yí fèng zhōng, yǒu rú shēng liǔ yì zhě, yīng jǔ xià dì, jiāng hái xiāng bīn. niàn xiāng rén yǒu kè yú jìng yáng zhě, suì wǎng gào qù. zhì liù qī lǐ, niǎo qǐ mǎ jīng, jí yì dào zuǒ. yòu liù qī lǐ, nǎi zhǐ. jiàn yǒu fù rén, mù yáng yú dào pàn. yì guài shì zhī, nǎi shū sè yě. rán ér é liǎn bù shū, zhōng xiù yuán guāng, níng tīng xiáng lì, ruò yǒu suǒ cì. yì jié yuē: zi hé kǔ ér zì rǔ rú cǐ?
儀鳳中，有儒生柳毅者，應舉下第，將還湘濱。念鄉人有客於徑陽者，遂往告去。至六七里，鳥起馬驚，疾逸道左。又六七里，乃止。見有婦人，牧羊於道畔。毅怪視之，乃殊色也。然而娥臉不舒，中袖元光，凝聽翔立，若有所伺。毅詰曰：「子何苦而自辱如此？」

fù shǐ xiào ér xiè, zhōng qì ér duì yuē: jiàn qiè bù xìng, jīn rì jiàn rǔ wèn yú zhǎng zhě, rán ér hèn guàn jī gǔ, yì hé néng kuì bì, xìng yī wén yān. qiè dòng tíng lóng jūn shào nǚ yě. fù mǔ pèi jià jìng chuān cì zǐ. ér fū xù lè yì, wèi bì pú suǒ huò, rì yǐ yàn báo. jì ér jiāng sù yú jiù gū, jiù gū ài qí zi, bù néng yù. dǎi sù pín qiè, yòu dé zuì yú jiù gū. jiù gū huǐ chù yǐ zhì cǐ.
婦始笑而謝，終泣而對曰：「賤妾不幸，今日見辱問於長者，然而恨貫肌骨，亦何能愧避，幸一聞焉。妾洞庭龍君少女也。父母配嫁徑川次子。而夫婿樂逸，為婢僕所惑，日以厭薄。既而將訴於舅姑，舅姑愛其子，不能御。逮訴頻切，又得罪於舅姑。舅姑毀黜以至此。」

yán qì, xī liú tì, bēi bù zì shèng. yòu yuē: dòng tíng yú zī, xiāng yuǎn bù zhī qí jǐ duō yě? zhǎng tiān máng máng, xìn hào mò tōng, xīn mù duàn jǐn, wú suǒ zhī āi. wén jūn jiāng hái wú, mì ěr dòng tíng, yù yǐ chǐ shū jì tuō shì zhě, wèi bǔ jiāng yǐ wèi kě hū?
言訖，欷流涕，悲不自勝。又曰：「洞庭於茲，相遠不知其幾多也？長天茫茫，信耗莫通，心目斷盡，無所知哀。聞君將還吳，密邇洞庭，欲以尺書寄託侍者，未卜將以為可乎？」

yì yuē: wú yì fū yě. wén zi zhī shuō, qì xuè jù dòng, hèn wú máo yǔ, bù néng fèn fēi. shì hé kě fǒu zhī wèi hū! rán ér, dòng tíng shēn shuǐ yě, wú xíng chén jiān, níng kě zhì yì yé? wéi kǒng dào tú xiǎn huì, bù xiāng tōng dá, zhì fù chéng tuō, yòu guāi kěn yuàn, zi yǒu hé shù, kě dǎo wǒ yé?
毅曰：「吾義夫也。聞子之說，氣血俱動，恨無毛羽，不能奮飛。是何可否之謂乎！然而，洞庭深水也，吾行塵間，寧可致意耶？惟恐道途顯晦，不相通達，致負誠托，又乖懇願，子有何術，可導我耶？」

nǚ bēi qì zài xiè yuē: fù dài zhēn zhòng, bù fù yán yǐ, tuō huò huí hào, suī sǐ bì xiè, jūn bù xǔ, hé gǎn yán. jì xǔ ér wèn, zé dòng tíng zhī yǔ jīng yì, bù zú wèi yì yě.
女悲泣再謝曰：「負戴珍重，不復言矣，脫獲回耗，雖死必謝，君不許，何敢言。既許而問，則洞庭之與京邑，不足為異也。」

yì qǐng wén zhī. nǚ yuē: dòng tíng zhī yīn, yǒu dà jú shù yān, xiāng rén wèi zhī shè jú. jūn dāng jiě qù zī dài, shù yǐ tā wù. rán hòu jǔ shù sān fā, dāng yǒu yīng zhě. yīn ér suí zhī, yuán yǒu ài yǐ. xìng jūn zǐ shū xù zhī wài, xī yǐ yǔ zhī. xīn chéng xìn tuō, qiān wàn wù yú.
毅請聞之。女曰：「洞庭之陰，有大橘樹焉，鄉人謂之社橘。君當解去茲帶，束以他物。然後舉樹三發，當有應者。因而隨之，元有礙矣。幸君子書敘之外，悉以語之。心誠信託，千萬勿渝。」

yì yuē: jìng wén mìng yǐ.
毅曰：「敬聞命矣。」

nǚ suì yú rú jiān jiě shū, zài bài yǐ jìn. dōng wàng chóu qì, ruò bù zì shèng. yì shēn wèi zhī qī. nǎi zhì shū náng zhōng, yīn fù wèn yuē: wú bù zhī zi zhī mù yáng, hé suǒ yòng zāi? shén qǐ zǎi shā hū?
女遂於襦間解書，再拜以進。東望愁泣，若不自勝。毅深為之戚。乃置書囊中，因復問曰：「吾不知子之牧羊，何所用哉？神豈宰殺乎？」

