fú fēng dòu yì, nián shí sān, zhū gū lèi cháo guó qī, qí bó jiǎn jiào gōng bù shàng shū jiāo, xián jiù shǐ gōng yuàn shǐ, yú jiā huì fāng yǒu miào yuàn. yì qīn yǔ zhāng jìng lì rèn ān zhōu zhǎng shǐ, dé tì guī chéng. ān zhōu tǔ chū sī lǚ, jìng lì jī shí shù liàng sàn shēng zhí, jìng qǔ zhī. wéi yì dú bù qǔ é ér suǒ yú zhī yī liàng, yòu shāo dà, zhū shēng zhí zhī shèng zhě. yì zài bài ér shòu zhī. jìng lì wèn qí gù, yì bú duì, shū bù zhī zhí huò yǒu duān mù zhī yuǎn zhì. suì yú shì yù zhī, dé qián bàn qiān, mì zhù zhī. qián yú duàn lú zuò èr zhī xiǎo chā, lì qí rèn.
扶风窦乂,年十三,诸姑累朝国戚,其伯检校工部尚书交,闲厩使、宫苑使,于嘉会坊有庙院。乂亲与张敬立任安州长史,得替归城。安州土出丝履,敬立赍十数辆散甥侄,竞取之。唯乂独不龋俄而所余之一辆,又稍大,诸甥侄之剩者。乂再拜而受之。敬立问其故,乂不对,殊不知殖货有端木之远志。遂于市鬻之,得钱半千,密贮之。潜于锻炉作二枝小锸,利其刃。
wǔ yuè chū, cháng ān shèng fēi yú jiá, yì sǎo jù dé hú yú. suì wǎng yì bó suǒ, jiè miào yuàn xí yè. bó fù cóng zhī. yì yè zé qián jì bāo yì sì fǎ ān shàng rén yuàn zhǐ, zhòu zé wǎng miào zhōng. yǐ èr chā kāi xì dì, guǎng wǔ cùn, shēn wǔ cùn, mì bù sì qiān yú tiáo, jiē zhǎng èr shí yú bù, jí shuǐ zì zhī, bù yú jiá yú qí zhōng. xún yù xià yǔ, jìn jiē zī zhǎng. bǐ jí qiū, sēn rán yǐ jí chǐ yú, qiān wàn yú zhū yǐ. jí míng nián, yú zāi yǐ zhǎng sān chǐ yú, yì suì chí fǔ dài qí bìng zhě, xiāng qù gè sān cùn. yòu xuǎn zhě tiáo zhī chóu zhí zhě, xī liú zhī. suǒ jiān xià zhě, èr chǐ zuò wéi shù zhī, dé bǎi yú shù. yù qiū yīn lín, měi shù yù zhí shí yú qián.
五月初,长安盛飞榆荚,乂扫聚得斛余。遂往诣伯所,借庙院习业。伯父从之。乂夜则潛寄褒义寺法安上人院止,昼则往庙中。以二锸开隙地,广五寸,深五寸,密布四千余条,皆长二十余步,汲水渍之,布榆荚于其中。寻遇夏雨,尽皆滋长。比及秋,森然已及尺余,千万余株矣。及明年,榆栽已长三尺余,乂遂持斧代其并者,相去各三寸。又选者条枝稠直者,悉留之。所间下者,二尺作围束之,得百余束。遇秋阴霖,每束鬻值十余钱。
yòu míng nián, jí shuǐ yú jiù tōu gōu zhōng. zhì qiū, yú yǐ yǒu dà zhě rú jī luǎn. gèng xuǎn qí chóu zhí zhě, yǐ fǔ qù zhī, yòu dé èr bǎi yú shù, cǐ shí yù lì shù bèi yǐ. hòu wǔ nián, suì qǔ dà zhě zuò wū chuán, jǐn qiān yú jīng, yù zhī, dé sān sì wàn yú qián. qí duān dà zhī cái, zài miào yuàn zhě bù chì qiān yú, jiē kān zuò chē chéng zhī yòng. cǐ shí shēng yá, yǐ yǒu bǎi yú. zì cǐ shì bó, bù qiú bǎi jié, rì qiàn shí ér yǐ. suì mǎi shǔ qīng má bù, bǎi qián gè pǐ, sì chǐ ér cái zhī, gù rén zuò xiǎo dài zi. yòu mǎi nèi xiāng xīn má xié shù bǎi liàng, bù lí miào zhōng. cháng ān zhū fāng xiǎo ér jí jīn wú jiā xiǎo ér děng, rì gěi bǐng sān méi, qián shí wǔ zhàng, fù yǔ dài zi yī kǒu. zhì dōng, shí huái zǐ shí qí nèi, nà yān. yuè