pín xià
○貧下
wèi zhì yuē: cuī lín, zì dé, qīng hé dōng wǔ chéng rén yě. yòu shí zōng zú mò zhī, cóng xiōng yǎn yì zhī. tài zǔ dìng jì zhōu, zhào chú yān zhǎng, pín wú chē mǎ, dān bù zhī guān. tài zǔ zhēng hú guān, zhuó wèi jì zhōu zhǔ bù.
《魏志》曰:崔林,字德,清河東武城人也。幼時宗族莫知,從兄琰異之。太祖定冀州,召除鄢長,貧無車馬,單步之官。太祖征壺關,擢為冀州主簿。
yòu yuē: huá xīn sù qīng pín, lù yǐ zhèn qīn qī, gù jiā wú dān shí zhī chǔ.
又曰:華歆素清貧,祿以賑親戚,故家無擔石之儲。
yòu yuē: dèng ài, zì shì zài, yì yáng rén. yǐ kǒu chī, bù dé zuò qiān zuǒ. wèi dào tián shǒu cǎo lì. tóng jùn lì lián qí pín, zī gěi shén hòu, ài chū bù shāo xiè. měi jiàn gāo shān dà zé, zhé guī dù zhǐ huà jūn yíng chù suǒ, shí rén duō xiào yān.
又曰:鄧艾,字士載,義陽人。以口吃,不得作千佐。為稻田守草吏。同郡吏憐其貧,資給甚厚,艾初不稍謝。每見高山大澤,輒規度指畫軍營處所,時人多笑焉。
wú zhì yuē: lǚ fàn, zì zi héng, rǔ nán rén. yǒu róng guān zī mào. yì rén liú shì, jiā fù nǚ měi, fàn qiú zhī. mǔ xián, yù wù yǔ. liú shì yuē:" lǚ zi héng níng dāng jiǔ pín zhě?" suì yǔ zhī hūn.
《吳志》曰:呂范,字子衡,汝南人。有容觀姿貌。邑人劉氏,家富女美,范求之。母嫌,欲勿與。劉氏曰:"呂子衡寧當久貧者?"遂與之婚。
yòu yuē: pān zhāng, zì wén guī, dōng jùn rén. xìng shì jiǔ, qí jiā shén pín, hǎo shē dài, zhé yán háo fù bì xiāng hái. sūn quán shén qí zhī. wèi jiāng xià hóu shàng nán jùn zuò fú qiáo, dù bǎi lǐ zhōu, zhāng yú shàng liú fá wěi zuò diàn, yù shùn fēng fàng huǒ. diàn chéng, shàng shǐ yǐn tuì, zhāng suì wèi píng běi jiāng jūn.
又曰:潘璋,字文珪,東郡人。性嗜酒,其家甚貧,好賖貸,輒言豪富必相還。孫權甚奇之。魏將夏侯尚南郡作浮橋,渡百里洲,璋於上流伐葦作簟,欲順風放火。簟成,尚使引退,璋遂為平北將軍。
jìn shū ruǎn xián, zì zhòng róng, chén liú rén. shí sú qī yuè qī rì shài yī shang, huò zōng zú yú tíng luó liè yī fú, xián pín wú wù, nǎi tuō dú bí bù shì kūn yǐ zhú gān tóu guà zhī, rén wèn gù, dá yuē:" bù néng miǎn sú."
《晉書》阮咸,字仲容,陳留人。時俗七月七日曬衣裳,或宗族於庭羅列衣服,咸貧無物,乃脫犢鼻布礻昆以竹竿頭掛之,人問故,答曰:"不能免俗。"
sòng shū yuē: wǔ dì liú yù shǎo shí, qí jiā dà pín, yǔ rén yōng lìn. jí dēng dì wèi, gēng jù yóu cún, bìng nà bù ǎo, bìng lìng shōu zhǎng yǐ shì zi sūn, lìng wèi guī jiè.
《宋書》曰:武帝劉裕少時,其家大貧,與人傭賃。及登帝位,耕具猶存,並衲布襖,並令收掌以示子孫,令為規戒。
yòu yuē: jiāng zhàn jiā shén pín yuē, bù yíng cái lì, xiǎng kuì yíng mén, yī wú suǒ shòu, wú jiān yī yú shí. cháng wèi shàng suǒ zhào, zhí huàn yī, chēng jí jīng rì, yī chéng rán hòu fù. niú è, yù rén qiú cǎo, zhàn liáng jiǔ yuē:" kě yǔ yǐn."
又曰:江湛家甚貧約,不營財利,餉饋盈門,一無所受,無兼衣餘食。嘗為上所召,值澣衣,稱疾經日,衣成然後赴。牛餓,馭人求草,湛良久曰:"可與飲。"
yòu yuē: táo qián xìng shì jiǔ, ér jiā pín bù néng héng dé. qīn jiù zhī qí rú cǐ, huò zhì jiǔ zhāo zhī, zào yǐn zhé jǐn, qī zài bì zuì, jì zuì ér tuì, céng bù lìn qíng qù liú. huán dǔ xiāo rán, bù bì fēng rì, duǎn hè chuān jié, dān piáo lǚ kōng, yàn rú yě.
