strong lǐ sì shí yán gé sì shí xiōng lǐ èr strong
禮四十 沿革四十 凶禮二
zǒng lùn sàng qī
總論喪期
yú yīn zhōu hàn hòu hàn wèi jìn dōng jìn sòng hòu wèi hòu zhōu suí dà táng
（虞 殷 周 漢 後漢 魏 晉 東晉 宋 後魏 後周 隋 大唐）
yì yún" gǔ zhě sàng qī wú shù". jiǎ gōng yàn yuē:" cǐ huáng dì shí yě. shì qí xīn sàng zhōng shēn zhě yě."
易雲"古者喪期無數"。（賈公彥曰："此黃帝時也。是其心喪終身者也。"）
yú shū chēng" sān zài, sì hǎi è mì bā yīn". yáo bēng, shùn liàng àn sān nián, gù chēng è mì bā yīn. àn táng yú suī xíng xīn sàng, gèng sān nián wèi xiàn, sān wáng nǎi zhì sàng fú.
虞書稱"三載，四海遏密八音"。（堯崩，舜諒闇三年，故稱遏密八音。按唐虞雖行心喪，更三年為限，三王乃制喪服。）
yīn gāo zōng liàng àn, sān nián bù yán. tán gōng yún:" zi zhāng wèn yuē:' shū yún gāo zōng sān nián bù yán, yán nǎi huān. yǒu zhū?' shí rén jūn wú xíng sān nián zhī sàng lǐ zhě, wèn yǒu cǐ yú, guài zhī yě. huān, xǐ yuè yě. yán nǎi xǐ yuè, zé mín chén wàng qí yán jiǔ. zhòng ní yuē:' hú wèi qí bù rán yě! gǔ zhě tiān zǐ bēng, wáng shì zǐ tīng yú zhǒng zǎi.'" zhǒng zǎi, tiān guān qīng, èr wáng lǐ shì zhě yě. sān nián zhī sàng, shǐ zhī tīng cháo. sàng fú sì zhì yuē:" wáng zhě mò bù xíng cǐ lǐ, hé yǐ dú shàn zhī yě? yuē: gāo zōng zhě, wǔ dīng. wǔ dīng zhě, yīn zhī xián wáng yě. jì shì jí wèi ér cí liáng yú sàng. dāng cǐ zhī shí, yīn shuāi ér fù xìng, lǐ fèi ér fù qǐ, gù shàn zhī. shàn zhī, gù zài zhī yú shū zhōng ér gāo zhī, gù wèi zhī gāo zōng."
殷高宗諒闇，三年不言。檀弓云："子張問曰：'書雲高宗三年不言，言乃讙。有諸？'（時人君無行三年之喪禮者，問有此歟，怪之也。讙，喜悅也。言乃喜悅，則民臣望其言久。）仲尼曰：'胡為其不然也！古者天子崩，王世子聽於冢宰。'"（冢宰，天官卿，貳王理事者也。三年之喪，使之聽朝。）喪服四制曰："王者莫不行此禮，何以獨善之也？曰：高宗者，武丁。武丁者，殷之賢王也。繼世即位而慈良於喪。當此之時，殷衰而復興，禮廢而復起，故善之。善之，故載之於書中而高之，故謂之高宗。"
zhōu wǔ wáng bēng, chéng wáng shí sān ér sì lì, zhōu gōng jū zhǒng zǎi shè zhèng. míng nián liù yuè, jì zàng, zhōu gōng guān chéng wáng ér cháo yú zǔ, yǐ jiàn zhū hóu, zhù yōng zuò sòng. yòu chūn qiū, zài sàng, wáng yuē" xiǎo tóng", gōng hóu yuē" zi", jì zàng zé wú cǐ chēng. cǐ jiē jì zàng chú sàng zhī zhèng yě.
周武王崩，成王十三而嗣立，周公居冢宰攝政。明年六月，既葬，周公冠成王而朝於祖，以見諸侯，祝雍作頌。又春秋，在喪，王曰"小童"，公侯曰"子"，既葬則無此稱。此皆既葬除喪之證也。
hàn wén dì yí zhì, gé sān nián zhī sàng," qí lìng tiān xià lì mín, lìng dào, chū lín sān rì, jiē shì fú. yán shī gǔ yuē:" lìng wèi cǐ zhào wén." diàn zhōng dāng lín zhě, jiē yǐ dàn xī gè shí wǔ jǔ yīn, lǐ bì bà. fēi dàn xī lín shí, jìn wú dé shàn kū. fú dà hóng shí wǔ rì, xiǎo hóng shí sì rì, xiān qī rì, shì fú. fú qián yuē:" jiē dāng yán dà gōng xiǎo gōng bù yě. xiān, xì bù yī yě." yīng shào yuē:" fán sān shí liù rì ér shì fú yǐ, cǐ yǐ rì yì yuè yě." jìn zhuó yuē:" hàn shū lì yǐ hóng wèi gōng." shī gǔ yuē:" hóng yǔ gōng tóng. fú jìn èr shuō shì yě. cǐ sàng zhì zhě, wén dì zì lǜ jǐ yì chuàng ér wèi zhī, fēi yǒu qǔ yú zhōu lǐ yě, hé wèi yǐ rì yì yuè hū? sān nián zhī sàng, qí shí èr shí qī yuè, qǐ yǒu sān shí liù yuè zhī wén! dàn yòu wú qī yuè yě. yīng shì jì shī zhī yú qián, ér jìn dài xué zhě yīn xún miù shuō, wèi zhī sī yě." tā bù zài lìng zhōng zhě, jiē yǐ cǐ lìng bǐ lèi cóng shì. shī gǔ yuē:" yán cǐ zhào zhōng wú wén zhě, jiē yǐ lèi bǐ ér xíng shì." bù gào tiān xià, shǐ míng zhī zhèn yì". sàng qī zhī zhì, zì hòu zūn zhī bù gǎi. xuān dì dì jié sì nián zhào:" jīn bǎi xìng huò zāo cuī dié xiōng zāi, ér lì yáo shì, shǐ bù dé zàng, shāng xiào zǐ zhī xīn. zì jīn zhū yǒu dà fù mǔ fù mǔ sàng zhě, wù yáo shì, shǐ de shōu liǎn sòng zhōng, jǐn qí zǐ dào." chéng dì shí, chéng xiàng dí fāng jìn mǔ zhōng, jì zàng sān shí liù rì, chú fú shì shì, zì yǐ wèi shēn bèi hàn xiāng, bù gǎn yú guó diǎn. rán ér yuán shè xíng fù sàng sān nián, míng zhāng tiān xià hé xián huì wáng xíng mǔ sàng sān nián, zhào shū bāo chēng, yǐ wèi zōng shì yí biǎo: shì zé sàng zhì sān nián, néng xíng zhě guì zhī yǐ. jí píng dì bēng, wáng mǎng yù xuàn huò tiān xià, shì zhōng xiào, shǐ lì liù bǎi shí yǐ shàng, jiē fú sàng sān nián. mǎng mǔ sǐ, dàn fú tiān zǐ diào zhū hóu zhī fú, yī diào zài huì ér yǐ, lìng zǐ xīn dū hóu zōng fú sàng sān nián. jí yuán hòu bēng, mǎng fǎn zì fú sān nián. diān dào jiān miù ruò cǐ.
漢文帝遺制，革三年之喪，"其令天下吏民，令到，出臨三日，皆釋服。（顏師古曰："令謂此詔文。"）殿中當臨者，皆以旦夕各十五舉音，禮畢罷。非旦夕臨時，禁無得擅哭。服大紅十五日，小紅十四日，纖七日，釋服。（服虔曰："皆當言大功、小功布也。纖，細布衣也。"應劭曰："凡三十六日而釋服矣，此以日易月也。"晉灼曰："漢書例以紅為功。"師古曰："紅與功同。服、晉二說是也。此喪制者，文帝自率己意創而為之，非有取於周禮也，何為以日易月乎？三年之喪，其實二十七月，豈有三十六月之文！禫又無七月也。應氏既失之於前，而近代學者因循謬說，未之思也。"）他不在令中者，皆以此令比類從事。（師古曰："言此詔中無文者，皆以類比而行事。"）布告天下，使明知朕意"。喪期之制，自後遵之不改。（宣帝地節四年詔："今百姓或遭縗絰凶災，而吏徭事，使不得葬，傷孝子之心。自今諸有大父母、父母喪者，勿徭事，使得收斂送終，盡其子道。"）成帝時，丞相翟方進母終，既葬三十六日，除服視事，自以為身備漢相，不敢逾國典。然而原涉行父喪三年，名章天下；河閒惠王行母喪三年，詔書褒稱，以為宗室儀表：是則喪制三年，能行者貴之矣。及平帝崩，王莽欲眩惑天下，示忠孝，使吏六百石已上，皆服喪三年。（莽母死，但服天子吊諸侯之服，一吊再會而已，令子新都侯宗服喪三年。及元後崩，莽反自服三年。顛倒奸謬若此。）
hòu hàn zhèng xuán yún," shū yún gāo zōng liàng àn, sān nián bù yán", yòu yuē" rán ér yuē yán bù wén zhě, wèi chén xià yě", zhù yǐn xiào jīng shuō yún" yán bù wén zhě zhǐ shì rén yě".
後漢鄭玄雲，"書雲高宗諒闇，三年不言"，又曰"然而曰言不文者，謂臣下也"，注引孝經說雲"言不文者指士人也"。
chén shuò wèn:"' gāo zōng liàng àn, sān nián bù yán, yán nǎi huān', cǐ zé suǒ yán yě. yòu sàng dà jì yún' jì zàng, yǔ rén lì, jūn yán wáng shì, bù yán guó shì dài fū yán gōng shì, bù yán jiā shì'. cǐ tiān zǐ zhū hóu jù yǒu yán yǐ. ér dú wèi chén xià shàng jù yún' yán ér hòu shì xíng zhě zhàng ér qǐ', zhù yún' wèi qīng dài fū yě'. xiào jīng yún' yán bù wén zhǐ shì rén yě'. yì shì bù tóng, yǐn zhī hé míng?" zhào shāng dá yuē:" sān nián zhī sàng, tiān zǐ zhū hóu bù yán ér shì chéng zhě, zhǒng zǎi cún yě. suī yì yǒu suǒ yán, dàn xī ěr. zhì yú chén xià, xū yán ér biàn, wèi kě wèi yán, dàn bù wén ěr. gè yǒu suǒ shī, bù xiāng fáng yě. yán chén xià shí, suǒ bāo zhě guǎng. xiào jīng yún shì rén, zhù yǐn zhī zhě, yù wēi jiàn qí xiǎo yì, qí dà qù yì tóng yě."
陳鑠問："'高宗諒闇，三年不言，言乃讙'，此則所言也。又喪大記雲'既葬，與人立，君言王事，不言國事；大夫言公事，不言家事'。此天子諸侯俱有言矣。而獨謂臣下上句雲'言而後事行者杖而起'，注云'謂卿大夫也'。孝經雲'言不文指士人也'。義似不同，引之何明？"趙商答曰："三年之喪，天子諸侯不言而事成者，冢宰存也。雖亦有所言，但希耳。至於臣下，須言而辨，為可謂言，但不文耳。各有所施，不相妨也。言臣下時，所包者廣。孝經雲士人，注引之者，欲微見其小異，其大趣亦同也。"
ān dì chū, zhǎng lì duō bì shì qì guān, nǎi lìng: zì fēi fù mǔ fú, bù dé qù zhí. shì hòu lì yòu shǒu zhí jū guān, bù xíng sān nián sàng fú yǐ. jiàn guāng yuán nián, shàng shū mèng bù zòu:" yí fù rú jiàn wǔ yǒng píng gù shì, wèi guāng wǔ míng dì shí. jué cì shǐ èr qiān dàn gào níng jí fù mǔ sàng fú." yòu cóng zhī. zhì huán dì yǒng xìng èr nián, fù lìng cì shǐ èr qiān dàn xíng sān nián fú. yǒng shòu èr nián, yòu shǐ zhōng cháng shì yǐ xià, xíng sān nián fú. zhì yán xī èr nián, yòu jiē jué zhī.
安帝初，長吏多避事棄官，乃令：自非父母服，不得去職。是後吏又守職居官，不行三年喪服矣。建光元年，尚書孟布奏："宜復如建武、永平故事，（謂光武、明帝時。）絕刺史二千石告寧及父母喪服。"又從之。至桓帝永興二年，復令刺史、二千石行三年服。永壽二年，又使中常侍已下，行三年服。至延熹二年，又皆絕之。
wèi wǔ dì yí zhào:" bǎi guān dāng lín diàn zhōng zhě, shí wǔ jǔ yīn. zàng bì biàn chú." wén dì bēng, guó nèi fú sān rì. shǔ liú bèi, chén xià fā sàng mǎn sān rì, chú fú, zhì zàng fù rú lǐ. cǐ zé wèi shǔ yòu yì yú hàn yě. wú sūn quán lìng zhū yǒu jū rèn zhě zāo sān nián zhī sàng, jiē xū jiāo dài, fàn zhě dìng dà pì zhī kē. yòu shǐ dài wèi zhì, bù dé gào, gào zhě dǐ zuì. qí hòu wú lìng mèng rén wén sàng zhé qù, lù xùn chén qí sù xíng, dé jiǎn sǐ yī děng, zì cǐ suì jiǎn.
魏武帝遺詔："百官當臨殿中者，十五舉音。葬畢便除。"文帝崩，國內服三日。（蜀劉備，臣下發喪滿三日，除服，至葬復如禮。此則魏蜀又異於漢也。吳孫權令諸有居任者遭三年之喪，皆須交代，犯者定大辟之科。又使代未至，不得告，告者抵罪。其後吳令孟仁聞喪輒去，陸遜陳其素行，得減死一等，自此遂減。）
jìn wǔ dì tài shǐ yuán nián zhào:" zhū jiāng lì èr qiān dàn yǐ xià zāo sān nián sàng zhě, tīng guī zhōng níng. shù rén fù chú yáo yì." èr nián, dì zūn hàn wèi, gǎi zàng chú fú, àn wén dì yǐ wèi xián xī èr nián bā yuè xīn mǎo bēng, jiǔ yuè guǐ yǒu zàng. wǔ dì yǐ shí èr yuè jǐng yín shòu wèi chán, gǎi yuán tài shǐ. yóu shēn yī sù guān, jiàng xí chè shàn. tài zǎi sī mǎ fú děng zòu yuē:" chén wén lǐ diǎn, fēng shā suí shí, qī yú zú yǐ xìng huà ér yǐ, gù wèi dé jiē fǎn shàng gǔ yě. bì xià fǔ zūn hàn wèi, sù guān shēn yī, jiàng xí chè shàn, suī wǔ dīng xíng zhī yú yīn dài, wèi zú yǐ yú. fāng jīn jīng mán wèi tiǎn, wàn jī shì yīn, chén děng yǐ wèi yí gē āi qíng yǐ kāng shí sú, chì yù fǔ tài guān, yì fú gǎi shàn rú jiù." zhào yuē:" měi niàn yōu míng, bù zhōng jū dié, yī zhāo biàn yì cǐ qíng yú suǒ tiān, xiāng cóng yǐ duō." fú děng chóng zòu:" gān gē wèi jí, tiān xià zhì zhòng. bì xià chá yú kuǎn, yǐ wèi huáng tài hòu zhī xīn." yòu zhào:" zhòng lǎn zòu yì, yì yǐ bēi gē. sān nián zhī sàng, zì gǔ dá lǐ, bù yí fǎn fù, zhòng shāng qí xīn." suì yǐ cǐ lǐ zhōng sān nián. hòu jū tài hòu zhī sàng yì rú zhī.
