qiān guó fū rén lǐ wá, zhǎng ān zhī chàng nǚ yě. jié xíng guī qí!
汧國夫人李娃，長安之倡女也。節行瑰奇！」

yǒu zú chēng zhě, gù jiān chá yù lì bái xíng jiǎn wèi chuán shù.
有足稱者，故監察御吏白行簡為傳述。

tiān bǎo zhōng, yǒu cháng zhōu cì shǐ xíng yáng gōng zhě, lüè qí míng shì, bù shū. shí wàng shén chóng, jiā tú shén yīn. zhī mìng zhī nián, yǒu yī zi, shǐ ruò guàn yǐ juàn lǎng yǒu tóng zǎo, yù rán bù qún, shēn wèi shí bèi tuī fú. qí fù ài ér qì zhī, yuē: cǐ wú jiā qiān lǐ jū yě.
天寶中，有常州刺史滎陽公者，略其名氏，不書。時望甚崇，家徒甚殷。知命之年，有一子，始弱冠矣；雋朗有同藻，遇然不群，深為時輩推伏。其父愛而器之，曰：「此吾家千里駒也。」

yīng xiāng fù xiù cái jǔ, jiāng xíng, nǎi shèng qí fú wán chē mǎ zhī shì, zhī qí jīng shī xīn chǔ zhī fèi, wèi zhī yuē: wú guān ěr zhī cái, dāng yī zhàn ér bà. jīn bèi èr zài zhī yòng, qiě fēng ěr zhī gěi, jiāng wèi qí zhì yě.
應鄉賦秀才舉，將行，乃盛其服玩車馬之飾，汁其京師薪儲之費，謂之曰：「吾觀爾之才，當一戰而霸。今備二載之用，且豐爾之給，將為其志也。」

shēng yì zì fù, shì shàng dì rú zhǐ zhǎng. zì pí líng fā, yuè yú dǐ zhǎng ān, jū yú bù zhèng lǐ.
生亦自負，視上第如指掌。自毗陵發，月余抵長安，居於布政里。

cháng yóu dōng shì hái, zì píng kāng dōng mén rù, jiāng fǎng yǒu yú xī nán. zhì míng kě qū!
嘗游東市還，自平康東門入，將訪友於西南。至鳴坷曲！」

jiàn yī zhái, mén tíng bù shèn guǎng, ér shì yǔ yán suì. hé yī fēi, yǒu wá fāng píng yī shuāng huán qīng yī lì, yāo zī yào miào, jué dài wèi yǒu. shēng hū jiàn zhī, bù jué tíng cān jiǔ zhī, pái huái bù néng qù. nǎi zhà zhuì biān yú dì, hòu qí cóng zhě, chì qǔ zhī. lèi miǎn yú wá, wá huí móu níng dì, qíng shén xiāng mù. jìng bù gǎn cuò cí ér qù. shēng zì ěr yì ruò yǒu shī, nǎi mì zhēng qí yǒu yóu zhǎng ān zhī shú zhě, yǐ xùn zhī. yǒu yuē: cǐ xiá xié nǚ lǐ shì zhái yě.
見一宅，門庭不甚廣，而室宇嚴邃。闔一扉，有娃方憑一雙鬟青衣立，妖姿要妙，絕代未有。生忽見之，不覺停驂久之，徘徊不能去。乃詐墜鞭於地，候其從者，敕取之。累眄於娃，娃回眸凝睇，情甚相慕。竟不敢措辭而去。生自爾意若有失，乃密征其友游長安之熟者，以訊之。友曰：「此狹邪女李氏宅也。」

yuē: wá kě qiú hū!
曰：「娃可求乎！」

duì yuē: lǐ shì pō shàn. qián yǔ tōng zhī zhě duō guì qī háo zú, suǒ de shén guǎng. fēi lèi bǎi wàn, bù néng dòng qí zhì yě.
對曰：「李氏頗贍。前與通之者多貴戚豪族，所得甚廣。非累百萬，不能動其志也。」

shēng yuē: gǒu huàn qí bù xié, suī bǎi wàn, hé xī.
生曰：「苟患其不諧，雖百萬，何惜。」

tā rì, nǎi jié qí yī fú, shèng bīn cóng ér wǎng. kòu qí mén, é yǒu shì ér qǐ jiōng. shēng yuē: cǐ shuí zhī dì nà?
他日，乃潔其衣服，盛賓從而往。扣其門，俄有侍兒啟扃。生曰：「此誰之第那？」

shì ér bù dá, chí zǒu dà hū yuē: qián shí yí cè láng yě!
侍兒不答，馳走大呼曰：「前時遺策郎也！」

wá dà yuè yuē: ěr gū zhǐ zhī. wú dāng zhěng zhuāng yì fú ér chū.
娃大悅曰：「爾姑止之。吾當整妝易服而出。」

shēng wén zhī sī xǐ. nǎi yǐn zhì xiāo qiáng!
生聞之私喜。乃引至蕭牆！」

jiān, jiàn yī lǎo chuí bái shàng lóu, jí wá mǔ yě. shēng guì bài qián zhì cí yuē: wén zī dì yǒu xì yuàn, yuàn shuì yǐ jū, xìn hū?
間，見一姥垂白上僂，即娃母也。生跪拜、前致詞曰：「聞茲地有隙院，願稅以居，信乎？」

