fú fēng dòu yì, nián shí sān, zhū gū lèi cháo guó qī, qí bó jiǎn xiào gōng bù shàng shū jiāo, xián jiù shǐ gōng yuàn shǐ, yú jiā huì fāng yǒu miào yuàn. yì qīn yǔ zhāng jìng lì rèn ān zhōu zhǎng shǐ, dé tì guī chéng. ān zhōu tǔ chū sī lǚ, jìng lì jī shí shù liàng sàn shēng zhí, jìng qǔ zhī. wéi yì dú bù qǔ é ér suǒ yú zhī yī liàng, yòu shāo dà, zhū shēng zhí zhī shèng zhě. yì zài bài ér shòu zhī. jìng lì wèn qí gù, yì bù duì, shū bù zhī zhí huò yǒu duān mù zhī yuǎn zhì. suì yú shì yù zhī, dé qián bàn qiān, mì zhù zhī. qián yú duàn lú zuò èr zhī xiǎo chā, lì qí rèn.
扶風竇乂，年十三，諸姑累朝國戚，其伯檢校工部尚書交，閒廄使、宮苑使，於嘉會坊有廟院。乂親與張敬立任安州長史，得替歸城。安州土出絲履，敬立齎十數輛散甥侄，競取之。唯乂獨不齲俄而所余之一輛，又稍大，諸甥侄之剩者。乂再拜而受之。敬立問其故，乂不對，殊不知殖貨有端木之遠志。遂於市鬻之，得錢半千，密貯之。潛於鍛爐作二枝小鍤，利其刃。

wǔ yuè chū, zhǎng ān shèng fēi yú jiá, yì sǎo jù dé hú yú. suì wǎng yì bó suǒ, jiè miào yuàn xí yè. bó fù cóng zhī. yì yè zé qián jì bāo yì sì fǎ ān shàng rén yuàn zhǐ, zhòu zé wǎng miào zhōng. yǐ èr chā kāi xì dì, guǎng wǔ cùn, shēn wǔ cùn, mì bù sì qiān yú tiáo, jiē zhǎng èr shí yú bù, jí shuǐ zì zhī, bù yú jiá yú qí zhōng. xún yù xià yǔ, jǐn jiē zī zhǎng. bǐ jí qiū, sēn rán yǐ jí chǐ yú, qiān wàn yú zhū yǐ. jí míng nián, yú zāi yǐ zhǎng sān chǐ yú, yì suì chí fǔ dài qí bìng zhě, xiāng qù gè sān cùn. yòu xuǎn zhě tiáo zhī chóu zhí zhě, xī liú zhī. suǒ jiān xià zhě, èr chǐ zuò wéi shù zhī, dé bǎi yú shù. yù qiū yīn lín, měi shù yù zhí shí yú qián.
五月初，長安盛飛榆莢，乂掃聚得斛余。遂往詣伯所，借廟院習業。伯父從之。乂夜則潛寄褒義寺法安上人院止，晝則往廟中。以二鍤開隙地，廣五寸，深五寸，密布四千餘條，皆長二十餘步，汲水漬之，布榆莢於其中。尋遇夏雨，盡皆滋長。比及秋，森然已及尺余，千萬餘株矣。及明年，榆栽已長三尺余，乂遂持斧代其並者，相去各三寸。又選者條枝稠直者，悉留之。所間下者，二尺作圍束之，得百餘束。遇秋陰霖，每束鬻值十餘錢。