晉武帝泰始元年詔："諸將吏二千石已下遭三年喪者，聽歸終寧。庶人復除徭役。"二年，帝遵漢魏，改葬除服，（按文帝以魏咸熙二年八月辛卯崩，九月癸酉葬。武帝以十二月景寅受魏禪，改元泰始。）猶深衣素冠，降席徹膳。太宰司馬孚等奏曰："臣聞禮典，豐殺隨時，期於足以興化而已，故未得皆返上古也。陛下俯遵漢魏，素冠深衣，降席徹膳，雖武丁行之於殷代，未足以逾。方今荊蠻未殄，萬機事殷，臣等以為宜割哀情以康時俗，敕御府太官，易服改膳如舊。"詔曰："每念幽冥，不終苴絰，一朝便易此情於所天，相從已多。"孚等重奏："干戈未戢，天下至眾。陛下察愚款，以慰皇太后之心。"又詔："重覽奏議，益以悲割。三年之喪，自古達禮，不宜反覆，重傷其心。"遂以此禮終三年。後居太后之喪亦如之。
wén dì zhī bēng yě, huáng tài hòu wáng shì tài shǐ sì nián sān yuè wù zǐ bēng. yáng hù wèi fù xuán yuē:" sān nián zhī sàng, suī guì suì fú, zì tiān zǐ dá, ér hàn wén huǐ lǐ shāng yì. jīn shàng zhì xiào, yǒu céng mǐn zhī xìng, shí xíng sàng lǐ, chú fú hé wèi. ruò yīn cǐ xìng xiān wáng zhī fǎ, bù yì shàn hū?" xuán yuē:" hàn wén yǐ mò dài qiǎn báo, bù néng xíng guó jūn zhī sàng, gù yīn ér chú. yǐ shù bǎi nián, yī zhāo fù gǔ, kǒng nán xíng yě." hù yuē:" qiě shǐ zhǔ shàng suì fú, yóu wèi shàn hū?" xuán yuē:" ruò zhǔ shàng bù chú, ér chén xià chú, cǐ wèi dàn yǒu fù zǐ, wú fù jūn chén, sān gāng zhī dào kuī yǐ." xí záo chǐ yuē:" fù xuán zhī wú jūn chén zhī shāng jiào, ér bù zhī wú fù zǐ zhī wèi zhòng. qiě hàn fèi jūn chén zhī sàng, bù chóng fù zǐ zhī fú, kuàng sì hǎi lí shù, mò bù jǐn qíng yú qí qīn, sān gāng zhī dào, èr fú héng yòng yú sī shì, ér wáng zhě dú jǐn fèi zhī, qǐ suǒ yǐ xiào lǐ tiān xià hū?"
文帝之崩也，（皇太后王氏泰始四年三月戊子崩。）羊祜謂傅玄曰："三年之喪，雖貴遂服，自天子達，而漢文毀禮傷義。今上至孝，有曾、閔之性，實行喪禮，除服何為。若因此興先王之法，不亦善乎？"玄曰："漢文以末代淺薄，不能行國君之喪，故因而除。已數百年，一朝復古，恐難行也。"祜曰："且使主上遂服，由為善乎？"玄曰："若主上不除，而臣下除，此謂但有父子，無復君臣，三綱之道虧矣。"習鑿齒曰："傅玄知無君臣之傷教，而不知無父子之為重。且漢廢君臣之喪，不崇父子之服，況四海黎庶，莫不盡情於其親，三綱之道，二服恆用於私室，而王者獨盡廢之，豈所以孝理天下乎？"
pú shè lú qīn shàng shū wèi shū děng zòu:" jǐn àn tiān zǐ zhī yǔ qún chén, suī āi lè zhī qíng ruò yī, qí suǒ jū zhī yí shí yì, gù lǐ bù dé tóng. yú shū yuē' sān zài è mì bā yīn', zhì zhōu gōng, nǎi chēng' yīn zhī gāo zōng liàng àn, sān nián bù yán'. zhōu jǐng wáng yǒu hòu sì zǐ zhī sàng, jì zàng chú sàng ér lè. shū xiàng jī zhī yuē:' sān nián zhī sàng, suī guì suì fú, lǐ yě. wáng suī bù suí, yàn lè yǐ zǎo, yì fēi lǐ yě.' chēng gāo zōng bù yún fú sàng sān nián, cǐ shì fú xīn sàng zhī wén yě. jī jǐng wáng bù yì qí sàng, ér yì qí yàn lè yǐ zǎo, míng jì zàng yīng chú, ér wéi liàng àn zhī jié yě. yáo bēng, shùn liàng àn sān nián, gù chēng è mì bā yīn. yóu cǐ yán zhī, tiān zǐ jū sàng, qí zhǎn zhī zhì, jì zàng ér chú, liàng àn yǐ zhōng, sān nián wú gǎi fù dào, tīng yú zhǒng zǎi. sàng fú yǐ chú, gù gèng chēng bù yán zhī měi, míng bù fù qǐn shān zhěn kuài yǐ huāng dà zhèng yě." zhì yú yǐ wèi:" gǔ zhě wú shì, gù sàng sān nián, fēi qì zàng chú xīn sàng yě. hòu dài yī rì wàn jī, gù wèi quán zhì, jìn shì jiā yǐ xīn sàng, fēi sān nián yě." dù yuán kǎi yǐ wèi:" gǔ zhě tiān zǐ zhū hóu sān nián zhī sàng, shǐ tóng qí zhǎn, jì zàng chú fú, liàng àn yǐ jū, xīn sàng zhōng zhì, bù yǔ shì shù tóng lǐ. hàn shì chéng qín, lǜ tiān xià wèi tiān zǐ zhōng fú sān nián. wén dì jiàn qí bù kě jiǔ xíng, ér bù zhī gǔ diǎn, gèng yǐ yì zhì xiáng dàn, chú sàng jí jí. wèi shì zhí yǐ qì zàng wèi jié, sì jūn jiē bù fù liàng àn zhōng zhì. xué zhě fēi zhī jiǔ yǐ, rán jìng bù tuī jiū jīng chuán, kǎo qí xíng shì, zhuān wèi wáng zhě sān nián zhī sàng, dāng yǐ cuī má zhōng èr shí wǔ yuè. sì jūn gǒu ruò cǐ, zé tiān xià qún chén jiē bù dé chú. suī zhì zài jū dǔ, gèng bī ér bù xíng. zhì jīn sì zhǔ jiē cóng hàn wén qīng diǎn, yóu chù zhì zhě fēi zhì yě." yuán zhǔn yuē:" zhōu lǐ' tài zhù fù liàn xiáng, zhǎng guó shì'. ruò wú cuī fú, yān dé xiáng? kǒng zǐ yuē:' sān nián zhī sàng, tiān xià zhī tōng sàng yě.' lǐ jì yuē:' fù mǔ zhī sàng, wú guì jiàn yī yě.' yòu yún:' gōng zhī sàng, dài fū qí liàn, shì zú kū ér guī.' cǐ zhōng sàng cuī má zhī yán yě. chūn qiū chuán yuē:' sān nián zhī sàng, suī guì suì fú, lǐ yě.' yán suī guì, bù dé yǔ jiàn zhě yǒu yì yě. yán fú ér bù yán sàng, cuī má kě zhī yě. fán chūn qiū chuán zhū chēng chú sàng, jiē yīn shí yí ěr. gāo zōng xìn mò, hé yǐ shì xīn sàng?"
僕射盧欽、尚書魏舒等奏："謹按天子之與群臣，雖哀樂之情若一，其所居之宜實異，故禮不得同。虞書曰'三載遏密八音'，至周公，乃稱'殷之高宗諒闇，三年不言'。周景王有後、嗣子之喪，既葬除喪而樂。叔向譏之曰：'三年之喪，雖貴遂服，禮也。王雖不遂，燕樂已早，亦非禮也。'稱高宗不雲服喪三年，此釋服心喪之文也。譏景王不議其喪，而議其燕樂已早，明既葬應除，而違諒闇之節也。堯崩，舜諒闇三年，故稱遏密八音。由此言之，天子居喪，齊斬之制，既葬而除，諒闇以終，三年無改父道，聽於冢宰。喪服已除，故更稱不言之美，明不復寢苫枕塊以荒大政也。"摯虞以為："古者無事，故喪三年，非訖葬除心喪也。後代一日萬機，故魏權制，晉氏加以心喪，非三年也。"杜元凱以為："古者天子諸侯三年之喪，始同齊斬，既葬除服，諒闇以居，心喪終制，不與士庶同禮。漢氏承秦，率天下為天子終服三年。文帝見其不可久行，而不知古典，更以意制祥禫，除喪即吉。魏氏直以訖葬為節，嗣君皆不復諒闇終制。學者非之久矣，然竟不推究經傳，考其行事，專謂王者三年之喪，當以縗麻終二十五月。嗣君苟若此，則天下群臣皆不得除。雖志在居篤，更逼而不行。至今嗣主皆從漢文輕典，由處制者非制也。"袁准曰："周禮'太祝祔練祥，掌國事'。若無縗服，焉得祥？孔子曰：'三年之喪，天下之通喪也。'禮記曰：'父母之喪，無貴賤一也。'又云：'公之喪，大夫俟練，士卒哭而歸。'此終喪縗麻之言也。春秋傳曰：'三年之喪，雖貴遂服，禮也。'言雖貴，不得與賤者有異也。言服而不言喪，縗麻可知也。凡春秋傳諸稱除喪，皆因時宜耳。高宗信默，何以是心喪？"
bó shì duàn chàng chóng shēn dù yuán kǎi yì yuē:" shàng shū wú yì yún' gāo zōng liàng yīn, sān nián bù yán'. zhū rú jiē yún' liàng yīn, mò yě'. wéi zhèng xuán dú yǐ liàng àn wèi xiōng lú. jīn jù zhū rú wèi zhèng, míng gāo zōng jì zú kū, jí wèi zhī hòu, chú cuī má, gōng xíng xìn mò, tīng yú zhǒng zǎi, yǐ zhōng sān nián yě. yán jí wèi, yǐ míng miǎn sàng zhī hòu, sù fú xīn sàng, wèi zhī liàng àn. gù dù yì yuē:' tiān zǐ jū sàng, qí zhǎn zhī qíng, fēi zhàng dié dài, dāng qí suì fú, zàng ér chú fú, liàng àn yǐ zhōng sān nián yě'. guó yǔ chǔ yǔ jí lùn yǔ lǐ jì fāng jì fāng yīn fáng sàng fú sì zhì, jiē shuō gāo zōng zhī yì, dà tǐ wú yì. wéi shàng shū dà chuán yǐ liàng àn wèi xiōng lú. gài dōng hǎi fú shēng suǒ shuō, zhèng xuán zhī suǒ yī. bó ér kǎo zhī, yì jì bù tōng. jù jīng suǒ yán, shì wéi tiān zǐ jū xiōng lú, qǐ hé lǐ zhì? dài sú jiē wèi dà xiáng hòu dàn shí wèi liàng àn. hàn jì chēng hé xī dèng huáng hòu jū mǔ sàng, gǎo sù, bù shí ròu, yì yuē liàng àn. cǐ nǎi gǔ jīn zhī tōng yán, xìn mò zhě wèi dé zhī yě." fàn xuān yuē:" suǒ yǐ zhī liàng àn wèi xiōng lú zhě, àn lǐ, zàng hòu zhù méi, méi zé liáng yě, míng zàng hòu jū lú, suǒ yǐ wèi yì." chàng yuē:" xī wǔ wáng bēng, chéng wáng lì, zhōu gōng shè zhèng, míng nián jì zàng, zhōu gōng guān chéng wáng ér cháo yú zǔ, yǐ jiàn zhū hóu. cǐ tiān zǐ zú kū chú sàng zhī zhèng yě. chūn qiū zài sàng, wáng yuē xiǎo tóng, gōng hóu yuē zi, jì zàng zé wú cǐ chēng. cǐ chú fú zhèng yě." fàn xuān nán yuē:" lǐ, zàng hòu yǐn shí yī fú, jiē yǒu jiàng shā. shè jūn chén zhī chēng, ān dé bù yì?" chàng yuē:" chūn qiū wén bā nián qiū bā yuè, xiāng wáng bēng. jiǔ nián chūn, máo bó lái qiú jīn. chuán yuē:' bù shū wáng mìng, wèi zàng yě.'" fàn xuān yuē:" lǐ jì zàng wáng, zhèng rù yú guó, jí jūn míng yǒu jiàn, fēi yī zhāo dùn chú chú fú zhī yì. duō yǐn yì huò ěr." chàng yǐn xī wáng bēng wèi zài zhōu, huì wáng xiǎng jìn guó shī lǐ, yǐ míng wèi bù tóng, bù yì sàng xiǎng, ér jī gōng hóu tóng lǐ. yòu xiǎng yǒu biān dòu zhī jiàn, pìn zé chén bì tài miào, shòu yù liǎng yíng. cǐ wén lè bù lè, shí zhǐ bù gān, chú fú zhèng yě. fàn xuān yuē:" cháo pìn zhī lǐ, guó yǒu sàng, jiē yǒu chè sǔn, bù yǔ píng tóng yě. zhōu lǐ zhǎng kè zhí' bīn kè yǒu sàng, wéi chú shāo zhī shòu', shì míng zhǔ rén shè xiǎng shì yí, yǒu děng jí zhī pǐn, kè shòu chú shāo, xún qíng zhī shì, shì yǐ wǎng wǎng yǒu xiǎng wén ěr. qiě huò yǒu jí zūn wáng shì, huò yǒu ān wèi shè jì, shì chū wú fāng, guī yú shí yí, shì qì fǎn fú, yú lǐ hé shāng? yú cuì jì shì yí, ér xìn yǐ wèi shí zhǐ, yì qí hūn yǐ." chàng yǐn chūn qiū xī qī nián rùn yuè, huì wáng bēng. jiǔ nián xià, wáng shǐ zǎi kǒng cì qí hóu zuò, yuē" tiān zǐ yǒu shì yú wén wǔ". yǐ wèi wáng sàng zài zhōu shǎo wǔ yuè, ér yóu shì wén wǔ, míng wáng zhě zú kū chú sàng, jí wèi ér jì miào yǐ, suǒ wèi zhēng cháng