lǎo yuē: jù qí qiǎn lòu jiǎo ài, bù zú yǐ rǔ zhǎng zhě suǒ chù, ān gǎn yán zhí yé.
姥曰：「懼其淺陋湫隘，不足以辱長者所處，安敢言直耶。」

yán shēng yú chí bīn zhī guǎn, guǎn yǔ shén lì. yǔ shēng ǒu zuò, yīn yuē: mǒu yǒu nǚ jiāo xiǎo, jì yì báo liè, xīn jiàn bīn kè, yuàn jiāng jiàn zhī.
延生於遲賓之館，館宇甚麗。與生偶坐，因曰：「某有女嬌小，技藝薄劣，欣見賓客，願將見之。」

nǎi mìng wá chū. míng móu hào wàn, jǔ bù yàn yě. shēng jù jīng qǐ, mò gǎn yǎng shì. yǔ zhī bài bì, xù hán yù!
乃命娃出。明眸皓腕，舉步艷冶。生遽驚起，莫敢仰視。與之拜畢，敘寒燠！」

chù lèi yán mèi, mù suǒ wèi dǔ. fù zuò, pēng chá zhēn jiǔ, qì yòng shén jié. jiǔ zhī, rì mù, gǔ shēng sì dòng. lǎo fǎng qí jū yuǎn jìn. shēng gěi zhī yuē: zài yán píng mén wài shù lǐ.
觸類妍媚，目所未睹。復坐，烹茶斟酒，器用甚潔。久之，日暮，鼓聲四動。姥訪其居遠近。生給之曰：「在延平門外數里。」

jì qí yuǎn ér jiàn liú yě. lǎo yuē: gǔ yǐ fā yǐ. dāng sù guī, wú fàn jìn.
冀其遠而見留也。姥曰：「鼓已發矣。當速歸，無犯禁。」

shēng yuē: xìng jiē huān xiào, bù zhī rì zhī yún xī, dào lǐ liáo kuò, chéng nèi yòu wú qīn qī. jiāng ruò zhī hé?
生曰：「幸接歡笑，不知日之雲夕，道里遼闊，城內又無親戚。將若之何？」

wá yuē: bù jiàn zé pì lòu, fāng jiāng jū zhī, sù hé hài yān.
娃曰：「不見責僻陋，方將居之，宿何害焉。」

shēng shù mù lǎo. lǎo yuē: wěi wěi.
生數目姥。姥曰：「唯唯。」

shēng nǎi zhào qí jiā tóng, chí shuāng jiān, qǐng yǐ bèi yī xiāo zhī zhuàn. wá xiào ér zhǐ zhī yuē: bīn zhǔ zhī yí, qiě bù rán yě. jīn xī zhī fèi, yuàn yǐ pín jù zhī jiā, suí qí cū lì yǐ jìn zhī. qí yú yǐ qí tā chén.
生乃召其家僮，持雙縑，請以備一宵之饌。娃笑而止之曰：「賓主之儀，且不然也。今夕之費，願以貧窶之家，隨其粗糲以進之。其餘以俟他辰。」

gù cí, zhōng bù xǔ. é cóng zuò xī táng, wéi mù lián tà, huàn rán duó mù zhuāng lián qīn zhěn, yì jiē chǐ lì. nǎi zhāng zhú jìn zhuàn, pǐn wèi shén shèng. chè zhuàn, lǎo qǐ. shēng wá tán huà fāng qiè, tán xié diào xiào, wú suǒ bù zhì. shēng yuē: qián ǒu guò qīng mén, yù qīng shì zài píng jiān. jué hòu xīn cháng qín niàn, suī qǐn yǔ shí, wèi cháng huò shě.
固辭，終不許。俄從坐西堂，幃幙簾榻，煥然奪目；妝奩衾枕，亦皆侈麗。乃張燭進饌，品味甚盛。撤饌，姥起。生娃談話方切，談諧調笑，無所不至。生曰：「前偶過卿門，遇卿適在屏間。厥後心常勤念，雖寢與食，未嘗或舍。」

wá dá yuē: wǒ xīn yì rú zhī.
娃答曰：「我心亦如之。」

shēng yuē: jīn zhī lái, fēi zhí qiú jū ér yǐ. yuàn cháng píng shēng zhī zhì. dàn wèi zhī mìng yě ruò hé?
生曰：「今之來，非直求居而已。願償平生之志。但未知命也若何？」

yán wèi zhōng, lǎo zhì, xún qí gù, jù yǐ gào. lǎo xiào yuē: nán nǚ zhī jì, dà yù cún yān. qíng gǒu xiāng de, suī fù mǔ zhī mìng, bù néng zhì yě. nǚ zǐ gù lòu, hé zú yǐ jiàn jūn zǐ zhī zhěn xí?
言未終，姥至，詢其故，具以告。姥笑曰：「男女之際，大欲存焉。情苟相得，雖父母之命，不能制也。女子固陋，曷足以薦君子之枕席？」

shēng suì xià jiē, bài ér xiè zhī yuē: yuàn yǐ jǐ wèi sī yǎng.
生遂下階，拜而謝之曰：「願以己為廝養。」

