kāi yuán zhōng, tài jiē píng, sì hǎi wú shì. xuán zōng zài wèi suì jiǔ, juàn yú gàn shí xiāo yī, zhèng wú dà xiǎo, shǐ wěi yú yòu chéng xiàng, shāo shēn jū yóu yàn, yǐ shēng sè zì yú. xiān shì yuán xiàn huáng hòu wǔ shū fēi jiē yǒu chǒng, xiāng cì jí shì. gōng zhōng suī liáng jiā zǐ qiān shù, wú kě yuè mù zhě, shàng xīn hū hū bù lè. shí měi suì shí yuè, jià xìng huá qīng guān, nèi wài mìng fù, yì yào jǐng cóng, yù rì yú bō, cì yǐ tāng mù, chūn fēng líng yè, dàn dàng qí jiān. shàng xīn yóu rán, ruò yǒu suǒ yù, gù zuǒ yòu qián hòu, fěn sè rú shàng. zhào gāo lì shì qián sōu wài gōng, dé hóng nóng yáng xuán yǎn nǚ yú shòu dǐ, jì jī yǐ. bìn fà nì lǐ, xiān nóng zhōng dù, jǔ zhǐ xián yě, rú hàn wǔ dì lǐ fū rén!
開元中，泰階平，四海無事。玄宗在位歲久，倦於旰食宵衣，政無大小，始委於右丞相，稍深居游宴，以聲色自娛。先是元獻皇后、武淑妃皆有寵，相次即世。宮中雖良家子千數，無可悅目者，上心忽忽不樂。時每歲十月，駕幸華清官，內外命婦，熠耀景從，浴日餘波，賜以湯沐，春風靈液，澹蕩其間。上心油然，若有所遇，顧左右前後，粉色如上。詔高力士潛搜外宮，得弘農楊玄琰女於壽邸，既笄矣。鬢髮膩理，纖穠中度，舉止閒冶，如漢武帝李夫人！」

bié shū tāng quán, zhào cì zǎo yíng, jì chū shuǐ, tǐ ruò lì wēi, ruò bù rèn luó qǐ. guāng cǎi huàn fā, zhuǎn dòng zhào rén. shàng shén yuè, jìn jiàn zhī rì, zòu ní cháng yǔ yī qū yǐ dǎo zhī dìng qíng zhī xī, shòu jīn chāi tián hé yǐ gù zhī. yòu mìng dài bù yáo, chuí jīn dāng. míng nián, cè wèi guì fēi, bàn hòu fú yòng. yóu shì yě qí róng, mǐn qí cí, wǎn luán wàn tài, yǐ zhōng shàng yì. shàng yì bì yān. shí shěng fēng jiǔ zhōu, ní jīn wǔ yuè, lí shān xuě yè, shàng yáng chūn cháo, yǔ shàng xíng tóng niǎn, zhǐ tóng shì, yàn zhuān xí, qǐn zhuān fáng. suī yǒu sān fū rén jiǔ pín èr shí qī shì fù bā shí yī yù qī, jì hòu gōng cái rén lè fǔ jì nǚ, shǐ tiān zǐ wú gù pàn yì. zì shì liù gōng wú fù jìn xìng zhě. fēi tú shū yàn yóu tài zhì shì, gài cái zhì míng huì, shàn qiǎo biàn nìng, xiān yì xī zhǐ, yǒu bù kě xíng róng zhě. shū fù kūn dì jiē liè wèi qīng guì, jué wèi tōng hóu. zǐ mèi fēng guó fū rén, fù liè wáng gōng, chē fú dǐ dì, yǔ dà zhǎng gōng zhǔ móu yǐ, ér ēn zé shì lì, zé yòu guò zhī, chū rù jìn mén bù wèn, jīng shī zhǎng lì wèi zhī cè mù. gù dāng shí yáo yǒng yǒu yún: shēng nǚ wù bēi suān, shēng nán wù xǐ huān.
別疏湯泉，詔賜藻瑩，既出水，體弱力微，若不任羅綺。光彩煥發，轉動照人。上甚悅，進見之日，奏《霓裳羽衣曲》以導之；定情之夕，授金釵鈿合以固之。又命戴步搖，垂金璫。明年，冊為貴妃，半後服用。由是冶其容，敏其詞，婉孌萬態，以中上意。上益嬖焉。時省風九州，泥金五嶽，驪山雪夜，上陽春朝，與上行同輦，止同室，宴專席，寢專房。雖有三夫人、九嬪、二十七世婦、八十一御妻，暨後宮才人、樂府妓女，使天子無顧盼意。自是六宮無復進幸者。非徒殊艷尤態致是，蓋才智明慧，善巧便佞，先意希旨，有不可形容者。叔父昆弟皆列位清貴，爵為通侯。姊妹封國夫人，富埒王宮，車服邸第，與大長公主侔矣，而恩澤勢力，則又過之，出入禁門不問，京師長吏為之側目。故當時謠詠有云：「生女勿悲酸，生男勿喜歡。」