dì yú miào yě. xuān yuē:" fū jì sì zhī lǐ, yǒu zhèng yǒu biàn. suǒ yǐ rán zhě, huò shí yǒu suǒ shī, bù bì yī yě. dǎo lèi qí mà, qǐ yī dào hū? wǔ wáng chū fù yǐ liáo, qǐ shì cháng jiāo yé? tiān dì yóu rán, kuàng zōng miào hū? lǐ bù mù jì, ér shàng jì hū bì. yòu bù yú zōng miào, ér sì zài mǔ shì. mǔ yīn mù. zhèng xuán yún" mù yě zhī shì". qiě lǐ' qù tiāo wèi tán, qù tán wèi shàn', ér zhōu gōng qǐng mìng, gào tài wáng yǐ xià, ér sān tán tóng shàn, cǐ qǐ fēi biàn lǐ hū? dāng xiāng wáng zhī shí, bī yú wáng zǐ dài, bù gǎn fā sàng, qián shǐ gào yú qí. cháng yǒu yōu jù zhī sè, gù huò wèi quán lǐ yú wén wǔ. gào qǐng zhī sì, fēi qí cháng diǎn, gù yún yǒu shì yú wén wǔ, ér bù chēng dì xiá yú zōng miào yě. néng jiū biàn zhèng zhī yì, shǐ kě yǔ tán chūn qiū ěr." duàn chàng yǐn jīng chuán, yǐ wèi zhū hóu liàng àn, shēn dù yì yún:" àn chūn qiū xī gōng jiǔ nián, sòng huán gōng zú, wèi zàng, ér xiāng gōng huì zhū hóu, gù yuē zi. fán zài sàng, wáng yuē xiǎo tóng, gōng hóu yuē zi. chuán fā sòng gōng, ér yīn shì wáng. zài sàng wèi zàng, chēng zài sàng zàng qì zú kū, yǐ chú cuī má, gù bù fù míng zài sàng: cǐ zhū hóu chú fú zhī zhèng yě. àn lǐ jì, zhū hóu yuán zǐ jì zàng, jiàn yú tiān zǐ, yuē lèi jiàn. jiāng sì fù wèi, chú sàng jiàn wáng, yǐ shòu ruì mìng, yóu sì ér jiàn, gù yuē lèi jiàn. yú shì tiān zǐ lǐ zhī tài miào, cì yǐ mìng fú. cǐ zhū hóu bù yǐ má zhōng sān nián zhī zhèng yě. zá jì' má zhě bù shēn, zhí yù bù má, má bù jiā yú cǎi'. zhū hóu jì zú kū jí wèi, zé yǒu pìn xiǎng cháo huì zhī lǐ. jì zhí yù fú cǎi, bù yí fù yǐ fú má, gù qù cuī má, fú gǎo sù. gǎo sù zhī zhì, kě yǐ zá yú jí yě. cǐ chú cuī má liàng àn zhī wén yě. sàng dà jì yún:' jūn jì zàng, wáng zhèng rù yú guó, jì zú kū ér fú wáng shì. dài fū shì jì zàng, gōng zhèng rù yú jiā, jì zú kū, biàn dié dài. jīn gé zhī shì wú bì yě.' rán zé dài fū shì jiē yǐ cuī má zhōng sān nián, gù suī zú kū, chēng biàn dié dài, yǐ fú jīn gé zhī shì. zhū hóu yǐ shàng, zú kū chú cuī má liàng àn, gù tè bù yán biàn dié. cǐ zhū hóu cuī má chú zhī zhèng yě. yòu chūn qiū lǔ yǐn gōng yuán nián:' tiān wáng shǐ zǎi xuǎn lái guī huì gōng zhòng zi zhī fèng.' zuǒ chuán yuē:' zèng sǐ bù jí shī, diào shēng bù jí āi.' jì zú kū, chú fú liàng àn, cǐ wèi miǎn sàng. miǎn sàng zhī hòu lái diào, gù yuē' diào shēng bù jí āi'. cǐ zhū hóu zú kū chú cuī zhī zhèng yě. wén gōng yuán nián:' tiān wáng shǐ máo bó lái xī gōng mìng.' gōng yáng chuán yuē:' mìng zhě hé? jiā wǒ fú yě.' jiǎ kuí yǐ wèi' zhū hóu yú nián jí wèi, tiān zǐ cì yǐ mìng guī, hé ruì wèi xìn yě'. rán zé jiē de xíng jí lǐ. wén gōng yuán nián:' gōng sūn áo rú qí.' zuǒ chuán yuē:' mù bó rú qí, shǐ pìn yān, lǐ yě. fán jūn jí wèi, qīng chū bìng pìn, jiàn xiū jiù hǎo, yào jié wài yuán, hǎo shì lín guó, yǐ wèi shè jì yě.' xī gōng zhī sàng wèi sān nián, xián yú bù kě yǐ jiē jí shì, gù chuán fā míng dà yì, yǐ zhèng zhū hóu zhī lǐ yě. chūn qiū xiāng gōng shí wǔ nián dōng shí yī yuè, jìn hóu zhōu zú shí liù nián zhēng yuè, zàng jìn dào gōng sān yuè, gōng huì jìn hóu yú jú liáng. zuǒ chuán yuē:' zàng jìn dào gōng, píng gōng jí wèi, gǎi fú xiū gōng, zhēng yú qǔ wò, yǔ zhū hóu yàn yú wēn, shǐ zhū dài fū wǔ, yuē gē shī bì lèi.' zhū hóu wǔ yuè ér zàng, jīn jìn dào sān yuè biàn zàng, suì hé zhū hóu yàn huì, shǐ dài fū gē wǔ, jiē fēi sàng lǐ yě. yáng shé xī qí xī hán xiāng, jiē jìn zhī xián dài fū yě. píng gōng shàng yòu, zǎi fù xiāng zhī, mìng zhū xián fù yòu jūn ér ruò cǐ, gài jì hǎo jì xìn, móu shì bǔ què, lǐ zhī dà zhě, gù chuán qí xíng shì yě. jìn zǐ mò cuī dié zhēng qín, suì mò cuī yǐ zàng. shū chūn qiū shí, zú kū zhī hòu, yù jūn shén duō, wú cuī mò wén míng qí fú yě. biàn dié jīn gé, lǐ suǒ quán xǔ, jiē wèi jiù wēi wáng zhě yě. āi gōng wǔ nián qiū jiǔ yuè, qí hóu chǔ jiù zú. liù nián, gōng yáng chuán yuē:' chú jǐng gōng zhī sàng, zhū dài fū jiē zài cháo.' yòu lǐ huì yú chén qǐ zhī jiā, míng qí jiē miǎn sàng wú fù suǒ zhì yě."
博士段暢重申杜元凱議曰："尚書毋逸雲'高宗亮陰，三年不言'。諸儒皆雲'亮陰，默也'。唯鄭玄獨以亮闇為凶廬。今據諸儒為正，明高宗既卒哭，即位之後，除縗麻，躬行信默，聽於冢宰，以終三年也。言即位，以明免喪之後，素服心喪，謂之諒闇。故杜議曰：'天子居喪，齊斬之情，菲杖絰帶，當其遂服，葬而除服，諒闇以終三年也'。國語楚語及論語、禮記坊記（坊音防）喪服四制，皆說高宗之義，大體無異。唯尚書大傳以諒闇為凶廬。蓋東海伏生所說，鄭玄之所依。博而考之，義既不通。據經所言，是唯天子居凶廬，豈合禮制？代俗皆謂大祥後禫時為諒闇。漢記稱和熹鄧皇后居母喪，縞素，不食肉，亦曰諒闇。此乃古今之通言，信默者為得之也。"范宣曰："所以知諒闇為凶廬者，按禮，葬後柱楣，楣則梁也，明葬後居廬，所以為義。"暢曰："昔武王崩，成王立，周公攝政，明年既葬，周公冠成王而朝於祖，以見諸侯。此天子卒哭除喪之證也。春秋在喪，王曰小童，公侯曰子，既葬則無此稱。此除服證也。"范宣難曰："禮，葬後飲食衣服，皆有降殺。設君臣之稱，安得不異？"暢曰："春秋文八年秋八月，襄王崩。九年春，毛伯來求金。傳曰：'不書王命，未葬也。'"范宣曰："禮既葬王，政入於國，即君名有漸，非一朝頓除除服之義。多引益惑耳。"暢引僖王崩未再周，惠王享晉、虢失禮，以名位不同，不議喪享，而譏公侯同禮。又享有籩豆之薦，聘則陳幣太廟，授玉兩楹。此聞樂不樂，食旨不甘，除服證也。范宣曰："朝聘之禮，國有喪，皆有撤損，不與平同也。周禮掌客職'賓客有喪，唯芻稍之受'，是明主人設饗是儀，有等級之品，客受芻稍，循情之事，是以往往有享文耳。且或有急尊王室，或有安衛社稷，事出無方，歸於時宜，事訖反服，於禮何傷？於啐嚌示儀，而信以為食旨，亦其昏矣。"暢引春秋僖七年閏月，惠王崩。九年夏，王使宰孔賜齊侯胙，曰"天子有事於文武"。以為王喪再周少五月，而猶事文武，明王者卒哭除喪，即位而祭廟矣，所謂烝嘗禘於廟也。宣曰："夫祭祀之禮，有正有變。所以然者，或時有所施，不必一也。禱類祈禡，豈一道乎？武王出祔以燎，豈是常郊耶？天地猶然，況宗廟乎？禮不墓祭，而尚祭乎畢。又不於宗廟，而祀在坶室。（坶音牧。鄭玄雲"牧野之室"。）且禮'去祧為壇，去壇為墠'，而周公請命，告太王以下，而三壇同墠，此豈非變禮乎？當襄王之時，逼於王子帶，不敢發喪，潛使告於齊。常有憂懼之色，故或為權禮於文武。告請之祀，非其常典，故云有事於文武，而不稱禘祫於宗廟也。能究變正之義，始可與談春秋耳。"段暢引經傳，以為諸侯諒闇，申杜議云："按春秋僖公九年，宋桓公卒，未葬，而襄公會諸侯，故曰子。凡在喪，王曰小童，公侯曰子。傳發宋公，而因釋王。在喪未葬，稱在喪；葬訖卒哭，已除縗麻，故不復名在喪：此諸侯除服之證也。按禮記，諸侯元子既葬，見於天子，曰類見。將嗣父位，除喪見王，以受瑞命，由嗣而見，故曰類見。於是天子禮之太廟，賜以命服。此諸侯不以麻終三年之證也。雜記'麻者不紳，執玉不麻，麻不加於采'。諸侯既卒哭即位，則有聘享朝會之禮。既執玉服采，不宜復以服麻，故去縗麻，服縞素。縞素之制，可以雜於吉也。此除縗麻諒闇之文也。喪大記云：'君既葬，王政入於國，既卒哭而服王事。大夫、士既葬，公政入於家，既卒哭，弁絰帶。金革之事無避也。'然則大夫士皆以縗麻終三年，故雖卒哭，稱弁絰帶，以服金革之事。諸侯以上，卒哭除縗麻諒闇，故特不言弁絰。此諸侯縗麻除之證也。又春秋魯隱公元年：'天王使宰咺來歸惠公仲子之賵。'左傳曰：'贈死不及屍，吊生不及哀。'既卒哭，除服諒闇，此為免喪。免喪之後來吊，故曰'吊生不及哀'。此諸侯卒哭除縗之證也。文公元年：'天王使毛伯來錫公命。'公羊傳曰：'命者何？加我服也。'賈逵以為'諸侯逾年即位，天子賜以命珪，合瑞為信也'。然則皆得行吉禮。文公元年：'公孫敖如齊。'左傳曰：'穆伯如齊，始聘焉，禮也。凡君即位，卿出並聘，踐修舊好，要結外援，好事鄰國，以衛社稷也。'僖公之喪未三年，嫌於不可以接吉事，故傳發明大義，以正諸侯之禮也。春秋襄公十五年冬十一月，晉侯周卒；十六年正月，葬晉悼公；三月，公會晉侯於湨梁。左傳曰：'葬晉悼公，平公即位，改服修宮，烝於曲沃，與諸侯宴於溫，使諸大夫舞，曰歌詩必類。'諸侯五月而葬，今晉悼三月便葬，遂合諸侯燕會，使大夫歌舞，皆非喪禮也。羊舌肸、祁奚、韓襄，皆晉之賢大夫也。平公尚幼，宰傅相之，命諸賢傅幼君而若此，蓋繼好繼信，謀事補闕，禮之大者，故傳其行事也。晉子墨縗絰征秦，遂墨縗以葬。書春秋時，卒哭之後，御軍甚多，無縗墨文明其服也。弁絰金革，禮所權許，皆為救危亡者也。哀公五年秋九月，齊侯杵臼卒。六年，公羊傳曰：'除景公之喪，諸大夫皆在朝。'又禮會於陳乞之家，明其皆免喪無復所制也。"
bó shì xiè kuàng yì:" dù yuán kǎi zhù chūn qiū zuǒ chuán yún:' tiān zǐ zhū hóu suī zú kū chú sàng, zhì yú dāng qí liàn xiáng zhī rì, bì shè wèi ér kū, míng bù fù dàn yě.' qiě xiān cháo gù shì, wú yǒu dàn yí, gài jūn zǐ xíng lǐ, bù qiú biàn sú. ér bó shì xú chán, yì yù yǐ lái liù yuè èr shí èr sān dà xiáng, èr shí wǔ liù ér dàn. sān rì zhī zhōng, yī fú wú yì, ér lì èr jié, jiē bèi xiān yí, yòu fēi jiǎn yì zhī fǎ yě. jì rì jǔ āi, rú xī chéng zhì. lǐ yún:' chú sàng zhě bo qí yuǎn rì, bì bù huái yě.' wèi dāng zé yuè mò yǐ hái dà xiáng, chú sì qǐ gǎo guān, shòu yǐ bái jīn xiàn, xǐ yuè fù jí, bù yí lì yì lǚ gǎi yě. zhòng ní yuē:' sān nián zhī sàng, èr shí wǔ yuè ér bì. āi tòng wèi jǐn, sī mù wèi wàng, rán fú yǐ shì duàn zhě, qǐ bù sòng sǐ yǒu yǐ, fù shēng yǒu jié yě zāi!' yòu yún' tiān dì yǐ yì, sì shí yǐ biàn, shì yǐ xiàng zhī', ér yù èr shí èr sān rì chú gǎo biàn, èr shí wǔ liù rì dàn kū. lǐ yù zǎo yuē:' gǎo guān sù pī, jì xiáng zhī guān yě.' suǒ wèi dà xiáng ér sù gǎo má yī yě. shì dàn zhī lǐ yún, dàn jì zé huáng yī xuán guān yǐ. jì jì nǎi fú dàn, cháo fú qīn guān, yú yuè xuán duān yǐ jū, fù píng cháng yān. rú shì lǐ zhī tiáo, yòu wú dàn kū yě. qiě rì shí wèi gǎi, jì yuè wèi guò, biàn fù cháng jié, kǒng fēi tiān wáng qíng lǐ dà jìn zhī diǎn yě. jīn wú shòu dàn zhī fú, yòu wú gǎi yì zhī jì, sān rì zhī jiān, āi lè wèi biàn, ér lì wú míng zhī kū, jìn bèi xiān dì huà yī zhī měi, yuǎn wéi zhòng ní shū yuè zhī shuō."