yú, huái zi yǐ jī liǎng chē yǐ. yòu lìng xiǎo ér shí pò má xié, měi sān liàng, yǐ xīn má xié yī liàng huàn zhī. yuǎn jìn zhī zhī, sòng pò má xié zhě yún jí. shù rì, huò qiān yú liàng. rán hòu yù yú cái zhōng chē lún zhě, cǐ shí yòu dé bǎi yú qiān. gù rì yōng rén, yú chóng xián xī mén shuǐ jiàn, cóng shuǐ xǐ qí pò má xié, pù gàn, zhù miào yuàn zhōng. yòu fāng mén wài mǎi zhū duī qì suì wǎ zi, lìng gōng rén yú liú shuǐ jiàn xǐ qí ní zǐ, chē zài jī yú miào zhōng. rán hòu zhì shí zuǐ nán wǔ jù, cuò duì sān jù, xī shì mǎi yóu diàn shù shí, gù páo rén zhí cuàn. guǎng zhào rì yōng rén, lìng cuò qí pò má xié, fěn qí suì wǎ, yǐ shū bù shāi zhī, hé huái zi yóu diàn, lìng yì rén rì yè jiā gōng làn dǎo, hòu xiāng rǔ rù, xī kàn kān wèi tǐng, cóng jiù zhōng shú chū, mìng gōng rén jǐng shǒu tuán wò. lì zhǎng sān chǐ yǐ xià, yuán jìng sān cùn, duǒ zhī dé wàn yú tiáo, hào wèi fǎ zhú.
又明年,汲水于旧偷沟中。至秋,榆已有大者如鸡卵。更选其稠直者,以斧去之,又得二百余束,此时鬻利数倍矣。后五年,遂取大者作屋椽,仅千余茎,鬻之,得三四万余钱。其端大之材,在庙院者;不啻千余,皆堪作车乘之用。此时生涯,已有百余。自此市帛,布裘百结,日歉食而已。遂买蜀青麻布,百钱个疋,四尺而裁之,雇人作小袋子。又买内乡新麻鞋数百辆,不离庙中。长安诸坊小儿及金吾家小儿等,日给饼三枚,钱十五丈,付与袋子一口。至冬,拾槐子实其内,纳焉。月余,槐子已积两车矣。又令小儿拾破麻鞋,每三辆,以新麻鞋一辆换之。远近知之,送破麻鞋者云集。数日,获千余辆。然后鬻榆材中车轮者,此时又得百余千。雇日佣人,于崇贤西门水涧,从水洗其破麻鞋,曝干,贮庙院中。又坊门外买诸堆弃碎瓦子,令功人于流水涧洗其泥滓,车载积于庙中。然后置石嘴难五具,剉碓三具,西市买油靛数石,雇庖人执爨。广召日佣人,令剉其破麻鞋,粉其碎瓦,以疏布筛之,合槐子油靛,令役人日夜加功烂捣,候相乳入,悉看堪为挺,从臼中熟出,命工人井手团握。例长三尺已下,圆径三寸,垛之得万余条,号为法烛。
jiàn zhōng chū, liù yuè, jīng chéng dà yǔ, chǐ jìn zhòng guì, xiàng wú chē lún. yì nǎi qǔ cǐ fǎ zhú yù zhī, měi tiáo bǎi wén, jiāng rán chuī cuàn, yǔ xīn gōng bèi. yòu huò wú qióng zhī lì. xiān shì xī shì chèng xíng zhī nán, yǒu shí yú mǔ ào xià qián wū zhī dì, mù yuē xiǎo hǎi chí, wèi qí tíng zhī nèi, zhòng huì tīng jù. yòu suì qiú mǎi zhī. qí zhǔ bù cè, yòu chóu qián sān wàn. jì huò zhī, yú qí zhōng lì biāo, xuán fān zǐ. rào chí shè liù qī pù, zhì zào jiān bǐng jí péng zi. zhào xiǎo ér zhì wǎ lì, jī qí fān biāo, zhōng zhě yǐ jiān bǐng tuán zi dàn. bù yú yuè, liǎng jiē xiǎo ér jìng wǎng, jì wàn wàn, suǒ zhì wǎ yǐ mǎn chí yǐ. suì jīng dù, zào diàn èr shí jiān, dāng qí yào hài, rì shōu lì shù qiān, shén huò qí yào. diàn jīn cún yān, hào wèi dòu jiā diàn. yòu cháng yǒu hú rén mǐ liàng, yīn jī hán, yì jiàn zhé yǔ qián bó, fán qī nián, bù zhī jiān. yì rì, yì jiàn liàng, āi qí jī hán, yòu yǔ qián wǔ qiān wén. liàng yīn gǎn jī ér wèi rén yuē:" liàng zhōng yǒu suǒ bào dà láng."