yòu yuē: nán bù fēng hóu nǚ zuò fēi, kàn nǚ què wèi mén shàng méi.
又曰：「男不封侯女作妃，看女卻為門上楣。」

qí wèi rén xīn xiàn mù rú cǐ.
其為人心羨慕如此。

tiān bǎo mò, xiōng guó zhōng dào chéng xiàng wèi, yú nòng guó bǐng. jí ān lù shān yǐn bīng xiàng què, yǐ tǎo yáng shì wèi cí. tóng guān bù shǒu, cuì huá nán xìng, chū xián yáng, dào cì mǎ wéi tíng. liù jūn pái huái, chí jǐ bù jìn. cóng guān láng lì fú shàng mǎ qián, qǐng zhū cháo cuò yǐ xiè tiān xià. guó sī fèng máo yīng pán shuǐ, sǐ yú dào zhōu. zuǒ yòu zhī yì wèi kuài. shàng wèn zhī, dāng shí gǎn yán zhě, qǐng yǐ guì fēi sāi tiān xià yuàn. shàng zhī bù miǎn, ér bù rěn jiàn qí sǐ, fǎn mèi yǎn miàn, shǐ qiān zhī ér qù. cāng huáng zhǎn zhuǎn, jìng jiù sǐ yú chǐ zǔ zhī xià. jì ér xuán zōng shòu chéng dū!
天寶末，兄國忠盜丞相位，愚弄國柄。及安祿山引兵向闕，以討楊氏為詞。潼關不守，翠華南幸，出咸陽，道次馬嵬亭。六軍徘徊，持戟不進。從官郎吏伏上馬前，請誅晁錯以謝天下。國思奉氂纓盤水，死於道周。左右之意未快。上問之，當時敢言者，請以貴妃塞天下怨。上知不免，而不忍見其死，反袂掩面，使牽之而去。倉皇展轉，竟就死於尺組之下。既而玄宗狩成都！」

sù zōng shòu chán líng wǔ. míng nián dà xiōng guī yuán, dà jià hái dōu. zūn xuán zōng wèi tài shàng huáng, jiù yǎng nán gōng. zì nán gōng qiān yú xī nèi. shí yí shì qù, lè jǐn bēi lái. měi zhì chūn zhī rì. dōng zhī yè, chí lián xià kāi, gōng huái qiū luò. lí yuán dì zǐ, yù guǎn fā yīn, wén ní cháng yǔ yī yī shēng, zé tiān yán bù yí, zuǒ yòu xū xī. sān zài yī yì, qí niàn bù shuāi. qiú zhī mèng hún, yǎo bù néng dé.
肅宗受禪靈武。明年大凶歸元，大駕還都。尊玄宗為太上皇，就養南宮。自南宮遷於西內。時移事去，樂盡悲來。每至春之日。冬之夜，池蓮夏開，宮槐秋落。梨園弟子，玉琯發音，聞《霓裳羽衣》一聲，則天顏不怡，左右歔欷。三載一意，其念不衰。求之夢魂，杳不能得。