lǎo suì mù zhī wèi láng, yǐn hān ér sàn. jí dàn, jǐn xǐ qí náng náng, yīn jiā yú lǐ èr dì.
姥遂目之為郎，飲酣而散。及旦，盡徙其囊囊，因家於李二第。

zì shì shēng píng jī jí shēn!
自是生屏跡戢身！」

bù fù yǔ qīn zhī xiāng wén. rì huì chàng yōu jì lèi, yā xì yóu yàn. náng zhōng jǐn kōng, nǎi yù jùn chéng jí qí jiā tóng. suì yú, zī cái pū mǎ dàng rán, ěr lái lǎo yì jiàn dài, wá qíng mí dǔ.
不復與親知相聞。日會倡優濟類，押戲游宴。囊中盡空，乃鬻駿乘及其家童。歲余，資材仆馬蕩然，邇來姥意漸怠，娃情彌篤。

tā rì, wá wèi shēng yuē: yǔ láng xiāng zhī yī nián, shàng wú yùn sì. cháng wén zhú lín shén zhě, bào yīng rú xiǎng, jiāng zhì jiàn lèi qiú zhī, kě hū?
他日，娃謂生曰：「與郎相知一年，尚無孕嗣。常聞竹林神者，報應如響，將致薦酹求之，可乎？」

shēng bù zhī qí jì, dà xǐ. nǎi zhì yī yú sì, yǐ bèi láo lǐ, yǔ wá tóng yè cí yǔ ér dǎo zhù yān, xìn sù ér fǎn. cè lǘ ér hòu, zhì lǐ běi mén, wá wèi shēng yuē: cǐ dōng zhuǎn xiǎo qǔ zhōng, mǒu zhī yí zhái yě. jiāng qì ér jìn zhī, kě hū?
生不知其計，大喜。乃質衣於肆，以備牢醴，與娃同謁祠宇而禱祝焉，信宿而返。策驢而後，至里北門，娃謂生曰：「此東轉小曲中，某之姨宅也。將憩而覲之，可乎？」

shēng rú qí yán, qián xíng bù yú bǎi bù, guǒ jiàn yī dōng mén. kuī qí jì, shén hóng chǎng. qí qīng yī zì chē hòu zhǐ zhī yuē: zhì yǐ.
生如其言，前行不逾百步，果見一東門。窺其際，甚弘敞。其青衣自車後止之曰：「至矣。」

shēng xià, shì yǒu yī rén chū fǎng yuē: shuí?
生下，適有一人出訪曰：「誰？」

yuē: lǐ wá yě.
曰：「李娃也。」

nǎi rù gào. é yǒu yī yù zhì, nián kě sì shí yú, yǔ shēng xiàng yíng, yuē: wú shēng lái fǒu?
乃入告。俄有一嫗至，年可四十餘，與生相迎，曰：「吾甥來否？」

wá xià chē, yù yíng fǎng zhī yuē: hé jiǔ shū jué?
娃下車，嫗迎訪之曰：「何久疏絕？」

xiāng shì ér xiào. wá yǐn shēng bài zhī.
相視而笑。娃引生拜之。

jì jiàn, suì xié rù xī jǐ mén piān yuàn zhōng. yǒu shān xiǎng, zhú shù cōng qiàn, chí xiè yōu jué. shēng wèi wá yuē: cǐ yí zhī sī dì qǔ.
既見，遂偕入西戟門偏院中。有山享，竹樹蔥茜，池榭幽絕。生謂娃曰：「此姨之私第取。」

xiào ér bù dá, yǐ tā yǔ duì. é xiàn chá guǒ, shén zhēn qí. shí qǐng yǒu yī rén kòng dà yuān zhī liú chí zhì, yuē: lǎo yù bào jí pō shén, dài bù shí rén. yí sù guī.
笑而不答，以他語對。俄獻茶果，甚珍奇。食頃；有一人控大宛汁流馳至，曰：「姥遇暴疾頗甚，殆不識人。宜速歸。」

wá wèi yí yuē: fāng cùn luàn yǐ. mǒu qí ér qián qù, dāng lìng fǎn chéng, biàn yǔ láng xié lái.
娃謂姨曰：「方寸亂矣。某騎而前去，當令返乘，便與郎偕來。」

shēng nǐ suí zhī. qí yí yǔ shì ér ǒu yǔ, yǐ shǒu huī zhī, lìng shēng ér yú hù wài, yuē: lǎo qiě mò yǐ. dāng yǔ mǒu yì sàng shì yǐ jì qí jí. nài hé jù xiāng suí ér qù?
生擬隨之。其姨與侍兒偶語，以手揮之，令生兒於戶外，曰：「姥且歿矣。當與某議喪事以濟其急。奈何遽相隨而去？」

nǎi zhǐ, gòng jì qí xiōng yí zhāi jì zhī yòng. rì wǎn, chéng bù zhì. yí yán yuē: wú fù mìng, hé yě? láng zhòu wǎng shì zhī, mǒu dāng jì zhì.
乃止，共計其凶儀齋祭之用。日晚，乘不至。姨言曰：「無復命，何也？郎驟往視之，某當繼至。」