建中初,六月,京城大雨,尺烬重桂,巷无车轮。义乃取此法烛鬻之,每条百文,将燃炊爨,与薪功倍。又获无穷之利。先是西市秤行之南,有十余亩坳下潜汙之地,目曰小海池,为旗亭之内,众秽听聚。又遂求买之。其主不测,又酬钱三万。既获之,于其中立标,悬幡子。绕池设六七铺,制造煎饼及棚子。召小儿掷瓦砾,击其幡标,中者以煎饼糰子啖。不逾月,两街小儿竟往,计万万,所掷瓦已满池矣。遂经度,造店二十间,当其要害,日收利数千,甚获其要。店今存焉,号为窦家店。又尝有胡人米亮,因饥寒,乂见辄与钱帛,凡七年,不之间。异日,乂见亮,哀其饥寒,又与钱五千文。亮因感激而谓人曰:“亮终有所报大郎。”
yì fāng xián jū, wú hé liàng qiě zhì, wèi yì yuē:" chóng xián lǐ yǒu xiǎo zhái chū mài, zhí èr bǎi qiān wén, dà láng sù mǎi zhī."
乂方闲居,无何亮且至,谓乂曰:“崇贤里有小宅出卖,直二百千文,大郎速买之。”
yòu xī shì guì fāng, suǒ qián yíng yú, jí yī zhí chū qián shì zhī. shū qì rì, liàng yǔ yì yuē:" liàng gōng yú lǎn yù, cháng jiàn zhái nèi yǒu yì shí, rén hǎn zhī zhī, shì dǎo yī zhēn, zhēn yú tián yù, dà láng qiě lì zhì fù yǐ."
又西市柜坊,鏁钱盈余,即依直出钱市之。书契日,亮与乂曰:“亮攻于览玉,尝见宅内有异石,人罕知之,是捣衣砧,真于阗玉,大郎且立致富矣。”
yì wèi zhī xìn. liàng yuē:" yán shòu fāng zhào yù gōng guān zhī."
乂未之信。亮曰:“延寿坊召玉工观之。”
yù gōng dà jīng yuē:" cǐ qí huò yě! gōng zhī dāng de yāo dài kuǎ èr shí fù, měi fù bǎi qián, sān qiān guàn wén."
玉工大惊曰:“此奇货也!攻之当得腰带銙二十副,每副百钱,三千贯文。”
suì lìng zuó chéng, guǒ de shù bǎi yú jià. yòu dé hé zǐ zhí dài tóu wěi zhū sè zá lèi, yù zhī, yòu jì huò qián shù shí wàn guàn. qí zhái jǐng yuán qì, yì suì yǔ mǐ liàng, shǐ jū zhī yǐ chóu yān: yòu lǐ chéng tài wèi zhái qián, yǒu yī xiǎo zhái, xiāng chuán xiōng shén, zhí èr bǎi shí qiān, yì mǎi zhī. zhù yuán dǎ qiáng, chāi qí wǎ mù, gè duǒ yī chù, jiù gēng zhī. tài wèi zhái zhōng, bàng qí dì yǒu xiǎo lóu, cháng xià kàn yān. chéng yù bìng zhī wèi jī qiú zhī suǒ. tā rì nǎi shǐ rén wèn yì, yù mǎi zhī. yì què rán bù nà, yún:" mǒu zì yǒu suǒ yào."
遂令琢成,果得数百于价。又得合子执带头尾诸色杂类,鬻之,又计获钱数十万贯。其宅井元契,乂遂与米亮,使居之以酬焉:又李晟太尉宅前,有一小宅,相传凶甚,直二百十千,乂买之。筑园打墙,拆其瓦木,各垛一处,就耕之。太尉宅中,傍其地有小楼,常下瞰焉。晟欲并之为击球之所。他日乃使人问乂,欲买之。乂确然不纳,云:“某自有所要。”
hòu chén xiū mù rì, suì jù zhái qì shū, qǐng jiàn chéng. yǔ chéng yuē:" mǒu běn zhì cǐ zhái, yù yǔ shā qī jū zhī, kǒng fǔ bī tài wèi jiǎ dì, pín jiàn zhī rén, gù nán ān yǐ. mǒu suǒ jiàn cǐ dì kuān xián, qí zhōng kě yǐ wéi xì mǎ. jīn xiàn yuán qì, fú wéi fǔ cì zhào nà."