又曰:陶潛性嗜酒,而家貧不能恆得。親舊知其如此,或置酒招之,造飲輒盡,期在必醉,既醉而退,曾不吝情去留。環堵蕭然,不蔽風日,短褐穿結,簞瓢屢空,晏如也。
yòu yuē: yán yán zhī píng jū lǐ xiàng, bù yù rén jiān zhě qī zài. zhōng shū lìng wáng qiú míng gōng zǐ, yán zhī jū cháng qìng guì, qiú zhé fēn cái shàn zhī.
又曰:顏延之屏居里巷,不預人間者七載。中書令王球名公子,延之居常罄匱,球輒分財贍之。
qí shū yuē: wáng yán zhī, qīng pín, jū yǔ chuān lòu. chǔ yuān wǎng hòu zhī, jiàn qí rú cǐ, jù qǐ míng dì, dì jí chì cái guān wèi qǐ sān jiān zhāi wū.
《齊書》曰:王延之,清貧,居宇穿漏。褚淵往候之,見其如此,具啟明帝,帝即敕材官為起三間齋屋。
yòu yuē: yú wán zhī. tài zǔ zhèn dōng fǔ, cháo yě zhì jìng, wán zhī yóu niè lǚ zào xí. tài zǔ qǔ lǚ shì zhī, yuē:" qīng cǐ lǚ yǐ jǐ zài?" wán zhī yuē:" zhe cǐ lǚ yǐ èr shí nián, pín jìng bù bàn yì." tài zǔ shàn zhī.
又曰:虞玩之。太祖鎮東府,朝野致敬,玩之猶躡履造席。太祖取履視之,曰:"卿此履已幾載?"玩之曰:"着此履已二十年,貧竟不辦易。"太祖善之。
yòu yuē: yǔ gǎo zhī, zì jǐng xíng, xīn yě rén. chū wèi jià bù láng. qīng pín zì yè, shí cān wéi yǒu jiǔ jū shēng cài. rèn yàn shēng cháng xì yuē:" shuí wèi yǔ láng pín, shí guī cháng yǒu èr shí qī zhǒng cài." wáng jiǎn yòng wèi zhǎng shǐ, ān lù hóu xiāo miǎn yǔ jiǎn shū yuē:" shèng fǔ xuán liáo shí nán qí xuǎn, yǔ jǐng xíng fàn lù shuǐ, yī fú róng, hé qí lì yě." shí rén yǐ jiǎn fǔ wèi lián huā chí, gù miǎn shū yán zhī. guān zhì yù shǐ zhōng chéng.
又曰:庾杲之,字景行,新野人。初為駕部郎。清貧自業,食餐惟有韭菹、生菜。任彥昇嘗戲曰:"誰謂庾郎貧,食鮭常有二十七種菜。"王儉用為長史,安陸侯蕭緬與儉書曰:"盛府玄僚實難其選,庾景行泛淥水,依芙蓉,何其麗也。"時人以儉府為蓮花池,故緬書言之。官至御史中丞。
liáng shū yuē: ruǎn xiào xù jiā pín wú yǐ cuàn, tóng qiè qiè lín rén qiáo yǐ jì huǒ. xiào xù zhī zhī nǎi bù shí, gèng lìng chè wū ér chuī, suǒ jū shì wéi yǒu yī lín zhú shù huán rào.
《梁書》曰:阮孝緒家貧無以爨,僮妾竊鄰人樵以繼火。孝緒知之乃不食,更令撤屋而炊,所居室惟有一林竹樹環繞。
hòu wèi shū yuē: hú sǒu jū jiā péng shì cǎo hù, wéi yǐ jiǔ zì shì. cháng wèi rén yuē:" wǒ cǐ shēng huó, shì shèng jiāo xiān." guāng bù zhì chǎn yè, jī pín bù yǐ wèi chǐ. yǎng zi zì míng líng, yǐ zì gěi yǎng. měi zhì guì shèng zhī mén, héng chéng yī zì niú. zuò bù náng, róng sān sì shēng, yǐn dàn zuì bǎo, biàn shèng yú ròu bǐng yǐ fù míng líng. jiàn chē mǎ róng huá, shì zhī miè rú yě.
《後魏書》曰:胡叟居家蓬室草戶,惟以酒自適。常謂人曰:"我此生活,似勝焦先。"光不治產業,飢貧不以為恥。養子字螟蛉,以自給養。每至貴勝之門,恆乘一牸牛。作布囊,容三四升,飲啖醉飽,便盛餘肉餅以付螟蛉。見車馬榮華,視之蔑如也。
suí shū yuē: zhāng rén xǔ, zhōu xiàn yǐ qí pín sù, jiāng jiā zhèn xù, zhé cí bù shòu. měi xián jū, cóng róng zhǎng tàn yuē:" lǎo rǎn rǎn ér jiāng zhì, kǒng xiū míng zhī bù lì!" yǐ rú yì jī jǐ, jiē yǒu chù suǒ, shí rén fāng zhī mǐn zi qiān yuán xiàn.
《隋書》曰:張仁詡,州縣以其貧素,將加賑恤,輒辭不受。每閒居,從容長嘆曰:"老冉冉而將至,恐修名之不立!"以如意擊幾,皆有處所,時人方之閔子騫、原憲。
yòu yuē: yú shì jī, chén miè guī guó, wèi tōng zhí láng, zhí nèi shǐ shěng. pín wú chǎn yè, měi yōng shū yǎng qīn, yàng yàng bù píng. cháng wèi wǔ yán yǐ jiàn yì, qíng lǐ qī qiè, shì yǐ wèi gōng, zuò zhě mò bù yín yǒng.