博士謝況議："杜元凱注春秋左傳云：'天子諸侯雖卒哭除喪，至於當其練祥之日，必設位而哭，明不復禫也。'且先朝故事，無有禫儀，蓋君子行禮，不求變俗。而博士徐禪，意欲以來六月二十二三大祥，二十五六而禫。三日之中，衣服無異，而立二節，皆背先儀，又非簡易之法也。忌日舉哀，如昔成制。禮云：'除喪者卜其遠日，避不懷也。'謂當擇月末以還大祥，除四起縞冠，受以白〈巾臽〉，徙月復吉，不宜立異屢改也。仲尼曰：'三年之喪，二十五月而畢。哀痛未盡，思慕未忘，然服以是斷者，豈不送死有已，復生有節也哉！'又雲'天地已易，四時已變，是以象之'，而欲二十二三日除縞弁，二十五六日禫哭。禮玉藻曰：'縞冠素紕，既祥之冠也。'所謂大祥而素縞麻衣也。釋禫之禮雲，禫祭則黃衣玄冠矣。既祭乃服禫，朝服綅冠，逾月玄端以居，復平常焉。如士禮之條，又無禫哭也。且日時未改，忌月未過，便復常節，恐非天王情禮、大晉之典也。今無受禫之服，又無改易之祭，三日之間，哀樂未變，而立無名之哭，近背先帝畫一之美，遠違仲尼殊月之說。"
yì yuē: xiáng àn qián yí, zé lǐ jīng yún" sān nián zhī sàng, zì tiān zǐ dá". suī yǒu qí shuō, wú wén fú zhì. suǒ yǐn wǔ wáng bēng, jì zàng, chéng wáng guān xiāng wáng bēng, sì wáng wèi zài zhōu, cì qí hóu zuò: jiē kě wèi míng zhēng. dāng yǐ wàn jī zhì fán, bǎi dù xū lǐ, rú tóng chén shù sàng zhì, wéi sì yǔ róng duō què. hàn wén mí liú zhī jì, bù xiáng qián dài jiù guī, shēn lǜ dà zhèng zhī fèi, suì shī yì yuè zhī lìng. ruò qí tóng guǐ bì zhì, sì jūn rán hòu miǎn sàng, sú báo fēng jiāo, huò shēng xìn nán. zhí gǔ dào zhě, zé yún qí zhǎn sān nián shì quán yí zhě, suì chēng yǐ rì yì yuè. lǐ jīng suī yún qī yuè ér zàng, hàn wèi yǐ jiàng, duō yī liǎng yuè nèi, shān líng lǐ zhōng. zhūn xī zhī qī, bù bì qī yuè chú fú zhī zhì, zhǐ yú fǎn yú. lǔ shǐ zú zhēng, kě wú zhì huò. shù qíng lǐ liǎng dé, zhèng jiào wú kuī yǐ.
議曰：詳按前儀，則禮經雲"三年之喪，自天子達"。雖有其說，無聞服制。所引武王崩，既葬，成王冠；襄王崩，嗣王未再周，賜齊侯胙：皆可為明徵。當以萬機至繁，百度須理，如同臣庶喪制，唯祀與戎多闕。漢文彌留之際，不詳前代舊規，深慮大政之廢，遂施易月之令。若俟同軌畢至，嗣君然後免喪，俗薄風澆，或生釁難。執古道者，則雲齊斬三年；適權宜者，遂稱以日易月。禮經雖雲七月而葬，漢魏以降，多一兩月內，山陵禮終。窀穸之期，不必七月；除服之制，止於反虞。魯史足徵，可無致惑。庶情禮兩得，政教無虧矣。
dōng jìn kāng dì jiàn yuán yuán nián zhēng yuè huì, chéng gōng dù huáng hòu zhōu jì, yǒu sī zòu, zhì zūn zhōu nián yīng gǎi fú. zhào yuē:" jūn qīn, míng jiào zhī zhòng yě, quán zhì chū yú jìn dài ěr." yú shì sù fú rú jiù. fēi hàn wèi zhī diǎn.
東晉康帝建元元年正月晦，成恭杜皇后周忌，有司奏，至尊周年應改服。詔曰："君親，名教之重也，權制出於近代耳。"於是素服如舊。（非漢魏之典。）
xìng níng yuán nián, zhāng huáng tài fēi hōng, āi dì yù fú zhòng. jiāng bīn qǐ:" xiān wáng zhì lǐ, yīng zài sī má fú." zhào yù jiàng zhōu, bīn yòu qǐ:" yàn qū sī qíng, suǒ yǐ shàng yán zǔ kǎo." yú shì zhì sī má sān yuè.
興寧元年，章皇太妃薨，哀帝欲服重。江虨啟："先王制禮，應在緦麻服。"詔欲降周，虨又啟："厭屈私情，所以上嚴祖考。"於是制緦麻三月。
xiào wǔ tài yuán zhōng, chóng dé tài hòu chǔ shì bēng. hòu yú dì wèi cóng sǎo, huò yí qí fú. bó shì xú zǎo yì, yǐ wèi:" zī fù shì jūn ér jìng tóng. yòu, lǐ, qí fū shǔ fù dào zhě, qī jiē mǔ dào. zé fū shǔ jūn dào, qī yì hòu dào yǐ. fú hòu yí yǐ zī mǔ zhī yì. lǔ jī nì sì, yǐ míng zūn zūn. jīn shàng gōng fèng kāng mù āi huáng jí jìng hòu zhī sì, zhì jìng tóng yú suǒ tiān. qǐ kě jìng zhī yǐ jūn dào, ér fú fèi yú běn qīn? wèi yí fú qí cuī qī." yú shì dì zhì zhōu fú.
孝武太元中，崇德太后褚氏崩。後於帝為從嫂，或疑其服。博士徐藻議，以為："資父事君而敬同。又，禮，其夫屬父道者，妻皆母道。則夫屬君道，妻亦後道矣。服後宜以資母之義。魯譏逆祀，以明尊尊。今上躬奉康、穆、哀皇及靖後之祀，致敬同於所天。豈可敬之以君道，而服廢於本親？謂宜服齊縗期。"於是帝制周服。
ān dì lóng ān sì nián, tài hòu lǐ shì bēng. lǐ shì shēng xiào wǔ, jí dì zhī zǔ mǔ. dì fú qí cuī sān nián, bǎi liáo yí suǒ fú. shàng shū zuǒ pú shè hé chéng děng yì:" tài huáng tài hòu míng wèi yǔn zhèng, tǐ tóng huáng jí, lǐ zhì bèi jǐn, qíng lǐ hé shēn. chūn qiū zhī yì, mǔ yǐ zi guì, jì chēng fū rén, lǐ fú yí cóng zhèng. gù chéng fēng zhe fū rén zhī hào, wén gōng fú sān nián zhī sàng. zi yú fù zhī suǒ shēng, tǐ yì qíng zhòng. qiě lǐ, zǔ bù yàn sūn, gù yí suì fú wú qū, ér yuán qíng lì zhì. xián wén bù míng, zé yí cóng zhòng, yīng tóng wèi zǔ mǔ hòu qí cuī zhōu. yǒng ān huáng hòu wú fú, dàn yī jǔ āi, bǎi guān yì yī zhōu." zhào kě. yú xī táng shè gū lú, shén wǔ mén shī xiōng mén bǎi lì.
安帝隆安四年，太后李氏崩。（李氏生孝武，即帝之祖母。）帝服齊縗三年，百寮疑所服。尚書左僕射何澄等議："太皇太后名位允正，體同皇極，理製備盡，情禮合伸。春秋之義，母以子貴，既稱夫人，禮服宜從正。故成風著夫人之號，文公服三年之喪。子於父之所生，體義情重。且禮，祖不厭孫，固宜遂服無屈，而緣情立制。嫌文不明，則宜從重，應同為祖母后齊縗周。永安皇后無服，但一舉哀，百官亦一周。"詔可。於西堂設菰廬，神武門施凶門柏歷。
sòng wǔ dì yǒng chū yuán nián, huáng mén shì láng wáng zhǔn zhī yì:" zhèng xuán sàng zhì, èr shí qī yuè ér zhōng, xué zhě yún dé lǐ. àn jìn chū yòng wáng sù yì, xiáng dàn gòng yuè, suì yǐ wèi zhì. jiāng zuǒ yǐ lái, wéi jìn cháo shī yòng jìn shēn zhī shì, yóu duō zūn zhèng yì. yí shǐ cháo yě yī tǐ." zhào kě.
宋武帝永初元年，黃門侍郎王准之議："鄭玄喪制，二十七月而終，學者雲得禮。按晉初用王肅議，祥禫共月，遂以為制。江左以來，唯晉朝施用；縉紳之士，猶多遵鄭義。宜使朝野一體。"詔可。
yǒng chū sān nián, wǔ dì bēng, xiāo tài hòu zhì sān nián zhī fú.
永初三年，武帝崩，蕭太后制三年之服。
wén dì yuán jiā shí qī nián qī yuè, yuán huáng hòu bēng. jiān sī tú gěi shì zhōng liú wēn chí jié jiān sàng. shén wǔ mén shè xiōng mén bǎi lì zhì xī shàng gé, huáng tài zǐ yú dōng gōng chóng zhèng diàn jí yǒng fú shěng bìng shè lú. zhū huáng zǐ wèi yǒu fǔ dì zhě, yú xī xiè shè lú. tài zǐ xīn sàng sān nián. xīn sàng yǒu dàn wú dàn, lǐ wú chéng wén, dài huò liǎng xíng. huáng tài zǐ xīn sàng bì, zhào shǐ bó yì. yǒu sī zòu:" sàng lǐ yǒu dàn, yǐ xiáng biàn yǒu jiàn, bù yí biàn chú jí jí, gù qí xián fú yǐ qīn gǎo yě. xīn sàng yǐ jīng shí sān yuè, dà xiáng shí wǔ yuè, xiáng dàn biàn chú, lǐ bì yú qíng yī zhōu, bù yīng fù yǒu zài dàn. xuān xià yǐ wèi yǒng zhì." zhào kě.
文帝元嘉十七年七月，元皇后崩。兼司徒給事中劉溫持節監喪。神武門設凶門柏歷至西上閤，皇太子於東宮崇正殿及永福省並設廬。諸皇子未有府第者，於西廨設廬。太子心喪三年。心喪有禫無禫，禮無成文，代或兩行。皇太子心喪畢，詔使博議。有司奏："喪禮有禫，以祥變有漸，不宜便除即吉，故其閒服以綅縞也。心喪已經十三月，大祥十五月，祥禫變除，禮畢餘情一周，不應復有再禫。宣下以為永制。"詔可。
hòu wèi zì dào wǔ jí zhū dì, xī yī hàn wèi, jì zàng gōng chú.
後魏自道武及諸帝，悉依漢魏，既葬公除。
wén dì tài hé shí sì nián, zǔ mǔ wén míng féng tài hòu bēng, jiāng yíng shān líng, ān dìng wáng xiū děng lǜ bǎi liáo yì què biǎo yuē:" chén děng wén xiān wáng zhì lǐ, bì suí dài biàn. sān nián zhī sàng, suī zì shàng gǔ, zhōng dài yǐ hòu, wèi zhī néng xíng. bì xià yù yī shàng gǔ, wàn jī shì yīn, bù kě zàn kuàng. sān dài yǐ xià, qǐ wú zhì xiào zhī jūn? jiē yǐ yì cún bǎi xìng, shì yǐ jūn sàng jí wèi, yú yuè ér zàng, zàng ér jí jí." zhào yuē:" zì zāo huò fá, huǎng hū rú zuó. shān líng qiān cuò, suǒ wèi rěn wén." shí yuè, yòu biǎo yuē:" fú wéi dà xíng huáng tài hòu, míng gào chuí yú diǎn cè. bì xià suī yù zhōng shàng dá zhī lǐ, qí rú lí yuán hé?" zhào yuē:" yǎng xún yí zhǐ, fǔ wén suǒ zòu, shān líng kě yī diǎn cè, cuī fú qíng suǒ wèi rěn." jì zàng, yòu biǎo yuē:" tiān xià zhī zhì zūn, mò zūn yú wáng yè huáng jí zhī zhì zhòng, mò zhòng yú wàn jī. jīn shān líng gào zhōng, bǎi lǐ xián bì, yuàn bì xià mǐn yì zhào zhī xīn, yì ēn gē āi, zūn fèng zhōng zhì. jǐn yī qián shì, qiú dìng liàn rì, yǐ bèi dàn lǐ." gāo lǘ yuē:" jūn bù chú fú yú shàng, chén zé shì fú yú xià, cóng fú zhī yì yǒu wéi, wèi chén zhī dào bù zú. cuī má cháo zhèng, jí xiōng shì zá." zhào yuē:" gōng qīng suǒ yì, jiē fú zhōng sān xún shì cuī xí jí, qíng shí wèi rěn. suì fú sān nián, zhòng wéi zhǐ gào. jīn jiāng zhì zhōu, yī jīng jì rì, qíng jié chà shēn. àn lǐ, zú kū zhī hòu, jiāng shòu fú. yú shòu rì, shù rén jí xiǎo guān jiē lìng jí jí. nèi zhí yǔ lín zhōng láng yǐ xià, hǔ bì láng yǐ shàng, jí wài zhí wǔ pǐn yǐ shàng wú cuī fú zhě, sù fú yǐ zhōng sān yuè nèi zhí jí wài chén cuī fú zhě, biàn cóng liàn lǐ. wài chén sān yuè ér chú zhū wáng sān dū fù mǎ jí nèi zhí, zhì lái nián sān yuè huì zhèn zhī liàn yě, chú ér jí jí shì chén, jūn fú sī fú, suí zhèn suǒ jiàng. cǐ suī duó shì, tuī qíng jí lǐ, yǒu guì jiàn zhī chà, yuǎn jìn zhī bié." yóu míng gēn yuē:" shèng mù shēn yuǎn, suǒ zòu yǐ bù méng xǔ, yuàn dé yú nián jí jí. jì lì dōng zhèng, yòu jìn yí zhào." zhào yuē:" ruò bù xǔ zhèn cuī fú, zé dāng chú cuī àn hēi, wěi zhèng zhǒng zǎi. èr shì zhī zhōng, wéi gōng qīng suǒ zé." dōng yáng wáng pī yuē:" chén yǔ wèi yuán, lì shì wǔ dì. zì shèng dài yǐ lái, dà huì zhī hòu sān yuè, bì xū yíng shén yú xī, ráng è yú běi, jù xíng jí lǐ." zhào yuē:" tài wèi guó lǎo, chéng rú suǒ chén, kǒng shì xiān cháo wàn dé yī shī, zhèn qíng wèi rěn." suì hào tòng, qún guān yì kū ér cí chū. rén wǔ, zhào:" gōng qīng lǚ shàng qǐ shì, yī jù jīn cè yí zhǐ. zhèn yǎng wéi ēn zhòng, bù shèng wǎng jí zhī tòng. jīn yī jì yú zú kū, kè cǐ yuè èr shí rì shòu fú, yǐ gé yì má. jì biǎo cuī fú zài shàng, gōng qīng bù dé dú shì yú xià. gù yú zhèn zhī shòu biàn cóng liàn, yǐ xià fù wèi jié jiàng. duàn dù jīn gǔ, yǐ qíng zhì āi. dàn qǔ yí zhǐ sù chú zhī yī jié, biàn jí biàn lǐ yě."
