhào gē chù, yǔ zhòng yōng jì yún wèi zhī qiān líng zhōu.
《隋图经》曰:汉水迳琵琶谷至沧浪洲,洲即渔父棹歌处,庾仲雍记云谓之千龄洲。
shuǐ jīng zhù yuē: lóng yáng xiàn zhī zhōu, zhǎng èr shí lǐ, wú dān yáng tài shǒu lǐ héng zhí gān jú yú qí shàng, lín sǐ, chì qí zǐ yuē:" wú zhōu lǐ yǒu mù nú qiān tóu, bù kuì rǔ yī shí, suì juàn qiān pǐ."
《水经注》曰:龙阳县之洲,长二十里,吴丹阳太守李衡植甘橘於其上,临死,敕其子曰:"吾洲里有木奴千头,不匮汝衣食,岁绢千匹。"
yòu yuē: zhēng róng zhōu, guàn jūn jiāng jūn liú yì pò huán xuán yú cǐ zhōu.
又曰:峥嵘洲,冠军将军刘毅破桓玄於此洲。
shān hǎi jīng yuē: yù zhōu, yī yuē dōu zhōu, zài hǎi zhōng. guō pú zhù yuē: jí dōng hǎi yù zhōu shān yě. chuán cǐ zhōu cóng cāng wú xǐ lái, shàng yǒu nán fāng wù.
《山海经》曰:郁洲,一曰都洲,在海中。郭璞注曰:即东海郁洲山也。传此洲从苍梧徙来,上有南方物。
fú nán chuán yuē: zhǎng hǎi zhōng dào shān hú zhōu, zhōu dǐ yǒu pán shí, shān hú shēng qí shàng yě.
《扶南传》曰:涨海中倒珊瑚洲,洲底有盘石,珊瑚生其上也。
xī jīng zá jì yuē: liáng xiào wáng tù yuán zhī zhōng yòu yǒu yàn chí, chí yǒu hè zhōu, zhū gōng guǎn xiāng lián, yì shù guài shòu, mí bù bì bèi, wáng yǔ gōng rén bīn kè, yì diào qí zhōng.
《西京杂记》曰:梁孝王兔园之中又有雁池,池有鹤洲,诸宫馆相连,异树怪兽,靡不毕备,王与宫人宾客,弋钓其中。
wú dì jì yuē: cháng zhōu zài gū sū nán dà hú běi àn, hé lǘ suǒ yóu liè chù yě. wú wáng qiǎn xú xiáng zhì wèi, wèi tài zǔ wèi xiáng yuē:" gū bǐ zhě yuàn yuè héng jiāng zhī jīn, yǔ sūn jiāng jūn yóu gū sū zhī shàng, liè cháng zhōu zhī yuàn, wú zhì zú yǐ." xiáng duì yuē:" dài wáng yù fèng zhì shùn yǐ hé zhū hóu, ruò yuè héng jiāng ér yóu gū sū, shì zhǒng wáng qín ér niè fū chāi, kǒng tiān xià zhī shì qù yǐ!" tài zǔ xiào yuē:" xú shēng de wú nì zhà yé?"
《吴地记》曰:长洲在姑苏南大湖北岸,阖闾所游猎处也。吴王遣徐详至魏,魏太祖谓详曰:"孤比者愿越横江之津,与孙将军游姑苏之上,猎长洲之苑,吾志足矣。"详对曰:"大王欲奉至顺以合诸侯,若越横江而游姑苏,是踵亡秦而蹑夫差,恐天下之事去矣!"太祖笑曰:"徐生得无逆诈耶?"
xiāng zhōng jì yuē: huò yuē, zhāo tán wú dǐ jú zhōu fú. zhāo tán, xiāng shuǐ zhì shēn chù yě. jú zhōu, měi dà shuǐ, zhū zhōu xī méi ér jú zhōu dú cún yān.
《湘中记》曰:或曰,昭潭无底桔洲浮。(昭潭,湘水至深处也。桔洲,每大水,诸洲悉没而桔洲独存焉。)
wáng sháo zhī shǐ xīng jì yuē: chéng xī bǎi yú bù yǒu qī xiá lóu, lín chuān wáng yíng zhì, qīng shǔ yóu yān, luó jūn zhāng jū zhī, yīn míng wéi luó gōng zhōu. lóu xià zhōu shàng, guǒ zhú jiāo yīn, zhǎng yáng bàng yìng, gāo wú qián sǒng, suī jí chéng huáng, qù tóng qiū hè.