nǚ yuē: fēi yáng yě, yǔ gōng yě.
女曰：「非羊也，雨工也。」

yuē: hé wèi yǔ gōng?
曰：「何為雨工？」

yuē: léi tíng zhī lèi yě.
曰：「雷霆之類也。」

yì fù shì zhī, zé jiē jiǎo gù nù bù, yǐn shén yì. ér dà xiǎo máo jiǎo, zé wú bié yáng yān. yì yòu yuē: wú wèi shǐ zhě, tā rì guī dòng tíng, shèn wù xiāng bì.
毅復視之，則皆矯顧怒步，飲甚異。而大小毛角，則無別羊焉。毅又曰：「吾為使者，他日歸洞庭，慎勿相避。」

nǚ yuē: níng zhǐ bù bì, dāng rú qīn qī ěr.
女曰：「寧止不避，當如親戚耳。」

yǔ jìng, yǐn bié dōng qù. bù shù shí bù, huí wàng nǚ yǔ yáng, jù wú suǒ jiàn yǐ.
語竟，引別東去。不數十步，回望女與羊，俱無所見矣。

qí xī, zhì yì ér bié qí yǒu, yuè yú dào jiā. nǎi fǎng yú dòng tíng zhī yīn, guǒ yǒu shè jú. suì yì dài xiàng shù sān kòu. é yǒu wǔ fū chū bō jiān, zài bài qǐng yuē: guì kè jiāng zì hé suǒ zhì yě?
其夕，至邑而別其友，月余到家。乃訪於洞庭之陰，果有社橘。遂易帶向樹三叩。俄有武夫出波間，再拜請曰：「貴客將自何所至也？」

yì bù gào qí shì, yuē: tú yè dài wáng ěr.
毅不告其事，曰：「徒謁大王耳。」

wǔ fū jiē shuǐ zhǐ lù, yǐn yì yǐ jìn. wèi yì yuē: dāng bì mù, shù xī kě dá yǐ.
武夫揭水指路，引毅以進。謂毅曰：「當閉目，數息可達矣。」

yì rú qí yán, suì zhì qí gōng. shǐ jiàn tái gé xiāng xiàng, mén hù qiān wàn qí cǎo zhēn mù, wú suǒ bù yǒu, wǔ fū nǎi zhǐ yì shàng yú dà shì zhī yú, yuē: kè dāng jū cǐ yǐ cì.
毅如其言，遂至其宮。始見台閣相向，門戶千萬；奇草珍木，無所不有，武夫乃指毅上於大室之隅，曰：「客當居此以伺。」

yì yuē: cǐ hé suǒ yě?
毅曰：「此何所也？」

fū yuē: cǐ líng xū diàn yě.
夫曰：「此靈虛殿也。」

yì shì zhī, zé rén jiān zhēn bǎo, bì jǐn yú cǐ. zhù yǐ bái bì, qì yǐ qīng yù, chuáng yǐ shān hú, lián yǐ shuǐ jīng diāo liú lí yú cuì mèi, shì hǔ pò yú hóng dòng. qí xiù shēn yǎo, bù kě dān yán. rán ér wáng jiǔ bù zhì. yì wèi fū yuē: dòng tíng jūn ān zài zāi?
毅視之，則人間珍寶，畢盡於此。柱以白壁，砌以青玉，床以珊瑚，簾以水晶；雕琉璃於翠媚，飾琥珀於虹棟。奇秀深杳，不可殫言。然而王久不至。毅謂夫曰：「洞庭君安在哉？」

yuē: jūn fāng xìng xuán zhū gé, yǔ tài yáng dào shì jiǎng huǒ jīng, shǎo xuǎn dāng bì.
曰：「君方幸玄珠閣，與太陽道士講《火經》，少選當畢。」

yì yuē: hé wèi huǒ jīng?
毅曰：「何謂《火經》？」

fū yuē: wú jūn, lóng yě. lóng yǐ shuǐ wèi shén, jǔ yī bō kě bāo líng gǔ. dào shì nǎi rén yě. rén yǐ huǒ wèi shén, fā yī jù kě liáo ē páng. rán ér líng yòng bù tóng, xuán huà gè yì. tài yáng dào shì jīng yú rù lǐ, wú jūn yāo yǐ tīng yān.
夫曰：「吾君，龍也。龍以水為神，舉一波可包陵谷。道士乃人也。人以火為神，發一炬可燎阿房。然而靈用不同，玄化各異。太陽道士精於入理，吾君邀以聽焉。」

yán cū bì, ér gōng mén wèn jǐng cóng yún hé, jiàn yī rén pī zǐ yī, zhí qīng yù. fū yuè yuē: cǐ wú jūn yě.
言粗畢，而宮門問景從雲合，見一人披紫衣，執青玉。夫躍曰：「此吾君也。」

nǎi zhì qián yǐ gào zhī. jūn wàng yì ér wèn yuē: qǐ fēi rén jiān zhī rén hū?
乃至前以告之。君望毅而問曰：「豈非人間之人乎？」

yì yuē: rán.
毅曰：「然。」

suì rù bài, jūn yì bài, zuò yú líng xū zhī xià, wèi yì yuē: shuǐ fǔ yōu shēn, guǎ rén àn mèi, fū zǐ bù yuǎn qiān lǐ ér lái, jiāng yǒu wèi hū?
遂入拜，君亦拜，坐於靈虛之下，謂毅曰：「水府幽深，寡人暗昧，夫子不遠千里而來，將有為乎？」

