táng zhōng shū shè rén dù mù, shǎo yǒu yì cái, xià bǐ chéng yǒng. ruò guàn zhuó jìn shì dì, fù jié zhì kē. mù shǎo juàn, zhù shū yě fàng dàng, suī wèi jiǎn dào, ér bù néng zì jìn. huì chéng xiàng niú sēng rú chū zhèn yáng zhōu, pì jié dù zhǎng shū jì. mù gōng zhí zhī wài, wéi yǐ yàn yóu wèi shì. yáng zhōu shèng dì yě, měi zhòng chéng xiàng xī, chàng lóu zhī shàng, cháng yǒu jiàng shā dēng wàn shù, huī yào luó liè kōng zhōng. jiǔ lǐ sān shí bù jiē zhōng, zhū cuì tián yàn, miǎo ruò xiān jìng. mù cháng chū méi chí qí jiān, wú xū xī. fù yǒu zú sān shí rén, yì fú suí hòu, qián hù zhī, zēng rú zhī mì jiào yě. ér mù zì wèi dé shuí rén bù zhī zhī, suǒ zhì chéng huān, wú bù huì yì. rú shì qiě shù nián. jí zhēng bài shì yù shǐ, sēng rú yú zhōng táng jiàn, tuán jiè zhī yuē: yǐ shì yù shǐ qì gài dá yù gù dāng zì jí yí tú, rán cháng lǜ fēng qíng bù jié, huò zhì zūn tǐ guāi hé.
唐中書舍人杜牧，少有逸才，下筆成詠。弱冠擢進士第，復捷制科。牧少雋，住疏野放蕩，雖為檢到，而不能自禁。會丞相牛僧孺出鎮揚州，辟節度掌書記。牧供職之外，唯以宴遊為事。揚州勝地也，每重城向夕，倡樓之上，常有絳紗燈萬數，輝耀羅列空中。九里三十步街中，珠翠填咽，邈若仙境。牧常出沒馳其間，無虛夕。復有卒三十人，易服隨後，潛護之，憎孺之密教也。而牧自謂得誰人不知之，所至成歡，無不會意。如是且數年。及征拜侍御史，僧孺於中堂餞，團戒之曰：「以侍御史氣概達馭固當自極夷途，然常慮風情不節，或至尊體乖和。」

mù yīn miù yuē: mǒu xìng cháng zì jiǎn shōu, bù zhì yí zūn yōu ěr.
牧因謬曰：「某幸常自檢收，不至貽尊憂耳。」

sēng rú xiào ér bù dá, jí mìng shì ér qǔ yī xiǎo shū lù, duì mù fā zhī, nǎi jiē zú zhī mì bào yě. fán shù shí bǎi, xī yuē: mǒu xī dù shū jì guò mǒu jiā, wú yàng. mǒu xī yàn mǒu jiā, yì rú zhī.
僧孺笑而不答，即命侍兒取一小書麓，對牧發之，乃街卒之密報也。凡數十百，悉曰：「某夕杜書記過某家，無恙。某夕宴某家，亦如之。」

mù duì zhī dà cán, yīn wèi bài zhì xiè, ér zhōng shēn gǎn yān. gù sēng rú zhī hōng, mù wèi zhī zhì, ér jí yán qí měi, bào suǒ zhī yě. mù jì wèi yù shǐ, jiǔ zhī, fēn wù luò yáng.
牧對之大慚，因位拜致謝，而終身感焉。故僧孺之薨，牧為之志，而極言其美，報所知也。牧既為御史，久之，分務洛陽。