shēng suì wǎng, zhì jiù zhái, mén jiōng yào shén mì. yǐ ní jiān zhī. shēng dà hài, jié qí lín rén. lín rén yuē: lǐ běn shuì cǐ ér jū, yuē yǐ zhōu yǐ. dì zhǔ zì shōu. lǎo xǐ tú, ér qiě zài sù yǐ.
生遂往，至舊宅，門扃鑰甚密。以泥緘之。生大駭，詰其鄰人。鄰人曰：「李本稅此而居，約已周矣。第主自收。姥徙屠，而且再宿矣。」

zhēng xǐ hé chù?
征「徙何處？」

yuē: bù dé qí suǒ.
曰：「不得其所。」

shēng jiāng chí fù xuān yáng, yǐ jié qí yí, rì yǐ wǎn yǐ, jì chéng bù néng dá. nǎi chí qí zhuāng fú, zhì zhuàn ér shí, lìn tà ér qǐn. shēng huì nù fāng shén, zì hūn dá dàn, mù bù wén jié. zhì míng, nǎi cè jiǎn ér qù. jì zhì, lián kòu qí fēi, shí qǐng wú rén yīng, shēng dà hū shù sì, yǒu huàn zhě xú chū. shēng jù fǎng zhī: yí shì zài hu?
生將馳赴宣陽，以潔其姨，日已晚矣，計程不能達。乃弛其裝服，質饌而食，賃榻而寢。生恚怒方甚，自昏達旦，目不文睫。質明，乃策蹇—而去。既至，連扣其扉，食頃無人應，生大呼數四，有宦者徐出。生遽訪之：「姨氏在乎？」

yuē: wú zhī.
曰：「無之。」

shēng yuē: zuó mù zài cǐ, cì gù nì zhī.
生曰：「昨暮在此，伺故匿之。」

fǎng qí shuí shì zhī dì. yuē: cǐ cuī shàng shū zhái. zuó zhě yǒu yī rén shuì cǐ yuàn, yún chí zhōng biǎo zhī yuǎn zhì zhě. wèi mù qù yǐ.
訪其誰氏之第。曰：「此崔尚書宅。昨者有一人稅此院，雲遲中表之遠至者。未暮去矣。」

shēng huáng huò fā kuáng, wǎng zhì suǒ cuò, yīn fǎn fǎng bù zhèng jiù dǐ. dǐ zhǔ āi ér jìn shàn. shēng yuàn mèn, jué shí sān rì, gòu jí shén dǔ, xún yú yù shén. dǐ zhǔ jù qí bù qǐ, xǐ zhī yú xiōng sì!
生惶惑發狂，罔至所措，因返訪布政舊邸。邸主哀而進膳。生怨懣，絕食三日，遘疾甚篤，旬余愈甚。邸主懼其不起，徙之於凶肆！」

zhī zhōng. mián zhuì yí shí, hé sì zhī rén bìng shāng tàn ér hù sì zhī. hòu shāo yù, zhàng ér néng qǐ. yóu shì xiōng sì rì jiǎ zhī lìng zhí suì wéi, huò qí zhí yǐ zì gěi. lěi yuè, jiàn fù zhuàng, měi tīng qí āi gē, zì tàn bù jí shì zhě, zhé wū yàn liú tì, bù néng zì zhǐ. guī zé xiào zhī. shēng, cōng mǐn zhě yě. wú hé, qū jǐn qí miào, suī zhǎng ān wú yǒu lún bǐ.
之中。綿綴移時，合肆之人並傷嘆而互飼之。後稍愈，杖而能起。由是凶肆日假之令執穗帷，獲其直以自給。累月，漸復壯，每聽其哀歌，自嘆不及逝者，輒嗚咽流涕，不能自止。歸則效之。生，聰敏者也。無何，曲盡其妙，雖長安無有倫比。

chū, èr sì zhī yōng xiōng qì zhě, hù zhēng shèng fù. qí dōng sì chē yú jiē qí lì, dài bù dí, wéi āi wǎn liè yān. qí dōng sì zhǎng zhī shēng miào jué, nǎi jù jiàn èr wàn suǒ gù yān. qí dǎng qí jiù, gòng jiào qí suǒ néng zhě, yīn jiào shēng xīn shēng: ér xiāng zàn hé. lèi xún, rén mò zhī zhī. qí èr sì zhǎng xiāng wèi yuē: wǒ yù gè yuè suǒ yōng zhī qì yú tiān mén jiē, yǐ jiào yōu liè. bù shèng zhě fá zhí wǔ wàn, yǐ bèi jiǔ zhuàn zhī yòng, kě hū?
初，二肆之傭兇器者，互爭勝負。其東肆車輿皆奇麗，殆不敵，唯哀輓劣焉。其東肆長知生妙絕，乃醵餞二萬索顧焉。其黨耆舊，共較其所能者，陰教生新聲：而相贊和。累旬，人莫知之。其二肆長相謂曰：「我欲各閱所傭之器於天門街，以較優劣。不勝者罰直五萬，以備酒饌之用，可乎？」