yì yuē: yì, dài wáng zhī xiāng rén yě. zhǎng yú chǔ, yóu xué yú qín. zuó xià dì, xián qū jīng shuǐ zhī, jiàn dài wáng ài nǚ mù yáng yú yě, fēng huán yǔ bìn, suǒ bù rěn shì. yì yīn jié zhī, wèi yì yuē: wèi fū mèi suǒ báo, jiù gū bù niàn, yǐ zhì yú cǐ. bēi sì lín lí, chéng dá rén xīn. suì tuō shū yú yì, yì xǔ zhī, niàn zhì cǐ.
毅曰：「毅，大王之鄉人也。長於楚，遊學於秦。昨下第，閒驅涇水之，見大王愛女牧羊於野，風鬟雨鬢，所不忍視。毅因詰之，謂毅曰：『為夫媚所薄，舅姑不念，以至於此。』悲泗淋漓，誠怛人心。遂托書於毅，毅許之，念至此。」

yīn qǔ shū jìn zhī. dòng tíng jūn lǎn bì, yǐ xiù yǎn miàn ér qì mù: lǎo fù zhī zuì, bù zhěn jiàn tīng, zuò yí lóng gǔ, shǐ shēn guī rú ruò, yuǎn lí rǔ hài. gōng nǎi mò shàng rén yě, ér néng jí zhī. xìng bèi chǐ fā, hé gǎn fù dé!
因取書進之。洞庭君覽畢，以袖掩面而泣目：「老父之罪，不診鑒聽，坐貽聾瞽，使深閨孺弱，遠罹辱害。公乃陌上人也，而能急之。幸被齒發，何敢負德！」

cí bì, yòu āi zhà liáng jiǔ. zuǒ yòu jiē liú tì. shí yǒu huàn rén mì shì jūn zhě, jūn mù yǐ shū shòu zhī, lìng dá gōng zhōng. xū yú, gōng zhōng jiē tòng kū. jūn jīng wèi zuǒ yòu yuē: jí gào gōng zhōng, yuán shǐ yǒu shēng, kǒng qián táng suǒ zhī.
詞畢，又哀咤良久。左右皆流涕。時有宦人密侍君者，君目以書授之，令達宮中。須臾，宮中皆慟哭。君驚謂左右曰：「疾告宮中，元使有聲，恐錢塘所知。」

yì yuē: qián táng hé rén yě?
毅曰：「錢塘何人也？」

yuē: guǎ rén ài dì yě, xī wèi qián táng zhǎng, jīn zé zhì zhèng yǐ.
曰：「寡人愛弟也，昔為錢塘長，今則致政矣。」

yuē: hé gù bù shǐ zhī?
曰：「何故不使知？」

yuē: yǐ qí yǒng guò rén ěr. xī yáo zāo hóng shuǐ jiǔ nián zhě, nǎi cǐ zi yī nù yě. jìn yǔ tiān jiāng shī yì, chuān qí wǔ shān. shàng dì yǐ guǎ rén yǒu báo dé yú gǔ jīn, suì kuān qí tóng qì zhī zuì. rán yóu mó xì yú cǐ. gù qián táng zhī rén, rì lái hòu yān.
曰：「以其勇過人耳。昔堯遭洪水九年者，乃此子一怒也。近與天將失意，穿其五山。上帝以寡人有薄德於古今，遂寬其同氣之罪。然猶摩繫於此。故錢塘之人，日來候焉。」

cí wèi bì, ér dà shēng hū fā, tiān chè dì liè, gōng diàn bǎi bǒ, yún yān fèi yǒng. é yǒu chì lóng zhǎng wàn yú chǐ, diàn mù xuè shé, zhū lín huǒ xū xiàng chè jīn suǒ, suǒ qiān yù zhù qiān léi wàn tíng, jiǎo rào qí shēn, sǎn xuě yǔ báo, yī shùn jiē xià, nǎi niè qīng tiān ér fēi qù. yì chū kǒng jué pū dì, jūn qīn qǐ chí zhī yuē: yuán jù, gù wú hài.
詞未畢，而大聲忽發，天坼地裂，宮殿擺簸，雲煙沸涌。俄有赤龍長萬餘尺，電目血舌，朱鱗火須；項掣金鎖，鎖牽玉柱；千雷萬霆，繳繞其身，霰雪雨雹，一瞬皆下，乃孽青天而飛去。毅初恐蹶仆地，君親起持之曰：「元懼，固無害。」

yì liáng jiǔ ān yì, nǎi huò zì dìng, yīn gào cí yuē: yuàn dé shēng guī, yǐ bì fù lái.
毅良久安抑，乃獲自定，因告辭曰：「願得生歸，以避復來。」

jūn yuē: bù bì rú cǐ, qí qù zé rán, qí lái zé bù ěr. xìng wèi shǎo jǐn qiǎn quǎn.
君曰：「不必如此，其去則然，其來則不爾。幸為少盡繾綣。」

yīn mìng zhuó, hù jǔ yǐ rén shì. é ér xiáng fēng qìng yún, róng róng qià qià, chuáng jié líng lóng, xiāo sháo yǐ suí, hóng zhuāng qiān wàn, xiào yǔ xī xī. zhōng yǒu yī rén, zì rán é méi, míng mǎn shēn, xiāo cān chà. pò ér shì zhī, qián suǒ jì cí nǚ. rán ér ruò xǐ ruò bēi, líng lèi rú sī. xū yú, hóng yān bì qí zuǒ, zǐ qì shū qí yòu, xiāng níng huán xuán, rù yú gōng zhōng. jūn xiào wèi yì yuē: jīng shuǐ zhī qiú rén zhì yǐ.
因命酌，互舉以人事。俄而祥風慶雲，融融恰恰，幢節玲瓏，簫韶以隨，紅妝千萬，笑語熙熙。中有一人，自然蛾眉，明滿身，綃參差。迫而視之，前所寄辭女。然而若喜若悲，零淚如絲。須臾，紅煙蔽其左，紫氣舒其右，香凝環旋，入於宮中。君笑謂毅曰：「涇水之囚人至矣。」