候晨休沐日,遂具宅契书,请见晟。语晟曰:“某本置此宅,欲与杀戚居之,恐俯逼太尉甲第,贫贱之人,固难安矣。某所见此地宽闲,其中可以为戏马。今献元契,伏惟俯赐照纳。”
chéng dà yuè, sī wèi yì:" bú yào mǒu wēi lì hū" yì yuē:" wú gǎn wàng, yóu kǒng hòu yǒu huǎn jí, zài lái tóu gào lìng gōng."
晟大悦,私谓乂:“不要某微力乎”乂曰:“无敢望,犹恐后有缓急,再来投告令公。”
chéng yì zhī zhòng. yì suì bān yí wǎ mù, píng zhì qí dì rú dǐ, xiàn chéng. chéng xì mǎ, hé yì zhī suǒ huì. yì nǎi gàn liǎng shì xuǎn dà shāng chǎn jù wàn zhě, dé wǔ liù rén, suì wèn zhī:" jūn qǐ bù yǒu zǐ dì yīng zhū dào jí zài jīng zhí shì fǒu?"
晟益知重。乂遂搬移瓦木,平治其地如砥,献晟。晟戏马,荷乂之所惠。乂乃干两市选大商产巨万者,得五六人,遂问之:“君岂不有子弟婴诸道及在京职事否?”
gǔ kè jīn yǔ yì yuē:" dà láng hū yǔ mǒu děng zhì dé zǐ dì bì shēn zhī dì, mǒu děng gòng lǜ cǎo sù zhī zhí èr wàn guàn wén."
贾客金语乂曰:“大郎忽与某等致得子弟庇身之地,某等共率草粟之直二万贯文。”
yì yīn huái zhū gǔ kè zǐ dì míng yè chéng, jiē rèn wéi qīn gù. zuì xīn rán lǎn zhī, gè zhì zhū dào gāo yú zhī dì zhòng zhí. yì yòu huò qián shù wàn.
乂因怀诸贾客子弟名谒晟,皆认为亲故。最忻然览之,各置诸道膏腴之地重职。乂又获钱数万。
chóng xián lǐ yǒu zhōng láng jiàng cáo suì xìng, táng xià shēng yī dà shù. suì xìng měi huàn qí jīng nián zhī yè, yǒu ài tíng yǔ, fá zhī yòu kǒng sǔn táng shì. yì yīn fǎng suì xìng, zhǐ qí shù yuē:" zhōng láng hé xià qù zhī?"
崇贤里有中郎将曹遂兴,堂下生一大树。遂兴每患其经年枝叶,有碍庭宇,伐之又恐损堂室。乂因访遂兴,指其树曰:“中郎何下去之?”
suì xìng dá yuē:" chéng yǒu ài ěr, yīn lǜ gēn shēn běn gù, kǒng sǔn suǒ jū shì zì."
遂兴答曰:“诚有碍耳,因虑根深本固,恐损所居室字。”
yì suì qǐng mǎi zhī:" réng yǔ zhōng láng chú zhī, bù lìng yǒu sǔn, dāng lìng shù zì shī."
乂遂请买之:“仍与中郎除之,不令有损,当令树自失。”
zhōng láng dà xǐ. nǎi chū qián wǔ qiān wén, yǐ nà zhōng láng. yǔ fǔ suǒ jiàng rén yì fá qí shù, zì shāo jí gēn, lìng gè zhǎng èr chǐ yú duàn zhī, hòu yǔ qí zhí. yīn xuǎn jiù zhòng cái, jí lù bó jú shù bǎi, yù yú běn háng, yòu jì lì bǎi yú bèi. qí jīng gàn lǜ shì lèi yě. hòu yì nián lǎo wú zi, fēn qí jiàn zài cái děng, yǔ zhū shú shí qīn yǒu. zhì qí yú qiān chǎn yè, jiē xī zhū dà shì gè qiān yú guàn, yǔ cháng zhù fǎ ān shàng rén jīng guǎn, bù jiǎn rì shí, gōng nǐ qí qián, yì bù jì lì. yì zú shí, nián bā xún yú, jīng chéng hé huì lǐ yǒu dǐ, dì zhí zōng qīn jū yān. zhū sūn shàng zài.
中郎大喜。乃出钱五千文,以纳中郎。与斧所匠人议伐其树,自梢及根,令各长二尺余断之,厚与其直。因选就众材,及陆博局数百,鬻于本行,又计利百余倍。其精干率是类也。后乂年老无子,分其见在财等,与诸熟识亲友。至其余千产业,街西诸大市各千余贯,与常住法安上人经管,不拣日时,供拟其钱,亦不计利。乂卒时,年八旬余,京城和会里有邸,弟侄宗亲居焉。诸孙尚在。