又曰:虞世基,陳滅歸國,為通直郎,直內史省。貧無產業,每傭書養親,怏怏不平。嘗為五言以見意,情理淒切,世以為工,作者莫不吟詠。
yòu yuē: fáng yàn qiān jū guān suǒ de fèng lù, jiē yǐ zhōu xù qīn yǒu, jiā wú yú cái, chē fú qì yòng, wù cún sù jiǎn. zì shǎo jí zhǎng, yī yán yī xíng, wèi cháng shè sī, suī zhì lǚ kōng, yí rán zì dé. cháng cóng róng dú xiào, gù wèi qí zi xuán líng yuē:" rén jiē yīn lù fù, wǒ dú yǐ guān pín. suǒ yí zi sūn, zài yú qīng bái."
又曰:房彥謙居官所得俸祿,皆以周恤親友,家無餘財,車服器用,務存素儉。自少及長,一言一行,未嘗涉私,雖致屢空,怡然自得。嘗從容獨笑,顧謂其子玄齡曰:"人皆因祿富,我獨以官貧。所遺子孫,在於清白。"
yòu yuē: xǔ kāng zuǒ zhuó jìn shì dì, yǐ jiā pín mǔ lǎo, qiú wèi zhī yuàn guān, rén huò qīng guài, xiào ér bù dá. jí mǔ wáng, fú chú bù jiù hóu fǔ zhī pì. jūn zǐ zhī qí bù zé lù yǎng qīn zhī zhì yě, gù míng yì zhòng.
又曰:許康佐擢進士第,以家貧母老,求為知院官,人或輕怪,笑而不答。及母亡,服除不就侯府之辟。君子知其不擇祿養親之志也,故名益重。
yòu yuē: lǐ jiàn, zì biāo zhí. jiā sù qīng pín, wú jiù yè, yǔ xiōng zào xùn yú jīng nán, gōng gēng zhì yǎng, shì xué lì wén.
又曰:李建,字杓直。家素清貧,無舊業,與兄造遜於荊南,躬耕致養,嗜學力文。
liù tāo yuē: wǔ wáng wèn tài gōng yuē:" pín fù qǐ yǒu mìng hū?" tài gōng yuē:" wèi zhī bù mì, mì ér bù fù zhě, dào zài qí shì." wǔ wáng yuē:" hé wèi dào yě?" gōng yuē:" jì zhī bù shú, yī dào yě shōu zhǒng bù shí, èr dào yě qǔ fù wú néng, sān dào yě yǎng nǚ tài duō, sì dào yě qì shì jiù jiǔ, wǔ dào yě yī fú guò dù, liù dào yě fēng cáng bù jǐn, qī dào yě jǐng zào bù lì, bā dào yě jǔ xī jiù lǐ, jiǔ dào yě wú shì rán dēng, shí dào yě. qǔ zhī ān dé fù zāi!" wǔ wáng yuē:" shàn." shuō yuàn tóng.
《六韜》曰:武王問太公曰:"貧富豈有命乎?"太公曰:"為之不密,密而不富者,盜在其室。"武王曰:"何謂盜也?"公曰:"計之不熟,一盜也;收種不時,二盜也;取婦無能,三盜也;養女太多,四盜也;棄事就酒,五盜也;衣服過度,六盜也;封藏不謹,七盜也;井灶不利,八盜也;舉息就禮,九盜也;無事燃燈,十盜也。取之安得富哉!"武王曰:"善。"(《說苑》同。)
liè nǚ chuán yuē: qián lóu qī zhě, lǔ qián lóu xiān shēng zhī qī yě. xiān shēng sǐ, zēng zǐ yǔ mén rén wǎng diào zhī, jiàn xiān shēng shī zài yǒu xià, fù yǐ bù bèi, shǒu zú bù jǐn liǎn, fù tóu zé zú jiàn, fù zú zé tóu jiàn. zēng zǐ yuē:" xié qí bèi zé liǎn yǐ." qī yuē:" xié zhī yǒu yú, bù rú zhèng zhī bù zú qiě xiān shēng yǐ bù xié, gù zhì yú cǐ."
《列女傳》曰:黔婁妻者,魯黔婁先生之妻也。先生死,曾子與門人往吊之,見先生屍在牖下,覆以布被,手足不盡斂,覆頭則足見,覆足則頭見。曾子曰:"衺其被則斂矣。"妻曰:"衺之有餘,不如正之不足;且先生以不衺,故至於此。"
yòu yuē: qí nǚ xú wú zhě, hǎi shàng. pín fù rén yě yǔ lín fù rén lǐ wú zhī shǔ hé zhú xiāng cóng jī. xú wú zuì pín ér zhú shù bù shǔ, lǐ wú wèi yuē:" xú wú zhú shù bù shǔ, qǐng wú yǔ yè." xú wú yuē:" shì hé yán yú? jīn yī shì zhī zhōng, yì yī rén zhú bù wèi yì míng, qù yī rén zhú bù wèi yì àn, hé ài dōng bì yú guāng! pín qiè bù méng jiàn ài zhī ēn, zhǎng wèi qiè, bù yì kě hū?" mò zhī néng yīng, suì fù yǔ yè.