jūn nǎi cí rén gōng. xū yú, yòu wén yuàn kǔ bù yǐ. yǒu qǐng, jūn fù chū, yǔ yì yǐn. yòu yǒu yī rén, pī zǐ shang, zhí qīng yù, mào sǒng shén yì, lì yú jūn zuǒ yòu. wèi yì yuē: cǐ qián táng yě.
君乃辭人宮。須臾，又聞怨苦不已。有頃，君復出，與毅飲。又有一人，披紫裳，執青玉，貌聳神溢，立於君左右。謂毅曰：「此錢塘也。」

yì qǐ qū bài zhī, qián táng yì jǐn lǐ xiāng jiē. wèi yì yuē: nǚ zhí bù xìng, wèi wán tóng suǒ rǔ, lài míng jūn zǐ xìn yì zhāo zhāng, zhì dá yuǎn yuān. bù rán zhě, shì wèi jīng líng zhī tǔ yǐ. xiǎng dé huái ēn, cí bù yú xīn.
毅起趨拜之，錢塘亦盡禮相接。謂毅曰：「女侄不幸，為頑童所辱，賴明君子信義昭彰，致達遠冤。不然者，是為涇陵之土矣。饗德懷恩，辭不渝心。」

yì tuì cí xiè, fǔ yǎng wěi wěi. qián táng nǎi gào xiōng yuē: shì zhě, chén fā líng xū, sì zhì jīng yáng, wǔ zhàn yú bǐ, wèi hái yú cǐ. shēn jiān chí zhì jiǔ tiān, yǐ gào shàng dì. shàng dì zhī qí yuān, ér yòu qí shī, qián suǒ qiǎn zhí, yīn ér huò miǎn. rán ér gāng cháng jī fā, bù chěng cí hòu. jīng rǎo gōng zhōng, fù wǔ bīn kè, kuì tì cán jù, bù zhī suǒ hái.
毅退辭謝，俯仰唯唯。錢塘乃告兄曰：「適者，辰發靈虛，巳至涇陽，午戰於彼，未還於此。申間馳至九天，以告上帝。上帝知其冤，而宥其失，前所譴執，因而獲免。然而剛腸激發，不逞辭候。驚擾宮中，復忤賓客，愧惕慚懼，不知所還。」

yīn tuì ér zài bài. jūn yuē: suǒ shā jǐ hé?
因退而再拜。君曰：「所殺幾何？」

yuē: liù shí wàn.
曰：「六十萬。」

shāng jià hū?
「傷稼乎？」

yuē: bā bǎi lǐ.
曰：「八百里。」

wú qíng láng ān zài?
「無情郎安在？」

yuē: shí zhī yǐ.
曰：「食之矣。」

jūn wǔ rán yuē: wán tóng zhī wèi shì xīn yě, chéng guò rěn, rán rǔ yì dà cǎo cǎo. lài shàng dì líng shèng, liàng qí zhì yuān. bù rán zhě, wǒ hé cí yān. cóng cǐ yǐ wǎng, wù fù rú sī.
君憮然曰：「頑童之為是心也，誠過忍，然汝亦大草草。賴上帝靈聖，諒其至冤。不然者，我何辭焉。從此已往，勿復如斯。」

qián táng fù zài bài zuò dìng, suì sù yì yú níng guāng diàn, míng rì, yòu yàn yì yú níng bì gōng. huì yǒu qī, zhāng guǎng lè, jù yǐ láo lǐ, luó yǐ gān jié. chū jiā jiǎo pí gǔ, qí jīng jiàn gān, wǔ wàn fū yú qí yòu. zhōng yǒu yī fū qián yuē: cǐ qián táng pò zhèn lè.
錢塘復再拜坐定，遂宿毅於凝光殿，明日，又宴毅於凝碧宮。會友戚，張廣樂，具以醪醴，羅以甘潔。初笳角鼙鼓，旗旌劍乾，舞萬夫於其右。中有一夫前曰：「此《錢塘破陣樂》。」

zú jié qì, gù zhòu hàn, zuò kè shì zhī, máo fà jiē shù. fù yǒu jīn shí sī zhú, luó qǐ zhū cuì, wǔ qiān nǚ yú qí zuǒ. zhōng yǒu yī nǚ qián jìn yuē: cǐ guì zhǔ hái gōng lè.
族傑氣，顧驟悍，坐客視之，毛髮皆豎。復有金石絲竹，羅綺珠翠，舞千女於其左。中有一女前進曰：「此《貴主還宮樂》。」

qīng yīn wǎn zhuǎn, rú sù rú mù, zuò kè tīng zhī, bù jué lèi xià.
清音宛轉，如訴如慕，坐客聽之，不覺淚下。