王韶之《始兴记》曰:城西百馀步有栖霞楼,临川王营置,清暑游焉,罗君章居之,因名为罗公洲。楼下洲上,果竹交荫,长杨傍映,高梧前竦,虽即城隍,趣同丘壑。
shèng hóng zhī jīng zhōu jì yuē: nán jiāng shàng yǒu lóng zhōu, xià yǒu chǒng zhōu, èr zhōu zhī jiān, jiù yún duō yú, ér tóu gǔ huī wǎng, zhé biàn guà jué. nǎi yǒu kè méi ér shì zhī, zhōng shuǐ yǒu niú èr tóu, cháng wèi pò wǎng, gù yú zhě huàn zhī.
盛弘之《荆州记》曰:南江上有龙洲,下有宠洲,二洲之间,旧云多鱼,而投罟挥网,辄便挂绝。乃有客没而视之,中水有牛二头,常为破网,故鱼者患之。
yòu yuē: jiāng jīn dōng shí yú lǐ, yǒu zhōng xià zhōu, zhōu zhī shǒu, jiāng zhī sì yě. gù qū yuán yún:" jīng xià shǒu ér xī fú." yòu èr shí yú lǐ yǒu yǒng kǒu, suǒ wèi yán áo yóu yǒng ér yì, èr shuǐ zhī jiān, wèi zhī xià zhōu, shǒu wěi qī bǎi lǐ.
又曰:江津东十馀里,有中夏洲,洲之首,江之汜也。故屈原云:"经夏首而西浮。"又二十馀里有涌口,所谓阎敖游涌而逸,二水之间,谓之夏洲,首尾七百里。
yòu yuē: zhī jiāng xiàn xī zhì shàng míng, dōng jí jiāng jīn, qí zhōng yǒu jiǔ shí jiǔ zhōu. chǔ yàn yuē: zhōu bù mǎn bǎi, gù bù chū wáng zhě. huán xuán yǒu wèn dǐng zhī zhì, nǎi zēng yī wèi liǎng, yǐ chōng bǎi shù, tiě hào xún shí, shēn tú zōng miè, jí qí qīng fù, zhōu yì xiāo huǐ. zhì sòng wén dì zài fān, hū shēng yī zhōu, guǒ lóng fēi jiāng biǎo, sī yǒu yàn yǐ.
又曰:枝江县西至上明,东及江津,其中有九十九洲。楚谚曰:洲不满百,故不出王者。桓玄有问鼎之志,乃增一为两,以充百数,僣号旬时,身屠宗灭,及其倾覆,洲亦消毁。至宋文帝在藩,忽生一洲,果龙飞江表,斯有验矣。
jīng zhōu tú fù yuē: bǎi lǐ zhōu, qí shàng píng guǎng, tǔ wò rén fēng, hú zé suǒ chǎn, zú ráng jiǎn suì. yòu tè yí wǔ guǒ, gān nài lí zhè, yú cǐ shì chū.
《荆州图副》曰:百里洲,其上平广,土沃人丰,湖泽所产,足穰俭岁。又特宜五果,甘柰梨蔗,於此是出。
jīng nán zhì yuē: zhī jiāng xiàn jiè nèi, zhōu dà xiǎo fán sān shí qī, qí shí jiǔ yǒu rén jū, shí bā wú rén.
《荆南志》曰:枝江县界内,洲大小凡三十七,其十九有人居,十八无人。
liú zhēn jīng kǒu jì yuē: jiā zǐ zhōu xī yī lǐ, dé guì zhōu, zhōu huí sì shí lǐ xǔ, shàng duō yǒu jū mín. xī wèi wén dì fá sūn quán zhì cǐ zhōu, nán wàng yuē" bǐ rén yǒu yān" ér tuì. yīn míng yuē guì zhōu.
刘桢《京口记》曰:嘉子洲西一里,得贵洲,周回四十里许,上多有居民。昔魏文帝伐孙权至此洲,南望曰"彼人有焉"而退。因名曰贵洲。
shù zhēng jì yuē: jìn níng xiàn yǒu lóng mǎng zhōu, fù lǎo yún: lóng tuì gǔ yú cǐ zhōu, qí shuǐ jīn yóu duō lóng gǔ.