又曰:齊女徐吾者,海上。貧婦人也與鄰婦人李吾之屬合燭相從績。徐吾最貧而燭數不屬,李吾謂曰:"徐吾燭數不屬,請無與夜。"徐吾曰:"是何言歟?今一室之中,益一人燭不為益明,去一人燭不為益暗,何愛東壁餘光!貧妾不蒙見愛之恩,長為妾,不亦可乎?"莫之能應,遂復與夜。
gāo shì chuán yuē: lǎo lái zi, chǔ rén, gēng měng shān zhī yáng. yǐ huò jiā wèi qiáng, péng hāo wèi shì, zhī mù wèi chuáng, shī ài wèi xí.
《高士傳》曰:老萊子,楚人,耕蒙山之陽。以藿葭為牆,蓬蒿為室,枝木為床,蓍艾為席。
dōng fāng shuò bié chuán yuē: shuò shū yǔ gōng sūn hóng jiè mǎ, yuē:" shuò dāng cóng gān quán, yuàn jiǎo wú jiù zhī hòu chéng. mù jǐn xī sǐ ér cháo shēng zhě, shì yì bù bì zhǎng pín yě."
《東方朔別傳》曰:朔書與公孫弘借馬,曰:"朔當從甘泉,願僥吳廄之後乘。木槿夕死而朝生者,士亦不必長貧也。"
lǐ hé bié chuán yuē: gōng jū pín ér bù hǎo zhì chǎn, yǒu dào tián sān shí mǔ, dì zhái yī qū. zhì jīng xué wèn, cháng yǐ lìn shū zì gěi, wèi rén chén shēn hóng yǎ, yǒu dà dù.
《李郃別傳》曰:公居貧而不好治產,有稻田三十畝,第宅一區。至京學問,常以賃書自給,為人沉深弘雅,有大度。
guō lín zōng bié chuán yuē:" lín zōng jiā pín, chū yù yóu xué, wú zī, jiù zǐ fū dài wǔ qiān qián. nǎi yuǎn zhì chéng gāo cóng shī shòu yè, bìng rì ér shí, yī bù bì xíng. cháng yǐ gài fú zì zhàng chū rù, rù zé hù qián, chū zé yǎn hòu.
《郭林宗別傳》曰:"林宗家貧,初欲遊學,無資,就姊夫貸五千錢。乃遠至成皋從師受業,并日而食,衣不蔽形。常以蓋幅自障出入,入則護前,出則掩後。
bǐng yuán bié chuán yuē: yuán zì gēn jǔ, nián shí yī sàng fù, jiā pín zǎo gū. lín yǒu shū shě, yuán guò qí bàng ér qì. shī wèn yuē:" tóng zǐ hé bēi?" yuán yuē:" gū zhě yì shāng, pín zhě yì gǎn. fū shū zhě bì yǒu qí fù xiōng, yī zé yuàn qí bù gū, èr zé xiàn qí dé xué. xīn zhōng cè rán, ér wèi tì líng yě." shī yì āi yuán zhī yán, ér wèi qì yuē:" yù shū kě shū ěr!"
《邴原別傳》曰:原字根矩,年十一喪父,家貧早孤。鄰有書舍,原過其傍而泣。師問曰:"童子何悲?"原曰:"孤者易傷,貧者易感。夫書者必有其父兄,一則願其不孤,二則羨其得學。心中惻然,而為涕零也。"師亦哀原之言,而為泣曰:"欲書可書耳!"
huán jiē bié chuán yuē: jiē pín jiǎn, wén dì cháng xìng qí dì, jiàn zhū zi wú kūn, wén dì bó shǒu xiào yuē:" zhǎng zhě zi wú kūn!" nǎi bào yǔ tóng chéng. shì rì bài èr zi wèi láng, shǐ huáng mén jī yī sān shí náng, cì yuē:" qīng ér néng qū kě yǐ kūn yǐ."
《桓階別傳》曰:階貧儉,文帝嘗幸其第,見諸子無褌,文帝搏手笑曰:"長者子無褌!"乃抱與同乘。是日拜二子為郎,使黃門齎衣三十囊,賜曰:"卿兒能趨可以褌矣。"
wén shì chuán yuē: liú liáng, zì màn shān, yī míng cén, hàn zōng shì zi sūn. shǎo yǒu qīng cái, yǐ wén xué jiàn guì. liáng pín, héng mài shū yǐ gōng yī shí.
《文士傳》曰:劉梁,字曼山,一名岑,漢宗室子孫。少有清才,以文學見貴。梁貧,恆賣書以供衣食。
rǔ nán xiān xián xíng zhuàng yuē: hú dìng, zì xuán ān, yǐng chuān rén. zhì xíng jué rén, zài sàng, zhì tù yóu qí tíng, xuě fù qí shì, xiàn lìng qiǎn hù cáo shou tuàn pái xuě wèn dìng. dìng yǐ jué gǔ, qī zǐ jiē wò zài chuáng. lìng qiǎn yǐ gān qiǔ jiù yí zhī, dìng nǎi shòu bàn.