文帝太和十四年，祖母文明馮太后崩，將營山陵，安定王休等率百寮詣闕表曰："臣等聞先王制禮，必隨代變。三年之喪，雖自上古，中代以後，未之能行。陛下欲依上古，萬機事殷，不可暫曠。三代以下，豈無至孝之君？皆以義存百姓，是以君喪即位，逾月而葬，葬而即吉。"詔曰："自遭禍罰，恍惚如昨。山陵遷厝，所未忍聞。"十月，又表曰："伏惟大行皇太后，明誥垂於典冊。陛下雖欲終上達之禮，其如黎元何？"詔曰："仰尋遺旨，俯聞所奏，山陵可依典冊，縗服情所未忍。"既葬，又表曰："天下之至尊，莫尊於王業；皇極之至重，莫重於萬機。今山陵告終，百禮咸畢，願陛下愍億兆之心，抑恩割哀，遵奉終制。謹依前式，求定練日，以備禫禮。"高閭曰："君不除服於上，臣則釋服於下，從服之義有違，為臣之道不足。縗麻朝政，吉凶事雜。"詔曰："公卿所議，皆服終三旬；釋縗襲吉，情實未忍。遂服三年，重違旨告。今將至周，一經忌日，情結差申。按禮，卒哭之後，將授服。於受日，庶人及小官皆令即吉。內職羽林中郎已下，虎賁郎已上，及外職五品以上無縗服者，素服以終三月；內職及外臣縗服者，變從練禮。外臣三月而除；諸王、三都駙馬及內職，至來年三月晦朕之練也，除而即吉；侍臣，君服斯服，隨朕所降。此雖奪式，推情即理，有貴賤之差，遠近之別。"游明根曰："聖慕深遠，所奏已不蒙許，願得逾年即吉。既歷冬正，又近遺詔。"詔曰："若不許朕縗服，則當除縗闇嘿，委政冢宰。二事之中，惟公卿所擇。"東陽王丕曰："臣與尉元，歷事五帝。自聖代以來，大諱之後三月，必須迎神於西，禳惡於北，具行吉禮。"詔曰："太尉國老，誠如所陳，恐是先朝萬得一失，朕情未忍。"遂號慟，群官亦哭而辭出。壬午，詔："公卿屢上啟事，依據金冊遺旨。朕仰惟恩重，不勝罔極之痛。今依既虞卒哭，克此月二十日授服，以葛易麻。既表縗服在上，公卿不得獨釋於下。故於朕之授變從練，以下復為節降。斷度今古，以情制哀。但取遺旨速除之一節，便及變禮也。"
yán chāng sì nián zhēng yuè, xuān wǔ dì bēng yú shì gān diàn. shì zhōng zhōng shū jiān tài zǐ shǎo fù cuī guāng děng fèng yíng tài zǐ yú dōng gōng, rù zì wàn suì mén, zhì zhāo yáng diàn, kū yǒng jiǔ zhī. yù dài míng nǎi xíng jí wèi zhī lǐ, tài wèi cuī guāng yuē:" tiān wèi bù kě zàn kuàng, hé dài zhì míng?" guāng děng qǐng tài zǐ zhǐ kū, lì yú dōng xù. yú zhōng yuán zhāo fú tài zǐ xī miàn kū shí shù shēng, zhǐ. guāng fèng cè jìn xǐ shòu, tài zǐ guì shòu, fú huáng dì gǔn miǎn zhī fú, yù tài jí qián diàn. guāng děng jiàng zì xī jiē, yè zhí qún chén lì yú tíng zhōng, běi miàn qǐ shǒu chēng wàn suì.
延昌四年正月，宣武帝崩於式乾殿。侍中、中書監、太子少傅崔光等奉迎太子於東宮，入自萬歲門，至昭陽殿，哭踴久之。欲待明乃行即位之禮，太尉崔光曰："天位不可暫曠，何待至明？"光等請太子止哭，立於東序。於忠、元昭扶太子西面哭十數聲，止。光奉冊進璽綬，太子跪受，服皇帝袞冕之服，御太極前殿。光等降自西階，夜直群臣立於庭中，北面稽首稱萬歲。
xiào míng dì shén guī yuán nián jiǔ yuè, ní gāo huáng tài hòu bēng yú yáo guāng sì. zhào yuē:" chóng xiàn huáng tài hòu, dé xié kūn yí, huī fú yuè guǐ, wàn róng yī huā, yǎn zhì xiá bēng. dàn zhèn yòu jí tú liǎo, sù píng dé xùn, nǎi kān bào dìng nán, shì lài shēn móu. fū lǐ yán qíng zhì, yì xún shì lì, kě tè wèi qí cuī sān yuè, yǐ shēn zhuī yǎng zhī xīn." yǒu sī zòu:" àn jiù shì, huáng tài hòu bēng yí, zì fù pò liǎn zàng, bǎi guān kū lín, qí lǐ shén duō. jīn ní tài hòu jì cún wěi sú zūn, píng jū dào fǎ. xiōng shì jiǎn sù, bù yī pèi jí zhī diǎn sì tíng jú xiá, fēi róng bǎi guān zhī wèi. dàn yīn zàng rì, qú lù fèng jiē, yì chéng jūn chén, zhōng shǐ qíng lǐ, lǐ wú fèi jué. zhé lì yí rú bié. nèi wài qún chén, quán gǎi cháng fú, dān yī mào jīn, fèng yíng zhī mù, liè wèi kū bài, shì qì ér chú. zhǐ zài jīng shī, gèng bù xuān xià." zhào kě.
孝明帝神龜元年九月，尼高皇太后崩於瑤光寺。詔曰："崇憲皇太后，德協坤儀，徽符月晷，萬融一化，奄至遐崩。但朕幼集荼蓼，夙憑德訓，乃戡虣定難，是賴深謀。夫禮沿情制，義循事立，可特為齊縗三月，以申追仰之心。"有司奏："按舊事，皇太后崩儀，自復魄斂葬，百官哭臨，其禮甚多。今尼太后既存委俗尊，憑居道法。凶事簡速，不依配極之典；寺庭局狹，非容百官之位。但因葬日，衢路奉接，義成君臣，終始情禮，理無廢絕。輒立儀如別。內外群臣，權改常服，單衣袤巾，奉迎之墓，列位哭拜，事訖而除。止在京師，更不宣下。"詔可。
hòu zhōu wǔ dì mǔ chì nú tài hòu bēng, dì jū yǐ lú, zhāo xī gōng yī yì mǐ. qún chén biǎo qǐng, lèi xún nǎi zhǐ. jí zàng, dì tǎn xiǎn líng suǒ, xíng sān nián zhī zhì, wǔ fú nèi bìng yī lǐ, sī jìn gǔ wú chóu.
後周武帝母叱奴太后崩，帝居倚廬，朝夕供一溢米。群臣表請，累旬乃止。及葬，帝袒跣陵所，行三年之制，五服內並依禮，斯近古無儔。
tiān yuán dì xuān zhèng yuán nián, lìng tiān xià zāo fù mǔ sàng, xǔ zhōng zhì.
天元帝宣政元年，令天下遭父母喪，許終制。
suí zhì, huáng dì běn fú dà gōng yǐ shàng qīn jí wài zǔ fù mǔ huáng hòu fù mǔ zhū guān zhèng yī pǐn sàng, dì bù shì shì sān rì. běn fú wǔ fú nèi qīn bǎi guān zhèng èr pǐn yǐ shàng sàng, bìng yī jǔ āi. tài yáng kuī, guó jì rì, běn fú xiǎo gōng sī má qīn bǎi guān sān pǐn yǐ shàng sàng, bù shì shì yī rì. huáng tài hòu huáng hòu wèi běn fú wǔ fú nèi qīn, yī jǔ āi. huáng tài zǐ wèi běn fú wǔ fú nèi qīn jí dōng gōng sān shī sān shǎo gōng chén sān pǐn yǐ shàng, yī jǔ āi.
隋制，皇帝本服大功以上親及外祖父母、皇后父母、諸官正一品喪，帝不視事三日。本服五服內親、百官正二品以上喪，並一舉哀。太陽虧，國忌日，本服小功緦麻親、百官三品以上喪，不視事一日。皇太后、皇后為本服五服內親，一舉哀。皇太子為本服五服內親及東宮三師、三少、宮臣三品以上，一舉哀。
dà táng yuán líng yí zhì: qí sàng yí jí shān líng zhì dù, wù cóng jiǎn yuē, bìng bù yǐ jīn yín jǐn cǎi shì. tiān xià jié dù guān chá tuán liàn shǐ cì shǐ děng, bìng bù xū fù āi. sì jì zhī lǐ, yì cóng jié jiǎn. qí tiān xià rén lì, chì dào hòu, chū lín sān rì, jiē shì fú. wú jìn hūn qǔ cí sì jiǔ ròu. qí gōng diàn zhōng dāng lín zhě, zhāo xī gè shí wǔ jǔ yīn. lǐ gù cóng yí, sàng bù kě jiǔ. huáng dì yí sān rì tīng zhèng, shí sān rì xiǎo xiáng, èr shí wǔ rì dà xiáng, èr shí qī rì ér shì fú. huáng dì běn fú zhōu zhě, fán èr cháo kū ér zhǐ. běn fú dà gōng zhě, bū kū ér zhǐ. běn fú xiǎo gōng yǐ xià, yī jǔ āi ér zhǐ.
大唐元陵遺制：其喪儀及山陵制度，務從儉約，並不以金銀錦采飾。天下節度觀察團練使、刺史等，並不須赴哀。祀祭之禮，亦從節儉。其天下人吏，敕到後，出臨三日，皆釋服。無禁婚娶、祠祀、酒肉。其宮殿中當臨者，朝夕各十五舉音。禮固從宜，喪不可久。皇帝宜三日聽政，十三日小祥，二十五日大祥，二十七日而釋服。皇帝本服周者，凡二朝哭而止。本服大功者，晡哭而止。本服小功以下，一舉哀而止。
bēn dà sàng bēn shān líng fù zhōu hòu hàn wèi jìn dōng jìn dà táng
奔大喪（奔山陵附○ 周 後漢 魏 晉 東晉 大唐）
zhōu zhì, gǔ liáng chuán yún:" zhōu rén yǒu sàng, lǔ rén yì yǒu sàng, zhōu rén diào, lǔ rén bù diào. zhōu rén yuē:' gù wú chén yě, shǐ rén kě yě.' lǔ rén yuē:' wú jūn yě, qīn zhī zhě yě, shǐ dài fū zé bù kě yě.' gù zhōu rén diào, lǔ rén bù diào, yǐ qí xià chéng kāng wèi wèi jiǔ." zhōu dào shàng míng, wú kuì yú bù wǎng. wǔ jīng tōng yì yún:" fán bēn sàng, jìn zhě xiān wén xiān hái, yuǎn zhě hòu wén hòu hái. zhū hóu wèi zàng, sì zǐ wén tiān zǐ bēng, bù bēn sàng. wáng zhě zhì lǐ, yuán rén xīn ér wèi zhī duàn wén, xiào zǐ zhī ēn, bù rěn qù guān jiù, gù bù shǐ bēn yě."
周制，穀梁傳云："周人有喪，魯人亦有喪，周人吊，魯人不吊。周人曰：'固吾臣也，使人可也。'魯人曰：'吾君也，親之者也，使大夫則不可也。'故周人吊，魯人不弔，以其下成康為未久。"（周道尚明，無愧於不往。）五經通義云："凡奔喪，近者先聞先還，遠者後聞後還。諸侯未葬，嗣子聞天子崩，不奔喪。王者制禮，緣人心而為之斷文，孝子之恩，不忍去棺柩，故不使奔也。"
hòu hàn xǔ shèn yì yì yún:" àn zuǒ shì shuō, zhū hóu, fān wèi zhī chén, bù dé qì qí fēng shǒu. zhū hóu, qiān lǐ zhī nèi bēn, qiān lǐ zhī wài bù bēn. sì fāng bù kě kōng xū, gù qiǎn dài fū yě." zhèng xuán bó yún:" lǐ, tiān zǐ yú zhū hóu wú fú, zhū hóu wèi tiān zǐ zhǎn cuī sān nián, shì zūn bēi yì zhě yě. chūn qiū wén sì nián, fū rén chéng fēng hōng, wáng shǐ róng shū lái guī hán qiě fèng yòu wáng shǐ máo bó lái huì zàng. chuán yuē' lǐ yě'. zhì shū sūn dé chén rú jīng shī, zàng xiāng wáng, zé chuán wú yán yān. tiān zǐ yú lǔ jì hán fèng, yòu huì zàng, wèi dé lǐ, shì zé lǔ yú tiān zǐ, yī dài fū huì zàng ér yǐ, wèi bù dé lǐ kě zhī yǐ. àn zhāo sān shí nián, jìn hóu qù jí zú, qiū zàng jìn qǐng gōng. chuán yuē: zhèng yóu jí diào, qiě sòng zàng. wèi xiàn zi shǐ shì jǐng bó jié zhī. qí duì cí yǒu' líng wáng zhī sàng, wǒ xiān jūn jiǎn gōng zài chǔ, wǒ xiān dài fū yìn duàn shí wǎng, bì yì zhī shǎo qīng yě. wáng lì bù tǎo, xù suǒ wú yě'. jìn rén bù néng jié. qǐ fēi zuǒ shì zhū hóu bēn tiān zǐ zhī sàng jí huì zàng zhī míng wén yě?"
後漢許慎異義云："按左氏說，諸侯，藩衛之臣，不得棄其封守。諸侯，千里之內奔，千里之外不奔。四方不可空虛，故遣大夫也。"鄭玄駮云："禮，天子於諸侯無服，諸侯為天子斬縗三年，是尊卑異者也。春秋文四年，夫人成風薨，王使榮叔來歸唅且賵；又王使毛伯來會葬。傳曰'禮也'。至叔孫得臣如京師，葬襄王，則傳無言焉。天子於魯既唅賵，又會葬，為得禮，是則魯於天子，一大夫會葬而已，為不得禮可知矣。按昭三十年，晉侯去疾卒，秋葬晉頃公。傳曰：鄭游吉吊，且送葬。魏獻子使士景伯詰之。其對辭有'靈王之喪，我先君簡公在楚，我先大夫印段實往，敝邑之少卿也。王吏不討，恤所無也'。晉人不能詰。豈非左氏諸侯奔天子之喪及會葬之明文也？"
dà hóng lú suī shēng suī yīn suī shuō:" zhū hóu yú nián jí wèi, nǎi bēn tiān zǐ sàng. chūn qiū zhī yì, wèi yú nián, jūn sǐ, bù chéng yǐ rén jūn lǐ. yán wáng zhě wèi jiā qí lǐ, gù zhū hóu yì bù dé gōng qí lǐ yú wáng zhě, xiāng bào yě." xǔ shì yòu àn:" lǐ bù dé yǐ sī fèi gōng bēi fèi zūn. rú lǐ dé bēn sàng, jīn yǐ sī sàng fèi bēn tiān zǐ zhī sàng, fēi yě. yòu rén chén zhī yì, bù dé xiào jì tiān zǐ wèi jiā lǐ yú wǒ, yì zhí zhī bù jiā lǐ yě. suī shēng zhī shuō, fēi yě." zhèng xuán àn:" xiào jīng' zī yú shì fù yǐ shì jūn', yán néng wèi rén zǐ, nǎi néng wèi rén chén yě. fú wèn' sì zǐ bù wèi tiān zǐ fú', cǐ zé xián yù sù, bù yī yú fù yě. sàng fú sì zhì yuē' mén nèi zhī zhì ēn yǎn yì, mén wài zhī zhì yì duàn ēn', cǐ yán zài fù zé wèi fù, zài jūn zé wèi jūn yě. chūn qiū zhuāng sān shí èr nián, zi bān zú, shí fù wèi zàng yě. zi zhě, xì yú fù zhī chēng yě. yán zú bù yán bēng, wèi chéng jūn yě. wèi chéng jūn yóu xì yú fù, zé dāng cóng mén nèi zhī zhì ēn yǎn yì. lǐ zhě zài yú suǒ chù. cǐ hé yǐ sī fèi gōng? hé yǐ bēi fèi zūn?"