《述征记》曰:晋宁县有龙莽洲,父老云:龙蜕骨於此洲,其水今犹多龙骨。
shān qiān zhī dān yáng jì yuē: jiāng níng xiàn nán èr shí wǔ lǐ yǒu liè zhōu, jìn jiǎn wén dì wèi xiāng shí, huì huán wēn chù yě.
山谦之《丹阳记》曰:江宁县南二十五里有列洲,晋简文帝为相时,会桓温处也。
jùn guó zhì yuē: cháo zhōu bái yǔ zhōu, yì zì fú lái, hòu kuài jī rén xìng dīng shí zhī, yún céng cáng tóng yùn dǒu yú zhōu shàng, wǎng qǔ guǒ dé.
《郡国志》曰:朝洲白屿洲,亦自浮来,后会稽人姓丁识之,云曾藏铜熨斗於洲上,往取果得。
yòu yuē: rùn zhōu cháng mìng zhōu, liáng wǔ fàng shēng chù. hòu wèi shǐ lǐ zhū lái pìn, wǔ dì wèn yuē:" bǐ guó yì fàng shēng fǒu?" zhū yuē:" bù qǔ, yì bù fàng." dì dà cán.
又曰:润州长命洲,梁武放生处。后魏使李诸来聘,武帝问曰:"彼国亦放生否?"诸曰:"不取,亦不放。"帝大惭。
jīng zhōu tú jīng yuē: xiāng yáng xiàn nán bā lǐ, xiàn shān dōng nán yī lǐ, jiāng zhōng yǒu cài zhōu, hàn zhǎng shuǐ xiào wèi cài mào suǒ jū, zōng zú qiáng shèng, gòng bǎo cài zhōu, wèi wáng rú suǒ méi, yī zōng dōu jǐn.
《荆州图经》曰:襄阳县南八里,岘山东南一里,江中有蔡洲,汉长水校尉蔡瑁所居,宗族强盛,共保蔡洲,为王如所没,一宗都尽。
yòu yuē: wǔ dāng xiàn xī běi sì shí lǐ jiāng zhōng yǒu cāng láng zhōu, zhǎng sì lǐ, guǎng shí sān lǐ, yǔ gòng chēng hàn shuǐ dōng liú wèi cāng láng shuǐ, yí cǐ zhōu shì yě.
又曰:武当县西北四十里江中有沧浪洲,长四里,广十三里,《禹贡》称汉水东流为沧浪水,疑此洲是也。
fāng yán yuē: shuǐ kě jū zhě wèi zhōu, sān fǔ wèi zhī zhōu yū. guō pú zhù yuē: shàng lín fù yún: xíng yú zhōu yū zhī pǔ.
《方言》曰:水可居者为洲,三辅谓之洲淤。(郭璞注曰:《上林赋》云:行於洲淤之浦。)
yú dì zhì yuē: wǔ zǐ xū pàn chǔ chū guān, yú jiāng shàng jiàn yú fù qiú dù, shí bàng duō rén, yú fù gē yuē:" rì zhuó zhuó qīn jǐ chí, yǔ zǐ qī xī lú zhī yī." zi xū jì dù, jiě bǎi jīn zhī jiàn yǔ yú fù. yú fù yuē:" chǔ gòu zi sù wǔ wàn, jué zhí guī, qǐ bǎi jīn zhī jiàn hū?" zi xū yuē:" wù lìng qí lù." yú fù zhī qí yì, suì fù zhōu ér sǐ, qí chù shì shui luó zhōu, shuǐ lù qù zhōu yī bǎi jiǔ shí lǐ.
《舆地志》曰:伍子胥叛楚出关,於江上见渔父求渡,时傍多人,渔父歌曰:"日灼灼骎己驰,与子期兮芦之漪。"子胥既渡,解百金之剑与渔父。渔父曰:"楚购子粟五万,爵执圭,岂百金之剑乎?"子胥曰:"勿令其露。"渔父知其意,遂覆舟而死,其处是氵罗洲,水路去洲一百九十里。
jiāng xià jì yuē: yīng wǔ zhōu zài xiàn běi, àn hòu hàn shū yuē: huáng zǔ wèi jiāng xià tài shǒu, shí huáng zǔ yǔ tài zǐ shè bīn kè dà huì, yǒu xiàn yīng wǔ yú cǐ zhōu, gù yǐ wéi míng.