èr sì xǔ nuò. nǎi yāo lì fú qì, shǔ yǐ bǎo zhèng, rán hòu yuè zhī. shì nǚ dà hé huì, jù zhì shù wàn. yú shì lǐ xū gào yú zéi cáo, zéi cáo wén yú jīng yǐn. sì fāng zhī shì: jǐn fù qū yān, xiàng wú jū rén. zì dàn yuè zhī, jí tíng wǔ, lì jǔ niǎn yú wēi yí zhī jù, xī sì jiē bù shèng, shī yǒu cán sè, nǎi zhì céng tà yú nán yú, yǒu zhǎng rán zhě, yōng fēng ér jìn, yì wèi shù rén. yú shì fèn rán yáng méi, è wàn dùn sǎng ér dēng, nǎi gē bái mǎ zhī cí shì qí sù shèng, gù miǎn zuǒ yòu, páng ruò wú rén, qí shēng zàn yáng zhī zì yǐ wèi dú bù yī shí, bù kě dé ér qū yě. yǒu qǐng, dōng sì zhǎng yú běi yú shàng shè lián tà, yǒu wū jīn shào nián, zuǒ yòu wǔ liù rén, bǐng ér zhì, jí shēng yě. zhěng yī fú, fǔ yǎng shén xú, shēn hóu fā diào, róng ruò bù shèng. nǎi gē xiè lù zhī zhāng, jǔ shēng qīng yuè, xiǎng zhèn lín mù, qǔ dù wèi zhōng, wén zhě xī xū yǎn qì. xī sì zhǎng wèi zhòng suǒ qiāo, yì cán chǐ. mì zhì suǒ shū zhī zhí yú qián, nǎi qián dùn yān. sì zuò è tāi, mò zhī cè yě.
二肆許諾。乃邀立符契，署以保證，然後閱之。士女大和會，聚至數萬。於是里胥告於賊曹，賊曹聞於京尹。四方之士：盡赴趨焉，巷無居人。自旦閱之，及亭午，歷舉輦輿威儀之具，西肆皆不勝，師有慚色，乃置層榻於南隅，有長髯者，擁鋒而進，翊衛數人。於是奮髯揚眉，扼腕頓顙而登，乃歌白馬之詞；恃其夙勝，顧眄左右，旁若無人，齊聲讚揚之；自以為獨步一時，不可得而屈也。有頃，東肆長於北隅上設連榻，有烏巾少年，左右五六人，秉□而至，即生也。整衣服，俯仰甚徐，申喉發調，容若不勝。乃歌《薤露》之章，舉聲清越，響振林木，曲度未終，聞者欷歔掩泣。西肆長為眾所悄，益慚恥。密置所輸之直於前，乃潛遁焉。四坐愕胎，莫之測也。

xiān shì, tiān zǐ fāng xià zhào, bǐ wài fāng zhī mù, suì yī zhì què xià, wèi zhī rù jì. shí yě shì yù shēng zhī fù zài jīng shī, yǔ tóng liè zhě yì fú zhāng qiè wǎng guān yān. yǒu lǎo shù, jí shēng rǔ mǔ xù yě, jiàn shēng zhī jǔ cuò cí qì, jiāng rèn zhī ér wèi gǎn, nǎi xuàn rán liú tì. shēng fù jīng ér jié zhī. yīn gào yuē: gē zhě zhī mào, kù sì láng zhī wáng zi.
先是，天子方下詔，俾外方之牧，歲一至闕下，謂之入計。時也適遇生之父在京師，與同列者易服章竊往觀焉。有老豎，即生乳母婿也，見生之舉措辭氣，將認之而未敢，乃泫然流涕。生父驚而詰之。因告曰：「歌者之貌，酷似郎之亡子。」

fù yuē: wú zi yǐ duō cái wèi dào suǒ hài. xī zhì shì yé?
父曰：「吾子以多財為盜所害。奚至是耶？」

yán qì, yì qì.
言訖，亦泣。

jí guī, shù jiān chí wǎng, fāng yú tóng dǎng yuē: xiàng gē zhě shuí? ruò sī zhī miào yú?
及歸，豎間馳往，方於同黨曰：「向歌者誰？若斯之妙歟？」

jiē yuē: mǒu shì zhī zǐ.
皆曰：「某氏之子。」

zhēng qí míng, qiě yì zhī yǐ. shù lǐn rán dà jīng xú wǎng, pò ér chá zhī. shēng jiàn shù sè dòng, huí xiáng!
征其名，且易之矣。豎凜然大驚；徐往，迫而察之。生見豎色動，迴翔！」

jiāng nì yú zhòng zhōng. shù suì chí qí mèi yuē: qǐ fēi mǒu hū?
將匿於眾中。豎遂持其袂曰：「豈非某乎？」

xiāng chí ér qì. suì zài yǐ guī. zhì qí shì, fù zé yuē: zhì xíng ruò cǐ, wū rǔ wú mén hé shī miàn mù, fù xiāng jiàn yě.
相持而泣。遂載以歸。至其室，父責曰：「志行若此，污辱吾門；何施面目，復相見也。」