《汝南先賢行狀》曰:胡定,字玄安,潁川人。至行絕人,在喪,雉兔游其庭,雪覆其室,縣令遣戶曹扌彖排雪問定。定已絕穀,妻子皆臥在床。令遣以乾糗就遺之,定乃受半。
sān fǔ jué lù yuē: dì wǔ xié, zì zǐ líng, lún xiǎo zi. yǐ qīng zhèng wèi jùn gōng cáo, zhì zhōu cóng shì. gōng fǔ pì jǔ gāo dì: shì yù shǐ nán dùn lìng, jiē chēng bìng miǎn. luò yáng wú zhǔ rén, xiāng lǐ wú tián zhái, jì zhǐ líng tái zhōng, huò shí rì bù chuī.
《三輔決錄》曰:第五頡,字子陵,倫小子。以清正為郡功曹,至州從事。公府辟舉高第:侍御史、南頓令,皆稱病免。洛陽無主人,鄉里無田宅,寄止靈台中,或十日不炊。
yòu yuē: sūn chén, zì yǔn gōng. jiā pín bù shì, jū dù chéng zhōng, zhī jī wèi yè. míng shī shū, wèi jùn gōng cáo. dōng yuè wú bèi, yǒu yī shù chú, mù wò zhōng, dàn shāo zhī.
又曰:孫晨,字允公。家貧不仕,居杜城中,織箕為業。明詩書,為郡功曹。冬月無被,有一束芻,暮臥中,旦燒之。
huá yáng guó zhì yuē: zhū liáng, zì yún qīng, shén fǎng rén. shǎo shòu xué yú shǔ jùn zhāng níng, shí dòu xiè yǐn shuǐ yǐ fěng sòng. tóng yè lián qí pín, gěi mǐ ròu, bù shòu. jiā pín héng yǐ bù xíng, wèi jùn gōng cáo.
《華陽國志》曰:朱良,字雲卿,什仿人。少受學於蜀郡張寧,食豆屑飲水以諷誦。同業憐其貧,給米肉,不受。家貧恆以步行,為郡功曹。
shì shuō yuē: lǐ hóng dù cháng tàn bù bèi yù. yīn yáng zhōu zhī qí jiā pín, wèn:" jūn néng qū zhì bǎi lǐ bù?" lǐ dá yuē:" běi mén zhī tàn, jiǔ yǐ shàng wén qióng yuán bēn lín, qǐ xiá zé mù?" suì zuò zàn xiàn.
《世說》曰:李弘度常嘆不被遇。殷楊州知其家貧,問:"君能屈志百里不?"李答曰:"《北門》之嘆,久已上聞;窮猿奔林,豈暇擇木?"遂作酇縣。
sú shuō yuē: xiè pú shè tài cháng yì wú lǐng jūn, zuò jiǔ, wú liú zàn zuò shí, rì yǐ zhōng, fāng shǐ bì mài gǒu gōng kè. bǐ dé shí, wú qì lì kě yǔ.
《俗說》曰:謝僕射太常詣吳領軍,坐久,吳留酇作食,日已中,方使婢賣狗供客。比得食,無氣力可語。
yòu yuē: liú zhēn zhǎng, shǎo shí jū dān tú, jiā zhì pín, zhī máng lǚ yǐ yǎng mǔ.
又曰:劉真長,少時居丹徒,家至貧,織芒履以養母。
shuō yuàn yuē: zi sī jū yú wèi, yūn páo wú lǐ, èr xún jiǔ shí.
《說苑》曰:子思居於衛,縕袍無里,二旬九食。
xī jīng zá jì yuē: sī mǎ xiàng rú chū yǔ zhuō wén jūn zhì chéng dū, wén jūn pín, chóu bèi, yǐ suǒ fú sù shuāng qiú jiù shì rén yáng chāng shì jiǔ, suì xiāng yǔ móu, hái yú chéng dū mài jiǔ. xiàng rú qīn zhe dú bí kūn dí qì, yǐ chǐ wáng sūn.
《西京雜記》曰:司馬相如初與卓文君至成都,文君貧,愁憊,以所服鷫鸘裘就市人楊昌貰酒,遂相與謀,還於成都賣酒。相如親着犢鼻褌滌器,以恥王孫。
mò zǐ yuē: tiān xià yǒu yì zé fù, wú yì zé pín.
《墨子》曰:天下有義則富,無義則貧。
liè zǐ yuē: guǎn zhòng zhī xiāng qí, jūn yín yì yín, jūn shē yì shē. zhì hé yán cóng, dào héng guó bà. qí hòu tián shì xiāng qí, jūn yíng zé jǐ jiàng, jūn liǎn zé jǐ shī. mín jiē guī zhī, yīn yǒu qí guó. ruò shí míng pín, wěi míng fù yě.
《列子》曰:管仲之相齊,君淫亦淫,君奢亦奢。志合言從,道行國霸。其後田氏相齊,君盈則己降,君斂則己施。民皆歸之,因有齊國。若實名貧,偽名富也。
yòu yuē: qí yǒu pín zhě, cháng qǐ yú chéng shì. chéng shì huàn qí jí yě, zhòng mò zhī yǔ. suì shì tián shì zhī jiù, cóng mǎ shù zuò yì ér jiǎ shí. guō zhōng rén xì zhī yuē:" cóng mǎ shù ér shí, bù yǐ rǔ hū?" qǐ ér yuē:" tiān xià zhī rǔ mò guò yú qǐ. qǐ yóu bù rǔ, qǐ rǔ mǎ shù zāi!"