《江夏记》曰:鹦鹉洲在县北,按《后汉书》曰:黄祖为江夏太守,时黄祖与太子射宾客大会,有献鹦鹉於此洲,故以为名。
yòu jīng zhōu jì yuē: jiāng xià jùn chéng xī lín jiāng yǒu huáng hè jī, yòu yǒu yīng wǔ zhōu. hóu jǐng lìng sòng zǐ xiān yè xí jiāng xià, cáng chuán yú yīng wǔ zhōu.
又《荆州记》曰:江夏郡城西临江有黄鹤矶,又有鹦鹉洲。侯景令宋子仙夜袭江夏,藏船於鹦鹉洲。
jiàn ān jì yuē: jùn xī nán dà xī zhī zhōng yǒu xiān rén zhōu, xī méi zhēn rén shàng shēng, zhuì mǎ yú cǐ zhōu, gù hòu míng zhuì mǎ zhōu.
《建安记》曰:郡西南大溪之中有仙人洲,昔梅真人上昇,坠马於此洲,故后名坠马洲。
pó yáng jì yuē: pín zhōu zài xiàn xī nán xī zhōng, yǒu bàng chū zhū, zhēn guān nián zhōng, yīn yǔ báo nǎi yǒu bàng chū zhū, bǎi xìng cǎi zhī, xián yì bù kōng. qí shuǐ píng qiǎn kě shè.
《鄱阳记》曰:蠙洲在县西南溪中,有蚌出珠,贞观年中,因雨雹乃有蚌出珠,百姓采之,咸亦不空。其水平浅可涉。
dān yáng jì yuē: bái lù zhōu, zài xiàn xī sān lǐ, gé jiāng zhōng xīn, nán biān xīn lín pǔ, xī duì bái lù zhōu, zhōu zài dà jiāng zhōng, duō jù bái lù, yīn míng zhī.
《丹阳记》曰:白鹭洲,在县西三里,隔江中心,南边新林浦,西对白鹭洲,洲在大江中,多聚白鹭,因名之。
yòu yuē: liè zhōu, zài xiàn xī nán. yú dì zhì yún: wú jiù jīn suǒ yě, nèi yǒu xiǎo shuǐ kān pō chuán, shāng kè duō tíng yǐ bì liè fēng, gù yǐ míng yān. wáng jùn fá wú sù yú cǐ, jiǎn wén wèi xiāng shí, huì huán xuán zhī suǒ yě. yì yuē lì zhōu. zhōu shàng yǒu shān, shān xíng sì lì, fú tāo běi zhēng fù wèi zhī liè zhōu.
又曰:烈洲,在县西南。《舆地志》云:吴旧津所也,内有小水堪泊船,商客多停以避烈风,故以名焉。王濬伐吴宿於此,简文为相时,会桓玄之所也。亦曰溧洲。洲上有山,山形似栗,伏滔《北征赋》谓之烈洲。
yòu yuē: wú shí kè guǎn zài cài zhōu shàng, yǐ shě yuǎn, shǐ sū jùn zuò nì, táo kǎn děng lǜ suǒ tǒng tóng fù jīng shī, zhí zhǐ shí tou, cì yú cài zhōu shì yě.
又曰:吴时客馆在蔡洲上,以舍远,使苏峻作逆,陶侃等率所统同赴京师,直指石头,次于蔡洲是也。
yòu yuē: zhāng gōng zhōu, zài xiàn xī nán, liáng shū tài qīng èr nián, yù zhōu cì shǐ péi dōng zhī děng zhōu shī èr wàn cì zhāng gōng zhōu. èr nián chén bà xiān jī pò hóu zi jiān shī zhì zhāng gōng zhōu, bìng cǐ chù.
又曰:张公洲,在县西南,《梁书》太清二年,豫州刺史裴东之等舟师二万次张公洲。二年陈霸先击破侯子监师至张公洲,并此处。
yòu yuē: jiā zǐ zhōu, zài xiàn xī nán.
又曰:加子洲,在县西南。
sān shí guó chūn qiū yuē: jìn xián hé èr nián, wēn jiào yǔ táo kǎn qǐ yì bīng fá sū jùn, shuài shī sì wàn zhí zhǐ shí tou, kǎn pō jiā zǐ zhōu, jí cǐ chù yě. xià yuè kān pō chuán, dōng yuè qiǎn hé, zì yǒng chāng zhī chū, qí zhōu hū yī zhāo bēng xiàn shù lǐ, suí qí xíng qū zhé, fán zuò jiǔ wān, xíng zhě suǒ yī, dōng xī hào rán yǐ.