shì yǒu dào shì zì shǔ lái, zhī shàng xīn niàn yáng fēi rú shì, zì yán yǒu lǐ shǎo jūn zhī shù. xuán zōng dà xǐ, mìng zhì qí shén. fāng shì nǎi jié qí shù yǐ suǒ zhī, bù zhì. yòu néng yóu shén yù qì, chū tiān jiè, méi dì fǔ yǐ qiú zhī, bù jiàn. yòu páng qiú sì xū shàng xià, dōng jí tiān hǎi, kuà péng hú. jiàn zuì gāo xiān shān, shàng duō lóu què, xī xiāng xià yǒu dòng hù, dōng xiàng, hé qí mén, shǔ yuē yù fēi tài zhēn yuàn. fāng shì chōu zān kòu fēi, yǒu shuāng huán tóng nǚ, chū yīng qí mén. fāng shì zào cì wèi jí yán, ér shuāng huán fù rù. é yǒu bì yī shì nǚ yòu zhì, jié qí suǒ cóng. fāng shì yīn chēng táng tiān zǐ shǐ zhě, qiě zhì qí mìng. bì yī yún: yù fēi fāng qǐn, qǐng shǎo dài zhī.
適有道士自蜀來，知上心念楊妃如是，自言有李少君之術。玄宗大喜，命致其神。方士乃竭其術以索之，不至。又能游神馭氣，出天界，沒地府以求之，不見。又旁求四虛上下，東極天海，跨蓬壺。見最高仙山，上多樓闕，西廂下有洞戶，東向，闔其門，署曰「玉妃太真院」。方士抽簪扣扉，有雙鬟童女，出應其門。方士造次未及言，而雙鬟復入。俄有碧衣侍女又至，詰其所從。方士因稱唐天子使者，且致其命。碧衣云：「玉妃方寢，請少待之。」

yú shí yún hǎi shěn shěn, dòng tiān rì xiǎo, qióng hù zhòng hé, qiǎo rán wú shēng. fāng shì zhǎn xī liǎn zú, gǒng shǒu mén xià. jiǔ zhī, ér bì yī yán rù, qiě yuē: yù fēi chū.
於時雲海沈沈，洞天日曉，瓊戶重闔，悄然無聲。方士展息斂足，拱手門下。久之，而碧衣延入，且曰：「玉妃出。」

jiàn yī rén guān jīn lián, pī zǐ xiāo, pèi hóng yù, yè fèng xì, zuǒ yòu shì zhě qī bā rén, yī fāng shì, wèn huáng dì ān fǒu, cì wèn tiān bǎo shí sì zài yǐ hái shì.
見一人冠金蓮，披紫綃，珮紅玉，曳鳳舄，左右侍者七八人，揖方士，問「皇帝安否」，次問天寶十四載以還事。

yán qì, mǐn rán. zhǐ bì yī qǔ jīn chāi tián hé, gè xī qí bàn, shòu shǐ zhě yuē: wèi wǒ xiè tài shàng huáng, jǐn xiàn shì wù, xún jiù hǎo yě.
言訖，憫然。指碧衣取金釵鈿合，各析其半，授使者曰：「為我謝太上皇，謹獻是物，尋舊好也。」

fāng shì shòu cí yǔ xìn, jiāng xíng, sè yǒu bù zú. yù fēi gù zhēng qí yì. fù qián guì zhì cí: qǐng dāng shí yī shì, bù wèi tā rén wén zhě, yàn yú tài shàng huáng, bù rán, kǒng tián hé jīn chāi, fù xīn yuán píng zhī zhà yě.
方士受辭與信，將行，色有不足。玉妃固徵其意。復前跪致詞：「請當時一事，不為他人聞者，驗於太上皇，不然，恐鈿合金釵，負新垣平之詐也。」

yù fēi máng rán tuì lì, ruò yǒu suǒ sī, xú ér yán yuē: xī tiān bǎo shí zài, shì niǎn bì shǔ yú lí shān gōng. qiū qī yuè, qiān niú zhī nǚ xiāng jiàn zhī xī, qín rén fēng sú. shì yè zhāng jǐn xiù, chén yǐn shí, shù guā huá, fén xiāng yú tíng, hào wèi qǐ qiǎo. gōng yē jiān yóu shàng zhī. shí yè dài bàn, xiū shì wèi yú dōng xī xiāng, dú shì shàng. shàng píng jiān ér lì, yīn yǎng tiān gǎn niú nǚ shì, mì xiāng shì xīn, yuàn shì shì wèi fū fù. yán bì, zhí shǒu gè wū yàn. cǐ dú jūn wáng zhī zhī ěr.
玉妃茫然退立，若有所思，徐而言曰：「昔天寶十載，侍輦避暑於驪山宮。秋七月，牽牛織女相見之夕，秦人風俗。是夜張錦繡，陳飲食，樹瓜華，焚香於庭，號為乞巧。宮掖間尤尚之。時夜殆半，休侍衛於東西廂，獨侍上。上憑肩而立，因仰天感牛女事，密相誓心，願世世為夫婦。言畢，執手各嗚咽。此獨君王知之耳。」