èr wǔ jì bì, lóng jūn dà yuè. cì yǐ wán qǐ, bān yú wǔ rén, rán hòu mì xí guàn zuò, zòng jiǔ jí yú. jiǔ hān, dòng tíng jūn nǎi jī xí ér gē yuē: dà tiān cāng cāng xī, dà dì máng máng. rén gè yǒu zhì xī, hé kě sī liang. hú shén shǔ shèng xī, báo shè yī qiáng. léi tíng yī fā xī, qí shú gǎn dāng! hé zhēn rén xī xìn yì zhǎng, lìng gǔ ròu xī fǎn gù xiāng. yǒng yán cán kuì xī hé shí wàng!
二舞既畢，龍君大悅。賜以紈綺，頒於舞人，然後密席貫坐，縱酒極娛。酒酣，洞庭君乃擊席而歌曰：「大天蒼蒼兮，大地茫茫。人各有志兮，何可思量。狐神鼠聖兮，薄社依牆。雷霆一發兮，其孰敢當！荷貞人兮信義長，令骨肉兮返故鄉。永言慚愧兮何時忘！」

dòng tíng jūn gē bà, qián táng jūn zài bài ér gē yuē: shàng tiān pèi hé xī, shēng sǐ yǒu tú. cǐ bù dāng fù xī, bǐ bù dāng fū, fù xīn xīn kǔ xī, jīng shuǐ zhī yú. huán bìn fēng shuāng xī, yǔ xuě luó rú. lài gōng míng xī yǐn sù shū, lìng gǔ ròu xī jiā rú chū. yǒng yán zhèng zhòng xī wú shí wú.
洞庭君歌罷，錢塘君再拜而歌曰：「上天配合兮，生死有途。此不當婦兮，彼不當夫，腹心辛苦兮，涇水之隅。鬟鬢風霜兮，雨雪羅襦。賴公明兮引素書，令骨肉兮家如初。永言鄭重兮無時無。」

qián táng jūn gē ài, dòng tíng jūn jù fèng shāng yú yì. yì chú ér shòu jué. yǐn qì, fù yǐ èr shāng fèng èr jūn, nǎi gē yuē: bì yún yōu yōu xī, jìng shuǐ dōng liú. shāng jiē měi rén xī, yǔ qì huā chóu. chǐ shū yuǎn dá xī, yǐ jiě jūn yōu. āi yuān guǒ xuě xī, hái chù qí xiū. hé jūn hé yǎ xī shèng gān xiū. shān jiā jì mò xī nán jiǔ liú, yù de cí qù xī bēi chóu móu.
錢塘君歌閡，洞庭君俱奉觴於毅。毅躇而受爵。飲訖，復以二觴奉二君，乃歌曰：「碧雲悠悠兮，徑水東流。傷嗟美人兮，雨泣花愁。尺書遠達兮，以解君憂。哀冤果雪兮，還處其休。荷君和雅兮盛甘羞。山家寂寞兮難久留，欲得辭去兮悲綢繆。」

gē bà, jiē hū wàn suì. dòng tíng jūn yīn chū bì yù xiāng, zhù yǐ kāi shuǐ xī qián táng jūn yì chū hóng pò pán, zhù yǐ zhào yè jī, jiē qǐ jìn yì. yì cí xiè ér shòu. jì ér gōng zhōng zhī rén, xián yǐ xiāo cǎi zhū bì, tóu yú yì cè. zhòng dié huàn hè, xū yú mái méi yú qián hòu. yì xiào yǔ sì gù, kuì yī bù xiá. pō jiǔ lán huān jí, yì cí qǐ, fù sù yú níng guāng diàn. yì rì, yòu yàn yì yú qīng guāng gé.
歌罷，皆呼萬歲。洞庭君因出碧玉箱，貯以開水犀；錢塘君亦出紅珀盤，貯以照夜璣，皆起進毅。毅辭謝而受。既而宮中之人，咸以綃彩珠璧，投於毅側。重疊煥赫，須臾埋沒於前後。毅笑語四顧，愧揖不暇。泊酒闌歡極，毅辭起，復宿於凝光殿。翌日，又宴毅於清光閣。

qián táng jūn yīn jiǔ zuò sè, wèi yì yuē: zi bù wén měng shí kě liè bù kě juǎn, yì shì kě shā bù kě xiū zhě yé? yú yǒu zhōng qǔ, yī chén yú gōng. wèi kě, zé jù lǚ yún xiāo rú bù kě, zé mián yí fèn rǎng. zú xià yǐ wèi hé rú zāi?
錢塘君因酒作色，謂毅曰：「子不聞『猛石可裂不可卷，義士可殺不可羞』者耶？愚有衷曲，一陳於公。為可，則俱履雲霄；如不可，則綿夷糞壤。足下以為何如哉？」

yì yuē: qǐng wén zhī.
毅曰：「請聞之。」

qián táng yuē: jīng yáng zhī qī, zé dòng tíng jūn zhī ài nǚ yě. shū xìng mào zhì, wèi jiǔ yīn suǒ zhòng. bù xìng jiàn rǔ yú fěi rén, jīn zé jué yǐ. jiāng yù qiú tuō gāo yì, shì wèi qīn bīn. shǐ shòu ēn zhě zhī qí suǒ guī, huái ài zhě zhī qí suǒ fù. qǐ bù wèi jūn zǐ shǐ zhōng zhī dào yé?
錢塘曰：「涇陽之妻，則洞庭君之愛女也。淑性茂質，為九姻所重。不幸見辱於匪人，今則絕矣。將欲求托高義，世為親賓。使受恩者知其所歸，懷愛者知其所付。豈不為君子始終之道耶？」