yòu míng nián, jí shuǐ yú jiù tōu gōu zhōng. zhì qiū, yú yǐ yǒu dà zhě rú jī luǎn. gèng xuǎn qí chóu zhí zhě, yǐ fǔ qù zhī, yòu dé èr bǎi yú shù, cǐ shí yù lì shù bèi yǐ. hòu wǔ nián, suì qǔ dà zhě zuò wū chuán, jǐn qiān yú jīng, yù zhī, dé sān sì wàn yú qián. qí duān dà zhī cái, zài miào yuàn zhě bù chì qiān yú, jiē kān zuò chē chéng zhī yòng. cǐ shí shēng yá, yǐ yǒu bǎi yú. zì cǐ shì bó, bù qiú bǎi jié, rì qiàn shí ér yǐ. suì mǎi shǔ qīng má bù, bǎi qián gè pǐ, sì chǐ ér cái zhī, gù rén zuò xiǎo dài zi. yòu mǎi nèi xiāng xīn má xié shù bǎi liàng, bù lí miào zhōng. zhǎng ān zhū fāng xiǎo ér jí jīn wú jiā xiǎo ér děng, rì gěi bǐng sān méi, qián shí wǔ zhàng, fù yǔ dài zi yī kǒu. zhì dōng, shí huái zi shí qí nèi, nà yān. yuè yú, huái zi yǐ jī liǎng chē yǐ. yòu lìng xiǎo ér shí pò má xié, měi sān liàng, yǐ xīn má xié yī liàng huàn zhī. yuǎn jìn zhī zhī, sòng pò má xié zhě yún jí. shù rì, huò qiān yú liàng. rán hòu yù yú cái zhōng chē lún zhě, cǐ shí yòu dé bǎi yú qiān. gù rì yōng rén, yú chóng xián xī mén shuǐ jiàn, cóng shuǐ xǐ qí pò má xié, pù gàn, zhù miào yuàn zhōng. yòu fāng mén wài mǎi zhū duī qì suì wǎ zi, lìng gōng rén yú liú shuǐ jiàn xǐ qí ní zǐ, chē zài jī yú miào zhōng. rán hòu zhì shí zuǐ nán wǔ jù, cuò duì sān jù, xī shì mǎi yóu diàn shù shí, gù páo rén zhí cuàn. guǎng zhào rì yōng rén, lìng cuò qí pò má xié, fěn qí suì wǎ, yǐ shū bù shāi zhī, hé huái zi yóu diàn, lìng yì rén rì yè jiā gōng làn dǎo, hòu xiāng rǔ rù, xī kàn kān wèi tǐng, cóng jiù zhōng shú chū, mìng gōng rén jǐng shǒu tuán wò. lì zhǎng sān chǐ yǐ xià, yuán jìng sān cùn, duǒ zhī dé wàn yú tiáo, hào wèi fǎ zhú.
又明年，汲水於舊偷溝中。至秋，榆已有大者如雞卵。更選其稠直者，以斧去之，又得二百餘束，此時鬻利數倍矣。後五年，遂取大者作屋椽，僅千餘莖，鬻之，得三四萬餘錢。其端大之材，在廟院者；不啻千餘，皆堪作車乘之用。此時生涯，已有百餘。自此市帛，布裘百結，日歉食而已。遂買蜀青麻布，百錢個疋，四尺而裁之，僱人作小袋子。又買內鄉新麻鞋數百輛，不離廟中。長安諸坊小兒及金吾家小兒等，日給餅三枚，錢十五丈，付與袋子一口。至冬，拾槐子實其內，納焉。月余，槐子已積兩車矣。又令小兒拾破麻鞋，每三輛，以新麻鞋一輛換之。遠近知之，送破麻鞋者雲集。數日，獲千餘輛。然後鬻榆材中車輪者，此時又得百餘千。雇日傭人，於崇賢西門水澗，從水洗其破麻鞋，曝干，貯廟院中。又坊門外買諸堆棄碎瓦子，令功人於流水澗洗其泥滓，車載積於廟中。然後置石嘴難五具，剉碓三具，西市買油靛數石，雇庖人執爨。廣召日傭人，令剉其破麻鞋，粉其碎瓦，以疏布篩之，合槐子油靛，令役人日夜加功爛搗，候相乳入，悉看堪為挺，從臼中熟出，命工人井手團握。例長三尺已下，圓徑三寸，垛之得萬餘條，號為法燭。

jiàn zhōng chū, liù yuè, jīng chéng dà yǔ, chǐ jìn zhòng guì, xiàng wú chē lún. yì nǎi qǔ cǐ fǎ zhú yù zhī, měi tiáo bǎi wén, jiāng rán chuī cuàn, yǔ xīn gōng bèi. yòu huò wú qióng zhī lì. xiān shì xī shì chèng xíng zhī nán, yǒu shí yú mǔ ào xià qián wū zhī dì, mù yuē xiǎo hǎi chí, wèi qí tíng zhī nèi, zhòng huì tīng jù. yòu suì qiú mǎi zhī. qí zhǔ bù cè, yòu chóu qián sān wàn. jì huò zhī, yú qí zhōng lì biāo, xuán fān zǐ. rào chí shè liù qī pù, zhì zào jiān bǐng jí péng zi. zhào xiǎo ér zhì wǎ lì, jī qí fān biāo, zhōng zhě yǐ jiān bǐng tuán zi dàn. bù yú yuè, liǎng jiē xiǎo ér jìng wǎng, jì wàn wàn, suǒ zhì wǎ yǐ mǎn chí yǐ. suì jīng dù, zào diàn èr shí jiān, dāng qí yào hài, rì shōu lì shù qiān, shén huò qí yào. diàn jīn cún yān, hào wèi dòu jiā diàn. yòu cháng yǒu hú rén mǐ liàng, yīn jī hán, yì jiàn zhé yǔ qián bó, fán qī nián, bù zhī jiān. yì rì, yì jiàn liàng, āi qí jī hán, yòu yǔ qián wǔ qiān wén. liàng yīn gǎn jī ér wèi rén yuē: liàng zhōng yǒu suǒ bào dà láng.
建中初，六月，京城大雨，尺燼重桂，巷無車輪。義乃取此法燭鬻之，每條百文，將燃炊爨，與薪功倍。又獲無窮之利。先是西市秤行之南，有十餘畝坳下潛汙之地，目曰小海池，為旗亭之內，眾穢聽聚。又遂求買之。其主不測，又酬錢三萬。既獲之，於其中立標，懸幡子。繞池設六七鋪，製造煎餅及棚子。召小兒擲瓦礫，擊其幡標，中者以煎餅糰子啖。不逾月，兩街小兒竟往，計萬萬，所擲瓦已滿池矣。遂經度，造店二十間，當其要害，日收利數千，甚獲其要。店今存焉，號為竇家店。又嘗有胡人米亮，因饑寒，乂見輒與錢帛，凡七年，不之間。異日，乂見亮，哀其饑寒，又與錢五千文。亮因感激而謂人曰：「亮終有所報大郎。」