yīn zì bēi yuē: yóu cǐ yī niàn, yòu bù dé jū cǐ. fù duò xià jiè, qiě jié hòu yuán. huò wèi tiān, huò wèi rén, jué zài xiāng jiàn, hǎo hé rú jiù.
因自悲曰：「由此一念，又不得居此。復墮下界，且結後緣。或為天，或為人，決再相見，好合如舊。」

yīn yán: tài shàng huáng yì bù jiǔ rén jiān, xìng wéi zì ān, wú zì kǔ ěr.
因言：「太上皇亦不久人間，幸惟自安，無自苦耳。」

shǐ zhě hái zòu tài shàng huáng, huáng xīn zhèn dào, rì rì bù yù. qí nián xià sì yuè, nán gōng yàn jià.
使者還奏太上皇，皇心震悼，日日不豫。其年夏四月，南宮宴駕。

yuán hé yuán nián dōng shí èr yuè, tài yuán bái lè tiān zì xiào shū láng wèi yú zhōu zhì rèn. hóng yǔ láng yá wáng zhì fū jiā yú shì yì, xiá rì xiāng xié yóu xiān yóu sì, huà jí cǐ shì, xiāng yǔ gǎn tàn. zhì fū jǔ jiǔ yú lè tiān qián yuē: fū xī dài zhī shì, fēi yù chū shì zhī cái rùn sè zhī, zé yǔ shí xiāo méi, bù wén yú shì. lè tiān shēn yú shī, duō yú qíng zhě yě. shì wèi gē zhī, rú hé?
元和元年冬十二月，太原白樂天—自校書郎尉於盩厔任。鴻與瑯玡王質夫家於是邑，暇日相攜遊仙游寺，話及此事，相與感嘆。質夫舉酒於樂天前曰：「夫希代之事，非遇出世之才潤色之，則與時消沒，不聞於世。樂天深於詩，多於情者也。試為歌之，如何？」

lè tiān yīn wèi zhǎng hèn gē, yì zhě bù dàn gǎn qí shì, yì yù chéng yóu wù, zhì luàn jiē jīng, chuí yú jiāng lái zhě yě. gē jì chéng, shǐ hóng chuán yān. shì suǒ bù wén zhě, yǔ fēi kāi yuán yí mín, bù dé zhī. shì suǒ zhī zhě, yǒu xuán zōng běn jì zài. jīn dàn chuán zhǎng hèn gē yún ěr.
樂天因為《長恨歌》，意者不但感其事，亦欲懲尤物，窒亂階京，垂於將來者也。歌既成，使鴻傳焉。世所不聞者，予非開元遺民，不得知。世所知者，有《玄宗本紀》在。今但傳《長恨歌》云爾。

fù lù　 zhǎng hèn gē zuò zhě: bái jū yì
附錄　《長恨歌》作者：白居易

hàn huáng zhòng sè sī qīng guó, yù zì duō nián qiú bù dé. yáng jiā yǒu nǚ chū zhǎng chéng, yǎng zài shēn guī rén wèi shí.
漢皇重色思傾國，御字多年求不得。楊家有女初長成，養在深閨人未識。

tiān shēng lì zhì nán zì qì, yī zhāo xuǎn zài jūn wáng cè. huí móu yī xiào bǎi mèi shēng, liù gōng fěn dài wú yán sè.
天生麗質難自棄，一朝選在君王側。回眸一笑百媚生，六宮粉黛無顏色。

chūn hán cì yù huá qīng chí, wēn quán shuǐ huá xǐ níng zhī, shì ér fú qǐ jiāo wú lì, shǐ shì xīn chéng ēn zé shí.
春寒賜浴華清池，溫泉水滑洗凝脂，侍兒扶起嬌無力，始是新承恩澤時。

yún bìn huā yán jīn bù yáo, fú róng zhàng nuǎn dù chūn xiāo. chūn xiāo kǔ duǎn rì gāo qǐ, cóng cǐ jūn wáng bù zǎo cháo.
雲鬢花顏金步搖，芙蓉帳暖度春宵。春宵苦短日高起，從此君王不早朝。