yì sù rán ér zuò, xiào yuē: chéng bù zhī jūn càn kùn rú shì. yì shǐ wén, kuà jiǔ zhōu, rǎng wǔ yuè, xiè qí fèn nù fù jiàn duàn jīn suǒ, chè yù zhù, fù qí jí nán. yì yǐ wèi gāng jué míng zhí, wú rú jūn zhě. gài fàn zhī zhě bù bì qí sǐ, gǎn zhī zhě bù shòu qí shēng. cǐ zhēn zhàng fū zhī zhì. nài hé xiāo guǎn fāng qià, qīn bīn zhèng hé, bù gù qí dào, yǐ wēi jiā rén, qǐ pū zhī sù wàng hū. ruò yù gōng yú hóng bō zhī nèi, xuán shān zhī zhōng, gǔ yǐ lín xū, bèi de yún yǔ, jiāng pò yì yǐ sǐ, yì zé yǐ qín shòu shì zhī, yì hé hèn zāi. jīn tǐ bèi yì guān, zuò tán zhá yì, jǐn wǔ cháng zhī zhì xìng, qióng bǎi xíng zhī wēi zhǐ, suī rén shì xián jié, yǒu bù rú zhě, kuàng jiāng hú líng lèi hū? ér yù yǐ jiè rán zhī qū, hàn rán zhī xìng, chéng jiǔ jiǎ qì, jiāng pò yú rén, qǐ jìn zhí zāi! qiě yì zhī zhì, bù zú yǐ cáng wáng yī jiǎ zhī jiān, rán ér gǎn yǐ bù fú zhī xīn, shèng wáng qiáng bào zhī qì, wéi wáng chóu zhī ěr.
毅肅然而作，笑曰：「誠不知君孱困如是。毅始聞，跨九州，攘五嶽，泄其憤怒；復見斷金鎖，掣玉柱，赴其急難。毅以為剛決明直，無如君者。蓋犯之者不避其死，感之者不受其生。此真丈夫之志。奈何蕭管方洽，親賓正和，不顧其道，以威加人，豈仆之素望乎。若遇公於洪波之內，玄山之中，鼓以鱗須，被的雲雨，將迫毅以死，毅則以禽獸視之，亦何恨哉。今體被衣冠，坐談札義，盡五常之至性，窮百行之微旨，雖人世賢傑，有不如者，況江湖靈類乎？而欲以介然之軀，悍然之性，乘酒假氣，將迫於人，豈近直哉！且毅之質，不足以藏王一甲之間，然而敢以不伏之心，勝王強暴之氣，惟王籌之耳。」

qián táng qūn xún zhì xiè yuē: guǎ rén shēng zhǎng shēn gōng, bù wén zhèng lùn. ěr zhě cí shù kuáng juàn, táng tū gāo míng, tuì zì xún gù, lì bù róng zé, xìng jūn zǐ bù wèi cǐ guāi jiān yě.
錢塘逡巡致謝曰：「寡人生長深宮，不聞正論。邇者詞述狂狷，唐突高明，退自循顧，戾不容責，幸君子不為此乖間也。」

qí xī fù yǔ huān yàn, qí lè rú jiù. yì yǔ qián táng jūn suì wèi zhī xīn yǒu. míng rì, yì cí guī. dòng tíng jūn fū rén bié yàn yì yú qián jǐng diàn. nán nǚ pú qiè, xī chū yù huì. fū rén qì wèi yì yuē: gǔ ròu shòu jūn zǐ shēn ēn, hèn bù dé zhǎn kuì dài, suì zhì kuí bié.
其夕復與歡宴，其樂如舊。毅與錢塘君遂為知心友。明日，毅辭歸。洞庭君夫人別宴毅於潛景殿。男女僕妾，悉出預會。夫人泣謂毅曰：「骨肉受君子深恩，恨不得展愧戴，遂至睽別。」

shǐ qián jīng yáng nǚ dāng xí bài yì yǐ zhì xiè. fū rén yòu yuē: cǐ bié qǐ yǒu fù xiāng yù zhī rì hū?
使前涇陽女當席拜毅以致謝。夫人又曰：「此別豈有復相遇之日乎？」

yì yú shǐ suī bù nuò qián táng zhī qǐng, rán dāng cǐ xí, shū yǒu tàn hèn zhī sè. yàn bà cí bié, mǎn gōng qī rán. zèng yí zhēn bǎo, guài bù kě shù. yì yú shì fù xún chū tú shàng àn. jiàn cóng zhě shí yú rén, dān náng yǐ suí, zhì qí jiā ér cí qù.
毅於始雖不諾錢塘之請，然當此席，殊有嘆恨之色。宴罷辭別，滿宮悽然。贈遺珍寶，怪不可述。毅於是復循出途上岸。見從者十餘人，擔囊以隨，至其家而辭去。

yì yīn shì guǎng líng bǎo sì, yù qí suǒ de, bǎi wèi fā yī, cái yǐ yíng zhào. gù huái yòu fù zú, xián yǐ wèi mò rú. suì qǔ yú zhāng shì, wáng. yòu qǔ hán shì, shù yuè yòu wáng. tú jiā jīn líng, cháng yǐ guān kuàng duō gǎn, yù qiú jì. méi shì lái yuē: yǒu lú shì nǚ, fàn yáng rén yě. fù yuē hào, cháng wèi qīng liú zǎi. wǎn suì hǎo dào, dú yóu yún quán, jīn zé bù zhī suǒ zài yǐ. mǔ yuē zhèng shì. lú shì nǚ qián nián shì qīng hé zhāng shì, wú hé ér zhāng zi yāo wáng. jīn mǔ lián qí shào ài, xī qí dú jū, yù zé dé yǐ pèi yān. zūn yì kě fǒu?
毅因適廣陵寶肆，鬻其所得，百未發一，財已盈兆。故淮右富族，咸以為莫如。遂娶於張氏，亡。又娶韓氏，數月又亡。徒家金陵，常以鰥曠多感，欲求繼。媒氏來曰：「有盧氏女，范陽人也。父曰浩，嘗為清流宰。晚歲好道，獨游雲泉，今則不知所在矣。母曰鄭氏。盧氏女前年適清河張氏，無何而張子夭亡。今母憐其少艾，惜其獨居，欲擇德以配焉。尊意可否？」