大鴻臚眭生（眭音雖）說："諸侯逾年即位，乃奔天子喪。春秋之義，未逾年，君死，不成以人君禮。言王者未加其禮，故諸侯亦不得供其禮於王者，相報也。"許氏又按："禮不得以私廢公、卑廢尊。如禮得奔喪，今以私喪廢奔天子之喪，非也。又人臣之義，不得校計天子未加禮於我，亦執之不加禮也。眭生之說，非也。"鄭玄按："孝經'資於事父以事君'，言能為人子，乃能為人臣也。服問'嗣子不為天子服'，此則嫌欲速，不一於父也。喪服四制曰'門內之治恩掩義，門外之治義斷恩'，此言在父則為父，在君則為君也。春秋莊三十二年，子般卒，時父未葬也。子者，系於父之稱也。言卒不言崩，未成君也。未成君猶系於父，則當從門內之治恩掩義。禮者在於所處。此何以私廢公？何以卑廢尊？"
wèi shí lǐ guān yì bēn sàng lǐ, yǒu chú sàng ér hòu guī kū yú mù zhě, jiē tīng kū yú líng. shàng shū lú yù yǐ lǐ yán suì chú zhě, wèi yǒu fú zhě ěr wú fú zhě zé bù kū. wáng sù yuē:" jì yán chú sàng, qǐ yǒu fú zāi? suī chú, shǐ jiàn fén, liǎn fā tǎn dié, yán chú liǎn fā tǎn dié ěr. jì yuē:' péng yǒu zhī mù, yǒu sù cǎo ér bù kū yān', míng yǒu wèi yú nián, suī wú fú yóu kū zhī, yǒu tiān zǐ zhī sàng wèi yú shí shǐ bēn fù ér dé bù kū zhě hū? jīn suī quán yí jí jí, wú běn sān nián zhī sàng yě, gù sān nián zhī hòu, xíng dì xiá zhī lǐ. yòu, yuǎn fāng diào gòng biǎo, jiē yí tōng, ruò yǒu jìn, nǎi zhǐ, cǐ bù dé yǔ kū líng xiāng fáng hài yě." yòu dá nán yún:" qián shuō suì chú, wèi chú liǎn fā tǎn dié ěr, bù wèi jīn zhī bēn zhě jiē xū liǎn fā yě. zé yǐ xuán yì guān, yòu qí suǒ bù néng jù, zì kě fú shēn yī bái qià yě."
魏時禮官議奔喪禮，有除喪而後歸哭於墓者，皆聽哭於陵。尚書盧毓以禮言遂除者，謂有服者耳；無服者則不哭。王肅曰："既言除喪，豈有服哉？雖除，始見墳，斂發袒絰，言除斂發袒絰耳。記曰：'朋友之墓，有宿草而不哭焉'，明友未逾年，雖無服猶哭之，有天子之喪未逾時始奔赴而得不哭者乎？今雖權宜即吉，吾本三年之喪也，故三年之後，行禘祫之禮。又，遠方吊貢表，皆宜通，若有禁，乃止，此不得與哭陵相妨害也。"又答難云："前說遂除，謂除斂發袒絰耳，不謂今之奔者皆須斂發也。責以玄衣冠，又其所不能具，自可服深衣白帢也。"
jìn huì dì bēng, sī tú zuǒ zhǎng shǐ jiāng tǒng yì bēn fù shān líng yuē:" wǎng zhě dàng yīn zhī yì, qún liáo bēn sàn, yì bīng jì qǐ, ér bù fù cóng, zhǔ shàng xuán gōng, yòu bù guī zuì. zhì yú yàn jià zhī rì, shān líng jí ān, ér yóu bú dào. zì tái láng yù shǐ yǐ shàng, yīng shòu yì zé, jiā biǎn jué, zhù liè huáng zhǐ, bù dé xù yòng. zhì yú xiān yǒu tā gù qù zhí, huò yǐ sàng jí miǎn sàn, réng yù bīng yǐn dùn shān zé zhě, yí yǔ shàng dié yì zhì. chūn qiū chuán yuē:' jūn zǐ bì nèi nán, bù bì wài nán.' sūn níng zhī biàn, qú yuàn chū guān, chén lì jiù liè, bù néng zhě zhǐ, wèi zú duō zé yě. jí zhì bēn fù, bù jí zài āi, zhì shēn hòu yú shān líng, gù dāng cóng shí yí yǐ lì bāo biǎn, yī wáng zhèng ér zhèng zhǔn shéng, bù kě piān kàng gǔ yì yǐ shāng jīn shí yě. chéng zhào shū ér zhì bēn fù zhī qī, yǐ wèi fēn bié yuǎn jìn, zé diǎn ér bù chàng jiǎn xiào xiǎn yì, zé mì ér bù hóng. gù nǐ qī yuè zhī diǎn, yǐ yì jīn shì. dá guān míng wèn tè tōng zhě, guò qī bú dào, yí yī tuì miǎn fǎ, zhù liè huáng zhǐ, sān nián nǎi dé xù yòng. yòu zì fēi méng zhǔ suǒ shòu, ér zhū hóu zhōu bó suǒ yǐ yòng, gù bù dé bēn fù, yí yǔ xià dié tóng fá. chūn qiū chuán yuē' bù yǐ jiā shì cí wáng shì', cǐ shàng zhī xíng hū xià yě. zhū hóu zhōu bó zhé liú yīng fù zhī rén, ér lìng shī jié yú wáng tíng, zuò yú zhōu guān jiǔ dài zhī fǎ, yīng zài fàn lìng líng zhèng zhī tiáo, zhū tái píng chù, zhèng qí xuē chù."
晉惠帝崩，司徒左長史江統議奔赴山陵曰："往者盪陰之役，群僚奔散，義兵既起，而不附從，主上旋宮，又不歸罪。至於晏駕之日，山陵即安，而猶不到。自台郎御史以上，應受義責，加貶絕，注列黃紙，不得敘用。至於先有他故去職，或以喪疾免散，仍遇兵隱遁山澤者，宜與上牒異制。春秋傳曰：'君子避內難，不避外難。'孫、寧之變，蘧瑗出關，陳力就列，不能者止，未足多責也。及至奔赴，不及在哀，致身後於山陵，故當從時宜以立褒貶，依王政而正準繩，不可偏抗古義以傷今實也。承詔書而制奔赴之期，以為分別遠近，則典而不暢；檢校險易，則密而不弘。故擬七月之典，以議今事。達官名問特通者，過期不到，宜依退免法，注列黃紙，三年乃得敘用。又自非盟主所授，而諸侯州伯所以用，故不得奔赴，宜與下牒同罰。春秋傳曰'不以家事辭王事'，此上之行乎下也。諸侯州伯輒留應赴之人，而令失節於王庭，坐於周官九代之法，應在犯令陵政之條，諸台平處，正其削黜。"
dōng jìn chéng dì xián kāng zhōng, gōng huáng hòu shān líng, sī tú xī cáo shǔ wáng méng yì lì bēn fù zhī zhì yuē:" sān dài chuí wén, guān shí sǔn yì. jīn fú jiào zhī dì, yuǎn yú gǔ zhī jiǔ fú, ruò shǒu qī yuè zhī duàn, yuǎn jìn yī gài zhě, wéi shí, jù fēi tōng zhì. qǐng wáng jī yǐ wài, nán jí wǔ lǐng, fēi shǒu jiàn zhí, zhōu nián bù zhì zhě, yí lēi zhù huáng zhǐ, yǒu jué tǔ zhě xuē jiàng. yǒng jiā zhōng, jiāng tǒng yì bù bēn shān líng, dàn sān nián bù xù, yú yì wèi qīng. jīn gèng lì rú dié. ruò fāng bó shòu yòng, suī wèi yǒu wáng mìng, yóu bù yǔ tíng sàn tóng. jīn jiàn zài guān jí jí zhī hòu qù zhí, bù jí xiōng shì, wú suǒ biǎn zé. wàn lǐ wài yǐ zài zhōu wèi xiàn. zì cǐ yǐ nèi, míng yī qián dié, suī zài fù mǔ sàng, qí zé bù yì." huáng mén láng xú zhòng děng bó méng yún:" ruò rú méng yì, jiàn zài guān zhě, yǐ jū yú zhì dù, bù dé bēn fù. zhì yú jì qù, suī bù jí āi, chén zǐ zhī qíng, hé dé bù zàn zhì shēn zāi! chén wèi sàng jì suī guò, qù zhí zhě gù yí hái fù." zhào kě. méng yòu shēn shù qián yì yuē:" sàng jì yǒu shù, jí xiōng yǒu duàn, qǐ kě dāng yú gǎo sù jì zhōng ér zhì wú xiàn zhī zé zāi! ruò chú sàng shǐ bēn, dāng yǐ hé fú? sù fú xù āi, zé zài tíng yǐ jí, líng wú kū lǐ ruò xuán guān zhì jìng, yí yuē cháo yè, fēi bēn sàng zhī wèi ruò fú wài gèng lì xiàn duàn, zé bù zhī suǒ zhǔn ruò bù jì yuǎn jìn tóng fú nèi, zé lì zhì màn ér wú duàn." zhào yòu fù shàng shū zuǒ chéng wáng biāo zhī yì, yún:" xī tài níng zhī nán, bēn fù wú guò sān nián zhī xiàn. gōng huáng hòu bù yí yú xiān zhì. lǐ, wèi jūn zhī mǔ qī, jū chù yǐn shí kàn ěr.' jūn yǐ chú sàng ér hòu wén sàng, bù shuì', ér zé yǒu bēn, cǐ chén suǒ yí yě. qiě yí yī yī méng suǒ shàng." zhào yuē:" jīn qīng cǐ zhì, yú míng jiào wèi bù jǐn yǐ. jīn zhí yǐ huò zhě zhòng zhì yú cǐ shì, bù bì gǎi xiān zhì, rú méng suǒ shàng shī xíng."
東晉成帝咸康中，恭皇后山陵，司徒西曹屬王濛議立奔赴之制曰："三代垂文，觀時損益。今服教之地，遠於古之九服，若守七月之斷，遠近一概者，違實，懼非通制。請王畿以外，南極五嶺，非守見職，周年不至者，宜勒注黃紙，有爵土者削降。永嘉中，江統議不奔山陵，但三年不敘，於義為輕。今更立如牒。若方伯授用，雖未有王命，猶不與停散同。今見在官即吉之後去職，不及凶事，無所貶責。萬里外以再周為限。自此以內，明依前牒，雖在父母喪，其責不異。"黃門郎徐眾等駮濛云："若如濛議，見在官者，已拘於制度，不得奔赴。至於既去，雖不及哀，臣子之情，何得不暫致身哉！臣謂喪紀雖過，去職者故宜還赴。"詔可。濛又申述前議曰："喪紀有數，吉凶有斷，豈可當於縞素既終而制無限之責哉！若除喪使奔，當以何服？素服敘哀，則在廷已吉，陵無哭禮；若玄冠致敬，宜曰朝謁，非奔喪之謂；若服外更立限斷，則不知所准；若不計遠近同服內，則立制漫而無斷。"詔又付尚書左丞王彪之議，云："昔太寧之難，奔赴無過三年之限。恭皇后不宜逾先制。禮，為君之母、妻，居處飲食衎爾。'君已除喪而後聞喪，不稅'，而責有奔，此臣所疑也。且宜一依濛所上。"詔曰："今輕此制，於名教為不盡矣。今直以或者眾致於此事，不必改先制，如濛所上施行。"
bā nián, chéng dì bēng, shàng shū yīn róng shàng yán:" sī tú xī cáo shǔ wáng méng yǐ zhōu nián wèi xiàn, bù jí zhě chú míng, fù zhī xiāng lùn. chén yǐ wèi fū míng jiào xìng yú yì hòu, zhōng xiào fā yú zì rán, bù yán ér zhe, bù sù ér chéng zhě yě. jiù lǐ, guó yǒu dà huì, wài rèn bù dé lí bù, rǒng sǎn zhī rén, fā āi gōng xiàng, chū wú kè xiàn yǒu bù bēn zhī zhì. àn yǒng píng chū, xiān dì chēng xuān dì yí zhào, nǎi bù de lìng zǐ dì yì líng. wéi dàng yīn bēn fù, duō bù dǎi jí, shǐ wèi qí zhì, yǐ dǔ yī shí. gù guān rén qíng, wèi yǒu sù kuì, tú xìng jiǎn mò, zhèng zú yǐ zhāng zhì dào zhī bù hóng, biǎo chén zǐ zhī bù yì. yí zūn qián dài, wén xiōng xíng sàng sān rì ér yǐ." zhào yuē:" xiào cí qǐ yú zì rán, zhōng hòu fā yú tiān chéng, ruò dào bù sàng, qǐ yǒu jīn bì. bì zhì lí báo, fǎn zhī hé qī? kuàng yǐ jīn rì zhī bì, ér yù fèi zhǔn shì yú tuí sú, qiú zì rén yú wú cháo, qí yú lǐ huà yě, wú nǎi yū hū?" róng yòu zhòng qǐ, yī wáng méng suǒ shàng wèi tiáo zhì.