chéng huān shì yàn wú wén xiá, chūn cóng chūn yóu yè zhuān yè hòu gōng jiā lì sān qiān rén, sān qiān chǒng ài zài yī shēn,
承歡侍宴無聞暇，春從春遊夜專夜；後宮佳麗三千人，三千寵愛在一身，

jīn wū zhuāng chéng jiāo shì yè, yù lóu yàn bà zuì hé chūn. zǐ mèi dì xiōng jiē liè tǔ, kě lián guāng cǎi shēng mén hù
金屋妝成嬌侍夜，玉樓宴罷醉和春。姊妹弟兄皆列土，可憐光彩生門戶；

suì lìng tiān xià fù mǔ xīn, bù zhòng shēng nán zhòng shēng nǚ. lí gōng gāo chù rén qīng yún, xiān lè fēng piāo chù chù wén.
遂令天下父母心，不重生男重生女。驪宮高處人青雲，仙樂風飄處處聞。

huǎn gē màn wǔ níng sī zhú, jǐn rì jūn wáng kàn bù zú. yú yáng pí gǔ dòng dì lái, jīng pò ní cháng yǔ yī qū.
緩歌慢舞凝絲竹，盡日君王看不足。漁陽鼙鼓動地來，驚破霓裳羽衣曲。

jiǔ zhòng chéng què yān chén shēng, qiān shèng wàn qí xī nán xíng, cuì huá yáo yáo xíng fù zhǐ, xī chū dōu mén bǎi yú lǐ,
九重城闕煙塵生，千乘萬騎西南行，翠華搖搖行復止，西出都門百餘里，

liù jūn bù fā wú nài hé, wǎn zhuǎn é méi mǎ qián sǐ. huā tián wěi dì wú rén shōu, cuì qiào jīn què yù sāo tóu,
六軍不發無奈何，宛轉峨眉馬前死。花鈿委地無人收，翠翹金雀玉搔頭，

jūn wáng yǎn miàn jiù bù dé, huí kàn xuè lèi xiāng hè liú. huáng āi sǎn màn fēng xiāo suǒ, yún zhàn yíng yū dēng jiàn gé,
君王掩面救不得，回看血淚相和流。黃埃散漫風蕭索，雲棧縈紆登劍閣，

é méi shān xià shǎo rén xíng, jīng qí wú guāng rì sè báo. shǔ jiāng shuǐ bì shǔ shān qīng, shèng zhǔ zhāo zhāo mù mù qíng,
峨眉山下少人行，旌旗無光日色薄。蜀江水碧蜀山青，聖主朝朝暮暮情，

xíng gōng jiàn yuè shāng xīn sè, yè yǔ wén líng cháng duàn shēng. tiān xuán rì zhuǎn huí lóng yù, dào cǐ chóu chú bù néng qù,
行宮見月傷心色，夜雨聞鈴腸斷聲。天旋日轉回龍馭，到此躊躇不能去，

mǎ wéi pō xià ní tǔ zhōng, bù jiàn yù yán kōng sǐ chù. jūn chén xiāng gù jǐn zhān yī, dōng wàng dū mén xìn mǎ guī.
馬嵬坡下泥土中，不見玉顏空死處。君臣相顧盡沾衣，東望都門信馬歸。

guī lái chí yuàn jiē yī jiù, tài yè fú róng wèi yāng liǔ, fú róng rú miàn liǔ rú méi, duì cǐ rú hé bù lèi chuí?
歸來池苑皆依舊，太液芙蓉未央柳，芙蓉如面柳如眉，對此如何不淚垂？

chūn fēng táo lǐ huā kāi yè, qiū yǔ wú tóng yè luò shí, xī gōng nán yuàn duō qiū cǎo, gōng yè mǎn jiē hóng bù sǎo.
春風桃李花開夜，秋雨梧桐葉落時，西宮南苑多秋草，宮葉滿階紅不掃。

lí yuán dì zǐ bái fà xīn, jiāo fáng ā jiān qīng é lǎo. xī diàn yíng fēi sī qiǎo rán, gū dēng tiāo jǐn wèi chéng mián,
梨園弟子白髮新，椒房阿監青娥老。夕殿螢飛思悄然，孤燈挑盡未成眠，