nǎi xǐ xíng chū, zhì qǔ jiāng xī xìng yuán dōng, qù qí yī fú, yǐ mǎ biān biān zhī shù bǎi. shēng bù shèng qí kǔ ér bì. fù qì zhī ér qù. qí shī mìng xiāng xiá nì zhě yīn suí zhī, guī gào tóng dǎng, gòng jiā shāng tàn. lìng èr rén jī wěi yì yān. zhì, zé xīn xià wēi wēn. jǔ zhī, liáng jiǔ, qì shāo tōng. yīn gòng hé ér guī, yǐ wěi tǒng guàn sháo yǐn, jīng sù nǎi huó.
乃徙行出，至曲江西杏園東，去其衣服，以馬鞭鞭之數百。生不勝其苦而斃。父棄之而去。其師命相狎昵者陰隨之，歸告同黨，共加傷嘆。令二人齎葦瘞焉。至，則心下微溫。舉之，良久，氣稍通。因共荷而歸，以葦筒灌勺飲，經宿乃活。

yuè yú, shǒu zú bù néng zì jǔ. qí chǔ tà zhī chù jiē kuì làn, huì shén, tóng bèi huàn zhī, yī xī, qì yú dào zhōu. xíng lù xián shāng zhī, wǎng wǎng tóu qí yú shí, dé yǐ chōng cháng. shí xún, fāng zhàng cè ér qǐ. bèi yī qiú, qiú yǒu bǎi jié, lán lǚ rú xuán chún. chí yī pò ōu, xún yú jiān lǐ, yǐ qǐ shí wèi shì. zì qiū cú dōng, yè rù yú fèn rǎng kū shì, zhòu zé zhōu yóu chán sì. yī dàn dà xuě, shēng lì dòng něi suǒ qū, mào xuě ér chū, qǐ shí zhī shēng shén kǔ. wén jiàn zhě mò bù qī cè. shí xuě fāng shén, rén jiā wài hù duō bù fā. zhì ān yì dōng mén, xún lǐ yuán běi zhuǎn dì qī bā, yǒu yī mén dú qǐ zuǒ shàn, jí wá zhī dì yě. shēng bù zhī zhī, suì lián shēng jí hū jī dòng zhī shén, yīn xiǎng qī qiè, suǒ bù rěn tīng. wá zì gé zhōng wén zhī, wèi shì ér yuē: cǐ bì shēng yě. wǒ biàn qí yīn yǐ.
月余，手足不能自舉。其楚撻之處皆潰爛，穢甚，同輩患之，一夕，棄於道周。行路咸傷之，往往投其餘食，得以充腸。十旬，方杖策而起。被衣裘，裘有百結，襤褸如懸鶉。持一破甌，巡於間裡，以乞食為事。自秋徂冬，夜入於糞壤窟室，晝則週遊廛肆。一旦大雪，生力凍餒所驅，冒雪而出，乞食之聲甚苦。聞見者莫不悽惻。時雪方甚，人家外戶多不發。至安邑東門，循里垣北轉第七八，有一門獨啟左扇，即娃之第也。生不知之，遂連聲疾呼「飢凍之甚」，音響淒切，所不忍聽。娃自閣中聞之，謂侍兒曰：「此必生也。我辨其音矣。」

lián bù ér chū.
連步而出。

jiàn shēng kū jí jiè lì, dài fēi rén zhuàng. wá yì gǎn yān, nǎi wèi yuē: qǐ fēi mǒu láng yě?
見生枯瘠疥癘，殆非人狀。娃意感焉，乃謂曰：「豈非某郎也？」

shēng fèn mèn jué dào, kǒu bù néng yán, hàn yí ér yǐ. wá qián bào qí jǐng, yǐ xiù rú yōng ér guī yú xī xiāng. shī shēng zhǎng tòng yuē: lìng zǐ yī zhāo jí cǐ, wǒ zhī zuì yě!
生憤懣絕倒，口不能言，頷頤而已。娃前抱其頸，以繡襦擁而歸於西廂。失聲長慟曰：「令子一朝及此，我之罪也！」

jué ér fù sū. lǎo dà hài, bēn zhì, yuē: hé yě?
絕而復甦。姥大駭，奔至，曰：「何也？」

wá yuē: mǒu láng.
娃曰：「某郎。」

lǎo jù yuē: dāng zhú zhī. nài hé lìng zhì cǐ?
姥遽曰：「當逐之。奈何令至此？」

wá liǎn róng què dì yuē: bù rán. cǐ liáng jiā zǐ yě. dāng xī qū gāo chē, chí jīn zhuāng, zhì mǒu zhī shì, bù yú qī ér dàng jǐn. qiě hù shè guǐ jì, shě ér zhú zhī, dài fēi rén. lìng qí fū zhì, bù dé chǐ yú rén lún. fù zǐ zhī dào, tiān xìng yě. shǐ qí qíng jué, shā ér qì zhī. yòu kùn zhì ruò cǐ. tiān xià zhī rén jǐn zhī wèi mǒu yě. shēng qīn qī mǎn cháo, yī dàn dāng quán zhě shú chá qí běn mò, huò jiāng jí yǐ. kuàng qī tiān fù rén, guǐ shén bù yòu, wú zì yí qí yāng yě. mǒu wèi lǎo zi, pò jīn yǒu èr shí suì yǐ. jì qí huò, bù chì zhí qiān jīn. jīn lǎo nián liù shí yú, yuàn jì èr shí nián yī shí zhī yòng yǐ shú shēn, dāng yǔ cǐ zi lìng bo suǒ yì!
娃斂容卻睇曰：「不然。此良家子也。當昔驅高車，持金裝，至某之室，不逾期而盪盡。且互設詭計，舍而逐之，殆非人。令其夫志，不得齒於人倫。父子之道，天性也。使其情絕，殺而棄之。又困躓若此。天下之人盡知為某也。生親戚滿朝，一旦當權者熟察其本末，禍將及矣。況欺天負人，鬼神不祐，無自貽其殃也。某為姥子，迫今有二十歲矣。計其貨，不啻直千金。今姥年六十餘，願計二十年衣食之用以贖身，當與此子另卜所詣！」