《三十国春秋》曰:晋咸和二年,温峤与陶侃起义兵伐苏峻,帅师四万直指石头,侃泊加子洲,即此处也。夏月堪泊船,冬月浅涸,自永昌之初,其洲忽一朝崩陷数里,随其形曲折,凡作九湾,行者所依,东西浩然矣。
xún yáng jì yuē: què zhōu zài xiàn běi.
《寻阳记》曰:鹊洲在县北。
chuán yuē: zhāo gōng wǔ nián, chǔ yǐ zhū hóu fá wú, wú bài zhī yú què àn. àn què tóu yǔ què wěi xiāng qù bā shí lǐ. dù yù zhù yuē: wú dì yě. lú jiāng shū xiàn dōng nán yǒu què wěi zhǔ.
《传》曰:昭公五年,楚以诸侯伐吴,吴败之於鹊岸。按鹊头与鹊尾相去八十里。杜预注曰:吴地也。庐江舒县东南有鹊尾渚。
tuān
○湍
guǎng yǎ yuē: tuān, lài yě.
《广雅》曰:湍,濑也。
shuǐ jīng zhù yuē: yì yáng xiàn xī yǒu guān yǔ lài, suǒ wèi guān hóu tān yě. nán duì gān níng gù lěi. xī guān yǔ tún jūn shuǐ běi, sūn quán lìng lǔ sù gān níng jù zhī yú shì shuǐ, níng wèi sù yuē:" yǔ wén wú hāi tuò zhī shēng, bù gǎn dù yě dù zé chéng qín yǐ." yǔ yè wén qí chǔ fèn, yuē:" xìng bà shēng yě." suì bù dù.
《水经注》曰:益阳县西有关羽濑,所谓关侯滩也。南对甘宁故垒。昔关羽屯军水北,孙权令鲁肃、甘宁拒之於是水,宁谓肃曰:"羽闻吾咳唾之声,不敢渡也;渡则成擒矣。"羽夜闻其处分,曰:"兴霸声也。"遂不渡。
yòu yuē: hàn shuǐ dōng wèi shàn tuān, hóng bō bēn dàng, bēng làng yún tuí. gǔ lǎo yán, yǒu shàn yú fèn qí sù liú wàng tāo zhí shàng, zhì cǐ zé pù yú sī shī jì, gù yīn míng tuān.
又曰:汉水东为鳝湍,洪波奔荡,崩浪云颓。古老言,有鳝鱼奋鳍溯流望涛直上,至此则曝〈鱼思〉失济,故因名湍。
yì yuàn yuē: yǒng jiā jùn yǒu bǎi bù lài, jùn rén duàn shuǐ bǔ yú, zǎi shēng dǎo jì yǐ qí duō huò, yú shí liǎo wú suǒ de, zhòng lǚ fèn yuàn, qì yè jiāng bà. qí xī bìng mèng jiàn lǎo gōng yún, zhū jūn qiě kě xiǎo tíng, yào sī qí yí. yè hū wén yǒu tiào yuè shēng, jīng qǐ gòng kàn, nǎi shì dà yú cuò yǐ wéi, dùn huò bǎi bù, gù yīn yǐ bǎi bù míng lài.
《异苑》曰:永嘉郡有百簿濑,郡人断水捕鱼,宰牲祷祭以祈多获,逾时了无所得,众侣忿怨,弃业将罢。其夕并梦见老公云,诸君且可小停,要思其宜。夜忽闻有跳跃声,惊起共看,乃是大鱼剉以为,顿获百簿,故因以百簿名濑。
yì dōu qí jiù chuán yuē: qián wéi fú yuán hé shì nǚ, míng guāng xióng, hé fù chéng chuán chéng tuān, duò shuǐ wù gù, shī sàng bù dé, xióng āi tòng hào táo, chéng xiǎo chuán yú fù méi chù kū shù shēng, zì tóu shuǐ sǐ, hòu yǔ fù xiāng chí fú chū.
《益都耆旧传》曰:犍为符沅和氏女,名光雄,和父乘船城湍,堕水物故,尸丧不得,雄哀恸号咷,乘小船于父没处哭数声,自投水死,后与父相持浮出。
shèng hóng zhī jīng zhōu jì yuē: guì yáng lěi yáng xiàn yǒu liǎng lài, měi xiàn hàn, bǎi xìng gòng yōng zhī, gān yǔ pǔ jiàng, ruò yī xiāng dú yōng, yǔ yì piān yīng. dōng yǒu bó wàng tān, zhāng qiān shǐ wài guó jīng cǐ chuán méi, yīn yǐ míng tān. tān xià jiē yú fù xiàn jiè, yǒu yáng cháng hǔ bì lài, yáng liàng wèi yì zhōu, zhì cǐ fù mò, rén zhì jīn yóu míng wéi shǐ jūn tān.