shí lǐ sī tú yuàn, bà zhèn xián jū, shēng jì háo huá, wèi dāng shí dì yī. luò zhōng míng shì, xián yè jiàn zhī. lǐ nǎi dà kāi yàn xí, dāng shí cháo kè gāo liú, wú bù zhēn fù, yǐ mù chí xiàn, bù gǎn yāo zhì. mù qiǎn zuò kè dá yì, yuàn yù qī huì. lǐ bù dé jǐ chí shū. fāng duì jiǔ dú zhēn, yì jǐ hān chàng, wén mìng jìn lái. shí huì zhōng yǐ yǐn jiǔ, nǚ jì bǎi yú rén, jiē jué yì shū sè. mù dú zuò nán xíng, dèng mù zhù shì, yǐn mǎn sān jué, wèn lǐ yún:" wén yǒu zǐ yún zhě shú shì?" lǐ zhǐ shì zhī. mù fù níng dì liáng jiǔ yuē:" míng bù xū dé, yí yǐ jiàn huì." lǐ fǔ ér xiào, zhū jì jiē huí shǒu pò yán. mù yòu zì yǐn sān jué, lǎng yín ér qǐ yuē:" huá táng jīn rì qí yán kāi, shuí huàn fēn sī yù shǐ lái? hū fā kuáng yán jīng mǎn zuò, liǎng xíng hóng fěn yī shí huí." yì qì xián yì, páng ruò wú rén, mù yòu zì yǐ nián jiàn chí mù, cháng zhuī fù gǎn jiù shī yuē:" luò tuò jiāng hú zài jiǔ xíng, chǔ yāo xiān xì zhǎng zhōng qíng. sān nián yī jué yáng zhōu mèng, yíng dé qīng lóu báo xìng míng." yòu yuē:" chuán yī zhào bǎi fēn kōng, shí zài qīng chūn bù fù gōng. jīn rì bìn sī chán tà bàn, chá yān qīng yáng luò huā fēng." tài hé mò, mù fù zì shì yù shǐ chū zuǒ shěn fù shī jiāng xī xuān zhōu mù. suī suǒ zhì zhé yóu, ér zhōng wú shǔ yì, xián yǐ fēi qí suǒ hǎo yě. jí wén hú zhōu míng jùn, fēng wù yán hǎo, qiě duō qí sè, yīn gān xīn yóu zhī. hú zhōu cì shǐ mǒu yǐ, mù sù suǒ hòu zhě, pō yù qí yì.
時李司徒願，罷鎮閒居，聲妓豪華，為當時第一。洛中名士，咸謁見之。李乃大開宴席，當時朝客高流，無不臻赴，以牧持憲，不敢邀致。牧遣座客達意，願預期會。李不得己馳書。方對酒獨斟，亦己酣暢，聞命近來。時會中已飲酒，女妓百餘人，皆絕藝殊色。牧獨坐南行，瞪目注視，引滿三爵，問李云："聞有紫雲者孰是？"李指示之。牧復凝睇良久曰："名不虛得，宜以見惠。"李俯而笑，諸妓皆回首破顏。牧又自飲三爵，朗吟而起曰："華堂今日崎筵開，誰喚分司御史來？忽發狂言驚滿座，兩行紅粉一時回。"意氣閒逸，旁若無人，牧又自以年漸遲暮，常追賦感舊詩曰："落魄江湖載酒行，楚腰纖細掌中情。三年一覺揚州夢，贏得青樓薄倖名。"又曰："□船一棹百分空，十載青春不負公。今日鬢絲禪榻伴，茶煙輕颺落花風。"太和末，牧復自恃御史出佐沈傅師江西宣州幕。雖所至輒游，而終無屬意，咸以非其所好也。及聞湖州名郡，風物妍好，且多奇色，因甘心游之。湖州刺史某乙，牧素所厚者，頗喻其意。

jí mù zhì, měi wèi zhī qū yàn zhōu yóu. fán yōu chàng nǚ, lì suǒ néng zhì zhě, xī wèi chū zhī. mù zhù mù níng shì yuē: měi yǐ, wèi jǐn shàn yě.
及牧至，每為之曲宴週遊。凡優倡女，力所能致者，悉為出之。牧注目凝視曰：「美矣，未盡善也。」

yǐ fù hòu qí yì. mù yuē: yuàn dé zhāng shuǐ xī, shǐ zhōu rén bì guān, hòu sì miàn yún jí, mǒu dāng xián xíng yù mù, jì yú cǐ jì, huò yǒu yuè yān.
乙復候其意。牧曰：「願得張水嬉，使州人畢觀，候四面雲集，某當閒行寓目，冀於此際，或有閱焉。」