yì nǎi bo rì jiù lǐ. shì zé nán nǚ èr xìng, jù wèi háo zú, fǎ yòng lǐ wù, jí qí fēng shèng. jīn líng zhī shì, mò bù jiàn yǎng. jū yuè yú, yì shì qí qī, é yì lèi yú lóng nǚ, ér yì yàn fēng zhuàng, zé yòu guò zhī. yīn yǔ huà xī shì, qī yuē: shì jiān qǐ yǒu shì lǐ hū?
毅乃卜日就禮。是則男女二姓，俱為豪族，法用禮物，極其豐盛。金陵之士，莫不健仰。居月余，毅視其妻，俄憶類於龍女，而逸艷豐狀，則又過之。因與話昔事，妻曰：「世間豈有是理乎？」

jīng suì yú, shēng yī zi, duān lì qí tè, yì yì ài zhòng zhī. yú yuè, nǎi shì huàn fú, yīn qín xiào wèi yì yuē: jūn bù yì yú zhī yú xī yé?
經歲余，生一子，端麗奇特，毅益愛重之。逾月，乃飾煥服，殷勤笑謂毅曰：「君不憶余之於昔耶？」

yì yuē: xī fēi yīn hǎo, hé yǐ wèi yì?
毅曰：「昔非姻好，何以為憶？」

qī yuē: yú jí dòng tíng jūn zhī nǚ yě. jīng chuān zhī rǔ, jūn néng jiù zhī. zì cǐ, shì xīn qiú bào. jì qián táng jì fù lùn qīn bù cóng, guāi fù sù xīn, chàng wàng chéng jí. zhōng jiān fù mǔ yù pèi jià yú zhuó jǐn xiǎo ér, qiè suì bì hù jiǎn fà, yǐ míng wú yì. suī jūn zǐ qì jué, fēn wú jiàn qī. ér dāng chū zhī xīn, sǐ bù zì tì. tā rì fù mǔ lián zhì, fù yù chí bái yú jūn. zhí jūn lèi qǔ zhāng hán, bù kě shēn zhì. dài zhāng hán jì zú, jūn bǔ jū yú zī, fù mǔ dé yǐ wèi xīn yǐ. bù yì jīn rì huò fèng jūn zǐ, gǎn xǐ zhōng shì, sǐ hé hèn yān.
妻曰：「余即洞庭君之女也。涇川之辱，君能救之。自此，誓心求報。洎錢塘季父論親不從，乖負宿心，悵望成疾。中間父母欲配嫁於濯錦小兒，妾遂閉戶剪髮，以明無意。雖君子棄絕，分無見期。而當初之心，死不自替。他日父母憐志，復欲馳白於君。值君累娶張、韓，不可申志。怠張、韓繼卒，君卜居於茲，父母得以為心矣。不意今日獲奉君子，感喜終世，死何恨焉。」

yīn qì xià, fù wèi yì yuē: shǐ bù yán zhě, zhī jūn wú zhòng sè zhī xīn. jīn nǎi yán zhě, zhī jūn yǒu ài zi zhī yì. fù rén fěi báo, bù zú yǐ huān hòu yǒng xīn. gù yīn jūn zhī ài zi, yǐ tuō jiàn zhì, wèi zhī jūn yì ruò hé? chóu jù jiān xīn, bù néng zì jiě. jūn fù shū zhī rì, xiào wèi qiè yuē, tā rì guī dòng tíng, shèn wù xiāng bì chéng bù zhī dāng cǐ zhī jì, jūn qǐ yǒu yì yú jīn rì zhī shì hū? qí hòu jì fù qǐng yú jūn, jūn bù xǔ. jūn nǎi chéng wèi bù kě xié, yì fèn rán yé? jūn qí yǔ zhī.
因泣下，復謂毅曰：「始不言者，知君無重色之心。今乃言者，知君有愛子之意。婦人匪薄，不足以歡厚永心。故因君之愛子，以托賤質，未知君意若何？愁懼兼心，不能自解。君附書之日，笑謂妾曰，『他日歸洞庭，慎勿相避；誠不知當此之際，君豈有意於今日之事乎？其後季父請於君，君不許。君乃誠為不可邪，抑忿然耶？君其語之。」

yì yuē: shì yǒu mìng zhě. pū shǐ jiàn jūn yú zhǎng jīng zhī yú, wǎng yì qiáo cuì, chéng yǒu bù píng zhī zhì. rán zì yuē qí xīn, yǐ dá jūn zhī mìng, yú wú jí yě. chū yán shèn wù xiāng bì zhě, ǒu rán ěr, qǐ yǒu yì zāi. jì qián táng jūn bī pò zhī jì, wéi lǐ yǒu bù kě, shì nǎi jī rén zhī nù ěr. fū shǐ yǐ xíng yì wèi zhì, níng yǒu shā qí xù ér nà qí qī zhě yé! yī bù kě yě. mǒu sù yǐ cāo zhí wèi zhì shàng, níng yǒu qū yú jǐ ér fù yú xīn zhě hū? èr bù kě yě, yīn lǜ sì xiōng yì, chóu zuò fēn lún, wéi zhí shì tú, bù huáng bì hài. rán ér jiāng bié zhī rì, jiàn zi yǒu yī rán zhī róng, xīn shén hèn zhī. zhōng yǐ rén shì è shù, wú yóu bào xiè. xū! jīn zi lú shì yě, yòu jiā yú rén jiān, zé wú shǐ xīn wèi wèi huò yǐ. cóng cǐ yǐ wǎng, yǒng fèng huān hǎo, xīn yuán xiān lǜ yě.
毅曰：「似有命者。仆始見君於長涇之隅，枉抑憔悴，誠有不平之志。然自約其心，以達君之命，余無及也。初言慎勿相避者，偶然耳，豈有意哉。洎錢塘君逼迫之際，惟理有不可，是乃激人之怒耳。夫始以行義為志，寧有殺其婿而納其妻者耶！一不可也。某素以操直為志尚，寧有屈於己而負於心者乎？二不可也，因率肆胸臆，酬酢紛綸，惟直是圖，不遑避害。然而將別之日，見子有依然之容，心甚恨之。終以人事扼束，無由報謝。吁！今子盧氏也，又家於人間，則吾始心未為惑矣。從此以往，永奉歡好，心元纖慮也。」