又曰:齊有貧者,常乞於城市。城市患其亟也,眾莫之與。遂適田氏之廄,從馬豎作役而假食。郭中人戲之曰:"從馬豎而食,不以辱乎?"乞兒曰:"天下之辱莫過於乞。乞猶不辱,豈辱馬豎哉!"
yòu yuē: qí zhī guó shì dà fù, sòng zhī xiàng shì dà pín, zì sòng zhī qí, móu qí shù. guó shì gào zhī yuē:" wú shàn wèi dào. shǐ wú wèi dào yě, yī nián ér gěi, èr nián ér zú, sān nián dà ráng. zì cǐ wǎng, shī jí zhōu lǘ." xiàng shì dà xǐ. yù qí wèi dào zhī yán, ér bù yù qí wèi dào zhī dào, suì yú yuán záo shì, shǒu mù suǒ jí, wáng bù tàn yě. wèi jí shí, yǐ zāng zuì, méi qí xiān jūn zhī cái. wèn shì yǐ guó shì zhī miù jǐ yě, wǎng ér yuàn zhī. guó shì yuē:" xī! ruò fú wèi dào zhī dào, tiān yǒu shí, dì yǒu lì, wú dào tiān dì zhī lì. yún yǔ zhī rùn. wú lù dào qín shòu, shuǐ dào guī biē, wáng fēi dào yě. fū jīn yù zhēn bǎo, gǔ bó cái huò, rén zhī suǒ jù, qǐ tiān zhī suǒ yǔ? ruò dào zhī ér huò zuì, shú yuàn zāi?"
又曰:齊之國氏大富,宋之向氏大貧,自宋之齊,謀其術。國氏告之曰:"吾善為盜。始吾為盜也,一年而給,二年而足,三年大穰。自此往,施及州閭。"向氏大喜。喻其為盜之言,而不喻其為盜之道,遂逾垣鑿室,手目所及,亡不探也。未及時,以贓罪,沒其先君之財。問氏以國氏之謬己也,往而怨之。國氏曰:"嘻!若夫為盜之道,天有時,地有利,吾盜天地之利。雲雨之潤。吾陸盜禽獸,水盜龜鱉,亡非盜也。夫金玉珍寶,穀帛財貨,人之所聚,豈天之所與?若盜之而獲罪,孰怨哉?"
yòu yuē: fán wèi míng zhě bì lián, lián sī pín wèi míng zhě bì ràng, ràng sī jiàn.
又曰:凡為名者必廉,廉斯貧;為名者必讓,讓斯賤。
zhuāng zǐ yuē: yuán xiàn chù lǔ, jū huán dǔ zhī shì, péng hù bù wán, sāng mù wèi shū, ér wèng yǒu, shàng lòu xià shī, kuāng zuò ér xián gē. zi gòng chéng dà mǎ, zhōng gàn ér biǎo sù, xuān chē bù róng xiàng, wǎng jiàn yuán xiàn. yuán xiàn zhàng lí ér yīng mén. zi gòng yuē:" xiān shēng hé bìng yě?" yuán xiàn yīng zhī yuē:" xiàn wén, wú cái zhī wèi pín, xué dào bù néng xíng zhī wèi bìng. jīn xiàn pín yě, fēi bìng yě." zi gòng qūn xún ér tuì, yǒu kuì sè.
《莊子》曰:原憲處魯,居環堵之室,蓬戶不完,桑木為樞,而瓮牖,上漏下濕,匡坐而弦歌。子貢乘大馬,中紺而表素,軒車不容巷,往見原憲。原憲杖藜而應門。子貢曰:"先生何病也?"原憲應之曰:"憲聞,無財之謂貧,學道不能行之謂病。今憲貧也,非病也。"子貢逡巡而退,有愧色。
yòu yuē: kǒng zǐ wèi yán yuān yuē:" jiā pín jū bēi, hú bù shì hū?" duì yuē:" bù yuàn shì. huí yǒu guō wài zhī tián wǔ shí mǔ, zú yǐ gěi zhān zhōu guō nèi zhī tián wǔ shí mǔ, zú yǐ wèi sī má gǔ qín, zú yǐ zì yú suǒ xué yú fū zǐ zhě, zú yǐ zì lè yě. huí bù yuàn shì." kǒng zǐ qiǎo rán biàn sè yuē:" měi zāi!"
又曰:孔子謂顏淵曰:"家貧居卑,胡不仕乎?"對曰:"不願仕。回有郭外之田五十畝,足以給饘粥;郭內之田五十畝,足以為絲麻;鼓琴,足以自娛;所學於夫子者,足以自樂也。回不願仕。"孔子愀然變色曰:"美哉!"
yòu yuē: zhuāng zhōu jiā pín, gù wǎng dài sù yú jiān hé hóu, yuē:" wǒ jiāng dé yì, dài zi sān bǎi jīn." zhōu fèn rán zuò sè yuē:" zhōu zuó lái, yǒu zhōng dào ér hū zhě, gù shì chē zhé yǒu fù yú yān. wèn zhī yuē: zi hé wèi zhě yé? duì yuē: yuē: wǒ, dōng hǎi zhī bō chén yě. jūn qǐ yǒu dǒu shēng zhī shuǐ ér huó wǒ zāi? zhōu yuē: nuò, wǒ jiāng nán yóu wú yuè zhī wáng, jī xī jiāng zhī shuǐ ér yíng zi, kě hū? fù yú fèn rán zuò sè yuē: wú dé dǒu shēng zhī shuǐ rán huó ěr. jūn nǎi yán cǐ, céng bù rú zǎo suǒ wǒ yú kū yú zhī sì."