chí chí zhōng lòu chū zhǎng yè, gěng gěng xīng hé yù shǔ tiān. yuān yāng wǎ lěng shuāng huá zhòng, fěi cuì qīn hán shuí yǔ gòng?
遲遲鐘漏初長夜，耿耿星河欲曙天。鴛鴦瓦冷霜華重，翡翠衾寒誰與共？

yōu yōu shēng sǐ bié jīng nián, hún pò bù céng lái rù mèng. lín qióng dào shì hóng dōu kè, néng yǐ jīng chéng zhì hún pò,
悠悠生死別經年，魂魄不曾來入夢。臨邛道士鴻都客，能以精誠致魂魄，

wèi gǎn jūn wáng zhǎn zhuǎn sī, suì jiào yán shì yīn qín mì. pái kōng yù qì bēn rú diàn, shēng tiān rù dì qiú zhī biàn,
為感君王展轉思，遂教言士殷勤覓。排空馭氣奔如電，升天入地求之遍，

shàng qióng bì là xià huáng quán, liǎng chù máng máng jiē bù jiàn. hū wén hǎi shàng yǒu xiān shān, shān zài xū wú piǎo miǎo jiān.
上窮碧落下黃泉，兩處茫茫皆不見。忽聞海上有仙山，山在虛無縹緲間。

lóu diàn líng méi wǔ yún qǐ, qí zhōng chuò yuē duō xiān zǐ. zhōng yǒu yī rén zì tài zhēn, xuě fū huā mào cān chà shì.
樓殿玲玫五雲起，其中綽約多仙子。中有一人字太真，雪膚花貌參差是。

jīn què xī xiāng kòu yù jiōng, zhuǎn jiào xiǎo yù bào shuāng chéng. wén dào hàn jiā tiān zǐ shǐ, jiǔ huá zhàng lǐ mèng hún jīng.
金闕西廂叩玉扃，轉教小玉報雙成。聞道漢家天子使，九華帳里夢魂驚。

lǎn yī tuī zhěn qǐ pái huái, zhū bó yín píng yí lǐ kāi. sān bìn bàn piān xīn shuì jué, huā guān bù zhěng xià táng lái.
攬衣推枕起徘徊，珠箔銀屏迤邐開。三鬢半偏新睡覺，花冠不整下堂來。

fēng chuī xiān mèi piāo piāo jǔ, yóu shì ní cháng yǔ yī wǔ. yù róng jì mò lèi lán gàn, lí huā yī zhī chūn dài yǔ.
風吹仙袂飄飄舉，猶似霓裳羽衣舞。玉容寂寞淚闌干，梨花一枝春帶雨。

hán qíng níng dì xiè jūn wáng, yī bié yīn róng liǎng miǎo máng, zhāo yáng diàn lǐ ēn ài jué, péng lái gōng zhōng rì yuè zhǎng.
含情凝睇謝君王，一別音容兩渺茫，昭陽殿裡恩愛絕，蓬萊宮中日月長。

huí tóu xià wàng rén huán chù, bù jiàn zhǎng ān jiàn chén wù. wéi jiāng jiù wù biǎo shēn qíng, tián hé jīn chāi jì jiāng qù.
回頭下望人寰處，不見長安見塵霧。唯將舊物表深情，鈿合金釵寄將去。

chāi liú yī gǔ hé yī shàn, chāi bāi huáng jīn hé fēn tián. dàn lìng xīn shì jīn tián jiān, tiān shàng rén jiān huì xiāng jiàn.
釵留一股合一扇，釵擘黃金合分鈿。但令心似金鈿堅，天上人間會相見。

lín bié yīn qín zhòng jì cí, cí zhōng yǒu shì liǎng xīn zhī, qī yuè qī rì zhǎng shēng diàn, yè bàn wú rén sī yǔ shí:
臨別殷勤重寄詞，詞中有誓兩心知，七月七日長生殿，夜半無人私語時：

zài tiān yuàn zuò bǐ yì niǎo, zài dì yuàn wèi lián lǐ zhī. tiān zhǎng dì jiǔ yǒu shí jǐn, cǐ hèn mián mián wú jué qī!
「在天願作比翼鳥，在地願為連理枝。」天長地久有時盡，此恨綿綿無絕期！