qī shēn gǎn, bēi xǐ jiāo zhì. fù wèi yuē: wù yǐ yì lèi, suì wèi wú xīn, gù dāng zhī bào ěr.
妻深感，悲喜交至。復謂曰：「勿以異類，遂為無心，固當知報耳。」

fū lóng shòu wàn suì, jīn yǔ jūn tóng zhī. shuǐ lù wú wǎng bù shì, jūn bù yǐ wèi wàng yě?
夫龍壽萬歲，今與君同之。水陸無往不適，君不以為妄也？」

yì jiā zhī yuē: wú bù zhī guó kè, nǎi fù wèi shén xiān zhī ěr.
毅嘉之曰：「吾不知國客，乃復為神仙之餌。」

nǎi xiāng yǔ jìn dòng tíng. jì zhì, ér bīn zhǔ shèng lǐ, bù kě bèi jì. hòu xǐ jū nán hǎi. jǐn sì shí nián, qí dǐ dì yú mǎ, zhēn xiān fú wán, suī hóu bó zhī shì, wú yǐ jiā yě. yì zhī zú, xián suì rú zé. yǐ qí chūn qiū jī jù, róng zhuàng bù shuāi. nán hǎi zhī rén, mí bù jīng huò.
乃相與覲洞庭。既至，而賓主盛禮，不可備紀。後徙居南海。僅四十年，其邸第輿馬，珍鮮服玩，雖侯伯之室，無以加也。毅之族，咸遂濡澤。以其春秋積聚，容狀不衰。南海之人，靡不驚惑。

jí kāi yuán zhōng, shàng fāng shǔ yì yú shén xiān zhī shì jīng suǒ dào shù. yì bù ān, suì guī dòng tíng. fán shí yú suì, dài mò zhī jī. zhì kāi yuán mò, yì zhī biǎo dì xuē xiá, wèi jīng jī lìng, zhé guān dōng nán. jīng dòng tíng, qíng zhòu zhǎng wàng, é jiàn bì shān chū yú yuǎn bō, zhōu rén jiē cè lì yuē: cǐ běn wú shān, kǒng shuǐ guài ěr!
及開元中，上方屬意於神仙之事；精索道術。毅不安，遂歸洞庭。凡十餘歲，殆莫知跡。至開元末，毅之表弟薛暇，為京畿令，謫官東南。經洞庭，晴晝長望，俄見碧山出於遠波，舟人皆側立曰：「此本無山，恐水怪耳！」

zhǐ gù zhī jì, shān yǔ zhōu shāo xiāng bī, nǎi yǒu cǎi chuán, zì shān chí lái, yíng wèn yú. qí zhōng yǒu yī rén hū zhī yuē: liǔ gōng lái hòu ěr!
指顧之際，山與舟稍相逼，乃有彩船，自山馳來，迎問於。其中有一人呼之曰：「柳公來候耳！」

shěng rán jì zhī, nǎi cù zhì shān xià, shè yī jí shàng. shān yǒu gōng què rú rén shì. jiàn yì lì yú gōng shì zhī zhōng, qián liè sī zhú, hòu luó zhū cuì, wù wán zhī shèng, shū bèi rén jiān. yì cí lǐ yì xuán, róng yán yì shǎo. chū, yíng yú qì, chí yuē: bié lái shùn xī, ér máo fà yǐ huáng.
省然記之，乃促至山下，攝衣疾上。山有宮闕如人世。見毅立於宮室之中，前列絲竹，後羅珠翠，物玩之盛，殊倍人間。毅詞理益玄，容顏益少。初，迎於砌，持曰：「別來瞬息，而毛髮已黃。」

xiào yuē: xiōng wèi shén xiān, dì wèi kū gǔ. mìng yě.
笑曰：「兄為神仙，弟為枯骨。命也。」

yì yīn chū yào wǔ shí wán, yí yuē: cǐ yào yī wán, kě zēng yī suì. suì mǎn fù lái, wú jiǔ jū rén shì.
毅因出藥五十丸，遺曰：「此藥一丸，可增一歲。歲滿復來，無久居人世。」

huān yàn bì, nǎi cí xíng. zì shì yǐ hòu, suì jué yǐng xiǎng. cháng yǐ shì shuō chuán yú rén shì. dài sì jì yì bù zhī suǒ zài. lǒng xī lǐ cháo wēi, xù ér tàn yuē: wǔ chóng zhī zhǎng, bì yǐ líng zhě, bié sī jiàn yǐ. rén, luǒ yě, yí xìn lín chóng. dòng tíng hán tǔ dà zhí, qián táng xùn jí lěi luò, yí yǒu chéng yān. zhū ér bù zài, dú kě lián qí yì yǐ. yú yì zhī, suì wèi sī wén.
歡宴畢，乃辭行。自是以後，遂絕影響。嘗以是說傳於人世。殆四紀亦不知所在。隴西李朝威，敘而嘆曰：「五蟲之長，必以靈者，別斯見矣。人，裸也，移信鱗蟲。洞庭含吐大直，錢塘迅疾磊落，宜有承焉。誅而不載，獨可憐其意矣。愚義之，遂為斯文。」