又曰:莊周家貧,故往貸粟於監何侯,曰:"我將得邑,貸子三百金。"周忿然作色曰:"周昨來,有中道而呼者,顧視車轍有鮒魚焉。問之曰:子何為者耶?對曰:曰:我,東海之波臣也。君豈有斗升之水而活我哉?周曰:諾,我將南遊吳越之王,激西江之水而迎子,可乎?鮒魚忿然作色曰:吾得斗升之水然活耳。君乃言此,曾不如早索我於枯魚之肆。"
yòu yuē: zēng zǐ jū wèi, zhuō jīn ér zhǒu jiàn, nà lǚ ér zhǒng jué.
又曰:曾子居衛,捉衿而肘見,納履而踵決。
yòu yuē: hé shàng yǒu jiā pín shì wěi xiāo ér shí zhě, qí zi méi yuān dé qiān jīn zhū. wèi qí zi:" qǔ shí lái duàn zhī! fū qiān jīn zhī zhū, bì zài jiǔ zhòng zhī yuān ér lí lóng zhī lǐng xià. rǔ dé zhī bì zāo qí shuì, ruò lóng wù, zi shàng xī zhū zhī yǒu zāi?"
又曰:河上有家貧恃緯蕭而食者,其子沒淵得千金珠。謂其子:"取石來鍛之!夫千金之珠,必在九重之淵而驪龍之領下。汝得之必遭其睡,若龍寤,子尚奚珠之有哉?"
lǚ shì chūn qiū yuē: shì jiē yǐ zhū yù wèi bǎo, bǎo yù duō ér mín yù pín, shī qí suǒ bǎo yě.
《呂氏春秋》曰:世皆以珠玉為寶,寶愈多而民愈貧,失其所寶也。
xún qīng zǐ yuē: rén yì lǐ shàn yú rén, pì ruò huò cái sù mǐ zhī yú jiā yě, duō yǒu zhī zhě fù, shǎo yǒu zhī zhě pín, zhì wú yǒu zhě qióng yě.
《荀卿子》曰:仁義禮善於人,譬若貨財粟米之於家也,多有之者富,少有之者貧,至無有者窮也。
yòu yuē: zi xià pín, yī ruò xuán sī, rén yuē:" zi hé bù shì?" yuē:" zhū hóu jiāo wǒ zhě, wú bù wèi chén zhàng fū zhī jiāo wǒ zhě, wú bù fù jiàn yě."
又曰:子夏貧,衣若懸絲,人曰:"子何不仕?"曰:"諸侯驕我者,吾不為臣;丈夫之驕我者,吾不復見也。"
bào piáo zǐ yuē: hóng bǐng, tǐ wāng léi, jiān zhī duō jí. pín wú chē mǎ, bù kān tú xíng, jīng jí cóng yú tíng yǔ, hāo yǒu sāi hū jiē liù, pī zhēn chū mén, pái cǎo rù shì.
《抱朴子》曰:洪稟,體尫羸,兼之多疾。貧無車馬,不堪徒行,荊棘叢於庭宇,蒿莠塞乎階霤,披榛出門,排草入室。
huái nán zǐ yuē: pín rén xià zé pī hè dài suǒ, hán shū yǐn shuǐ, yǐ zhī shǔ rè dōng zé yáng qiú jiě zhá, duǎn hè bù yǎn xíng, ér yáng zào kǒu yān. wèi qiú rú kǎi jiǎ zhī zhá, yán qí pò huài yě. yáng, zhì yě, xiàng zào kǒu zhī zì wēn. yáng dú gāo shàng zhī shàng yě. gù qí wèi biān hù qí mín wú yǐ yì rán pín fù zhī xiāng qù yě, yóu rén jūn zhī yǔ pū lǔ, bù zú yǐ yù zhī. yù, yóu fāng yě.
《淮南子》曰:貧人夏則披褐帶索,含菽飲水,以支暑熱;冬則羊裘解札,短褐不掩形,而煬灶口焉。(為裘如鎧甲之札,言其破壞也。煬,炙也,向灶口之自溫。煬讀高尚之尚也。)故其為編戶齊民無以異;然貧富之相去也,猶人君之與仆虜,不足以喻之。(喻,猶方也。)
yòu yuē: rén yǒu dào ér fù zhě wèi bì fù, dào yǒu lián ér pín zhě wèi bì lián yě.
又曰:人有盜而富者未必富,盜有廉而貧者未必廉也。
fú zǐ yuē: chǔ zhī jiāo zǐ, lǔ zhī zhōu zi, qí zhī kuáng zi, sān zi hé yǔ jū hū tài shān zhī yáng, chù hū huán dǔ zhī shì, bì mén bù shàn, gài cí bù yì ér xián gē bù chuò.
《苻子》曰:楚之交子,魯之周子,齊之狂子,三子和與居乎太山之陽,處乎環堵之室,蓽門不扇,蓋茨不翳而弦歌不輟。
hé guàn zi yuē: jiā fù shū zú jù, jū pín xiōng dì lí.