八年，成帝崩，尚書殷融上言："司徒西曹屬王濛以周年為限，不及者除名，付之鄉論。臣以為夫名教興於義厚，忠孝發於自然，不嚴而著，不肅而成者也。舊禮，國有大諱，外任不得離部，冗散之人，發哀公巷，初無課限有不奔之制。按永平初，先帝稱宣帝遺詔，乃不得令子弟詣陵。唯盪陰奔赴，多不逮及，始為其制，以篤一時。顧觀人情，未有肅媿，徒興簡默，正足以彰至道之不弘，表臣子之不義。宜遵前代，聞凶行喪三日而已。"詔曰："孝慈起於自然，忠厚發於天成，若道不喪，豈有今弊。弊至醨薄，反之何期？況以今日之弊，而欲廢準式於頹俗，求自仁於吾朝，其於理化也，無乃迂乎？"融又重啟，依王濛所上為條制。
kāng dì jiàn yuán chū, róng yòu yì dìng bù yīng bēn fù shān líng:" jù zhōu lǔ yǒu sàng, ér lǔ rén bù diào. kǒng zǐ suǒ dá zēng zǐ, dāng wèi guó nèi qīng dài fū ěr, fēi rú jīn rì jiàn zài fāng wài zhě yě." shàng shū pú shè gù hé yì:" àn lǐ jì zēng zǐ wèn:' fù mǔ zhī sàng, jì yǐn jí tú, wén jūn hōng, rú zhī hé?' gǔ liáng chuán yuē:' zhōu rén lǔ rén gè yǒu sàng, zhōu rén diào, lǔ rén bù diào.' zhōu rén suī yǒu sàng, qiǎn rén kě yě lǔ rén dāng qīn xíng shì, gù bù diào yě."
康帝建元初，融又議定不應奔赴山陵："據周魯有喪，而魯人不吊。孔子所答曾子，當謂國內卿大夫耳，非如今日見在方外者也。"尚書僕射顧和議："按禮記曾子問：'父母之喪，既引及塗，聞君薨，如之何？'穀梁傳曰：'周人魯人各有喪，周人吊，魯人不吊。'周人雖有喪，遣人可也；魯人當親行事，故不吊也。"
dà táng yuán líng yí zhù, zhào wèn:" zōng zi zài wài zhōu fǔ, hé fù jīng shī bù?" suǒ sī zòu yuē:" àn lǐ wén' wǔ miào zhī sūn, zǔ miào wèi huǐ, suī wèi shù rén, guān qǔ qī bì gào, sǐ bì fù, liàn xiáng zé gào, bù wàng qīn zhī yì yě'. yòu yuē' sì shì ér sī, fú zhī qióng yě wǔ shì tǎn miǎn, shā tóng xìng yě liù shì qīn shǔ jié yǐ'. yòu chuán yún' tiān zǐ qī yuè ér zàng, tóng guǐ bì zhì'. jù cǐ, zé zōng zi wǔ děng yǐ shàng, bù xiàn yuǎn jìn, jǐn tóng bēn fù shān líng."
大唐元陵儀注，詔問："宗子在外州府，合赴京師不？"所司奏曰："按禮文'五廟之孫，祖廟未毀，雖為庶人，冠、娶妻必告，死必赴，練祥則告，不忘親之義也'。又曰'四世而緦，服之窮也；五世袒免，殺同姓也；六世親屬竭矣'。又傳雲'天子七月而葬，同軌畢至'。據此，則宗子五等以上，不限遠近，盡同奔赴山陵。"
wèi yú nián tiān zǐ bēng zhū hóu hōng yì hòu hàn
未逾年天子崩諸侯薨議（後漢）
hòu hàn ān dì bēng, lì běi xiāng hóu, wèi yú nián hōng, yǐ wáng lǐ zàng. yú chūn qiū hé yì yě? hé xiū dá yuē:" chūn qiū, wèi yú nián, lǔ jūn zǐ yě zú, jiàng chéng jūn chēng zú, cóng dài fū lǐ kě yě." xiào shùn huáng dì yǒng hé zhōng, zhào gōng qīng xiào wèi shàng shū yuē:" xī zhě zhōu gōng shè tiān zǐ shì, chéng wáng yù yǐ gōng lǐ zàng, tiān wèi dòng biàn, gèng yǐ tiān zǐ zhī lǐ, tiān jí fǎn fēng, suì jí dà shú. běi xiāng wáng qīn wèi tiān zǐ, ér yǐ wáng lǐ zàng, gù tiān shù zāi yì, yí jiā zūn shì, liè yú zhāo mù." qún chén jiē yí, wèi dāng rú cháng. sī lì xiào wèi zhōu jǔ yì yǐ wèi:" běi xiāng běn fēi zhèng tǒng, jiān chén suǒ shòu, lì wèi yú zài, nián hào wèi gǎi. kǒng zǐ zuò chūn qiū, wáng zǐ měng bù chēng bēng, lǔ zi yě bù shū zàng. xī zhōu gōng yǒu qǐng mìng zhī gōng, tài píng zhī xūn, gù hōng zhī rì, tiān dòng wēi yǐ zhāng qí dé, gù chéng wáng yǐ wáng zhě lǐ zàng zhī, yǐ yīng tiān mìng. běi xiāng wáng wú tā gōng dé, kǒng fēi suǒ yǐ yīng tiān xiāo zāi. běi xiāng běn hóu yě, yǐ jiā wáng lǐ, yú lǐ yǐ chóng, bù yí zhuī jiā zūn shì." zhào cóng zhī.
後漢安帝崩，立北鄉侯，未逾年薨，以王禮葬。於春秋何義也？何休答曰："春秋，未逾年，魯君子野卒，降成君稱卒，從大夫禮可也。"孝順皇帝永和中，詔公卿、校尉、尚書曰："昔者周公攝天子事，成王欲以公禮葬，天為動變，更以天子之禮，天即反風，歲即大熟。北鄉王親為天子，而以王禮葬，故天數災異，宜加尊諡，列於昭穆。"群臣皆疑，謂當如常。司隸校尉周舉議以為："北鄉本非正統，奸臣所授，立未逾載，年號未改。孔子作春秋，王子猛不稱崩，魯子野不書葬。昔周公有請命之功，太平之勛，故薨之日，天動威以彰其德，故成王以王者禮葬之，以應天命。北鄉王無他功德，恐非所以應天消災。北鄉本侯也，已加王禮，於禮已崇，不宜追加尊諡。"詔從之。
tiān zǐ wèi jì xiōng dì tǒng zhì fú yì dōng jìn
天子為繼兄弟統制服議（東晉）
dōng jìn mù dì shēng píng wǔ nián wǔ yuè bēng, huáng tài hòu lìng lì láng yá wáng pī. āi dì yě. yí cáo láng wáng kūn yì:" jīn lì zhī, yú dà xíng huáng dì shǔ zé xiōng dì, fán diàn jì zhī wén, jiē chēng āi sì. sī gài suǒ yǐ yǎng cān zhāo mù, zì tóng jì tǐ, zài zī yī rén, bù yǐ sī hài yì, zhuān yǐ suǒ hòu wèi zhèng. jīn huáng tài hòu dé xùn hóng zhe, lǜ mǔ yí yú nèi, zhǔ shàng jì zuǎn yè chéng tǒng, yì hé dé bù shù zūn yú lǐ." shàng shū xiè fèng yì:" fū dì wèi zì yǐ jūn dào xiāng chéng. zhì yú zhāo mù zhī tǒng, lǐ' xiōng dì bù xiāng wèi hòu', míng yì yě. jīn yīng shàng jì kāng dì, yì wèi bù yí. cǐ guó zhī dà shì, jiāng chuí zhī lái dài." pú shè jiāng bīn yīn bīn yì:" xiōng dì bù xiāng wèi hòu, suī shì jiù shuō, ér jīng wú míng jù, cǐ yǔ bù dé shī yú wáng zhě. wáng zhě suī xiōng dì, jì wèi jūn chén, zé tóng fù zǐ. gù lǔ jī xī gōng, chūn qiū suǒ jī. zuǒ chuán yuē:' zi suī qí shèng, bù xiān fù shí.' mǐn gōng, dì yě, ér tóng yú fù xī gōng, xiōng yě, ér qí yú zi. jì míng zūn zhī dào, bù dé fù xù qīn zhī běn yě. gōng yáng chuán yuē:' nì sì nài hé? xiān mí ér hòu zǔ.' gǔ liáng chuán yuē:' xiān qīn hòu zǔ, nì sì yě. jūn zǐ bù yǐ qīn qīn hài zūn zūn.' xiōng dì yě yóu jūn chén ér xiāng hòu, sān chuán zhī míng yì rú cǐ, zé chéng jì yǒu xù, ér shàng xià qià tōng, yú yì wèi yǔn. yīng jì dà xíng huáng dì." yáng zhōu cì shǐ lán tián hóu chén shù yì:" tuī zōng lì jūn, yǐ wèi rén jí, shàng gǔ fēng chún, bì tuō yǒu dào. jì hū hòu dài, zhēng luàn jiàn xìng, gù jì tǐ xiāng chuán, jū zhèng shǒu wèi, yǐ sāi bēn jìng, fēi sī qí qīn. huò shí yǒu jiān nán, ér sì yìn yòu liè, gù yǒu lì zhǎng. chéng huáng dì shēn dá dì dào, bù sī qīn ài, yuè shòu tiān lún, miào wú huǐ qiān, tǒng yè héng gù. kāng huáng dì jì shòu mìng yú chéng dì, zōng miào shè jì zhī zhòng, yǐ yí yú suǒ shòu, zhǔ shàng yí wèi kāng huáng sì." xiè fèng yòu yì:" wǔ dì zhī dào, yǐ tiān xià wèi gōng, wéi dé yǔ xián, bù sī qí qīn. dǎi yīn zhōu, zé jì dài chéng yè, suī bǎi wáng dié jiàn, ér diǎn mó bù yì, suǒ yǐ zhèn xì rén xīn, xián xié xī luàn. jīn dà jìn zōng sì pèi tiān, chéng dì jí tòng, huáng sì yòu chōng, shēn wéi shè jì, qiān yú kāng huáng, guǐ tóng táng yú, gāo yì dà xíng. tiān zuò bù yǒng, qiān sì běn wèi. kǎo zhī xiān diǎn, qiú zhī rén qíng, xián wèi zhǔ shàng yīng jì chéng dì." tài cháng chén yí děng wǔ rén yì yuē:" fū dà dào zhī xíng, tiān xià wèi gōng. chéng huáng dì shě yìn dí zhī shòu, ér shòu zhòng tiān lún, dào chóng xiān dài. kāng huáng dì zhī chéng míng mìng, zhèng tǒng jì yí, zhì zūn yīng jì kāng dì sì." zhào cóng shù yì.
東晉穆帝昇平五年五月崩，皇太后令立琅琊王丕。（哀帝也。）儀曹郎王琨議："今立之，於大行皇帝屬則兄弟，凡奠祭之文，皆稱哀嗣。斯蓋所以仰參昭穆，自同繼體，在茲一人，不以私害義，專以所後為正。今皇太后德訓弘著，率母儀於內，主上既纂業承統，亦何得不述遵於禮。"尚書謝奉議："夫帝位自以君道相承。至於昭穆之統，禮'兄弟不相為後'，明義也。今應上繼康帝，意謂不疑。此國之大事，將垂之來代。"僕射江虨（音斌）議："兄弟不相為後，雖是舊說，而經無明據，此語不得施於王者。王者雖兄弟，既為君臣，則同父子。故魯躋僖公，春秋所譏。左傳曰：'子雖齊聖，不先父食。'閔公，弟也，而同於父；僖公，兄也，而齊於子。既明尊之道，不得復敘親之本也。公羊傳曰：'逆祀奈何？先禰而後祖。'穀梁傳曰：'先親後祖，逆祀也。君子不以親親害尊尊。'兄弟也由君臣而相後，三傳之明義如此，則承繼有敘，而上下洽通，於義為允。應繼大行皇帝。"揚州刺史藍田侯臣述議："推宗立君，以為人極，上古風淳，必託有道。洎乎後代，爭亂漸興，故繼體相傳，居正守位，以塞奔競，非私其親。或時有艱難，而嗣胤幼劣，故有立長。成皇帝深達帝道，不私親愛，越授天倫，廟無毀遷，統業恆固。康皇帝既受命於成帝，宗廟社稷之重，已移於所授，主上宜為康皇嗣。"謝奉又議："五帝之道，以天下為公，唯德與賢，不私其親。逮殷周，則繼代承業，雖百王迭建，而典謨不易，所以鎮系人心，閑邪息亂。今大晉宗祀配天，成帝疾痛，皇嗣幼沖，深惟社稷，遷於康皇，軌同唐虞，高義大行。天祚不永，遷嗣本位。考之先典，求之人情，咸謂主上應繼成帝。"太常臣夷等五人議曰："夫大道之行，天下為公。成皇帝舍胤嫡之受，而授重天倫，道崇先代。康皇帝祗承明命，正統既移，至尊應繼康帝嗣。"詔從述議。
tiān zǐ bù xiáng fú jí xiáng fú yì
天子不降服及降服議
wèi tián qióng yún:" tiān zǐ bù jiàng qí zǔ fù mǔ zēng zǔ fù mǔ hòu tài zǐ dí fù gū zǐ mèi jià yú èr wáng hòu, jiē rú dōu rén. àn bái hǔ tōng yún:' tiān zǐ jué zhōu zhě hé? shì tóng sàng yú bǎi xìng, míng bù dú qīn qí qīn yě.'" wú shè cí yún:" tiān zǐ zhī zǐ fēng wèi zhū hóu, tiān zǐ jiē bù fú yě."
魏田瓊云："天子不降其祖父母、曾祖父母、後、太子、嫡婦、姑姊妹嫁於二王后，皆如都人。按白虎通云：'天子絕周者何？示同喪於百姓，明不獨親其親也。'"（吳射慈云："天子之子封為諸侯，天子皆不服也。"）
tiān zǐ wèi huáng hòu fù mǔ fú yì huáng hòu wèi fù fú fù dōng jìn sòng chén hòu wèi
天子為皇后父母服議（皇后為父服附○ 東晉 宋 陳 後魏）
dōng jìn wáng shuò zhī wèn fàn níng yún:" zhì zūn wèi hòu zhī fù yǒu fú bù? yì wèi suī jū zūn wèi, yì dāng bù yǐ jǐ zūn ér biàn jiàng yě." níng dá yuē:" wáng zhě zhī yú tiān xià, yǔ zhū hóu zhī yú yī guó, yì wú yǐ yì. jīn wèi cū kě yī zhǔn." xiào wǔ tài yuán yuán nián zhēng yuè, wáng zhèn jūn hōng, àn jí hòu fù yě. kè jǔ āi ér bù chéng chū, zhì fú sān rì. pú shè yǐ xià jiē cóng fú.