盛弘之《荆州记》曰:桂阳耒阳县有两濑,每县旱,百姓共壅之,甘雨普降,若一乡独壅,雨亦偏应。东有博望滩,张骞使外国经此船没,因以名滩。滩下接鱼复县界,有羊肠虎臂濑,阳亮为益州,至此覆没,人至今犹名为使君滩。
zhèng jī zhī dōng yáng jì yuē: xìn ān xiàn qù shí mén sì shí lǐ, lài biān xī yǒu shí dié, zhǎng sān chǐ xǔ, shì luó liè zá zēng rú diàn sì yě.
郑缉之《东阳记》曰:信安县去石门四十里,濑边悉有石牒,长三尺许,似罗列杂缯如店肆也。
liú dé míng nán jì yuē: kāng gàn shuǐ bēn liú èr bǎi yú lǐ, héng bō xiǎn lài èr shí sì chù.
刘德明《南记》曰:康赣水奔流二百馀里,横波险濑二十四处。
tān
○滩
yì zhōu jì yuē: fú xī tān dōng nán liù shí lǐ yǒu huáng niú xiàng, qí yá jùn xiǎn, yuǎn wàng zhī bān rùn pō xiàng huáng niú.
《益州记》曰:伏犀滩东南六十里有黄牛像,其崖峻险,远望之班润颇象黄牛。
yòu shuǐ jīng yún: xī yǒu huáng niú cóng bó xī ér chū shàng cǐ yá, nǎi huà wéi shí, shì míng fú xī tān.
又《水经》云:昔有黄牛从僰溪而出上此崖,乃化为石,是名伏犀滩。
yòu yuē: lì zhī tān dōng nán èr shí wǔ lǐ shān dǐng shàng yǒu yī zhǒng, zhǒng wéi yǒu nǚ zhēn shù, shù shàng héng yǒu bái yuán qī xī, jùn guó zhì yún: bó dào yǒu yù nǚ zhǒng shì.
又曰:荔枝滩东南二十五里山顶上有一冢,冢惟有女贞树,树上恒有白猿栖息,《郡国志》云:僰道有玉女冢是。
shuǐ jīng zhù yuē: jiāng shuǐ yòu dōng jīng láng wěi tān ér lì rén tān. yuán shān sōng yún:" èr tān xiāng qù èr lǐ, rén tān shuǐ zhì jùn qiào, nán àn yǒu qīng shí, xià méi dōng chū, qí shí qīn yín shù shí bù, zhōng xī zuò rén miàn xíng, huò dà huò xiǎo, shén fēn míng zhě, bìn fà jiē jù, yīn míng rén tān yě." jiāng shuǐ yòu dōng jìng huáng niú shān. xià yǒu tān. míng yuē huáng niú tān, nán àn zhòng lǐng dié qǐ, zuì wài gāo yá jiān, yǒu sè rú rén fù dāo qiān niú, rén hēi niú huáng, chéng jiù fēn míng, jì rén jī suǒ jué, mò de jiū yān. cǐ yán jì gāo, jiā yǐ jiāng tuān yū huí, suī tú jīng xìn sù, yóu wàng jiàn cǐ wù. gù xíng zhě yáo yuē:" cháo fā huáng niú, mù sù huáng niú." yán shuǐ lù yū shēn, huí huán wàng rú yī yǐ.
《水经注》曰:江水又东经狼尾滩而历人滩。袁山松云:"二滩相去二里,人滩水至峻峭,南岸有青石,夏没冬出,其石嵚崟数十步,中悉作人面形,或大或小,甚分明者,鬓发皆具,因名人滩也。"江水又东迳黄牛山。下有滩。名曰黄牛滩,南岸重岭叠起,最外高崖间,有色如人负刀牵牛,人黑牛黄,成就分明,既人迹所绝,莫得究焉。此岩既高,加以江湍纡回,虽途经信宿,犹望见此物。故行者谣曰:"朝发黄牛,暮宿黄牛。"言水路纡深,回环望如一矣。