yǐ dà xǐ, rú qí yán. zhì rì, liǎng àn guān zhě rú dǔ. dài mù, jìng wú suǒ de. jiāng bà, zhōu yǐ àn. yú cóng rén zhōng, yǒu lǐ lǎo yǐn tóu nǚ, nián shí yú suì. mù shú shì yuē: cǐ zhēn guó sè, xiàng chéng xū shè ěr.
乙大喜，如其言。至日，兩岸觀者如堵。迨暮，竟無所得。將罷，舟蟻岸。於叢人中，有里姥引頭女，年十餘歲。牧熟視曰：「此真國色，向誠虛設耳。」

yīn shǐ yǔ qí mǔ, jiāng jiē zhì zhōu zhōng. mǔ nǚ jiē jù. mù yuē: qiě bù jí nà, dāng wèi hòu qī.
因使語其母，將接致舟中。母女皆懼。牧曰：「且不即納，當為後期。」

lǎo yuē: tā nián shī xìn, fù dāng hé rú?
姥曰：「他年失信，復當何如？」

mù yuē: wú bù shí nián, bì shǒu cǐ jùn. shí nián bù lái, nǎi cóng ěr suǒ shì kě yě.
牧曰：「吾不十年，必守此郡。十年不來，乃從爾所適可也。」

mǔ xǔ nuò, yīn yǐ zhòng shì jié zhī, wèi méng ér bié. gù mù guī cháo, pō yǐ hú zhōu wèi niàn, rán yǐ guān zhì shàng bēi, shū wèi gǎn fā. xún bài huáng zhōu tā zhōu, yòu yí mù zhōu, jiē fēi yì yě. mù sù yǔ zhōu chí shàn, huì chí wèi xiāng, nǎi bìng yǐ sān jiān gàn chí, qǐ shǒu hú zhōu. yì yǐ dì mù jí, jì yú jiāng wài liáo zhī.
母許諾，因以重市結之，為盟而別。故牧歸朝，頗以湖州為念，然以官秩尚卑，殊未敢發。尋拜黃州、他州，又移睦州，皆非意也。牧素與周墀善，會墀為相，乃並以三箋干墀，乞守湖州。意以弟目疾，冀於江外療之。

dà zhōng sān nián, shǐ shòu hú zhōu cì shǐ. cǐ zhì jùn, zé yǐ shí sì nián yǐ. suǒ yuē zhě, yǐ cóng rén sān zài, ér shēng sān zi. mù jì jí zhèng, hán shǐ zhào zhī. qí mǔ jù qí jiàn duó, xié yòu yǐ tóng wǎng. mù jié qí mǔ yuē: nǎng jì xǔ wǒ yǐ, hé wèi fǎn zhī?
大中三年，始授湖州刺史。此至郡，則已十四年矣。所約者，已從人三載，而生三子。牧既即政，函使召之。其母懼其見奪，攜幼以同往。牧詰其母曰：「曩既許我矣，何為反之？」

mǔ yuē: xiàng yuē shí nián, shí nián bù lái ér hòu jià, jià yǐ sān nián yǐ.
母曰：「向約十年，十年不來而後嫁，嫁已三年矣。」

mù yīn qǔ qí zài cí shì zhī, fǔ shǒu yí guǐ yuē: qí cí yě zhí, qiáng zhī bù xiáng.
牧因取其載詞視之，俯首移晷曰：「其詞也直，強之不祥。」

nǎi hòu wèi lǐ ér pò zhī. yīn fù shī yǐ zì shāng yuē: zì shì xún chūn qù jiào chí, bù xū chóu chàng yuàn fāng shí. kuáng fēng luò jǐn shēn hóng sè, lǜ yè chéng yīn zi mǎn zhī.
乃厚為禮而迫之。因賦詩以自傷曰：「自是尋春去較遲，不須惆悵怨芳時。狂風落盡深紅色，綠葉成陰子滿枝。」