suǒ yì fēi yáo, chén hūn dé yǐ wēn qìng. mǒu yuàn zú yǐ.
所詣非遙，晨昏得以溫凊。某願足矣。」

lǎo dù qí zhì bù kě duó, yīn xǔ zhī. gěi lǎo zhī yú, yǒu bǎi jīn. běi yú sì wǔ jiā shuì yī xì yuàn. nǎi yǔ shēng mù yù, yì qí yī fú wèi tāng zhōu, tōng qí cháng cì yǐ sū rǔ rùn qí zāng. xún yú, fāng jiàn shuǐ lù zhī zhuàn. tóu jīn lǚ wà, jiē qǔ zhēn yì zhě yī zhī. wèi shù yuè, jī fū shāo yú zú suì, píng yù rú chū. yì shí, wá wèi shēng yuē: tǐ yǐ kāng yǐ, zhì yǐ zhuàng yǐ. yuān sī jì lǜ, mò xiǎng nǎng xī zhī yì yè, kě wēn xí hū?
姥度其志不可奪，因許之。給姥之餘，有百金。北隅四五家稅一隙院。乃與生沐浴，易其衣服；為湯粥，通其腸；次以酥乳潤其髒。旬余，方薦水陸之饌。頭巾履襪，皆取珍異者衣之。未數月，肌膚稍腴；卒歲，平愈如初。異時，娃謂生曰：「體已康矣，志已壯矣。淵思寂慮，默想曩昔之藝業，可溫習乎？」

shēng sī zhī, yuē: shí dé èr sān ěr.
生思之，曰：「十得二三耳。」

wá mìng chē chū yóu, shēng qí ér cóng. zhì qí tíng nán piān mén yù fén diǎn zhī sì, lìng shēng jiǎn ér shì zhī, jì fèi bǎi jīn, jǐn zài yǐ guī. yīn lìng shēng chì qì bǎi lǜ yǐ zhì xué, bǐ yè zuò zhòu, zī zī kū kū. wá cháng ǒu zuò, xiāo fēn nǎi mèi. cì qí pí juàn, jí yù zhī zhuì shī fù. èr suì ér yè dà jiù hǎi nèi wén jí, mò bù gāi lǎn. shēng wèi wá yuē: kě cè míng shì yì yǐ.
娃命車出遊，生騎而從。至旗亭南偏門鬻墳典之肆，令生揀而市之，計費百金，盡載以歸。因令生斥棄百慮以志學，俾夜作晝，孜孜矻矻。娃常偶坐，宵分乃寐。伺其疲倦，即諭之綴詩賦。二歲而業大就；海內文籍，莫不該覽。生謂娃曰：「可策名試藝矣。」

wá yuē: wèi yě, qiě lìng jīng shú, yǐ qí bǎi zhàn.
娃曰：「未也，且令精熟，以俟百戰。」

gèng yī nián, yuē: kě xíng yǐ.
更一年，曰：「可行矣。」

yú shì suì yī shàng dēng jiǎ kē, shēng zhèn lǐ wéi. suī qián bèi jiàn qí zhī, wǎng bù liǎn rèn jìng xiàn, yuàn yǒu zhī ér bù kě dé. wá yuē: wèi yě. jīn xiù shì, gǒu huò zhuó yī kē dì, zé zì wèi kě yǐ qǔ zhōng cháo zhī xiǎn zhí, shàn tiān xià zhī měi míng. zi xíng huì jī bǐ, bù móu yú tā shì. dāng lóng cuì lì qì!
於是遂一上登甲科，聲振禮闈。雖前輩見其之，罔不斂任敬羨，願友之而不可得。娃曰：「未也。今秀士，苟獲擢一科第，則自謂可以取中朝之顯職，擅天下之美名。子行穢跡鄙，不侔於他士。當礱淬利器！」

yǐ qiú zài jié. fāng kě yǐ lián héng duō shì, zhēng bà qún yīng.
以求再捷。方可以連衡多士，爭霸群英。」

shēng yóu shì yì zì qín kǔ, shēng jià mí shén. qí nián, yù dà bǐ, zhào zhēng sì fāng zhī juàn. shēng yīng zhí yán jí jiàn kē, cè míng dì yī, shòu chéng dū fǔ cān jūn. sān shì yǐ jiàng, jiē qí yǒu yě. jiāng zhī guān, wá wèi shēng yuē: jīn zhī fù zi běn qū, mǒu bù xiāng fù yě. yuàn yǐ cán nián, guī yǎng lǎo mǔ. jūn dāng jié yuàn dǐng zú, yǐ fèng zhēng cháng. zhōng wài hūn gòu, wú zì dú yě. miǎn sī zì ài. mǒu cóng cǐ qù yǐ.
生由是益自勤苦，聲價彌甚。其年，遇大比，詔征四方之雋。生應「直言極諫」科，策名第一，授成都府參軍。三事以降，皆其友也。將之官，娃謂生曰：「今之復子本軀，某不相負也。願以殘年，歸養老姥。君當結媛鼎族，以奉蒸嘗。中外婚媾，無自黷也。勉思自愛。某從此去矣。」