yì fāng xián jū, wú hé liàng qiě zhì, wèi yì yuē: chóng xián lǐ yǒu xiǎo zhái chū mài, zhí èr bǎi qiān wén, dà láng sù mǎi zhī.
乂方閒居，無何亮且至，謂乂曰：「崇賢里有小宅出賣，直二百千文，大郎速買之。」

yòu xī shì guì fāng, suǒ qián yíng yú, jí yī zhí chū qián shì zhī. shū qì rì, liàng yǔ yì yuē: liàng gōng yú lǎn yù, cháng jiàn zhái nèi yǒu yì shí, rén hǎn zhī zhī, shì dǎo yī zhēn, zhēn yú tián yù, dà láng qiě lì zhì fù yǐ.
又西市櫃坊，鏁錢盈餘，即依直出錢市之。書契日，亮與乂曰：「亮攻於覽玉，嘗見宅內有異石，人罕知之，是搗衣砧，真于闐玉，大郎且立致富矣。」

yì wèi zhī xìn. liàng yuē: yán shòu fāng zhào yù gōng guān zhī.
乂未之信。亮曰：「延壽坊召玉工觀之。」

yù gōng dà jīng yuē: cǐ qí huò yě! gōng zhī dāng dé yāo dài kuǎ èr shí fù, měi fù bǎi qián, sān qiān guàn wén.
玉工大驚曰：「此奇貨也！攻之當得腰帶銙二十副，每副百錢，三千貫文。」

suì lìng zuó chéng, guǒ dé shù bǎi yú jià. yòu dé hé zǐ zhí dài tóu wěi zhū sè zá lèi, yù zhī, yòu jì huò qián shù shí wàn guàn. qí zhái jǐng yuán qì, yì suì yǔ mǐ liàng, shǐ jū zhī yǐ chóu yān: yòu lǐ chéng tài wèi zhái qián, yǒu yī xiǎo zhái, xiāng chuán xiōng shén, zhí èr bǎi shí qiān, yì mǎi zhī. zhú yuán dǎ qiáng, chāi qí wǎ mù, gè duǒ yī chù, jiù gēng zhī. tài wèi zhái zhōng, bàng qí dì yǒu xiǎo lóu, cháng xià kàn yān. chéng yù bìng zhī wèi jī qiú zhī suǒ. tā rì nǎi shǐ rén wèn yì, yù mǎi zhī. yì què rán bù nà, yún: mǒu zì yǒu suǒ yào.
遂令琢成，果得數百於價。又得合子執帶頭尾諸色雜類，鬻之，又計獲錢數十萬貫。其宅井元契，乂遂與米亮，使居之以酬焉：又李晟太尉宅前，有一小宅，相傳凶甚，直二百十千，乂買之。築園打牆，拆其瓦木，各垛一處，就耕之。太尉宅中，傍其地有小樓，常下瞰焉。晟欲並之為擊球之所。他日乃使人問乂，欲買之。乂確然不納，云：「某自有所要。」

hòu chén xiū mù rì, suì jù zhái qì shū, qǐng jiàn chéng. yǔ chéng yuē: mǒu běn zhì cǐ zhái, yù yǔ shā qī jū zhī, kǒng fǔ bī tài wèi jiǎ dì, pín jiàn zhī rén, gù nán ān yǐ. mǒu suǒ jiàn cǐ dì kuān xián, qí zhōng kě yǐ wèi xì mǎ. jīn xiàn yuán qì, fú wéi fǔ cì zhào nà.
候晨休沐日，遂具宅契書，請見晟。語晟曰：「某本置此宅，欲與殺戚居之，恐俯逼太尉甲第，貧賤之人，固難安矣。某所見此地寬閒，其中可以為戲馬。今獻元契，伏惟俯賜照納。」