東晉王朔之問范甯云："至尊為後之父有服不？意謂雖居尊位，亦當不以己尊而便降也。"甯答曰："王者之於天下，與諸侯之於一國，義無以異。今謂粗可依准。"孝武太元元年正月，王鎮軍薨，按即後父也。克舉哀而不成出，制服三日。僕射已下皆從服。
sòng xiào wǔ xiào jiàn sān nián, yǒu sī zòu:" yì yáng wáng shī wáng yǎn sàng shì, zhì zūn wèi fú sī má sān yuè, chéng fú, réng jí gōng chú. zhì sān yuè jìng, wèi xiáng dāng fú chú fú yǔ bù? yòu huáng hòu yī cháo zhì fú xīn sàng, xíng sàng sān shí rì gōng chú. zhì zǔ zàng rì, lín sàng dāng zhe hé fú? yòu jiù shì, huáng hòu xīn sàng, fú zhōng chú zhī rì, gèng hái zhe wèi gōng chú shí fú, rán hòu jiù chú. wèi xiáng jīn huáng hòu chú xīn zhì rì, dāng yī jiù gèng fú? wèi dàn shì xīn zhì zhōng suǒ zhe bù sù ér yǐ?" lēi lǐ guān xiáng zhèng. tài xué bó shì wáng yīng zhī yì:" zūn bēi shū zhì, qīng zhòng yǒu jí, wǔ fú suī tóng, jiàng yàn zé yì. lǐ, tiān zǐ zhǐ jiàng páng qīn, wài jiù sī má, běn zài fú lì, dàn cuī dié bù kě yǐ lín cháo xiǎng, gù yǒu gōng chú zhī yì. suī shì má xí miǎn, shàng yǒu sī má zhī zhì. yú wèi zhì zūn fú sān yuè jì jìng, yóu yí chú shì." yòu yì:" jí xiōng yì róng, qíng lǐ xiāng chēng. huáng hòu yī yuè zhī xiàn suī guò, èr hóng zhī fú yǐ shì, āi āi suǒ jí, mò shēn yú shī jiù, qīn jiàn zhī zhòng, bù kě yǐ wú fú. àn lǐ, wèi xiōng dì jì chú sàng, jí qí zàng yě, fǎn fú qí fú. qīng sàng suī chú, yóu chù cuī yǐ lín zàng, jǔ qīng míng zhòng, zé qí lǐ kě zhī yě. yú wèi wáng yòu guāng lù zǔ zàng zhī rì, huáng hòu yí fǎn qí cuī." yòu yì:" sàng lǐ jí yuǎn, biàn chú jiàn qīng, qíng yǔ rì shā, fú suí shí gǎi. quán lǐ jì xíng, fú zhì yǐ biàn, qǐ róng zhōng zhì zhī rì ér gèng zhòng fú hū? àn jìn tài shǐ èr nián, wǔ dì yǐ zhōu chú zhī yuè, yù fǎn zhòng fú bài líng, cháo yì bù suí." tài cháng chéng zhū yīng zhī yì:" fán yún gōng chú, fēi quán chú zhī chēng. jīn zhāo chén sī fú, yì yǒu gōng chú, yóu zì qióng qí běn zhì. yīng zhī yún, jìn wǔ bài líng bù suí fǎn fú, cǐ shì quán zhì, jì chú cuī má, bù kě yǐ zhòng zhì ěr, yǔ gōng chú bù tóng. yú wèi huáng hòu chú xīn zhì rì, yí rú jiù fǎn fú wèi gōng chú shí fú, yǐ shēn chuàng jù zhī qíng." yú tóng yīng zhī yì. guó zi zhù jiào sū wěi shēng yì:" àn sān rì chéng fú jí chú, jí huáng hòu xíng sàng sān shí rì, lǐ wú qí wén. ruò bìng wèi zhī gōng chú, zé kě cū xiāng yī zhǔn. fán zhū gōng chú zhī shè, gài yǐ wáng zhì duó lǐ. zàng jí xiáng chú, jiē yí fǎn fú. wèi yǒu fú zhī yú qián, bù chú yú hòu. suī yǒu qí zhǎn zhòng zhì, yóu wèi gōng sī chú sàng. fū gōng chú zàn duó, qǐ kě suì yǐ jí jí xié? yú wèi zhì zūn sān yuè fú jìng, gù yīng zhǔn lǐ chú shì. huáng hòu lín zǔ jí yī zhōu xiáng chú, bìng yí fǎn fú qí cuī." shàng shū lìng jiàn píng wáng hóng yì wèi:" zhì zūn sī zhì zhōng, zhǐ jǔ āi ér yǐ, bù xū shì fú." yú tóng zhū yīng zhī yì. dà míng èr nián, yǒu sī zòu:" gù guāng lù dài fū wáng yǎn sàng, yī gé huáng hòu fú zhōu, xīn sàng sān nián, yīng zài zhōu lái èr yuè huì. jiǎn yuán jiā shí jiǔ nián jiù shì, wǔ kāng gōng zhǔ chū shì, èr shí wǔ yuè xīn zhì zhōng jǐn, cóng lǐ jí jí. xī guó āi zài zhōu, xiào jiàn èr nián èr yuè, qí yuè mò, zhū gōng zhǔ xīn zhì zhōng, zé yīng cóng jí. yú shí yóu xīn dàn sù yī, èr shí qī yuè nǎi chú, èr shì bù tóng." lǐng yí cáo láng zhū yīng zhī yì:" xiáng xún lǐ wén, xīn sàng bù yīng zài dàn, huáng dài kǎo jiǎn, yǐ wèi dìng zhì. yuán jiā jì nián, huò nán shēn kù, shèng xīn tiān zhì, sàng jì guò āi. shì yǐ chū shì gōng zhǔ, hái tóng zài shì, jí qíng biàn lǐ, fēi gé jiù zhāng. jīn huáng hòu èr yuè huì, yí yī yuán jiā shí jiǔ nián zhì, shì sù jí jí, yǐ wèi yǒng zhǔn." zhào kě.
宋孝武孝建三年，有司奏："義陽王師王偃喪逝，至尊為服緦麻三月，成服，仍即公除。至三月竟，未詳當服除服與不？又皇后依朝制服心喪，行喪三十日公除。至祖葬日，臨喪當著何服？又舊事，皇后心喪，服終除之日，更還著未公除時服，然後就除。未詳今皇后除心制日，當依舊更服？為但釋心制中所著布素而已？"勒禮官詳正。太學博士王膺之議："尊卑殊制，輕重有級，五服雖同，降厭則異。禮，天子止降旁親，外舅緦麻，本在服例，但縗絰不可以臨朝饗，故有公除之議。雖釋麻襲冕，尚有緦麻之制。愚謂至尊服三月既竟，猶宜除釋。"又議："吉凶異容，情禮相稱。皇后一月之限雖過，二紅之服已釋，哀哀所極，莫深於屍柩，親見之重，不可以無服。按禮，為兄弟既除喪，及其葬也，反服其服。輕喪雖除，猶畜縗以臨葬，舉輕明重，則其理可知也。愚謂王右光祿祖葬之日，皇后宜反齊縗。"又議："喪禮即遠，變除漸輕，情與日殺，服隨時改。權禮既行，服制已變，豈容終制之日而更重服乎？按晉泰始二年，武帝以周除之月，欲反重服拜陵，朝議不遂。"太常丞朱膺之議："凡雲公除，非全除之稱。今朝臣私服，亦有公除，猶自窮其本制。膺之雲，晉武拜陵不遂反服，此是權制，既除縗麻，不可以重製耳，與公除不同。愚謂皇后除心制日，宜如舊反服未公除時服，以申創巨之情。"餘同膺之議。國子助教蘇瑋生議："按三日成服即除，及皇后行喪三十日，禮無其文。若並謂之公除，則可粗相依准。凡諸公除之設，蓋以王制奪禮。葬及祥除，皆宜反服。未有服之於前，不除於後。雖有齊斬重製，猶為功緦除喪。夫公除蹔奪，豈可遂以即吉邪？愚謂至尊三月服竟，故應准禮除釋。皇后臨祖及一周祥除，並宜反服齊縗。"尚書令、建平王宏議謂："至尊緦制終，止舉哀而已，不須釋服。"餘同朱膺之議。大明二年，有司奏："故光祿大夫王偃喪，依格皇后服周，心喪三年，應再周來二月晦。檢元嘉十九年舊事，武康公主出適，二十五月心制終盡，從禮即吉。昔國哀再周，孝建二年二月，其月末，諸公主心制終，則應從吉。於時猶心禫素衣，二十七月乃除，二事不同。"領儀曹郎朱膺之議："詳尋禮文，心喪不應再禫，皇代考檢，已為定製。元嘉季年，禍難深酷，聖心天至，喪紀過哀。是以出適公主，還同在室，即情變禮，非革舊章。今皇后二月晦，宜依元嘉十九年制，釋素即吉，以為永准。"詔可。
chén wén dì tiān jiā yuán nián, shàng shū yí cáo qǐng jīn yuè huì huáng tài hòu fú ān jí jūn dàn chú yí zhù. shěn zhū wèi:" zhì qīn zhōu duàn, jiā chóng gù zài zhōu, ér zài zhōu zhī sàng, duàn èr shí wǔ yuè. dàn zhòng fú bù kě dùn chú, gù biàn zhī yǐ xiān gǎo, chuàng jù bù kě biàn yù, gù chēng zhī yǐ xiáng dàn. dàn zhě, dàn yě, suǒ yǐ jiàn qū zhì qíng. rú fù zài wèi mǔ chū dí hòu zhī zǐ, zé qū jiàng zhī yǐ zhōu. zhōu ér chú fú, wú fù cuī má, yuán qíng yǒu běn tóng zhī yì, xǔ yǐ xīn zhì. xīn zhì jì wú zhàng dié kě chú, bù róng fù gǎi xuán qīn. jì shì xīn yōu, zé wú suǒ gèng dàn qí xīn yě. yí dàn zhàng zhōu zhě, shí wǔ yuè yǐ yǒu dàn zhì. jīn shēn qí miǎn huái zhī gǎn, zhèng duàn yǐ zài zhōu, zhǐ èr shí wǔ yuè ér yǐ. suǒ yǐ sòng yuán jiā lì yì, xīn sàng yǐ èr shí wǔ yuè wèi xiàn. dà míng zhōng, wáng huáng hòu fù sàng, yòu shēn míng qí zhì. àn qí jiàn yuán zhōng, tài zǐ mù fēi sàng, yì tóng yòng cǐ lǐ. wéi wáng jiǎn gǔ jīn jí jì yún, xīn zhì zhōng èr shí qī yuè, yòu wèi wáng qūn suǒ nán. hé tóng zhī yí zhù yòng èr shí wǔ yuè ér chú. àn gǔ xún jīn, yí yǐ zài zhōu èr shí wǔ yuè wèi duàn. jīn huáng tài hòu yú ān jí jūn xīn sàng zhī zhōu, yí chú yú zài zhōu, wú fù xīn dàn zhī lǐ." zhào kě.
陳文帝天嘉元年，尚書儀曹請今月晦皇太后服安吉君禫除儀注。沈洙謂："至親周斷，加崇故再周，而再周之喪，斷二十五月。但重服不可頓除，故變之以纖縞，創巨不可便愈，故稱之以祥禫。禫者，淡也，所以漸祛至情。如父在為母、出嫡後之子，則屈降之以周。周而除服，無復縗麻，緣情有本同之義，許以心制。心制既無杖絰可除，不容復改玄綅。既是心憂，則無所更淡其心也。宜禫杖周者，十五月已有禫制。今申其免懷之感，正斷以再周，止二十五月而已。所以宋元嘉立義，心喪以二十五月為限。大明中，王皇后父喪，又申明其制。按齊建元中，太子穆妃喪，亦同用此禮。惟王儉古今集記雲，心制終二十七月，又為王逡所難。何佟之儀注用二十五月而除。按古循今，宜以再周二十五月為斷。今皇太后於安吉君心喪之周，宜除於再周，無復心禫之禮。"詔可。
hòu wèi shén guī èr nián yuán huì, gāo yáng wáng yōng yǐ líng tài hòu lín cháo, tài shàng qín gōng sàng zhì wèi bì, yù bà bǎi xì sī zhú zhī lè. qīng hé wáng yì yǐ wèi wàn guó qìng jí, tiān zǐ lín xiǎng, yí yīng bèi shè. tài hòu fǎng zhī yú shì zhōng cuī guāng, guāng cóng yōng suǒ zhí. yì wèi guāng yuē:" yí yǐ jīng diǎn wèi zhèng." guāng jù lǐ jì" gǎo guān xuán wǔ, zi xìng zhī guān", fù mǔ yǒu zhòng sàng, zi bù chún jí. ān dìng gōng qīn wèi wài zǔ, yòu yǒu shī ēn, tài hòu bù xǔ gōng chú, cuī má zài tǐ. zhēng yuè shuò rì, hái jiā kū lín, zhì zūn yú jià fèng wèi. lǐ yún" péng yǒu zhī mù, yǒu sù cǎo ér bù kū yān", shì zé péng yǒu yǒu zhōu nián zhī āi. zi gòng yún, fū zǐ sàng yán huí, ruò sàng zi ér wú fú, sàng zǐ lù yì rán. yán huí zhī sàng, kuì xiáng ròu, fū zǐ chū shòu zhī, rù dàn qín ér hòu shí zhī. ruò zi zhī sàng, zé róng yī zhōu bù jǔ lè yě. kǒng zǐ yuē jì xiáng, wǔ rì dàn qín, fù mǔ zhī sàng yě. shì dì zǐ sàng fū zǐ, ruò sàng fù ér wú fú, xīn sàng sān nián, yóu cǐ ér zhì. suī gǔ yì nán zhuī, bǐ lái fā zhào, měi yán shī zǔ zhī zūn, shì zé yī zhōu zhī nèi, yóu yǒu yú āi. qiě lǐ, mǔ yǒu sàng fú, shēng zhī suǒ wén, zi bù jǔ lè. jīn tài hòu gèng wú bié gōng, jiā fú qù tài jí bù wèi tài yuǎn. gǔ zhōng yú gōng, shēng wén yú wài, kuàng zài nèi mì ěr yě. jūn zhī qīng zuǒ, shì wèi gǔ gōng, gǔ gōng huò kuī, hé tòng rú zhī! zhì dào zi zhī sàng wèi zàng, dù kuì suǒ yǐ jiàn jìn píng gōng yě. jīn xiāng guó suī yǐ ān cuò, cái sān yuè yǐ, líng fén wèi gān. yì yǐ lǐ zhèng wèi rán, nǎi cóng yōng yì.
後魏神龜二年元會，高陽王雍以靈太后臨朝，太上秦公喪制未畢，欲罷百戲絲竹之樂。清河王懌以為萬國慶集，天子臨享，宜應備設。太后訪之於侍中崔光，光從雍所執。懌謂光曰："宜以經典為證。"光據禮記"縞冠玄武，子姓之冠"，父母有重喪，子不純吉。安定公親為外祖，又有師恩，太后不許公除，縗麻在體。正月朔日，還家哭臨，至尊輿駕奉慰。禮雲"朋友之墓，有宿草而不哭焉"，是則朋友有周年之哀。子貢雲，夫子喪顏回，若喪子而無服，喪子路亦然。顏回之喪，饋祥肉，夫子出受之，入彈琴而後食之。若子之喪，則容一周不舉樂也。孔子曰既祥，五日彈琴，父母之喪也。是弟子喪夫子，若喪父而無服，心喪三年，由此而制。雖古義難追，比來發詔，每言師、祖之尊，是則一周之內，猶有餘哀。且禮，母有喪服，聲之所聞，子不舉樂。今太后更無別宮，嘉福去太極不為太遠。鼓鍾於宮，聲聞於外，況在內密邇也。君之卿佐，是謂股肱，股肱或虧，何痛如之！智悼子之喪未葬，杜蕢所以諫晉平公也。今相國雖已安厝，才三月矣，陵墳未乾。懌以理證為然，乃從雍議。