shēng qì yuē: zi ruò qì wǒ, dāng zì jǐng yǐ jiù sǐ.
生泣曰：「子若棄我，當自頸以就死。」

wá gù cí bù cóng, shēng qín qǐng mí xuán. wá yuē: sòng zi shè jiāng, zhì yú jiàn mén dāng lìng wǒ huí.
娃固辭不從，生勤請彌懸。娃曰：「送子涉江，至於劍門；當令我回。」

shēng xǔ nuò.
生許諾。

yuè yú, zhì jiàn mén. wèi jí fā ér chú shū zhì, shēng fù yóu cháng zhōu zhào rù, bài chéng dū yǐn. jiān jiàn nán cǎi fǎng shǐ, jiā chén, fù dào. shēng yīn tóu cì, yè yú yóu tíng. fù bù gǎn rèn, jiàn qí zǔ fù guān huì, fāng dà jīng, mìng dēng jiē, fǔ bèi tòng kū yí shí, yuē: wú yǔ ěr fù zǐ rú chū.
月余，至劍門。未及發而除書至，生父由常州詔入，拜成都尹。兼劍南採訪使，浹辰，父到。生因投刺，謁於郵亭。父不敢認，見其祖父官諱，方大驚，命登階，撫背慟哭移時，曰：「吾與爾父子如初。」

yīn jié qí yóu, jù chén qí běn mò. dà qí zhī, jié wá ān zài. yuē: sòng mǒu zhì cǐ, dāng lìng fù hái.
因詰其由，具陳其本末。大奇之，詰娃安在。曰：「送某至此，當令復還。」

fù yuē: bù kě.
父曰：「不可。」

yì rì, mìng jià yǔ shēng xiān zhī chéng dū, liú wá yú jiàn mén, zhú bié guǎn yǐ chù zhī. míng rì, mìng méi shì tōng èr xìng zhī hǎo, bèi liù lǐ yǐ yíng zhī, suì rú qín jìn zhī ǒu. wá jì bèi lǐ, suì shí dài là, fù dào shén xiū, zhì jiā yán zhěng, jí wèi qīn suǒ juàn. xiàng hòu shù suì, shēng fù mǔ xié mò, chí xiào shèn zhì. yǒu líng zhī chǎn yú yǐ lú, yī suì sān xiù. běn dào shàng wén. yòu yǒu bái yàn shù shí, cháo qí céng méng. tiān zǐ yì zhī, chǒng xī jiā děng. zhōng zhì, lèi qiān qīng xiǎn zhī rèn. shí nián jiān, zhì shù jùn. wá fēng qiān guó fū rén. yǒu sì zǐ, jiē wèi dà guān qí bēi zhě yóu wèi tài yuán yǐn. dì xiōng yīn gòu jiē jiǎ mén, nèi wài lóng shèng, mò zhī yǔ jīng. jiē hū, chàng dàng zhī jī, jié xíng rú shì, suī gǔ xiān liè nǚ, bù néng yú yě. yān dé bù wèi zhī tàn xī zāi!
翌日，命駕與生先之成都，留娃於劍門，築別館以處之。明日，命媒氏通二姓之好，備六禮以迎之，遂如秦晉之偶。娃既備禮，歲時代臘，婦道甚修，治家嚴整，極為親所眷。向後數歲，生父母偕歿，持孝甚至。有靈芝產於倚廬，一穗三秀。本道上聞。又有白燕數十，巢其層甍。天子異之，寵錫加等。終制，累遷清顯之任。十年間，至數郡。娃封汧國夫人。有四子，皆為大官；其卑者猶為太原尹。弟兄姻媾皆甲門，內外隆盛，莫之與京。嗟乎，倡盪之姬，節行如是，雖古先烈女，不能逾也。焉得不為之嘆息哉！

yú bó zǔ cháng mù jìn zhōu, zhuǎn hù bù, wèi shuǐ lù yùn shǐ, sān rèn jiē yǔ shēng wèi dài, gù àn xiáng qí shì. zhēn yuán zhōng, yǔ yǔ lǒng xī gōng zuǒ huà fù rén cāo liè zhī pǐn gé, yīn suì shù qiān guó zhī shì. gōng zuǒ fǔ zhǎng sǒng tīng, mìng yǔ wèi chuán. nǎi wò guǎn rú hàn!
於伯祖嘗牧晉州—，轉戶部，為水陸運使，三任皆與生為代，故暗詳其事。貞元中，予與隴西公佐話婦人操烈之品格，因遂述汧國之事。公佐拊掌竦聽，命予為傳。乃握管濡翰！」

shū ér cún zhī. shí yǐ hài suì qiū bā yuè, tài yuán bái xíng jiǎn yún.
疏而存之。時乙亥歲秋八月，太原白行簡雲。