chéng dà yuè, sī wèi yì: bú yào mǒu wēi lì hū yì yuē: wú gǎn wàng, yóu kǒng hòu yǒu huǎn jí, zài lái tóu gào lìng gōng.
晟大悅，私謂乂：「不要某微力乎」乂曰：「無敢望，猶恐後有緩急，再來投告令公。」

chéng yì zhī zhòng. yì suì bān yí wǎ mù, píng zhì qí dì rú dǐ, xiàn chéng. chéng xì mǎ, hé yì zhī suǒ huì. yì nǎi gàn liǎng shì xuǎn dà shāng chǎn jù wàn zhě, dé wǔ liù rén, suì wèn zhī: jūn qǐ bù yǒu zǐ dì yīng zhū dào jí zài jīng zhí shì fǒu?
晟益知重。乂遂搬移瓦木，平治其地如砥，獻晟。晟戲馬，荷乂之所惠。乂乃干兩市選大商產巨萬者，得五六人，遂問之：「君豈不有子弟嬰諸道及在京職事否？」

jiǎ kè jīn yǔ yì yuē: dà láng hū yǔ mǒu děng zhì dé zǐ dì bì shēn zhī dì, mǒu děng gòng lǜ cǎo sù zhī zhí èr wàn guàn wén.
賈客金語乂曰：「大郎忽與某等致得子弟庇身之地，某等共率草粟之直二萬貫文。」

yì yīn huái zhū jiǎ kè zǐ dì míng yè chéng, jiē rèn wèi qīn gù. zuì xīn rán lǎn zhī, gè zhì zhū dào gāo yú zhī dì zhòng zhí. yì yòu huò qián shù wàn.
乂因懷諸賈客子弟名謁晟，皆認為親故。最忻然覽之，各置諸道膏腴之地重職。乂又獲錢數萬。

chóng xián lǐ yǒu zhōng láng jiāng cáo suì xìng, táng xià shēng yī dà shù. suì xìng měi huàn qí jīng nián zhī yè, yǒu ài tíng yǔ, fá zhī yòu kǒng sǔn táng shì. yì yīn fǎng suì xìng, zhǐ qí shù yuē: zhōng láng hé xià qù zhī?
崇賢里有中郎將曹遂興，堂下生一大樹。遂興每患其經年枝葉，有礙庭宇，伐之又恐損堂室。乂因訪遂興，指其樹曰：「中郎何下去之？」

suì xìng dá yuē: chéng yǒu ài ěr, yīn lǜ gēn shēn běn gù, kǒng sǔn suǒ jū shì zì.
遂興答曰：「誠有礙耳，因慮根深本固，恐損所居室字。」

yì suì qǐng mǎi zhī: réng yǔ zhōng láng chú zhī, bù lìng yǒu sǔn, dāng lìng shù zì shī.
乂遂請買之：「仍與中郎除之，不令有損，當令樹自失。」

zhōng láng dà xǐ. nǎi chū qián wǔ qiān wén, yǐ nà zhōng láng. yǔ fǔ suǒ jiàng rén yì fá qí shù, zì shāo jí gēn, lìng gè zhǎng èr chǐ yú duàn zhī, hòu yǔ qí zhí. yīn xuǎn jiù zhòng cái, jí lù bó jú shù bǎi, yù yú běn háng, yòu jì lì bǎi yú bèi. qí jīng gàn lǜ shì lèi yě. hòu yì nián lǎo wú zi, fēn qí jiàn zài cái děng, yǔ zhū shú shí qīn yǒu. zhì qí yú qiān chǎn yè, jiē xī zhū dà shì gè qiān yú guàn, yǔ cháng zhù fǎ ān shàng rén jīng guǎn, bù jiǎn rì shí, gōng nǐ qí qián, yì bù jì lì. yì zú shí, nián bā xún yú, jīng chéng hé huì lǐ yǒu dǐ, dì zhí zōng qīn jū yān. zhū sūn shàng zài.
中郎大喜。乃出錢五千文，以納中郎。與斧所匠人議伐其樹，自梢及根，令各長二尺余斷之，厚與其直。因選就眾材，及陸博局數百，鬻於本行，又計利百餘倍。其精幹率是類也。後乂年老無子，分其見在財等，與諸熟識親友。至其餘千產業，街西諸大市各千餘貫，與常住法安上人經管，不揀日時，供擬其錢，亦不計利。乂卒時，年八旬余，京城和會裡有邸，弟侄宗親居焉。諸孫尚在。