《鶡冠子》曰:家富疏族聚,居貧兄弟離。
hàn yáng xióng zhú pín fù yuē: yáng zi dùn jū, lí sú dú chù. zuǒ lín chóng shān, yòu jiē kuàng yě. lín yuán qǐ ér, zhōng pín qiě jù. lǐ báo yì bì, xiāng yǔ qún jù. chóu chàng shī zhì, hū pín yǔ yǔ: rǔ zài liù jí, tóu qì huāng xiá. hǎo wèi yōng zú, xíng lù rú shì, fěi wéi yòu zhì, xī xì tǔ shā. jū fēi jìn lín, jiē wū lián jiā. ēn qīng máo yǔ, yì báo qīng luó, jìn bù yóu rén, tuì bù shòu ā. jiǔ wèi zhì kè, qí yì wèi hé? rén jiē wén xiù, yú hè bù wán rén jiē dào liáng, wǒ dú lí cān. pín wú bǎo wán, hé yǐ jiē huān zōng shì zhī yàn, wèi lè bù pán. tú xíng fù lìn, chū chù yì yī. shēn fú bǎi yì, shǒu zú pián zhī. huò yún huò zǐ, zhān tǐ lù jī péng yǒu dào jué, jìn huàn líng chí. jué jiù ān zài? zhí rǔ wèi zhī. shě ěr yuǎn cuàn, kūn lún zhī diān, ěr fù wǒ suí, hàn fēi lì tiān. shě ěr dēng shān, yán xué yǐn cáng ěr fù wǒ suí, zhì bǐ gāo gǎng. shě ěr rù hǎi, fàn bǐ bǎi zhōu ěr fù wǒ suí, zài chén zài fú. wǒ xíng ěr dòng, wǒ jìng ěr xiū. qǐ wú tā rén, cóng wǒ hé qiú? jīn rǔ qù yǐ, wù fù jiǔ liú. pín yuē wéi wéi, zhǔ rén jiàn zhú. duō yán yì chī, xīn yǒu suǒ huái. yuàn dé jǐn cí xī wǒ nǎi zǔ, xuān qí míng dé. kè zuǒ dì yáo, shì wèi diǎn zé. tǔ jiē máo cí, fěi diāo fěi shì. yuán jí jì shì, zòng qí hūn shì. tāo tiè shí qún, tān fù gǒu dé. bǐ wǒ xiān rén, nǎi ào nǎi jiāo. yáo tái qióng shì, huá wū sōng gāo. liú jiǔ wèi chí, jī ròu wèi xiáo. shì yòng hú shì, bù jiàn qí cháo. sān xǐng wú shēn, wèi yǔ wú qiān. chù jūn zhī jiā, fú lù rú shān. wàng wǒ dà dé, sī wǒ xiǎo yuàn. kān hán néng shǔ, shǎo ér xí yān. hán shǔ bù tè, děng shòu shén xiān. jié zhí bù gù, tān lèi bù gàn. rén jiē zhòng bì, zi dú lù jū. rén jiē chù tì, zi dú wú yú. yán cí jì qìng, sè lì mù zhāng. shè qí ér xìng, jiàng jiē xià táng. shì jiāng qù nǚ, shì bǐ shǒu yáng. gū zhú zhī zǐ, yǔ wǒ lián xíng. yú nǎi bì xí, cí xiè bù zhí. qǐng bù èr guò, wén yì zé fú. zhǎng yǔ ěr jū, zhōng wú yàn jí. pín suì bù qù, yǔ wǒ yóu xī.
漢·揚雄《逐貧賦》曰:揚子遁居,離俗獨處。左鄰崇山,右接曠野。鄰垣乞兒,終貧且窶。禮薄義弊,相與群聚。惆悵失志,呼貧與語:汝在六極,投棄荒遐。好為庸卒,刑戮如是,匪惟幼稚,嬉戲土沙。居非近鄰,接屋連家。恩輕毛羽,義薄輕羅,進不由人,退不受呵。久為滯客,其意謂何?人皆文繡,余褐不完;人皆稻粱,我獨藜餐。貧無寶玩,何以接歡;宗室之宴,為樂不槃。徒行負賃,出處易衣。身服百役,手足胼胝。或耘或耔,沾體露肌;朋友道絕,進宦凌遲。厥咎安在?職汝為之。舍爾遠竄,崑崙之顛,爾復我隨,翰飛戾天。舍爾登山,岩穴隱藏;爾復我隨,陟彼高崗。舍爾入海,泛彼柏舟;爾復我隨,載沉載浮。我行爾動,我靜爾休。豈無他人,從我何求?今汝去矣,勿復久留。貧曰惟惟,主人見逐。多言益蚩,心有所懷。願得盡辭;昔我乃祖,宣其明德。克佐帝堯,誓為典則。土階茅茨,匪雕匪飾。爰及季世,縱其昏式。饕餮食群,貪富苟得。鄙我先人,乃傲乃驕。瑤台瓊室,華屋嵩高。流酒為池,積肉為崤。是用鵠逝,不踐其朝。三省吾身,謂予無愆。處君之家,福祿如山。忘我大德,思我小怨。堪寒能暑,少而習焉。寒暑不忒,等壽神仙。桀跖不顧,貪類不干。人皆重蔽,子獨露居。人皆怵惕,子獨無虞。言辭既罄,色厲目張。攝齊而興,降階下堂。誓將去女,適彼首陽。孤竹之子,與我連行。余乃避席,辭謝不直。請不貳過,聞義則服。長與爾居,終無厭極。貧遂不去,與我游息。